Organizmy w środowisku przyrodniczym - Ogród Botaniczny

Zych M. & Werblan-Jakubiec H. – Materiały do ćwiczeń terenowych w Ogrodzie Botanicznym UW
arenaria), dzięki swym długim i mocnym kłączom przerastają całe wydmy przyczyniając się
do ich stabilizacji. Można tu spotkać inne, odnajdywane tylko na wydmach gatunki –
honkenię piaskową (Honckenya peploides), czy chronionego mikołajka nadmorskiego
(Eryngium maritimum). W początkowych stadiach tworzenia wydmy mają kolor jasny i
zwane są białymi. Wraz z gromadzeniem się związków próchniczych i oddalaniem się w głąb
lądu zmieniają kolor i określa się je mianem szarych. Pojawiają się na nich nowe gatunki (np.
kocanki piaskowe Helichrysum arenarium), wiele z nich to wydmowa ‘wersja’ roślin
łąkowych i polnych – jastrzębca baldaszkowatego (Hieracium umbellatum var. dunense),
bylicy polnej (Artemisia campestris subsp. sericea), fiołka trójbarwnego (Viola tricolor
subsp. maritima) czy niebiesko kwitnącego jasieńca piaskowego (Jasione montana ssp.
litoralis). Na wydmach nadmorskich zdarza się także spotkać niezwykłego grzyba sromotnika
fiołkowego (Phallus hadriani). Zarodniki tego gatunku roznoszone są przez owady (głównie
muchy), a nie przez wiatr, jak w przypadku większości grzybów kapeluszowych.
Nierzadko zdarza się, że z rozmaitych powodów dochodzi do uruchomienia wydm,
klasycznym miejscem występowania takich zjawisk jest teren Słowińskiego Parku
Narodowego. Wędrująca wydma zasypuje napotkane na swej drodze tereny – inne, mniejsze
wydmy, lasy nadmorskie i pozostawia po sobie przestrzenie wyrównanego piasku z
wystającymi niekiedy kikutami zasypanych dawniej drzew. W wilgotnych nieckach
powstałych po przejściu piasków można jednak znaleźć ciekawe zbiorowiska roślinne, w
których zdarza się napotkać np. rosiczki (Drosera)!
Rzadziej występującym w Polsce typem wybrzeża jest wybrzeże klifowe. Na
stromych urwiskach można na przykład zaobserwować nadmorskie formy przelotu
pospolitego (Anthyllis vulneraria), koniczyny łąkowej (Trifolium pratense) oraz liczne młode
krzewy rokitnika (Hippophaë rhamnoides), którego pomarańczowożółte owoce są niezwykle
bogatym źródłem witaminy C.
Z obszarem nadmorskim jest także związana obecność niektórych gatunków
halofitów, czyli roślin znoszących znaczne zasolenie podłoża. Spotkać je można na płaskich,
zabagnionych brzegach morskich. Najpiękniejsze skupiska słonorośli zobaczyć można np. na
wyspach Uznam i Wolin, w okolicach Kołobrzegu i nad Zatoką Pucką. Występują tam m.in.
babka nadmorska (Plantago maritima), aster solny (Aster tripolium) czy mlecznik nadmorski
(Glaux maritima), który posiada specjalne gruczoły umieszczone na liściach służące do
„wypacania” nadmiaru soli z organizmu. Słonorośla można także spotkać w głębi lądu,
występują one w pobliżu naturalnych słonych źródeł (np. na Kujawach lub na Wyżynie
Małopolskiej i Podkarpaciu) oraz w miejscach zasolonych ze względu na działalność
19