"Jeto Gjelbër", Janar 2018

More documents

Recommendations

Info

JANAR <strong>2018</strong> Komiteti Koordinues Kombëtar P yjet dhe kullotat në Shqipëri përgjatë këtyre 27 viteve të fundit kanë përjetuar reforma të vazhdueshme në drejtim të transferimit të tyre nga qeveria qëndrore në atë vendore. Në Dhjetor të vitit 2016, rreth 900 mijë hektarë pyje e kullota (ose 79.5% e sipërfaqes së përgjithshme) iu transferuan 61 Bashkive dhe menaxhimi i pyjeve u bë funksion bazë i qeverisjes vendore. Ky ishte një hap i rëndësishëm drejt thellimit të decentralizimit, por ai u krye pa transferimin e zyrave, logjistikës dhe dokumentacionit përkatës nga Drejtoritë e Shërbimit Pyjor tek strukturat e reja të menaxhimit të pyjeve e kullotave në bashki. Ndërkaq, në krahasim me tokën bujqësore, pyjet dhe kullotat kanë mbetur shtetërore (në pronësi të bashkive), pavarësisht traditës dhe përdorimit të një pjese të mirë prej tyre nga fshati dhe familjet rurale dhe ruajtjes e mirëmenaxhimit të tyre. Krahas takimeve të mëparshme, në datën 4 Nëntor 2017, Federata Kombëtare e Pyjeve dhe Kullotave Komunale (FKPKK), së bashku me Fondacionin CNVP, organizuan në Has një takim me drejtuesit e pyjeve nga bashkitë e Veriut. Po ashtu, në datën 17 Nëntor 2017 u zhvillua takimi i VII-të i Komitetit Kordinues Kombëtar me përfaqësues të disa Bashkive, Parlamentit, Bankës Botërore, Ambasadës Suedeze, Fondacionit CNVP, Fakultetit të Shkencave Pyjore, Federatave Rajonale të Pyjeve dhe FKPKK, si dhe Ministrisë së Turizmit dhe Mjedisit, lehtësuar nga Koalicioni Ndërkombëtar i Tokës (ILC) dhe projekti FLED i financuar nga Qeveria Suedeze dhe zbatuar nga fondacioni hollandez CNVP. Në këtë takim u theksua që pyjet dhe kullotat, së bashku me tokën bujqësore, janë baza për zhvillimin rural dhe nuk mund të ndahen në dy Ministri. Administrimi i pyjeve në Ministrinë e Mjedisit, ka humbur konceptin e menaxhimit të territorit dhe sigurimit të të ardhurave nga të gjitha burimet. Ky ishte edhe qellimi i organizimit te Ministrisë me emerin Ministria e Bujqesisë dhe zhvillimit Rural. Regjimi i pronësisë në pyje e kullota është ende i papërcaktuar dhe përdoruesit tradicionalë – fshati dhe familjet rurale – nuk kanë asnjë bazë ligjore dhe dokumente për përdorimin e këtyre pasurive. Strategjia për zhvillimin e pyjeve është e tejkaluar, me ndryshimet e ndodhura. Ligji i ri i pyjeve është ende në diskutim. Personeli pyjor në bashkitë ende është i mangët, jo sipas normave ligjore dhe mjaft prej tyre nuk janë specalistë të profilit, por militantë partiakë, në kundërshtim me ligjin. Në Ministrinë e Turizmit dhe Mjedisit, nga 7 specialistë pyjesh që kishte më parë, me shkurtimet e bëra, tani kanë mbetur vetëm 3. Të dhënat nga kadastra pyjore apo monitorimet për pyjet janë pothuajse inekzistente, duke mos u pasqyruar në statistikat ndërkombëtare. Buxheti i bashkive për pyjet është minimal, nuk mjafton as për pagat e personelit, e jo më për investime për të përmirësuar pyjet dhe kullotat apo hartimin e planeve të menaxhimit të këtyre burimeve. Të gjitha këto, si dhe shkatërrimet katastrofike të pyjeve me pakësimin drastik të sipërfaqes dhe vëllimit drunor, sidomos gjatë viteve të fundit për shkak të korrupsionit, tregojnë për gjendjen e rrënuar të sektorit. Takimi konstatoi që ka një nënvlerësim të skajshëm nga qeveria për kontributin që pyjet japin në ekonominë e vendit, jo vetëm për furnizimin me dru zjarri, por edhe shërbimet e biodiveristetit, sekuestrimin e karbonit