Kadir İnanır - Mithat Alam Film Merkezi

Kadir İnanır: 

“Bugünün Türkiye’sinde bir insanın 

sinemacı olmayı seçmesi kahramanlıktır” 

1969 yılında bir yarışmada birinci olarak sinema hayatına başlayan 

Kadir İnanır, 20 Ekim’de Mithat Alam Film Merkezi’nin konuğuydu. 

200’e yakın sinema filminde ve çeşitli televizyon dizilerinde 

rol alan oyuncuyla yapılan söyleşi öncesinde, İnanır’ın Üç Arkadaş 

(Memduh Ün, 1971), Dila Hanım (Orhan Aksoy, 1977), Ah 

Güzel İstanbul (Ömer Kavur, 1981), Katırcılar (Şerif Gören, 1987) 

ve 72. Koğuş (Erdoğan Tokatlı, 1987) filmleri Merkez’de öğrencilerle 

buluştu. Sinema yazarı Burçak Evren moderatörlüğünde gerçekleşen 

söyleşide Kadir İnanır sinemadan siyasete, sosyolojiden 

ekonomiye pek çok konuda görüşlerini paylaştı. 

Burçak Evren: Sinemayla nasıl tanıştınız? İlk filmi ne zaman 

gördünüz? Ne zaman sinemacı olmaya, oyuncu olmaya 

karar verdiniz? 

Kadir İnanır: Ben Fatsalıyım. Bizim kasabamızda lise yoktu, 

ortaokulu bitirdikten sonra lise okumak için ya Trabzon’a gidecektik 

ya da Samsun’a. Benden önce ağabeyim -şimdi yaşamıyor- 

Haydarpaşa Lisesi’ne yazıldı. Biz çok zengin bir aile değildik 

ama çok fakir de değildik. İçinizde kasabalı olanlar vardır. 

Kasabanın o hatırı sayılan, güçlü, kalabalık ailesiydi benim 

ailem; halen de öyledir. Hiç okuyan insan yoktu, bir tanesi başlamışken 

beni de okutmaya karar verdiler, ben de Haydarpaşa 

Lisesi’ne yatılı olarak okumaya geldim. Öyle bir okuldu ki -özellikle 

fen bölümlerinden bahsediyorum- bugün büyük üniversitelerin 

bile öyle büyük laboratuarları olduğunu sanmıyorum. 

Bir de o okulun fen bölümünü bitiren herkes, kesin üniversiteye 

giriyordu. Ben de fen okuyayım diye karar verdim. İdealim 

doktor olmaktı. 1954 yılında benim bir ağabeyim 18 yaşında 

elektrik çarpmasından öldü, ben 5 yaşındaydım. Eve getirdiler 

bağırış çağırış, göz ucuyla ağabeyimin yarı yanmış cesedini

156 Mithat Alam Film Merkezi Söyleşi ve Panel Yıllığı 2011 

gördüm. İki tane doktor var kasabada, ikisi de pratisyen. Bütün 

vücudu yanmış bir insana pratisyen doktorlar nasıl müdahale 

etsin? Bunu gördükten sonra karar verdim doktor olmaya. 

Türkiye’nin her yerinde olduğu gibi, Fatsa’da da yazlık sinemalar 

vardı. Zaman zaman, başka hiçbir şey olmadığı için, biz 

de giderdik. Yazlık sinemalarda Türk filmlerine, Amerikan filmlerine 

gidiyorduk. Orada sinemaya yönelik bir ilgiden çok, bir etkinliğe 

kasabanın bir ferdi olarak katılma isteği vardı. İstisnasız 

her filmi izlemeye çalışırdık. Haydarpaşa Lisesi’nde, ikinci 

sınıfta edebiyat ve fen bölümlerine ayrılıyorduk. Birinci sınıfta 

beni bir matematik hocası iki dersten ikmale bıraktı. Birinden 

5 verseydi, fen bölümüne gidip ben de teknik bir adam olacaktım. 

Tıp fakültesine gidecektim, şimdi doktor olarak karşınıza 

gelecektim. 

Ama olmadı, 1968’de Saklambaç Gazetesi’nin yarışmasında 

birinci olarak fotoroman yıldızı oldunuz. 

Kadir İnanır: Ben Haydarpaşa Lisesi’ni bitirdiğim zaman üniversite 

imtihanlarına girdim. Üç üniversite kazandım ama 

doktor olmak istiyordum. Bir sene ara vereyim, biraz daha çalışayım, 

tekrar imtihana gireyim derken... Samsun o zaman 

Karadeniz’in Paris’i. Sosyal hayatın ve eğlence hayatının yoğun 

olduğu, büyük bir şehir. Haftasonları arkadaşlarımızla vakit 

geçiriyoruz, artık boş bir yılı dolduracağız. Bir yaz günü, eğlendik 

meğlendik, fotoğrafçıda birer de resim çektirelim dedik -o 

resim hâlâ durur Samsun’daki fotoğrafçıda. Sonra bir arkadaşım 

o resmi almış ve İstanbul’daki bir yarışmaya göndermiş. Yazın 

arkadaşlarımla deniz kenarında oturuyorum, bir ağabeyim 

var o geldi elinde bir zarfla, başladı “sen utanmıyor musun? Biz 

seni okutmaya çalışıyoruz, ailemizden bir tane okuyan çıksın 

diye, sen artist mi olacaksın başımıza?” diye arkadaşlarımın 

içinde bana hakaret etmeye. Ama o devirde Haydarpaşa Lisesi 

mezunlarını çok iyi yetiştirdiler. Toplumsal meselelere son 

derece duyarlı gençlerdik biz. ‘68 kuşağının başlangıç dönemi 

tam; ben Haydarpaşa Lisesi’nde okurken Beyazıt meydanında 

“Ya taksim, ya ölüm!” diye bağıran gençlerden biriydim. Kişilik, 

kimlik olarak çok iyi yetiştirdiler. Öyle bir Anadolu çocuğuna 

bir ağabeyi bağırır, o da susar ama artık biz öyle bir durumda 

değildik. Dedim ki “Niye bağırıyorsun? Ben öyle bir şey 

yapmadım.” Zarf elinde, sallıyor. O bağırdı çağırdı ben hâlâ o 

terbiyeyi koruyorum, sonuçta benim büyüğüm. Bütün namusumla 

doğruyu söylüyorum, o resmi ben göndermedim. Bir ar-

Kadir İnanır 157 

kadaşım var, kasabanın en zengini, böyle bir şov yapmış kendine. 

Aklımın ucunda yoktu bir sinema oyuncusu olmak ama 

ağabeyimle tartışırken olay ciddileşti. Mektubu geç vermiş ben 

yetişemeyeyim diye. Bunu anlayınca “Peki, ben bu yarışmaya 

gidiyorum” dedim. Anneme gittim, Allah rahmet eylesin, “paran 

var mı anne?” diye sordum, bir tane mor bin lira verdi bana. O 

parayı aldım, Samsun’dan otobüse bindim, gece yolu tamamladım, 

sabah Beyoğlu’nda Vakko’ya geldim, bir lacivert elbise 

aldım, oradan Divan Oteli’ndeki yarışmaya girdim. Salona bir 

girdim, yarışmacı çocukları görünce “Eyvah! Ben buraya niye 

geldim?” dedim. Bir fotoroman yarışması sonuçta. Neyse sıram 

geldi, girdim içeriye. Tiyatrocuların, edebiyatçıların, sinemacıların 

oluşturduğu 15-20 kişilik müthiş bir jüri. Bugün böyle bir 

yarışma yapsanız o kadar ünlü ismi bir araya getiremezsiniz. 

Günaydın Gazetesi de o zamanlar çok güçlü bir gazete tabii. 

Neyse yürüttüler kadınla beni, birkaç soru sordular, sonra çıktım 

dışarıya bekliyorum ama çok umutsuzum. O kadar fırtına 

gibi çocuklar var ki... İçerden biri çıktı, “Kadir İnanır birinci 

oldu!” dedi. Sonra araştırdık ki benim boyum, kadın uzun boyluydu 

tabii, ona denk gelmiş. Çok yakışıklı çocuklar ama boyları 

kısaymış. O gün 10 bin lira aldım yarışmadan. Çok büyük 

para 1968 yılında. Feyzi Tuna diye bir arkadaşımız vardı o çok 

ilgilendi benimle, onunla 6-7 tane fotoroman çektik. Öyle profesyonelim 

ki, hâlâ film setlerinde film kareleri çekerken, resim 

çekeni ben yönlendiriyorum. Öyle bir deneyimden geliyorum. 

Bir buçuk sene bu fotoroman çekimleri sürdü, sonraki bir buçuk 

sene yardımcı roller oynadım. 

1968’de Yücel Uçanoğlu’nun Yedi Adım Sonra’sıyla başladınız. 

1969’da 3 film, 1970’te 6 film, 1971’de 9 film, 1972’de 

14 film... Rekora koştunuz. O zaman sinema okulları da 

yoktu. Perdede gördüklerinizle mi oyunculuk yeteneğinizi 

geliştirdiniz, yoksa filmlerde oynayarak mı? 

Kadir İnanır: 15 tane star vardı Türk sinemasında. Ben 15 

starın 12 tanesiyle yardımcı rol oynadım. Serüven ikinci yılına 

geldiği zaman, o 12 starın hepsini de ikinci rollerde oynattım. 

Sorduğun soru çok önemli. Ben film setlerinde bir şeyi yakaladım. 

Hangi meslek olursa olsun, herkese öneriyorum; o mesleği 

çok seveceksin. İyi bir lise eğitimi almış, sorumluluk duygusu 

yüksek, o yaşta bile toplumsal hareketlere duyarlı, kasabalı bir 

çocuktum. O dönemde, birkaç isim hariç, sanatçıların bu işi 

çok ciddiye almadıklarını gördüm. Senede 350 tane film çekili-


yor. O 15 kişiye ortalama 20’şer tane film düşüyor. Şimdi, o bilinçle 

ben bütün olumsuzluklara rağmen -bunu anılarımda da 

yazıyorum- bu işin son derece ciddi bir iş olduğunun, çok büyük 

sorumluluklar taşıdığının bilincine vardım. Biz bu filmleri 

kime yapıyoruz? Kalabalıklara yapıyoruz. O kalabalıklar kim? 

Onların sosyo-ekonomik, kültürel yapıları ne? Ülkedeki siyasi 

durum nasıl? Ülkenin dünya yapısı içindeki gücü ne? Bunun 

bilincine vardıktan sonra, sinema sanatının en güçlü iletişim 

aracı olduğuna karar verdim. Hiçbir gün setleri aksatmadan, 

hiç geç kalmadan, ilk başladığım filmden itibaren her filme son 

derece yoğun emek koyarak, kendimi sadece sinema oyunculuğu 

üzerinde geliştirmeye başladım. Filmler oluşturulurken, 

çalıştığım arkadaşların katkılarının ne kadar olduğunu çok çabuk 

analiz ettim. Sinema gerçekten çok önemli bir sanat dalıydı. 

Bizim bu kalabalıklara söyleyeceğimiz her olumlu sözün mutlaka 

olumlu yansıyacağının, etkili olacağının bilincine varmıştım 

o yaşlarda. Ondan sonra teknik öğrenmeye başlıyorsun. 

Meslek hayatına girdikten üç yıl sonra başrol oynamaya başladım. 

