CLIMAXI Nieuws - Zomer2020

Climaxi Nieuws n Zomer ‘20
Covid-19
Eco & sociaal,
het nieuwe normaal
Jg 4, nummer 5 - halfjaarlijks - Juni 2020 - Afgiftekantoor GENT 1
V. U. Filip De Bodt, Groenlaan 39, 9550 Herzele 1

Colofon
Climaxi Nieuws verschijnt
tweemaal per jaar en is een uitgave
van Climaxi vzw.
Jaargang 4 – Zomer 2020 – nr. 5
Climaxi vzw is een socio-culturele
beweging rond klimaat en sociale
rechtvaardigheid.
Climaxi is lid van Friends of the
Earth International.
We zijn actief rond landbouw,
visserij, klimaat, coöperaties en
houden een oogje op
klimaatmigratie, armoede en
greenwashing. Er zijn lokale
groepen in Antwerpen, Gent,
Leuven, Oostende, Zaventem en
Z.O.-Vlaanderen.
Redactie
Wim Schrever, Filip De Bodt,
Katrin Van den Troost, Rafa Grinfeld,
Lieve De Kinder, Jean-Paul Martens,
Patrick Weckhuyzen, Arthur Follebaut
Ontwerp & vormgeving
Wim Schrever
Cartoon
Jo Clauwaert
Fotografie
Wim Schrever, Creative Commons
Copyright
Overname van artikels wordt aanbevolen,
mits bronvermelding
Drukkerij
De Wrikker cvba, Berchem
Gedrukt op 100 % kringlooppapier
met inkt op vegetale basis en solventvrij.
Met steun van de Vlaamse overheid.
De verantwoordelijkheid voor de
inhoud van dit document ligt
volledig bij Climaxi vzw.
Contact
Climaxi vzw
Groenlaan 39, 9550 Herzele
0496/71.84.72
info@climaxi.be
www.climaxi.be
V. U. Filip De Bodt,
Groenlaan 39, 9550 Herzele
2

Edito
Een kritisch middenveld blijft nodig
Met een jaar klimaatbetogingen achter
de rug, kon die Covid 19 op geen beter
moment ons aller leven indringen -om
de noodzaak van een degelijk klimaatbeleid
te onderstrepen welteverstaan.
De gevolgen van het virus op onze hele
globe zijn niet te overzien. De wereldeconomie
kreeg een flinke knauw, met
grote gevolgen voor mensen in alle
hoeken van de wereld. Zowel financieel,
sociaal als psychisch kunnen we de tol
nog niet inschatten.
Het zou logisch zijn dat onze beleidsmakers
nu inzetten op een algehele
omschakeling die volledige gemeenschappen
ten goede komt, om een
normaal leven te kunnen leiden.Of de
New Green Deal daarin zal helpen, valt
te betwijfelen. Ook dichter bij huis zal
het bos-plan van een Vlaamse minister
vast niet voldoende zijn. Er zullen veel
meer structurele aanpassingen van het
vroegere normaal moeten gebeuren. En
die moeten niet op de burger afgeschoven
worden.
Met haar werking wil Climaxi die burger
blijven informeren en mobiliseren, om
actief deel te nemen aan het politieke
debat.
Want het blijft nodig om waakzaam te
zijn en de vinger aan de pols te houden.
De nadruk op de veranderingen voor
een beter klimaat moet beslist eco en
sociaal zijn. Terug naar het vorige normaal,
wordt ons fataal.
Dat willen we in deze nieuwsbrief ook
duidelijk maken: met enkele kritische
stukken zetten we focus op de impact
en gevolgen van covid-19. Aansluitend
publiceren we enkele affiches met
sterke slogans en een gevat beeld van
onze cartoonist. Je kan ze terugvinden
in het midden
van deze editie. We
willen er de komende
maanden mee aan de
slag. Contacteer ons
als je wil meedoen.
‘Change is a coming’,
maar we mogen ons
niet laten in slaap
zingen...
- Wim Schrever -
3

Inhoudsopgave
Colofon
Edito
Inhoudsopgave
Covid 19: oorzaken, gevolgen, manieren
Interview: Marijke Colle
Covid 19: het virus en het klimaat
Industrie: Recyclage & plastic
Visserij: Pulsvissen
Affiche-actie met Climaxi: Het nieuwe normaal
Coöperatie Eco & Fair
Interview: Bruno Tersago
Film: Planet of the humans
Lezersbrieven
Nieuws uit de lokale groepen Climaxi
Steun Climaxi
2
3
4
5
8
12
15
17
19
24
26
29
30
31
36
Climaxi is een sociaalecologische
beweging
die staat voor een
sociaal rechtvaardig klimaat.
Een beter klimaat
voor iedereen.
4

Wereld
Covid 19 - deel 1
Inleiding: oorzaken,
gevolgen en manieren
De COVID-pandemie lijkt voorlopig wat uit
te doven. Tijd dus om even stil te staan bij
oorzaken en gevolgen en manieren hoe
politieke krachten omgaan met de ziekte.
In dit eerste deel bekijken we internationaal
hoe regimes niet aarzelen om hun voordeel
te halen uit de situatie door repressieve
maatregelen te nemen of kapitaalkrachtige
politieke vrienden hun zin te laten doen. In
Brazilië bijvoorbeeld werd de macht van de
elite van grootgrondbezitters, super-veeboeren,
sojakwekers en mijnbouwers nog
vergroot.
Terwijl Bolsonaro zelf deelnam aan betogingen
tegen de beperking van afstanden
en andere corona-maatregelen,
liet hij zijn politieke vrienden hun gang
gaan. Brazilië kwam vorige zomer in
het internationaal nieuws met immense
bosbranden. In een artikelenreeks op de
website www.climaxi.be toonde Climaxi
toen met hulp van inlandse bronnen aan
dat de regering op voorhand goed wist
wat de medestanders van de president
zinnens waren. Erger nog: De krant
O Globo Rural publiceerde een brief van
de Procureur van de deelstaat PARA
aan de milieu-inspectie IBAMA met een
verzoek tot tussenkomst. Drie dagen
voor het aansteken van de branden verwittigde
de man de milieu-inspectie van
de ‘Dag van het Vuur’, die o.m. georganiseerd
werd door leden van de Confederação
da Agricultura, de grootste
nationale federatie van grote boeren,
door velen onterecht een vakbond genoemd.
Het plan was om langs de zijkanten
van de BR-163 vuren aan te steken.
Die weg verbindt de deelstaat Para
met de havens aan de rivier Tapajos en
met de naburige staat Mato Grosso.
De bedoeling van de actie was om president
Bolsonaro te steunen in zijn voornemen
om de bevoegdheden van IBA-
MA in te perken en kwijtschelding van
boetes te eisen.
Ondertussen gaat het in Brazilië van
kwaad naar erger. Vorig jaar al was de
hoeveelheid gekapt hout in alle Braziliaanse
ecosystemen (Amazone, Cerrado
etc…) gestegen met 86%, het aantal
vuurhaarden met 573%. Door het coronavirus
wordt het Amazonewoud nu nog
net iets meer aangetast. “Uit onderzoek
5

blijkt dat de houtkap in de eerste maanden
van dit jaar met 50 procent is toegenomen.
En specifiek voor maart, de maand waarin
het coronavirus hier losbarstte, is er een
toename van 30 procent”, vertelt VRTcorrespondente
Nina Jurna. “En dat
wordt direct gekoppeld aan het coronavirus.”
De overheid is daar mee bezig en
laat ondertussen begaan.
In Brazilië mag men dit soort van zaken
ernstig nemen. Temidden van de coronacrisis
werkt (?) Bolsonaro aan de goedkeuring
van een nieuw wetsvoorstel. Dit
voorstel legaliseert 65 miljoen hectare
illegaal plat gebranden gronden binnen
de inheemse beschermde gebieden. Als
het goedgekeurd wordt dan kunnen landgrabbers,
soyaboeren, mijnbouwers en
speculanten allerhande hun illegale activiteiten
op inheemse gronden legaliseren
op eigen initiatief.
In mensentaal: ga naar het Amazonewoud,
brandt een stuk bos plat, zet er
vee of soya op of ontgin het, richt uw
steven, ga naar het Ministerie en zeg dat
het van jou is: je eigendomstitel ligt klaar.
Dit gaat er zelfs bij het Ministerie van
Justitie, dat de wet bekampt, niet in.
Het voorstel legaliseert de massale
branden en bezettingen.
De bescherming van inheemse gebieden
was er niet voor niks: op vlak van
gezondheid hebben de meeste inheemse
bevolkingsgroepen totaal andere karaktertrekken
en zijn ze veel kwetsbaarder
voor virussen die van buitenaf komen.
De uitvoering van het wetsvoorstel zou
de pandemie in Brazilië nog verergeren.
Om zijn doel te bereiken zet Bolsonaro
alles in: zijn ministers van Justitie (Moro)
en Volksgezondheid (Mandetta en Teich)
werden tot ontslag aangezet. Ambtenaren
en politiechefs worden afgedankt en
In Brazilië blijft het Regenwoud bedreigd.
6

vervangen. Opposanten is nog een ander
lot beschoren zegt Dom Philips in The
Guardian: “In maart werd de inheemse
leider Zezico Guajara vermoord in Maranhao.
In april kwam een leider van de
Uru-Eu-Wau-Wau gemeenschap om.
Illegale ontginners denken dat ze mogen
doen wat ze willen omdat ze zich gedekt
voelen door de regering.”
zijn minstens twintig leiders van sociale
bewegingen vermoord. Volgens de
krant The Guardian profiteerden doodseskaders
van de lockdowns om hun
slag te slaan.
Mozambique
Twee derde van de slachtoffers in Mozambique
zijn vastgesteld in Cabo Delgado,
een van de
armste en kwetsbare
staten van het
land. Olie- en gasmaatschappijen
weigerden er hun
projecten te stoppen,
wat nog extra
slachtoffers als gevolg
had. De gasprojecten
zijn er een
menselijke ramp,
ondermeer omdat
inwoners verdreven
worden uit concessie-gebieden.
Zagreb
Al twintig jaar lang hebben de inwoners
van Zagreb een burgemeester die de
groene ruimte inperkte en er voor zorgde
dat de stad de bijnaam ‘European
Capital of Trash’ kreeg. Inwoners protesteerden
gedurende de corona-periode
met wekelijkse potten- en pannenconcerten
vanop het balkon of venster van hun
woning.
Colombia
Sinds 6 maart, toen het eerste COVIDgeval
vastgesteld werd in Colombia,
Filippijnen
In de Filippijnen legde de overheid een
volledige lockdown op, behalve in de
bosbouw en de mijnindustrie. Dat betekent
dat betwiste activiteiten nog altijd
verder gaan. De inheemse bevolking in
Nueva Vixcaya werd bedreigd tijdens
protesten tegen de goudmijn Ocena
Gold met boetes omwille van het overtreden
van de lockdown-reglementering.
In de pers werd daar niet over gesproken.
- Filip De Bodt -
7

