Studia Medyczne Tom 9 - Uniwersytet Jana Kochanowskiego w ...

68
Aktualnie w Polsce jest ok. 25 490 łóżek opieki
długoterminowej i paliatywno-hospicyjnej, 300 łóżek
w ośrodkach, w których pracują pielęgniarki i lekarze
ze specjalizacją z geriatrii, w kraju jest 180 geriatrów,
z czego w zawodzie pracuje ok. 80 osób. Tymczasem
4,7 mln Polaków przekroczyło 65 lat, a w ciągu 20
najbliższych lat grupa osób najstarszych będzie narastać
z największą dotąd intensywnością, ponieważ
w wiek starszy wejdzie wtedy powojenny wyż [15].
Opieka medyczna nad starszymi może dotyczyć
różnorodnych świadczeń zdrowotnych, w tym również
usług pielęgnacyjnych, wykonywanych zarówno
w domu podopiecznego, jak i w różnych ośrodkach
pobytu tej grupy ludzi.
Leczenie i opieka nad pacjentem geriatrycznym jest
trudna, obejmuje współdziałanie z chorym i jego opiekunami
w szczególnie trudnym okresie życia. U osób
bez odpowiedniego przygotowania może szybko prowadzić
do zmęczenia.
Opieka i leczenie ludzi starych uwzględnia kilka
grup podopiecznych wymagających nadzoru, specyficznego
podejścia interwencyjnego i działań wielokierunkowych.
Są to osoby:
– powyżej 85 roku życia,
– świeżo owdowiałe,
– uzależnione od benzodiazepinu,
– stosujące leczenie wieloma lekami,
– po świeżo przebytym udarze,
– z zaburzeniami chodu, równowagi i niesprawnością
ruchową kończyn,
– upadające,
– z otępieniem i depresją bez nadzoru/bez leczenia,
– ubogie i w izolacji społecznej,
– z zespołem niedożywienia,
– z dużymi ubytkami wzroku i słuchu [15].
WHO wysuwa obecnie hasło niezależności jako kluczowego
kierunku opieki geriatrycznej na najbliższe lata,
którego głównym celem jest dążenie do jak najdłuższego
utrzymania ludzi starych w pełnej sprawności życiowej,
umożliwiającej samodzielne funkcjonowanie w środowisku
zamieszkania i poprawę jakości życia.
Obowiązujący obecnie w świecie tzw. „złoty standard”
podejścia geriatrycznego obejmuje kompleksową
i interdyscyplinarną Pełną Ocenę Geriatryczną. Opiera
się ona na współpracy praktyków różnych dyscyplin
medycznych i paramedycznych i dotyczy złożonych
potrzeb zdrowotnych i środowiskowo-socjalnych
starszego podopiecznego [16].
Zachowanie możliwej sprawności i jak najmniejsze
ograniczenie niezależności podopiecznego wymaga
zatem bardzo indywidualnego podejścia do pacjenta
przez interdyscyplinarny zespół geriatryczny (lekarz,
pielęgniarka, rehabilitant, psycholog, pracownik
socjalny, psycholog, terapeuta zajęciowy, lekarze
KaziMiera zdzieBło
specjaliści i inni, np. pracownicy POZ). Całościowa
ocena geriatryczna polega na dokładnym badaniu lekarskim,
ocenie problemów pielęgnacyjnych, ocenie
psychologicznej, rehabilitacyjnej, społecznej, wykonaniu
określonego zestawu badań laboratoryjnych.
Celem oceny jest określenie sprawności funkcjonalnej
narządów, poznanie potrzeb zdrowotnych, psychologicznych
i socjalnych, ustalenie planu postępowania
wobec osoby starszej w ramach zespołowego procesu
diagnostyczno-leczniczego. Taka ocena pozwala zidentyfikować
nierozpoznany problem starszego pacjenta,
poprawić jego stan funkcjonalny i psychiczny, ograniczyć
obciążenia opiekunów, obniżyć koszty opieki
i przedłużyć życie.
Istnieje także coraz pilniejsza potrzeba tworzenia
opracowań programowych, dotyczących zapobiegania
negatywnym skutkom chorób i niepełnosprawności
oraz rozwoju edukacji gerontologicznej (geragogiki),
która skupia się na edukacji jako środku doskonalenia
jakości życia osób w starszym wieku. System wsparcia
i radzenia sobie z trudnościami to dla chorego ważny
moment w aktywnym współdziałaniu w edukacji
i profilaktyce. Starzeniu towarzyszą zaburzenia funkcji
poznawczych, które utrudniają działania edukacyjne
wśród chorych (są często absorbujący, niezadowoleni,
koncentrują się na własnych oczekiwaniach, źle sobie
radzą z problemami i mają trudności w adaptowaniu
się do nowych warunków).
Koniecznością staje się również zapoznanie studentów
studiów medycznych (lekarzy i pielęgniarek) z zagadnieniami
gerontologii i geriatrii, ponieważ kontakty
tych profesjonalistów ze starszymi osobami wymagają
szczególnego przygotowania, wyrażonego posiadaną
przez nich wiedzą, umiejętnościami i postawą wobec
starości i osób starych.
Starzenie się populacji i związane z nim wyzwania
zdrowotne i opiekuńcze wymagają więc podjęcia systemowych
i konsekwentnych działań, które umożliwią
zapewnienie indywidualnej opieki oraz zapewnią
usamodzielnienie podopiecznych i zwiększą poziom
satysfakcji ze świadczonej opieki i pomocy ludziom
starszym. Zaniedbanie profilaktyki zdrowotnej i pozostawienie
osób starszych bez nadzoru, leczenia i opieki
byłoby nieetyczne.
PIŚmIEnnICTwo
[1] Piwowarski R. Sytuacja demograficzna i gospodarcza-konsekwencje
dla oświaty. Edukacja 2002; 1.
[2] Zboina B, Kulik TB, Wiecheć M, Koc-Kozłowiec
B. Rola pielęgniarki w poprawie jakości życia osób