01.05.2013 Views

Descarregat el Llibre de Festes en PDF - Llombai

Descarregat el Llibre de Festes en PDF - Llombai

Descarregat el Llibre de Festes en PDF - Llombai

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Portada:<br />

MARTÍN FORÉS


LLOMBAI<br />

FESTES 2011<br />

LLIBRE OFICIAL<br />

DE LES FESTES POPULARS<br />

<strong>en</strong> honor a Sant Francesc <strong>de</strong> Borja<br />

d<strong>el</strong> 20 al 28 d’agost<br />

AJUNTAMENT DE LLOMBAI


<strong>Llibre</strong> <strong>de</strong> <strong>Festes</strong><br />

SALUTACIONS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3<br />

Alcal<strong>de</strong>. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5<br />

Corporació Municipal 2001-2015. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6<br />

Juez <strong>de</strong> Paz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8<br />

Párroco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11<br />

Cap <strong>de</strong> Zona Mediambi<strong>en</strong>tal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12<br />

HIMNE DE LLOMBAI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15<br />

ASSOCIACIONS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15<br />

Associació <strong>de</strong> Veïns <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16<br />

Associación local <strong>de</strong> la Coral <strong>de</strong> Jubilados y P<strong>en</strong>sionistas d<strong>el</strong> Marquesat U.D.P. . . . . . 18<br />

B. T. T.COLAITAextrem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19<br />

Agrupació Coral d<strong>el</strong> Marquesat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20<br />

Associació d’Ames <strong>de</strong> Casa <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22<br />

Associació <strong>de</strong> Veïns La Pon<strong>de</strong>rosa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23<br />

Junta Local Fallera <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24<br />

Asociación <strong>de</strong> Amas <strong>de</strong> Casa y Consumidores Tyrius <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . 26<br />

Club <strong>de</strong> Patinatge Artístic <strong>Llombai</strong>-Catadau-Alfarp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28<br />

Unió Musical La Protectora <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30<br />

Esports Mancomunats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32<br />

Associació <strong>de</strong> Ball Fr<strong>en</strong>esí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37<br />

Asociación <strong>de</strong> Vecinos La Atalaya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38<br />

AECC <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39<br />

Passetapasset . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40<br />

EDUCACIÓ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42<br />

CEIP Col·legi Públic Sant Francesc <strong>de</strong> Borja-<strong>Llombai</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43<br />

AMPA d<strong>el</strong> Col·legi Públic Sant Francesc <strong>de</strong> Borja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46<br />

EFA “La Malvesía” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47<br />

EFA Torrealedua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49<br />

“Sant Joan” Biblioteca Pública Municipal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51<br />

IES Ramón Esteve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55<br />

COL·LABORACIONS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59<br />

Gerardo Cardona y Laureano Clim<strong>en</strong>t, compositores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60<br />

“Santo Marqués <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>”: Libro-hom<strong>en</strong>aje <strong>de</strong> don Arturo Clim<strong>en</strong>t a San<br />

Francisco <strong>de</strong> Borja <strong>en</strong> <strong>el</strong> V c<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ario <strong>de</strong> su nacimi<strong>en</strong>to. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63<br />

Mª Luisa Cervera y Salvador Clim<strong>en</strong>t, profesores universitarios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66<br />

El libro “Escusa Baralles” (C. 1643). (“La olivera <strong>de</strong> la mesquita”). . . . . . . . . . . . . . . . . . 70<br />

Tres llombaïns <strong>de</strong>sconeguts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78<br />

Toponímia <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> i Alèdua al segle XVII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81<br />

Martín Forés, cart<strong>el</strong>ista innovador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86<br />

Luis Clim<strong>en</strong>t Bonafé: hom<strong>en</strong>aje <strong>de</strong> gratitud y cariño (In memoriam) . . . . . . . . . . . . . . . . 88<br />

Proyecto <strong>de</strong> mejora <strong>de</strong> riegos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90<br />

Xavi Forés, un gran campeón . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92<br />

Don Jesús Bausá, 18 años párroco <strong>de</strong> la Santa Cruz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94<br />

El bisbe Raimon Gastó i l’esgésia <strong>de</strong> Sant Joan <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96<br />

David Cervera, un empresario comprometido con su pueblo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99<br />

El carreró més verd i fl orit <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103<br />

El Piquet <strong>de</strong> La Talaia: 3.000 anys d’história . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104<br />

Agrupación <strong>de</strong> Voluntariado <strong>de</strong> Protección Civil <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106<br />

<strong>Llombai</strong>, campeón autonómico <strong>de</strong> front<strong>en</strong>is infantil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107<br />

<strong>Llombai</strong> i l’Escola <strong>de</strong> Danses d’Alfarb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109<br />

Reina i Cort d’Honor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111<br />

Programa d’Actes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116<br />

Guía Comercial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119


Salutaci


ALCALDE DE LLOMBAI


Salutació <strong>de</strong> l’Alcal<strong>de</strong><br />

Com he afi rmat <strong>en</strong> altra ocasió i reitere<br />

ara <strong>de</strong>s d’estes pàgines d<strong>el</strong> nostre<br />

<strong>Llibre</strong> <strong>de</strong> <strong>Festes</strong>, em s<strong>en</strong>t molt orgullós<br />

<strong>de</strong> ser <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, i d’haver sigut <strong>el</strong>egit<br />

Alcal<strong>de</strong> d<strong>el</strong> meu poble. És l’honor<br />

i <strong>el</strong> privilegi més gran que una persona<br />

pot aspirar <strong>de</strong>s d<strong>el</strong> punt <strong>de</strong> vista <strong>de</strong><br />

l’activitat pública, a més <strong>de</strong> constituir<br />

una responsabilitat que assumisc <strong>en</strong>cantat.<br />

Per això vull agrair a tot <strong>el</strong> veïnat<br />

la seua <strong>de</strong>mocràtica participació <strong>en</strong><br />

<strong>el</strong> procés <strong>el</strong>ectoral que ha <strong>de</strong>terminat<br />

la confi guració <strong>de</strong> l’actual Corporació<br />

Municipal, i <strong>en</strong> especial a tots <strong>el</strong>s que<br />

han confi at <strong>en</strong> l’opció que nosaltres repres<strong>en</strong>tem.<br />

Travessem mom<strong>en</strong>ts difícils <strong>de</strong>rivats<br />

<strong>de</strong> la crisi econòmica i fi nancera<br />

que afecta tota Espanya, i això <strong>en</strong>s te<br />

que donar més força <strong>en</strong>cara que mai,<br />

ànim i il·lusió per a treballar al servici<br />

d<strong>el</strong> nostre poble, at<strong>en</strong><strong>en</strong>t les seues prioritats<br />

per tant d’aconseguir <strong>el</strong> major<br />

progrés i b<strong>en</strong>estar possibles dins d<strong>el</strong>s<br />

objectius marcats. El repte es complicat<br />

<strong>en</strong> les circumstàncies actuals, però<br />

confi em <strong>en</strong> l’esforç i <strong>el</strong> treball <strong>de</strong> tots<br />

per a int<strong>en</strong>tar fer realitat <strong>el</strong> que <strong>el</strong> poble<br />

es mereix.<br />

El patrimoni mes gran d’un poble es<br />

la seua g<strong>en</strong>t, i t<strong>en</strong>iu <strong>el</strong> meu compromís<br />

que <strong>de</strong>s <strong>de</strong> l’Ajuntam<strong>en</strong>t anem a treballar<br />

