FLORIAN VERNET

FLORIAN VERNET
(1941- )
« La paraula que desliura lo jorn »
1
Maëlle CLOAREC
OC 0013
2006-2007

Somari
Biografia de Florian Vernet…………………………………………………..2
Bibliografia
• La pedagogia…………………………………………………………..3
• Las recercas……………………………………………………………3
• Las òbras……………………………………………………………....4
• Las reedicions………………………………………………………....5
• Los estudis…………………………………………………………….5
Las òbras policiaras
• E Freud dins aquò ?...............................................................................6
• My name is degun…………………………………………………… 7
• Suça-sang connexion………………………………………………….8
• Ont’a passat ma planeta ?......................................................................9
• Popre ficcion…………………………………………………………10
Lo roman policièr……………………………………………………………11
Las novèlas
• Qualques nòvas d’endacòm mai……………………………………..15
• Extrach : Prològ e Epilòg…………………………………………….17
• Miraus escurs………………………………………………………...19
• Vidas e engranatges………………………………………………….21
Conclusion…………………………………………………………………..23
2

Biografia
Nascut en 1941, a Besièrs dins un mitan obrièr, Florian Vernet ven d’una
familha besierenca dempuèi tres generacions. Se parlava occitan a l’ostal, mas calguèt
de temps per que sàpia çò qu’èra aquesta lenga e que poguèsse l’escriure.
Frequentèt l’escòla Dideròt dins un quartièr que, a l’epòca, èra lo « quartièr
negre », lo dels immigrats. Puèi lo licèu Enric Quatre e fin finala l’universitat de
Montpelhièr per d’estudis de filosofia e d’espanhòl.
Passèt lo CAPES a Bordèu en 1964-1965 e foguèt professor a Vilafranca de
Roergue ont Jaume Vedèl li aprenguèt a legir l’occitan. Balhèt de corses d’espanhòl
en 1969, puèi de corses d’occitan (provençal) a partir de 1972, al licèu de Brinhòlas
dins lo Var.
Comencèt de balhar de corses d’occitan (provençal) a l’Escòla Normala de
Draguignan en 1975. En 1983 foguèt encargat de mission pel Rector de Niça.
Bastiguèt amb Paul Castela un DU que la tòca èra de formar sus dos ans un quinzenat
d’ensenhaires cada annada. Foguèt cargat tanben de corses a la Facultat de las Letras
de l’Universitat de Niça. Puèi ensenhèt fins a 1996 dins lo primari e en mairala.
En 1992, passèt una tèsi sus G. Zerbin e demorèt dins la jurada de CAPES
pendent nòu ans. En 1996, venguèt mèstre de conferéncias a l’universitat Pau Valery
de Montpelhièr. Pendent la dintrada seguenta metèron en plaça la formacion
completa : DEUG, Licéncia, CAPES, Master, DEA. Foguèt lo director del
Departament d’Occitan de l’Universitat Pau Valery de Montpelhièr de 1998 fins a
2005. Passèt l’abilitacion per dirigir de recercas en 2001. Prenguèt sa retirada en junh
de 2006.
3

La pedagogia
La bibliografia
Lo Provençau pèr lei dròlles, [s.l.], IEO Var, 1982.
Lei Còntes a l'escòla, CRDP Niça, 1985.
Le Français parlé en Provence, (En collaboracion amb D. Daumàs et P. Carrère), Ed.
COOPEDA, 1986 e 1989.
Fiches pédagogiques à l’usage des Enseignants de l’Ecole Maternelle et de l’Ecole
Elémentaire. "Aquí", Ed. COOPEDA de 1986 à 1990.
- N° 2. Verbes et conjugaisons. (I).
- N° 3. Le Provençal par l’image.
- N° 4. Verbes et conjugaisons. (II).
- N° 5. Occitan, provençal. Mise au point.
Lexique provençal de premier secours. (avec D. Daumas).
- N° 7. Apprentissage du provençal. Impératif et impératif négatif. (I)
La reconstitution de textes.
- N° 8. De poemas per lei pichons.
Utilisacion d’un conte tradicional. “Lo cònte dau paure Lop”.
- N° 10. Utilisacion d’un conte tradicional. “ Lo jorn que lei macarònis ...”.
- N° 13. Les langues vivantes dans l’enseignement élémentaire. le Provençal.
- N° 15. Des exercices pour utiliser l’impératif ... (II)
La littérature occitane.
Langues et Cultures Régionales. Méthodologie. Document de travail, 1984. En
collaboracion amb A. VIANI. (Documents per l’ensenhament de la lenga pels tèxtes).
Textes Occitans. (Pel bachelierat), Edicion provençala, IEO, 1994.
« Pedagogia del tèxt literari », dins Lenga e Païs d’OC. CRDP Lengadòc-Rosselhon,
n° 27, 1995.
Initiation au provençal en Cycle II (Granda seccion de Mairala, CP, CE1) Amb lo
CRDP de Niça, 1996.
En preparacion :
La Traduction de l’occitan. Problèmes théoriques et solutions pratiques.
Des méthodes pour l’enseignement de l'occitan. Essai.
Las recercas
Doctorat d’Estudis Occitans. Édition critique d’un texte occitan du XVIIe Siècle, « La
Perlo dey Musos et coumedies Prouvensalos » de Gaspard ZERBIN, Universitat de
Niça, Facultat de Letras, 1992.
« Valès, Bellaud. Article sur “Pastorale, Psaumes et pièces fugitives de Jean de Valès.
Edicion critica per Joan EYGUN. S.F.A.I.E.O, Montpelhièr, 1992 » e « Louis Bellaud
de la Bellaudière. Actes du Colloque de Grasse, recampats per G. GIBELIN,
4

