Dosyayı İndir - Ankara Üniversitesi Açık Erişim Sistemi

Formaldehit, fenolik reçinelerin üretilmesinde kullanılan en önemli aldehit türüdür ve
%30–60 aralığında değişen konsantrasyonlarda sulu çözeltileri kullanılır. Bu çözelti
aynı zamanda formik asit ve metanol de içermektedir. Metanol, fenolik reçine üretimi
sırasında yüksek molekül ağırlıklı polioksimetilenlerin oluşup çökmesini engeller.
Ancak yan reaksiyonların oluşmasını önlemek için metanol konsantrasyonu mümkün
olduğunca düşük tutulmalıdır (Pişkin 2003). Fenolik reçinelerin sentezinde çeşitli zayıf
asit, baz ve baz tuzları kullanılır. Polikondenzasyonda ilk basamak karbonil bileşiğinin
(formaldehitin) sırasıyla fenol molekülünün (asit katalizli durumda) veya fenolik
anyonun (baz katalizli durumda) para ve/veya orto konumuna yaptığı elektrofilik atak
ile başlamaktadır. Bu reaksiyon, fenol ile formaldehitin substitüsyonu ile gerçekleşir.
Hidroksimetil bağlı fenoller fenole göre daha reaktif olduğundan hidroksimetilasyon
kendiliğinden ilerler. Oluşan hidroksimetil bileşenleri asidik ortamda kararsızdır ve
metilen köprüleri kurarak hızla fenolik polimeri oluşturur (Şekil 2.8). Burada olduğu
gibi fenolik hidroksil grupları dışında fonksiyonel gruplar içermeyen fenolik reçineler
novalaklar olarak isimlendirilir (Pişkin 2003).
+
H
C
H
O
H +
(fenol) (formaldehit) novalak polimerik reçine
tekrarayan birim
2. 12 Novalaklar
H
C
H
Şekil 2.8 Fenolik-novalak reçine sentezi
Fenol ve formaldehitin asitli ortamda kondenzasyonu ile elde edilen reçineye novalak
reçinesi denir. Asidik koşullarda metilolfenollerin kondenzasyonu, sadece metilen
köprüleri içeren yapıların oluşumuna yol açar. Endüstriyel uygulama formaldehit/fenol
38
H
C
H
n
+
H 2 O