190918 SHUSHICE BOOKLET PER WEB

agroturizËm & kantina ‘ilir’ 

shushicË 

Kantinë vere 

Restorant 

Bujtinë

Punuar nga commonsense.studio 

Me kërkesë të familjes Mendalliu 

Gusht 2019 

Rruga “Naim Frashëri”, Nr. 1, Tiranë 

www.commonsense.studio 

info@commonsense.studio 

+355 67 36 51 480

Tabela e përmbajtjes 

4 

8 

10 

12 

36 

Akademia 100+ Fshatrat 

Modeli i zhvillimit të fshatit 

Fshati Shushicë 

Agroturizëm dhe Kantina ‘Ilir’ 

Mundësi bashkëpunimi & financimi 

3

Agroturizëm & Kantina ‘Ilir’ 

4


Fig. 2 

Posteri i shpalljes së fillimit të Akademisë 100+ Fshatrat, si nismë e Qeverisë Shqiptare nën zbatimin 

e Agjencisë Kombëtare të Planifikimit të Territorit. 

Akademia 100+ Fshatrat është një 

sipërmarrje e Qeverisë Shqiptare, 

iniciuar nga Zyra e Kryeministrit, e 

cila është vënë në zbatim nga Agjencia 

Kombëtare e Planifikimit të Territorit 

(AKPT), në bashkëpunim të ngushtë me 

Ministrinë e Bujqësisë dhe Zhvillimit 

Rural (MBZHR), Ministrinë e Turizmit 

dhe Mjedisit (MTM), Ministrinë 

e Kulturës (MK) dhe Ministrinë e 

Infrastrukturës dhe Energjisë (MIE). 

Akademia100+ Fshatrat vjen në zbatim të 

Programit Kombëtar të Zhvillimit Rural 

“100 Fshatrat” dhe ka në fokus të saj 100+ 

Fshtrat pjesë e Programit Kombëtar dhe 

si objekt kryesor hartimin e modeleve të 

zhvillimit për secilin prej tyre, bazuar tek 

potenciali turistik i vendit. 

Programi i 100 fshatrave synon të zhvillojë 

hapësirat rurale me investime të integruara 

në zonat e përcaktuara (100 fshatra), 

nëpërmjet 3 objektivave: 

a) Përmirësimi i infrastrukturës publike; 

b) Zhvillimi ekonomik nëpërmjet 

diversifikimit të aktiviteteve ekonomike; 

c) Zhvillim i kapitalit social dhe njerëzor. 

Janë identifikuar 3 projektet strategjike të 

Programit të 100 fshatrave: 

1. Zhvillimi i Agroturizmit Shqiptar; 

2. Ngritja e Inkubatorëve për 

Mbështetjen e Prodhimeve 

Tradicionale; 

3. Rrjeti i Dyqaneve “EDUA”. 

Fig. 1 

Harta me 22 lot-et e ndryshme, të përbëra nga 4-6 fshatra secili. 

5


Fig. 3 

Harta me fshatrat e rajonit 9 dhe 10, të njohura si qendra periferike. 

Fshatrat e Rajonit 9 shtrihen në zonën 

qendrore të Shqipërisë dhe janë pjesë 

e basenit ujor të lumit Shkumbin. Të 

ndodhura në lartësi të ndryshme territori, 

ato janë të pasura me burime të larmishme 

natyrore e bujqësore, si rrjedhojë të pasura 

edhe në produkte territori. Duke u shtrirë 

përgjatë aksit lindje - perëndim këto 

fshatra janë pjesë e rrugëtimeve historike 

e kulturore, të cilat kanë ndikuar ndjeshëm 

në zhvillimin e tyre me karakter komunitar. 

Ndër asetet më të rëndësishme të fshatrave 

të rajonit janë njerëzit dhe komuniteti, 

të cilët me aktivitetet dhe nismat e tyre 

krijojnë potencialisht vendbanime jo vetëm 

tërheqëse, por edhe të jetueshme. 