Interview
Marijke Colle
Ons landbouwsysteem maakt voedsel
dat mensen ziek maakt
Marijke Colle studeerde biologie en is een
ecosocialiste van het eerste uur, ondermeer
actief in SAP (Socialistische Arbeiders Partij)
en vzw Climaxi. Ze heeft het in coronalezingen
over zoönoses, ecosystemen en een
verkeerde landbouwpolitiek. Katrin Van den
Troost interviewde haar.
Zoönose is een begrip dat tot mijn verbeelding
spreekt. Wat betekent dit juist?
“Een zoönose is de overgang van een
ziektekiem van de ene soort naar een
andere soort. Dus ook de sprong van
een dier naar een mens. Na de sprong
past de ziektekiem zich aan, aan de
nieuwe soort en is de overgang via
dier niet meer nodig. Dit is exact wat
er gebeurd is op een versmarkt in
Wuhan, een miljoenenstad in China.
Het coronavirus is ontstaan door een
soortensprong van de vleermuizen naar
de mens. Het coronavirus is heel erg
besmettelijk, zelfs voor er symptomen
zijn kan je het virus al doorgeven. Natuurlijk
is dit niet de eerste keer dat we
zo’n sprong meemaken. We kennen zo
veel virussen: Zika-virus, knokkelkoorts
virus of Dengue, griepvirus ook bij varkens
en vogels, aidsvirus, ebola virus
komen voort uit een sprong van wilde
dieren op mensen. Wat wel uniek is aan
deze pandemie van het coronavirus is
dat ze op 9 dagen tijd alle werelddelen
heeft bereikt. Dit is het gevolg van een
aantal recente ontwikkelingen en het intense
luchtverkeer.”
Welke verschillende recente ontwikkelingen
zie je?
“Allereerst is er de ontwikkeling van de
verkoop van vlees van wilde die-ren. Dit
noemt men ook wel bushmeat. Waarom
gaan mensen op wilde dieren jagen,
zou je je kunnen afvragen. En wie zijn
die mensen die op wilde dieren gaan jagen?
In West- en Centraal-Azië wordt
de verkoop geschat op 1,5 miljoen ton
vlees per jaar. Het feit dat bebost gebied
en pure natuur toegankelijk is gemaakt
door wegen, maakt het gemakkelijker om
vlees naar de stad te krijgen. Daarnaast
zijn zeeën, met subsidies van Europa,
leeg gevist en moet men steeds vaker
gaan zoeken naar alternatieve eiwitbronnen.
Er is een rechtstreekse positieve
relatie tussen het eten van bushmeat
en ebola, bijvoorbeeld. Zo is ebola teruggevonden
op karkassen van chimpansees.
In China zijn het de allerarmsten die
op bushmeat jagen en het zelf kweken.
Voor de rijke bovenlaag is bushmeat
een dure delicatesse geworden. Er
is wereldwijd een grote illegale han-
8

del in bushmeat. Zo komt er vlees aan
in Zaventem dat je in exotische winkels
in Brussel kan kopen. De handel in bushmeat
zou verboden moeten worden en
diegenen die ervan leven zouden een
sociaal alternatief moeten krijgen.”
Is dit vooral een fenomeen dat in West- en
Centraal-Azië terug te vinden is? Of ook in
andere werelddelen?
“Het is vooral een fenomeen van extreme
armoede in West- en Centraal-
Afrika waar het een rechtstreekse bedreiging
is geworden voor een aantal diersoorten
zoals apen. Dat wordt al jaren
aangeklaagd door Jane Goodall, de
gekende chimpansee onderzoekster.
Maar in Azië is er de enorme markt van
zogezegde traditionele geneesmiddelen
op basis van allerlei soorten hoornen
(neushoorns, olifantenslagtanden) en van
de schubben van schubdieren.”
Zie je nog andere fenomenen die bijdragen
aan de ontwikkeling van een pandemie zoals
corona?
“Een tweede punt is de ontwikkeling van
industriële landbouw. Na de tweede wereldoorlog
hebben EEG en later EU diepgaande
structuurveranderingen doorgevoerd
in ons landbouw-systeem. Zo
werden hoogstam fruitbomen met subsidies
van EU gerooid en werden akkers
groter gemaakt zodat zware machines
het werk van mensen kon overnemen.
In de jaren ‘50 en ‘60 hebben we dan
ook gezien dat veel kleine boeren zijn
moeten stoppen en zijn moeten gaan
werken in de fabrieken. De Boerenbond
is in al die tijd geen strobreed in
de weg gelegd en kreeg carte blanche
om haar nieuwe agro-business uit te rollen
in België. Koeien en varkens werden
van de velden gehaald en intensief
opgesloten in stallen waar ze soja uit
Brazilië gevoederd kregen. Daar komt
nog eens bij dat antibiotica vlot werd
toegediend om het vlees sneller te laten
ontwikkelen. De uitwerpselen van
deze intensieve stallen kwamen in onze
waterlopen terecht en dat zorgde voor
een hoge concentratie van nitraat. Cijfers
van 2018 zeggen dat we in België
1,3 miljoen runderen, 5,7 miljoen varkens
en 47 miljoen kippen kweken. Dit is
niet eens voor eigen consumptie. Het
ontstaan van een internationale vleesmarkt
heeft ertoe geleid dat vlees een
exportproduct is geworden. Toen China
getroffen werd door de varkenspest,
moest het land de helft van haar varkens
vernietigen. Zo werd de vraag naar
Europees vlees internationaal gevoed.”
“Ook in de groententeelt doet België het
goed. We produceren peren voor de Russische
markt, wanneer Poetin een economisch
embargo instelt vergaan duizenden
kilo’s peren omdat ze niet verkocht
worden. In West-Vlaanderen
worden diepvrieserwtjes gemaakt voor
de wereldmarkt en hectaren aan akkers
worden gebruikt voor diepvriesfrieten.
In deze sector werken heel veel migranten.
Naar schatting werken er elk jaar
150.000 mensen in België in de aspergeoogst,
aardbeienoogst en andere arbeidsintensieve
pluksystemen. Zij leven
vaak in mensonwaardige omstandigheden.
Kortom, het boerenbedrijf is
helemaal veranderd. Waar vroeger mens,
dier en plant centraal stonden is er nu
plaats gemaakt voor een intensief productieproces
die de winst moet doen
stijgen. De winst van deze business
gaat niet naar de boer. De winsten blijven
plakken aan alle tussenschakels in
de keten tot bij de consument.”
Wat zijn de gevolgen voor ons platteland?
9

“Door deze agrochemische landbouw
zit België met een ernstige stikstof depositie.
Die is vooral afkomstig van het
overschot aan mest. In België meet men
23,8 kg stikstof per hectare. Het maximum
ligt op 16,1 kg per hectare. Deze
stikstofoverlast tast de biodiversiteit
direct aan. Brandnetels en bramen zijn
stikstof minnende planten en overwoekeren
de stikstof mijdende planten zoals
klokjes en orchideeën. Dit alles heeft tot
gevolg dat het platteland verzuipt in de
mest en dat het stikstofgehalte in de
grond enkel omhoog gaat. Daarbij komt
dat de kwaliteit van de groenten en vlees
in vraag kan gesteld worden en dat er
steeds minder boeren zijn. Op wereldvlak
is de impact van zoönosen immens.
We hebben opeenvolgende golven van
pandemieën en virussen die naar de
mens overgaan. De intensieve veeteelt is
het gedroomde recept voor ontstaan van
nieuwe pandemieën.”
Dit systeem is niet enkel vervuilend maar
ook sociaal destructief?
voedsel lokaal geproduceerd en in het bijzonder
door vrouwen. Maar ook bij ons
komen nieuwe initiatieven door moedige
bio-boeren die het voedselsysteem weer
lokaal in handen proberen te nemen.
Het agro-industrieel landbouwsysteem
is onhoudbaar en onrechtvaardig. Het is
ook vervuilend door haar overdadig gebruik
van pesticiden, het gebruik van
zware machines die de grond doet samendrukken.
Dit landbouwsysteem
maakt op grote schaal uniform voedsel
van slechte kwaliteit waardoor ook de
mens vatbaarder wordt voor ziektes.”
Wat zie jij gebeuren na deze coronacrisis?
“De corona-pandemie moet ons wakker
schudden. Er moet een omschakelingsplan
komen naar een nieuw landbouwmodel.
Het nieuwe landbouwmodel
steunt op biodiversiteit, natuurlijke
kringlopen, doordacht waterbeheer
en korte ketens zonder pesticiden of
kunstmest, en met een directe band
“Een derde factor die van belang is in
de coronacrisis en in ons algemeen
systeem van voedselproductie zijn de
wereldvoedselketens. We kunnen in de
supermarkt het hele jaar door boontjes
kopen. Rozenplukkers in Ethiopië geraken
vandaag de dag hun job kwijt omdat
de rozenmarkt in elkaar stuikt. Over
heel de wereld zien we de opmars van
plantages voor palmolie, ananassen,
papaya enz. Dit kan enkel door massale
ontbossing en verlies van biodiversiteit.
Lokale boerengemeenschappen verliezen
hun autonomie en vluchten van het
platteland naar de stad. In derde wereldlanden
wordt nog een groot deel van het
Een landbouwsysteem dat op grote schaal
voorziet in uniform voedsel van slechte kwaliteit
10

