Akustyka obiektow sportowych.pdf

ROZMOWAArtykuł został zamieszczony za wiedząi zgodą wydawnictwa AVT-Korporacja.Wszelkie prawa zastrzeżone.www.livesound.plPiotr GrycnerAkustyka obiektów sportowychRozmowa z profesorem Wojciechem ZabłockimWelodrom w Pruszkowie to pierwszykryty tor kolarski w Polsce. To jednocześniejeden z najnowocześniejszychobiektów tego typu na świecie. Powierzchniaobiektu wynosi 10 tys. metrówkwadratowych, nawierzchnię toru wykonanoz sosny syberyjskiej, a trybuny mogąpomieścić łącznie 3.000 widzów. Charakterystykiwelodromu z Pruszkowa stawiajągo w czołówce tego typu obiektów naświecie.Konstrukcja architektoniczna welodromuoraz specyficzne materiały, z których wykonanotor kolarski, sprawiły, że nagłośnienieobiektu stało się prawdziwym wyzwaniem,a jedynym punktem odniesieniabyły instalacje zagraniczne. O trudnościzwiązane z akustyką oraz problematykę nagłaśnianiaobiektów sportowych spytałemprofesora Wojciecha Zabłockiego – trzykrotnegomedalistę olimpijskiego w szabli. ProfesorZabłocki jest architektem, który wyspecjalizowałsię w projektowaniu obiektówsportowych.JJ Jak rozpoczyna Pan swoje projekty– w którym momencie rozpoczyna sięPana praca?Na początku pojawia się funkcja budowlioraz jej lokalizacja. Zanim usiądęprzy desce kreślarskiej, staram się w miaręmożliwości odwiedzić miejsce, w którymplanowane jest wzniesienie obiektu. Wizjalokalna ułatwia dopasowanie budowli docharakteru otoczenia. Funkcja jest określonageneralnymi ustaleniami, wspomaganymidotychczasowymi najlepszymi przykładamii wywiadami z użytkownikami.Koncentruje się nad formą konstrukcji tak,żeby ta zachowała funkcjonalność i jednocześniebyła jak najbardziej atrakcyjna– lubię ją uwypuklać.JJ W jaki sposób określa Pan ostatecznykształt budowli?Staram się, by na moją architekturę niemiały wpływu aktualne trendy. To kontynuacjamoich zasad – nie jestem zwolennikiem116 Live Sound Polska maj/czerwiec 2009

całkowitych przeszkleń, lubię pokazywaćkonstrukcję na zewnątrz. Przykłademtakiego projektowania jest tor kolarskiw Pruszkowie. Charakterystyczne słupy,które wyglądają jak konieczna podpora kopuły,można było zastąpić sprężeniem wieńca.Ale ich wizualne walory zdecydowałyo zachowaniu ich w projekcie.JJ Co jest dla Pana wyzwaniem we współczesnejarchitekturze?Moja praca, jako projektanta, często odbiegaod dzisiejszych schematów, co powodujeróżnice pomiędzy mną a konstruktoramimłodej daty. W dobie komputeryzacjimłodzi konstruktorzy, z którym miałem dotychczasstyczność, pracują w oparciu o istniejąceprogramy obliczeniowe. Moje projektyczęsto nie dają się do nich nagiąć i tupowstają rozdźwięki. Dlatego chętnie korzystamz konsultacji wybitnych konstruktorówstarszego pokolenia, a potem młodsikoledzy wykonują dokładne obliczeniai rysunki budowlane.JJ W którym momencie projektowaniaakustyka wychodzi na pierwszy plan?Mam to szczęście, że poznałem najwybitniejszychpolskich akustyków. Współpracowałemi konsultowałem się z takimiznakomitościami jak dr Ewa Więckowska-Kosmala, czy prof. Straszewicz. Jeżeli chodzio samo projektowanie, to oczywiściewskazana jest znajomość ogólnych zasadakustyki. Z doświadczenia wiem, że podstawowąkwestią w obiektach sportowychjest tłumienie. Hale sportowe mają najczęściejwypukły dach, co jest na ogół niezbytkorzystne akustycznie, dlatego najlepiejtłumić sufit różnego rodzaju wykładzinami.Mogą być to specjalne panele akustycznelub nawet perforowana blacha trapezowaz wkładką akustyczną. Idealnym, choćrzadko spotykanym rozwiązaniem, jestsufit wklęsły do wewnątrz obiektu. Zwyklezapewnia to odpowiednie rozproszeniedźwięku, choć nie zawsze jest atrakcyjnewizualnie. Należy pamiętać również o właściwościachakustycznych podłogi. Obecniedostępne materiały syntetyczne zdecydowanielepiej zachowują się akustycznie odpowszechnie stosowanego drewna.Wolodrom – Tor Kolarski w Pruszkowie.Wnętrze pruszkowskiego Welodromu – Mistrzostwa Europy 2008 Juniorów w kolarstwie torowym.JJ Czy można określić co jest ważniejszena obiekcie sportowym? Czy jest to akustyka,czy rodzaj nagłośnienia?Akustyka obiektu jest niemal równieistotna jak dobra widoczność z trybun naarenę zmagań sportowców. Czasami architekci,a w szczególności inwestorzy, nie sąmaj/czerwiec 2009 Live Sound Polska 117

