KİMYA KONUSU

9. SINIF 3.ÜNİTE:
KİMYASAL TÜRLER
ARASI ETKİLEŞİMLER

GÜÇLÜ ETKİLEŞİMLER

1. İYONİK BAĞ

Metal ve ametal atomları arasında elektron alış-verişi ile bileşik
oluşurken anyon ve katyonlar arasındaki elektrostatik çekim
kuvvetleri ile oluşan kimyasal bağa iyonik bağ, iyonik bağ içeren
bileşiklere ise iyonik bileşik denir.

İyonik bileşiklerin örgü yapısı
İyonik bileşikleri oluşturan birimler atomlar değil iyonlardır. İyonik
bileşiklerde anyon ve katyonlar arasındaki elektrostatik itme ve
çekme kuvvetleri dengelenmiş ve düzenli bir yapı oluşturmuştur.
Bu şekilde oluşan yapıya kristal örgü denir.

• İyonik bileşikler güçlü çekimlerden dolayı bağımsız
moleküller halinde değil kristal örgü oluşturacak şekilde bir araya
gelir.
• İyonik bileşiklerde kristal örgüdeki elektrostatik çekim kuvveti
çok fazla olduğundan iyon yapılı bileşikler katı halde elektrik
akımını iletmezler. Eritildiklerinde ya da suda çözündüklerinde
iyonlarına ayrılmaları nedeniyle elektrik akımını iletirler.
• İyonik kristaller elektriksel olarak nötrdür. Yani iyonlar
elektriksel yük toplamı sıfır olacak şekilde kristal yapıyı oluşturur.
• İyonik bileşiklerin erime ve kaynama noktaları oldukça
yüksektir. Oda koşullarında katı halde bulunurlar.
• İyonik katılara darbe uygulandığında katı kırılır ve
şekillendirilemez. Çünkü darbe sonucu kristal yapıdaki aynı yükler
bir araya gelmeye zorlanır ve birbirlerini iterler.

2. KOVALENT BAĞ

Ametaller arasında elektronların ortaklaşa kullanılması sonucu
oluşan bağa kovalent bağ denir.
Kovalent bağı oluşturan atomların elektronegatiflik farkına göre
oluşan bağ apolar kovalent bağ veya polar kovalent bağ olur.

APOLAR KOVALENT BAĞ
H 2 , F 2 , cl 2 , O 2 ve N 2 gibi moleküllerde kovalent bağa ait elektron
çifti, atomlar tarafından eşit olarak paylaşılır. Bu nedenle bu
moleküllerde (+) ve (-) kutuplaşma görülmez ve oluşan bağ
apolar kovalent bağdır.
H 2 molekülünde apolar kovalent bağ
hidrojen atomunun tek elektoronu diğer hidrojenin tek elektronu
ile ortaklaşa kullanılır. Her 2 atom da dublete ulaşır.

F 2 molekülünde apolar kovalent bağ
flor atomu, 7 değerlik elektronuna sahiptir ve oktetini
tamamlayabilmesi için 1 elektrona ihtiyacı vardır. Bunu diğer flor
atomunun sağladığı bir elektronla gerçekleştirir.

POLAR KOVALENT BAĞ
H 2 O, HCl ve NH 3 gibi elektronegatifliği farklı atomlar arasında
elektronların ortaklaşa kullanılmasıyla oluşan bağa polar kovalent
bağ denir.
Polar kovalent bağda iki atom arasında ortaklaşa kullanılan
elektronlar atomların çekirdekleri tarafından farklı kuvvetle çekilir.
Böylece elektronegatifliği fazla olan atom kısmen negatif yüklü,
elektronegatifliği az olan atom ise kısmen pozitif yüklü olur.

3. METALİK BAĞ

Metaller, katı hâlde kristal örgü oluşturan maddelerdir.
Metal atomlarının en son enerji katmanında bulunan elektronları
çekirdek tarafından kuvvetle çekilmez. Metaller değerlik
elektronlarını vererek soy gaz enerji düzeyine benzemeye çalışır.
Bu nedenle metal atomlarının değerlik elektronlarını diğer element
atomlarının elektronlarına göre daha serbesttir ve daha fazla
hareket eder. Hareketli bir elektron denizi oluşturur. Bu elektron
denizi ile pozitif metal iyonları arasındaki elektrostatik çekim
kuvvetine metalik bağ denir.

METALİK BAĞLAR VE METALLERİN ÖZELLİKLERİ
A) Metalik Parlaklık
B) Tel Ve Levha Hâline Getirilebilme
C) Elektrik İletkenliği
D) Metallerin Erime Noktaları Ve Sertliği

ZAYIF ETKİLEŞİMLER

1. VAN DER WAALS
ETKİLEŞİMLERİ

1.Dipol-dipol Etkileşimleri
Polar moleküllerde negatif ve pozitif yükler arasında meydana
gelen elektrostatik etkileşimlerdir.
2. İyon – Dipol Etkileşimleri
İyonik bileşikleri oluşturan (+) ve (–) yüklü iyonlarla polar
moleküllerin δ (–) ve δ (+) yükleri arasındaki etkileşimlerdir.
3. London Kuvvetleri
Apolar moleküllerin (veya soygaz atomlarının) kendi aralarında
veya başka apolar moleküllerle aralarında kendiliğinden geçici
dipoller oluşturarak meydana getirdikleri etkileşimdir.

2. HİDROJEN BAĞI

Bazı polar moleküller arasındaki çekim kuvvetlerinin polar
etkileşimden beklenenden çok daha fazla olduğu görülmüştür.
Bunun nedeni bu moleküllerde polar etkileşimin yanında hidrojen
bağlarının da bulunması ile açıklanmıştır.
Hidrojen bağı moleküller arasında, oldukça elektronegatif F, O ve
N atomları ile H atomları arasındaki çekimlerdir.

Hidrojen bağları polar etkileşimden daha güçlüdür. Moleküller
arasında hidrojen bağı da içeren polar moleküllerin erime ve
kaynama noktaları daha yüksek olur.
Molekülleri arasında hidrojen bağı oluşturabilen NH3 gibi
moleküller, su (H2O)molekülleri ile de aralarında hidrojen bağı
oluşturacağından suda daha iyi çözünür.