S.F.A.I.E.O, Montpelhièr, 1993 », dins Òc, n° CCCXII, XIII a Tièira, n° 32, Julhet de
1994.
Petit lexique du provençal à l’époque baroque, Publicacions de l’Universitat de Niça,
1996.
Una antologia borlesca : lo Coucho Lagno de l’editor sestian Jean Roize, 1654.
Tèxtes occitans, n°3, 1998.
Comedias provençalas de Gaspard Zerbin. (Présentacion, causida de tèxtes, reviradas)
Atlantica, 2001.
Dictionnaire grammatical occitan. Gramatica contrastiva (descriptiva et fonccionala)
organisada per dificultats classadas alfabeticament. Universitat de Montpelhièr III,
CEO, 2000. 2° edicion 2003.
Vocabulaire thématique français-occitan, Montpelhièr III, CEO, « Lo gat Ros », 2005.
Que dalle ! Quand l’argot parle occitan, IEO Edicions, 2007.
En preparacion
Edition critique d’un recueil de textes du XVIIe Siècle.
Lou /Coucho Lagno/ Prouvençau,/ Per esconjurar las melan-/couliés de ley gens./ A
Ays,/ Aquo de Jean Roize,/ à la plaço deys Prescheurs"/. 1654.
Biblioteca Méjanes, Ais-en-Provença. Exemplar unic, retrobat en 1991.
Las òbras
Qualques nòvas d’endacòm mai, Toulouse, IEO, « A Tots », 1976. (Recuèlh de
novèlas en lengadocian)
Miraus escurs, Lagarrigue, IEO, « A Tots », 1991. (Recuèlh de novèlas en provençal)
Prèmi Bodon en 1992.
E Freud dins aquò? roman policièr publicat en fuelheton dins la pagina « Mesclum »
de La Marselhesa, 1990-1991.
My name is degun, roman policièr publicat en fuelheton dins « Mesclum » de La
Marselhesa, 1992.
Suça-sang connexion, roman policièr publicat en fuelheton dins « Mesclum » de La
Marselhesa, 1994.
Ont’a passat ma Planeta ? roman policièr publicat en fuelheton dins « Mesclum » de
La Marselhesa, 1995-1996.
Popre Ficcion, roman policièr publicat en fuelheton dins « Mesclum » de La
Marselhesa, 1997-1999.
Vidas e engranatges, [s.l.], IEO, « A Tots », 2004. (Recuèlh de novèlas en
lengadocian)
J@rdin de las Delicias.com, IEO, « A Tots », 2007
5

Teatre. Sièis pèças bilingas francés-occitan, jogadas pel Teatre de la Pòrta d’Italia a
Tolon. Foguèron pas estampadas.
De novèlas isoladas dins de revistas : Jorn, Europe, Obradors, Oc...
De poèmas “Tròces de la Cronica Granda d’Anestesia” dins la revista Jorn. n°1.
1980.
Las reedicions
E Freud dins aquò ? My name is degun, Toulouse, Institut d’estudis occitan,
« Crimis », 1995.
Ont’a passat ma planeta? Suça-sang connexion, Puylaurens, Institut d’estudis occitan,
« Crimis », 2001.
Popre ficcion, Puylaurens, Institut d'estudis occitans, « Crimis », 2001.
En preparacion
Contes (tradicionals e personals) al CRDP de Montpelhièr, 2007
Copa cap, roman
Los estudis
BARTHE, Roland, S/Z, Le Seuil, colleccion Points, 1970.
EVRARD, Franck, Lire le roman policier, Dunod, 1996.
GENETTE, Gérard, Figure V, Le Seuil, 2002.
MERLE, René, « Florian Vernet e lo polar », Tr’òc, n°15, mars 1992.
MERLE, René, « Un acte vitau », Occitans, n° 47, 1992.
POITEVIN, Matthieu, « Le feuilleton parodique de Florian Vernet », dins Lengas
revue de sociolinguistique, n°48, 2000.
REUTER, Yves, Le Roman policier, 128, 1997.
TODOROV, Tzvetan, Poétique de la prose, Seuil 1971.
6

E Freud dins aquò ?
Es un roman policièr publicat en fuelhetons dins « Mesclum », suplement
occitan del jornal La Marselhesa del mes de genièr 1990 al mes de mai 1991.
Valentin Lambert pensa de partir en vacanças quora Bernard Flapit li balha un
pretzfach. Deu assegurar la proteccion del Professor Cambeta e de sas misteriosas
recercas. Quora va al domicili del scientific, es assucat e lo professor es estat raubat.
Puèi va rescontrar la secretària de Cambeta : Ataliá Nicomeda. Totes dos començan
l’enquista. Seguisson la pista dels raubaires : Roston e Bodin, dos integristas catolics
que fan partida de l’ODPO (l’Organisacion de Defensa de la Pensada Occidentala). Lo
comandatari Eric Gaume e un play boy american lor faguèron creire que las recercas
de Cambeta serián un malastre pas la fe crestiana. De fach aprenèm qu’aquestas pòrtan
sus l’elaboracion de supositòris que fan veire la vida en ròsa : pas pus de lagremas, de
suicidi, de guèrra… Mas se la consomacion es tròp importanta, se pòt far un overdòsi.
Es çò qu’arribèt al paure professor que foguèt tormentat pels raubaires abans son
desliurament final. Valentin e Ataliá s’enamoran de mai en mai al fial del tèxt e
Cambeta finís que se pren per Jèsus en caminar sus l’aiga dins lo pòrt de Marselha.
7

My name is degun
Foguèt publicat dins la pagina « Mesclum » de la Marselhesa en 1992.
Akim viu a Pinhòlas, escriu de « romans alimentaris » per se ganhar la vida.
Comença la redaccion d’un roman policièr quand se maina que los murtres qu’inventa,
se debanan dins la vilòta de Pinhòlas. Se tròban los morcèus del còs de Besuqueta la
femna infidèla del farmacian a la gara de Tolon ; la veitura del segond ajonch de la
Comuna, Pèire Pau Rostinhon de la Rostinhèra peta ; lo Senhèr Gandòlfi e sa
mestressa Martina son tuats e meses en bostia de ratatolha dins l’entrepresa de
Gandòlfi ; l’ostal de familha Lestorbit es cremat en incinerar la vièlha barona dins un
lièch ; la veitura de Steve Lopez s’es espotida contra una platana, los frens copats ;
Florimont Craquenbòsc, l’erudit local mòrt d’una overdòsi d’eroïna ; Bruce Lopez es
retrobat escapitat ; Dòna Gandòlfi es retrobada escanada dins lo confessional ; los
Lestorbit son empoisonats ; lo Senhèr Weissmuller e Besuquet son tuats a la caça.
Las darrièras victimas son las que foguèron sospechadas pels murtres de las
primièras victimas.
Akim acaba son roman e comença l’enquista amb Lo Comissari Crampon.
Se maina que la mòrt de Craquenbòsc a enriquesit Francés Talhaceba. Va
furnar dins son ostal, es susprés pel criminal. Talhaceba li conta son istòria : a bastit a
Tolon l’Associacion Preséncia dau Patrimòni. Balhava de conselhs de tota mena per
Minitel. A cada còp qu’un client aviá un problèma, lo reglava en tuar l’enemic.
Pr’aquò el matèt pas que la femna del farmacian. Per lo mercejar, lo farmacian tuèt
qualqu’un d’autre per arrengar qualqu’un mai eca…Atal los assassins se coneissián,
avián de pròvas de la culpabilitat dels autres, se matèron entre eles.
Ariana es una amiga d’Akim. S’enamoran al fial del tèxt.
8

