Vergi denetimi denilince Türkiye'de ilk akla gelen isimlerden olan ...

Enron Skandal›’na
kafa tuttu!
Vergi denetimi denilince Türkiye’de ilk akla gelen
isimlerden olan fiaban Erdikler’in Enron Skandal›’ndan
sonra ifl hayat›nda ikinci perde aç›ld›. 700 kiflilik ekibini
Ernst&Young ile birlefltiren Erdikler, 3 y›l önce de kendi
flirketini kurdu. Bugün Erdikler Yeminli Mali Müflavirlik’te
70 kifli çal›fl›yor. >> Gülflen Kandemir

Tam emeklili¤ine haz›rlan›rken,
hayat›n›n en büyük flokunu
yaflad›. Emeklilik planlar›n› bir
kenara itip, 700 çal›flma
arkadafl›n›n ak›betini düflünmeye
bafllad›. Kendi deyimiyle, çok uykusuz
geceler geçirdi… Tabii gündüzleri
dimdik ayakta durmas› gerekti¤ini
bilerek… Türkiye’de vergi denetimi
deyince akla gelen ilk isimlerden biri
fiaban Erdikler, Amerika’daki Enron
Skandal›’n› Türkiye’de iliklerine kadar
hissetti. 22 y›l çal›flt›¤› Arthur
Andersen’de Türkiye ve Balkanlar’dan
sorumlu yönetici ortakl›¤a kadar
yükselen Erdikler, s›k›nt›l› günleri
geride b›rakt›. 3 y›l önce Erdikler
Yeminli Mali Müflavirlik flirketini
kuran fiaban Erdikler, uluslararas›
tecrübelerini yerli ve yabanc›
müflterilerine aktarmay› sürdürüyor.
Mülkiye mezunu olan Erdikler,
Türkiye’de yabanc› sermaye denilince
de alka gelen ilk isim. Erdikler, yaflam
öyküsünü ‹SMMMO Yaflam’a anlatt›.
Afi‹RET ÇOCU⁄U
Erdikler, 1950 ‹stanbul do¤umlu.
Siirtli bir aileden geliyor. Erdikler’in
ailesi Beyt-ül A¤a (A¤a’n›n evi)
afliretine mensup. Rus iflgali olunca
1915 y›l›nda Beyt-ül A¤a aflireti 5 bin
kifli ile ‹stanbul’a do¤ru yola ç›km›fl.
Bu yolculuk s›ras›nda afliretin bir
k›sm› Mersin’de, bir k›sm› ise ‹zmir’de
kalm›fl. Bir k›sm› da ‹stanbul’a
ulaflmay› baflarm›fl. Erdikler’in babas›
‹lyas Bey ve kardeflleri ‹stanbul’a
yerleflenler aras›nda…
‹lk ve ortaokulu ‹stanbul’da okuyan
Erdikler, aile meseleleri nedeniyle
babas› Siirt’e dönünce liseyi orada
bitirmifl. Küçük yafllardan beri
okumaya merakl› olan Erdikler,
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler
Fakültesi’ne kaymakam olma
hayaliyle girmifl. Bu iste¤inin ard›nda
yatan ise ilk gençlik ça¤lar›nda hakim
olan day›s›n›n o¤lu ile girdi¤i rekabet.
Erdikler, day›s›n›n o¤lundan daha iyi
olmak fikriyle kaymakaml›¤› kendine
zirvedekiler: flaban erdikler
Erdikler Yeminli Mali Müflavirlik flirketini kuran Erdikler, uluslararas›
tecrübelerini yerli ve yabanc› müflterilerine aktarmay› sürdürüyor
yak›flt›rd›¤›n› anlat›yor. Kaymakam
olma hevesinden Siyasal Bilgiler
3.s›n›ftayken vazgeçen Erdikler,
Maliye’yi seçmifl. O günden sonra da
bir anlamda mesleki kaderini çizmifl.