Secili nga fshatrat e lotit përmban burime 

të veçanta që njëkohësisht i dallojnë dhe 

bashkojnë më njëri-tjetrin: 

Zona e Gjinarit ruan traditat dhe 

zejet artizanale autentike si dërstila. Me 

investimet e reja në formë bujtinash, kjo 

zonë ka qenë ndër të parat që ka përqafuar 

denjësisht konceptin e agrtoturizmit. 

Dardha njihet si fshati mes gurrave dhe 

është një fshat i pasur me dru arrorë, fruta 

të thata, bimë mjekësore dhe mjalt. 

Stëbleva njihet për disa produkte 

bujqësore vjeshtore si qepa, fasulja dhe 

kungulli, por kultivari më i rendësishëm 

është patatja e Steblevës. 

Rrajca, një zonë e lashtë me tradita, 

etnografi dhe folklor të pasur gjendet mes 

Parkut Kombëtar të Shebenik-Jabllanicës 

dhe përmban pasuri të shumta natyrore, si 

bimët mjekësore dhe ahishtet e mbrojtura 

si pasuri botërore nga UNESCO. 

Shushica përfaqëson një fshat me 

karakter bujqësor për shkak të 

terrenit të ulët fushor dhe afërsisë 

me lumin Shkumbin. Në Shushicë, 

tokat bujqësore prodhojnë produkte 

nga më të larmishmet të cilat janë 

konkurruese në treg. Ndërkohë, edhe 

historia e traditat etnografike zënë 

një vend themeltar në identitetin e 

fshatit, i cili njihet për vallen dyshe të 

Byshekut dhe veshjet popullore. 

6


Fig. 4 

Harta e Rajonit 9 së bashku me fshatrat dhe qytetet në afërsi të tyre. 

I gjithë rajoni i cili përmban në vetvete 

pasuritë më të paçmuara: individët e 

angazhuar të komunitetit, ka mundësinë të 

sjellë vetë ndryshimin e kërkuar në shoqëri. 

Atje ku ka individë të cilët e bazojnë 

punën e tyre në të mirë të fshatit, individë 

profesionistë që e duan ndryshimin në fshat, 

individë që ndërmarrin iniciativa, atje ka 

edhe individë që janë largpamës e nismëtarë. 

Kësisoj, modelet e zhvillimit janë të bazuara 

te komuniteti dhe banorët nismëtarë, për të 

arritur një ekuilibër midis aftësive prodhuese 

dhe veçorive turistike të secilit fshat. 

Propozimi i zhvillimit të modeleve të 

qendrueshme, bazohet te potencialet e 

aktorëve përbërës të komunitetit dhe aseteve 

publike, duke synuar të formojë një rrjet 

të larmishëm ndërveprues. 

Hallka e parë e ciklit mbështetet në 

zhvillimin e identitetit komunitar, duke 

synuar si fillim fuqizimin e individit, 

si anëtar i një bashkësie më të madhe 

ndërvepruese. Më tej, një individ e banor 

i fshatit i shëndoshë, shtrin ndikimin e tij 

në një grupim më të madh njerëzish, të 

aftë për të sjellë e fuqizimin e pjesës tjetër. 

Kjo qasje nxit dhe kërkon përmirësimin 

e përdorimit të potencialeve të fshatit 

nga banorët e tij, duke u mbështetur 

nga investimet publike, të cilat kanë për 

qëllim të lehtësojnë mirëfunksionimin 

e jetës në fshat e rajon, dhe t’u japin 

shtysë zhvillimeve të mëtejshme të tij. 

7


Fig. 5 

Grafikë e përqasjes strategjike të zhvillimit të rajonit 09. 

Përqasja strategjike 

Përqasja strategjike bazohet në pesë shtylla 

të rëndësishme që vënë në lëvizje të gjithë 

ciklin e zhvillimit të fshatrave të lot-it 9. 

Hallkat e zinxhirit nisin nga komuniteti dhe 

synojnë fuqizimin e individit, si anëtar i një 

grupimi më të madh ndërveprues. 

Ky zinxhir pasurohet me investime të cilat 

mbështesin mirëfunksionimit 

e fshatit, dhe u japin shtysë modeleve 

të zhvillimit me bazë kapacitetet 

njerëzore të vetë fshatit. 

Kështu, cikli mbetet i plotë dhe nxit një 

perpetum mobile me synim arritjen e sa më 

tepër investimeve dhe sipërmarrjeve nga 

vetë banorët. 