Ertem Göreç ustamızın kulakları çınlasın, Anadolu 

Kavağı’nda film çekiyoruz; millet toplanmış, artık ben de tanınıyorum. 

O sahnede elimde tüfekle, meydanı koşarak geçmem 

lazım. İnsanlar toplanmış büyük bir daire halinde. Çok güzel 

bir filmdir o, Sahipsizler (1974) diye bir film. Tam kameranın yanından 

geçiyorum, bitiyor, millet başlıyor gülmeye, olmadı diye 

tekrar istiyorlar. 5-6 defa tekrar koşturdular beni. Ben sadece 

koşuyorum, bilmiyorum ki niye tekrar çekiyorlar. Tabii bizim 

bölgenin getirdiği, karakterime iyice yerleşmiş bir tepki doğuyor 

bende. “Niye alay ettiriyorsunuz benimle? Bende bir hata var 

mı?” diye sordum. “Hayır, yok” dediler. Yakın plan çekiyorlarmış, 

tüfeğin ucu da azcık gözükmeliymiş. Benim objektif kültürüm 

yok o zaman. Bu olay bana çok iyi bir ders oldu. Mustafa 

Yılmaz diye o dönemin çok başarılı bir kameramanı vardı, iyi 

de arkadaş olmuştuk, onu aldım. Bakın bu söylediğimi hiçbir 

oyuncu hâlâ yapmadı, herkese önerdiğim halde yine yapmıyorlar 

ve başlarına gelen bütün belalar bu yüzden geliyor. Bir 

film çekerken oyuncu prodüksiyona, sete yardım edecek. Bizim 

film üretirken kullandığımız ürünün kendisi çok pahalı bir 

şey. Negatifi var, pozitifi var... Yapımcıdan ya da ekipten övgü 

veya alkış almak istiyorsanız o seti kolaylaştıracaksınız oyuncu 

olarak. İki kutu film aldım, benim eve gittik, iki tane de 

lamba getirdi Mustafa. Mevcut ne kadar objektif silsilesi varsa 

o objektiflerle tek tek mizansen kurup objektif tanımı öğrendim. 

Buraya bizim kullandığımız kameralardan birini koyun,


ona bir objektif koyun, ben size kaç objektif olduğunu söylerim. 

Hatta arkam dönükken, o kamera buradan çalışsın, onun bana 

ne kadar yakınlaşıp, uzaklaştığını hiç görmeden söyleyebilirim, 

şuraya geçti diye. Ben bunu o kadar çabuk yakaladım ki, bütün 

filmcilere kolaylık sağlayan bir adam durumuna geldim. Negatif 

yakmayan oyuncuyu da ayrıca severler. İşin ne kadar önemli 

olduğunu kavramak ve yavaş yavaş profesyonelliğe geçişin en 

önemli unsuru olan objektif bilgisine sahip olmak. Bunun üzerine 

iş ahlakını, zamanla edinilen beceri ve yeteneği koyunca, 

setlerde hiç zorluk çıkarmayan, çalışması kolay, film üretenlerin 

çok sevdiği bir sinema oyuncusu olarak altı çizildi benim 

adımın. Bu ne kadar sürdü? Kendi başrol oynadığım filmlerden 

beş yıl sonraya, 1975 yılına kadar sürdü. 

Kırılma noktası nerede oldu? Ne zaman “ben oyuncu oldum” 

dediniz? Sinemada her oyuncunun bir kırılma noktası, özel 

bir filmi vardır. Ne zaman Kadir İnanır ‘Kadir İnanır’ oldu? 

Kadir İnanır: Kırılma noktası diye bir şey yok. İstanbul’da bir 

filmin üretiminin gerçek kaynağı bölge işletmecileriydi. Bunca 

yıl boyunca birkaç film dışında, hiçbir yapımcının cebinden bir 

lirayla film çektiğini görmedim. “O filmlerin sahibi biziz” diyorlar 

ama öyle bir hakları yok, olamaz da. Onlar birer aracı, birer 

tefecidir. “Aracı tamam da, tefeci ne demek?” diye sorabilirsiniz. 

Çünkü 350 tane film çekiliyor, 2000-2500 tane de sinema var 

Türkiye’de. Onlardan bir tanesi de benim kasabam Fatsa’daydı. 

1500 kişi alan, balkonlu, localı, bir sinema. Hâlâ onu yıktırmıyorum, 

arkadaşım çünkü. Bu sinemalar o şehirlerin en güzel 

yerlerinde inşa edilmişti. Türkiye sinemaya gitmenin dışında 

hiçbir eğlencenin, hiçbir kültürel etkinliğin olmadığı bir ülkeydi, 

halkevlerini saymazsak. Ben de henüz bilinen tabirle “star” 

durumunda değilken -kendi adıma filmler çeksem de, pazarlaması 

benden daha yüksek oyunculara erişmediğim dönemden 

bahsediyoruz- tabii ki ne teklif ediliyorsa onu yapmak durumundaydım. 

“Ben bunda oynamıyorum” deme şansım yoktu. 

Sistemin nasıl işlediğini çabuk görünce bu yapıyı kırmanın zamanını 

bekledim. 

Peki hangi dönemde oldu bu? Hangi filmle oldu? 

Kadir İnanır: Hayır, ben filmle ilgili söylemiyorum. Biz 30 yıl 

içinde öyle çok film yaptık ki, bazılarını bugün bile çekmek zordur. 

Toplumsal meseleleri irdeleyen filmler oynadım ama ilk 

dönemlerde oynadıklarım benim tercihimle çekilmiş filmler de-


ğildi. Yönetmenler beni seçmişler, bugün olduğu gibi, bir yönetmen 

bir film çekmek istiyor ona katkıda bulunmak gibi, ücret 

almaksızın. Ben bölge işletmecilerin gözünde, bu filmde “Kadir 

İnanır oynayacak” gerçeğini buluncaya kadar sabrettim. İşte 

kırılma noktası dediğimiz orası. Bir düzeni beğenmeyebilirsiniz 

ama “Bunu yıkalım!” diye bas bas bağırmayı yeğlemiyorum 

ben. O düzenin içine girip onu içeriden patlatmayı tercih eden 

bir düşünce yapısına sahibim. Beğenmiyor musun bu derneği, 

cemiyeti, gir içine, al yönetimi eline, olduğu gibi değiştir. Beğenmiyorsak 

birlik olacağız, içine gireceğiz, yönetimi ele geçireceğiz 

ve isteklerimizi öyle elde edeceğiz. Ben hayata hep öyle baktım. 

Artık işletmecilerin gözünde filmleri çalışan bir oyuncuydum. 

İçlerinde tamamen ticari, avantür filmler de vardır, aynı dönemde 

Yılmaz Güney de aynı şeyi yapıyordu. Toplumsal içerikli, 

büyük filmleri yapabilmesi için, o da o yoldan geçerek gelmiştir. 

Hikâyeyi beğenmiyorsunuz, bakıyorsunuz ki bundan önemli 

film olmaz ama sistem bunu istiyor. İşletmecilerin gözünde onlara 

para kazandıran bir lokomotif olduğunuz zaman, bir süre 

sonra kozlar sizin elinize geçecektir. Aynen de öyle oldu. 

Türk sinemasında yapımcı parayı veren ve bulan kişiydi 

ama Anadolu tıpkı coğrafi bölgeler gibi işletmelere ayrılmıştı. 

İşletmeci İstanbul’daki yapımcıyı idare edebiliyordu. 

Şöyle diyordu: “Ben Kadir İnanır’ı istiyorum. Bu filmi 

yapın, maliyetinin yarısını ben size veririm” diyordu. Yani 

Anadolu’da halkın seçtiği kişiyi bu işletmeciler zaten biliyordu 

ve işletmeciler filmin maliyetinin yarısını, bazen tümünü 

veriyordu. Böylece yapımcı ne parayı veren kişi oluyordu, 

ne de bulan kişi. Anadolu’da halkın hangi oyuncuyu 

sevdiğini, tuttuğunu bilen işletmeci, yapımcıyı da yönlendiriyordu. 

Değil mi? 

Kadir İnanır: Aynen. Hiçbir işletmeci bizim kara kaşımıza, kara 

gözümüze meraklı değil, ticaret yapan adamlar. Hemen hemen 

hiçbirinin “böyle bir film çekelim de bu ülke sorunları ortadan 

kalksın, biraz azalsın” gibi bir düşünce içinde olduklarını sanmıyorum. 

Bu durumu aynı zamanda yapımcılık yapan gerçek 

sinemacılar, şirketler kurtarabilirdi. Ama ortada bir sorun vardı, 

artık biz de her hikâyeyi kabul ettirecek durumdaydık. Ben 

film seçme hakkına sahiptim; yönetmeni ve oyuncusu dahil. 

Filmografimin çok önemli filmlerinin kadrosunu ben tayin ettim, 

yani yapımcıya onu şart koştum. “Bu filmi çekersen sana 

öbür filmi çekerim” dedim. Bir yılda on film çekiyoruz ya, bun-


ların beş tanesi ticari, kötü filmlerdir. Diyeceksiniz ki “bu filmleri 

niye yapıyorsun, güçlendin artık?” Daha ileriye gitmek için, 

onun istediğini de yapacaksın. Biz oyuncular birliği de kurduk 

ama film üretenler bir örgüt olup da yapımcılara direnecek bir 

pozisyona asla gelmedi. Gençlerin heyecanını kırmak istemem 

ama hiçbir zaman geleceğimizi de düşünmüyorum çünkü kapitalizm 

işine yaramayan her şeyi patlatır, bozar. Ta ki, film üretenler 

işin tam gerçeğini anlayıncaya kadar. Ama yine işimiz zor 

çünkü bu sefer de üretim kaynağı yok. 350 tane film çekilirken 

bugün 50 tane filmi nasıl çektiğimizi biliyoruz. 

Bakın, göz göre göre kötü bir filmde oynarken ben şunun hesabını 

yapıyordum: Bir arkadaşımda süper bir hikâye var ama 

ağır sansür altında yasaklanacak. Şunu da söyleyeyim; eski 

filmlerimiz içinde beğendiklerinizin tamamı mutlaka sansüre 

uğramıştır. Neredeyse tamamı Danıştay kararıyla vizyona girmiştir. 

Suya sabuna dokunmayan ticari filmlerin hiçbirine ses 

çıkarmazlar. Kombinlere ayrılıyordu sinemalar; birinci kombin, 

ikinci kombin diye. İşletmeci baskı yapıyor, “Kadir İnanır’ın filmini 

istiyorum” diyor. Ben de o güce geldiğim zaman diyorum ki 

“bu filmi çekersen, ben de senin kombinine film çekerim.” Benim 

beğendiğiniz filmlerimin neredeyse tamamı bu güçle çekilmiştir. 

Oyuncu parasını nasıl alıyordu peki? 

Kadir İnanır: Bono sistemi vardı. Hani “aracı, tefeci” dedim ya; 

adamlar tefeci değil tabii, o zamanlar aracıydı. Bölge işletmecilerinden 

gelen senetlerin on gün sonrasına bize kendi senetlerini 

veriyordu. Neden? Bize o senetlerden aktarıyorlardı. Ben hayatım 

boyunca aldığım senetlerin hiçbirini tefecilere kırdırmadım. 

