2008 - Het landgoed Slangenburg, een gaaf ... - De Warande

More documents

Recommendations

Info

137 Oudste kaart van Slan- genburg uit 1641 van Nicolaasvan Geelkerc- ken, Slangenburg en de daaronder behorende gronden (92x41 cm). De parkaan l eg van Frederik Johan van Baer rond 1679 den ontgonnen gebied van Slangenburg in de zandige, kale, vochtige heidevlakten en moerassige broekbossen. Om dit groene eiland met zijn natuurlijke, grillig verlopende grenzen heen werd in 1679 het enorme lanenstelsel aangelegd, tegen de bestaande, de natuurlijke lijnen volgende patronen in. Op de kaart met de omloop zien we de oude contouren van het landgoed nog ingetekend. Het was een landschappelijke ingreep en ontginning, die destijds op een vergelijkbare schaal plaatsvond als onze huidige ruilverkavelingen. Het verschil is dat de te ontginnen, drassige heidevlakten met de hand zijn vergraven in plaats van met de dragline! Kilometers lange greppels en rabatten moesten ter ontwatering gegraven worden om de bossen te kunnen inplanten.
in Woerdeman, Een gaaf bewaarde Nederlandse barokaanleg uit 1679 2 Het landgoed als bedrijf Tiuee bedrijfskaartcn uit de achttiende eeuu; De kaarten Uit 1774 en 1796 zijn in het archief twee grote bedrij fskaarten bewaard gebleven.12 Van de bedrijfskaart uit 1774 zijn tevens twee schets kaarten bewaard en een volledige beschrijving die correspondeert met de nummers in de diverse percelen. Waarschijnlijk werd de bedrijfskaart opgemaakt omdat het huis was verkocht. In 1772 is het landgoed overgegaan in handen van Adriaan Steengracht. In 1774 ging het goed naar zijn broer Cornelis en vervolgens in 1781 naar diens kleinzoon Frederik Adriaan van der Goltz. Uit deze tijd zijn zeer veel archiefstukken bewaard, zodat wij ons eindelijk een gedetailleerder voorstelling kunnen maken van het landgoed, zoals Van Baer het rond 1679 had aangelegd. Op de eerste plaats valt op dat het landgoed zich ook buiten het trapezium uitstrekt: wanneer deze aankopen zijn gedaan, is niet bekend. Volgens de beschrijving van 1774 was de totale oppervlakte van het landgoed toen 413 morgen (ruim 350 ha, als inderdaad Rijnlandse morgen zijn bedoeld). Het landgoed was onderverdeeld in ruim 90 morgen bouwland, 70 morgen weiland, terwijl de rest bos, hei, lanen en de huizen met hun tuinen omvatte.13 Aan de westzijde strekt het goed zich uit tot achter de Wrangebulten, de schrale zandduinen aan de rand van Doetinchem. Het goed heeft zich bovendien uitgebreid met nieuwe pachtboerderijen, zoals Bouwhuis, Park, Brouwer, Wiemelink, Stoltenburg en Elberg.14 Het is interessant om in diezelfde beschrijving na te gaan hoe de diverse percelen grond in gebruik waren. Naast bospercelen (aangegeven als het 'Eyckelparck', 'de oude Loobosch' en 'Wentings grote Bosch') hebben de pachtboerderijen de grond in gebruik als bouw- of weiland, naar gelang de bodemgeschiktheid. Als we hiermee de huidige bedrijfskaart van Staatsbosbeheer vergelijken, dan valt het op dat het grondgebruik door de eeuwen heen nagenoeg hetzelfde is gebleven. Niet alleen de lanen, ook de vorm van de percelen is onveranderd gebleven, terwijl de meeste boerderijen nog op dezelfde plaats zijn terug te vinden. Het enige wat de oudste structuur nogal ingrijpend heeft aangetast - hoe kan het ook anders in Nederland - is de aanleg van een snelweg, die het trapezium gelukkig intact heeft gelaten. Een minder zichtbare, maar toch gevaarlijke aantasting van het landgoed is de verregaande ontwatering, die sinds de kanalisering van de Bielheimerbeek in een droge zomer catastrofaal had kunnen worden voor grachten en vijvers en voor het beukenbestand. Het opnieuw uitgraven van de zeventiende-eeuwse strang moet sinds enkele jaren deze mogelijke verdroging voorkomen. Nog heeft het landgoed in 1796 zijn totale omvang niet bereikt. In het archief bevinden zich koopakten uit de negentiende eeuw van stukken grond uit de gemene heide.15 Het moeten o.a. de stukken aan weerszijden van de kasteellaan zijn geweest en de zandige, schrale Haankheide, ten noordoosten van Slangenburg. In deze vorm wordt het landgoed, totaal 566 ha groot, tegenwoordig beheerd door Staatsbosbeheer. De omvangrijke bedrijfsvoering van het landgoed wordt eind achttiende eeuw Een bedrijfskaart van Slangenburg uit 1774, linksboven het wapen van de familie Steen- gracht (65x97001). ,
Page 4 and 5: 133 i De parkaan l eg van Frederïk
Page 6 and 7: '35 i De parkaanleg van Frederikjoh
Page 11 and 12: 140 Woerdeman, Een gaaf bewaarde Ne
Page 13 and 14: '42 in Woerdemun, Een gaaf bewaarde
Page 15 and 16: 144 '" Woerdeman, Een gaaf bewaarde
Page 17 and 18: 146 Woerdeman, Een gaaf bewaarde Ne
Page 20 and 21: 149 2 Het landgoed als bedrijf De w
Page 22 and 23: 3 Slangenburg in de Nederlandse tui
Page 24 and 25: 153 "t Princelykhuysen hof te Ryswy
Page 27 and 28: 156 in Woerdeman, Een gaaf bewaarde
Page 29: ui Woerdeman, Een gaaf bewaarde Ned
Page 32 and 33: ^^^^f f
Page 34 and 35: 163 Noten Noten 1 RAA-Slangenburg,

2008 - Het landgoed Slangenburg, een gaaf ... - De Warande

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?