Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
8 <strong>26</strong> <strong>қыркүйек</strong>, бейсенбі, <strong>2019</strong> <strong>жыл</strong><br />
АЛАҢ<br />
САРЫАРҚА САМАЛЫ<br />
ПОЭЗИЯ<br />
Абайды<br />
төрт тілде<br />
сөйлетті<br />
Биыл Қазақстан сыртқа 7 млн. тонна астық экспорттайды деп жоспарланып<br />
қойған. Қазақ бидайының сапасы жоғары болғандықтан, 50-ге жуық шет<br />
мемлекеттен тұрақты сұраныс бар. Дей тұрғанмен, қуаңшылық салдарынан<br />
ел бойынша дәнді дақыл аз жиналып, қамбаларға күткендегіден<br />
шамамен 15 пайызға кем өнім құйылмақ. Осы орайда кейбір экономистер<br />
биыл халықаралық нарықта астықтың қымбаттайтынын, соған орай<br />
пайданы көздеген отандық экспорттаушылардың басым бөлігі қордағы<br />
астықты сыртқа молынан өткізіп жіберуі мүмкін деген қауіп барын айтады.<br />
Мұндай жайт біздің ұлттық азық-түлік қорымызға үлкен қауіп төндіріп, нан<br />
бағасының өсуіне жол беруі мүмкін. Сондықтан мамандар астық экспортына<br />
белгілі көлемде шектеулер қою қажеттігін сөз етуде. Мәселені «Алаң»<br />
қатысушыларының талқысына ұсындық.<br />
Астық экспортына<br />
шектеу қою қажет пе?<br />
Павлодар қаласының<br />
№39 гимназиялық<br />
сыныптары бар<br />
инновациялық үлгідегі<br />
орта мектебінде ұлы<br />
ойшыл, философ, ақын<br />
Абай Құнанбаевтың<br />
туғанына 175 <strong>жыл</strong><br />
толуына орай<br />
поэзиялық кеш өтті.<br />
Алпысбай ХОНЖ<br />
- Қазақстанның астығын негізінен Азия<br />
елдері көп алады. Соның ішінде Ауғанстанға<br />
бидай мен ұн жеткізуде Пәкістан бізге<br />
тікелей бәсекелес. Сол Пәкістан биыл өз<br />
аумағынан астық шығаруға түбегейлі тыйым<br />
жасады. Себебі ондағы бидай мен ұн қоры<br />
мәз емес көрінеді. Бәсекелесіміздің жағдайы<br />
бізге әсер етпей қоймайды. Сәйкесінше,<br />
қазақ өніміне сұраныс өсіп, экспорт бағасы<br />
да артады. Былай қарағанда жақсы-ақ.<br />
Алайда «таяқтың екі ұшы барын» ұмытпайық.<br />
Ағымдағы <strong>жыл</strong> диқандарымыз үшін қиынға<br />
соғып, қуаңшылық салдарынан егін аз өнім<br />
беруде. Оның үстіне Азық-түлік келісім-шарт<br />
корпорациясының астықты дәнді дақыл<br />
бойынша ресурстары да азайып қалған<br />
(деректерге сүйенсек, соңғы 10 <strong>жыл</strong> ішіндегі ең аз мөлшерде тіркеліп<br />
отыр). Ұлттық компания алдағы маркетингтік <strong>жыл</strong>дың болжамды<br />
балансын зерделеместен қорды азайтып жібергені тағы түсініксіз.<br />
Асылжан МАМЫТБЕКОВ,<br />
«Қазақстанның ет өндірушілер одағы» бірлестігінің<br />
төрағасы:<br />
Биыл қамбаларды астықпен толтыру қиынға соғатындай.<br />
Әлемдегі астыққа деген сұраныс пен бағаның өсуі біздегі<br />
барлық бидайдың (соның ішінде ұнның) экспортқа кетіп<br />
қалуына түрткі болуы мүмкін. Салдарынан жергілікті нарықта<br />
бидай тапшылығы туындап, қымбатшылық қолдан жасалады.<br />
Өндірушілер үшін бұл - жақсы жаңалық. Алайда оның зардабы<br />
болмай қалмайды. Астық қымбаттаса, нан-тоқаш өнімдерінің<br />
бағасы да өседі. Келеңсіздіктердің алдын алу үшін Үкімет<br />
э к с п о р т қ а б е л г і л і б і р д е ң г е й д е т ы й ы м н е м е с е ш е к т е у -<br />
лер салуы мүмкін. Сол кезде баға құлайды. Бұл дегеніңіз<br />
қуаңшылықтан зардап шегіп отырған фермерлерге соққы<br />
болмақ. Себебі онсыз да аз өнім жинаған олар бағаның<br />
өсуінен өз шығындарын өтеп алуға құлшынатыны мәлім.<br />
Сондықтан мәселені осы бастан бастап ойластыру керек.<br />
Шараға аталған мектеп оқушылары<br />