8

Modeli i zhvillimit të fshatit 

Fig. 6 

Skemë shpjeguese e pjesëzave të ciklit strategjik të zhvillimit të fshatrave të rajonit 09. 

9


NATYRA 

KULTURË 

NATYRA 

KULTURË 

DUSHKU I 

LLESHANIT 

KIS 

VA 

MALE 

BLEGTORI 

MALE 

BUJQËSI 

BLEGTORI 

MALI I 

SHPATIT 

AGROPËRPUNIM 

ART 

& Z 

DER 

BUJQËSI 

Fig. 7 

Skemë grafike e burimeve që ofron 

VETI 

zona 

KURATIVE 

e Shushicës. 

AGROPËRPUNIM 

RROBUJT E 

ZELESHNJËS 

B 

MED 

10 

VETI KURATIVE 

I shtrirë përkrah rrjedhjes së mesme të 

lumit Shkumbin, fshati Shushicë gjendet 

shumë pranë qytetit të Elbasanit, me një 

largësi prej vetëm 6 km. Kjo afërsi me 

zonën urbane ka ndikuar në zhvillimin 

ekonomik dhe social të kësaj zone, si edhe 

në perceptimin e përgjithshëm të saj si një 

lagje e Elbasanit. 

Prania e elementeve të rëndësishme ujore, 

siç është lumi Shkumbin, dhe lartësia e 

ulët e terrenit kanë sjellë zhvillimin me 

karakter kryesisht bujqësor të zonës. 

Sipërfaqja më e madhe e fshatit zihet nga 

tokat e ulëta fushore të cilat janë të begata 

dhe shfrytëzohen mjaft mirë nga banorët. 

Ndikim të rëndësishëm në këtë aspekt ka 

PIKA 

PANORAMIKE 

edhe klima mesdhetare, e përshtatshme për 

kultivimin e një shumëllojshmërie kulturash 

bujqësore duke filluar nga pemët frutore, 

agrumet, perimet, e deri tek ullinjtë, rrushi, 

arrat e gështenjat. 

Nga ana kulturore, ky fshat gjithashtu 

përmban vlera të veçanta. Vallja e Byshekut 

së bashku me kostumet tradicionale 

popullore të Shushicës përbëjnë një binom 

me vlera të paçmueshme për zonën. 

Dikur Shushica kishte edhe dërstila dhe 

mullinj funksionalë, të cilat vitet e fundit 

janë lënë disi në harresë dhe pluhurosur për 

arsye të rritjes ekonomike dhe lehtësisë së 

gjetjes në treg të produkteve të konsumit. 

VR 

UL 

PËR 

PROD

Fshati Shushicë 

DUSHKU I 

LLESHANIT 

KISHA E 

VALËSHIT 

EMANUELI 

Student, kryeplak i Lleshanit 

MALI I 

SHPATIT 

ARTIZANAT 

& ZEJA E 

DERSTILËS 

FADIL DERSTILA 

Fermer, çoban, dërstilës 

IM 

RROBUJT E 

ZELESHNJËS 

BIMË 

MEDICINALE 

LIRIE & VASIL BEZHANI 

Agronomë, artizanë 

FLUTURA 

Prof. Etike, sipërmarrëse 

PIKA 

PANORAMIKE 

Fig. 8 

VRESHTA 

ULLISHTE 

LIGOR PANXHI 

Agronom, fermer, 

kujdeset për kishën 

Skemë e pasurive natyrore dhe kulturore të fshatit, si edhe nismëtarët: burimet njerëzore të zonës. 

Fig. 9 

Tabelë shpjeguese e PËRPUNIM potencialeve, mundësive, nevojave dhe mbështetësve KATINA & të KOSTANDIN familjes Mendalliu. XHOLLI 

PRODUKTESH 

Banorë të Gjinarit, sipërmarrës 

11


12

Projekti 

Hartë skematike me pikat kyçe të fshatit Shushicë në raport me pronën për zhvillim agroturistik. 

13


Hartë me pronat e familjes Mendalliu në fshatin Shushicë në 

afërsi të Byshekut, të destinuara për zhvillim bujqësor dhe 

agroturistik. 

