PrzeglÄd Lokalny Nr 40 (1022) 4 paÅºdziernika 2012 roku

More documents

Recommendations

Info

aktualności KNURÓW Zacisze w centrum uwagi Urok Zacisza docenili ostatnio uczestnicy I Zlotu z okazji Światowego Dnia Turystyki Foto: arch. MOPP Urząd Miasta ogłosił konkurs na opracowanie koncepcji urbanistyczno-architektonicznej kompleksu leśnego Zacisze. Chce, by ten zakątek przyciągał mieszkańców przez cały rok Kolejne pokolenia odkrywają potencjał drzemiący w Zaciszu. Starsi pamiętają jeszcze czasy, gdy przy leśnych ścieżkach stały ławki, na kilku stanowiskach można było poćwiczyć (taki prototyp siłowni „pod chmurką”), a plac zabaw był obowiązkowym punktem wycieczek po lesie. Dziś po tych urządzeniach nie ma śladu. Jest za to ścieżka dydaktyczna, którą często przemierzają uczniowie knurowskich szkół, miłośnicy ptactwa i biegacze. Tak było np. w ubiegłą sobotę. Miejskie Ognisko Pracy Pozaszkolnej zorganizowało wespół z Ireną Stawinogą (instruktorką turystyki) I Knurowski Zlot z okazji Światowego Dnia Turystyki. Dzieci pod okiem nauczycieli podążyły ścieżką rowerową wokół stawu, przy okazji wykonując szereg ciekawych zadań. Trudy wędrówki wynagrodziły im: kontakt z przyrodą, biesiada przy akompaniamencie gitar, poczęstunek i pamiątkowe dyplomy. Jakiś czas temu zrodził się pomysł, by uczynić z Zacisza całoroczne centrum aktywnego wypoczynku. Projekt ma objąć zasięgiem kompleks leśny pomiędzy ulicami: Zwycięstwa, Michalskiego, Niepodległości, potokiem Czarnawka, torami kolejowymi i ulicą Nowy Dwór. DLA KAŻDEGO COŚ Infrastruktura kąpieliska Zacisze pamięta jeszcze czasy głębokiego PRL-u. Nic dziwnego, że przegrywa w rywalizacji z gliwickim „Leśnym” czy kąpieliskiem w Parku Furgoła w Czerwionce-Leszczynach. Urząd Miasta oczekuje, że koncepcja urbanistyczno-architektoniczna uwzględni przebudowę kąpieliska wraz z nieckami basenowymi, placem zabaw, boiskiem do gry w piłkę plażową i zapleczem technicznosocjalnym. Zacisze ma przyciągać mieszkańców przez cały rok, dlatego na terenie kompleksu leśnego przewidziano ścieżki rowerowe, rolkowe, trasy dla amatorów coraz popularniejszego Nordic-walking. Miłośnicy przyrody powinni ucieszyć się z uwzględnienia w projekcie ścieżek dydaktycznych oraz terenów rekreacyjnych. Na zagospodarowanie czeka także akwen. Być może powstanie na nim przystań kajakowa... Teraz wszystko w głowach projektantów. Urząd Miasta czeka na prace konkursowe do 30 listopada 2012 r. Najlepszą koncepcję wybierze sąd konkursowy. Zwycięzca otrzyma w nagrodę 13 tys. zł. Zdobywcy II i III miejsca kolejno Staw na Zaciszu: jedno z najpiękniejszych miejsc w Knurowie 6 i 4 tys. zł, a wyróżnieni - 3 tys. zł. Wtedy też poznamy wizualizacje Zacisza. Przedsięwzięcie niesie za sobą Foto: Bogusław Wilk spore koszty, dlatego miasto chce pozyskać na ten cel środki unijne. /pg/ reklama reklama 6 Przegląd Lokalny Nr 40 (1022) 4 października 2012 roku
Przegląd Lokalny Nr 40 (1022) 4 października 2012 roku 7 rozmaitości KNURÓW Rzecz o kuźniach z tamtych lat Kuli żelazo, póki było gorące. Przestali, kiedy rolnicy zastąpili konie ciągnikami. Wtedy zawód kowala stał się nieopłacalny, a z knurowskiego krajobrazu znikały kolejne kuźnie. Dziś tylko najstarsi mieszkańcy pamiętają charakterystyczny miarowy odgłos kucia, roznoszący się po okolicy... „(...) Mizerny jest żywot nasz. Zawżdy się musimy z wielkim strachem urazu strzec, kiedy kujemy. Trzeba tu być ostrożnym, bo młot nie sfolguje, Prędko guza dostanie, kto niebacznie kuje! (...). Stąd u nas jest głuchych i chromych niemało, A nie wiem, by był który coby całe ciało Miał na sobie. Patrz, jak przywiędła do kości Na mnie skóra od ognia gorącości! Ustawicznie