per les persones, at<strong>en</strong><strong>en</strong>t les seues<br />

necessitats, s<strong>en</strong>t solidaris <strong>en</strong> aqu<strong>el</strong>ls que<br />

mes ho necessit<strong>en</strong> i <strong>en</strong> <strong>de</strong>fi nitiva, gestionant<br />

totes eixes coses que <strong>en</strong>cara que<br />

no sigu<strong>en</strong> grans obres (que si po<strong>de</strong>m,<br />

també les farem), si que fan la vida mes<br />

fàcil i agradable als ciutadans.<br />

Conseqü<strong>en</strong>tm<strong>en</strong>t, puc assegurar<br />

que <strong>de</strong>s d’esta Alcaldia estic absoluta i<br />

perman<strong>en</strong>tm<strong>en</strong>t a disposició <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>,<br />

s<strong>en</strong>se escatimar temps ni treball.<br />

Es <strong>el</strong> meu compromís d’ahir, <strong>de</strong> huí i<br />

<strong>de</strong> sempre, i procurare complir-lo per<br />

damunt <strong>de</strong> tot, confi ant que la nostra<br />

gestió es veja acompanyada per la<br />

col·laboració ciutadana i l’esp<strong>en</strong>teta<br />

d<strong>el</strong> nostre Sant Marqués Francesc <strong>de</strong><br />

Borja, a qui <strong>Llombai</strong> v<strong>en</strong>era i honra al<br />

llarg <strong>de</strong> tot l’any però <strong>de</strong> manera singular<br />

<strong>en</strong> estes festes d’agost.<br />

A pesar <strong>de</strong> les difi cultats econòmiques,<br />

hem int<strong>en</strong>tat oferir unes festes<br />

atractives, <strong>en</strong> actes culturals, esportius<br />

i d’oci, però sobre tot, volem que arrib<strong>en</strong><br />

a tots i a totes, que sigu<strong>en</strong> participatives<br />

i realm<strong>en</strong>t populars. Esperem<br />

que aixina siga.<br />

Des d’estes línies vull agrair a les<br />

festeres la seua participació i colaboraciò,<br />

i al mateix temps f<strong>el</strong>icitar-les, i<br />

molt especialm<strong>en</strong>t a la seua Reina Verónica<br />

Vidal Alejandro.<br />

A tots <strong>el</strong>s llombaïns i llombaïnes,<br />

als resi<strong>de</strong>nts <strong>de</strong> les urbanitzacions, visitants<br />

i amics <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> i d<strong>el</strong> Marquesat,<br />

<strong>en</strong> nom <strong>de</strong> la Corporació que<br />

presidisc, ¡molt bones festes!<br />

Cordialm<strong>en</strong>t, <strong>el</strong> vostre Alcal<strong>de</strong>,<br />

JOSÉ FORÉS SANZ<br />

5


6<br />

Corporació Municipal 2011-2015<br />

RESULTAT DE LES ELECCIONS LOCALS 2011<br />

Partits Nº Regidors Vots %<br />

PP 6 927 50,96%<br />

PSPV 4 579 31,83%<br />

IPL 1 278 15,28%<br />

EUPV 0 009 1,93%


Composició <strong>de</strong> la Corporació Municipal<br />

D. JOSÉ FORÉS SANZ (PP)<br />

Alcal<strong>de</strong>-Presi<strong>de</strong>nt<br />

Dª ROSA ANA DURÁ CASANOVA (PP)<br />

Tin<strong>en</strong>t d’alcal<strong>de</strong><br />

His<strong>en</strong>da, Ocupació, Turisme i Gestió Interna<br />

Dª INMACULADA FLOR DE LIS BISBAL (PP)<br />

Tin<strong>en</strong>t d’alcal<strong>de</strong><br />

Sanitat, B<strong>en</strong>estar Social, Enllum<strong>en</strong>at Públic i Cem<strong>en</strong>teri<br />

D. FERNANDO ARGENTE RÓDENAS (PP)<br />

Tin<strong>en</strong>t d’alcal<strong>de</strong><br />

Agricultura, Medi Ambi<strong>en</strong>t, Seguretat Ciutadana i Trànsit<br />

Dª ADELA PIQUERAS MILLÁN (PP)<br />

Regidora<br />

Educació, Cultura, <strong>Festes</strong> i Jov<strong>en</strong>tut<br />

D. DAVID CERVERA SANZ (PP)<br />

Regidor<br />

Esports, Residus Sòlids i Aigua Potable<br />

D. ANSELMO CARDONA PUIG (PSPV)<br />

Regidor<br />

D. VICENTE JAVIER BARTUAL SANZ (PSPV)<br />

Regidor<br />

Dª MARÍA JOSEFA LLORIA GARCÍA (PSPV)<br />

Regidora<br />

D. ENRIQUE DURÁ MIQUEL (PSPV)<br />

Regidor<br />

D. JOSEP ENRIC FORÉS ROSSELL (IPL)<br />

Regidor<br />

7


8<br />

Juez <strong>de</strong> Paz<br />

Salutacions<br />

Como cada año, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> que v<strong>en</strong>go ejerci<strong>en</strong>do<br />

<strong>el</strong> honroso compromiso <strong>de</strong> regir <strong>el</strong> Juzgado <strong>de</strong><br />

Paz <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, constituye una satisfacción para<br />

mí <strong>el</strong> po<strong>de</strong>r trasladar <strong>de</strong>s<strong>de</strong> estas páginas a todo<br />

<strong>el</strong> vecindario y veraneantes mi cordial salutación y<br />

ofrecimi<strong>en</strong>to con motivo <strong>de</strong> las tradicionales fi estas<br />

patronales que <strong>en</strong> pl<strong>en</strong>o mes <strong>de</strong> agosto organiza <strong>el</strong><br />

Ayuntami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> honor <strong>de</strong> San Francisco <strong>de</strong> Borja.<br />

En esta ocasión y dado que <strong>en</strong> virtud <strong>de</strong> las<br />

últimas Elecciones Locales, <strong>el</strong> pasado 11 <strong>de</strong> junio<br />

se constituyó la nueva Corporación Municipal, me<br />

complace expresar a todos sus compon<strong>en</strong>tes y,<br />

<strong>en</strong> especial al señor Alcal<strong>de</strong>-Presi<strong>de</strong>nte, don José<br />

Forés Sanz, mi adhesión y sincera f<strong>el</strong>icitación,<br />

<strong>de</strong>seándoles los mayores éxitos <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>de</strong>sempeño <strong>de</strong> su cometido, <strong>en</strong> b<strong>en</strong>efi cio <strong>de</strong> los<br />

intereses g<strong>en</strong>erales <strong>de</strong> nuestro pueblo.<br />

Por <strong>el</strong>lo, quiero hacer pat<strong>en</strong>te tanto al Ayuntami<strong>en</strong>to y su equipo <strong>de</strong> gobierno como<br />

a todas las asociaciones, <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s, colectivos y particulares que, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> nuestra más<br />

fi rme vocación <strong>de</strong> servicio estaremos siempre dispuestos a ofrecerles nuestra más leal<br />

colaboración, a la vez que nos permitimos recabar la suya <strong>en</strong> la medida <strong>de</strong> lo posible.<br />

Finalm<strong>en</strong>te y tras <strong>de</strong>searles a todos unas f<strong>el</strong>ices fi estas, nos es grato transcribir a<br />

continuación los datos <strong>de</strong>mográfi cos r<strong>el</strong>ativos a las distintas inscripciones d<strong>el</strong> Registro<br />