dhe zhvillimin e turizmit, ndërkohë që mbarë bota theksojnë rëndësinë e jashtëzakonshme globale të pyjeve. Me decentralizimin e metejshëm të menaxhimit të pyjeve, Qeveria qëndrore bëri vetëm transferimin e barrës tek bashkitë dhe nuk i mbështeteti ato me fondet përkatëse. Duke patur si synim ndalimin e degradimit të mëtejshëm të tokës-pyllit pa pronar, bazuar në përvojat e mira dhe reformat, në gadishmërinë e donatorëve për të vazhduar mbështetjen, tashmë disavjeçare, si dhe përvojat evropiane, ku vendi ynë synon të integrohet, nga takimi dolën dhe propozimet për ringjalljen e sektorit të pyjeve dhe kullotave, të cilat po i paraqesim si më poshtë: (i) Këshillohet të hartohet dhe miratohet Strategjia dhe Programi Kombëtar për Pyjet dhe Ligji i ri për Pyjet e Kullotat bazuar në parimin e qëndrueshmërisë dhe harmonizimin e funksioneve ekonomike, sociale dhe ekologjike; (ii) Sugjerohet që pyjet të kalojnë nën Ministrinë e Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural. Duke pasur pyjet të lidhur me bujqësinë dhe zhvillimin rural si një sektor ekonomik jemi në një linjë dhe me BE, i cili mbështet pylltarinë në politikat e saj të zhvillimit rural. Në shumë vende të BE dhe vende të Ballkanit është bërë një zgjedhje e ngjashme; (iii) Të njihet ligjërisht pronësia tradicionale, pyjet dhe kullotat pranë fshatrave të jepen në pronësi të fshatit dhe familjeve rurale; (iv) Të mbështeten me fonde dhe stimuj të tjerë financiarë fermerët për punimet në pyjet që duhet t’u jepen në pronësi. Komiteti Kordinues Kombëtar dhe Federata Kombëtare e Pyjeve dhe Kullotave Komunale, të gatshëm për mbështetjen e tyre të plotë për reformat në sektorin e pyjeve, janë të bindur se masat e mësipërme do të bëjnë të mundur ndalimin e degradimit të mëtejshëm, shtimin e pyjeve, rritjen e prodhimtarisë së tyre dhe të ardhurave, për rrjedhojë do të çojnë në zbutjen e varfërisë së zonave rurale. Ing. Ahmet Brahimi P ara se të rreshtoj disa nga padrejtësitë që po i bëhen mjedisit, e gjej me vend që, për të kuptuar më mirë dhe nga të gjithë, të shpjegojmë konceptin e mjedisit. Quhet mjedis vendi, hapësira fizike, kushtet biologjike, në të cilat një organizëm (njeri, kafshë, bimë) gjendet e jeton. Pra gjithçka që na rrethon, ku gjendemi si element përbërës edhe ne, njerëzit. Dhe si në të gjitha rastet që sistemi të qëndrojë, elementet që e përbëjnë duhet të ndërveprojnë në harmoni e ekuilibër me njëri tjetrin. Nisur nga fakti që mjedisi ynë është një nga shtyllat më të forta për zhvillimin e ekonomisë në përgjithësi e turizmit në veçanti, por mbi të gjitha për vetë jetën tonë të përditshme e të nesërme. Është momenti, që edhe pse me vonesë, t’i japim rëndësinë që meriton. Duhet ta bëjmë sa më shpejt, me akte ligjore të qarta e të rrepta, duke përfshirë të gjitha mundësitë mediatike, shtetërore e të politikës së të gjitha niveleve. Njeriu është një nga hallkat e rëndësishme, që jo vetëm lind e zhvillohet, por edhe në gjendje të ndikojë në mjedis. Shpesh e kudo në botë dhe në të gjitha epokat, ai nga mbrojtës i tij bëhet një "sëmundje "shkatërruese, duke paguar pasojat e miopisë me një haraç të rëndë. Bimësia dhe rrjeti i brendshëm ujor Mjafton qoftë edhe një fotografi amatoreske mbi pasurinë pyjore e kullosore, segmente të brigjeve të liqeneve e lumenjve dhe do të vërejmë se nuk kemi rënë “në duar të mira”. Në pyje dominojnë ndërhyrjet shkatërruese, si në planin profesional ashtu edhe ligjor. Jemi ende në një fazë tranzitore në të gjitha