met de consument. Er is al veel kennis
over agro-ecologische bosbouw maar
deze wordt nog te weinig toegepast.
Boerderijen moeten multifunctioneel zijn
met veeteelt, groenten- en fruitteelt. In
de huidige extreme droogte is dat zeker
nodig. Wanneer de boer alleen organische
mest van eigen veeteelt gebruikt, is
kunstmest overbodig. En kleinschalige
vleesproductie voor lokale markten doet
de plofkip overbodig worden. Minder
vleesconsumptie is een trend die al
langer ingezet is in België. Vlees kan gemakkelijk
vervangen worden door peulvruchten
van de lokale boer.”
Hoe ziet zo’n omschakelingsplan er dan uit?
“Er is nood aan een globaal reconversieplan
waarbij schulden worden kwijtgescholden
van boeren, educatieve
pakketten worden aangeboden om
boeren om te scholen en waarin lokale
productiecoöperaties samenwerken met
Een nieuw landbouwmodel is nodig.
consumentencoöperaties. Dit is geen
utopie. Er moet politieke wil zijn en politieke
en wetenschappelijke begeleiding
van boeren. Waarom blijven grootgrondbezitters
de baas over gronden waarop
niemand mag overleven met eigen productie?
Waarom worden inheemse
volkeren en kleine boeren in gevaar gebracht?
Kijk maar naar grote houtbedrijven
die hectare na hectare omhakken.
Het gevecht tegen de agro-business
wordt gevoerd door de wereldvakbond
van kleine boeren en landloze boeren.
Via Campesina gaat in tegen de leugens
van de agro-business. We moeten
naar een nieuwe symbiose groeien tussen
mens, gemeenschappen en natuur.
De mensheid kan maar overleven als ze
een gezond samengaan met ecologische
systemen in de natuur kan heropbouwen.
Landbouwsystemen en voedselvoorzieningen
moeten uitgaan van
menselijke behoeften en niet van winst.”
- Katrin Van den Troost -
11

Wereld
Covid 19 - deel 2
Wat heeft Corona
te maken met klimaat?
De wetenschappers die bestuderen hoe ziekten
ontstaan in een veranderende omgeving
wisten dat dit moment zou komen. Door de
klimaatverandering komen uitbraken van
ziekten vaker voor en worden ze gevaarlijker.
In een artikel elders in dit blad zet
Marijke Colle al een aantal puntjes op de -i:
het binnendringen in het diepste van onze
wouden en de intensieve landbouw zorgen
voor ongekende problemen.
De Amerikaanse onafhankelijke onderzoekswebsite
Pro Publica gaat dieper
in op de risico’s die we nemen en gaat
uit van de stelling dat “In de afgelopen
decennia het aantal opkomende infectieziekten
die zich onder mensen verspreiden
- met name coronavirussen en andere
aandoeningen van de luchtwegen
waarvan wordt aangenomen dat ze afkomstig
zijn van vleermuizen en vogels
- explosief gestegen is. Een nieuwe opkomende
ziekte duikt vijf keer per jaar op.
Een studie schat dat er al meer dan 3200
stammen van coronavirussen bestaan
onder vleermuizen, in afwachting van
een kans om naar mensen over te springen.”
De ziekten zijn er misschien altijd al geweest,
diep begraven in wilde en afgelegen
plaatsen die buiten het bereik van
mensen liggen. Maar tot nu toe waren de
natuurlijke verdedigingssystemen van de
planeet beter in staat om ze af te weren.
Vandaag de dag is de opwarming van het
klimaat die verdedigingssystemen aan
het afbreken, waardoor een catastrofaal
verlies aan biodiversiteit ontstaat dat, in
combinatie met roekeloze ontbossing
dieren dichter bij de mens duwt en zo de
poorten opent voor de verspreiding van
ziekten.
Wetenschappers bestuderen al jaren de
coronavirussen in het zuiden van China
en waarschuwen dat de snelle klimaaten
milieuverandering hen daar stimuleert
om naar de mensen over te springen.
Er zijn drie manieren waarop het klimaat
invloed heeft op opkomende ziekten:
ontbossing en industriële landbouw, het
verhogen van de temperatuur die zorgt
voor een uitbreiding van de regio’s
waarin muggen en andere insecten een
grote rol spelen bij overdracht van ziekten
(dengue, malaria…) en het smelten
van ijslagen waarin oude virussen verborgen
zitten, zoals de antrax die in 2016
uit een bevroren rendier vrijkwam.
De opwarming van het klimaat is een
van de belangrijkste oorzaken van het
grootste - en snelste - verlies aan soortenrijkdom
in de geschiedenis van de pla-
12

neet. Heeft dat met COVID 19 en andere
virussen niets te maken? Omdat veranderende
klimaatpatronen soorten dwingen
naar nieuwe gebieden te verhuizen
is deze zogenaamde biodiversiteit van
cruciaal belang. De natuurlijke verscheidenheid
van planten en dieren geeft elke
soort meer veerkracht tegen bedreiging
en biedt een delicaat vangnet voor
natuurlijke systemen. Naarmate de diversiteit
afneemt, wordt het evenwicht
verstoord en zijn de resterende soorten
zowel kwetsbaarder voor menselijke invloeden
als, volgens een baanbrekende
studie uit 2010 in het tijdschrift Nature,
eerder geneigd om krachtige ziekteverwekkers
mee te nemen.
Wereldwijd blijft volgens het World Resources
Institute slechts 15% van de
bossen van de planeet intact. De rest is
gekapt, gedegradeerd of versplinterd
tot het punt dat ze de natuurlijke ecosystemen
die ervan afhankelijk zijn, ontwrichten.
Naarmate de bossen afsterven
en ook graslanden en wetlands worden
vernietigd, neemt de biodiversiteit nog
verder af. De Verenigde Naties waarschuwen
dat het aantal soorten op de
planeet al met 20 procent is gedaald en
dat meer dan een miljoen dier- en plantensoorten
nu met uitsterven bedreigd
worden.
In het tijdschrift Proceedings of the Royal
Society B zegt men dat grotere zoogdieren,
die teloor gaan in de handen van
jagers, houthakkers of verschuivende
klimaatpatronen vrij spel geven aan kleinere
soorten, waaronder vleermuizen,
ratten en andere knaagdieren omdat ze
veerkrachtiger zijn voor het aangetaste
milieu, ofwel beter onder de mensen
kunnen leven. Het zijn deze kleine dieren,
die erin slagen om voedsel te vinden
in vuilnisbakken, die zich het best blijken
aan te passen aan het menselijk ingrijpen
en die toevallig ook ziekten verspreiden.
Knaagdieren alleen al zijn verantwoordelijk
voor meer dan 60% van alle
ziekten die van dieren op mensen worden
overgedragen, zo vonden de onderzoekers.
De warmere temperaturen en de hogere
regenval die gepaard gaan met de klimaatverandering
zullen het knaagdierprobleem
ongetwijfeld verergeren, met
alle rampzalige gevolgen van dien. In
1999 bijvoorbeeld viel er in delen van
Panama drie keer zoveel regen als gewoonlijk.
De rattenpopulatie explodeerde,
vonden onderzoekers. Dat zelfde
jaar kwam voor het eerst in Panama
het hantavirus te voorschijn, een fatale
longziekte die door het speeksel, de ontlasting
en de urine van ratten en muizen
wordt overgebracht.
In Maleisië zorgde de snelle kaalkap
van de bossen daar (om plaats te maken
voor palmplantages) voor een concentratie
van fruitvleermuizen. Terwijl de
vleermuizen zich aan het fruit tegoed deden,
lieten ze stukjes voedsel van de
takken, samen met hun urine, in de varkensstallen
van de omgeving vallen, waar
ten minste één varken verondersteld
wordt er een paar te hebben gegeten.
Toen het varken werd geslacht en op de
markt gebracht, zou een uitbraak zijn
verspreid door de man die het vlees behandelde.
Het nipah-virus sprong over
en meer dan 100 mensen stierven.
Ook teken en muggen gedijen nu op
plaatsen waar ze zich nooit eerder hebben
gewaagd. Als tropische soorten
naar het noorden trekken, brengen ze
gevaarlijke ziekteverwekkers met zich
mee. Het zika virus of chikungunya, een
muggenvirus dat zich manifesteert door
13