мен ұстаздары жаппай қатысты. Мектептің<br />
9-10-сынып оқушылары ақынның бірнеше<br />
қырын ашып көрсетуге тырысты. Шара<br />
барысында А.Құнанбаевтың шығармалары<br />
4 тілде орындалды. Оқушылар Абайды<br />
қазақ, орыс, ағылшын, неміс тілдерінде<br />
сөйлетті.<br />
- Бүгінгі шара 3 бөлімнен тұрады.<br />
Бірінші бөлімде Абайдың поэзиясы<br />
бірнеше тілде оқылды. Әдеби кештің<br />
екінші бөлігінде Абай Құнанбайұлының<br />
қара сөздері орындалды. Қорытынды<br />
бөлімде ұлы философтың әуезді әндері<br />
шырқалды. Мақсатымыз – өзге ұлт<br />
өкілдері арасында Абай шығармашылығын<br />
насихаттау. Ақынның тәлімтәрбиеге<br />
толы жырлары мен өсиет<br />
сөздері арқылы жас ұрпақтың бойына<br />
Отансүйгіштік пен патротизмді дарыту, -<br />
дейді аталған мектеп директорының<br />
оқу-тәрбие ісі жөніндегі орынбасары<br />
Назымгүл Баймағамбетова.<br />
Облыс орталығында орналасқан<br />
бұл мектепте бүгінде барлығы 2134<br />
оқушы оқиды. Аралас үлгіде білім<br />
беретін мектеп оқушыларының басым<br />
бөлігі орыс сыныбында тәрбиеленеді.<br />
Солардың бірі - 9-сынып оқушысы<br />
Әлішер Пішенбаев. Ол әдеби шара<br />
барысында Абай Құнанбаевтың «Көзімнің<br />
қарасы» әнін ағылшын тілінде нақышына<br />
келтіре орындап, көрермендердің ыстық<br />
ықыласына бөленді. Сондай-ақ Абайдың<br />
қара сөздерін орындағандар арасында<br />
9-сынып оқушысы Индира Садықова<br />
ел назарын өзіне аударды.<br />
- Мен 3-ші сыныптан бастап Абай<br />
оқуларына қатысып келемін. Бүгінде<br />
ақынның 40-қа жуық өлеңін жатқа<br />
білемін. Соңғы кездері ғұламаның<br />
қара сөздерін жаттауды әдетке айналдырдым.<br />
Осы шара барысында ұлы<br />
ойшылдың 24-ші қара сөзін оқыдым.<br />
Түсінген адамға ақынның қара сөздері -<br />
ғибрат пен тәлімге толы дүние. Мен<br />
ойшылдың өлеңдері мен басқа да<br />
шығармаларын өміріме бағдаршам етіп<br />
ұстағым келеді, - дейді И.Садықова.<br />
Қазақтың біртуар ақынының мерейтойы<br />
қарсаңында аталған мектептің<br />
бастамасы көңіл қуантады. Әдеби<br />
шараны өңіріміздегі басқа мектептер де<br />
назарға алып, ғұламаның шығармаларын<br />
кең көлемде насихаттауға үн қосады<br />
деген ойдамыз.<br />
Владимир БЕРКОВСКИЙ,<br />
облыстық мәслихаттың аграрлық мәселелер<br />
жөніндегі тұрақты комиссиясының мүшесі:<br />
- Астық саласындағы мемлекеттік саясат әбден пісіп-жетілген,<br />
оңтайлы бағыт деп есептеймін. «Азық-түлік келісім-шарт корпорациясы»<br />
<strong>жыл</strong> сайынғы дәстүр бойынша диқандардан қорға қажетті бидайды<br />
сатып алады да, ал қолында қалған өнімді қалай жарату керектігін<br />
егін өсірушілер өздері шешеді. Ең бастысы – мемлекеттік астық қорын<br />
толтырып алу. Қорда астық жеткілікті болса, нанның, нан өнімдерінің<br />
бағасын қолайлы деңгейде ұстап тұруға мүмкіндік бар. Биыл корпорация<br />
жергілікті шаруалардан 3-сыныпты бидайдың (қамырлылығы 24<br />
пайыздан кем болмауы керек делінуде) тоннасын 70 мың теңгеден<br />
аламыз деп уағдаласып қойды. Бұл қазіргі сәтте жаман баға емес.<br />
- Жыл сайынғы астық көлемі ішкі және<br />
сыртқы нарықтағы сұранысты қанағаттандыруға<br />
жетеді. Биыл да солай болады деген ойдамын.<br />
Алайда әлем бойынша астық аз жиналған<br />
кезеңдерде отандық астық өндірушілерге<br />
белгілі бір басымдықтар берілмейтіні өкінішті.<br />
Бір <strong>жыл</strong>дары жауапты министрліктегілер<br />
қамбада астық азайып қалды деп экспортқа<br />
шектеулер қойған еді. Сол-ақ екен, біздің<br />