przy ogniu bez wytchu robimy Tak we dnie jak w nocy aż i ustajemy Od gorąca wielkiego! (...)” Tak Walenty Roździeński w traktacie „Officina ferraria” opisał ciężką pracę kowala (traktat wydany został w drukarni w Krakowie w 1612 roku). Kowalstwo istniało już w średniowieczu i cieszyło się dużą estymą. Podstawowymi narzędziami kowala były: miecz kowalski, duże i małe kowadło, śrubokręt, żelazo do wbijania gwoździ, młoty kowalskie różnej wielkości, kleszcze, przetaki, pilnik, kształtownik (służyły do wyginania lub prostowania żelaza), gwoździownica. Dziękuję! woności sztabę kładł na kowadło, by za chwilę tłuc młotem tak długo, aż część pod względem kształtu i wielkości - jak wtedy mówiono - „będzie pasowała”. Jeżeli była to podkowa końska, należało wybić dziury (cztery), wyczyścić kopyto i przymocować do nogi (nie raniąc końskiej pęciny, czyli żywego mięsa). To była ciężka praca, wymagająca siły, precyzji, wiedzy i umiejętności. Przy podkuwaniu kowalowi często pomagał właściciel konia, podtrzymując kopyto. KOWAL KUJE, PODKOWA PASUJE Starsi knurowianie z sentymentem przywołują czasy, kiedy miarowy, jednostajny lub rytmiczny, przypominający linię melodyczną odgłos kucia roznosił się po okolicy. Knurowscy gospodarze, w zależności od zamożności, posiadali jednego lub dwa konie, które były główną siłą pociągową w pracach rol- CO MUSIAŁ UMIEĆ KOWAL SPORO. Wykonać podkowy, wyczyścić kopyto końskie, podkuć konia, okuć i założyć obręcz (zwaną również rafą) na drewniane koło, zrobić siekierę i strug, wykuć i założyć płozy na sanie, naprawić uszkodzony pług czy bronę. Bywało tak, że w trudnej i niebezpiecznej pracy kowalowi pomagali członkowie rodziny (synowie i żona) szczególnie wtedy, gdy gorącą rafę trzeba było nałożyć na drewniane koło tak, aby się nie rozleciało. Dobry kowal wiedział po iskrach, kiedy żelazo się topi. Zanurzał materiał w żarze, następnie rozgrzaną do czernych. Po uruchomieniu knurowskiej kopalni rolnicy także przewozili węgiel. W czasie II wojny światowej pomagali również w budowie kościoła pw. św. Cyryla i Metodego, przywożąc piasek furmankami aż z Orzesza. Knurowscy kowale mieli więc sporo pracy. Podkuwali konie i zakładali nowe rafy na drewniane koła. Na Śląsku większość kuźni zlokalizowana była na rozdrożu ulic, w bliskim sąsiedztwie gospodarstwa czy też na rogatkach osad wiejskich. W 1909 roku przy dzisiejszej ul. Ściegiennego (po prawej stronie, idąc w stronę dworca) otwarto kuźnię, której właścicielem był Kula. Do środka wchodziło się wprost z nieutwardzonej polnej drogi. W górnej części kuźni mieszkała rodzina Kulów. Kolejny zakład znajdował się przy ulicy Niepodległości (dziś Hydrobud − okna PCV). Nad dachem wznosił Józef Roj przy pracy w kuźni się masywny komin. Do kuźni wchodziło się wprost z ulicy, w środku zawsze było dużo gryzącego dymu. Podkuwanie koni odbywało się przed kuźnia, pod tzw. przydachem. Przechodzień mógł obserwować pracę kowala z bliska. W latach 60. ubiegłego wieku tę tradycyjną kuźnię przekształcono w warsztat spawalniczy. RAFIOKI NA BALONIOKI Inna kuźnia znajdowała się przy ulicy Wilsona. Jej właścicielem był Józef Mniszek. Mistrz kowalski uczył Kuźnia Józefa Mniszka (drugi z prawej). Obok stoją jego uczniowie. Z tyłu widoczne są drewniane koła - tzw. rafioki Małgorzata Kilian, mama 12-letniego Dawida, dziękuje wszystkim anonimowym darczyńcom, którzy przekazali chłopcu 1 proc. z podatku - Gdyby nie ta pomoc, Dawid spędziłby resztę życia w łóżku albo wcale by go nie było... W kwietniu Dawid skończył 12 lat. Rośnie jak na drożdżach, ale w przeciwieństwie do rówieśników nie gra w piłkę, nie biega po podwórku. W 8 miesiącu życia lekarze wykryli