cto 1 2009 tekst.pdf - Wydział Teologiczny - Uniwersytet Szczeciński

44 JANUSZ BUJAK
Patrząc głębiej, papież Benedykt XVI mógłby przez ten gest wyrazić pragnienie
uwolnienia swojego uniwersalnego prymatu moralnego od jurysdykcji
patriarchalnej, zarówno gdy chodzi o administrację Kościoła katolickiego, jak
i dialog z prawosławiem. Przed 35 laty prof. J. Ratzinger pisał bardzo jasno: jest
tragedią, że Rzym nie był w stanie oddzielić funkcji następcy Piotra od funkcji
patriarchalnej. Gdyby zgodnie z tą perspektywą usunięcie tytułu patriarchy
Zachodu miało na uwadze zarówno ułatwienie sprawowania prymatu papieskiego
nie jako „wszechmocnego”, jak utworzenie nowych patriarchatów
w Kościele katolickim, Kościół prawosławny mógłby się tylko radować. Czy
Papież mógłby, tak jak w pierwszym tysiącleciu, sprawować swój uniwersalny
prymat bez mianowania biskupów wschodnich lub łacińskich? Przyszłość powie,
czy ta intuicja jest właściwa.
Papież Jan Paweł II, mówiąc o jedności z Kościołem prawosławnym, podkreślał,
że pragnie komunii, a nie jurysdykcji. Podobnie pisał prof. Ratzinger:
Rzym nie może w przypadku prymatu Papieża żądać od Wschodu więcej, niż
zostało to sformułowane w pierwszym tysiącleciu. Katolickość Kościoła na
wszystkich poziomach realizuje się za pośrednictwem prymatów i synodalności.
Na poziomie uniwersalnym, jak pisał J. Meyendorff, bez urzędu koordynującego
synodalność jest niemożliwa. Jeśli Rzym stanie się dla wszystkich Kościołów
na nowo tym, który „przewodniczy miłości” (św. Ignacy z Antiochii)
w służbie komunii wszystkich Kościołów, wtedy jego biskup będzie mógł na
nowo zostać uznanym za „sługę sług Bożych”, podkreśla Stavrou 28 .
O treści, jaka kryje się w określeniu Papieża jako patriarchy Zachodu
i możliwych konsekwencjach rezygnacji z niego pisze Michel Dymyd, protoprezbiter
Kościoła greckokatolickiego na Ukrainie, wykładowca teologii na
Uniwersytecie katolickim we Lwowie 29 . Przypomina on, że tytuł Patriarcha
Zachodu pojawia się po raz pierwszy w liście cesarza Teodozjusza II (408–450)
do papieża Leona Wielkiego (†461), a jego instytucjonalizacja nastąpiła za panowania
cesarza Justyniana (527–565). Papież Teodor I użył tego tytułu jako
własnego po raz pierwszy w roku 642. Tytuł ten w odniesieniu do Papieża
obecny jest w 36 kanonie soboru Quinisexte in Trullo w Konstantynopolu
(691–692), w którym mowa jest o „Pentarchii” 30 .
28
29
Tamże, s. 22–23.
M. Dymyd, Les enjeux de l’abandon du titre de „patriarche d’Occident”, „Istina”
51 (2006), s. 24–32.
30
Tamże, s. 24.