Çünkü tefecilik denilen düzene bugün olduğu gibi o zaman 

da son derece tepkiliydim. Yani adam hiçbir emek koymadan, 

onun bunun emeğini sivri zekâsıyla kullanıp büyük paraların 

sahibi olacak. Yaşamım boyunca benim en büyük düşmanlarım 

olmuşlardır. Faiz başka bir şey, tefeci başka bir şey; tefeci 

kan emen demek. Şimdi bankalarda faizle para veriyor, diyelim; 

% 6’ya; ama tefeci %12’den aşağı para vermez. Bugün de yaşıyoruz 

bunları. Bugün bu ülkenin birçok zengininin arkasında tefecilik 

mutlaka çıkar. İnsan emeğini kıran, nefret uyandıran bir 

yapılanmadır bu. Oyuncunun paraya ihtiyacı var, gidiyor onu 

tefeciye kırdırıyor. Filmcilerin çoğu kırdırdılar zaten, prodüksiyona 

para harcamamak için. Manukyan diye bir adam vardı, 

Manukyan’ın peşinde koşardı herkes. Öyle bir zaman oldu ki 

“artık kırmıyorum” demeye başladı adam.


Türk sinemasının en büyük yapımcılarından biri oldu 

Manukyan; tefeciye parayı ödeyemeyenler ona filmlerini 

verdiler, o da yapımcı oldu. 

Kadir İnanır: Sokakta Manukyan’ın peşinde prodüktörlerin 

yalvardığını gördüm, “bu senetleri kır” diye. Ama yalvardıkça o 

da rakam arttırıyordu, “faizi şu kadar alırım” diye. Bizim 100 

yıla yaklaşan sinema tarihimizin en yoğun emeği tefecilere, kaçakçılara 

gitmiştir. 

Hepimizin aklına şu geliyor; çok ünlüsünüz, bu kadar film 

çektiniz, büyük bir servet sahibi olmanız gerekir. Fakat nakit 

para verilmiyordu, uzun vadeli bonolar veriliyordu. Hiçbir 

oyuncu da buna dayanamadığı için bu bonoları % 50’ye 

varan faizle kırdırıyorlardı. Piyasada para değil bono dolaşıyordu. 

Türk sinemasında çoğu star para kazanmamıştır, bu 

bonoları % 50, % 60 gibi fahiş oranlarla kırdırdıkları için. 

Manukyan’ı söylediniz, gerçekten Türk sinemasında yapımcı 

sanıldı bu kişi. 

Kadir İnanır: Yapımcılar, tefecilerin kazandığı parayı gördü ya, 

“Biz niye yapmıyoruz?” demeye başladılar. Esas mesele burada. 

Dışardan adamlar film şirketi kurup film yapmaya başladılar 

ama esas amaçları tefecilik yapmaktı. 30-35 yıl evvel yaşadığım 

bu olayları bugün yaşamıyor muyuz zannediyorsunuz? Bugün 

Türkiye’deki tefeciliğin boyutlarını biliyor musunuz? Neredeyse 

tüm kasabalarda mal mübadelesi vardır. Tarım yok, sanayi yok, 

tefecilik var. O ondan para alır, o ondan para alır, topraklarla 

değiştirilir ve göç başlar. Göçün ana sebebi tefeciliktir. Maalesef 

bu tefecilik olayı, bu ülkenin kanını emen en büyük zehir. 

Tipoloji ve filmlerde yorumladığınız karakterler açısından, 

sizden önceki Ayhan Işık, Turan Seyfioğlu, Eşref Kolçak, 

İzzet Günay, Orhan Günşıray gibi oyuncularla örtüşen veya 

örtüşmeyen yanlarınız nelerdi? Sizi onların arasından birdenbire 

öne çıkaran neydi? 

Kadir İnanır: Bir defa siyasi görüşümdü. Dedim ya Fatsalıyım 

diye, Türkiye’nin ilk toplu yürüyüşü olan Fatsa-Fındıklı yürüyüşüne 

katılanlardan birisiydim. O yürüyüşü organize edenlerin 

önemli bir kısmı bizim dönemdendi. Benim edindiğim siyasi 

görüşle bu meslekte beraber düşüneceğimiz çok az arkadaşım 

oldu. Özellikle yönetmenler içinde aynı görüşü paylaştığımız 

çok az insan vardı. Kimi oyuncular da oldu ama onlarda da


daha sonra sapmalar oldu. Bir düşünceyle örtüştüğümüz oyuncu 

arkadaşlarımla, bu yol ayrımından sonra ilişkilerim zayıfladı. 

Ama yaşayanlarla hâlâ devam ediyor, ölenlerle ölünceye 

kadar sürdü. İş ahlakını bir aktörün sosyal hayat içinde hal ve 

davranışlarını dünya starlarını bile imrendirecek biçimde uygulayan 

az sayıdaki aktörlerdik Türkiye’de. Bunlardan biri de 

Ayhan Işık’tır. Ben çok kısa sürede o dev sanatçıların çok yakın 

arkadaşı oldum. Çok dürüst ve saygılı bir insandım. Hâlâ nerede 

benden büyük bir sanatçı görsem, saygımı gösteririm. Fikret 

Hakan, Sadri Alışık, Ayhan Işık, Ekrem Bora, ben, beraber 

yemeğe giderdik. Ülkenin en büyük beş sinema oyuncusu bir 

masada yemek yiyor. Başka bir masada isterse Vehbi Koç olsun, 

Sabancı sülalesi olsun, hepsi havasını alır. Biz bunu yıllarca 

sürdürdük. Elimden geldiği kadar, hâlâ sürdürmeye çalışıyorum. 

Bu arkadaşlarımın çok önemli bir kısmıyla görüş olarak 

farklıydık ama aynı mesleğin insanları olarak aramıza koyduğumuz 

iş ahlakı, iş saygısı sonuna kadar sürdü. 

Politik olarak, dünya görüşü olarak, ideolojik olarak nerede 

duruyorsunuz? Bu duruşunuzun izdüşümü olan hangi filmler 

var? Hangi filmlerde bu duruşunuzu sergileme olanağı 

buldunuz? 

Kadir İnanır: Gençlik yıllarımda çok ateşli bir insandım, sola 

daha yakındım ama giderek saf bir sosyal demokrat oldum, 

bunu hâlâ her yerde söylüyorum. Hiç kimse de benim sosyal demokrat 

kişiliğimle ilgili en ufak bir eleştiride bulunamaz. Geçen 

gün bir davetiye aldım, ilk yüz Türk filmini seçmişler, bizi davet 

ediyorlar. Dedim ki “kardeşim burada kaç tane filmim var benim?” 

Dört taneymiş. “Gelmiyorum o zaman” dedim. Yani sen 

dört tane filmi seçtin, ben sana otuz tane daha film sayayım. 

Sen bir Katırcılar’ı ilk yüz film içine koymayacaksın; kimsin ki 

sen? Sana kim verdi bu yetkiyi? Ben bugün iddia ediyorum, tek 

bir hatası olmayan çok önemli bir filmdir Katırcılar. Doğanın 

çok güçlü olduğu şartlarda 38 gün, terörün en yoğun olduğu 

bölgede 38 gün, 38 gece, hiç hatası olmayan bir Türk filmidir. 

Yani siz bu listeye Bir Yudum Sevgi’yi, Yılanların Öcü’nü koymazsanız, 

İsyan’ı koymazsanız olmaz. 

Dönüş, Utanç, Kambur, Askerin Dönüşü, Özlem, Ah Güzel 

İstanbul, Kırık Bir Aşk Hikâyesi, Amansız Yol -ki bu son 

üçünü Ömer Kavur’la yaptınız. Onun arkasından geliyor Bir 

Yudum Sevgi, Yılanların Öcü, 72. Koğuş, Tatar Ramazan...


Bunlar o dönemin Türk sinemasında önemli filmler arasında 

yer aldı. Zaman zaman politikaya atılacağınız söyleniyor, 

niye atılmıyorsunuz? Ya da atılmak istiyor musunuz? 

Kadir İnanır: Ben gireyim meclise, muhtemelen muhalefet partisinin 

milletvekili olacağım, orada bağırıp çağıracağım, sinir 

sistemim bozulacak. Bugünkü meclisi gözünüzün önüne getirin, 

550 tane milletvekili, tabii ki içinde saygı duyulacak, bilgi 

birikimi yüksek bir sürü insan vardır ama bence yarısından 

fazlası kurşun asker. Ben onlarla hangi yasayı tartışacağım? 

O zaman şöyle olsun, hangi siyasi partiden olursa olsun, eli 

temiz, namuslu, Türkiye’nin ileri gitmesi için her şeyini ortaya 

koyacak, dürüst, güçlü insanlar, benle beraber gelsinler, orada 

en az 100 kişi olalım. Muhalefette de olsak 100 kişi oluşturalım, 

meclisi her gün herkesin kafasına geçirelim. Yok ki öyle bir 

yapılanma. 

Ola ki politikaya atıldınız, nereye kadar yükselirdiniz, neler 

yapardınız? 

Kadir İnanır: İş yapabilme meselesi parlamentoya gitmek. Yoksa 

salt milletvekili olmak için olmaz. Kaldı ki bir milletvekili 

kariyerini, kendi sanatçı kişiliğimin yanına yaklaştırmam. Rozet 

takmadan dolaşan milletvekili olur mu? Tanımıyor ki kimse, 

rozet takıyorlar da öyle tanınıyorlar. Hiçbir şey yaptıkları da 

yok. Bizdeki siyasi yapı, siyasi partiler yasası baştan ters. Tut 

ki partimde bir yanlışlık gördüm “Hayır, onunla ilgili laf söyleyemezsin” 

diye yasa var, böyle bir şey olabilir mi yahu? Partimin 

milletvekili göz göre göre cinayet işleyecek, ben ona, “sen ne 

yapıyorsun?” demeyeceğim, partinin disiplinine aykırıymış. Bu 

yapının bozulması lazım önce. Oranların kalkması lazım. Bir 

oy bir Mark’tır Almanya’da; her parti aldığı oy kadar devletten 

yardım alıyor. Barajı koydunuz, adam % 9 oy almış, bir lira gelir 

alamıyor, böyle bir siyasi anlayış olabilir mi? 

Ama biraz önce “ben bir işi eleştirdiğim vakit içine girer, 

onu düzeltirim” dediniz. 

Kadir İnanır: Politika tek başına olmaz. Demokratik toplumlar 

örgütlü toplumlardır. Buluşacağız, kalabalık olarak gireceğiz. 

Akıllı insanlar oraya gitmek istemiyorlar, bu yapının değişmesi 

lazım. Meclise gidebilme yolundaki engellerin kalkması lazım. 

Kalkmadığı sürece asla ilerleme şansımız yok. Sinema sanatçılığı 

filmlerde rol almakla olmuyor. Toplumun bütün sorun-


larına duyarlı kişiliğiniz, kimliğiniz yoksa, hiçbir yerde saygı 

göremezsiniz. Niye seviliyor bizim filmlerimiz? Niye yasaklandı? 

En son çektiğim Son Cellat filmine vizyondayken 18 yaş yasağı 

getirdiler. Niye? Orada Erdal Eren’in hayatını anlatıyorduk diye. 