Suça-sang connexion
Aqueste roman policièr es estat publicat en 1994 jos la forma de fuelhetons dins
la pagina « Mesclum » de la Marselhesa e recampat dins la colleccion Crimis en 2001.
Lo narrator, Gaspard Besson es inspector, e trabalha al Comissariat central de
Tolon. Lo roman comença amb la disparicion d’una joventa que la dison Maria
Magdalena. Aparten a una familha influénta e BCBG. Garpard es ajudat per son
collega : Ipolita Darnagàs. L’enquista lo condusís al licèu de Maria Magdalena e
rescontra Sabina qu’es son amiga. Lo va ajudar dins l’enquista. Un autra filha
dispareis : Peggy Navarrò. Es dintrada a l’espital per una veruga e es pas jamai sortida.
Las recercas de Gaspard li permeton de seguir la traça d’una ambuláncia que lo
conductor rauba las filhas. Sospecha quicòm rapòrt a la Clinica de Sgeg e Piston ;
Polita es cargat de gaitar discretament çò que se passa. Es raubat a son torn. Gaspard
acaba l’enquista solet en dintrar dins la Clinica e salvar las doas filhas tan coma son
amic. Comprenèm que los directors de la clinica Sgeg e Piston an bastit lor riquesa e
lor reputacion sus la possibilitat de tornar la joinessa fisica a de femnas vièlhas. Per
aquò raubavan de joventas, e prenián los elements fisics que lor mancavan.
9

Ont’a passat ma planeta ?
Aqueste roman policièr foguèt publicat dins un primièr temps jos la forma d’un
fuelheton dins la pagina « Mesclum » de la Marselhesa de 1995 fins a 1996. Puèi la
colleccion Crimis tornèt editar l’òbra en 2001.
Lo modèl narratiu es un pauc diferent de çò costumièr. Lo narrator ven de la
planeta XAC per explorar la Tèrra. Es en mission per salvar sa planeta. A de poders
subrenaturals : telepatia, pòt cambiar de tèsta a volontat…Tot aquò li permet de ganhar
aisidament d’argent. Trabalha sus un talhièr de construccion, puèi coma professor de
matematicas, e finala coma informatician. Son agach sus las costumas dels terrians es
curiós, tan coma critic. Es l’escasença de fintar amb umor çò que constituís la vida
vidanta. De mai quand arriba sus Tèrra lo narrator es forçat de prene una potinga sens
la quala podriá pas subreviure sus sa planeta. Se maina que n’a pas pus besonh sus
Tèrra. Sa mission lo fòrça a gardar lo contacte amb son Chefe. Contunha de pensar a
Minà son amigueta sus XAC.
Aital sèm dins lo topòs de l’estrangièr que gaita amb un agach nòu un país que
coneis pas. Lo roman se plaça dins la parodia, puèi que los rasonaments del narrator
son mai umoristics que critics.
L’istòria policièra comença quand lo narrator se retròba al mièg d’una batèsta
dins una bostia. Claudi Barsòtti lo salva. Li apren qu’es a far una enquista sus de
malfaictors que fan partida d’una mafià. Mas es susvelhat e doncas amenaçat. Lo
vòlon assassinar dos còps. Aital comença la fugida del narrator e de Claudi Barsòtti
qu’ensajan d’escapar als assassins. Cal dire qu’amb sos poders subrenaturals, lo
narrator a trobat de documents comprometents gràcia a l’informatic. De Genèva a
Marselha, son preses en estòp per Mariana, una tòp mòdel. Aquesta es raubada ; serà
escambiada contra los documents. Claudi Barsòtti e lo narrator tròban lo luòc ont son
los malfaictors. I van e a dos, capitan d’arrestar (o de tuar) totes los obstacles.
Desliuran Mariana.
Paralèlament a l’enquista policièra, lo narrator recep de messatges informatics
que li dison: « Cats siás tu? ». Comprenèm pas qu’a la fin que venon de Mariana qu’es
pas la tòp mòdel qu’òm creiriá…de fach es Minà, l’amigueta del narrator que
seguiguèt son amorós sus Tèrra dins la mission. Ara comprenon que çò que arrestèt la
malautiá del narrator, e doncas çò que fa la diferéncia amb XAC es justament lo biais
de viure dels terrians: « La sopa-pisto, lo bolhabaissa, l’alhet, (…) lei partidas de
cambas en l’aire (…) valent a dire un biais de viure qu’es pas tan racionau (…) coma
sus XAC (…) e que balha enveja de viure ». Quand lo coble tòrna sus XAC, tròban
una planeta complètament cambiada, bastida a l’imatge de la Tèrra.
L’epilòg es mai optimist que çò costumièr : la Tèrra es presa coma un modèl
per XAC que la populacion es pas pus malauta. Lo biais de viure de la Tèrra sembla
d’èsser un remèdi sus XAC. Pr’aquò, podèm comprene un messatge pro diferent dins
Vidas e Engranatges que denoncia puslèu las incoëréncias, las injustícias del monde.
10

