Kop van de Parkweg - Veluwse Poort

2.1 Historie
Ontwikkelingsgeschiedenis
De aanleg van de Staatsspoorweg Arnhem-
Utrecht (1845) en de spoorlijn Ede-Nijkerk door de
Nederlandsche Centraal Spoorwegmaatschappij
(1902) zorgden voor een enorme verbetering van de
ontsluiting en bereikbaarheid van Ede. Deze verbeterde
infrastructuur had in combinatie met diverse plaatselijke
omstandigheden een belangrijke aantrekkingskracht op
de komst van forensen, toeristen, het garnizoen en later
de Enka-fabrieksarbeiders.
Een gebied dat tot die tijd een uitloper vormde van de
woeste gronden van de stuwwal, begon als gevolg
daarvan in de tweede helft van de 19e eeuw langzaam
bebouwd te raken. Ten zuiden van de spoorlijn
verscheen vervolgens rond de eeuwwisseling een
villapark: park Maanen, thans bekend als Oranjepark,
met solitaire villabebouwing en ontworpen volgens de
principes van de Engelse landschapsstijl. In 1924 kwam
de gemeente met het eerste Uitbreidingsplan. Langs
doorgaande wegen en belangrijke assen werd nergens
aaneengesloten bebouwing gepland, maar een open
verkaveling nagestreefd met voornamelijk kleinschalige
uitbreidingen binnen de bestaande structuur.
Vanaf het begin heeft de woonbebouwing aan de
Parkweg hier in stedenbouwkundige zin een
uitzondering op gevormd: hier werd in het eerste
decennium van de 20e eeuw merendeels wel
aaneengesloten, en strak in een rooilijn geplaatste,
bebouwing gerealiseerd. Ook in typologische
zin, met herenhuizen en villabouw van (deels) drie
bouwlagen en voorzien van markante hoekoplossingen
ter accentuering van de stedenbouwkundige context,
Stedenbouwkundig plan en Beeldkwaliteitsplan
vormde een gebied een uitzondering binnen de
gemeentelijke woningbouwproductie. Stilistisch
werd de heersende trend in bouwen en detailleren
gevolgd. De villa’s en herenhuizen werden in de voor
de eeuwwisseling karakteristieke overgangsstijl
opgetrokken met invloeden vanuit de neorenaissance
en Jugendstil.
Anno 2009 zijn aan de Parkweg enkele panden
gesloopt. De architectuur van de resterende blokken is
op onderdelen aanzienlijk gewijzigd, het karakteristieke
bouwidioom daarvan aanzienlijk versoberd. De
oorspronkelijke stedenbouwkundige samenhang is
daardoor enigszins vertroebeld; de architectonische
uitstraling van de objecten is (in een uiteenlopende
mate) versoberd.
9