Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bülteni Sayı 9 (Temmuz 1993)
Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bülteni Sayı 9 (Temmuz 1993)
Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bülteni Sayı 9 (Temmuz 1993)
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
TAB BÜLTENI<br />
Sayfa 40<br />
TAB BÜLTENI Sayfa 41<br />
Usarenin bulunduğu<br />
buharlaştırma<br />
odas ı<br />
18 m yüksekliğinde <strong>ve</strong> buharlaştırma<br />
odasına bağlı barometrik kondenser<br />
Centri- Therm Buharlaştmc 1 : Alfa-Laval<br />
Ş irk et i tarafından üretilen bu buharlaştıncı<br />
narenciye endüstrisinde çok az ku ll an ılm aktadır.<br />
Aşağıda Centri-Therm CT9 buharl<br />
aşt ın c ı sın ın ça lı şma yöntemi aç ı k l anmak <br />
tad ır.<br />
r------ı<br />
ş irket l er idir.<br />
Narenciye endüstrisi tarafından ilk kull<br />
anı l an buharlaştıncı lar "bir etkili" idi. Fakat<br />
daha sonra kullanılan buhar miktarı üzerinde<br />
ekonomi yapmak <strong>ve</strong> buharlaştırıcının buharlaştırm<br />
a kapasitesini arttırmak için "iki<br />
etkili" buharlaştırıcılar kullanılmaya<br />
başlanmıştır. Şamada da görü ldü ğü gibi bu<br />
tip buharlaşt ırı c ıl ar buharlaştırma kapasitesine<br />
bağ lı olarak yeteri kadar ı s ı değiştiricisi<br />
taş ıy an iki şasiden <strong>ve</strong> bunların önüne<br />
Plakalı ısı değiştirkiJi buharlaştıncı<br />
Centri-Term buharlaştıncı<br />
Pulpasız usare (maksimum %0.5) çift filtreden<br />
(1) geçtikten sonra sabit seviyeli s ı v ı<br />
tankına (2) gelir. Usare pompalama gücü<br />
ayarlanabilen bir pompa (3) ile buharl<br />
aştıncın ın dağıtıcısına ulaşarak, dönen <strong>ve</strong><br />
içinden buhar ile ı sıt ılmı ş olan çift bölümlü<br />
hunilerin yüzeyine püskürtülür. Merkezkaç<br />
kuv<strong>ve</strong>ti, dönmekle olan hunilerin yüzeylerinde<br />
bulunan usaren in 0.1 mm den daha az<br />
ka lınlıkta ince bir film şek lin de yayılmasına<br />
neden olur. Buhar l aşt ın c ı vakum alt ınd a<br />
ça lı ştığı için usarenin terkibinde bulunan suyun<br />
bir k ı s mı hemen buharlaşır. Bu sırada,<br />
usare ısı şokuna birkaç saniye süreyle maruz<br />
kal ır . Bu şekilde elde edilen konsantre bir flaş<br />
kondenser gelerek aniden soğutulur <strong>ve</strong> bir<br />
pompa (8) da konsantre usareyi devamlı olarak<br />
dışarıya atar.<br />
Plaka!J 1s1 değişiirici/i buharlaştmc 1:<br />
Dünyada bu tip buharlaşt ın c ı üreticilerinin en<br />
öneml ileri ingiliz A.P.V. <strong>ve</strong> ls<strong>ve</strong>ç Alfa-Laval<br />
takılmış iki siklondan oluşmuştur. Bu<br />
kısımlar bir barometrik kondenser <strong>ve</strong> çeş itli<br />
otomatik üniteler ile tamam l anmıştır. Bütün<br />
bu kısımlarvakum alt ınd a çalış ır. Usare buharlaştırıcıya<br />
girmeden önce bir ı s ı değiştiri <br />
ci ile ı s ıtıl arak aletin buharlaştırma kapasitesi<br />
artt ırılır .<br />
Bir santrifüj pompa ile buhar l aşt ırı c ıy a<br />
<strong>ve</strong>rilen usare doygun buhar ile ı s ıtılmı ş plakalarda<br />