Popre Ficcion
Aqueste roman policièr foguèt publicat d’en primièr jos la forma de fuelhetons
dins la pagina « Mesclum » de la Marselhesa en 1997. Puèi, la colleccion « Crimis »
de l’IEO tornèt publicar la totalitat del roman en 2001.
Lo personatge màger Critò Paradòx pren en carga la narracion. A la tota debuta
es escondut dins una camioneta amb son collèga Ange Bananian, son a esperar un
cargament de dròga per la mafià. Arrestan Lo Soïssa, Tòni lo Cretat e Molod lo
Profeta. Paradòx a enveja d’accions, d’enquistas. Serà satisfach : li anoncian un
assassinat carrièra de la Bodraga a Sant Barbèu. Es una prostituida de lux
escaisnomada Cintià. Foguèt drogada puèi torturada pendent d’oras. Un crimi
subreven a Pinhòlas : es lo notari Brescambilha, que se tròba una fotògrafia en çò de
Cintià. Paradòx tròba lo nom del macarèl de la prostituida : Kevin Dupont. Comença
son enquista a Pinhòlas amb l’ajuda d’un inspector. Apren qu’una negociacion pausa
problèma rapòrt a la venda d’un terrenh entre la familha Tartanàs e la municipalitat.
De mai, lo notari Bescambilha a pres d’entresenhas sus un manuscrich : Lo Roland
Occitan. Seikò Tamurà ne fa una expertisacion. Se sentís gaitada : Paradòx l’apara. Un
detective privat dintra per efraccion dins l’apartament de Seikò : es forçat de dire la
vertat. « L’associacion de defendeires de la lenga e de la cultura francesa » vòl
crompar lo manuscrich e lo far desaparéisser. Met en securitat Seikò e contunha son
enquista. Tròba Georginà, un travellò, dins l’apartament de Kevin Dupont. De fach,
cada persona qu’ajuda Paradòx morís : l’inspector de Pinhòlas, lo dectective privat per
exempla. Sembla d’èsser seguit per dos mafiosis que cercan un document en rapòrt
amb l’intencion de crompar la proprietat dels Tartanàs. Se compren a la fin que i aguèt
una confusion : Brescambilha a trobat dos documents : un sul terrenh dels Tartanàs e
lo manuscrich del Roland occitan. Parlèt de sa descobèrta a Cintià qu’èra sa prostituida
de lux, que ne parlèt a Kevin son macarèl. Aqueste pachejèt amb los responsables del
Popre, los Italò-Americans que se volián crompar la proprietat. Al moment de la
negociacion, los mafiosis retròban Kevin…
11

Lo Roman policièr
Generalitats
La particion facha per Tzvetan Todoròv dins Poétique de la prose es practica.
Dessepara tres formas del genre : lo roman a enigmas centrat sus l’istòria del crimi, lo
roman negre que se concentra sus l’enquista e lo roman a suspens que mescla los dos.
• Lo roman a enigmas insistís sul procediment analitic que consistís en comprene
las originas del crimi. Lo movement es doncas reflexiu, foncciona a rebors.
• Lo roman negre met en relèu lo caractèr evenimencial de l’enquista. Seguissèm
las reflexions de l’enquestaire, çò que li balha mai d’envergadura. Es un raconte
progressiu.
• Lo roman a suspens ensaja de comprene çò que s’es passat duscas al crimi, mas
es progressiu. Lo present ten la plaça màger. Lo dangièr jòga amb lo temps ; lo
ritme es subte.
Aquesta tipologia es mecanica. E òm vei plan que Florian Vernet jòga amb umor
amb aquestas tendéncias. En general, adoptam l’agach de l’enquistaire, e seguissèm
sos questionaments interiors. La focalisacion interiora dona d’espessor psicologica al
personatge : fin finala, es un òme coma lo legidor qu’a de pensadas leugièras,
coquinas, o deliberativas. Las parentèsis balhan sovent amb umor las soscadissas d’un
personatge que s’aluènha mai que mai d’un « èsser de papièr ».
Pr’aquò, lo trabalh sus lo suspens es fòrça interessant : los personatges son plan
sovent seguits per de mafiosis. L’amiga del narrator es la victima principala : lo
desnosament final permet alara de renfortir l’istòria d’amor.
Cal pas doblidar que los romans policièrs de F. Vernet foguèron estampats jos la
forma de fuelhetons d’en primièr. Atal, l’autor podiá jogar amb l’interés del legidor.
Se retròba aquí la tension sentida a la lectura d’un roman policièr entre la desirança de
perlongar lo frejolum (thrill) e la de conéisser la fin. E mai aquestes elements
siaguèssen nuançats per l’umor, l’autor mòstra sa mestresa perfiècha e naturala del
genre.
12