‹LK GÖREV MAL‹YE
Mezun olunca, Maliye Bakanl›¤›
Bütçe Kontrol Genel Müdürlü¤ü’nde
ifle bafllam›fl. 1974’de ilk program
bütçe y›l›nda çal›flan Erdikler, fiinasi
Büyüklü’nün nezaretinde ilk ifl
deneyimini de edinmifl.
Gerisini fiaban Erdikler’den
dinleyelim:
“3-4 y›l çal›flt›m. Bakt›m maafl
tatminkar de¤il. Ö¤rendik ki,
müfettifllik, uzmanl›k gibi bir tak›m
meslek var; iyi de harc›rah veriyorlar.
Kimdir? fiaban Erdikler
Baba-o¤ul, Sar›
Kanarya’y› tutuyor
>>fiaban Erdikler, efli fiadiye Han›m ile
üniversite y›llar›ndayken tan›flm›fl. O y›llarda
Sa¤l›k Koleji’nde okuyan fiadiye Han›m, narkoz
teknisyeni. 1972 y›l›nda evlenen Erdikler, eflinden
bahsederken gözleri ›fl›ld›yor. “‹lk günkü kadar
birbirimizi sevdi¤imizi rahatl›kla söyleyebilirim.
Birbirimiz olmadan yapam›yoruz” diyor.
>>fiaban Erdikler’in bir o¤lu, bir k›z› var. 1976
do¤umlu o¤lu Eymen, ‹TÜ’den mezun, makine
mühendisi. Sistem entegratörlü¤ü yapan
Telkoset ad›nda bir flirketi var. 1983 do¤umlu k›z›
Merve ise Koç Üniversitesi Bilgisayar
Mühendisli¤i Bölümü’nde son s›n›fta okuyor.
>>fiaban Erdikler iyi bir Fenerbahçe
taraftar›. Fenerbahçe Kulubü Kongre üyesi
olan Erdikler, f›rsat buldukça maçlara da
giriyor. 1907 Tribünü’ndeki koltu¤unda o¤lu ile
birlikte mümkün oldu¤unca Sar› Kanarya’y›
seyretmeye bay›l›yor. “Genç yafllar›mda iyi
futbol oynard›m” diyor.
>>Erdikler’in en büyük hobisi okumak.
Felsefi boyutu olan eserleri okumay› tercih
ediyor. Evde oldu¤u zaman DVD’den film
seyretmeyi de seviyor.
Bu çok cazip geldi. Orada belki,
okuldan beraber mezun oldu¤umuz
Mahfi E¤ilmez’in rolü oldu. Ben
evlenirken Mahfi, teftifl kurulu
imtihan›na girip, maliye müfettifl
muavini olmufltu. O’nun Maliye
Bakanl›¤› koridorlar›nda gayet haval›
haval› dolaflt›¤›n› görünce, s›nava
girmeye tamamen karar verdim.
Hesap uzmanl›¤› ve maliye müfettiflli¤i
s›nav›n›n ikisine de girdim,
kazand›m.”
Yaz›l› s›nav› kazanmas›na kazanm›fl
ama sözlüye girecekken bile hangi
uzmanl›k alan›n› tercih edece¤ine bir
türlü karar verememifl. Erdikler, karar
vermek ve birilerine ak›l dan›flmak için
bir gün Maliye Bakanl›¤›’na gitmifl.
Koridorda h›zl› h›zl› yürüyen, uzun
boylu birini gözüne kestirmifl.
“Beyefendi özür dilerim. Ben
Mülkiye’den yeni mezunum. Hesap
uzmanl›¤› ve müfettifllik s›navlar›n›
kazand›m ama hangisinin sözlüsüne
girece¤ime ne karar veremedim”
demifl. Fikir istedi¤i kifli onu odas›na
alm›fl ve demifl ki; “Evlad›m e¤er bu
devletin bana ihtiyac› var.
Çal›flmalar›mla katk› sa¤layay›m
diyorsan maliye müfettifli ol. Yok, ben
kanunlar› iyi ö¤reneyim. Ondan sonra
da gidip özel sektörde daha fazla para
kazanay›m diyorsan, hesap uzman› ol.”