14

Projekti 

15


16

Projekti 

Arkitektura tradicionale e zonës 

Ndërtesat tradicionale të Shushicës 

përfaqësojnë banesat tipike të fshatrave të 

Shqipërisë së Mesme: shtëpi një-katëshe, 

me mure balte / qerpiçi, me çati me rrasa 

guri e më vonë me dru e tjegulla. 

Më vonë, kur edhe ekonomia u rrit, 

fshatarët nisën të ndërtonin shtëpi dykatëshe, 

ku në katin përdhes mbanin 

bagëtinë (quri), e në katin e parë banonin 

të zotët e shtëpisë. Në të njëjtën mënyrë 

ndërtoheshin edhe godinat e mullinjve, por 

kryesisht me muraturë guri. 

Ndërtesat e reja 

Ndërtimet e reja në fshat, sidomos në 

vitet e fundit janë kryesisht struktura të 

ndërtuara me materiale betoni, tulle, etj. 

Për tju përshtatur ndryshimeve të kohës 

dhe teknologjisë, shpeshherë abuzohet me 

këto materiale. 

Rekomandime 

- Sugjerohet kujdes në përzgjedhjen e 

materialeve të ndërtimit, duke mos krijuar 

ndërtesa të cilat nuk përfaqësojnë një 

marrëdhënie të mirë më kontekstin ku 

ndodhen. 

- Evokimi i stileve të ndërtimit që nuk i 

përkasin vendit dhe kontekstit, sugjerohet 

të shmanget. 

- Rekomandohet përdorimi i kujdesshëm 

dhe i ndërgjegjshëm i materialeve të reja 

dhe tradicionale, të sjella në stile ndërtimi 

bashkëkohore. 

- Për tju përshtatur kontekstit rural dhe 

natyror, sugjerohet përdorimi i materialeve 

ekologjike dhe tradicionale, si guri, druri, 

tjegulla e vendit, etj. 

- Nuk inkurajohet njëhsimi i ngjyrave të 

fasadave të ndërtesave, dhe as përdorimi i 

ngjyrave të forta e të shndritshme. 

- Sugjerohet kujdes në format e jashtme të 

ndërtesave dhe nuk sugjerohet përdorimi 

i formave (kryesisht të çative) tejet 

ekspresive. 

Rikonstruksione dhe adaptime 

Rekomandime 

- Në rastet e rikonstruksionit apo 

ripërdorimit të objektet ekzistuese, 

sugjerohet ruajtja e formave ekzistuese 

të godinave, si edhe ruajtja e muraturës, 

çative, etj. për të shmangur ndryshime 

të mëdha fizike, të cilat mund të mos i 

përgjigjen kontekstin të ndërtimit. 

- Nuk rekomandohet ‘maskimi’ apo 

fshehja e materialeve primare të ndërtimit, 

nën veshje guri apo materialesh të tjera. 

- Sugjerohet identifikimi i objekteve të 

braktisura, të cilat mund të adaptohen e të 

përmbajnë funksione të tjera. 

Fig. 10 (majtas) 

Skemë me konceptet dhe parimet e marra në konsideratë gjatë projektimit të Agroturizëm dhe 

Kantina ‘Ilir’. Përshtatja me terrenin e thyer kodrinor, orientimi i godinës për të mundësuar ventilimin 

natyror të duhur, diellëzimi dhe hijëzimi sipas nevojave të funksioneve. 

17


18

Projekti 

KANTINA ‘ILIR’ 

Kantina ‘Ilir’ gjendet në qytetin e Elbasanit 

dhe operon prej disa vitesh në tregun 

vendas e të huaj, falë përvojës së tyre 

mbi 10-vjeçare. 

Disa prej llojeve të verërave që prodhohen 

dhe përpunohen në Kantinën ‘Ilir’ janë: 

Riesling 

• Tokai 

• Muskat 

• Kabërnet 

• Merlot 

• Gewyrtstraiminer 

• Kabërnet / Sauvignon 

• Passito, etj. 