Los signes, los indicis
Coma o mòstran las recercas de Roland Barthes dins S/Z, lo roman policièr se pòt
legir coma una frasa ermeneutica : « La proposition de vérité est une phrase « bien
faite » : elle comporte un sujet (le thème de l’énigme), l’énoncé de la question (la
formulation de l’énigme), sa marque interrogative (la position de l’énigme), les
différentes subordonnées, incises et catalyses (les délais de la réponse), qui précèdent
le prédicat final (le dévoilement). »
Lo problèma de l’enquistaire serà doncas de partir d’elements fragmentaris e
incomplets per tornar compausar la frasa completa o per lo dire diferentament lo
copacap. Aital, lo narrator de Popre ficcion comença son enquista gràcias als indicis
trobats en çò de Cintià. L’enquistaire de E Freud dins aquò ? multiplica las rescontras
amb de testimònis oculars (duscas a aver una relacion sexuala amb una d’entre eles).
Lo narrator ensaja d’establir de coëréncia ont i a pas que de questionaments.
Aquela concepcion mòstra una feblesa del genre policièr : lo legidor espèra los
indicis ; çò que fa que la lectura es aplicada al deschiframent dels signes e a lor
interpretacion. Aquò a tendéncia a reduire la polisemia e la polifonia del raconte.
Florian Vernet ensaja d’escapar a l’embarrament natural del genre en tornar amb
derision aqueste problèma. Per exemple, dins My name is degun, Akim recep una letra
d’una femna misteriosa. Ne parlarà pas pus. Pr’aquò, a la primièra lectura, se podriá
pensar qu’es un indici que serà utilisat dins la seguida. Jòga amb las espèras del lector.
Per çò que concernís la fin de Ont’a passat ma planeta ? refusa d’acabar lo roman :
« N’avetz pas pro encara, podetz pas vos faire solets, la seguida de l’istòria qu’ai pas
qu’aquò a faire ieu. Seriatz pas en trin de me prendre per un autre ? ». Quand s’acaba
un roman policièr, la tension rapòrt a l’enigma tomba e s’acompanha d’una decepcion
qué que siá la casuda de l’istòria. Un còp de mai se vei plan que l’autor jòga amb aquò
per procedir a una guinhada finala.
A l’amor !
Se ne cresèm las règlas enonciadas per Van Dine, l’amor a pas cap de plaça dins lo
genre del policièr. Mas dins cada roman de F. Vernet, lo narrator a una istòria d’amor :
amb l’amiga de la victima (Suça-Sang connexion), amb la que l’ajuda dins l’enquista
(E Freud dins aquò ?), una amiga en defòra de l’enquista (My name is degun, Ont’a
passat ma planeta ?), o intèrna a l’istòria (Popre ficcion). Dins aqueste darrièr cas,
l’amigueta pòt venir la tòca dels malfactors : Seikò per exemple dins Popre ficcion es
perseguida. L’enquista de Paradòx la met en dangièr : serà una mena de cavalièr
valorós e salvador. Sèm dins la parodia del roman d’aventuras. De fach, la resolucion
de l’enquista passa gaireben totjorn per una perseguida e una batèsta finala que
permeton al narrator de desliurar eroïcament la victima. E mai se lo roman Ont’a
passat ma planeta ? fonccione sus un modèl un pauc diferent dels autres,
l’extraterrèstre vengut de XAC capita de retrobar Mariana que se revela èsser son
amigueta Minà que seguiguèt son amorós dins sa mission sus Tèrra.
13

L’amor es pas sonque romantic en çò de F. Vernet. Aquí tanben l’umor foncciona :
de fach trantalha pas a apondre de digressions sexualas amb mai o mens de detalhs
dins lo raconte : dins Suça-sang Connexion, Gaspard se pavoneja amb Cristèla, una
filha desirabla que dona d’idèas coquinas a sos collègas. Se pòt citar tanben Valentin
Lambert qu’accepta de se far « violar » per la Dòna Bofeti. L’erotisme es fòrça present
dins l’escritura de F. Vernet, en particular dins sas nòvas.
La parodia
Se vei clarament que lo procediment lo mai utilisat per Florian Vernet es la
parodia. Coneis plan las espèras del legidor, e se’n servís.
• L’umor : es impossible de far una tièrra exaustiva. Podèm mentionar los
juòcs suls noms : per exemple Cintià, la prostituida es escaisnomada « 3615
Monina » dins Popre Ficcion, o encara Maria Magdalena dins Suça-Sang
Connexion « ambè un « g » qu’es mai classa ». Dins Ont’a passat ma
planeta ?, l’umor es present dins lo biais de descriure la Tèrra. L’agach es
innocent : capita pas d’utilisar una docha a la debuta del raconte. Multiplica
las experiéncias : lo tàxi amb la circulacion marselhesa, la pauretat dins la
carrièra, lo sexe… Dins Suça-Sang Connexion, la scèna sexuala amb
Cristela es passada jos silenci gràcia a una ellipsi volontària e umoristica:
« Rideu. Ellipsi narrativa (Tròbi que fa moderne que volètz, aquò’s una tissa
que l’ai agantada liege que legiràs de romans americans, e puèi permète de
faire fonccionar l’imaginari dels legeires, trop souvent rovilhat per l’encausa
de la tete) ». Non solament nos frustra mas de mai se trufa de nosautres!
My name is degun met en relèu l’exageracion : per exemple, rapòrt al
nombre de murtres dins la pichòta vila de Pinhòlas que se crei en guèrra.
« Coma se sòna, a vòstre vejaire, quora l’espectaclós deven cotidian ? La
revolucion. ». O encara amb la descripcion de tipes : aital, l’estereotip del
Marselhés racista « Que li an pas semblat catolics, emai eran de blancs coma
vos e ieu ».
• Las parodias de las batèstas : las accions son rapidas e umoristicas : « Viri
la testa e ne preni un que m’ensuca a de bòn. M’an pas mancat. Rideu.
Podetz sonar lo 18. (…) Devi estre desfigurat, condamnat a portar capeu fins
qu’a 2050. » (E Freud dins aquò ?). Lo desliurament coratjós de la victima
es parodic dins Ont’a passat ma planeta ? puèi que Claudi Barsòtti (qu’es
tanben lo nom d’ostal del cap mèstre de la « Marselhesa ») e Cats arriban
sus la terrassa de la vilà dels malfactors en ULM armats de fusilhs a pompa!
• Lo pulp dins Popre Ficcion : Lo pulp fa referéncia al polar american. Son de
novèlas popularas e a bon prètz. L’autoderision e la modestia son mesclada
dins aquesta guinhada mas testimònia de la volontat de l’autor d’escriure
quicòm que siá accessible a totes del punt de vista financièr tant coma
literari. Lo Claudi Barsòtti i vei una allusion al « poulpe » es a dire a la
màfia, çò que seriá una possibilitat puèi que los mafiosis Italò-Americans
del roman fan partida d’una organisacion que se ditz : lo « Popre ».
14