Böyle bir şey olabilir mi? Böyle bir ülke olabilir mi? İsyan filmini 

on gün yasakladılar. Onu mutlaka görmenizi isterim. Ağanın 

emrinde bütün köy kaçakçılık yapıyor, hepsi sakat kalmış. Kiminin 

kolu kopmuş, kiminin gözü yok... En ünlü kaçakçı da 

benim babam, o da yaşlanmış. Ağa kafasına koymuş, beni kaçakçılığa 

götürecek. Çocuk da o saf köylü bilinciyle bu gerçeği 

görüp, direniyor ama bunu döverek kaçağa gönderiyorlar. 1-2 

kaçak yapıyor, gidip gelirken arkadaşlarını örgütlüyor. En sonunda 

da ağayı tuzağa düşürüp sınır bölgesinde mayınla patlatıyor. 

Sonra da köylüleri alıp dağlara çıkartıyor. Filmdeki adım 

da ‘Apo’. O zaman Türkiye’de Apo (Abdullah Öcalan) yok. Film 

vizyona girerken Apo olayı çıktı. “Vay, sen Apo’nun filmini mi?” 

diyorlar. Böyle bir mantık olabilir mi? 

Politikayla ilgili son bir soru soracağım: Sinemada star olmakla 

politikada lider olmak az çok birbirine benzer. Her ikisi 

de bir bakıma umut, düş veya yaşanılabilir gerçekleri satmak. 

Sizce toplum nezdinde hangisi daha kalıcı ve etkili olur? 

Kadir İnanır: Tabii etkili olan politikacılar da var. Dünyada da, 

Türkiye’de de. Mesela Türkiye’de ithalat rejimini, durup dururken 

Türkiye’nin tarımını yok eden bir adam da tarihe geçmiştir. 

Adı da Turgut Özal’dır. Yani Anamur’un muzu dururken, Çikita 

muzunu ithal ettirmiştir. Arkadaşlar sizden rica ediyorum, nerede 

yaşadığımızın farkında olalım, lütfen. Nehirlerimizi bir gözünüzün 

önüne getirsenize. Kaç tane ovamız var bakın: Harran, 

Mezopotamya, Çukurova, Menderes, Trakya, Antalya, Çarşamba 

ovası, Iğdır ovası, Konya ovası... İsviçre dağlık, küçücük bir 

devlettir ama yıllık tarım ürünleri ihracatı 50 milyar dolar. Biz 

bütün tarım ürünlerini ithal ediyoruz bugün. Bunu yapan siyasetçi 

de tarihe geçer işte, böyle geçer ama. Tabii, siyasetçi bedel 

öder. Ama işte bizim toplumumuzun çok önemli bir kısmı küçücük 

menfaatlerinin peşinde çok sıkıca bağlı olduğu için, bu 

karakter maalesef toplumumuzda var. Biz bunun bilincindeyiz 

ama bu böyle diye de geleceğe güzel bakma umudumuzu kırmıyoruz. 

Sinema sanatçısına gelince, ürettiği filmler bu ülkenin 

gerçeklerini su üzerine çıkarmıyor, tartıştırmıyor, çözüm önerisinde 

bulunmuyor ise bu filmlerin oyuncusu ya da yönetmeni 

ya da çalışanı değilse asla saygınlık kazanamaz. Şöyle bir şey


var; belki politikayla ilgilenenler başarılı siyasetçileri kendilerine 

örnek alıp yol kat edecekler ama iyi bir sanatçının yarattığı 

eserlerin yanında, asla başarılı değildirler. 

Biraz politikadan uzaklaşalım. Sizinle örtüşen, bütünleşen bir 

sözcük var. ‘Kadirizm’. Nedir bu? Nereden doğdu bu sözcük? 

Kadir İnanır: Ben bunların hepsini yazıyorum. Çok fazla emek 

verdim, artık sonuna geldim. Bunları okumak daha zevkli olur 

diye düşünüyorum ama bu ‘Kadirizm’ meselesini açmamızda 

fayda var. Bugünkü televizyon dünyasının bu bozuk yapısını 

sağlayan, onu kapitalizmin en kötü örneklerinin uygulandığı 

bir iş kolu durumuna getiren adam bana göre Cem Uzan’dır. Bir 

televizyonun yıllık geliri var, yıllık gideri var, maliyeti var yani. 

Türkiye’deki reklam pastasından daha büyük pay almak için 

televizyon kanallarının mesleğe saygı, kişiye saygı unsurlarını 

hiçe sayarak, vahşileşerek uyguladıkları metodun yaratıcısıdır 

Cem Uzan. Ticari kafa taşıyan şeytani bir adam olsam ben de 

yapar mıydım bilmiyorum ama hayatı boyunca salt parayı, o 

gücü kendine ideal edinmiş adamlar arasında normal saymak 

doğal. Özel televizyonlar kuruldu biliyorsunuz yasadışı olarak, 

yasalarımıza göre böyle televizyonlar kurulamazdı ama bir formülünü 

bulup Ahmet Özal’la beraber şimdiki Star televizyonunu 

kurdular. Türkiye’de dizi falan çekilmiyordu. Benim bir 

gazeteci ağabeyim onlara yönetici oldu, bir iş adamı arkadaşım 

da, onunla ilişkiye girip “bize bir dizi çeksin” dediler. Devlet kanallarının 

dışındaki ilk dizi, Savcı’dır. Onun da yönetmenliğini 

ben yaptım. Hiçbir deneyimimiz yoktu ama girdik bir kere işin 

içine, çektik 1-2 bölüm, gösterime girecek, sabah bana telefon 

geliyor, diyor ki “Sokakları gördün mü?” Afişlerde ne yazıyor? 

“Ne kapitalizm, ne komünizm, Kadirizm.” Dehşete düştüm, ne 

alakası var? Bu konularla son derece ilgili olan, ne olduklarının 

ayrımını çok iyi yapan, o felsefe ve düşünceler için kıyametleri 

koparmış bir adam, altında “Kadirizm” yazıyor, bu ne demek? 

Açtım telefonu “Kardeşim, niye Ahmetizm, Mehmetizm değil de 

Kadirizm?” dedim. “Onu da sen düşün, ben bastım afişleri” dedi 

bana. Ne yapayım şimdi, tek tek afişleri toplayacak halim yok 

ya. Sonra, alaycı bir üslupla sürekli eleştiriler başladı. Ben inkar 

ettikçe, tepki gösterdikçe halk sevmeye başladı. Ne yapacağız 

şimdi? Biz bu işi kimin için yapıyoruz? Kitleleri baz alıp onların 

sorunlarını ortadan kaldırmak için, sosyal içeriği sağlam, 

konuları son derece tartışmalı, bütün olumsuzlukları ortadan 

kaldıran işleri kimin için yapıyorduk? Halk için yapmıyor muyduk? 

Seviyor adam, ben şimdi ne yapayım? Ben bunlara kömür


mü verdim, buğday mı verdim de kendimi sevdirdim? Öyle kaldı. 

Ben inkar ettikçe, onlar da hâlâ yazıyorlar, ne yapayım? 

Bir yanda sert, buyurgan, her daim sevginin öznesi olan ya 

da sevgiyi kendi istekleri doğrultusunda yönlendiren, Anadolu 

delikanlısıyla maçoluk arasında dolaşan birisi... Öbür 

yanda da âşık olmaktan çok âşık olunan, yakışıklı, sevecen, 

güven veren başka birisi. Sizi tanımlamaya çalışan bu sözcüklerden 

hangisi fazla ya da hangisi eksik? 

Kadir İnanır: Anadolu’dan bir genç gelmiş, hem de en sert iklimden 

bir çocuk gelmiş, o beldenin en kalabalık ailesinin son 

ferdi, büyük bir şehre gelmiş, öyle bir iş koluna girmiş ki, orada 

var olmanın ne demek olduğunu kelimelerle anlatmak çok zor. 

Diyorum ya size, binlerce oyuncu içinde 15 tane star var sadece; 

bir adam gelmiş oradan yol almak için çırpınıyor. Gençliğin 

verdiği bir korunma güdüsüyle, hayata karşı tepkilerin sert olduğunu 

inkâr etmiyorum. Ama özellikle “maço” dediğimiz kavramı 

asla kabul etmiyorum. Çünkü erkek egemen bir toplumu 

ve yapıyı reddediyorum ben. Kadının olmadığı, ona saygının 

sevginin olmadığı, onunla bir hayatın paylaşılmadığı bir düşünceyi 

kimseye yakıştıramıyorum. Kabadayıyı oynadığım bazı 

filmlerdeki karakter öyle diye benim kimliğime yakıştırmanın 

bir anlamı yok. Ben o kabadayıların çoğunu yakından tanıdım 

Türkiye’de. Adamların kültürel yapılarını, geldikleri coğrafyaları, 

tavır ve davranışlarını o kadar yakından biliyorum ki o 

nedenle başarılı oldu filmlerim. Şöyle bir şey söyleyeyim, bu ülkenin 

bütün kabadayılarına giyinmeyi bile ben öğrettim. Taklit 

etmeye başladılar beni. Yeni bir format buldum mesela, beyaz 

atkıyı taktım, sokaktaki gençler de taktı. Ne yapacağız şimdi? 

Kırmızı takayım bir tane, bunu kırayım dedim, kırmızı taktılar 

bu sefer. Ama bu “maço” lafını kabul etmiyorum. 

Bir de ben topluma son derece saygılı bir insanım. Mesela benim 

gözümün önünde cinayet işleyemezsiniz; ben sizi mutlaka 

yakalar ve ihbar ederim. Başıma bir bela gelecekmiş, asla düşünmem. 

Bugün kapıdan çıktığımda, beni sevmeyen bir grup 

beni hırpalayabilir ama yaşam şansları bir hafta sürmez. Çünkü 

çok güçlü bir ailenin çocuğuyum ben. 128 tane yeğenim var. 

Çok sevdikleri Kadir dayıları ve amcalarına kimse dokunamaz. 

Bunu biraz kullanıyorum tabii. Benim için kimse “bana saygısızlık 

yaptı” diyemez, yapmam çünkü. Farkında olmadan kırdığım 

insanlar olmuştur mutlaka ama en büyük özelliklerimden 

biri, mutlaka özür dilememdir. Kendimi de seviyorum çünkü


çok dürüst, çok namuslu bir insanım. Bunun karşılığını da 

görüyorum. “Abi” diyorlardı, şimdi yavaş yavaş “Baba” demeye 

başladılar. Herkesten çok büyük bir sevgi görüyorum. Bir insanın 

bu kısacık yaşamda, herkesten böyle bir sevgi görmesinin 

karşısında hiçbir servetin barınamayacağını söylüyorum. Sık 

sık duyarsınız, “ben bu ülkenin en zengin adamıyım!” derim. 

Bir gün bir gazeteci arkadaşa söylediğim gibi, “Bir gün ölürsem 

Türkiye’deki bütün evlerden cenazem çıkacak.” 

Gerçekten zengin olmanız gerekiyor çünkü onca film çevirdiniz 

ve her film gösterilişinde telif ücreti alıyorsunuz. 

Feridun Çölgeçen biliyorsunuz, Amerika’da bir film çevirdi, 

zengin oldu. Siz yüzlerce film çevirdiniz. Her oynayan 

filminizden telif ücreti alıyor musunuz? Feridun Çölgeçen 

kadar zengin misiniz? 