hevige gewrichtspijn, was ooit ongezien
in de Verenigde Staten, maar beide werden
in de afgelopen jaren lokaal overgedragen
in het zuiden van Texas en Florida.
Binnenkort zullen ze zich verder naar
het noorden verspreiden. Volgens een
studie uit 2019 in het tijdschrift PLOS
Neglected Tropical Diseases zullen
ziekteverwekkende muggen in 2020 uiteindelijk
500 miljoen meer mensen bereiken
dan nu.
“Het risico op lange termijn van dengue
kan veel hoger zijn dan COVID”,
zei Scott Weaver, de directeur van
het Institute for Human Infections
and Immunity van de University of
Texas Medical Branch in Galveston.
“Het is een ziekte van arme landen,
dus het krijgt niet de aandacht die het
verdient. We zitten op dit moment op
een zeer gevaarlijk pad. De trage actie
rond klimaat heeft een dramatische opwarming
en grootschalige milieuveranderingen
onvermijdelijk gemaakt en ik
denk dat meer zieken daar een gevolg
zal van zijn.”
Twaalf maanden voordat het eerste
geval van COVID-19 werd gediagnosticeerd,
was een groep epidemiologen
die samenwerkten met het US-AID project
PREDICT in de afgelegen lommerrijke
jungle van de provincie Yunnan in
Zuid-China op jacht naar wat het geloofde
een van de grootste gevaren voor de
beschaving te zijn: een vijver van opkomende
virussen. Een decennium van
studie had daar een patroon van obscure
ziekten geïdentificeerd die afgelegen
dorpelingen troffen. Zij gebruikten
vleermuizenmest in de landbouw.
Wetenschappers traceerden tientallen
nieuwe virussen in grotten die bewoond
werden door hoefijzervleermuizen. Yunnan
onderging een enorme verandering.
Er kwamen woontorens en hogesnelheidsspoorlijnen,
terwijl de provincie een
duizelingwekkende ontwikkeling doormaakte
die werd aangewakkerd door
tientallen jaren van Chinese economische
expansie. Met elke gekapte boom
kromp het leefgebied van de vleermuizen
in, waardoor de virussen die ze met zich
meedroegen op een ramkoers met de
mensheid kwamen te liggen.
Tegen het einde van 2018 waren er epidemiologen
die zich schrap zetten voor
wat zij een grote ramp noemden en in
dezelfde periode sloot USAID het programma
af.
Het verlies is immens. De onderzoekers
geloofden dat ze op het punt stonden
om een doorbraak te bereiken, om de
genen van de coronavirussen die ze uit
de hoefijzervleermuis hadden gehaald te
sequencen en om te beginnen met vaccins.
Ze voerden jarenlang campagne om
beleidsmakers te laten nadenken over
wat ze hadden geleerd en ze dachten
dat hun onderzoek de regeringen letterlijk
een kaart kon opleveren van hot
spots die de volgende pandemie zouden
kunnen voortbrengen.
- Filip De Bodt -
Dit artikel is een samenvatting van een
artikel op de Amerikaanse onderzoekswebsite
Pro Publica en wordt deel van
een langere tekst. Tijdens de zomer
werkt Climaxi aan een uitgave van een
brochure rond COVID, klimaat en hoe
het nu verder moet.
Interesse: mail naar filip@climaxi.be
14

Industrie
Recyclage en Plastic
Antwerpen Schaliegasvrij
Wordt corona de carte blanche voor meer
plastic? En wat dan met recyclage?
De coronacrisis heeft ons allemaal in ons
kot gezet. De economische activiteiten
zijn enorm verminderd. Er was een tijdje
bijna geen vervoer en de economische
activiteit verminderde een aantal weken.
Dit had een impact op de olieprijzen.
De schaliegasmarkt in Amerika kreeg
het hard te verduren. Op 2 april vroeg
het eerste bedrijf, Whitening Petroleum,
dat voornamelijk draait op schaliegas-ontginning
haar faillissement aan.
Experts zeggen dat dit de eerste dominoblok
is die valt in een fragiele en economisch
niet rendabele industrie.
De lage olieprijzen lijken momenteel
vooral goed nieuws voor consumenten.
Maar als je ze door een duurzame bril
bekijkt, moeten we er wel enkele belangrijke
bedenkingen bij maken. Het positieve
aan deze lage prijzen is dat gezinnen
minder kosten hebben om de
autotank vol te krijgen. De minder fraaie
kant van lage olieprijzen is dat ze een
duurzame heropstart van de economie
dwarsbomen. Een van de sectoren waar
de lage olieprijs een nefaste invloed
op heeft, is die van de plasticrecyclage.
Het Nederlandse TV-programma De
Monitor op NPO2 maakte er een documentaire
over. Zij brengen in beeld hoe
de recyclage sector geraakt wordt door
de coronacrisis. De auto-industrie gebruikt
recyclage plastics voor onder meer
dashboards en ruitenwissers. De tuinbouw
maakt er tuinbanken en andere
materialen van. De documentaire doorprikt
de groene marketing van grote
merken zoals L’ Oreal, Unilever en anderen
die zeggen dat ze steeds meer
op hergebruik inzetten maar in realiteit
maar aan een klein percentage recyclaat
geraken. De meest gehoorde argumenten
om geen recyclaat te gebruiken blijven
nog altijd voedselveiligheid, niet
stevig genoeg, te lage kwaliteit, de foute
soort plastic, een doordringende plasticgeur...
België doet pionierswerk op vlak van recyclage
en probeert een circulaire economie
voor plastics te ontwikkelen. Natuurlijk
is er nog veel werk aan de winkel.
De coronacrisis is voor deze bedrijven
moeilijk. Plastic wordt geproduceerd in
pellets, kleine plastickeutels die je kan
omsmelten tot allerhande zaken. Die keutels
worden traditioneel gemaakt van
olie, maar je kan ze ook maken van afgedankte
plastic.
Door de lage olieprijzen wordt er nu opnieuw
meer nieuw ‘virgin’ plastic gebruikt
15

uit de goedkope fossiele brandstoffen.
Dit is een doorn in het oog van de recyclage
industrie. Zij hebben hoge vaste
kosten doordat ze plastic moeten ophalen,
sorteren en recycleren. Zij genieten
niet mee van de lage olieprijzen en worden
zo uit de markt geconcurreerd.
Op 6 maart 2020 ondertekende OVAM
(Openbare Vlaamse Afval Maatschappij)
het Europese Kunststoffenpact. Met
deze ondertekening herbevestigt OVAM
de ambitie om binnen Europa het voortouw
te nemen omtrent preventie, inzameling
en recyclage van kunststoffen.
Het pact bevat vier doelstellingen
rond hergebruik en recyclage, verantwoordelijk
gebruik van kunststoffen, inzameling
en sortering en het gebruik van
gerecycleerde kunststoffen. De ondertekening
van het Pact komt er twee weken
na de goedkeuring van het Vlaams
uitvoeringsplan Kunststoffen 2020-
2025 van de OVAM. Het doel van dat
plan is om de plastic afvalberg in Vlaanderen
te verkleinen en recyclage van
kunststoffen en het gebruik van recyclaat
te stimuleren.
Climaxi ziet de oplossing in duidelijke beleidskeuzes
die de doelstellingen voor
recyclage prioriteit geven. Wij vinden ook
dat de invoering van statiegeld er moet
komen en de standaardisering van verpakking
besproken moet worden. Dit
zou betekenen dat er één soort plastic
wordt gebruikt voor verpakkingen waardoor
de recyclage veel gemakkelijker
verloopt. Tot slot blijft het vermijden van
wegwerplastic een logische eerste stap.
Climaxi zamelt plastickeutels in. In de
haven van Antwerpen verliezen producenten
van deze keutels elke dag miljoenen
exemplaren. Ze belanden in de
oevers van de Schelde. Climaxi verzamelt
ze voor je en stuurt ze terug naar de vervuilers.
Je stort 6 euro op ons rekeningnummer
(BE40 0016 3236 1163) en wij
versturen een doos naar ExxonMobil,
Ineos, Total, Borealis en het Havenbedrijf.
Zo kaarten we het verlies aan
en eisen we een propere en circulaire
petrochemie.
- Katrin Van den Troost -
De actie van
Climaxi:
we zamelden plastickeutels
in en
stuurden ze terug
naar de afzender.
16

Visserij
Pulsvissen
De Zuidelijke Noordzee
en de kustvisserij: kind van de rekening
Vorig jaar haalden de voorstanders van
lokale en faire economie samen met Climaxi
een slag thuis: elektrisch pulsvissen werd
door Europa verboden. Prompt volgde een
verbod op deze vistechniek in de Belgische
12 mijlszone. Op vraag van de Nederlandse
overheid vraagt het internationale Instituut
ICES (International Council for the Exploration
of the Sea) nu in een advies het
omgekeerde. Ongeveer op hetzelfde moment
levert het ILVO (Instituut voor Landbouw en
Visserij Onderzoek) een studie af die zegt
dat de visbestanden voor de Belgische kust
dalen. Net daar zijn veel Nederlanders met
de puls actief.
Pulsvisserij is visserij op hoofdzakelijk
tong of pladijs waarbij netten vlak boven
de zeebodem zweven en elektrische stoten
uitsturen naar de zeebodem. Die doen
de vis opschrikken en in de netten belanden.
Bij de traditionele boomkorvisserij
slepen die netten over de zeebodem
en scheppen ze zo de vis mee. Verder
zijn er nog andere technieken waarbij
vissen met staande netten of de lijn
gevangen worden.
Rond het elektrisch vissen ontstond een
grote polemiek: sommige natuurorganisaties
en vissers waren er voor omdat de
techniek zorgde voor brandstofbesparing
en omdat de bodem minder beroerd werd.
Anderen keerden zich tegen deze techniek
omdat de gevolgen ervan onzeker
zijn voor de vispopulatie of omdat ze
voorstander zijn van het overleven van
de kleinere kustvisserij. Elektrisch vissen
is namelijk grotendeels efficiënter: de investering
is groot, maar je vangt meer vis
op minder tijd. Kwetsbare gebieden zijn
makkelijker toegankelijk omdat het materiaal
lichter is.
Europa verbood het vissen maar stond
uitzonderingen toe die moesten toelaten
om de techniek verder te bestuderen.
Toen in 2011 de brandstofprijzen de
hoogte in gingen en menige rederij het
water aan de lippen stond, beslisten
Nederlanders om massaal op de kar te
springen. Ze verkregen méér dan tachtig
uitzonderingen op de regel. Dit tot groot
protest van o.m. Franse vissers, die grotendeels
nog kleinschalig georganiseerd
zijn. De rederijen in Nederland zijn groter,
hebben soms meerdere schepen in
eigendom. Ook een deel van de reuzegrote
diepvries schepen heeft zijn basis
in Nederland.
Climaxi sprak zich uit tegen elektrisch
vissen omwille van de onzekerheid rond
de ecologische effecten en omdat wij
gaan voor een ander economisch model
waarbij kleine spelers en producenten
meer rechten krijgen. In onze documen-
17