• Lo « hard boiled » se desvolopèt dins las annadas 20 als Estats-Units dins
lo roman negre. Lo detective deu afrontar la violéncia dins la vila al risca de
morir. S’agís pas de dire que lo roman policièr de Florian Vernet seguís lo
meteis modèl. Pr’aquò i podèm trobar de manlèus al « hard boiled ». Per
exemple, l’usatge de la narracion omodiegetic nos permet de conéisser las
reflexions del personatge : que siaguèssen umoristicas: per exemple dins lo
dialòg amb Flapit « (Marcamau se passeja, me dieu, lei compliments còstan
gaire) » o encara « (Silenci me vòu me laissar lo temps de lo
grandmercejar) » ; coquinas : « e l’enveja nècia me pren de li demandar
coma es, son tipe d’òme, en cas. » ; o rapòrt a l’enquista : quand lo narrator
se pausa de questions suls crimis, sus l’enigma…
• Lo roman fuelheton : cal pas doblidar qu’aquestes romans foguèron
estampats jos la forma de fuelhetons dins la Marselhesa. Per plan comprene
lo fonccionament de la parodia dins aquel encastre, l’article de M. Poitavin
es esclairant. D’en primièr, l’autor se servís del suspens ; la narracion es
rapida: per exemple dins Suça-Sang connexion, « ai l’impression que lo
temps preissa de mai en mai ». L’autor jòga amb son legidor gràcia a de
guinhadas : « Cocanha qu’es quatre oras e dèvi anar (siáu segur que l’aviatz
doblitat, vautrei) retrobar Sabina davans lo licèu ». Li permet de nosar un
ligam complice : « Voletz, quand vos costèsse un pareu de cebas saupre
coma s’es acabat tot aquò ? D’acòrdi, mai siatz prevenguts es que vos tròbi
simpatics e bravei tot plen d’aguer seguit fins au desnosador aquesta istòria
terribla ». La complicitat amb lo legidor es importanta per èsser segur que
voldrà conéisser la seguida. De mai, « L’esquichum » resumís l’istòria, per
balhar lo fial de l’enigma als legidors nòus e manténer l’atencion dels
acostumats. Podèm apondre un element de mai qu’afortís la parodia del
suspens amb l’usatge del còp de teatre : aital, lo telefòn que tinda dins E
Freud dins aquò ? es una autò-trufariá. Qualques mots son escambiats, lo
legidor ni mai lo personatge ne’n sabon pas mai.
• Lo burslesc : normalament tot se deu explicar racionalament dins lo roman
policièr. Pr’aquò E Freud dins aquò ? s’acaba amb la caminada sus l’aiga de
personatges drogats pel supositòri del professor Cambeta. Aquesta darrièra
parodia de la caminada de Jèsus sul lac de Tiberiada a una tòca satirica : se
trufa de las cresenças religiosas o supersticiosas dels òmes.
Aquestes punts tipologics e estetics sul roman policièr mòstran l’abiletat de
Florian Vernet a utilisar los elements de la literatura policièra (entre autre) per
reproduire la sensacion ficcionala sentida pel legidor. Gràcia a l’umor e a una mestresa
perfiècha de l’estil del genre, capita de capvirar çò esperat amb l’intencion de far seu,
lo genre del polar occitan.
15

Qualques nòvas d’endacòm mai
Aqueste recuèlh de nòvas foguèt publicat en 1976 dins la colleccion « A Tots ».
Son 19 tèxtes que se seguisson, embarrats per un prològ e un epilòg.
Comença aital : « Existissèm pas ». L’afirmacion manca pas de susprene : en
emplegar la primièra persona del plural evòca los umans ? los escrivans ? los
Occitans ? « Coma poiriá parlar ò escriure qualqu’un qu’existís pas ? Los muts an pas
lo dreit a la paraula. A l’existéncia tanpauc ». L’autor se plaça doncas dins la situacion
d’un mut qu’existís pas. Lo prològ crea una atmosfèra de suspens jos un fons de
questions ontologicas. « Sèm d’enlòc. Te disi ». La narracion implica un destinatari a
la reflexion : lo legidor ? De fach, jòga amb aquesta situacion d’enonciacion : aquò li
permet d’esboçar dos espacis. Lo del « tu » e lo del « ieu » ; lo monde del dedins e lo
monde del defòra ; lo del silenci « lo païs dels Muts », de « Vida Dobla », e l’Ort
Miraclòs : « un oasis impossible d’aténher. Tampat. Claus ». Ont es la vida
vertadièra ? Ont pòt existir, al sens prigond, lo « ieu » ?
L’epilòg es bastit coma un resson : « Exitissèm ? ». Òc, mas « embarrats ».
L’isotòpia de l’embarrament sembla d’èsser una obsession : l’autor es condemnat a
« un univèrs claus, fòra l’istòria, fòra las gents ». La sola possibilitat d’escapar ?
Trobar « la paraula que desliura lo jorn ». Es pas sonque l’escritura occitana, es la
« lenga de l’alba », la lenga del miralh. La darrièra nòva es una clau per comprene : se
ditz « Los faidits dels Miralhs ». Lo narrator s’apercep un jorn dins un miralh e se
reconeis pas. Comença de legir de tèxtes d’erudits e tròba una allegoria : existiguèt lo
Païs dels Miralhs ont las gents podián passar a travèrs los miralhs liurament. N’i a que
comencèron de viure de longa de l’autre costat dels miralhs dusca a crear un autre
monde. La rompedura foguèt consomada tre que la crosada del monde real faguèt la
guèrra als autres. Chaplèron los estatjants, levat los que veneravan las nòvas cresenças.
Copèron la lenga als que demoravan : venguèron muts.
Fin finala, aqueste monde de silenci que l’autor ne sembla far partida es un
rebat de la realitat. Es condemnat a dire lo monde amb sas incoëréncias, mas çò que fa
sa diferéncia es son uèlh nòu. Aquò explica l’ambiguitat sul « ieu » e lo « tu » de la
debuta. L’autor es tant estatjant de la tèrra coma lo legidor. Mas vei lo monde amb son
escritura de l’alba, amb son èime d’Occitan.
Florian Vernet causís un agach exterior qu’es vertadièrament critic. La societat
tota es denonciada :
• l’obsession rapòrt a l’insecuritat dins « Istòria de A ». A es un criminal que se
carga de la responsabilitat tota dels problèmas de la societat : « los bèls
sentiments, la proprietat, lo dreit de las gents, la morala establida, la religion, la
familha, los impòsts, la cultura, la decéncia, la libertat, lo temps, lo ieu, l’Estat
totpoderós e autras pecadilhas ».
• las invencions dels scientifics dins « Comunicat : Paris, lo 30 de septembre
1974 », lo professor Desmarais tròba una maquina per far parlar los animals
tan coma los umans. Dins « Immortalitat », lo professor Dumortier inventa lo
tractament per balhar l’immortalitat.
16