O da yeni mezun idealist bir genç
olarak Maliye müfettifli muavinli¤i
sözlü s›nav›na girmifl. Erdikler
sonradan ö¤renmifl ki, o gün odas›na
girip fikir sordu¤u kifli Teftifl Kurulu
Baflkan› Adnan Erdafl’m›fl.
Erdikler’in girdi¤i promosyon (ayn›
dönemde girenler) 9 kiflilikmifl.
Erdiklerle birlikte giren bu 9 kifli
aras›nda Zekeriya Temizel, Adnan
Nas, Hasan Hüseyin fiener, Selçuk
Demiralp gibi isimler varm›fl.
22 YIL VE BÜYÜK fiOK
fiaban Erdikler, Maliye
müfettiflli¤inin 5’inci y›l›nda
devletten ayr›l›p, özel sektöre geçmifl.
Neden yine para… Erdikler’in yolu
Ocak/fiubat 2007 < ‹SMMMO YAfiAM
11

zirvedekiler: flaban erdikler
“Kay›t d›fl› ile mücadele flart”
Türkiye’de ‘yabanc› sermaye’ denilince akla fiaban Erdikler
geliyor. K›sa ad› YASED olan Uluslararas› Yat›r›mc›lar
Derne¤i’nin baflkanl›¤›n› 4 y›ld›r yürütüyor. Türkiye, 1
milyar dolar yabanc› sermaye giriflinden bugün y›lda 15
milyar dolara ulaflm›fl durumda. Erdikler’e “Yabanc›
sermaye giriflinin geldi¤i noktadan memnun musunuz?” diye
soruyoruz. Yan›t› flöyle:
“Türkiye, 2006 y›l›n› uluslararas› sermaye
aç›s›ndan baflar›l› bir y›l olarak geride
b›rakt›. Yabanc› sermaye girifli 20 milyar dolar› geçti.
2007’de de daha iyi olacak. Bu ortada… Türkiye’nin
2008’ten sonras› için bir fleyler yapmas› gerekiyor. 2007,
seçimlerle Türkiye için kay›p y›l olmamal›.
Yabanc› sermaye girifli bizim özledi¤imiz türde de¤il.
Özellefltirme, birleflme-sat›nalma, gayrimenkul al›m› için
yabanc›lar geldiler. Oysa biz istiyoruz ki, Türkiye’de s›f›rdan
fabrika kursunlar, teknoloji getirsinler. Bu tür yabanc›
sermaye girifli 2006’da 1.5 milyar dolar seviyesinde. Bu çok
az… Türkiye’nin 20 milyar yabanc› sermaye geldi demeye
Arthur Andersen ile 1978 y›l›nda
kesiflmifl. Arthur Andersen Vergi
Bölümü Müdürü olarak göreve
bafllayan Erdikler, yaklafl›k 22 y›l bu
flirkette çeflitli görevlerde bulundu.
Andersen y›llar›n› Erdikler flöyle
özetliyor:
“1978 y›l›nda vergi
müdürü olarak
bafllayan
görevim, 1985
y›l›nda
partner’l›k,
1992’de de
Türkiye
manager
partner’l›¤›
(yönetici
ortakl›¤›) haline geldi. Andersen’in
verdi¤i bütün hizmetlerin bafl›ndaki
insan durumundayd›m. 1998 y›l›ndan
sonra ise Türkiye ve Balkan
ülkelerinden sorumlu kifli
konumundayd›m.”
Erdikler, dünya devi Andersen’in tepe
yöneticili¤ine kadar yükselmifl bir
isim olarak 2001 y›l›nda, 50 yafl›na
geldi¤inde emeklilik dilekçesini
vermifl. Ancak 2002 y›l›nda hayat›n›n
flokunu yaflam›fl. Enron Skandal›
patlak verdi¤inde emeklilik
dilekçesini, 700 kiflilik ekibine
duydu¤u sorumluluk nedeniyle geri
çeken Erdikler, o y›llarda çok büyük
zorluklar yaflam›fl.
hakk› yok. Zaten 20 milyar dolar da halen Türkiye’nin
potansiyelinin alt›nda bir rakam. Potansiyel rakam 35
milyar dolar. Oraya henüz ulaflamad›¤›m›z gibi, gelen
uluslararas› sermayenin türü itibariyle de kendimizi
düzeltmemiz laz›m. Geçen sene kanunu ç›kan Uluslararas›
Yat›r›m Tan›t›m ve Destek Ajans›’n›n hayata geçirilmesi
laz›m. Ayr›ca Türkiye’de kanunlar net de¤il ve çok s›k
de¤ifliyor. ‹htilaf çözme prosesi sa¤l›kl› ifllemiyor.
