Metody ługowania zanieczyszczeń z odpadów mineralnych w ...

Czesława Rosik-Dulewska, Urszula Karwaczyńska
Celem prezentowanych badań było poznanie dynamiki procesów ługowania
składników rozpuszczalnych z popiołów lotnych z węgla kamiennego
oraz określenie wpływu wymywanych substancji na środowisko wodne.
Pełną ocenę wpływu na środowisko sporządzono wykorzystując obowiązujące
regulacje prawne (w tym Prawa Geologicznego i Górniczego, Ustawy
o odpadach oraz wykonawczych aktów prawnych do niej).
2. Właściwości fizyko-chemiczne popiołów lotnych
Właściwości popiołów lotnych uzależnione są od rodzaju spalanego
węgla, parametrów technologicznych procesu spalania oraz rodzaju ich transportu
i składowania.
Skład chemiczny odpadów paleniskowych zależy od rodzaju spalanego
węgla, zawartych w nim części niepalnych oraz parametrów technicznych urządzeń
elektrowni (kotły, odpylacze, instalacje odsiarczania spalin).
Do podstawowych właściwości odpadów paleniskowych, mających
wpływ na środowisko należy zaliczyć: skład granulometryczny, strukturę uziarnienia,
porowatość, wilgotność, gęstość, właściwości filtracyjne, promieniotwórczość,
skład chemiczny oraz rozpuszczalność w wodzie.
Skład granulometryczny popiołów zależy głównie od rodzaju węgla
i typu kotłów, w których jest spalany oraz od miejsca pobrania próby. Popioły
charakteryzują się drobnym uziarnieniem o przewadze cząstek pyłowych
(0,05÷0,002 mm), co stanowi 60÷90% ich ogólnej masy. Frakcja żwirowa
(25÷2 mm) stanowi 0÷2%, piaskowa (2÷ 0,05 mm) – 5÷40%, a iłowa (2÷1 m)
– 2÷12% ogólnej masy popiołu [2,3].
Od udziału frakcji pyłowej i iłowej zależne są właściwości filtracyjne
i pylące. Struktura popiołów zależy od rodzaju węgla i temperatury spalania.
We frakcjach żwirowych i piaskowych przeważają okruchy i zlepieńce
o nieregularnej budowie, a we frakcjach pyłowych i iłowych regularne, obtoczone
ziarna. Ze względu na właściwości pylące popiołów należy zwrócić uwagę
na tzw. mikrosfery (ziarna kuliste puste wewnątrz, o średnicy 20÷300 m),
których mała gęstość objętościowa (0,45÷0,6 g/cm 3 ) powoduje, że podczas
hydraulicznego składowania wypływają one na powierzchnię wody, wysychają
i porywane zostają przez wiatr [2]. Mikrosfery stanowią 1÷3% ogólnej masy
odpadów paleniskowych [3].
Popiół lotny wykazuje dużą porowatość, która w zależności od jego
uziarnienia i sposobu składowania waha się w granicach 45÷65% [2,3].
Wilgotność popiołów uzależniona jest przede wszystkim od porowatości
i osiąga wartość 1÷5% dla suchych odpadów, a ok. 50÷80% w przypadku
całkowitego wypełnienia porów wodą. Popioły o wilgotności powyżej 18÷25%
nie wykazują właściwości pylących [2,5].
206 Środkowo-Pomorskie Towarzystwo Naukowe Ochrony Środowiska