• La guèrra amb « La darrièra guèrra » que deurià èsser la mai granda, la mai
perfiècha e subretot la tota darrièra.
• Lo remplaçament dels òmes per las maquinas dins las entrepresas. Amb « Las
boitas », l’autor imagina la venda en boita de l’aire d’Occitània : una
maquinassa chuca l’aire dusca a lo rarificar, finís que s’autodetrusís.
L’usatge de la narracion anoncia ja Vidas e engranatges. L’autor emplega a
volontat diferentas focalisacions :
• Lo narrator es lo personatge principal, es autodiegetic dins « Miquèla ». Lo
« ieu » tòrna aprèp d’annadas dins un vilatjon per veire tornamai Miquèla. Es pas qu’à
la fin que se compren qu’es mòrta e qu’es dins lo cementèri. Aquò nos permet de
dintrar dins sas soscadissas e dins sos remembres. Aital lo raconte es plaçat dins una
temporalitat marcada pel passat. Es tanben lo cas dins « Nemesis », lo « ieu » rasona
sus sa vida passada, sus Platon…quand a la fin se compren qu’èra pas qu’una aranha
qu’una maire es a mand de tuar.
• Lo narrator es autodiegetic mas emplega la dusena persona del singular dins
« Cupidon », una nòva corteta que daissa pas indiferent. Un coble es a caminar dins la
carrièra fins al moment qu’un òme tira una arma e tua lo personatge. L’usatge del
« tu » implica l’accion simultanèa del legidor es a dire que la mòrt del personatge
entraina la mòrt simbolica del legidor. Le narrator de « Lo viatge » utilisa lo « tu » per
se parlar, coma se charrava amb sa pròpia consciéncia. Los personatges que vivon
d’experiéncias subrenaturalas prenon aquesta segonda votz coma testimòni de çò que
lor arriba. Lo del « Viatge » arriba dins una gara-trèva. Lo de « L’abstractor » capita
d’escafar per la pensada los objèctes, las personas a volontat.
• Lo narrator es eterodiegetic, es a dire qu’es en defòra de l’istòria, e emplega la
tresena persona del singular. La focalisacion pòt èsser extèrna coma dins « L’òme que
salvèt la tèrra » o intèrna coma dins « Se desmarguèt lo temps ».
Aquela utilisacion de la narracion balha de vam a l’ensem del recuèlh.
Los diferents tèmas nos fan passar de l’epòca dels Catars a la sciéncia-ficcion. La
fragmentacion derota lo legidor coma se l’autor voliá detruire la logica tota. Fin finala,
son pas que lo prològ e l’epilòg que balhan lo sens a l’obratge : lo monde real, infernal
vist per un estatjant del monde dels muts.
17

Miraus escurs
Aqueste recuèlh de nòvas en provençal foguèt editat per l’IEO en 1991 e
obtenguèt lo prèmi Bodon en 1992.
Miraus escurs sembla d’èsser l’òbra-clau de F. Vernet. Remembra fòrça
Qualques nòvas d’endacòm mai. Dins l’epilòg, l’autor aviá acabat son recuèlh amb
l’istòria d’un nenon qu’èra a mand de nàisser : dins lo ventre de sa maire parlava ; un
còp nascut èra normal. Dins « Lo sens de l’istòria » (manlevat de Miraus escurs), un
coble espèra un nenon quand se maina que lo fœtus parla en occitan e ten un lengatge
marxiste. Per lo sonhar e lo rendre normal, los parents van tot ensajar. A la naissença,
lo dròlle es normal, « mut ». Jos entendut : seguís la nòrma qu’es de se calar davans las
incoëréncias e las injustícias socialas. Aquí lo ton es donat. « La Fabrega » tòrna
evocar los rapòrts entre l’obrièr e son entrepresa tan coma dins « Las bostias »
(Qualques nòvas d’endacòm mai). Un vièlh òme a trabalhat dins una fabrega qu’existís
pas pus al moment de la narracion. Pas degun ne coneis son existéncia. Lo monde l’an
doblidat. Fin finala, l’autra novèla qu’acaba Qualques nòvas d’endacòm mai, es
evocada tornamai dins Miraus Escurs : « La frema la mai bela dau monde ».
Un autre tèma es totjorn central dins l’escritura de F. Vernet : l’imatge del
miralh. Imagina la confrontacion de dos païses : lo d’Anestesiá e lo d’Eutanasiá. Dins
« Rebats », lo monde real es lo d’Anestesiá. Un òme se maina que quicòm truca dins
son rebat : en darrèr del miralh, i a una autra realitat : es la d’Eutanasiá. Comença de se
sarrar de son imatge, e de comprene, mas los d’Anestesiá l’embarran dins un espital
psiciatric. Tornam trobar aquí l’idèa d’una realitat parallèla, muda e diferenta en darrèr
del miralh. De mai, lo punt de vista pòt rejónher l’autre costat. Dins « Un metòde per
devenir invesible », un òme viu dins lo monde d’Eutanasiá, païs dels muts. Pren la
decision d’arrestar de se calar, e se met a parlar en occitan. Pas degun lo vei pas, ven
invesible. L’imatge del rebat va amb una reflexion sus l’identitat. Atal, dins
« Ablacion », un dròlle se fa operar perque sa lenga es pas coma la dels autres. Aprèp
l’operacion, son còs pòt pas mai seguir lo ritme de sa lenga. Ditz qu’a « l’impression
que quauqu’un d’autre es en trin de charrar a [s]a plaça ».
Lo fantastic es fòrça present dins lo recuèlh : se pòt notar que las nòvas que fan
partida de Las novèlas de l’estranh, son contengudas dins Miraus escurs (« Itaca »,
« Robinson »). De causas estranhas arriban als personatges : « Remordiment » met es
scèna un òme que tròba dins son refrigerador una man copada. Al fial del tèxte, aquò
contunha, decidís de ne gardar una. Es la d’una femna jove. A la fin, una joventa ven
en cò d’el e lo tua per retrobar sa man. Podèm tanben citar « Leis Eriniás » : de moscas
son capablas de dintrar dins l’organisme uman.
Miraus escurs dona tanben l’escasença a l’autor de balhar sa vision filosofica
sus la vida. « Soi totjorn estat conscient de la proximitat familiara de la mòrt ».
« La fèsta dei maires a Eutanasiá » ne balha un exemple. La maire del narrator
viu amb una anomaliá : mentre qu’es totjorn viva, son còs es a se descompausar. La
sola solucion es de manténer son còs jos una temperadura baissa per conservar son
aparéncia fisica. Conte fantastic per dire la finituda de l’òme e la manca de sens de sa
vida. Retrobam aquesta reflexion amb « Un pintre » : aqueste a inventat « Lo
tenebrisme totau ». Fa son autò-retrach e quand es acabat lo pinta de negre. « Cu saup
18