Civil correspondi<strong>en</strong>tes a los últimos doce meses, or<strong>de</strong>nados por <strong>el</strong> secretario <strong>de</strong> este<br />

Juzgado <strong>de</strong> Paz, don Vic<strong>en</strong>te José Joares Bonafé.<br />

Con mis cordiales saludos.<br />

SEVERINO CONCHELL CLIMENT


Salutacions<br />

NACIMIENTOS<br />

NOMBRE FECHA NACIMIENTO<br />

Pilar d<strong>el</strong> Rosario Soriano Adam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29-06-2010<br />

No<strong>el</strong>ia Ortiz Bono . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16-07-2010<br />

Carla Ucles Ortiz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30-08-2010<br />

Migu<strong>el</strong> Donat Bermudo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13-09-2010<br />

José Sanz Ballesta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23-09-2010<br />

Farah Essaifi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 05-10-2010<br />

Naiara Ferrando Blasco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16-10-2010<br />

Yumara Vega Ver<strong>de</strong>guer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19-10-2010<br />

Oscar Estrada Noverques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20-10-2010<br />

Efrén Herrera Medina. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30-10-2010<br />

Vega Ab<strong>el</strong>lán Torres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11-11-2010<br />

Emma Martín García . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11-11-2010<br />

Jul<strong>en</strong> Castillo F<strong>el</strong>isi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14-11-2010<br />

Lara Cervera Ros<strong>el</strong>l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22-11-2010<br />

Valeria Balbastre Campos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 05-12-2010<br />

Inés Donat Montoro. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24-12-2010<br />

Carles Gonzalez Mazcuñan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27-12-2010<br />

Susana D<strong>el</strong> Valle Aspas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11-01-2011<br />

Xavier Perez Cervera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18-01-2011<br />

José Fernando Bisbal Verduzco. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 05-02-2011<br />

Ainhoa Gil Guerra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19-02-2011<br />

Rocio Sanz Navarro. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 06-03-2011<br />

Dani<strong>el</strong>a Cursa Arnau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 09-03-2011<br />

Adrià Ortiz Romera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13-03-2011<br />

Miqu<strong>el</strong> Viñu<strong>el</strong>as Barberá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15-03-2011<br />

Eug<strong>en</strong>ia Bisbal Viñu<strong>el</strong>as. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28-03-2011<br />

Lissa Fernán<strong>de</strong>z Niclós . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 04-04-2010<br />

Diego Boix Ortiz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10-04-2011<br />

Alex Lacasa Barberá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16-05-2011<br />

Xavi Esteve Sebastián . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 05-06-2011<br />

Vera Sebastián García . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10-06-2011<br />

Neús Simarro Ver<strong>de</strong>guer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 06-07-2011<br />

Ang<strong>el</strong> Adrian Crisan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 06-07-2011<br />

Alex Algarra Forés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 09-07-2011<br />

9


10<br />

festes llombai<br />

agost 2011<br />

Salutacions<br />

MATRIMONIOS<br />

NOMBRE FECHA MATRIMONIO<br />

Esteban Hert<strong>el</strong> Clim<strong>en</strong>t y María d<strong>el</strong> Mar Rayero Llovera . . . . . . . . . . 07-08-2010<br />

Cristian Castro Av<strong>el</strong>lán y Erika Bisbal Cervera . . . . . . . . . . . . . . . . . 31-07-2010<br />

José Migu<strong>el</strong> Algarra Gil y María Placer Forés Querol . . . . . . . . . . . . 04-09-2010<br />

Francisco Javier Bartual Soler y Rosana Bisbal Santainés . . . . . . . . 12-09-2010<br />

José Manu<strong>el</strong> Pons Martinez y Josefa Sanz P<strong>el</strong>licer . . . . . . . . . . . . . 25-09-2010<br />

Juan José Urrea Moya y Consu<strong>el</strong>o Villanueva Puig . . . . . . . . . . . . . 15-10-2010<br />

Ramón Gómez Bernabeu y María Cardona Mir . . . . . . . . . . . . . . . . 05-02-2011<br />

Isaac Cob Osca y María José Ballester Osca. . . . . . . . . . . . . . . . . . 29-04-2011<br />

Raúl Ro<strong>de</strong>nas Crespo y B<strong>el</strong>én Donat Osca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 04-06-2011<br />

Mihai Fulop y Ang<strong>el</strong>a Dudii. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18-06-2011<br />

José Joaquin Aparisi Grau y Anna Lahoz Durá . . . . . . . . . . . . . . . . 18-06-2011<br />

Rafa<strong>el</strong> Sanz Espert y Remedios Natalia Montañes Bori . . . . . . . . . . 14-07-2011<br />

Marius Degan y María Amparo Joares Riesco . . . . . . . . . . . . . . . . . 23-07-2011<br />

DEFUNCIONES<br />

NOMBRE FECHA DEFUNCIÓN<br />

Jorge Solas Jiménez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 04-06-2010<br />

B<strong>en</strong>jamina Esteve Lliso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 04-08-2010<br />

Enrique Piquer Sanchis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27-08-2010<br />

Juan Gil Puig . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 03-09-2010<br />

María Encarnación Josefa Bisbal Bisbal. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20-11-2010<br />

Antonio Miqu<strong>el</strong> Clim<strong>en</strong>t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23-11-2010<br />

José Clim<strong>en</strong>t Añó . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17-12-2010<br />

Candido Corberá Barberá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 07-01-2011<br />

María Amparo Sanz Martinez. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10-01-2011<br />

Desamparados Enriqueta Clim<strong>en</strong>t Riera. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24-01-2011<br />

José Esteve Pons . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 05-02-2011<br />

Juan Peris Brull . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26-03-2011<br />

Josefi na Puig Ver<strong>de</strong>guer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 07-04-2011<br />

Luisa Rutia Clim<strong>en</strong>t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17-04-2011<br />

Vic<strong>en</strong>ta Ortega Vali<strong>en</strong>te . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23-06-2011<br />

José María Bisbal Serrano . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29-06-2011<br />

Salvador Montañes Bartual . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 07-07-2011


Fiesta, tiempo <strong>de</strong> <strong>de</strong>scanso,<br />

y lo que com<strong>en</strong>tamos:<br />

“que para que unos <strong>de</strong>scans<strong>en</strong><br />

otros han <strong>de</strong> trabajar”.<br />

Casi me atrevería a escribiros<br />

que todos hemos <strong>de</strong> trabajar<br />

para que se <strong>de</strong> la fi esta. Unos<br />

organizarán la fi esta, otros<br />

habrán t<strong>en</strong>ido que recoger y<br />

pedir dinero, otros harán por<br />

am<strong>en</strong>izar la fi esta, están los<br />

músicos, los fl oristas, los camareros,<br />

los que repres<strong>en</strong>tan<br />

al pueblo..., también la parte<br />

cristiana, preparar y participar<br />

<strong>en</strong> las c<strong>el</strong>ebraciones,<br />

lectores, más fl ores y música,<br />

incluso tracas, andas<br />

y an<strong>de</strong>ros…Todos hemos<br />

<strong>de</strong> poner nuestro granito <strong>de</strong><br />

ar<strong>en</strong>a y esos que parece que<br />

no pue<strong>de</strong>n pero si quier<strong>en</strong>,<br />

los más mayores, los <strong>en</strong>fermos<br />

o impedidos, los más<br />

pequeños, su esfuerzo será<br />

poner bu<strong>en</strong>a cara, f<strong>el</strong>icitar<br />

a los que más trabajan, animar<br />

con palabras cariñosas a<br />

los cansados o abatidos…En<br />

<strong>de</strong>fi nitiva, si queremos que<br />

las fi estas sean mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />

<strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tro, <strong>de</strong> dist<strong>en</strong>sión, <strong>de</strong><br />

