View/Open - University of Zululand Institutional Repository
View/Open - University of Zululand Institutional Repository
View/Open - University of Zululand Institutional Repository
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Atsite kube asuke lapho emaSwati ancamula Lubombo aya<br />
ngasenshonalanga ngaphasi kwenkhosi Ngwane III. Lapho abese<br />
aseyehlukana futsi lamanye ewusa Lubombo ngasemphumalanga lamanye<br />
njalo akha ngase Mzinyathi lapho kwakhe emaIllubi. Labanye baya<br />
ngasemtfontjeni weliThukela labo baba bakaNdlovu nebakaDlamini<br />
labaseNatali kutsiwa bebasitwa ngemaZizi. Lamanye emaSwati esuka<br />
eLubonjeni aya eMagudu ngasePhongolo. NgwaneIII waya eSwatini kumbe<br />
kaNgwane. Ngwane inkhosi wakha umuti wakhe kaZombodze, wakhotsama<br />
ngemnyaka wa-1797 wafihlwa entsabeni Imbilane lapho bekutsiwa<br />
kuseMakhosini (Matsebula 1952) bukhosi babese butsatfwa<br />
nguNdvungunye yena wakhotsama ngemnyaka wa 1815.<br />
Ndvungunye yena walandzelwa yindvodzana yakhe Sobhuza. Sobhuza<br />
wabese uyesuka eShiselweni lapho kwakwakhe khona Ndvungunye<br />
wayawukwakha dvute netitsaba teMdzimba, lapho bekunemigede khona<br />
entela kutsi utawutsi nahlaselwa abhace khona ngobe tatihlaselana njalo<br />
letive. Kutsite kusenjalo esuka lamanye emaswati angena enkhabeni yelive<br />
akha khona kute kube ngulamuhla labese lelive kutsiwa kuseSwatini<br />
(Matsebula 1952).<br />
Sive semaSwati kusukela kadzeni bekusive lesihloniphako lesilandzela<br />
buholi tindvuna tikhulu kanye nemakhosi aso. EmaSwati abewati umtsetfo<br />
ati kutsi wonkhe umuntfu lokhona eveni wenkhosi nanobe yini lanayo<br />
kutsiwa kwenkhosi. Umuntfu labefika kutsiwe uvela enkhosi abehlonishwa<br />
kakhulu aphiwe nekudla kutsiwe akuphiwa yena kepha kuphiwa inkhosi.<br />
_. 18