encara, aicí, çò que vòu dire la color negra per un pintre d’aquí ? E per lo païs sieu ? ».
F. Vernet crei pas que dins lo present : « lo passat existís pas pus e lo futur pas
encara ». Lo malastre de l’òme ten dins lo fach qu’es virat cap al futur, a sos desirs e
doncas viu dins d’illusions. Atal lo tèxt fòrça poetic de « Las glaças » comença per una
citacion: « Solet es urós aqueu qu’a perdut tot esper : l’esper es lo mai grand torment
que que siegue e lo desesper lo mai grand bonur » (Sâmkhya-Sûtra IV, II). F. Vernet
es espinoziste ; lo mòstra clarament dins « Tempo e tempi » quand lo professor evòca
Espinòza, lo narrator a una mena de revelacion : « Lo temps es pas unenc : mai d’una
veta resquilhan, parallelas, sovent en sens contrari e rarament s’entrecrosan… Es
quand se revela la soleta veritat que, desvelada es tanlèu escafada pèr aqueu que
susvelha leis engranatges e leis agulhatges…E cabussam tornar mai dins lo temps
unenc » (Eugenio Montale).
Aquestas soscadissas filosoficas se mesclan, sens cap de transicion, amb la
realitat materiala. La plaça de la mecanica dins la vida vidanta inquieta mai que mai
l’autor : es la preocupacion màger de « Ascensor » o encara de « Conclusions ».
Resumís totes los malastres umans : dins « I coma Icara », un òme a d’allucinacions :
los dròlles dins la carrièra caminan pas pus ; vòlan. Per arrestar de veire aquò, los
carga (gràcia a son imaginacion) « de ferralhas rovilhadas, sable, libres (…) de peiras,
de mercuri, d’òdi, de resignacion, de morala, de ciment e d’escombres ». Lendeman,
los dròlles caminan normalament.
Fin finala, se cal destacar del monde real que pòrta pas grand causa en se. Cal
trobar una escapatòria : « Edip lo segond » pòrta una responsa. Un tucle mòstra qu’a
mai d’astre que los vesents. Escapa a l’illusion dels senses mentre que los autres son
embarrats dins la percepcion. Segon el, un jorn i aurà una majoritat de non-vesents
volontaris, que voldràn escapar al monde tal coma se vei uèi. Serà alara un monde de
sords e de muts. Atal comprenèm ara la metafòra utilisada dins Miraus Escurs tan
coma dins Qualques nòvas d’endacòm mai. Viure dins lo païs dels muts es gaitar
l’autre monde amb totas sas incoëréncias d’un biais exterior. L’escritura occitana es un
ensag per prene la paraula e trobar çò que constituís son identitat.
19

Conclusion
Aqueste memòri parteja l’òbra de F. Vernet segon una classificacion generica :
los romans policièrs e las novèlas. Pr’aquò cal prene mai de recuòl per aprofechar
d’una vision sensibla e globala.
D’un punt de vista cronologic, se vei plan que las publicacions seguisson pas un
òrdre en rapòrt al genre. Las nòvas e los romans policièrs se mesclan.
De mai, un element pro important se retròba dins cada òbra : l’umor sus fons de
pessimisme o lo pessimisme sus fons d’umor. Los romans policièrs son mai leugièrs
perque las scènas violentas o los murtres tomban gaireben totjorn dins lo burlesc
gràcia a una frasa umoristica o a l’exageracion. Las novèlas son mai trebolantas : per
natura, aqueste genre es cort, l’atmosfèra es mesa en plaça sulpic e la casuda finala
provòca sovent un revirament inesperat. Una scèna divertissenta es cambiada en umor
negre o una situacion terribla es escarnida.
Interrogat sul pessimisme que sembla d’èsser omnipresent dins son òbra, F.
Vernet afirma escriure d’istòrias que son a l’imatge de son pròpri biais de considerar la
vida. Son present es « liberat de tot espèr », e sa volontat fondamentala es « de viure,
aicí e ara, sens illusions ».
Las novèlas dònan lo sentiment d’una mena de realisme, es un « aicí e ara » que
nos es contat. Sentissèm que l’autor comença d’escriure a partir d’un viscut, d’una
sensacion o d’una idèa. Aquò refortís lo procediment d’apropriacion per rapòrt als
personatges. E mai las experiéncias siaguèssen fòrça diferentas, las novèlas dònan
l’impression que cada personatge es una partida de se. A cada còp que s’acaba una
novèla es una partida del legidor que morís amb lo personatge e que tòrna prene vida
amb l’istòria seguenta.
Aqueste procediment crèa un estil nòu. F. Vernet se vòl clarament destacar de
l’escritura tradicionala. La modernitat nòstra l’interessa fòrça dins son biais de sentir,
de pensar e de dire. Lo cambiament de vida implica una escritura diferenta, desliurada
dels modèls ancians. A un agach nòu, una pluma nòva. « Los mots fan çò que pòdon
per traduire la realitat ».
Fin finala, es la meteissa causa per çò que concernís sos romans policièrs.
Avèm vist que jogava sus la parodia. Per èsser capable de trasvestir lo genre, lo cal
mestrejar. Es una mena de deconstruccion per bastir una escritura nòva jos un fons
umoristic.
Aital, en gaitar los « engranatges » de la societat nòstra, F. Vernet capita de
trobar la lenga occitana que « desliura lo jorn ».
20