f<strong>el</strong>icidad, <strong>de</strong> emoción compartida,<br />

pongamos todos<br />

<strong>de</strong> nuestra parte, pongamos<br />

nuestro granito <strong>de</strong> ar<strong>en</strong>a.<br />

Salutacions<br />

Párroco<br />

Compartamos nuestra fe, la alegría, difuminemos<br />

las difer<strong>en</strong>cias, lijemos nuestro vocabulario arisco,<br />

reforcemos nuestros lazos <strong>de</strong> fraternidad,<br />

Colaboremos Todos <strong>en</strong> todo y seguro<br />

que disfrutaremos <strong>de</strong> unas magnifi cas<br />

e inolvidables fi estas.<br />

Vuestro administrador parroquial,<br />

CRISTÓBAL CASTELLS TARAZONA<br />

11


12<br />

festes llombai<br />

agost 2011<br />

A més <strong>de</strong> <strong>de</strong>sitjar a tots <strong>el</strong>s veïns<br />

unes bones festes patronals, vull que<br />

este any conegueu la legislació <strong>de</strong> residus.<br />

Esta legislació ha canviat molt <strong>en</strong><br />

estos úl ms anys, per la qual cosa vull<br />

que sapieu <strong>el</strong>s aspectes més importants<br />

a ndre <strong>en</strong> compte.<br />

Els residus es classifi qu<strong>en</strong> <strong>de</strong> difer<strong>en</strong>ts<br />

formes: urbans, industrials,<br />

inerts, no inerts, perillosos, etc.<br />

Els residus urbans, que són <strong>el</strong>s que<br />

més <strong>en</strong>s interesa, són <strong>el</strong>s que es g<strong>en</strong>er<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> les viv<strong>en</strong><strong>de</strong>s ( mobiliari, <strong>el</strong>ectrodomès<br />

cs, <strong>en</strong><strong>de</strong>rrocs d’obres m<strong>en</strong>ors,<br />

fem orgànic, etc).<br />

Tots <strong>el</strong>s residus urbans, exceptuant<br />

<strong>el</strong>s orgànics, s´han <strong>de</strong> portar a<br />

l’Ecoparc <strong>de</strong> la Mancomunitat a Ca-<br />

Salutacions<br />

Cap <strong>de</strong> Zona Mediambi<strong>en</strong>tal<br />

tadau, ja que està prohibit <strong>el</strong>s abocam<strong>en</strong>ts<br />

incontrolats <strong>en</strong> qualsevol<br />

part d<strong>el</strong> terme, i, <strong>de</strong> no fer-ho, les<br />

sancions per estos fets són molt <strong>el</strong>eva<strong>de</strong>s.<br />

Cal <strong>de</strong>stacar que <strong>el</strong>s propietaris<br />

d<strong>el</strong>s terr<strong>en</strong>ys on s´aboqu<strong>en</strong> <strong>el</strong>s residus<br />

incontrolats són, segons la llei,<br />

responsables d’eixos residus, per tot<br />

això, al primer coneixim<strong>en</strong>t o indici<br />

d´abocam<strong>en</strong>t s´ha <strong>de</strong> fer <strong>de</strong>núncia<br />

a l’Ajuntam<strong>en</strong>t o a la Cons<strong>el</strong>leria <strong>de</strong><br />

Medi Ambi<strong>en</strong>t per part d<strong>el</strong> propieta<br />

ri d<strong>el</strong> terr<strong>en</strong>y i s´han <strong>de</strong> posar<br />

<strong>el</strong>s mitjans a<strong>de</strong>quats per a impedir<br />

l’accés a les persones que fan <strong>el</strong>s<br />

abo cam<strong>en</strong>ts.<br />

Els residus urbans són competència<br />

<strong>de</strong> l’Ajuntam<strong>en</strong>t tant <strong>en</strong> la ges ó


com <strong>en</strong> la <strong>de</strong>núncia d<strong>el</strong> seu incomplim<strong>en</strong>t,<br />

i és la Cons<strong>el</strong>lería <strong>de</strong> Medi Ambi<strong>en</strong>t,<br />

a efectes g<strong>en</strong>erals, la supervisora<br />

d´esta legislació. És per això que <strong>el</strong>s<br />

Ag<strong>en</strong>ts Mediambi<strong>en</strong>tals <strong>de</strong>nunciem,<br />

<strong>en</strong>tre altres tasques, l’incomplim<strong>en</strong>t<br />

d´esta llei, a més a més, qualsevol altre<br />

aboca m<strong>en</strong>t a m<strong>en</strong>ys <strong>de</strong> 500 metres<br />

<strong>de</strong> terr<strong>en</strong>y forestal també incompliria<br />

la llei <strong>de</strong> Montes.<br />

Hem <strong>de</strong> conci<strong>en</strong>ciar-nos tots amb<br />

<strong>el</strong> complim<strong>en</strong>t d´esta llei, gràcies a la<br />

qual aconseguirem un terme més net,<br />

bonic i saludable.<br />

Per úl m, m’agradaria <strong>de</strong>stacar <strong>el</strong><br />

civisme i la conci<strong>en</strong>ciació d<strong>el</strong>s veïns<br />

<strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> i agrair-los la seua s<strong>en</strong>sibilitat<br />

<strong>en</strong> estes qües ons sobre <strong>el</strong> medi<br />

ambi<strong>en</strong>t.<br />

Salutacions<br />

Jefe <strong>de</strong> zona medioambi<strong>en</strong>tal<br />

<strong>de</strong> <strong>Llombai</strong><br />

José María Ibáñez Casaña<br />

13


HIMNE<br />

DE LLOMBAI<br />

I <strong>en</strong> la regió<br />

més bonica d’Espanya,<br />

hi creix l’amor,<br />

regna la pau.<br />

Brolla un licor<br />

<strong>de</strong> dolçor especial:<br />

és la seua mist<strong>el</strong>a<br />

<strong>de</strong> sabor s<strong>en</strong>se par.<br />

<strong>Llombai</strong>,<br />

la meua terra;<br />

<strong>Llombai</strong>,<br />

la meua llar.<br />

Poble grat, poble estimat…<br />

Marquesat <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>.<br />

Jo voldria que <strong>en</strong> ma vida<br />

no hi haguera un altre lloc<br />

on passar les alegries<br />

i les p<strong>en</strong>es oblidar.<br />

I <strong>en</strong> la regió<br />

més bonica d’Espanya<br />

brilla <strong>el</strong> color<br />

d<strong>el</strong> taronger.<br />

Canta amb fervor<br />

a un suprem i<strong>de</strong>al<br />

al seu bon Sant Antoni,<br />

<strong>el</strong> patró inmortal.<br />

I <strong>en</strong> la regió<br />

més bonica d’Espanya<br />

Visca!<br />

Visca <strong>Llombai</strong>!!<br />

Visca <strong>Llombai</strong>!!<br />

Música: Gerardo Cardona<br />

Lletra: Enrique Bisbal


Associa


16<br />

Associació <strong>de</strong> Veïns<br />

<strong>de</strong> <strong>Llombai</strong><br />

Associacions<br />

Esta Associació vol, <strong>en</strong> primer lloc, f<strong>el</strong>icitar la nova Corporació<br />