taires hoorden we kustvissers en zagen
we met eigen ogen het visbestand voor
de kust dalen.
ICES
Vorig jaar verbood de Europese Unie
dus de verdere ontwikkeling van het elektrisch
vissen, zeer tegen de zin van de
Nederlanders. Die zitten sindsdien niet
stil om deze beslissing terug te draaien.
Tegelijkertijd schakelen ze over op andere
zéér efficiënte vistechnieken als de
flyshoot (zeer lange netten in een cirkel),
waarmee ze opnieuw toegang tot de
Belgische 12-mijlszone forceren.
Nederland vroeg ook aan het internationale
advies- en onderzoeksinstituut
ICES om een studie waarin de traditionele
manier van vissen vergeleken
wordt met de elektrische. Op zich een
bizarre poging om een vergelijking te
maken. ICES kwam tot het besluit dat
het geen schadelijke effecten kon bewijzen
op de visbestanden. Kabeljauwen
en haai-achtigen worden wel de rug gebroken
door de elektrische schokken,
maar dit heeft geen invloed op de totaliteit
van de visbestanden. Men vond ook
geen schadelijke effecten op kleine visjes
en andere mechanismen.
De onderzoekstechniek op zich wordt
o.m. door Climaxi betwist: een trein laat
men rijden als men er zeker van is dat er
geen risico’s zijn, niet als men denkt dat
men de risico’s niet vindt. De Franse organisatie
Bloom weerlegde in vroegere
studies al een deel van de technische
argumenten.
Voor Climaxi is dit geen basis om de Europese
beslissing om te keren, al zijn we
er zeker van dat dit de komende maanden
zal geprobeerd worden. Het gaat er
hem niet alleen over welke technieken
al dan niet voor ecologische schade
zorgen, voor ons telt ook het sociale as-
(Zie verder p. 23)
Vissersboten bij de vroegere vismijn van Oostende
18

19

20

21

22

pect. Daarom vragen wij dat de kleinere
spelers op de markt stimulansen krijgen
en dat de macht van de groteren eerder
beperkt wordt. Elektrisch pulsen lijdt tot
concentratie in de sector. De effectiviteit
ervan zorgt voor problemen.
Dat geeft ook ICES toe: “Pulsvaartuigen
zijn efficiënter in het vangen van tong. De
76 Nederlandse pulsvaartuigen haalden
in 2017 11.832 ton tong boven, tegenover
8016 ton door dezelfde vissers met
traditionele vaartuigen in 2009.” Volgens
ICES wordt het geheel van de bestanden
evenwel gereguleerd door hoeveelheden
(quota) die mogen opgevist
worden en bepaald worden door wetenschappelijk
vastgelegd niveaus die duurzame
visvangst moeten garanderen.
Volgens Climaxi is dit een positieve
zaak, maar zitten er regelmatig hiaten
in het systeem. Zo stelden wij samen
met sport- en kustvissers al in 2018 dat
er een probleem was in de Zuidelijke
Noordzee, specifiek voor de Belgische
kust.
ILVO
Het Instituut voor Landbouw en Visserij
Onderzoek zocht fondsen om deze
problematiek te bestuderen en bracht
op 20 mei van dit jaar het resultaat naar
buiten. ILVO zegt: “Tijdens de periode
2006-2018 zijn er duidelijke veranderingen
opgetreden in het tong- en scholbestand
in de zuidelijke Noordzee, die
zich vooral op lokale schaal manifesteren.
Dit heeft onmiddellijke gevolgen
voor commerciële en recreatieve kustvissers.
Op de vraag of deze veranderingen
rechtstreeks gekoppeld zijn aan
de aanwezigheid van pulsvisserij in de
zuidelijke Noordzee kan dit project geen
formeel uitsluitsel geven. Het sluiten van
de 12 mijl zone voor pulsvisserij zou de
visserijdruk in deze zone aanzienlijk kunnen
verlagen met mogelijks positieve
gevolgen voor de kustvisserij. Echter,
factoren zoals migratie, verschuiving van
de visserij-inspanning naar de rand van
de 12 mijl zone, terugkeer naar de traditionele
boomkor, enzovoort kunnen dit
succes sterk beïnvloeden.”
Vooral in de kustvisserij binnen de 12
mijl ziet men (ook door vermindering van
het aantal schepen) de Belgische activiteit
verminderen en die van de Nederlanders
vermeerderden: “De globale visserij-inspanning
in de zuidelijke en centrale
Noordzee nam voor de Belgische
en Nederlandse boom- en pulskorvloot
af over de periode 2006- 2018. De Belgische
effort in de zuidelijke Noordzee
nam echter veel sterker af dan de Nederlandse
(-72% versus -30%). Bovendien
is er bij de Nederlandse vloot een
markante wijziging op niveau van de vistechniek
waarbij de traditionele boomkor
met wekkerkettingen grotendeels werd
vervangen door de pulskor.”
Ook op het terrein ziet men een verbetering
van de visbestanden sinds de
Belgische regering pulsvissen verbood
binnen de 12 mijl. Climaxi stelt dan ook
voor dat dit verbod behouden wordt en
uitgebreid wordt tot andere destructieve
vismethoden zoals de flyshoot. In deze
zone moet de kustvisserij gestimuleerd
worden. Die vormt de ruggengraat van
elk visserijbeleid maar is in België bijna
verdwenen. Sportvisserij de gelegenheid
geven om vlot over te schakelen en de
PK-kracht van de schepen beter controleren
zijn hierin effectieve flankerende
maatregelen.
- Filip De Bodt -
23

Coöperatie Eco & Fair
Coop ecologisch en sociaal
Korte keten met Zuid-Europa
Eco & Fair is een coöperatie van ondermeer
vzw Climaxi, die zich toelegt op de import van
producten van Europese initiatieven: Modousa
coop (Lesbos) en Greenland (Griekenland)
met olijfolie en olijven, de anti-maffia coöperatie
Coop Soc Al di là dei Sogni uit de omgeving
van Napels en haar Italiaanse producten,
de bezette VIO-Me fabriek in Thessaloníki
(zepen en kuisproducten) en het Franse 1336
(Thee zonder chemische aroma’s).
de maffia in de buurt van Napels. VIO-
Me werd zonder elektriciteit gezet tijdens
de coronacrisis maar met de verkoop en
een crowdfunding was het mogelijk om
een eigen generator aan te kopen.
Eco & Fair organiseerde ook dit jaar
opnieuw een COOP-actie van februari
tot eind maart. De coronacrisis bracht
chaos met zich mee: producten konden
niet geleverd worden en moesten wach-
Méér dan 50% van onze verkoopprijs
gaat naar de producent. Verder betalen
we vervoer, verzekeringen, opslag en een
deeltijdse werknemer. Met de opbrengst
steunen we organisaties als Lesbos Solidarity
(vluchtelingenopvang in Lesbos),
vzw ’t Uilekot (een eigenzinnig cultureel
en actiecentrum) en vzw Climaxi (een
klimaatbeweging die kiest voor sociale
rechtvaardigheid).
Onze acties hebben resultaat: VIO-Me
maakt sindsdien ook zeep zonder palmolie.
De coöperatie Modousa groeide
van veertig naar meer dan tachtig boeren
en perst haar olijfolie sinds dit jaar in
een eigen installatie. Coop Soc Al di là
dei Sogni ondersteunt boeren die weerstand
bieden tegen de bedreigingen van
Olijfolie van Greenland,
in de buurt van Thessaloniki
24

ten aan de grens, de productie in Italië
werd noodgedwongen stop gezet. De
beslissing van de Turkse president Erdogan
om de grenzen met Griekenland
open te zetten, zorgde voor de nood aan
creativiteit bij onze partners. Onze boeren
op Lesbos sprongen bij om vluchtelingen
zo humaan mogelijk te verwelkomen
op het eiland maar we vernamen
ook dat de situatie er moeilijk
houdbaar is. PIKPA, het vluchtelingenkamp
dat we steunen bleef overeind en
kon opvang voorzien voor de nieuwe
toestroom.
We blikken tevreden terug op onze actie.
Met 27 ambassadeurs, 23 afhaalpunten
over heel België en 161 bestellingen
konden we een mooie omzet realiseren.
De coronacrisis zorgt voorlopig ook voor
meer interesse in de producten.
Wil je ook een ambassadeur worden
in jouw regio? Of heb je interesse om
aandeelhouder te worden? Of wil je gewoon
lekker producten in je voorraadkast?
Twijfel niet om een kijkje te nemen
in onze webshop via deze link:
www.ecofair.be
- Katrin Van den Troost -
Napolitaanse gezeefde tomaten,
van de Coop Soc. Al di là dei Sogni.
Olijfproducten van coöperatie
Modousa, op het eiland Lesbos.
25