Kadir İnanır: Türkiye’de ve dünyanın her yerinde telif hakları 

vardır. Özellikle bizim sinemacıları sevemedi bu devlet. Siz bulutlar 

üzerinde dolaşın, iki atlı koşturun, arasından silahları 

çekip oradan boşluğa ateş edip boyuna adam öldürün, hiç ciddi 

bir şey söylemeyin, toplumdaki yapılanmayı sakın zedelemeyin, 

o zaman seviyor sizi. “İnsanları niye uyarıyorsunuz, siz kimsiniz 

yahu!” diye hep düşman bellediler. Tanıdığım bakanların 

tamamı için söylüyorum, tanıdığım siyasetçilerin tamamı için 

söylüyorum, sevmediler bizi. Gerçek sanatçılar asla uyuşmazlar 

kimseyle, sürekli muhalefette kalırlar. İnsan yaşamı en iyisini 

buluncaya kadar muhalefette kalmaktır. “En iyisini buldum” 

dediğiniz zaman yaşamın anlamı kalmaz. Bunları tercih 

eden insanlar olduğumuz için bir de gelen projelerde bu halkın 

temel sorunlarıyla ilgili bir yapılanma yoksa, ben onlarda oynamıyordum. 

Ama şimdi, oraya koyuyorlar olmuyor, bakıyorlar 

ki bu toplumun her kesiminde çok seviliyor çünkü ben onların 

ya abisiyim, ya kardeşiyim, ya akrabasıyım, ya babasına benziyorum, 

ya annesine benziyorum. Ben onların değer yargılarını 

bir gün bile heder etmedim. Koca bir ömrümü bu disiplin 

içinde geçirdim. Bu bir tercih meselesidir. Ben bir sevgilimle 

el ele Boğaz’da dolaşamadım. Çünkü o sevgilimle hayatı paylaşacağıma 

henüz karar vermemişim; anlaşamayınca başka bir 

sevgili bulacaktım, adım “o sevgiliden o sevgiliye koşan adam”a 

çıkacaktı. Bizim toplum kendi değer yargılarına saygılı olmayan 

sanatçıyı çok fena yapar. Siyasetçiyi yapamıyor çünkü siyasetçinin 

gücü çok, çünkü siyasetçiler ülkemizde siyaset yapmıyorlar, 

büyük güçlerin siyasetini de uygulayan insan onlar aynı


zamanda. Sanatçı adayı genç arkadaşlarıma söylüyorum; bu 

toplumu var eden, bu toplumu diğer toplumlardan ayıran kendine 

has birtakım değer yargıları var, onları zedeleme. “Ben öyle 

bakmıyorum sanata; istediğim gibi yaşarım, sen benim filmlerime 

bak, benim işime bak” lafını çok fena ödetirler. 

Star olmak bir bakıma kalabalıklar içinde yalnızlığı yaşamaktır. 

Kabullenilebilir bir yalnızlık mıdır bu? 

Kadir İnanır: Ben 42 yıl kendi hayatımı asla yaşamadım. Böyle 

bir adam varsa, ki olacağını sanmıyorum, mutlaka çözülür 

bir yerde. 

Star olmanın bedeli bu mu? 

Kadir İnanır: Starlığı devam ettirmenin bedeli bu. Kimse bize 

silah tutmuyor ki “sen böyle yaşa!” diye. Ben enayi miyim, ömrümün 

35 yılını vermişim, hiçbir şey yaşamamışım, bundan 

sonra onu rezil kepaze edeyim. Öyle bir şey yok, tercihi yaptık, 

Tanrı’ya diyoruz ki -inançlı da bir insanım- ölünceye kadar beni 

kimse değiştiremez. Çok anlamsız bir şey yaşam, o kadar kısa 

ki. Yıllar boyunca oluşturduğun bu güzel değeri parçalamaya 

değer mi? 

Star olmak zor ama onu yıllar yılı korumak daha zor. Hep 

aynı yerde sevgiyi azaltarak değil çoğaltarak kalmak nasıl 

bir şey? Formülü, bir sırrı, bir yöntemi var mı? 

Kadir İnanır: Ben boş durmuyorum ki; çalışmadığım zamanlar 

hep sorunlarımızla ilgileniyorum. “Neden siyaset yapmıyorsunuz?” 

dediniz ya, aslında ben siyasetin dik âlâsını yapıyorum. 

Öyle ağır laflar söylüyorum ki röportajlarda, kıyametler 

kopuyor, özel internet siteleri açılıyor. Bireysel olarak çok sert 

tepki gösterme şansım var. Parlamentoda parti olsan yapamazsın 

bunu. En iyisi biz kendi siyasetimizi işimizle yapalım, özel 

hayatımızla yapalım. Benim günümün % 60’ı ülke sorunlarını 

tartışmakla geçer. Zaten iki saati okumakla geçer, iki saat de 

yazıyorum, geri kalan saatlerde de tartışıyoruz, ondan sonra da 

uykuya dalıyoruz. Böyle bir yaşam sürüyorum ben. 

Sinemamız belki 20 yıldır star yaratmıyor ya da yaratamıyor. 

Sizce bunun nedeni ne? 

Kadir İnanır: Üretim kaynağı diyoruz ya... Ben 100 tane film 

çeviriyorum, birinden olmazsa birinden yakalıyorum. Genç si-


nemacılar var, fırtına gibi çocuklar; güzel de eğitim alıyorlar 

ama uygulamalı eğitim almıyorlar, teorik eğitim de yetmiyor. 

Bakın, ben Eskişehir Anadolu Üniversitesi’ne gittim, o kameralar 

var ya, artık öyle bir kamera kalmadı yeryüzünde. Bir üniversite 

de sinema bölümü açmış, 20 milyar lira alıyor talebeden, 

uygulamalı ders altyapısını sağlamıyor. Böyle bir şey olmaz. Bu 

şartlara rağmen içlerinden yıldızlar çıkıyor. Zımba gibi filmler 

çekiyorlar, oyuncular da muhteşem oynamışlar. Öyle veya böyle, 

girdikleri festivallerde büyük alkış alıyorlar. Bugünün Türkiye’sinde 

bir insanın üniversite okuyup da sinemacı olmayı seçmesi 

benim gözümde kahramanlıktır. Sinemacılık öyle pahalı 

bir olay ki! 

Bugün gençlerin yaptığı filmlerin ne kadar ucuza çekildikleri 

belli oluyor. Diyorum ki, üçünüz beşiniz bir araya gelin, sizler 

birer kahramansınız, benim üstüme ne görev düşüyorsa yapacağım, 

gücünüzü birleştirip bir filme yansıtın. Şu elektronik 

kameralarla film çekmeyin. Öbürü çok pahalı, çekemiyorlar. 

İşte devletin yaptığı katkı ortada. Çocuklar ticari filmlere yanaşmadıkları 

için, yapacakları filmlerin de gişe getirisi olmadığı 

için, bir filmle kalıyorlar. Ünlü olmuş, sanat camiasında 

alkışı almış, festivalde ödül bile almış bir sinemacı arkadaşımın 

film çekmeye devam etmesi lazım. Bence acı olan bu; bu kadar 

heyecanlı, bu kadar yetenekli insanlar üretim kaynağı olmadığı 

sürece hep mutsuz olacaklardır. Bunlara kim sahip çıkacak? 

Özellikle televizyondan gelen tanınmış oyuncular var ya, bugün 

dünya sinemasında her filmde oynar, biliyor musunuz, öyle 

yetenekli çocuklar. Kadınlı erkekli, hepsi gerçekten başarılılar, 

aralarında sıralama yapmak da istemem. 

Günümüz sinemasında yönetmenler, oyuncular, konular, 

anlatımlar, filmler arasında sizin sinema anlayışınıza en 

yakın olanlar hangileri? 

Kadir İnanır: Dünyada her tür film çekiliyor. Ben çok gişe yapan 

komedi filmlerini sevmiyorum. Avare (Awaara, 1951) filmi 

geldi zamanında Türkiye’ye, 15 milyon kişi izledi. Onlar ticari 

filmler, bizler de yaptık. Ben ticari filmleri iyi filmlerin altyapısı 

olsun diye yaptım, yoksa çekemezdik diğer filmleri. Mesela 

Kemal Tahir’in Karılar Koğuşu filmini hazırladık. 30 bin lira eksik 

kaldı, çekemiyoruz. Bir prodüktörle kavgalıydım çünkü filmlerin 

başına -video dönemi başlamıştı- ANAP’ın tanıtım filmlerini 

koymuş. Düşünebiliyor musunuz? Siz bir film seyretmek için 

bir video alıyorsunuz, alete sokuyorsunuz, Turgut Özal konuş-


maya başlıyor. Rahmetli Zeki Ökten’le birlikte örgütlendik, bu 

adama film çekmeyeceğiz dedik. Cezalandırdık onu. Şu anda 

Türkiye’nin en güçlü yapımcısı, adı da Türker İnanoğlu. Kombin 

var, bir de şart koşuyorum, sana film çekerim ama Türker 

İnanoğlu’nun kombinine vermemek kaydıyla. 2 tane kombin var, 

içinde Kadir İnanır filmleri yok. İki sene sürdü bu, ben kararlıyım 

devam ettirmeye. Bir gün Ankara’ya sorunlarımızla ilgili 

görüşmeye gittik birlikte. O işleri çok iyi becerir, dönüşte “hâlâ 

kızgın mısın bana?” dedi. “Evet, hiçbir zaman bundan dönmeyeceğim” 

dedim. “Ama arkadaşların bana Ankara’da film çekiyorlar” 

dedi. Kemal Sunal’la Düttürü Dünya’yı (1988) çekiyordu 

Zeki Ökten. “Bunlar bana bu kalleşliği yaptı, ben de sana film 

çekiyorum, hem de filmlerin Allahını çekeceğim sana” dedim. 

Beni rahmetli Halit Abi’yle (Refiğ) tanıştırdı, Kemal Tahir’in hayatını 

anlatan Karılar Koğuşu’nu yaptık. Zaten “Kemal Tahir’e 

çok yakışıyorsun” diye yıllardır söylüyordu. “Tamam, hem de 

en çok sevdiğin adam çekecek” dedim. Film başladı, bitmiyor. 

Bana diyor ki: Yaktın beni. “Siz zaten öyleydiniz ama beni nasıl 

soktunuz bu işe, karşı siyasetin adamları bunlar” diyor. Tözey 

diye bir karakter vardı, ona oyuncu bulamıyorlardı, Hülya 

Koçyiğit’i aradım, “gel oyna şu rolü” dedim. O başladı çalışmaya. 

Tuncer Necmioğlu kaçıyor oradan, ben kovalıyorum, yapımcı 

oradan “Beni batırdın” diye bağırıyor. En sonunda filmi bitirdik. 

Film Antalya’da festivale bir girdi, 11 ödül. Tabii bana yok, 127 

dakikalık filmde, otobiyografi ya, adamın hayatını oynuyorum 

yani. ‘En İyi Kadın Oyuncu’: Hülya Koçyiğit, ‘En İyi Yapımcı’: 

Türker İnanoğlu, ‘En İyi Yönetmen’: Halit Refiğ. Bir projeyi sıfırdan 

alıp adamlara getiriyorum, yönetmenini de ben tayin 

ediyorum, yapımcısını da ben buluyorum, oyuncuları ben getiriyorum. 