fushat, por ai që paguan dhe pëson më shumë deri tani është mjedisi, për shkak të veprimtarisë së njeriut si shkaktar e pësues. Në shumë masive pyjore nga veriu në jug është kryer një masakër e vërtetë. Një përçudnim të tillë të paskrupullt e të papërgjegjshëm nuk na e kanë bërë as pushtuesit më të zinj në historinë shekullore të luftrave. Kanë zhdukur e janë përpjekur të zhdukin banorët, urat, rrugët, historinë, gjuhën, por jo mjedisin, sepse ai është vlerë për këdo, edhe për armikun. Nuk është i gabuar konkluzioni se dëmi më i madh është ai që një individ ose shoqëri i bën vetevetes. Djegia e programuar ose jo, prerja e paligjshme ose e keqligjëruar është ajo që ka karakterizuar (në jo pak raste vazhdon edhe sot) dhe ka komanduar ndërhyrjet dhe raportin me pasurinë pyjore e kullosore. Dr. Lek Hysenaj nga Lekbibaj më tregoi i indinjuar se nga djegia e disa pyjeve të ahut në zonën e tij edhe gurët u bënë gëlqere. Është apo jo kjo një përdhunim i mjedisit? Atë që i kemi bërë bukurisë, mirësisë e pasurisë mjedisore në këto vite të demokracisë, duke e trajtuar me të vërtetë si mall belik (mall pa zot), do të na duhen të paktën disa dhjetëravjeçarë që të fillojmë ta rimëkëmbim me një kulturë tjetër e ligje shumë të ashpra. Janë plagë, shenjat e të cilave nuk do të zhduken as pas një shekulli. Po që se nuk e nisim nga PRIVATIZIMI e dhënia në përdorim i pyjeve e kullotave do të mbizotërojë mendësia e mallit pa zot. Në këtë rast, ligjin e thelës më të madhe e bën fitimi i menjëhershëm i të paskrupulltit, i atij që shkel ligjin, që i shpëton ligjit dhe që e trajton pasurinë kombëtare si djali i keq mallin e babës, njëjtë si në përrallat e Lalëgjonit. Pas meje le t’i dalë flaka e fundi ka komanduar shpesh jo vetëm ekzekutorët materialë, por të gjitha hallkat e shoqërisë sonë. Të karakterizuar nga mungesa e përgjegjësisë dhe largpamësisë, e kemi quajtur normal këtë gjymtim dhe përdhunim të mjedisit dhe jo normalë ata që kanë ngritur zërin, përfshirë patriotët, specialistët, shkencëtarët. Dhe dihen përfundimet kur vendos ligji i fitimit me çdo kusht. Në këto raste kazmën dhe drapërin e kemi hequr nga disa flamuj të epokës së socializmit e ia kemi vënë mjedisit. Duhet të ngremë zërin sot, që nesër të mos na ulërijnë brezat e ardhshëm e të mos na kafshojë natyra. Të luftojmë të gjithë që asnjë qeveri vendore të mos ketë kompetenca për të ndryshuar destinacionin e ... Vijon në faqen 5
JANAR <strong>2018</strong> Selim Lisha - Drejtor i Shërbimit Pyjor, Bashkia Has vijon nga faqja 1 …. e komuneteve rurale me dru zjarri në masën 50% dhe pjesa tjetër plotësohet nga pyjet shtetërore. Disa familje dhe biznese në fshatin Golaj, kanë ngritur sistemin e ngrohjes duke përdorur biomasën si mundësi alternative në zëve-ndësimin e druve të zjarrit nga përdorimi i mbetjeve nga vreshtaria dhe drurëve frutorë brenda tokës bujqësore. Shërbimi Pyjor në Bashki Bashkia Has ka nën adminstrim një qytet dhe 29 fshatra, me strukturat e të cilave po ndërton marrëdhënie institucionale për mirëmenaxhimin e pyjeve dhe kullotave. Ajo është ndër Bashkitë e para e cila ka ngritur drejtorinë e Shërbimit Pyjor me 13 punonjës përgjegjës për administrimin e pyjeve dhe kullotave. Kjo drejtori ka ngritur Skuadrat zjarrëfikëse në 12 fshatrat e Njësisë administrative Golaj dhe vazhdon punën për ngritjen e këtyre skuadrave edhe në njësitë e tjera. Për vitin 2017 nuk ka patur asnjë rast zjarri në territorin e Bashkisë Has. Po ashtu, specialistët e kësaj drejtorie kanë