Municipal sorgida <strong>de</strong> les passa<strong>de</strong>s <strong>el</strong>eccions i espera<br />

comptar amb la seua col·laboració i re colzam<strong>en</strong>t.<br />

Constituïda legalm<strong>en</strong>t l´any 1994 a partir d<strong>el</strong> movim<strong>en</strong>t<br />

veïnal sorgit <strong>en</strong> contra d<strong>el</strong> macroabocador <strong>de</strong> re sidus <strong>de</strong><br />

València i la seua àrea metropolitana que es volia ubicar<br />

a la partida d<strong>el</strong> Sogrony, i que esta associaciò aconseguí<br />

anul·lar, moltes i varia<strong>de</strong>s són les activitats que s´han dut a<br />

terme al llarg <strong>de</strong> désset anys. De totes <strong>el</strong>les s´ha informat a la<br />

població a través <strong>de</strong> la revista municipal “El Carrer Major”,<br />

<strong>de</strong> la premsa i <strong>de</strong> les difer<strong>en</strong>ts edicions anuals d<strong>el</strong>s programes<br />

<strong>de</strong> festes.<br />

Destacarem les més rec<strong>en</strong>ts:<br />

- Organització d<strong>el</strong> passacarrer d<strong>el</strong> fanalet d<strong>el</strong> m<strong>el</strong>ó<br />

d´alger dins les festes d´agost.<br />

- Exposició fotogràfi ca sobre la vida a LLombai al llarg<br />

<strong>de</strong> més <strong>de</strong> c<strong>en</strong>t anys. Amb més d´un miler <strong>de</strong> fotografi<br />

es aporta<strong>de</strong>s per nombrosos veïns d<strong>el</strong> poble,<br />

esta mostra, que va estar oberta durant les festes<br />

d´agost a la llar <strong>de</strong> jubilats <strong>de</strong> LLombai, va constituir<br />

un èxit d´acollida i <strong>de</strong> vi sites.<br />

- Seguim<strong>en</strong>t d<strong>el</strong> Pla G<strong>en</strong>eral d´Or<strong>de</strong>nació Urbana <strong>de</strong><br />

LLombai.<br />

- Pres<strong>en</strong>tació d<strong>el</strong> llibre “El tio Joan <strong>de</strong> la Marina”<br />

<strong>de</strong> Man<strong>el</strong> Arcos i Martínez, c<strong>el</strong>ebrada <strong>el</strong> dia 3 <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>sembre <strong>de</strong> 2010 al Saló d´Actes <strong>de</strong> la Cooperativa.<br />

- Confer<strong>en</strong>cia –col·loqui sobre “Esports d´alta competició”<br />

a càrrec d<strong>el</strong> <strong>de</strong>stacat jugador d´handbol<br />

vinculat familiarm<strong>en</strong>t a <strong>Llombai</strong> Salva Esquer i d<strong>el</strong><br />

conegut periodista esportiu nascut a <strong>Llombai</strong> Vic<strong>en</strong>t<br />

Añó, c<strong>el</strong>ebrada <strong>el</strong> 14 <strong>de</strong> g<strong>en</strong>er <strong>de</strong> 2011 a l´Aula Cultural<br />

Parroquial.


Associacions<br />

- Assemblea–ber<strong>en</strong>ar per als socis c<strong>el</strong>ebrada a la Llar<br />

<strong>de</strong> Jubilats <strong>el</strong> 20 <strong>de</strong> Febrer <strong>de</strong> 2011.<br />

- Participació <strong>en</strong> la XXVI Trobada d´escoles <strong>en</strong> val<strong>en</strong>cià<br />

<strong>de</strong> la Ribera c<strong>el</strong>ebrada <strong>el</strong> 10 d´abril <strong>de</strong> 2011,<br />

amb una mostra <strong>de</strong> fotografi es a l´Aula Cultural Parroquial.<br />

“<strong>Llombai</strong> abans i ara “ pres<strong>en</strong>tava <strong>el</strong>s canvis<br />

produïts amb <strong>el</strong> pas d<strong>el</strong> temps <strong>de</strong> llocs concrets d<strong>el</strong><br />

poble, a més <strong>de</strong> fotografi es escolars i d´ofi cis <strong>de</strong>sapareguts.<br />

Enguany, esperem la màxima participació <strong>en</strong> tots <strong>el</strong>s actes<br />

que t<strong>en</strong>im programats. Gràcies per col·laborar i ¡Bones<br />

<strong>Festes</strong>!<br />

17


18<br />

Associacions<br />

Asociación local <strong>de</strong> la Coral <strong>de</strong> Jubilados<br />

y P<strong>en</strong>sionistas d<strong>el</strong> Marquesat U.D.P.<br />

Un año más nuestro agra<strong>de</strong>cimi<strong>en</strong>to<br />

al nuevo Alcal<strong>de</strong> D. José Forés Sanz<br />

Y un saludo a toda la Corporación <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>.<br />

Decir que este libro <strong>de</strong> fi estas sirve como cruce <strong>de</strong> caminos por<br />

don<strong>de</strong> pasamos este grupo unido, todos juntos, animados por nuestro<br />

Director, D. Juan Luis Ivorra, que a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> apr<strong>en</strong><strong>de</strong>r con él, aunque<br />

es muy jov<strong>en</strong> es un gran sicólogo y una persona muy especial. En los<br />

<strong>en</strong>sayos nos respeta, nos compr<strong>en</strong><strong>de</strong> y nos mima. Junto a Juan Luis,<br />

nos reímos y hasta las p<strong>en</strong>as se olvidan.<br />

Así que con la misma ilusión, <strong>de</strong>seamos ofrecerles para las fi estas,<br />

como siempre un concierto que les anime y divierta y lo pas<strong>en</strong> tan<br />

bi<strong>en</strong>, como lo pasaremos nosotros…<br />

Si os gusta y queréis participar, <strong>de</strong>béis <strong>de</strong> v<strong>en</strong>ir para que <strong>el</strong> profesor<br />

os conozca os hará una pequeña prueba, y sabréis lo f<strong>el</strong>ices que<br />

estaréis <strong>en</strong>tre nosotros. Pues con vuestra compañía y colaboración,<br />

todo pue<strong>de</strong> ir mucho mejor. Les damos las gracias <strong>en</strong> reconocimi<strong>en</strong>to<br />

por sus at<strong>en</strong>ciones que para nosotros son un gran honor y les saludamos<br />

muy at<strong>en</strong>tam<strong>en</strong>te quedando a su <strong>en</strong>tera disposición todos los<br />

miembros <strong>de</strong> esta Coral.<br />

FELICES FIESTAS A TODO EL PUEBLO, DE TODA LA CORAL<br />

Presi<strong>de</strong>nte<br />

Dº Francisco Medina


B. T. T.COLAITAextrem<br />

Associacions<br />

Un any mes, volem agrair a l’Ajuntam<strong>en</strong>t <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong><br />

l’oportunitat que <strong>en</strong>s oferix per a dirigir-nos als veins d<strong>el</strong> poble<br />

<strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> amb motiu <strong>de</strong> les seues festes.<br />

El nostre club esta format per g<strong>en</strong>t d<strong>el</strong> Marquesat i<br />

d<strong>el</strong>s pobles d<strong>el</strong>s voltants com Montroy, Alginet, etc. Contant<br />

actualm<strong>en</strong>t amb més <strong>de</strong> 40 membres amb edats compreses<br />

