mevzubahisSANAL

Darb-ı Mesel
SENA AYDIN
DARB-I
MESEL
“evden çıktığımızda, mahallemizden giderken
aklımdan çıkmıyordu, benim o çocukluğumun
geçtiği yerler… bazen dönüp diyorum ki nasıl biz
buna katlanabildik.”
Bir oradaki günlerden bir buradakilerden lafı açıyor
dedem, toparlayamıyor. Çünkü nasıl geldiğini
anlatırken her adımda nelerden geçip geldiğini
hatırlayıp bir daha oradaki günlere dönüyoruz.
“Müslümanlar takkeyle gezerlerdi, kasketle
foteli* Hristiyanlar takarlardı, biz okulda zorunlu
olduğu için kasketi çantamızda taşır okula girerken
takar sonra da hemen çıkarırdık çünkü bunun
bizim kimliğimizi yok ettiğini düşünürdük.”
Diyor Sirkeci’de iner inmez etrafında kasketli ve
fötr şapkalı adamları görünce ne kadar şaşırdığını
anlatırken.
“Bir ümitle geliyorsun, orada daha iyi bir hayat
diyerek. Ama daha Sirkeci’ye indiğinde bunun
böyle olmadığını anlıyorsun.”
Dedem; Hasbi oğlu Adem, 21-22 yaşında üniversiteli
bir genç, kimya okuyor Belgrad’da. Abisi
çağırıyor, ‘artık biz de gitmek zorundayız’. Son sınıfta
okulunu bırakıp ailesinin yanına, terk etmek
zorunda olduğu kasabasına dönüyor. Birlikte
belki daha iyisi diyerek yola çıkmak için.
Temmuz 1955, Kalkandelen’den Üsküp’e,
Selanik’e oradan da Türkiye’ye… Günler süren
yolculuklar, gece istasyonlarda bekleyiş. Elinde
kocaman bavuluyla dedem, abisi, yengesi ve
kucağındaki bebeği ile birlikte, şimdi sözle ifade
edemeyip bakışlarında sabitlediği ümitlerle,
kendi tabiriyle ‘Yurda dönüyor’.
Bir imkan bulup mektuplaştığı akrabalarıyla
karşılaşmayı umarken hiç kimse karşılamıyor
onları. İstanbul’da Türkiye’de, öz yurtlarında
yabancılar şimdi. Memleketten bir başka akraba
–Heybeliada’da bakkal dükkanı olan bir göçmen-
ne zaman Eminönü’ne gelse Avrupa trenini
beklermiş, belki memleketten gelenler vardır
diye. Onunla karşılaşıyorlar, alıp onları adaya
götürüyor
İstanbul’da artık bir evleri olduğunda ilk iş olarak
gidip tüm evraklarıyla Darülfunun’a kaydını
yaptırıyor. Bildiği dillerin, aldığı kaç yıllık eğitimin
hiçbir önemi yokmuş gibi yalnızca çalışmak
zorunda olduğu için denkliğini aldığı fakülteden
mecburen ayrılıyor. Hiç geri dönmeyi düşünmedin
mi dede diyorum; “ben çok uğraştım ama
büyükler her defasında memlekettekilerin ne
türlü baskılar altında olduklarını anlatıp beni
ikna ettiler, sonra bir daha asla oralara dönemeyeceğimizi
anladım.” diye cevap veriyor.
“Federasyon yerli Müslümanlara zorlu ekonomik yaptırımlar
uyguluyordu; ağır vergiler ve arazilerin devredilememesiyle
istiyorlardı ki Müslümanlar topraklarını hibe edip gitsinler.
Zaten orada Müslümanlar genellikle ziraat yapıyordu,
sanatçı da yoktu.” O dönemde camilerde ve evlerde üç-beş
tane Müslüman bir araya gelse bir kuran açıp okusalar başkalarını
da yıldıracak baskınlarla engellenirlermiş. “İslam’ı
böyle böyle çöktürdüler. Bizim kasabamızda Bekir Hoca
vardı, kendi yerinde o bize Kuranla Arapça yazı öğretiyordu.
Sonra orayı da kapattılar, bu da bizim için sondu.”
Yazarın da dediği gibi; “Bir kişi yaşadığı topraklarda yerli
mi, yabancı mı, gezgin mi, işgalci mi yahut sömürgeci mi
olduğunu öğrenmek istiyorsa mensup olduğu anlam-değer
dünyasının o topraklardaki işaretlerine ne kadar aidiyet duyduğuna
bir baksın. Bu bakış ona hakikati fısıldayacaktır.”
*Fotel: fötr şapka
**İhsan Fazlıoğlu-Kendini Aramak
43