hartuar planet operacionale për furnizimin me dru zjarri të banorëve. Kjo drejtori gjithashtu monitoron zjarret dhe aktivitetet e kundraligjshme në pyjet e Bashkisë. Megjithëse në vitin e parë të krijimit kjo drejtori ka bërë të mundur mbledhjen e disa të ardhurave nga drutë e zjarrit, antenat telefonike dhe subjektet private që ushtrojnë aktivitet në fondin pyjor të Bashkisë Has, të ardhura te cilat arrijnë vlerën rreth 3 002 600 lekë. Drejtoria e Shërbimit Pyjor të Bashkisë Has ka një bashkëpunim të mirë me Inspektoriatin Shtetëror të Pyjeve dhe të Mjedisit si dhe Administratën e Zonave të Mbrojtura. Regjistrimi dhe përdorimi i pyjeve Për Rrethin e Hasin janë regjistruar në ZRPP 19.753 ha pyjet dhe kullotat për njësitë Administrative Golaj dhe Fajza. Janë identifikuar dhe përgatitur 80 dosje për përdorim tradicional nga banorët e fshatrave Golaj dhe Helshan dhe pritet që së shpejti të lidhen marrëveshje me bashkinë Has. Federata dhe Shoqatat e Pyjeve Në Bashkinë Has janë aktive 4 SHPPK, dhe me gjithë vështirësitë që kanë patur, kanë arritur të a plikojnë në skemën e granteve të Projektit për Shërbimet Mjedisore nga ku dy prej tyre janë shpallur fituese. Njëra nga shoqatat ka finalizuar kontratën dhe ka filluar punën në muajin Tetor 2017. Gjithashtu, në këto Shoqata është rritur pjesëmarrja dhe pëërfaqësimi i grave në bordet e tyre. Gjatë muajit Tetor me mbështetje të PSHM dhe me pjesëmarrjen e të gjithë aktorëve vendorë në Has u krijua grupi i LAG dhe është drejt finalizimit në gjykatë. Modelet e përdorimit tradicional të pyjeve nga komunitetet rurale Tashmë është i njohur fakti që në shumë fshatra të Bashkisë Has, pyjet dhe kullotat pranë shtëpive dhe fshatrave janë përdorur tradicionalisht nga banorët. Prandaj është shumë e rëndësishme që të gjithë së bashku duke filluar nga pushteti vendor deri tek vendim-marrësit në nivel qëndror të kuptojnë konceptin e Menaxhimit të Pyjeve me pjesëmarrje dhe nga komunitetet. Gjithnjë e më tepër komunitet po ndërgjegjësohen për të marrë pjesë në menaxhimin e pyjeve dhe për të ndërtuar një të ardhme më të mirë si për komunitetin dhe për pyllin.Me mbështetje të Fondacinonit CNVP dhe Federatës ne kemi organizuar disa takime ndërgjegjësuese me aktorët vendorë me qëllim sensibilizimin për rolin e tyre në kushtet e reja të krijuar në kuadër të decetralizimit të kopetencave për pyjet tek pushteti vendor. Gjithashtu kemi organizuar edhe takime me strukturat vendore të Bashkisë Has ku kemi diskutuar rreth problemeve edhe mundësive të plotësimit të nevojave të popullates dhe institucioneve publike me dru-zjarri apo produkte të biomasës. Vijon në faqen 6 … sipërfaqes pyjore e kullosore të dëmtuar në 30 vitet e fundit. Në mjedisin tonë të bukur bëjnë pjesë edhe lumenjtë e shumtë. Nga të bukur, paqësorë e të dobishëm, me ndërhyrjet tona në pellgjet ujëmbledhës dhe kafshimet e lejuara e abuzive përgjatë shtretërve të tyre, mund t‟i kthejmë në gjarpërinj e përbindësha të gatshëm të shkatërrojnë gjithçka që gjejnë përpara. Duke pakësuar sipërfaqen e gjelbër me djegie, përshpejtimi dhe rritja e erozionit me siguri që do të nxjerrë jashtë përdorimit HEC-et, me alternimin e rregullshmërisë stinore të prurjeve mesatare dhe mbushjen e rezervuarëve me matriale të ngurta. Kostoja e asaj për buxhetin e shtetit dhe familjeve është blerja e energjisë elektrike me rreth 60 milion euro çdo muaj që nuk prodhojnë HEC-et tona. Le të shtojmë pastaj përmbytjet e shkatërrimet që shoqërojnë “çmendurinë” e