Interview
Bruno Tersago
Griekenland
In ‘De Gemiste Afspraak’ van Lezen in de
Lente -een radioprogramma dat gestreamd
werd via de sociale media- maakten we een
interview met Bruno Tersago, VRT-correspondent
in Griekenland.
Er staat een enorme economische ramp voor
de deur. We vroegen hem wat meer duiding
van ter plaatse.
Hoe is de coronacrisis in Griekenland aangepakt?
En wat is de impact van de pandemie?
“Doordat Griekenland snel een lockdown
invoerde, telt het land weinig coronaslachtoffers.
Er waren twee haarden van
corona-besmetting gelokaliseerd. Beide
haarden zijn meteen in quarantaine
geplaatst. Bovendien hebben er sinds
februari (ruim een maand eerder dan in
België, red.) geen publieke evenementen
plaats gevonden.”
“Keerzijde is dat sinds februari heel wat
bedrijven gesloten zijn, en dus heel veel
mensen sindsdien zonder inkomen zitten.
Er zijn in die beginperiode ook massaal
veel ontslagen gevallen: er werden
ongeveer veertig duizend mensen op
straat gezet in een periode van veertien
dagen. De regering vaardigde toen
een speciale regeling uit, dat mensen
niet mogen worden ontslagen. De overheid
voorzag mensen tevens van een
inkomen. Dat houdt heel veel mensen
nog wat overeind, maar dat kan natuurlijk
niet blijven duren.”
“En het zal ook nooit meer hetzelfde kunnen
zijn. Alleen al voor toerisme, is dat
een vaststaand feit. Het is nog onzeker
wanneer de hotels terug open kunnen. En
het zal zeker niet op volle capaciteit zijn.
Bij de hoteleigenaars is een grote onzekerheid
hoe het dan verder moet, want
bijvoorbeeld zullen buffets in het hotel
niet meer kunnen: ‘Hoe gaan we dat dan
doen, wanneer mogen we weer open
en wie zullen we dan mogen verwachten?’
Heel veel vragen. Het ziet ernaar
uit dat ongeveer driehonderd duizend
mensen deze zomer niet zullen kunnen
werken. Dat is een enorme economische
ravage. En dat zal ook een grote impact
hebben op het klimaat: er is geen geld
voor een transitie naar meer duurzame
middelen.”
“De ravage duurt al tien jaar, sinds Europa
zware maatrgelen oplegde aan
Griekenland. Veel mensen kunnen de
kost niet meer verdienen. Er zijn er ook
veel die zonder elektriciteit zitten. Griekenland
zit tot 2060 gebonden aan die
kredietvoorwaarden. Dat is nog ondertekend
door de vorige regering Tsipras.
Wanneer die voorwaarden niet worden
gehaald, zullen de besparingsmaatre-
26

gels nog toenemen. De buikriem wordt
dan nog verder aangehaald.”
“Door de coronacrisis worden de media
die aanleunen bij het beleid goed ondersteund,
terwijl meer kritische media daar
niet moeten op rekenen. Die bevriende
media zijn in handen van de rijke oligarchen
en reders die eigenlijk al heel lang
het land besturen. Door de coronacrisis
lijkt die greep nog versterkt te worden.
Die rijke reders en oligarchen gaan hand
in hand met de beleidsmensen: hun
wederzijdse belangen zijn nauw met elkaar
verbonden.”
Bij het begin van de corona-crisis waren er
zware rellen in de vluchtelingenkampen. Hoe
ziet het daar nu? Gaan die rellen nog door?
Sinds het begin van de Europese maatregelen
zijn veel mensen op straat beland.
“Begin maart waren er spanningen aan
de grens van Griekenland met Turkije.
Erdogan had de grens open beslist en
dat bracht busladingen vol mensen tot
aan de grens. Die spanningen zijn intussen
afgenomen. Europa is daar ook een
kijkje komen nemen.
Op de eilanden zijn er gedurende de
maand april officieel geen vluchtelingen
aangekomen. Dat zou zijn door de coronacrisis,
maar waarnemers op de eilanden
Lesbos, Samos en Chios bevestigen
dat de kustwacht er bezig is met
pushbacks. We spreken van een pushback
wanneer je een bootje vanuit Griekse
wateren in Turkse wateren terugduwt.
De kustwacht wil dat natuurlijk niet zo
noemen. En dus passen ze een andere
tactiek toe: de kustwacht zorgt ervoor
dat er wordt vermeden dat de bootjes
in Griekse wateren komen. Technisch
wordt het geen pushback genoemd,
maar ze gebruiken wel dezelfde methode
van intimidatie.”
“Dus officieel zijn er geen vluchtelingen
aangekomen. Op Samos en Chios zijn
er wel bootjes aangekomen, maar die
vluchtelingen zijn dan verdwenen. Dat
is heel merkwaardig. Nadien zijn die
mensen terug in Turkije gesignaleerd.”
“De vluchtelingen die vóór april van dit
jaar op de eilanden zijn aangekomen,
werden eerst in quarantaine geplaatst.
Dat wil zeggen dat ze niet in de kampen
werden toegelaten en dus aan hun lot
werden overgelaten. Ze moesten dan
maar in een bos overnachten. Na veertien
dagen zogezegde quarantaine mochten
ze dan het kamp binnen. Omdat
die kampen overbevolkt zijn en de
Griekse regering daar iets zou aan doen,
hebben ze een aantal van
de vluchtelingen naar het
vasteland overgebracht. Dat
maakt dat de kampen op het
vasteland ook overbevolkt
raakten. In een aantal van die
kampen en hotels waar de
vluchtelingen vanop de eilanden
werden ondergebracht,
is dan ook corona uitgebroken.
En dus gingen die kampen
en hotels noodgedwongen
in quarantaine.”
27

“De regering voegde daar
meteen aan toe: de vluchtelingen
die zich niet aan de
quarantaine houden, mogen
zelfs geen asiel meer aanvragen.
We kunnen ons meteen
vragen stellen bij de wettelijkheid
van dit soort maatregels.
Maar dat mag je natuurlijk
niet openlijk in vraag stellen.
Ook journalisten kunnen dat
niet, want kritische journalisten
moeten niet op ondersteuning
van de overheid
rekenen. En dus heeft de kritische pers
geen middelen om kritische reportages
te maken.”
Klopt het dat Griekenland aan de Europese
landen vraagt om een aantal vluchtelingen te
patroneren en daarvoor alle kosten wil doorrekenen?
“Daarvoor zijn er wel fondsen voorzien,
maar Griekenland vraagt om die lasten
te delen. Er was al ‘s eerder zo een
plan van de EU, een soort relocatieplan.
Maar dat is afgelopen in 2017. Het zou
voorzien in opname van honderdzestig
duizend vluchtelingen uit Griekenland en
Italië. In feite zijn er slechts vijftienduizend
mensen uit de kampen opgenomen in
verschillende deelstaten van Europa.
Griekenland vraagt nu opnieuw hulp,
deze keer voor onbegeleide minderjarigen.
Het streefcijfer was om zestienhonderd
van die kinderen op te nemen. Dat
programma is een maand geleden gestart
en we zitten nu aan negenenvijftig
kinderen die opgenomen zijn.
Dus wat vluchtelingenkwestie betreft
wordt Griekenland aan zijn lot overgelaten.
Sommigen zullen opwerpen dat
Griekenland daarvoor wel geld ter beschikking
krijgt. Alsof met geld alleen dit
probleem kan worden opgelost!”
Bruno Tersago op de cover van zijn boek
‘Groeten uit Griekenland’ (EPO, 2015)
28

Documentaire
Planet of the Humans
Milieubeweging op de korrel?
Over de documentaire Planet of the Humans
van Jeff Gibbs en Michael Moore is er al veel
gezegd en geschreven. Deze nieuwe film van
Moore (waarin enkel Gibbs aan het woord
en in beeld komt) werd al heel veel bekeken,
niet in cinemazalen maar op Youtube. Het is
een film gemaakt voor een breed publiek.
Verwacht geen diepgravende analyses of
ecofilosofische mijmeringen van de filmmakers.
Deze film moet veel mensen inleiden
op de schaduwkanten van de
(Amerikaanse?) milieubeweging. Jammer
genoeg slaagt hij daar onvoldoende in.
Het populariseren van verhalen in veel
bekeken documentaires botst in de film
op zijn limieten. Eén van de kritieken die
op Planet of the Humans kwam is dat
de documentaire erg ongenuanceerd is.
Er worden een aantal fouten in gemaakt,
gebruikt verouderd materiaal (tot 10 jaar
oud eigen filmmateriaal waarbij men niet
vermeldt hoe oud het is), er wordt beslist
een malthusiaanse draai te nemen (‘veel
is de schuld van bevolkingsgroei’), enz.
Volgens Brian Tokar van het Amerikaanse
Institute for Social Ecology is het
grootste probleem van de film politiek
van aard: er zijn te weinig kritieken op
het kapitalisme in de film en wat dat
systeem met zich heeft meegebracht.
Daarnaast schetst de film ook geen
politieke alternatieven voor dat kapitalistische
verhaal.
In de kern formuleert de film dingen die
zeker duidelijk mogen worden. Energie
uit biomassa is niet duurzaam. Fossiele
brandstoffen gewoon vervangen door
zon- en windenergie met behoud van
het groeieconomische model en huidige
niveaus van energieconsumptie? Dan
komt men in de problemen met de klimaatdoelstellingen.
De mainstream
milieubeweging geeft te gemakkelijk de
indruk dat we er kunnen komen door
fossiele brandstoffen door hernieuwbare
energie te vervangen. Vanuit die mainstream
milieubeweging kwamen er dan
ook veel kritieken op de film, maar zeker
niet alleen uit die hoek.
‘Planet of the Humans’,
Jeff Gibbs en Michael Moore
29