Hukukun üstünlü¤ünün sa¤lanmas› laz›m. Türkiye’nin
baflka bir problemi de vergilerin düflüklü¤ü. Türkiye,
dolays›z vergiler dedi¤imiz gelir ve kurumlar vergisi
alan›nda baflar›l› olamam›flt›r. Kamu a盤› oldu¤u için de
dolays›z vergilerdeki baflar›s›zl›¤›n faturas›, dolayl› vergilere
ç›kar›lm›flt›r. Yüzde 30 dolays›z vergiler, yüzde 70 dolayl›
vergiler kompozisyonu sa¤l›kl› ve sürdürülebilir de¤il.
Bunun de¤iflmesi laz›m. Türkiye’nin dolays›z vergilerde
baflar› kazanmas› da ancak ve ancak kay›t d›fl› ekonominin
azalt›lmas›yla olacakt›r. Bu yüzden hükümetin birinci
önceli¤inin kay›t d›fl› ekonomiyle mücadele olmas› laz›m.”
“Çok geceler uyuyamad›¤›m› ve
yata¤›m›n içinde tir tir titredi¤imi
bilirim” diyen Erdikler, Enron
Olay›’ndan sonra yaflananlar› flöyle
anlat›yor:
“2002 y›l›nda Enron Olay› sonras›nda
ArthurAndersen dünyada düflünce biz
de Türkiye’de 700 kifli ile bafl bafla
kald›k. Andersen isminin verdi¤i
güvenle dünyada ve Türkiye’de ifl
yapan bir ekipti. Ba¤›ms›z denetim ve
vergi denetimi anlam›nda Andersen
ismi marka olmufltu. Gerçekten bir
hizmet kurulufl olarak Türkiye’de 40
milyon dolar gelir seviyesine
ulaflm›flt›k. Çok itibarl›yd›. 2002
y›l›nda Enron Olay› patlak verdi.
Benim risk haritamda böyle bir fley
yoktu. Korkunç bir kaos… 700 kifliye
nas›l ifl bulaca¤›m›z› düflünürken,
taliplilerimiz çok oldu. Uluslararas›
firmalar›n hepsi ile konufltuk. Arthur
Andersen’in Türkiye d›fl›ndaki
tercihlerini de göz önünde
bulundurarak, Ernst & Young ile bir
bütünleflme olufltu. Ama sadece vergi
ve denetim hizmetlerini kaps›yordu.
Ernst & Young yönetim dan›flmanl›¤›
hizmeti vermedi¤i için 40 arkadafl›m›z
da Accenture bünyesine transfer oldu.
Bu benim hayat›mdaki en büyük
baflar›lar›mdan biridir. Bu zor süreci
kimsenin burnu kanamadan atlatt›k.
Bu dönemde Türk ifl aleminin

deste¤ini de unutamam. Hiç kimse en
ufak bir imada bulunmadan bize
güvenlerini sürdürdüler.”
700 kiflilik ekibini yeniden ifle
yerlefltiren fiaban Erdikler de
Ernst&Young’un yönetici orta¤› oldu.
2 y›l bu görevini sürdüren Erdikler,
bileflme sürecini de baflar›yla yönetmifl.
Erdikler’e göre, Enron Olay›, meslekte
bir milat. O güne kadar geçerli olan
bütün kurallar y›k›lm›fl, yerini yeni
kurallara b›rakm›fl. Bu yeni kurallar
ise Erdikler’in ifl yapma flekline
uymam›fl. “Zaman›m›n yüzde 60’›
yap›lmas› gereken ama benim için
katma de¤eri olmayan fleylerdi” diyen
Erdikler, Ernst& Young ile anlaflmas›
üç y›ll›k bir anlaflma olmas›na ra¤men,
2’nci y›l›n sonunda ayr›lmak istedi¤ini
bildirmifl. Onlar da anlay›flla
karfl›lam›fllar.