<strong>en</strong>tre <strong>el</strong>s 12 i 50 anys.<br />

Algunes <strong>de</strong> les activitats que realiça <strong>el</strong> nostre club son:<br />

eixi<strong>de</strong>s p<strong>el</strong>s voltants d<strong>el</strong>s nostres pobles tots <strong>el</strong>s caps <strong>de</strong><br />

setmana, rutes <strong>de</strong> varis dies com <strong>el</strong> camí <strong>de</strong> Santiago, camí<br />

d<strong>el</strong> Cid, trans pir<strong>en</strong>aica etc, i com no la lla molt anom<strong>en</strong>ada<br />

“TRANSALEDUA” la cual portem 6 edicions amb una mitja <strong>de</strong><br />

participants <strong>de</strong> 350 ciclistes.<br />

Nomes <strong>en</strong>s queda dir-vos que les portes d<strong>el</strong> nostre club<br />

estan obertes a tots i animar-vos a practicar esport i gaudir <strong>de</strong><br />

la nauturalea.<br />

BONES FESTES A TOT EL POBLE DE LLOMBAI.<br />

La Junta Directiva<br />

19


20<br />

Associacions<br />

Agrupació Coral d<strong>el</strong> Marquesat<br />

Esta Agrupació vol, <strong>en</strong> primer lloc, f<strong>el</strong>icitar la nova<br />

Corporació Municipal sorgida <strong>de</strong> les passa<strong>de</strong>s <strong>el</strong>eccions i<br />

espera comptar amb la seua col.laboració i recolzam<strong>en</strong>t.<br />

L´any 2010 es va <strong>de</strong>dicar a c<strong>el</strong>ebrar <strong>el</strong> XV aniversari <strong>de</strong> la<br />

coral i per eixe motiu <strong>el</strong> repertori que es va oferir <strong>en</strong> les diverses actuacions<br />

fou una recopilació d<strong>el</strong>s temes més repres<strong>en</strong>tatius d´eixe perío<strong>de</strong>. Al mateix<br />

temps es va r<strong>en</strong>dir hom<strong>en</strong>atge als i les compon<strong>en</strong>ts que ja no podi<strong>en</strong><br />

continuar <strong>en</strong> l´agrupació per motius <strong>de</strong> salut i que havi<strong>en</strong> sigut socis i sòcies<br />

<strong>de</strong>s <strong>de</strong> 1995.<br />

- L´estiu <strong>de</strong> 2010 l´agrupació va oferir concerts <strong>en</strong> les festes majors<br />

d´Alfarp, Catadau i <strong>Llombai</strong>, com és costum.<br />

- El 17 d´octubre <strong>de</strong> 2010 la coral fou invitada p<strong>el</strong> Balneari <strong>de</strong> Xulilla<br />

a participar <strong>en</strong> les activitats culturals que oferix este c<strong>en</strong>tre i, a més<br />

d´oferir un concert que qualifi caríem d´inoblidable davant un nombrós<br />

públic <strong>de</strong> diverses zones d´Espanya, <strong>el</strong>s membres <strong>de</strong> la coral i<br />

acompanyants van gaudir d´una jornada <strong>de</strong> natura i convivència.<br />

- A novembre es va participar <strong>en</strong> la XVII Setmana Cultural d<strong>el</strong>s Majors<br />

a la Casa <strong>de</strong> la Cultura <strong>de</strong> Catadau.<br />

- El 21 <strong>de</strong> novembre <strong>de</strong> 2010, com és tradicional, la coral va actuar a<br />

la setmana <strong>de</strong> Santa Cecília, organitzada per la societat musical “La<br />

lira” d´Alfarb.<br />

- Per Nadal, Cap d´Any i Reis s´oferir<strong>en</strong> <strong>el</strong>s concerts <strong>de</strong> cançons<br />

nadal<strong>en</strong>ques a les cases <strong>de</strong> la cultura d´Alfarb i Catadau i es va<br />

participar <strong>en</strong> la VII Edició <strong>de</strong> “ Música per Nadal” a l´Auditori <strong>de</strong><br />

<strong>Llombai</strong>.<br />

- El 6 <strong>de</strong> març <strong>de</strong> 2011, dins la Setmana <strong>de</strong> la Música <strong>de</strong> Catadau,<br />

l´Agrupació va oferir un concert extraordinari <strong>en</strong> companyia <strong>de</strong> la<br />

Banda <strong>de</strong> Música <strong>de</strong> Catadau amb <strong>el</strong> segü<strong>en</strong>t programa:<br />

-“ Los Nardos” <strong>de</strong> E. Alonso<br />

- “Alma <strong>de</strong> Dios” <strong>de</strong> J. Serrano<br />

- “La Canción d<strong>el</strong> olvido” <strong>de</strong> J. Serrano<br />

- “Nabuco” (Coro <strong>de</strong> los esclavos) <strong>de</strong> G. Verdi<br />

- “Himno a Catadau” d´ Enrique Bisbal


Associacions<br />

Alfarp - Catadau - <strong>Llombai</strong><br />

Actuà com a solista Sigfrido Añó, veterà compon<strong>en</strong>t <strong>de</strong><br />

la coral, que <strong>de</strong>mostrà les seues qualitats <strong>en</strong> un concert d´alt<br />

niv<strong>el</strong>l per part <strong>de</strong> tots <strong>el</strong>s participants.<br />

I per a <strong>en</strong>guany, com no podia ser d´altra manera, <strong>el</strong><br />

director, Juan Manu<strong>el</strong> Lahoz Bono, ha preparat un programa totalm<strong>en</strong>t inèdit<br />

que espera compartir amb tots.<br />

¡Molt bones festes!<br />

21


22<br />

Una vegada mes <strong>en</strong>s tornem a<br />

trobar <strong>en</strong> les pàgines d<strong>el</strong> llibre <strong>de</strong><br />

festes per a f<strong>el</strong>icitar tots <strong>el</strong>s veïns<br />

per estes festes d’Agost que anem<br />

a disfrutar.<br />

Des <strong>de</strong> l’associació d’Ames <strong>de</strong><br />

Casa <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, continuem complint<br />

amb la nostra labor, organitzant activitats<br />

lúdiques i culturals per a totes<br />

les dones <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, c<strong>el</strong>ebrem <strong>el</strong>s<br />

nadals y <strong>el</strong> dia <strong>de</strong> la dona treballadora<br />

i organitzem xarra<strong>de</strong>s importants per<br />

a totes.<br />

Convi<strong>de</strong>m a totes les dones <strong>de</strong><br />

Llom bai a participar <strong>de</strong> les nostres acti<br />

vitats i a aportar-nos quantes i<strong>de</strong>es<br />

Associacions<br />

Associació d’Ames <strong>de</strong> Casa<br />

<strong>de</strong> <strong>Llombai</strong><br />

tingu<strong>en</strong> per a organitzar activitats o<br />

xarra<strong>de</strong>s.<br />

Estem a la vostra disposició per a<br />

tot allò que necessiteu.<br />

Les dones treballadores <strong>en</strong> estos<br />

temps difícils que corr<strong>en</strong>, hem <strong>de</strong><br />

continuar ajudant-nos mútuam<strong>en</strong>t,<br />

la solidaritat és la base <strong>de</strong> la nostra<br />

força.<br />

També volem <strong>de</strong>s d’estes pagines<br />

f<strong>el</strong>icitar tots <strong>el</strong>s regidors, que compos<strong>en</strong><br />

l’Ajuntam<strong>en</strong>t d<strong>el</strong>s pròxims quatre<br />

anys, i, <strong>de</strong>manar-los que no s’obli<strong>de</strong>n<br />

<strong>de</strong> les seues dones.<br />

Un abraç i Molt Bones <strong>Festes</strong>


Associacions<br />

Associació <strong>de</strong> Veïns<br />

La Pon<strong>de</strong>rosa<br />

Aprofi te l‛oportunitat que <strong>en</strong>s dona aquesta<br />

fi nestra oberta al nostre poble, per <strong>de</strong>sitjar a<br />

tots i a totes unes bones festes i molta salut<br />

per gaudir tot l‛any.<br />

I també <strong>en</strong> les dates que estem, f<strong>el</strong>icitar a la<br />

nova Corporació, treta <strong>de</strong> les últimes <strong>el</strong>eccions,<br />