Şimdi o arkadaşın 450 tane filmi var, bir tek ödülü 

var arkada, ona yaslanmış resim çektiriyor. Biz bu davranışları, 

bu tavırları göstermeseydik film çekemezdik, onun için söylüyorum. 

Yani bana biri “sen aradan o kötü filmleri çıkar” dediğinde 

alacağı cevap budur. 

Sinemayla bir de ödeşme içine girdiniz, çok güzel bir şey 

bu. Siz oyunculuğun, starlığın dışında da sinemaya kafa 

yoran, filmlerin senaryolarını denetleme gücünü kendinde 

bulan birisiniz. Senaryolar size göre yazılıyor. Peki 

1991’de Ah Gardaşım’la başlayan, Savcı ve Büyük İskender 

gibi televizyon dizileriyle süren yönetmenliğe niye sinemada 

devam etmediniz?


Kadir İnanır: Onu da yapacağım ama şu anda mevcut kapitalizm 

beni sömürmekten vazgeçmedi. Oyuncu olarak görmek 

istiyorlar. Oyunculuk bittiği zaman, biz de mecburen yönetmenlik 

yapmaya başlayacağız. Çok büyük projelerim var, hepsi 

hazır duruyor. Sağlığım müsade ederse, yönetmenliği mutlaka 

devam ettireceğim. Çocuklar, eğer bu mesleğe duyduğunuz ilgiyi 

biraz daha geliştirmek istiyorsanız, eliniz de kalem tutuyorsa 

bunu geliştirmeye başlayıp senaryo yazmak için uğraşın. Bu 

mesleğin temel sorunu senaryo eksikliğidir. İyi bir senaryo olmadan 

bir filmin iyi olma olasılığı sıfırdır. 

Türk sinemasında bazı çiftler vardır: Ayhan Işık-Belgin Doruk, 

Muhterem Nur-Efgan Efekan, Göksel Arsoy-Belgin Doruk 

gibi... Ama bir çift vardır ki halkın sevgisini kazanmıştır; 

Kadir İnanır ve Türkan Şoray. Türk sinemasında belki 

de birbirine en çok yakışan çiftsiniz. Bu birliktelik nasıl 

başladı? Bu çiftin arası nasıldı? Sinemada nasıl bir mucize 

yarattı bu çift? 

Kadir İnanır: Kara Gözlüm filmiyle başladık biz. Sonra 1-2 film 

daha yaptık. Bu işin mucidi İrfan Ünal, Akün Film’in sahibidir. 

İkimiz de o şirketin oyuncusuyduk. Türkan Hanım bazen başka 

firmalara gidiyordu ama özellikle ben, Akün Film’in oyuncusuydum. 

Şimdi İrfan Ünal filmi hazırlarken, filmi üretecek 

insanları sık sık yan yana getirirdi. Daha ilk filmde bu ikilinin 

çok sevileceğini hissettik. Türkan Hanım beni çok sevdi, 

ben de onu çok sevdim. Beraber filmlerimizde asla sahtekârlık 

barındırmayan bir atmosfer yaratıyorduk. On yılda aramızda 

hiç pürüz olmadı. Hikâyeler de çok iyiydi. Mesela Dönüş filmi, 

yurtdışına göçle ilgili bir filmdir. Sonra filmler peş peşe geldi. 

Bir Cevriyem filminde biraz darıldık, çünkü o filmde benim oynadığım 

karakter çok devrimci bir karakterdi. Yaralanıp pavyon 

şarkıcısının evine sığınıyordu. Yapımcı bunun sansürden 

geçmeyeceğini anladığında filmi kurtarmak için ilave sahneler 

çekmeye karar verdi. Yönetmeni de Memduh Ün’dü, o da yapımcı 

olduğu için, kabul etti. Türkan Hanım benden yana olmayınca 

biraz gerginlik çıktı aramızda. Adam bankayı soyuyor, ideali 

uğruna örgütüne yardım etmek için, izlerken nasıl oluyorsunuz 

biliyor musunuz, o bankadaki çocuk kız kardeşine sarkıntılık 

yapmış da, adam gitmiş hem onu öldürmüş hem bankayı soymuş. 

Bunu ben yapar mıyım! Bir süre darıldık ama Gönderilmemiş 

Mektuplar’la (2002) tekrar barıştık. Arkadaşlığımız, dostluğumuz 

hâlâ devam ediyor.

İzleyici sorularına geçelim dilerseniz şimdi. 


İzleyici: Telif hakları konusunu merak ettim, neden filmlerden 

para alamıyorsunuz? 

Kadir İnanır: Yasa gereği alamıyoruz, “filmin gerçek sahibi 

yapımcıdır” diyor. Biz o filmleri çekerken Türkiye’de televizyon 

yoktu. O madde sayesinde yapımcılar trilyoner oldular. Başka 

ülkelerin oyuncuları böyle bir dramla karşılaşmadılar çünkü 

oralarda oyuncu sendikaları var, bu işleri onlar takip ediyorlar. 

Filmleri yaratanların güçlerine göre paylaştırmayı onlar yapıyorlar 

ve asla kaçak olmuyor çünkü oralarda cezası çok ağır 

bunun. Bu arada Feridun Çölgeçen diye bir ağabeyimiz vardı, 

bizim filmlerde karakter rolleri oynardı, Avrupa’ya gitmiş, “hello” 

diye kısa bir laf etmiş -telif hakkı almak için diyalog kullanmanız 

lazım- bizim sette çalışırken zarf gelirdi “beyler, bakın 

bakın” diye sallardı bize 100 dolar, 120 dolar, film bir yerde 

oynadıkça o da rolü karşılığı yıllarca para aldı. 

İzleyici: Sinemamızın belki de çağdaş düzeye erişememesinin, 

kendi kısır döngüsü içinde kalmasının bir nedeni de yapımcının 

kazandığı artı değerlerin hep başka alanlara gitmesi. Sinema 

dışındaki alanlardan da sinemaya sermaye akışı olmuyor. 

Bunun sebebi sinemaya güvensizlik mi? 

Kadir İnanır: Bizdeki kapitalist risk sevmez. Nerede pratik para 

yapacaksa oraya döner. Bizim dönemin sinemacısıyla kapitalistin 

uyuşması mümkün değil. Sadece menfaatleri var diye bu 

mesleği yapıyorlar. Zaten yaşlandıklarında çekildiler. Aslında 

sinema ticari bir olay ve ticari kafası iyi çalışan adamların bu 

mesleğe devam etmesi gerekirdi. Parası olan adamların iyi bir 

filmi kovalayıp, başarıyı yakalamak için bu mesleği seçmemelerine 

hayret ediyorum doğrusu. Aslında hiçbir film zarar etmez, 

eninde sonunda koyulan parayı bulur. Bana çıkıp da bir tanesi 

“ben bu filmden zarar ettim” demesin. Belki yeni jenerasyondan 

söyleyen olabilir çünkü çok güçsüz çalışıyorlar. Ama mesela 

eski jenerasyondan “Kadir İnanır’la çektiğim filmden zarar ettim” 

diyeni duymadım, öyle bir şey yoktur. 

İzleyici: Sıralama yapmak istemediğinizi söylediniz ama yine 

de şunu merak ediyorum; geçmişteki yönetmenlerden, şimdiki 

yönetmenlerden beğendiğiniz, takip ettiğiniz kimler var? 

Kadir İnanır: Geçmişteki yönetmenlerin hepsiyle çalıştım. Bi-


zim düşünce tarzımızla uyuşan yönetmenlerle çok heyecanlı 

çalıştık ve çok güzel filmler yaptık. Onların da sayıları fazla, o 

yüzden ‘en’ lafını kullanamıyorum. Zeki Ökten desem, Şerif Abi 

(Gören) kızacak. Filmleri de sıralayamıyorum çünkü kendim 

tercih etmişim, oluşumuna, bütün aşamalarına katkıda bulunmuşum. 

Gençleri de takip ediyorum tabii. Ben onları niye 

eleştirmiyorum biliyor musunuz? Bu ülkede bu mesleği seçmiş 

insanları ben kahraman ilan ediyorum. Bir de ben onların büyüğü 

ağabeyleri olarak onları sıralamaya kalkarsam, kırıcı olurum 

diye yapmıyorum. Hepsini çok seviyorum. 

İzleyici: Oyuncu yönetimleri hakkında ne söyleyebilirsiniz birlikte 

çalıştığınız yönetmenlerin? 

Kadir İnanır: İki tür yönetmen var. Biri tekniği çok iyi bilen, 

biri de çok iyi oyuncu yöneten. İkisi bir araya geldiği zaman 

büyük yönetmen oluyor zaten. Bizim yönetmenlerin bir kısmı 

çok iyi oyuncu yönetir, bir kısmı da tekniği çok iyi bilir. Büyük 

yönetmen olan da var tabii. Yönetmenleri eleştirdiğim bir 

konu var: Bizim filmlerin hikâyesi sınıf çatışmasından doğuyor. 

Kırsal kesimle burjuvayı karıştıracaksın; alttakiler, üsttekiler. 

Amerika da farklı bir şey yapılmıyor. Zaten edebiyatta kaç tane 

temel konu var ki? Yani yeniden bir şey yaratmanız mümkün 

değil, var olanı yeni bir teknolojiyle birleştirerek yeni bir sunum 

oluşturuyorlar. Eleştirdiğim konu şu: Yönetmenler kırsal 

kesimi çok iyi biliyor, burjuvayı bilmiyor. 42 yıldır uğraşıyorum, 

zengin mutfağını kurduramadım Türk sinemasında. Herkes 

çok şık giyinmiştir, onları beceriyorlar, ama masayı kurduramadım. 

Gidiyorlar marketten ne kadar konserve varsa on çeşit 

tabağa koyuyorlar, al sana zengin mutfağı. Zenginler öyle yemek 

yemiyor, diyorum. Önce birinci yemeği yiyor, o bitiyor sonra 

ikincisini getiriyor. Anlatamadım, hâlâ aynı kuruyorlar. 

Bir filmi harekete geçirecek adamın donanımı, bilgi birikimi 

çok yüksek olacak. Kurduğu dünyanın gerçek yapısını çok iyi 

biliyor olacak. Eğer her şeyi bilmiyorsa kuracağı dünyada aksaklıklar 

oluyor, inandırıcılığı eksiliyor. İyi sinemacılar bu konuda 

kendilerini geliştiriyorlar. Ötekiler kurdukları dünyadaki 

karakterleri uzun uzun araştırmadan “senaryoyu çok sevdim” 

diyip başlıyorlar çalışmaya. Ben bu toplumda “kalabalık” olmayan 

hiçbir karakteri oynamıyorum. Ne mesela? İşçi, memur, 

köylü, şoför, mutlaka kalabalık olacak ki çok insana hitap edilsin. 

