Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
GÜNDEM<br />
ya da örgütte yer alan bireylerin<br />
birbirlerine olan güvenleri üzerinde<br />
şekillenmektedir.<br />
Sosyal sermaye kavramı “insanların<br />
ortak amaçları için gruplar<br />
ya da organizasyonlar hâlinde bir<br />
arada çalışabilme yeteneği”ni gösterir.<br />
(Fukuyama, Francis, Güven, Sosyal Erdemler<br />
ve Refah, Türkiye İş Bankası Yay, İst.<br />
1999.) Kavram, “bireylerarasındaki<br />
ilişki ağı, kural ve güvene bağlı<br />
olarak ortak hedeflere yönelebilme”<br />
olarak da tanımlanabilir.<br />
İktisadi açıdan sosyal sermaye<br />
“etkin ekonomik performans,<br />
toplum sağlığı ve mutluluğu, suçun<br />
azaltılması, eğitim ve etkin<br />
bir devlet mekanizması oluşturulması<br />
bakımından son derece<br />
önemlidir.” (Demir, Ömer, Din Ekonomisi,<br />
Sentez Yay, Bursa 2013.)<br />
Beşerî sermaye kavramıyla da,<br />
insanın üretime katkı sağlayan<br />
eğitim, beceri, tecrübe ve düzenli<br />
çalışabilme gücü, daha doğrusu<br />
bilgi ve beceriye ilaveten insanların<br />
birlikler oluşturma yetenekleri<br />
kastediliyor. Belli amaçlar<br />
etrafında bir araya gelebilme yeteneği,<br />
toplulukların ne ölçüde,<br />
normları ve değerleri paylaşabildiğine<br />
ve şahsi çıkarları daha<br />
büyük ölçekteki gruplara tabi<br />
kılabildiğine dayanıyor. Bu anlamda<br />
beşeri sermaye, sosyal sermayenin<br />
temelini oluşturur. Zira<br />
bireylerin birlikte çalıştıkları insanlarla<br />
uyum içerinde çalışabilmeleri<br />
için yaptıkları işe yönelik<br />
orada bulunan herkesin yeterli<br />
bilgi ve beceriyle donanımlı olduğuna<br />
güvenmeleri gerekir. Beşerî<br />
sermayesi yüksek ancak sosyal<br />
sermayesi düşük bireyleri nitelemek<br />
için kültürümüzde “okumuş<br />
ama adam olmamış” denir. Üstelik<br />
“adam olmamış okumuşların,<br />
okumamış adam olmamışlara”<br />
göre işlem maliyetleri daha yüksektir.<br />
(Demir, age.)<br />
Dinin, beşerî sermaye ve sosyal<br />
sermaye kavramlarıyla çok yakından<br />
ilgisinin olduğu aşikârdır.<br />
Zira din, birden çok anlamda, güven<br />
düzenleyici bir araçtır. Dinî<br />
inançlar, gelişen olaylara karşı<br />
sosyal bir sermaye olarak bireylere<br />
güvenilirlik enjekte ederler.<br />
Her ne kadar doğrudan görünür<br />
olmasa da güvenilir ortamların<br />
sağlanmasında din görevlilerinin<br />
rolü çok önemlidir. Din görevlileri<br />
hizmetlerini içtenlikle ve<br />
kurumsal amaçlara uygun bir<br />
şekilde yürüttüklerinde, uçurumun<br />
kenarındaki bireyler için<br />
birer kurtuluş simidi olabilirler.<br />
Din görevlilerinin, psikolojik<br />
sorun yaşayan ya da dinî olarak<br />
çıkmazda görünen insanların<br />
sorunlarının çözümünde pek<br />
görünmeyen ama ciddi etkileri<br />
olacak derecede katkı sağladığı<br />
açıktır. Örnek vermek gerekirse,<br />
sosyolog E. Durkheim’in intihar<br />
olgusuna dair araştırması, intihar<br />
olgusunun engellenmesinde<br />
din görevlilerinin belirgin rolüne<br />
işaret ediyor. Durkheim’e göre<br />
dinin insanı kuşatıcı ve psikolojik<br />
yapısını dağılmaktan önleyici<br />
özelliğine ilaveten din görevlilerinin<br />
aşamalı (hiyerarşik) yapılanması<br />
ve nüfus başına düşen din<br />
görevlisi sayısının artması, bireylerin<br />
intihar eğilimlerini azaltacak<br />
tarzda toplumsal güvenlik havzaları<br />
oluşturmaktadır.<br />
Güven ihlali ve din<br />
Psikolojik bir yetiyi belirten “güven”<br />
duygusu aslında çift yönlü<br />
bir anlama sahiptir: güvenilir<br />
olmak ve birlikte yaşadığı grup<br />
üyelerine güvenmek. Güvenilir<br />
olmak kadar, başkalarına güvenmek,<br />
güven telkin edecek ya da<br />
güveni ortadan kaldıracak davranışlar<br />
doğrudan dinî kodlarla<br />
bağlantılı olabilir.<br />
İslâm’ın geniş kitlelerce benimsenmesinde<br />
güvenilirliğinin<br />
önemli payı olan Hz. Peygamber,<br />
iman ile güvenilir kimse olmak<br />
arasında sıkı bir bağ kurmuş;<br />
emanete hıyanetin münafıklık<br />
işareti (Riyazü’s-Salihin, II/693.) olduğunu<br />
bildirmiştir. Emanete hıyanet<br />
etmemek, güvenilir olmak mü-<br />
22<br />
DİYANET AYLIK DERGİ KASIM 2016
Change language