System głośników Community: R2.474 oraz 1szt. R2.94.tego świadomi. Niestety, rezygnacja z paneliakustycznych to najłatwiejszy krok do obcięciakosztów. Potem wiele osób dziwi się,czemu na danej hali nie słychać wyraźniekomunikatów, a zamiast linii melodycznejsłyszymy hałas. Nawet najlepszy systemnagłośnienia nie poradzi sobie ze złą akustykąsali. Oczywiście, dobór systemu teżjest ważny. Istotne jest także, aby taki systemspełniał wymogi estetyczne, był łatwyw regulacji i obsłudze. Równie istotną sprawąjest właściwa obsługa sprzętu.Profesor Wojciech Zabłocki, autor projektuarchitektonicznego Welodromu.Wojciech Zieliński, Tommex – kierownik projektunagłośnienia na pruszkowskim TorzeKolarskim: „System nagłośnienia na welodromiePruszkowskim pełni funkcję dźwiękowegosystemu ostrzegawczego, który możnawykorzystywać do funkcji komercyjnych,takich jak muzyka, czy komentarz spikerski.Takie rozwiązanie umożliwił modułowy systemDSO APS-APROSYS PL (g+m elektronikag) w połączeniu z rekomendowanymi przezCNBOP głoś nikami Community. Produkty g+mpozwoliły na połączenie funkcji DźwiękowegoSystemu Ostrzegawczego z funkcją komercyjną,co znacznie obniżyło koszt instalacji.Wybór Community podyktowany był charakterystykągłośników. Specjalizowane podkątem obiektów sportowych zespoły głośnikowecechuje: trwała konstrukcja, odpornośćna warunki atmosferyczne oraz znakomitaskuteczność akustyczna, będąca kluczowymaspektem na każdym dużym obiekcie. Sercemsystemu została konsola Midas Venice.Specjalne pomiary akustyczne na obiekcie orazkomputerowe symulacje pozwoliły rozmieścićgłośniki w taki sposób, by możliwie wyeliminowaćefekt pogłosu będącego naturalną częściąśrodowiska w dużej hali sportowej.”JJ Jak instalacja sprawdziła się w przypadkutoru kolarskiego w Pruszkowie?W przypadku toru kolarskiego w Pruszkowiegłośniki rozmieszczone są na małowidocznej prostokątnej konstrukcji, z możliwościąopuszczania dla regulacji. Samkształt obiektu oraz wielka przestrzeń sprawiają,że miałem obawy, czy nagłośnieniezda egzamin. Jednak w trakcie prób okazałosię, że całość systemu nagłośnienia jestdobrze przygotowana. Po pierwszych testachwiedziałem, że system może zagwarantowaćwyraźne komunikaty i dobry odbiórmuzyki. Należy pamiętać, że zupełnieinaczej powinno się nadawać komunikatyniż muzykę. Głośniej nie znaczy lepiej,a czasami odnoszę wrażenie, że właśniejest to główny błąd niektórych realizatorówdźwięku.JJ W przypadku realizacji nagłośnieniaw Pruszkowie system jest dość charakterystyczny.Czy mógłby Pan przybliżyćco go wyróżnia?Rzeczywiście, na torze kolarskim w Pruszkowiedziała system DSO (Dźwiękowy SystemOstrzegawczy). Oznacza to, że opróczklasycznej funkcji nagłośnienia pełni równieżfunkcję ewakuacyjno-ostrzegawczą.Pamiętam, że obawialiśmy się, czy komunikatyDSO będą wyraźnie słyszalne przy włączeniuwentylatorów wyciągowych dymu.Nie tak dawno, z podobnym przypadkiemspotkali się wykonawcy nowego terminaluna warszawskim lotnisku Okęcie. Spowodowałoto kilkumiesięczne opóźnienie w oddaniuobiektu, zanim uporano się z tym problemem.Ponieważ sprawa z Okęciem byładosyć świeża, na wszelki wypadek przygotowałemspecjalne wytłumiacze dla wspomnianychwentylatorów. Szczęśliwie systemDSO bez problemu przeszedł wszystkietesty i wytłumiacze nie były konieczne.Stanowisko realizatora dźwięku oparte jestna konsolecie Midas Venice 160.JJ Jak ocenia Pan wpływ akustyki na odbiórwidowiska?Wpływ akustyki na jakość widowiska jestkolosalny. Dlatego tak ważne są konsultacjez akustykami i producentami nagłośnieniajeszcze na etapie projektu. Przykładembraku takiej kooperacji był stadion w Amsterdamie,który musiał przejść specjalnąmodernizację akustyczną, bo ze względuna kiepski odbiór muzyki żadne prestiżowezespoły nie chciały tam występować.Niosło to za sobą znacznie wyższe koszty,niż gdyby uwzględniono akustykę przyprojektowaniu.JJ Pana ulubiony obiekt sportowy?Bardzo podoba mi się hala sportowa naolimpiadę w Tokio z 1964 roku. Z czasówbardziej współczesnych, bardzo atrakcyjnyjest stadion na olimpiadę w Sydneyw 2000 roku. Jednak moim faworytem jestjapoński stadion Sapporo Dome z rozsuwanymdachem. Wybudowany w 2001 rokuwciąż zachwyca pięknym kształtem i unikalnąkonstrukcjąJJBardzo dziękuję za rozmowę.Dziękuję.Piotr Grycner jest specjalistą ds. komunikacji medialneji właścicielem agencji Nuta PR.118 Live Sound Polska maj/czerwiec 2009