Adamın birinin kafası uçmuş, senaryoda da uçmuş kafalı 

bir adamı anlatıyor, adamın marjinal dünyasını anlatıyor. Say-


gı duyarım, çek kardeşim. Evrensel sinema değerlerini korudun, 

böyle bir konuyu seçtin, kutlarım seni. Dünyanın her yerinde 

var, bizde de olsun. Ama bana gelme, kusura bakma, ben öyle 

filmlerde oynamıyorum. Benim görevim var, bu meslekte aktör 

olarak benim topluma karşı sorumluluğum var. Bir projeyi 

kabul etmek için bu şeyleri söylemesini şart koydum, hâlâ da 

koyuyorum, bundan da çok mutluyum. Bugün eski filmlerimi 

koyalım şuraya, heyecanla izlersiniz. Teknik olarak beğenmezsiniz, 

oyunculuk olarak eleştirirsiniz, reji olarak eleştirebilirsiniz 

ama konu olarak, oraya koyduğum temel sorun bugün bile 

dimdik ayakta duruyor. Bu sorunlar bu ülkeden kalkmadığı 

müddetçe o film beş yaşındaki çocuk için de, elli yıl sonra gelecek 

adam için de hâlâ güçlü bir filmdir. 

İzleyici: Cannes’da, Berlin’de, Venedik’te adını duyurmuş yönetmenlerimizden 

teklif gelse, onlara karşı da aynı tavrı gösterip 

aynı koşulları öne sürer misiniz? 

Kadir İnanır: Ben kendi toplumum için söylüyorum. Adam orada 

dünyaya film çekiyor, bu başka bir şey. Ben tekrarlıyorum, 

o filmde kalabalıklara söyleyeceğim lafım olmalı diyorum. Bir 

Fransız gelmiş, kendine orada bir dünya kurmuş, bir aktör olarak 

bana da başvurmuş, bunu neden kabul etmeyeyim ki? Ben 

Fransız’a “Türk halkının dertleri var” diye baskı yapamam ki. 

İzleyici: Sizin deneyiminiz ve starlığınızla genç bir yönetmenin 

yaratıcılığı ve başarısı bir araya gelirse çok farklı şeyler ortaya 

konamaz mı? 

Kadir İnanır: Hangi genç arkadaşım bir proje getirdi de ona 

yardım etmedim? Yardım derken, işine, prodüksiyonuna katkıda 

bulunmaktan bahsediyorum. Kaldı ki zorluk da çıkarmıyorum 

hiçbir zaman, asla para falan da almıyorum. 

İzleyici: Peki bir duayen olarak genç yönetmenlerden birine siz 

proje götürmeyi düşünür müsünüz? 

Kadir İnanır: O projeleri çekemiyoruz maalesef, maliyetleri çok 

yüksek. Bugün Tomruk gibi bir filmi çekmek için Dalaman çayına 

gitmeye kalksak 3 milyon liradan ucuza çekemeyiz. Bakın 

arkadaşların yaptığı filmlere, çok ucuz filmler. Genç yönetmenlerin 

hepsini çok beğeniyorum, zevk duyarım onlarla çalışmaktan. 

Ama böyle bir proje gelmedi bana. Ürküyorlar mı acaba, 

para isteyeceğimi mi sanıyorlar? Kaç tane film çektim, hepsine


ortak oldum, iş kolaylaşsın diye. O filme katkı payı olarak benim 

koyacağım değerin parasal karşılığını ben de isterim, eğer 

salt ticari olarak yapıyorsa. Ama görüyorum ki verme şansı yok, 

verirse prodüksiyonu zayıflayacak, biz ona katkıda bulunuyoruz, 

film çalışırsa ondan bana pay verirsin diye. 

İzleyici: Peki payınızı almayıp Cannes’da bir Altın Palmiye, 

Berlin’de bir Altın Ayı ya da Venedik’te bir Altın Aslan çok daha 

iyi değil mi? 

Kadir İnanır: Tabii ki. Oraya projelerle gideceksiniz, biliyorsunuz 

o da ilişkiler meselesi; festivallere her giden film ödül 

alacak diye bir şey yok. O uzun ilişkilerin karşılığı olan şeyler. 

İmkânsız değil tabii. 

İzleyici: Daha çok hangi oyuncularla çalışmak sizi sette iyi 

hissettiriyor? Oyuncuların iyi ya da kötü olması anlamında değil, 

hangileriyle daha samimi hissediyorsunuz? 

Kadir İnanır: Benimle çalışan genç arkadaşlarımı bir araştırın, 

ben film setinde o kadar dikkatli davranırım ki. Bir kere 

herkesten önce setteyimdir ben, ışıkçı bile gelmeden. Bizim işimizin 

kutsallığını zedeleyecek hiçbir şeye şans bırakmam. O 

çocuklar da görüyorlar, 62 yaşında bir adam olarak ben orada 

çırpınıyorken onun da dalga geçme şansı yok. Ben sinemadan 

kazandığım paranın yarısını setlerde yedim. Gün bitti, çalışma 

bitti, hadi herkes yemeğe. Bütün gün çalışmışız, yemekte de 

o günkü işi konuşuruz. Ama çalışırken de müthiş bir disiplin 

görürsünüz, sanki dersiniz; bu filmde askerlik yapılıyor. Çalışırken 

öyle. Bu, genç arkadaşlar için de bir kazanç. Benimle 

çalışanlar bu işte çok mutlular ama bir tehlike var; genç oyuncular 

yaşantılarına özen göstermiyorlar ve toplumumuzun karşılaştığı 

çok kötü sosyal yaşam öğeleri maalesef bizim mesleğimize 

de sıçradı. Hiç yakışmayacak biçimde gece hayatı sürdürüyorlar. 

Bir sanatçı, bir sporcu gibi beynini, fiziğini, dikkatini 

film bitinceye kadar tamamen o işe aktarmak zorunda. Çünkü 

hangi meslek olursa olsun, disiplin ve mesleğe sevgi, başarının 

tek kaynağıdır. O heyecanla, o disiplinle yapmadığın müddetçe 

başarılı olamazsın. 

İzleyici: Demek istediğim, çektiğiniz birçok film içinde size en 

çok yakıştırılan insanlar hangileriydi? Hangileriyle daha rahat 

çalışıyordunuz?


Kadir İnanır: Dört büyük film yıldızı dışında sinemaya giren 

bütün genç kızları ben getirdim sinemaya. İlk filmlerini benimle 

oynadılar. Çok büyük katkım var onlara, hiçbiri de inkâr 

edemez. Soruyorlar “kimle oynayacaksınız?” diye. Ben o filmin 

tüm yükünü üzerime almış bir insan olarak, kimle oynayacağımı 

tercih etme hakkına sahibim. Herkesi takip ediyoruz, kim o 

projeye uygun, kim işine dikkatli, onu öneriyorum. 

Bence bir film yeri geldiği zaman atom bombası kadar etkili 

bir silahtır. Bir film çekersiniz, bütün bir toplumu sarsarsınız. 

Yapmadılar mı? Mesela Geceyarısı Ekspresi’nin (Midnight 

Express, 1978) etkisini hâlâ atamıyoruz üzerimizden. Adam 

hapishanede olanları çıkardı ortaya. Biz de şimdi mesela fail-i 

meçhul cinayetlerle ilgili, doğuda hapishanelerde yapılan işkencelerle 

ilgili bir film çeksek, fena mı olur? Gün gelecek, çekilecek 

tabii bunlar. 

İzleyici: Son zamanlarda Türk sineması çok büyük bir gelişim 

gösterdi. Bu gelişime katkıda bulunanlardan biri olan Nuri Bilge 

Ceylan’ın filmlerini nasıl buluyorsunuz? 

Kadir İnanır: Bağımsız sinemacı diye bir şey var. Ben daha çok 

evrensel değerleri içinde barındıran filmlere ilgi gösteriyorum. 

Bağımsız sinemacının yaptığı filmleri seyretmekten de kendimi 

mahrum etmiyorum. O çıkmış, öyle bir dünya kurmuş, öyle bir 

film çekmiş. Sinema neyle başladı? Fotoğrafın hareketiyle başladı. 

Hareketlenmeyle sinema oldu. Nuri Bilge Ceylan’ı filmlerindeki 

şaheser fotoğraf sayısı için kutlamamak mümkün değil. 

O onu tercih etmiş, benim bunu eleştirme hakkım yok. Ama 

ben isterim ki filmler biraz çabuk olsun, derdini çabuk anlatsın. 

Asla eleştirmiyorum, çok da başarılı buluyorum. 

İzleyici: Ama artık birçok yönetmen “durum sineması” yapıyor 

ve uluslararası festivallerde de ödül alıyor. Bal (2010) Berlin’de 

Altın Ayı, Bir Zamanlar Anadolu’da (2011) Cannes’da Jüri Büyük 

Ödülü aldı. 

Kadir İnanır: Mesele sadece uluslararası festivallerde ödül almaksa 

sorun yok. Benim bütün derdim, sinema pahalı bir iş 

kolu, çok parayla yapılan bir iş, istiyorum ki o filmleri daha güçlü 

kılsınlar. Başka bir derdim yok. Ama yapılan işler güzel. Geçen 

yıl Antalya Film Festivali’nde jüri üyesiydim, orada 14 tane 

film seyrettim. Açıkça söyledim, bir başka jüri, bu filmlerden 

herhangi birini seçebilirdi, hepsi kaliteliydi, zorlandık seçerken.


İzleyici: Bir film ya gişe toplayacak, ya ödül alacak ya da uzmanların, 

eleştirmenlerin övgüsünü alacak. Bu üçünden ikisini 

başaran filmler başarılıdır bence. Peki sizce nedir başarılı 

filmin kriteri? Mesela “10 milyon kişinin seyrettiği film” veya 

“Berlin’de, Cannes’da ödül” gibi bir kriter koyar mısınız? 

Kadir İnanır: Zaten Berlin ve Cannes’da ödül alınca onun 

DVD’sinin kapağına basıyorlar. Ben de filmleri öyle alıyorum, 

niye ödül almış diye merak ediyorum. Zaten o filmin şansı kendiliğinden 

açılıyor. Keşke herkes ödül alıp da o amblemi koydurabilse. 

Üçü bir araya geldiği zaman gerdanlık oluyor. Herkes 

bunun için uğraşıyor ama bu hevesle yola çıkmak için çok güçlü 

olmak lazım. Nuri Bilge Ceylan aynı zamanda yapımcı, değil 

mi? Ben kendisiyle tanışmadım ama bütün filmlerini izledim. 

Kendisi yapımcı, hatta zaman zaman kızınca, oynuyor da. Prodüksiyonu 

da kendisi yapıyor, başlı başına bir fenomen. Alıp 

Nuri Bilge Ceylan’ı, şurada üç kuruş devletten alıp, üç kuruş 

evini ipotek ettirip çırpınan çocuklarla aynı yere koyamazsınız, 

onlar Nuri Bilge Ceylan kadar güçlü değiller sinemada. Ben film 

çekenler “hadi illa bir film çekelim” diye koşturmasınlar istiyorum. 

İzleyici: Şu an sizi taklit etmek isteyenler sizin daha çok maço 

yönünüzü göstererek sizi taklit ediyorlar. Bunu nasıl değerlendiriyorsunuz? 

Kadir İnanır: Benim de taklit ettiğim oyuncu var. Ben iddia 

ediyorum, dünyanın gelmiş geçmiş bütün drama oyuncuları 

Marlon Brando’yu taklit eder. Tabii ki kimsenin yadsıyamayacağı 

biridir Brando. Taklit diye bir şey yok da, benzeşme olabilir, 

etkilenme olabilir. Bir kitabı alıp da içeriğini çalmak gibi değil 

ki, sonuçta toplumdaki bir karakteri canlandırıyoruz. Karakteri 

yaratırken o karakteri çok iyi araştırmak gerekiyor. Bizim 

arkadaşlarımıza tavsiyemiz; film bitinceye kadar o adam olmaya 

çalışın. Eğer inandırıcı oynamaya kalkarsanız, film bittikten 

sonra da o karakterden uzun süre kurtulamazsınız zaten. 