<strong>de</strong>sitjant-les molta saviesa i <strong>de</strong>manar-li molt <strong>de</strong><br />

treball p<strong>el</strong> poble, precisam<strong>en</strong>t <strong>en</strong> esta situació<br />

tan difícil per a moltes i molts <strong>de</strong> llombaines i<br />

llombains.<br />

Recordar-los a més que estem per ajudar <strong>en</strong> tot<br />

<strong>el</strong> que pugam, no tan sols <strong>de</strong>manem <strong>el</strong> que és<br />

precís, també oferim suport si po<strong>de</strong>m ajudar <strong>en</strong><br />

alguna cosa.<br />

Les vacances d‛estiu i les festes d<strong>el</strong> nostre poble<br />

faran que siga un punt i seguit <strong>en</strong> <strong>el</strong> camí.<br />

Reiterem <strong>el</strong> <strong>de</strong>sig <strong>de</strong> que passeu bones festes.<br />

Pascual Hernán<strong>de</strong>z<br />

Presi<strong>de</strong>nt <strong>de</strong> l‛Associació <strong>de</strong> Veïns“La Pon<strong>de</strong>rosa”<br />

23


Junta<br />

Local<br />

Fallera<br />

<strong>de</strong> <strong>Llombai</strong><br />

24<br />

Associacions<br />

Estimats llombaïns i llombaïnes:<br />

Aprofi tant <strong>de</strong> nou aquest espai, volem<br />

donar l’<strong>en</strong>horabona als nous membres<br />

<strong>el</strong>ectes d<strong>el</strong> nostre exc<strong>el</strong>·l<strong>en</strong>tíssim ajuntam<strong>en</strong>t.<br />

Vos salu<strong>de</strong>m també, tant a tots vosaltres,<br />

com a tota la g<strong>en</strong>t que durant les festes<br />

d’estiu <strong>en</strong>s visit<strong>en</strong>, i vos <strong>de</strong>ssitgem que<br />

aquestes festes ho passeu d’alló més bé!<br />

I com no, un any més, vos esperem <strong>en</strong><br />

septembre per a c<strong>el</strong>·lebrar <strong>el</strong> mig any<br />

faller.<br />

Esperant la vostra col·laboració <strong>en</strong> tots<br />

<strong>el</strong>s actes fallers i també la vostra assistència,<br />

a la junta local només <strong>en</strong>s<br />

queda <strong>de</strong>ssitjar-vos, BONES FESTES!


Associacions<br />

25


26<br />

Associacions<br />

ASOCIACIÓN DE AMAS DE CASA<br />

Y CONSUMIDORES<br />

TYRIUS DE LLOMBAY<br />

Agra<strong>de</strong>cemos la oportunidad<br />

que se nos brinda para<br />

expresar nuestra más sincera<br />

f<strong>el</strong>icitación a todas las personas<br />

<strong>el</strong>egidas como repres<strong>en</strong>tantes<br />

<strong>de</strong> la ciudadanía <strong>en</strong> los<br />

reci<strong>en</strong>tes comicios.<br />

En la Asociación <strong>de</strong> Amas <strong>de</strong><br />

Casa y Consumidores Tyrius<br />

<strong>de</strong> Llombay somos consci<strong>en</strong>tes<br />

<strong>de</strong> la difícil situación g<strong>en</strong>eral<br />

que se está vivi<strong>en</strong>do, por <strong>el</strong>lo<br />

ap<strong>el</strong>amos a la solidaridad <strong>de</strong><br />

primera mano hacia las personas<br />

<strong>de</strong> nuestro <strong>en</strong>torno más<br />

próximo, como muestra <strong>de</strong><br />

calidad <strong>de</strong> la ciudadanía <strong>de</strong><br />

Llombay.<br />

En Tyrius, como asociación<br />

<strong>de</strong> amas <strong>de</strong> casa y consumidores,<br />

adoptamos <strong>el</strong> compromiso<br />

personal <strong>de</strong> v<strong>el</strong>ar por<br />

un consumo responsable y<br />

racional, para <strong>el</strong>lo hemos realizado una propuesta gastronómica<br />

con la participación directa <strong>de</strong> nuestras asociadas,<br />

como plataforma para impulsar <strong>el</strong> consumo <strong>de</strong><br />

productos val<strong>en</strong>cianos. T<strong>en</strong>emos <strong>el</strong> conv<strong>en</strong>cimi<strong>en</strong>to que<br />

la promoción y fom<strong>en</strong>to d<strong>el</strong> consumo <strong>de</strong> productos val<strong>en</strong>cianos,<br />

g<strong>en</strong>era riqueza y <strong>en</strong> consecu<strong>en</strong>cia empleo <strong>en</strong><br />

nuestra tierra.<br />

Llevamos a cabo distintas activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> índole lúdicocultural,<br />

como los viajes por la geografía <strong>de</strong> la Comunidad<br />

Val<strong>en</strong>ciana, reci<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te visitamos la ciudad <strong>de</strong> Uti<strong>el</strong> <strong>en</strong><br />

la que disfrutamos su gastronomía y <strong>de</strong> su rico patrimonio<br />

<strong>de</strong> la ciudad medieval. Otras activida<strong>de</strong>s ocupan la ag<strong>en</strong>da<br />

<strong>de</strong> la Asociación, <strong>de</strong> la que cabe <strong>de</strong>stacar <strong>el</strong> campeonato <strong>de</strong><br />

juegos <strong>de</strong> mesa tan arraigado <strong>en</strong> nuestra población.<br />

La Asociación es un punto <strong>de</strong> <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tro para fom<strong>en</strong>tar <strong>el</strong><br />

asociacionismo <strong>de</strong> mujeres, por <strong>el</strong>lo estimamos nece sario


Associacions<br />

la libre participación y la predisposición<br />

a nuevas aportaciones que<br />

estimul<strong>en</strong> una puesta <strong>en</strong> valor <strong>de</strong> la<br />

Asociación fr<strong>en</strong>te a los nuevos retos<br />

y necesida<strong>de</strong>s que pres<strong>en</strong>ta la sociedad<br />

actual.<br />

Nuestro compromiso son las personas,<br />

y <strong>de</strong>bemos aprovechar las<br />

oportunida<strong>de</strong>s que se nos pres<strong>en</strong>tan<br />

para mejorar su bi<strong>en</strong>estar y calidad<br />

<strong>de</strong> vida. Una <strong>de</strong> las iniciativas es la<br />

creación d<strong>el</strong> Aula Salud, proyecto<br />

que <strong>en</strong>globa la creación <strong>de</strong> talleres,<br />

confer<strong>en</strong>cias, y activida<strong>de</strong>s como la<br />

práctica <strong>de</strong> tai-chi, yoga y otras, <strong>en</strong><br />

función <strong>de</strong> la <strong>de</strong>manda <strong>de</strong> las mujeres.<br />