u niego zespół Westa, czyli odmianę lekoopornej padaczki. Przy tego typu schorzeniu 10 proc. chorych umiera, a u 25 proc. dochodzi do porażenia mózgowego. Dawid walczy, walczą też jego rodzice. Pani Małgorzata zrezygnowała z pracy, by móc zajmować się schorowanym dzieckiem. Przyznaje, że to ciężka praca fizyczna. - Syn nic koło siebie nie zrobi, nie zgłasza potrzeb. Kiedy był mniejszy, było mi lżej. Teraz waży już 50 kg. Sama zaczynam odczuwać skutki dźwigania go. Szczęściem rodziców jest nawet najmniejszy postęp Dawida. Dzięki wsparciu m.in. czytelników Przeglądu chłopiec rehabilitowany jest 3 razy w tygodniu. Potrafi utrzymać równowagę, nieśmiało stawia kroki, mimo słabych nóg. Rodzice chłopca nie mają wątpliwości, że z jednej pensji ciężko foto: Danuta Kałka byłoby im sfinansować jego leczenie. Wózek, który zakupili kilka lat temu, niebawem będzie za mały. - Leki, pampersy, obuwie, wkładki ortopedyczne, rehabilitacja, turnusy, to są bardzo duże koszty. Zapytałam ostatnio rehabilitantkę, co by się stało z Dawidem, gdybyśmy zaniechali to wszystko. Usłyszałam, że Dawid spędziłby resztę życia w łóżku albo wcale by go nie było - zawiesza głos mama chłopca. W tym roku Dawid pojechał na turnus rehabilitacyjny do Kołobrzegu. Co ciekawe, i tam był rozpoznawany. - Zaczepił nas mężczyzna, który powiedział: „O! Dawid, ja na ciebie wpłacam 1 procent”. Spotkaliśmy później tego pana w Knurowie. Miłe, że nas poznają i nie wstydzą się zagadać - śmieje się pani Małgorzata. Kilianowie nie znają darczyńców z imienia i nazwiska, dlatego chcą za naszym pośrednictwem wszystkim podziękować za wsparcie ich codziennej, mozolnej walki o życie syna. /pg/ foto: arch. rodziny Harasymowiczów Foto: Archiwum rodzinne państwa Kilianów trudnej sztuki kowalstwa swych uczniów. Kuźnia funkcjonowała jak wspomina rodzina − i „za Niemca i za Rusa” (czyli jeszcze po II wojnie światowej). Po śmierci Józefa Mniszka kuźnię przerobiono na warsztat ślusarski. Kuźnia „u Roja” znajdowała się w podwórzu dzisiejszej ul. 1 Maja. Kowal Józef Roj świadczył usługi knurowskim gospodarzom, przede wszystkim jednak uczył fachu wielu kandydatów na kowala. Lata 50. i 60. ubiegłego stulecia cechowały się poprawą koniunktury ekonomicznej. Drewniane koła (rafioki) z metalowymi obręczami zastąpiły te, na które nasadzane były gumowe opony (balonioki). W kolejnych latach rozwój motoryzacji (uruchomiono produkcję traktorów „Ursus”) spowodował, że bogatsi rolnicy zrezygnowali z koni, zastępując je ciągnikiem. Jest jeszcze prawdziwy kowal, który obsługuje w kraju około 40 ośrodków jeździeckich i hodowlanych (miedzy innymi w Ochabach). To mistrz Józef Antczak. W 1996 roku opiekował się końmi polskiej kadry narodowej na Igrzyskach Olimpijskich w Atlancie. W rozmowie telefonicznej mówił: „końskie kopyto przyrasta miesięcznie około 8-12 mm. Konie czystej krwi muszą mieć wyczyszczone kopyto na poziomie weterynaryjnym”. Dziś można jeszcze spotkać warsztaty kowalstwa artystycznego, gdzie na zamówienie wykonywane są bramy, ogrodzenia, balustrady, kraty czy karnisze. Mimo upływu czasu w tym zawodzie nadal liczy się siła mięśni i precyzja. Maria Grzelewska
Page 1 and 2: Przegląd Lokalny Nr 40 (1022) 4 pa
Page 3 and 4: aktualności KNURÓW Hiena nie zna
Page 5: Przegląd Lokalny Nr 40 (1022) 4 pa
Page 9 and 10: aktualności KNURÓW. DZIECI OBLEGA
Page 11 and 12: Przegląd Lokalny Nr 40 (1022) 4 pa
Page 13 and 14: Być strażakiem na lotnisku A dlac
Page 15 and 16: sport KLASA A beniaminek ograł lid

PrzeglÄ d Lokalny Nr 40 (1022) 4 paÅºdziernika 2012 roku

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

PrzeglÄd Lokalny Nr 40 (1022) 4 paÅºdziernika 2012 roku