vakumdan dolay ı kaynamaya<br />
başlar. Serbest hale geçen buhar <strong>ve</strong> konsantre<br />
edilm i ş usare siklona varınca buradaki<br />
merkezkaç kuv<strong>ve</strong>ti ile farklı özgül<br />
ağ ırlıkl arından .do l ay ı ayrı lır. Buhar emme<br />
pompas ın a bağlı merkez tüp arac ılı ğ ı ile<br />
. ikinci kademedeki plakalara ısıtılmak için <strong>ve</strong>rilir.<br />
Daha ağ ı r <strong>ve</strong> k ı smen konsantre edi lmi ş<br />
usare ise siklonun a l t ın da bulunan, s ıvı<br />
düzeyi değişmey e n bir küçük varile gelerek<br />
ikinci <strong>ve</strong> kısmen de birinci ısı d eğ i ş tiric i ye girerek<br />
doğa l usare ile ka rıştırılır.<br />
ikinci ısı değiştiriciye gelen usare devamlı<br />
doğal usare ile karıştırılarak, istenilen 'Bx<br />
derecesine gelinceye kadar döner <strong>ve</strong> sonunda<br />
bir santrifüj pompa ile devamlı çekilir.<br />
Bir flaş soğutucu ila<strong>ve</strong>si ile konsantre usarenin<br />
sıcaklığı yaklaşık 20'C ye kadar<br />
düşürülür.<br />
Ikinci ısı değiştiricideki usarenin konsantre<br />
edilmesi sonucunda serbest hale geçen<br />
su buharı emme pompası aracılığı ile barometrik<br />
kondensere gelir <strong>ve</strong> burada yoğunlaşarak<br />
bir santrifüj pompa ile dışarıya<br />
atıl ır .<br />
Birinci <strong>ve</strong> ikinci ısı değiştiricideki usareierin<br />
konsantre edilme sıcaklıkları 70-72 <strong>ve</strong><br />
40-45'C arasındadır.<br />
Termokompresörlü bir buharlaştırıcının<br />
buharlaştırma <strong>ve</strong>rimi 1 kg suyu buharlaştırmak<br />
için 0.35 kg buhardır.<br />
Düşen film buharlaştl(lcl: Genellikle bu<br />
tipler çok etkili buharlaştırıcılardır (3, 4, 5 etkili).<br />
Bu nedenle, termokompresör kullanılarak<br />
buhar miktarı1 kg suyu buharlaştırmak<br />
için 0.3 kg a kadar inebilir <strong>ve</strong> aynı zamanda<br />
buharlaştırma kapasitesi artar. Saatte ortalama<br />
20 000 kg su buharlaştı rabilen bu tip<br />
buharlaştırıcılar üretilmektedir.<br />
Narenciye endüstrisinde kullanılan bu tip<br />
buharlaştıncı lar genellikle 30 saniyelik bir<br />
zaman alan tüp pastörizatörüne de sahiptirler.<br />
Bu şekilde hem buharlaştıncının buharlaştırma<br />
kapasitesi artar, hem de doğal usarenin<br />
pastörize edilmesine gerek kalmaz.<br />
Fakat doğal usarenin üretiminden sonra<br />
konsantre edilmesine kadar geçen süre<br />
uzunsa, doğal usarenin mutlaka pastörize<br />
edilmesi gerekmektedir. Çünkü doğal narenciye<br />
usarelerinde enzimalik <strong>ve</strong> bakteriyelojik<br />
aktiviteler, usarenin meyvadan alındığı<br />
anda başlar.<br />
Üç etkili film buharlaştmc1: Bir santrifüj<br />
pompa ile tüp pastörizatöründe 90-95'C ye<br />
ısıtılan usare, birinci düşey tüp demeıli ı sı<br />
değiştiricisinin tepesinde bulunan dağıtıcı<br />
tarafından ince bir film halinde dış kısımları<br />
buhar ile ı s ıtılmış tüplerin yüzeyinden<br />
aşağıya doğru akar. Buharlaştı ncının içindeki<br />
vakumdan dolayı usaredeki su kayna-<br />
,..
Change language