Përveç përpunimit të llojeve të ndryshme 

të rrushit, ata kultivojnë varietete të 

veçanta dhe autoktone në vreshtarinë 

përkatëse. Vreshtat e tyre aktualisht 

prodhojnë rreth 200-250 kuintalë rrush 

të llojeve të ndryshme. Ndërkohë, për të 

përmbushur nevojat, një sasi prej rreth 

150-200 kuintalësh merret nga fshatarët e 

zonës së Elbasanit dhe Shushicës, si edhe 

nga zona e Vlorës. Kapaciteti maksimal i 

Kantinës ‘Ilir’ arrin afërsisht prodhimin e 

25,000 - 30,000 litra verë në vit. 

Me synimin për tu zhvilluar, lind edhe 

nevoja për ndërtimin e një kantine të 

mirëfilltë, sipas kushteve optimale dhe 

standardeve të kantinave në botë. Kjo sjell 

edhe nevojën për zgjerimin e sipërfaqeve 

të vreshtave të mbjella në zonë. Më tej, 

përqafimi i konceptit të agroturizmit, do 

të mundësojë përjetimin e eksperiencës së 

vërtetë të fshatit dhe njohjen nga afër me 

proceset e prodhimit të verës shqiptare. 

Fig. 11 (majtas) 

Logo e Kantinës ‘Ilir’. 

Fig. 12 (poshtë) 

Etiketa të ndryshme të verërave të Kantinës ‘Ilir’. 

19


Fig. 13 

Planimetri skematike e ndarjes funksionale të Agroturizëm & Kantina ‘Ilir’. 

20

Projekti 

Fig. 14 

Plan-sistemim dhe planimetri e katit përdhe të Agroturizëm & Kantina ‘Ilir’, ku tregohet 

marrëdhënia e godinës dhe lidhja mes funksioneve të ndryshme nëpërmjet korridorit-tunel. 

21


Fig. 15 

Planimetri e përgjithshme e katit të parë të Agroturizëm & Kantina ‘Ilir’ në Shushicë, ku tregohen 

hapësirat me funksione private si akomodimi në bujtinë, dhe ndërkatet e kantinës me funksion 

magazinim dhe laborator. 

22

Projekti 

Fig. 16 

Planvendosje e objektit Agroturizëm & Kantina ‘Ilir’ në Shushicë, ku dallon mbulesa e godinës me 

çati me tjegulla vendi dhe marrëdhënia me terrenin kodrinor të fshatit. 

23


Fig. 17 

Pamje tre-përmasore e Agroturizëm dhe Kantina ‘Ilir’ në Shushicë, ku vihet re përshtatja e godinës 

me terrenin kodrinor të fshatit. 

24

Projekti 

Fig. 18 

Pamje në përspektivë e Agroturizëm dhe Kantina ‘Ilir’. 

25


Fig. 19 

Pamje e fasadës veri-lindore të Agroturizëm & Kantina ‘Ilir’. 

26

Projekti 

Fig. 20 

Pamje e verandës së pasme të Agroturizëm & Kantina ‘Ilir’ në Shushicë. Dallohet marrëdhënia e 

hapësirave të akomodimit me oborret e pasme të tyre. 

27


28

Projekti 

Fig. 21 (majtas, lart) 

Pamje e korridorit-tunel që lidh kantinën 

me restorantin duke shërbyer si një 

ambient i ndërmjetëm. 

Fig. 22 (majtas, poshtë) 

Pamje e jashtme e verandës së Agroturizëm 

& Kantina ‘Ilir’. Vihet re karakteri ftues i 

hapësirës dhe trajtimi me materiale vendase. 

Fig. 23 (poshtë) 

Pamje e hapësirës së ndërmjetme të kantinës. Në brendi 

gjendet dyqani i Kantinës ‘Ilir’ dhe hapësira e magazinimit të qetë. 

29


Fig. 24 (lart) 

Pamje e brendshme e korridorit-tunel të Agroturizëm 

& Kantina ‘Ilir’. Në raste të veçanta kjo hapësirë 

mund të shërbejë si një zgjatim i restorantit, apo 

hapesirë eventesh që lidhen me kantinën, si psh. 

shtypjen e rrushit në mënyrë artizanale gjatë 

festave lokale të vjeshtës. 