lumenjve në vërshime. Kujtoj HEC-et dhe dëmet nga përmbytjet sepse këto janë të prekshme nga të gjithë, “të urtë e të marrë”, sepse të shpjegojmë për rënien e ujërave freatike, burimet e ujërave të pijshëm, ujit për vaditje, do ta rëndonim qëllimin e këtij shkrimi. Së fundi a nuk është koha të mendojmë seriozisht se pa sipërfaqen e gjelbër dhe me gjymtimin e mjedisit nuk do të gjejmë shërim as me detin nën këmbë e me malin mbi supe, pasi ndërmjet detit e malit ndodhemi ca të pa përgjegjshëm me urë të ndezur e sëpate në dorë. Kur para vitit „90 kolegu Thimaq Lako u kthye nga një seminar jashtë shtetit e pyeta se kush ishte pika me e fortë e pylltarisë ai më tha: ligjshmëria. Më vonë pata mundësinë ta dëgjoj nga kolegë të Italisë, Austrisë e Francës pasi ligjshmëria e tyre është e fortë sepse bazohet mbi pronën private dhe ekzekutimin e proceseve. Brezi detar Fati na ka dhuruar këtë det të mrekullueshëm në të cilin mbushemi me ajër të pastër e të shëndetshëm e ku mund të notohet edhe në një pjesë të stinës së dimrit. Kodrinat e brigjet që zbresin herë ëmbël e herë ashpër në det, hapësirat e mjaftueshme për plazhe me rërë të bardhë, gri, të zezë e gurë për të gjitha shijet. Megjithatë edhe këtu, kudo që është ndërhyrë pa plan rregullues, me egërsi kundër çdo kriteri teknik e kemi bërë më të “mirën” për të dëmtuar. Kemi hyrë si ariu në kosheren e bletëve duke mos llogaritur pasojat. Tjetër gjë janë fshatrat turistike me projekte, e kundërta e abuzivizmit. Është projektimi ai që ruan lidhjen e natyrshme midis ujit e bregut, pa prishur atë “përqafim” të natyrshëm që krijon panoramën e peisazhin, bukurinë e funksionalitetin e plazheve. Oreksi për të ndërtuar e vetëm ndërtuar, pa respektuar hapësirat e nevojshme do të bëjë që me oreksin e ndërtimeve të hamë jo vetëm bregun, por edhe detin edhe pse i kripur. Problemi është gjithmonë i mprehtë pasi ndërtimet sjellin fitime të majme e të shpejta. Këto fitime thyejnë e korruptojnë administruesit, të drejtat e komunitetit dhe gjithmonë gjymtojnë mjedisin në dëm të sipërfaqes së gjelbër e asaj argëtuese. Virgjiniteti i natyrës, kuptohet që nuk mund të respektohet në tërësinë e sipërfaqes, në kushtet e urbanizimit e zhvillimit, por të paktën ta udhëheqim. Ndërtime do të bëhen, por harmonizimi për një mjedis të shëndetshëm duhet të jetë parësor, pasi turizmi bazohet së pari në mjedis e pastaj në shërbim, kosto, e të tjera. Pas kuriozitetit nuk ka më rikthim të pushuesit e atëherë na rrofshin hotelet e bukura e restorantet pa xhiro. Ndërtimet ku e kur mund, pa plan rregullator për lëvizje të pushuesve e mjeteve, e dëmtojnë mjedisin dhe rendimentin e pushimeve. Në disa zona urbane janë ngritur pallate atje ku s‟duhej sa që duken si mure artificiale që ndajnë detin nga peisazhi, duke ndikuar edhe në efektin e brizave detare. Nga kjo mënyrë e të ndërtuarit të komanduar nga grykësia e fitimit të paskrupullt nuk na shpëton dot as Zoti e as i paudhi, por për një gjë jam i sigurtë: nesër do të jenë një barrë ekonomike për të tërë, për më tepër e shoqëruar me koston e sherreve, gjyqeve e armiqësive që do të ngjyrosin jo pak shoqërinë tonë në vite. Kur punët bëhen pa kokë e largpamje i paguan tre herë: për t‟i ndërtuar keq, për t‟i prishur e për t‟i rindërtuar.
Page 1 and 2: Selim Lisha Pyjet në Bashkinë Has
Page 3: JANAR 2018 kompani të mëdha europ
Page 7 and 8: JANAR 2018 ë vitin 1964, dy shkenc

"Jeto Gjelbër", Janar 2018

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?