Beoordeling van de gezondheidsrisico's van 'verboden kruiden'

In Nederland zijn geen homeopathische en reguliere geneesmiddelen op basis van Urginea
maritima geregistreerd (24) . Gedroogde plakken van de bloembollen van Urginea maritima
(zowel de rode als de witte variant) waarvan de buitenste bladeren zijn verwijderd, worden
elders als medicijn gebruikt, ‘squill’ genaamd (16,19) . De aglyconen van de hartglycosiden
(hartglycosiden waar het suikergedeelte vanaf is gesplitst) oefenen digitalisachtige
werkingen uit op het hart. Deze aglyconen zijn minder potent dan de hartglycosiden uit
digitalis (40) . Van squill wordt beweerd dat het slijmoplossende, laxerende,
braakopwekkende, hartstimulerende en diuretische eigenschappen bezit. Daarom werd (of
wordt, niet nader gespecificeerd in de bron) squill gebruikt bij chronische bronchitis,
astma met bronchitis, kinkhoest en in het bijzonder bij chronische bronchitis met weinig
sputum (40) . De rode variant van Urginea maritima werd (of wordt, niet nader
gespecificeerd in de bron) gebruikt in haarmiddelen voor de behandeling van chronische
seborrhoea en roos (40) . Volgens de Commissie E wordt squill gebruikt om milde
hartsufficiëntie te behandelen en bij verminderde niercapaciteit (16) .
Bijwerkingen van het gebruik van (geneesmiddelen op basis van) Urginea maritima
kunnen brandende mond, misselijkheid, overgeven, maagpijn, kolieken, diarree,
problemen met urineren en hartritmestoornissen zijn. Ook stoornissen in het
gezichtsvermogen en een hardnekkige hoest kunnen optreden. Het sap uit de bloembol kan
blaren veroorzaken na contact met de huid (29) . Contra-indicaties zijn behandeling met
digitalis hartglycosiden en kaliumdeficiëntie (16) . Urginea maritima is ook gecontraindiceerd
voor mensen met hartstoornissen, met maagdarmklachten en voor zwangere
vrouwen (in verband met vruchtafdrijvende werking). Ook zou het gebruik tijdens het
geven van borstvoeding beperkt moeten worden (reden niet gespecificeerd) (40) . Interacties
kunnen optreden met chinidine, calcium, saluretica, laxeermiddelen en langdurige
behandeling met glucocorticoïden (16) .
Ernstige vergiftigingen met plantenmateriaal van Urginea maritima zullen bij de mens
niet zo snel optreden, aangezien hoge doses een braakreflex zullen opwekken.
Misselijkheid, overgeven, diarree en heftige darmontsteking zijn de hoofdsymptomen van
een vergiftiging. Lage doses plantenmateriaal kunnen tot een verwijding van de
bloedvaten leiden, maar bij hogere doses treedt een vernauwing van de bloedvaten op. De
dood kan optreden door een verlamming van het hart (29) . Er zijn gegevens beschikbaar dat
1,5 gram squill dodelijk is. Er is echter ook een geval beschreven waarbij twee kinderen
van 3,5 en 5 jaar stierven na inname van 1,5 theelepel siroop (overeenkomend met
0,1 gram squill) (17,29) .
3.4 Beoordeling
3.4.1 Beoordeling hartglycosiden
Hartglycosiden vormen een grote groep van natuurlijke stoffen die primair
farmacologische effecten op de hartspier hebben. Zij laten het hart efficiënter werking
door verhoging van de contractiekracht van de hartspier en daling van de
hartslagfrequentie. De bekendste hartglycosiden zijn digitoxine en digoxine.
34 RIVM Rapport 320011002