Dat de film uitkwam aan het begin van
een wereldwijde gezondheidscrisis is
één van de evoluties die de filmmakers
niet mee hadden. De mensheid aanvallen
op een moment dat onverwacht
veel mensen ziek worden of sterven?
Het kwam op een ongelukkig moment.
Maar ook om andere redenen kreeg de
film niet altijd mensen genoeg mee. De
milieubeweging komt er slecht uit en
men komt niet zo goed te weten welke
takken van de milieubeweging de filmmakers
nu juist op de korrel nemen. Het
lijkt in hoofdzaak de Amerikaanse tak
te zijn maar dat komt niet in de film tot
uiting of is er moeilijk in te ontdekken.
Daarnaast komt de film zelf juist uit die
Amerikaanse milieubeweging, en slaagt
men er niet in een aantal andere schaduwzijden
van de beweging voldoende
Lezersbrieven
Betonstop? Gestopt! - Arch. E.Hoeckx
Samenvatting van een lezersbrief:
Veel senioren hebben de laatste 50 jaar een
huis gebouwd of gekocht en zich daarin
laten leiden door ideaalbeelden zoals wonen
in het groen en met veel privacy. Dat
vertaalde zich in verkavelingen van weiden
met meestal grote percelen, nefast voor de
landbouw in het algemeen, maar lucratief
voor de verkopende boer. De laatste 30
jaar veranderden 100000 ha Vlaams weiland
in bouwgrond voor bedrijven of woningen.
Hetzelfde gebeurde in bossen met
boomkap, ook voor de wegen en genoeg
zon in huis. Dat alles heeft zijn gevolgen
voor de biodiversiteit. Lintbebouwing van
het ene dorp naar het andere smeerde zich
uit. Koning auto maakte immers wonen in
een kern overbodig. Toen ik in de jaren’70
een promotor aansprak voor minder grond
inpalmende concepten, was zijn antwoord
dat zoiets niet verkocht.
In december 2018 verscheen het Vlaams
Ruimterapport waarin (ook veel te laat)
te belichten, de regelmatig gehoorde
geluiden als ‘overbevolking is hét probleem’
of ‘technologie is hét probleem’.
Ook weet men in de film niet aan te
geven wat nu juist de interessantste tendenzen
in de Amerikaanse milieubeweging
zijn.
- Rafa Grinfeld -
Meer lezen over deze documentaire?
Deze teksten vind je online:
n “Humans” are not the problem: Reflections
on a “useless” documentary van
Brian Tokar.
n Er is meer dan één probleem met Michael
Moore’s “Planet of the Humans”,
een tekst geschreven voor Mo* door
Gert Van Hecken en Vijay Kolinjivadi.
de nadelen naar voren gebracht worden
van onze naoorlogse verkavelingen.
In 2020 zijn we nog niet veel verder. Het
wordt eerst door de volgende legislatuur
opgepakt. Beter te laat dan nooit, mogen
we zeggen. ( Sommige gemeenten hebben
ondertussen toch via een Bouwmeesterscan
advies opgevraagd.)
Die betonstop zou eerst in 2040 ingaan,
bovendien met de onhaalbare belofte dat
waardevermindering zou vergoed worden.
De logge aanpak van de betonstop maakt
dat de laatste jaren de bouwwoede met
een kwart is gestegen. Er is niet veel verbeeldingskracht
nodig om te weten wat
het uiteindelijk resultaat zal zijn.
Velen zullen de betonstop als een beperking
van hun ‘vrijheid‘ zien. Dat verklaart
waarschijnlijk de vertraging die al een decennium
duurt.
We dienen echter te zien naar het algemeen
belang. Daarin past het maken van
keuzen die een eerlijke verdeling mogelijk
maken van kostbaar goed. Ook blijft men
voor ogen te houden worden wat goed is
voor de natuur.
30

NWS uit lokale groepen van Climaxi
Think global, act local
Oostende, Zaventem, Gent,
Zuid-Oost-Vlaanderen, Leuven
Johan Bultiauw is bezige bij in de Oostendse
afdeling van Climaxi. Hij gooit zijn netten
al te graag uit voor mensen die uit de boot
vallen. De coronacrisis heeft hem daar niet in
kunnen stoppen. Hij zag extra mogelijkheden
om zijn solidariteitswerk verder te zetten.
“Toen de corona-crisis begon, had ik
zeker geen goesting om de wekelijkse
soepbedeling te stoppen. En gezien we
het inloopcenter niet meer mochten gebruiken
-door de maatregelen- hebben
we het verder gezet op het Paulusplein
(vlakbij de Visserskaai, red.). We brachten
de daklozenwerking op de hoogte
en konden meteen van start gaan.”
“De soep- en voedselbedeling waren ook
de enige momenten dat we die mensen
zagen, gezien het inloopcenter dicht was.
En dus was ook het voor hen niet enkel
een manier om aan eten te geraken,
maar ook een moment om even andere
mensen te kunnen ontmoeten en een
praatje te maken. Dat was toch wel
heel belangrijk voor hen, gezien de corona-maatregelen
het hele sociale leven
hadden lamgelegd.”
“We zorgden er wel voor dat het altijd
veilig kon verlopen, met maskers, handschoenen
en spray. De soep deden
we in wegwerpkommetjes. Ja, eigenlijk
was dat niet ecologisch maar het
kon niet anders: op het plein konden we
niet voorzien in afwasbakken en zo. De
mensen die er op af kwamen, hebben
daar ook altijd goed aan meegewerkt
-op een enkele uitzondering na.”
“De soep kregen we aangeleverd van
de dienst van het OCMW, met telkens
zes broden en potjes boter er bij. Dat
was een hele vlotte samenwerking.
Aan de stadsdienst had ik ook nadars
gevraagd, om de veiligheid te garanderen.
Maar die vraag bleef onbeantwoord.
We hebben dat dan maar zelf opgelost
met tafels en stoelen. En dat is altijd
goed verlopen.”
“Er was telkens een hele fijne sfeer. De
mensen apprecieerden onze actie. Dat
was er aan te zien: het bracht ambiance
in de straat.”
“We mogen niet vergeten dat de crisis
voor veel van die mensen een echte hel
was. Er was geen opvang voor hen en
31

ze moesten hun plan trekken. Wie het al
moeilijk had, heeft met die corona nog
meer slagen gekregen. Dat is wel zo.”
“De crisis bracht ook goede dingen naar
boven. Er was meer solidariteit. We kregen
veel respons op onze acties. Ook
ondermeer Resto du Coeur gaf graag
ondersteuning. En veel organisaties zijn
beter beginnen samenwerken. Laat ons
hopen dat die trend aanhoudt.”
“Over het algemeen zijn meer mensen
bewust geworden van de fouten in het
systeem. Ze hebben beseft dat die besparingen
moeten stoppen. Dat het zo
niet verder kan. Het is onhoudbaar als
ons beleid die besparingsgolf verderzet.
Dan komen zeer snel nog veel meer
mensen in moeilijkheden.”
“We blijven onze soepbedeling verderzetten
tot 20 juni, de laatste dag van
onze lokale actie De Koudste Week.”
(Wim Schrever)
Ook de afdeling Zuid-Oost-Vlaanderen heeft
niet stilgezeten. De lokale groep werkte rond
verschillende thema’s.
Climaxi blijft ervoor ijveren om de
vroeger trambaan Geraardsbergen-Herzele
in te richten als autoloos voet- en
fietsalternatief. In 2018 hadden Climaxi
en ‘t Uilekot daar nog een expo en enkele
activiteiten rond georganiseerd. Met de
mislukte verkoop van de tramweg in
Geraardsbergen, zopas in februari, herhaalden
we dat idee nogmaals en schreven
de lokale besturen van Geraardsbergen,
Lierde en Herzele aan om daar
werk van te maken.
Ook tegen het volgend bouwplan (begin
juni) langs de Geraardsbergse trambaan
tekenen we bezwaar aan. Een appartementsblok
van zeven hoog dreigt er de
open ruimte te vernielen. De voormalige
tramweg zou dan als in- en uitrit naar de
Astridlaan (N42) fungeren voor de bewoners.
De Astridlaan is nu reeds overbelast
en telt het hoogst aantal ongevallen
op de N42 tussen Wetteren en Geraardsbergen.
Renovatie en inrichting
als autoloze voet- en fietsweg doorheen
Zuid-Oost-Vlaanderen zou een
toeristisch/functionele meerwaarde betekenen
voor het lokaal erfgoed.
Het Zuid-Oost-Vlaamse Climaxi-team
kaartte ook de bouwwoede aan. Deze
vormt een blijvend actueel probleem in
heel Vlaanderen en valt ook in de zuidelijke
regio van de provincie des te meer
op. De hele regio heeft veel (negatieve)
ervaring met overstromingen bij wateroverlast
en zou er dus baat bij hebben
minder ipv meer vol te bouwen.
Aansluitend bij ons artikel op de website
ontvingen we een lezersbrief van arch.
E. Hoeckx. Bij ‘Lezersbrieven’ publiceren
we er een samenvatting van (p 30).
Over water is er nog meer nieuws uit
Geraardsbergen: Climaxi blijft ook de
Actiegroep Den Dok Blijft ondersteunen,
in hun verzet tegen de sluiting van het stedelijk
openluchtzwembad.
Den Dok Blijft heeft intussen anderhalf
jaar verzet achter de kiezen, met voornamelijk
ludieke acties om de ongepaste
beleidsbeslissing in het licht te zetten.
Intussen ligt er in de Oudenbergstad een
ontwerpplan op tafel voor een herinrichting
van de volledige site van Den Bleek.
Er wordt daarin een grote waterpartij
voorzien, evenwel zonder zwembad. De
Actiegroep blijft de terugkeer van het
zwembad -weliswaar in een nieuw, hedendaags
kleedje- opeisen.
Tussendoor ondersteunden we ook een
actie in Balegem, tegen de komst van
een asbest-stort in de zand- en steengroeve.
Ons Nest vzw voerde het appèl
en poogde om zoveel mogelijk bezwaren
in te zamelen.
Een alternatief voor het aangekondigd
nieuwe tracé van de N42 blijft evenzeer
32