KEND‹ fi‹RKET‹N‹ KURDU
fiaban Erdikler, Ernst & Young’tan
ayr›ld›ktan sonra ifl hayat›nda ikinci
perde aç›lm›fl. Ancak bu kez sahnede
yönetici de¤il patron olarak rol alm›fl.
fiubat 2004’te Erdikler Yeminli Mali
Müflavirlik’i kurmufl. Bugün Erdikler
Yeminli Mali Müflavirlik’te 70 kifli
çal›fl›yor. Uluslararas› flirketlerin
yap›lar›n› esas alarak vergi
dan›flmanl›¤› konusunda büyük bir
“Yeminli mali müflavir patronaj› yanl›fl”
fiaban Erdikler, Türkiye’de yeminli mali müflavirlerin, mali müflavirlere
patronaj uygulamas›n›n yanl›fl oldu¤unu düflünüyor. “Aç›kças› söylemek
gerekirse dünyada bu mesleklerin örgütlenmesi, serbest muhasebeci ve mali
müflavirlerin s›rt›ndan yürüyor. As›l hizmeti verenler, onlar” diyen Erdikler
konuflmas›n› flöyle sürdürüyor:
“Yeminli mali müflavir Türkiye flartlar›nda biraz ortaya ç›km›fl bir hizmet.
Dünyadaki denetim fonksiyonunu yerine getiren insanlar›n yap›lanmalar›
buradaki gibi çok hiyerarflik de¤il. Biri baflka bir ifli yap›yor, di¤eri baflka bir
ifli. Burada sanki yeminli mali müflavirlik patronaj› oluflmufl durumda.
Mesle¤in kuruluflu aflamas›nda belki anlafl›labilir ve kabul edilebilir bir
durumdu ama böyle bir patronaj›n olmamas› gerekti¤i bugün art›k herkes
taraf›ndan anlafl›lmas› laz›m. Gerçekten, yeminli mali müflavirlik ayr› bir
ifltir; ama serbest muhasebeci, mali müflavir aras›nda bir hiyerarflik yap›
oldu¤u san›s› uyand›rmamal›. Ben, ‹stanbul Yeminli Mali Müflavirlik
Odas›’nda 4 y›l yönetim kurulu üyeli¤i yapt›m. O zaman da bu görüflleri
savundum ve arkas›nda durdum.”
operasyon kuran Erdikler, mesle¤i
konusunda mütevaz›l›k yapm›yor.
“Vergi dan›flmanlar›n›n en iyisinden
birisi oldu¤uma inan›yorum. Çok
çal›fl›r›m. Olay›n sonuna kadar içine
girerim. Kendim yapmad›¤›m hiçbir
ifli kimseye delege etmem. Önce
kendim yapar›m. Bu tür
flartlanmalar›m var” diyerek çal›flma
prensiplerini anlat›yor. Halen günde
15 saat çal›flan Erdikler’in bu sözleri
de genç meslektafllar›na k›lavuzluk
olacak cinsten:
“Vergi dan›flmanl›¤›, kanunlar›n hangi
maddesinde ne denildi¤ini bilmek
de¤il. E¤er o maddeleri kullanarak, bir
analiz yap›p, bir katma de¤er
yarat›yorsan›z vergi dan›flmanl›¤›
budur. Hasta kalp krizi geçirdi¤i
zaman orada olmazsan›z, sizin beyaz
gömle¤inizin hiçbir de¤eri yok. 7 gün
24 saat inanarak, yaflayarak, yaflatarak
hizmet etmeniz gerekiyor. Bunu
hissetti¤iniz zaman mesle¤inizde bir
yerlere geliyorsunuz. Öncelikle manevi,
sonra da maddi tatmin geliyor.”
Ocak/fiubat 2007 < ‹SMMMO YAfiAM
13