халықаралық нарықтағы орнымызды Ресей,<br />
Беларусь, Канада, Аргентина секілді астық<br />
алпауыттары иеленіп кетті. Сырттағы сатып<br />
алушылармен байланысты қайта жолға қою<br />
- қиынның қиыны. Экспортқа шектеу қою<br />
жалпы дұрыс бастама емес. Кейбіреулер<br />
биыл бидайдың аз жиналуына байланысты<br />
баға өседі, оның артын ала нан қымбаттайды деп дабыра<br />
АЗЫҚ-ТҮЛІК<br />
Сапасыз өнімнен сақтан!<br />
Павлодар облысында тексеру шаралары кезінде 800 келі өнімнің<br />
сапасы нашар екендігі анықталған. Нәтижесінде кәсіпкерлерге<br />
қатысты 900-ден астам хаттама толтырылып, 73 миллион теңгеден<br />
астам айыппұл салынған.<br />
Облыстық тауарлар және көрсетілетін<br />
қызметтердің сапасы мен қауіпсіздігін<br />
бақылау департаментінің басшысы<br />
Ирина Сорокинаның айтуынша, халықтың<br />
биологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін<br />
2015 <strong>жыл</strong>дан бастап айналымдағы өнімдерге<br />
бақылау жасалады. Оның ішінде азық-түліктің<br />
сапасы назарға алынады - Биыл өнімдерден<br />
2,5 мыңнан астам сынама алдық. Оның<br />
15 пайызы талапқа сай болмай<br />
шықты. Өткен <strong>жыл</strong>ы бұл көрсеткіш<br />
7 пайызды құраған еді. Талапқа сай емес<br />
өнімдердің 75 пайызы шет елден келген.<br />
Бұл ретте балық, сүт өнімдері мен ет<br />
өнімдерінің үлесі басым. Сонымен қатар,<br />
департамент тарапынан 30-дан астам<br />
жоспардан тыс тексеріс жүргізілді. Биыл<br />
сапасы нашар деп танылған 800 келі<br />
өнімнің 700 келісі – сүт өнімдеріне тиесілі.<br />
Кезекті жәрмеңкелердің бірінде мерзімі өтіп<br />
Корпорация алдағы күндері<br />
қорға қажет астықты сатып ала<br />
бастайды. Ал артылған астықты<br />
сыртқа кім қалай шығарса да өз<br />
еркі. Нарықтағы құбылыстардан<br />
нанның қымбаттау қаупі де бар.<br />
Бірақ ол анау айтқандай шарықтап<br />
кетпейді. Құзырлы органдар мен<br />
бақылау топтары бұл мәселені<br />
тұрақты назарда ұстамақ. Нан<br />
қымбаттағанның өзінде ол астықтың<br />
бағасына емес, өнімді дайындау,<br />
жеткізу қызметтерінің өсуіне байланысты<br />
орын алуы мүмкін. Сондықтан<br />
бұл тұста алаңдайтын мәселе көріп тұрғаным жоқ.<br />
Александр ПОЛЯКОВ,<br />
«Победа» ЖШС-нің басшысы,<br />
облыстық мәслихаттың депутаты:<br />
қылуда. Меніңше, ас атасының азық-түлік себетіндегі орнын<br />
анықтауымыз керек. Мәселен, күніне бір адам 300 грамм<br />
нан жесе, ол айына орташа есеппен 15 бөлке нан сатып<br />
алады деген сөз. Бөлкесі 100 теңгеден деп есептегеннің<br />
өзінде, айына нанға шығын шамамен 1500 теңгені құрайды.<br />
Бұл көп ақша емес. Осындай қарапайым, жан басына<br />
шаққандағы статистикаларды пайдалана отырып, ұлттық<br />
астық, ұн қорын құрса абзал болар еді. Ал астықтың,<br />
нанның алдағы уақытта қанша теңгеге қымбаттайтыны<br />
нарықтың еншісіндегі мәселе.<br />
«Алаңды» үйлестірген – Мұрат АЯҒАНОВ.<br />
кеткен йогурт сатылып жатқаны анықталды.<br />
Сөйтсе, бұл өнім Ресейден әкелініпті. Сатумен<br />
айналысқан кәсіпкер әкімдікпен келіспеген.<br />
Көлігімен келіп, йогуртты төмен бағамен<br />
сата бастаған. Тексеріс нәтижесінде өнімнің<br />
мерзімі өткен болып шықты. Прокуратура<br />
өкілдерінің көмегімен азық-түлік сақтауға<br />
арналған қоймасын ашқызып, кәсіпкерге<br />
200 мың теңгеден астам айыппұл салдық, -<br />
дейді И.Сорокина.<br />
Атап өтерлігі, айыппұл арқалағандар<br />
1 аптаның ішінде қарызын өтесе, 50 пайызын<br />
ғана төлеуге құқығы бар.<br />
А.АСҚАРҚЫЗЫ.
Change language