Fig. 25 (djathtas, lart) 

Pamje e korridorit që lidh kantinën me 

restorantin, duke ofruar për vizitorët një 

atmosferë të këndshme . 

30 

Fig. 26 (djathtas, poshtë) 

Pamje e pasme e korridorit dhe shkallares që 

lidh katin përdhe me katin e parë, ku gjenden 

hapësirat akomoduese të bujtinës ‘Ilir’.

Projekti 

31


32

Fig. 27 (majtas, lart) 

Pamje e ambienteve të brendshme të Kantinës ‘Ilir’. Dallohen materialet 

vendase tradicionale, si guri dhe druri, të cilat ngrohin hapësirën. 

Projekti 

Fig. 28 (majtas, poshtë) 

Pamje e brendshme e hapësirës së magazinimit të qetë 

në Kantinën ‘Ilir’. 

Fig. 29 

Pamje e verandës së mbuluar të Agroturizëm & Kantina ‘Ilir’. 

33


Fig. 30 

Pamje e hapësirave midis kantinës dhe 

restorantit, të cilat ofrojnë mundësi për 

aktivitete të ndryshme. 

Fig. 31 

Pamje e hapësirave akomoduese të bujtinës, të 

cilat ofrojnë një atmosferë të ngrohtë nëpërmjet 

materialeve vendase dhe elementeve 

tradicionale, si oxhaku. 

34 

Fig. 32 

Pamje e brendshme e hapësirave akomoduese të 

bujtinës, të cilat shohin drejt oborreve me bimësi 

vendase, dhe peizazhit kodrinor të fshatit.

Projekti 

35


SIPËRFAQE 

PRODHIM (FERMENTIM) 

KANTINË MAGAZIMIN (QILAR) 

LABORATOR 

470 m 2 AMBIENT SHITJEJE 

TUALETE 

AMBIENT NGRËNIEJE 

RESTORANT BAR 

KUZHINË 

470 m 2 DHOMË FRIGORIFERIKE 

TUALETE 

AKOMODIM DHOMA GJUMI (X3) 

SUITË 

470 m 2 AMBIENTE SHËRBIMI 

180 m 2 

110 m 2 

30 m 2 

40 m 2 

4 m 2 

107 m 2 

15 m 2 

28 m 2 

8 m 2 

15 m 2 

75 m 2 

50 m 2 

50 m 2 

TOTALndërtim 

1200 m 2 

Tab. 1 

Tabelë e sipërfaqeve të hapësirave kryesore të Agroturizëm & Kantinë ‘Ilir’. 

KAPACITETE 

RESTORANT 

AKOMODIM 

STAF 

Numri i tavolinave Numri i personave 

Numri i të punësuarve 

20 120 9 20 

Tab. 2 

Tabelë treguese e kapaciteteve të Agroturizëm Shushicë, si edhe numri i parashikuar i të punësuarve. 

36

KOSTOT E PROJEKTIT 

Mundësi bashkëpunimi dhe financimi 

KOSTO E PARASHIKUAR 360 000 EUR 

MBËSHTETJE FINANCIARE IPARD II 

Masa 3, pika 3.4 (Sektori i verës) 

Masa 7, Pika 7.5 (Turizmi rural dhe ai i natyrës) 

(Investitore grua) 

65% 

234 000 EUR 

INVESTIM PRIVAT 

35% 

126 000 EUR 

Tab. 3 

Tabelë treguese e kostos totale të parashikuar të projektit, si edhe mundësitë e financimit nëpërmjet 

fondeve të nismës IPARD II për Sektorin e verës (Masa 3) dhe Zhvillimin e Turizmit Rural dhe të 

Natyrës (Masa 7). 

37

Ekipi i punës: 

Jurtin HAJRO 

Ardiola BARDHOSHI 

Jona OSMANI 

Olsi ALUKU 

Premton BRAHA

Bazuar në nismën e Qeverisë Shqiptare të Programit 100 Fshatrat. 

Me fokusin në zhvillimin agroturistik të vendit, nëpërmjet mirëpërdorimit të 

burimeve natyrore dhe njerëzore të fshatrave.

Gusht 2019

190918 SHUSHICE BOOKLET PER WEB

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?