İzleyici: Türkiye’de sanat sineması ve anaakım sinema diye, 

benim anlayamadığım bir kategorizasyon yapmışız, sanki bunlar 

birbiriyle yarışıyormuş gibi. Halbuki bunların yarışmasına 

gerek yok, ikisinin de ayrı ayrı olması bence daha güzel bir şey. 

Bu bağlamda Türkiye sinemasının geleceği hakkında ne düşünüyorsunuz?


Kadir İnanır: Sinema yapmak çok pahalı bir iş. Bugünkü ekonomik 

şartlarda güçlü bir film yapmak istiyorsanız, nakit olarak 

en az 1 milyon dolar koyacaksınız ortaya. 1 milyon dolar 

da borçlanacaksınız. 2 milyon dolarla güçlü bir film yapmak 

için yola çıkacaksınız. Bugün 2 milyon doları olan adam bankalarla 

dans eder, oturur köşesinde hayatını yaşamaya bakar. 

Bizim sinemamız nereden örnek aldı ki zaten, Batı sinemasını 

taklit ede ede günümüze kadar geldi. Koruma yasaları çıkmadıkça, 

bugün Fransa’da, İspanya’da olduğu gibi devlet sinemaya 

sahip çıkmadıkça, bu işler zor. Ben para vermelerinden yana 

da değilim, korusunlar yeter. Türk Tanıtma Fonu diye bir fon 

vardır. Çok büyük paraların döndüğü bir kuruluştur, bir sürü 

şeyden kesinti yapılıp oralara para aktarılır, o yıl içinde harcanmazsa 

hazineye gider. Bir ülkeyi ya da bir toplumu filmden 

başka neyle tanıtabilirsiniz? Gidiyorsun New York’un göbeğine 

bir tane afiş koyuyorsun “Türkiye turizm cennetidir” diye, 

ben şaşkınlık içindeyim. Bunun filmini çekin bakalım, ortak 

yapım ilişkilerine girin, gelsinler Türkiye’de çeksinler, film de 

görsünler. Bence pasif bir direnişle, Türk sinemasının gelişmesi 

engelleniyor. Eğer istenseydi, Türkiye’deki sinemaların hepsine 

Fransa’da olduğu gibi % 33 yerli film oynatma şartı getirirlerdi. 

Bir sürü sinemanın sahibi olup büyük şirketler haline geldiler, 

onlar da o zaman Türk filmlerinin üretimine katkıda bulunacaklardı. 

Mecbur çünkü, % 33’ü oynatacak. 100 filmden 

33 tanesinin yerli oynadığını düşünün sinemalarda. Sinemacı 

bu şarta girdiği zaman gençlere katkıda bulunmayacak mı? 

Eğer parayı bulamazsak, maliyeti çok yüksek filmler çekemeyiz, 

iyi filmler çekemeyiz anlamına gelir. Sinema ticari bir olaydır, 

bunu yok sayamayız, düşük bütçeyle çekilen filmlerin bile bir 

maliyeti var. Eğer böyle devam ederse Türk sinemasının geleceğinden 

çok büyük endişelerim var. 

İzleyici: Günümüzde, dağıtım, gösterim, işletme tekeli dev 

Amerikan şirketlerinde. Onların izni olmadan Türkiye’de herhangi 

bir Türk filmi gösterilemez. Peki buna karşı ne yapıldı? 

Kadir İnanır: Dışardan gelen güç buradaki o potansiyeli görmüşse, 

hiç kimse bu gücün karşısında dayanamaz. Şu anda 

Amerikalılar Çin’e, Türkiye’ye, Orta Asya’ya, Orta Doğu’ya büyük 

yatırım halindeler. Bütün projeler buralarda ortak prodüksiyon 

bulup çekilmek üzere düzenleniyor. Dev bir Amerikan dağıtım 

şirketi Türkiye’ye girmişse, onu engelleyemeyiz. Türk sineması 

hiçbir zaman endüstri olamadı. Yarı endüstri bile olamadı.


Hasbelkader yıllar gelip geçti. 75 milyon insan var Türkiye’de, 

çevremizde de etkileyebileceğimiz komşularımız var; böyle bir 

potansiyelini Türk iş dünyası göremedi. Tekrarlıyorum, bizim 

yapımcıların çoğu sinemacı değildir zaten, ticaret yapıyorlar. 

İzleyici: Türk sinemasında sansürle ilgili uzun bir tarihi var. 

Sizin de mutlaka sansürle ilgili anekdotlarınız vardır. İlginç 

olanları neler? 

Kadir İnanır: Benim filmlerim kadar sansüre uğrayan yoktur 

herhalde. Dokuz kişilik bir ekipti bunlar. Devletin dokuz ayrı 

biriminin bir araya geldiği bir denetleme ekibiydi. O adamlardan 

film geçirmek için beni ne kadar kullandı yapımcılar; yemeğe 

çıkarmalar, şirin gözükmeler... Hepsi de saf Anadolu insanı, 

devleti onlara teslim etmişler. İçlerinde asla burjuvaların 

olmadığı insanlar. Hakimler, savcılar, kaymakamlar... Zengin 

çocuklarını bu mesleklerde göremezsiniz. Onlar sanki devlet elden 

gidiyormuş gibi “Aman böyle filmler çekmeyin” diyorlardı. 

Bir de o yetki onlara verildi diye, Allah ne kasırgalar estiriyorlardı. 

Bu filmciler sansür kuruluyla ilişkiye girmek için neler 

yapıyorlardı. En son size bir örnek vereyim; biz Tatar Ramazan’ı 

1990 yılında çektik ama aslında ondan 15 yıl evvel göndermiştik 

sansüre. Önce senaryoyu gönderiyorsunuz, oradan onay geliyor, 

sonra senaryoyu birebir çekip tekrar gönderiyorsunuz; iki 

defa yani. Toptan reddettiler senaryoyu. 15 yıl sonra bir daha 

rahmetli Kerim Korcan ağabeyimiz “ne olur şu filmi çekelim” 

dedi, bir arkadaşla gönderdik, yine reddettiler. Dedim ki ben 

“bir daha gönderelim, şu senaryonun üstüne 1942 yazın.” Sonra 

Ankara’ya gittim, orada bir tanıdığım vardı. Sansür heyetinin 

başkanına “yeni film çekiyorlar, reddetme” dedi. Filmi çektik, 

hatta 90 bin lira filan da yardım aldık. Neler neler çektik biz. 

Şimdi sansür kalktı mı? Arkadaşlar, vali vesayeti diye bir 

şey var, o kalkmadığı sürece sansür kalkmaz. Bir vali isterse, 

bir etkinliğin toplumda infial yaratacağı kanaatine vardığı 

anda o etkinliği yasaklar. Sinema da bunun dışında bir olay 

değil, o yasa hâlâ duruyor çünkü. Şimdi fazla üstüne gitmiyorlar 

çünkü üretim yok, az film çekiliyor. En son çektiğim Son 

Cellat filmine vizyondayken 18 yaş sınırı getirdiler. Gazeteciler 

sorduğunda “ben bir bakanla konuşayım sonra sorun, benim 

tanıdığım Ertuğrul Günay bu yasağı kaldırır” dedim. Sonra o 

aradı beni, iyi arkadaşımdır, eski dava arkadaşımızdır. “Sakın 

bağırma” dedi. “Burada kurullar var” dedi. Bakanlıkta denetleme 

kurulları varmış, eski profesörlerden falan oluşan, hâlâ 

da varmış. “Bunlardan biz kurtulamadık” dedi. Bir de yasa ge-


reği uzun süre kalıyorlarmış. “12 Eylül’ün anlatılmasına, bu 

tip şeylere karşı bunlar” dedi. Film de ticari film değil ki zaten! 

Ama allem ettik kallem ettik, altıncı günde yaş sınırını 13’e düşürdüler. 

İzleyici: Sansüre gönderdiğiniz senaryonun başka, filme çektiğiniz 

senaryonun başka olduğu oldu mu? Ya da sansür için ayrı 

senaryolar yazıldı mı? 

Kadir İnanır: Biz yaptığımız filmlere sansürden ret geleceğini 

bilerek yapıyorduk zaten. Ama bir güvencemiz vardı, Danıştay 

kararıyla çıkarıyorduk. Yani bu sezon oynayacak film, bir sezon 

sonra oynuyordu, öyle çok film yaptık. Onlar da zaten çok 

büyük ilgi gördüler, hem yurt içinde hem yurtdışında.


Kadir İnanır kimdir? 

1949’da Ordu’da doğdu. İlk ve ortaokulu Fatsa’da, liseyi 

İstanbul’da, Haydarpaşa Lisesi’nde okudu. Marmara Üniversitesi 

İletişim Fakültesi Radyo-TV ve Sinema Bölümü’nü bitirdi. 

1969 yılında Saklambaç gazetesinin yarışmasında ‘Fotoroman 

Kralı’ seçilen İnanır, böylece oyunculuğa başladı. Türkan 

Şoray’la birlikte rol aldığı Selvi Boylum Al Yazmalım’daki İlyas 

rolüyle hafızalara kazındı. Atıf Yılmaz, Orhan Aksoy, Halit Refiğ, 

Erdoğan Tokatlı, Zeki Ökten, Şerif Gören ve Ömer Kavur 

gibi çok sayıda usta yönetmenle çalıştı. Ah Gardaşım (1990) ve 

Savcı (1992) ile yönetmenliği de denedi. 

Başlıca Filmleri 

Yedi Adım Sonra 1968 

Dönüş, 1972 

Utanç, 1972 

Bitirim Kardeşler, 1973 

Askerin Dönüşü, 1974 

Pisi Pisi, 1975 

Dila Hanım, 1977 

Selvi Boylum Al Yazmalım, 1977 

Cevriyem, 1978 

İsyan, 1979 

Ah Güzel İstanbul, 1981 

Kırık Bir Aşk Hikayesi, 1981 

Bir Yudum Sevgi, 1984 

Yılanların Öcü, 1985 

Amansız Yol, 1985 

Katırcılar, 1987 

72. Koğuş, 1987 

Medcezir Manzaraları, 1989 

Karılar Koğuşu, 1989 

Tatar Ramazan, 1990 

Ah Gardaşım, 1991 

Komser Şekspir, 2000 

Gönderilmemiş Mektuplar, 2002 

Son Cellat, 2008

Başlıca Ödülleri 


1973 Adana Film Şenliği En İyi Erkek Oyuncu Ödülü (Utanç) 

1986 Antalya Film Şenliği En İyi Erkek Oyuncu Ödülü 

(Yılanların Öcü) 

1990 Ankara Film Festivali En İyi Erkek Oyuncu Ödülünü 

(Medcezir Manzaraları) 

2000 Antalya Altın Portakal Film Festivali Yaşam Boyu Onur 

Ödülü 

2007 SİYAD Onur Ödülü 

2011 Adana Altın Koza Film Festivali Yaşam Boyu Onur Ödülü

Kadir İnanır - Mithat Alam Film Merkezi

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?