een van de lokale acties. Al meer dan
veertig jaar weegt het dossier door in de
regio. Het is intussen niet meer aangepast
aan de noden en behoeften van
deze tijd. De irrelevantie van een extra
autoweg is door de coronacrisis eens
te meer bevestigd. We blijven een extra
tracé van een bestaande weg kritisch
en onderbouwd in vraag stellen. (Wim
Schrever)
Afdeling Antwerpen bekeek de film ‘Planet of
the Humans’ van Michael Moore. Ze maakten
er een duidelijke recensie van (blz. 24).
Afdeling Gent plant eind juni nieuwe vergaderingen
om een planning op te maken. Onze
website houdt je op de hoogte.
Afdeling Leuven was goed begonnen, op vrijdag
13 maart, net voor de coronacrisis.
Een goede sfeer, iedereen op post, veel
ideeën en vol goede moed. Op zaterdag
4 april 2020 zouden we het nieuwe
seizoen van het EcoCultuurCentrum
Parkveld starten met een akoestisch
muziekevenement rond ons openluchtpodium.
Om zo telkens om de veertien
dagen een ander event met informatieve
films, sprekers, dans en andere podiumkunsten
een publiek te geven. Ons
driedaags festival Fiesta Partigiani werd
vastgelegd op 7, 8 en 9 augustus 2020.
Maar toen kwam de lockdown en we zagen
tijdens de voor de tijd van het jaar
te warme dagen onze enthousiast geplande
evenementen wegsmelten. Het
was koffiedikkijken. Onze facebook-pagina
hielden we wel actief en trachten
we uit te breiden.
Tot vorige week, zaterdag 6 juni 2020,
de nieuwe lente, aankomende versoepelingen
die terug kansen boden. We
organiseerden een werkdag op het
Parkveld. Onze locatie van het EcoCultuurCentrum
Parkveld werd opgefrist.
Veel handen hielpen om de netels, de
grassen, de omgevallen boom te verwijderen
en er terug plannen te smeden bij
het kampvuurtje voor een hernieuwde
start. We kiezen voor een rustige wat
beperkte start, om zo week per week te
bekijken wat mogelijk wordt. We zullen
geen kansen tot uitbreiding laten liggen.
Het belang van het Parkveld als waterwingebied
gaan we meer in de kijker
stellen. En zoals de kaarten nu liggen zit
er zelfs een misschien wat afgeslankte
versie van Fiesta Partigiani in tijdens de
maand september 2020.
Wat ondertussen tijdens de coronacrisis
goed is blijven draaien, dat is ons
kraakveld. Onze samentuin De Gulle
Akker. Een achttal jaren geleden door
Wim Merckx en David Dessers opgestarte
ecologische samentuin is nog
steeds in volle bloei. Momenteel houden
we met een vierentwintig groene handen
dit kraakveld vruchtbaar met gulle groenten.
De aanleg van een voedselbos op
het Parkveld worden aantrekkelijker en
is haalbaar.
De coronacrisis heeft ook zo een positieve
invloed gehad. Het Parkveld werd
door de Leuvenaars ontdekt als wandel-,
sport-, groen-, … ontspanningsgebied.
Nooit is er daarvoor zoveel menselijke activiteit
geweest. Het door ons geplande
speelbos krijgt stilaan spontaan zijn vorm.
Op het politieke vlak blijft het in Leuven
alert zijn. De huidige coalitie blijft qua
invulling van het Parkveld een strijd tussen
belangengroepen inclusief politieke
partijen. Extensa en Interleuven blijven
voortdurend lobbyen.
En tenslotte is het blijvend afwachten op
het juridische verloop.
(Patrick Weckhuyzen)
33

Afdeling Zaventem neemt de ‘luchthavenproblematiek’
in het oog:
Enkele van onze sympathisanten verloren
al hun job en nergens hoort men
iets van een concreet herstelplan. De regering
wil wel Lufthansa-Brussels Airlines
redden, maar zonder voorwaarden
van tewerkstelling of inkomensbehoud.
Een zich verder slepende malaise is de
enige zekerheid. De grote aantallen passagiers
en de uitbreidingsplannen van
het luchthaventerrein lijken nu definitief
voorbij. Geen runway-verlenging maar
faillissementen en de eerste 1500 ontslagen.
Maar het is niet bepaald die
omschakeling die we willen. Dus gaan
we onderling enkele avonden overleggen
hoe we zelf de toekomst zien. De
actiegroepjes liggen plat omdat hun
thema’s wegvallen: het lawaai, de dreigende
onteigeningen,... Voor ons is het
misschien een goede kans om het debat
breder te maken en elementen van
een ander soort herstel te verspreiden.
Hopelijk publiceren we dat deze zomer.
In augustus plannen we een publieke
avond met de Fish&Run-documentaire
van Climaxi. ‘Om eens aan iets anders
te denken’. Even belangrijk trouwens...
(Jean-Paul Martens)
Onze medewerker bij Climaxi Zaventem,
Jean-Paul Martens, bekijkt het ook ‘s filosofisch,
vanop de Brusselse rand.
De pandemie vaagde wekenlang alle andere
thema’s weg van de nieuwstafels.
De klimaattop van Glasgow werd uitgesteld
als een klein fait divers en van
opwarming was geen sprake meer. Maar
van een onverwacht stilvallen van een
miljard motoren in lucht- en wegverkeer
had geen klimaatactivist kunnen
dromen.
Zo klaarde de luchtvervuiling op. De len-
Cursief
tehemel zagen we nooit zo blauw en Indiërs
zagen voor ‘t eerst hun Himalaya
aan de einder. Het aantal hartinfarcten
en beroerten daalde, wat voorspelbaar
is bij minder fijn stof.
En er was soms nog meer reden voor
een goed gevoel. Het politieke niveau
bij ons leek niet alleen te luisteren naar
de virologen en urgentisten maar ook
kordaat en tijdig te handelen. Het discours
van begrotingstekorten en socioculturele
bezuinigingen verstomde en de
regering kreeg zelfs volmachten na zoveel
menselijke inkeer. Ze zaaide kleine
tegemoetkomingen om de groeiende onrust
te beheersen. Ons leven veranderde
onverwacht en grondig en er zaten op
de eerste zicht ook goede kanten aan.
De voorbije weken kwam het besef dat
elke pandemie, ook deze, een wereldramp
is. Ziek worden en sterven levert
geen “kansen om te grijpen” of binnenwegjes
naar meer klimaatneutraal, of
bekering van een regering. Trump, Poetin,
Bolsonaro en rechts-radicale regimes
gingen over lijken. Zij ontkenden
en wilden terug naar business as usual,
nog tijdens de golf, net zoals ze aan klimaatontkenning
deden.
In de meeste andere landen kon de virusspreiding
afgeremd worden. Naargelang
een hele reeks factoren tegelijk aanwezig
waren, lukte dit prima (Vietnam,
Cuba, Taiwan,...) of wat minder goed.
Maar meer reden voor feesten was er
niet.
Er zijn enerzijds de nefaste milieugevolgen.
De CO 2 in de atmosfeer piekt verder,
alsof er niets was stilgevallen. De
ontbossing blijkt op satellietbeelden
te versnellen naar 150%. Hier toonden
Indonesië, Congo en Brazilië hoe de
shockdoctrine terug toesloeg.
Er is anderzijds het massaal verlies van
jobs en ook de toename van de voedseltekorten
in grote regio’s. Ze over-
34

klassen alle vorige crisissen. Een golf
van nieuwe armoede en hongersnoden
is bezig en de grote geldsommen die
nu aangekondigd worden gaan niet rechtstreeks
ingezet voor die dringendste
nood of jobbehoud. Die problemen
moeten maar beteren in de nasleep van
het herstel in ‘de belangrijke sectoren’.
Een voorbeeldje toont al wat. Lufthansa
krijgt 9 miljard euro van de Duitse regering,
zonder voorwaarden voor behoud
van tewerkstelling en inkomens,
met slechts 20% overheidsintrede in het
beheer. De Belgische regering reserveert
voor Lufthansa-Brussels Airlines enkele
honderden miljoenen euro, zelfs zonder
die vinger in de pap. Er viel geen onderhandelingswoord
over ecologisch transport,
laat staan omschakeling van de
luchtvaart. Vandaag regent het ontslagen
in de sector, ondanks spontane looninleveringen.
De 750 miljard euro subsidies en leningen
die Ursula Van der Leyen bekend maakte
voor de EU, ging gepaard met hoopgevende
voorstellen. Maar of het concreet
zal worden, zal afhangen van
externe druk, publieke opinie, klimaatbeweging
en sociale actie.
Zijn er op ander vlak nog lichtpunten?
We zien er enkele.
Vooreerst, de coronavirussen worden
eindelijk aangepakt. SARS- en MERSvirus
waren ver van het bed. Ebola was een
arme-mensen-ziekte, maar het COVID-
19 trof de beurzen en zelfs de elites.
Zwaar inzetten op corona-vaccins in
overvloed is een goede zaak én gebeurt
nu. Een tweede neveneffect is het naar
waarde schatten
van medische
infrastructuur.
Het zal nog
een hele tijd
duren voor de
bevolking mag
horen van bezuinigingen
in
die sector.
Een tweede
pluspunt is
de malaise in
de petroleumsector
en de
vermindering
van fossiel verbranden.
De
oorlog tussen de olieproducenten draaide
uit op 10% minder petroleum bovenhalen
vanaf deze maand. De pandemie
verergert en verlengt hun crisis door
grote overschotten benzine-diesel-kerosene-gas.
Gaat binnenkort de CO 2 -piek
toch iets afbuigen? Kunnen we die malaise
wat rekken? Elke ton CO 2 telt.
Tenslotte, nog het meest hartverwarmend
en moedgevend: als nog tijdens
de lockdown zó een grote antiracismemobilisatie
kan ontstaan door een vonk,
staat dan niet evengoed het klimaatbewustzijn
alom op scherp?
- Jean-Paul Martens -
35

Steun
Climaxi vzw
PB- PP
BELGIE(N) - BELGIQUE
Vind je onze tijdschriften, brochures,
documentaires en onze werking in het
algemeen de moeite waard?
Dan kan je een vrije bijdrage storten op het
rekeningnummer van Climaxi vzw
BE40 0016 3236 1163.
Climaxi is ook steeds op
zoek naar vrijwilligers!
Wij zoeken mensen die ons
kunnen helpen met inhoudelijke dossiers,
infostands of activiteiten. Wie onze
beweging mee wil uitbouwen, is altijd
welkom op ons secretariaat in
Herzele en in de lokale groepen.
De komende tijd willen we gaan actie voeren
met onze post-corona-affiches. Verspreiden,
actie mee opzetten, iets anders doen? Zin om
mee te doen? Mail ons: info@climaxi.be