En resum<strong>en</strong> como Asociación comprometida<br />

con nuestro pueblo, estimamos necesario crear<br />

una red solidaria <strong>de</strong> la ciudadanía, a su vez,<br />

expresamos nuestro apoyo y ánimo a las personas<br />

que están pasando una etapa difícil. En<br />

<strong>el</strong> plano <strong>de</strong> asociación <strong>de</strong> la mujer, invitamos a<br />

nuevas propuestas e i<strong>de</strong>as, con objeto <strong>de</strong> re<strong>de</strong>fi<br />

nir <strong>el</strong> concepto <strong>de</strong> asociación haciéndola más<br />

próxima a la sociedad.<br />

Sólo cabe transmitirles nuestro <strong>en</strong>tusiasmo<br />

y <strong>de</strong>sear a todo nuestro pueblo unas f<strong>el</strong>ices<br />

fi estas.<br />

27


28<br />

Associacions<br />

Tal i com és costum, un any més, <strong>el</strong><br />

Club <strong>de</strong> Patinatge aprofi ta l‛ocasió<br />

que <strong>en</strong>s oferix l‛Ajuntam<strong>en</strong>t, per a<br />

dirigir-nos a tots vosaltres, i <strong>en</strong><br />

particular als xiquets i xiquetes<br />

per que s‛<strong>en</strong> recor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> nosaltres.<br />

Enguany, igual que <strong>en</strong> anys<br />

anteriors, volem estar amb<br />

tots vosaltres <strong>en</strong> estes festes<br />

populars, oferint una xicoteta<br />

actuació, on tots <strong>el</strong>s membres<br />

d<strong>el</strong> club <strong>en</strong>s <strong>de</strong>mostraran les<br />

seues noves habilitats.<br />

En l’actualitat s’han aconseguit<br />

<strong>el</strong>s reptes que <strong>en</strong>s haviem<br />

proposat, com son: donarnos<br />

d’alta <strong>en</strong> la Fe<strong>de</strong>ració<br />

Val<strong>en</strong>ciana <strong>de</strong> Patinatge <strong>de</strong> la<br />

Comunitat Val<strong>en</strong>ciana, tindre<br />

fe<strong>de</strong>rats a 11 membres d<strong>el</strong><br />

Club i participar <strong>en</strong> la trovada<br />

d’Escoles <strong>en</strong> val<strong>en</strong>cià <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

mes d’abril.


Associacions<br />

El 12 <strong>de</strong> juny d’<strong>en</strong>guany c<strong>el</strong>ebràrem <strong>el</strong> pas <strong>de</strong> niv<strong>el</strong>l interclub i<br />

Trofeu Vila <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong><br />

A més a més hem tingut repres<strong>en</strong>tants <strong>en</strong>:<br />

• Trofeu Vic<strong>en</strong>te Gaos <strong>de</strong> Val<strong>en</strong>cià <strong>el</strong> darrer octubre.<br />

• Pas <strong>de</strong> niv<strong>el</strong> <strong>en</strong> l’Alcúdia <strong>de</strong> Crespins, <strong>el</strong> mes <strong>de</strong> febrer.<br />

• Pas <strong>de</strong> niv<strong>el</strong> <strong>en</strong> Alberic, <strong>el</strong> mes <strong>de</strong> maig, on tinguerem una<br />

ampla repres<strong>en</strong>tació i 5 patinadores aconseguir<strong>en</strong> avançar<br />

<strong>de</strong> niv<strong>el</strong>.<br />

Aprofi tem l’ocasió per a oferir-nos <strong>de</strong> nou a tots <strong>el</strong>s qui vulgu<strong>en</strong><br />

informar-se d<strong>el</strong>s avantatges i possibilitats que ofereix aquest<br />

esport i animar-los a que <strong>el</strong>s interesats, s’apunt<strong>en</strong> <strong>en</strong> qualssevol<br />

mom<strong>en</strong>t, i d’aquesta manera, seguir ampliant <strong>el</strong> Club.<br />

Finalm<strong>en</strong>t, <strong>el</strong> Club i la Directiva <strong>el</strong>s <strong>de</strong>sitg<strong>en</strong> que pass<strong>en</strong> unes<br />

bones festes 2011.<br />

29


30<br />

Associacions<br />

UNIÓ MUSICAL LA PROTECTORA<br />

DE LLOMBAI<br />

La Unió Musical La Protectora <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> vol <strong>de</strong>sitjar a tot <strong>el</strong> poble <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong><br />

unes bones fe stes. Aprofi tem per fer un repàs a les activitats realitza<strong>de</strong>s <strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> l’estiu passat, com<strong>en</strong>çant p<strong>el</strong> Festival Comarcal <strong>de</strong> Ban<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Musica <strong>de</strong> la<br />

Vall d<strong>el</strong>s Alcalans que es c<strong>el</strong>ebrà a novembre <strong>en</strong> <strong>el</strong> nostre poble dins d<strong>el</strong>s actes<br />

<strong>de</strong> l’Any d<strong>el</strong>s Borgia on participar<strong>en</strong> huit ban<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la comarca, la festivitat <strong>de</strong><br />

Santa Cecília, la Setmana <strong>de</strong> Musica al Nadal, <strong>el</strong> Concert <strong>de</strong> Sant Antoni, <strong>el</strong> Concert<br />

<strong>de</strong> la Trobada d’Escoles <strong>en</strong> Val<strong>en</strong>cia, l’audició <strong>de</strong> fi nal <strong>de</strong> curs <strong>de</strong> l’Escola <strong>de</strong><br />

Música i <strong>el</strong> concert <strong>de</strong>dicat als socis <strong>en</strong> juny.<br />

A més <strong>de</strong> tots estos actes, hem d’afegir <strong>el</strong>s passacarrers, processons, <strong>de</strong>sperta<strong>de</strong>s,<br />

ofr<strong>en</strong>es, etc. La Musica està pres<strong>en</strong>t <strong>en</strong> totes les festes i c<strong>el</strong>ebracions que es<br />

don<strong>en</strong> al poble, aportant festa i alegria a més <strong>de</strong> cultura i esforç per apr<strong>en</strong>dre i<br />

progressar musicalm<strong>en</strong>t.<br />

L’últim acte <strong>de</strong> la Societat ha sigut la participació <strong>de</strong> la nostra banda <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

XII Certam<strong>en</strong> Internacional <strong>de</strong> Ban<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Musica d’Aranda <strong>de</strong> Duero (Burgos)<br />

<strong>el</strong> div<strong>en</strong>dres 1 <strong>de</strong> Juliol, motiu p<strong>el</strong> qual es <strong>de</strong>splaçà la banda i acompanyants, <strong>en</strong><br />

total més <strong>de</strong> c<strong>en</strong>t persones, al Certam<strong>en</strong>, que <strong>en</strong>s serví per progressar musicalm<strong>en</strong>t,<br />

implicar més als musics, fer una eixida tots junts i fer banda. El resultat d<strong>el</strong><br />

certam<strong>en</strong> es coneixerà <strong>el</strong> mes <strong>de</strong> setembre, i <strong>de</strong> segur que anirà <strong>en</strong> concordança<br />

amb <strong>el</strong> treball i la <strong>de</strong>dicació d<strong>el</strong> director i d<strong>el</strong>s músics.<br />

Part fonam<strong>en</strong>tal <strong>de</strong> la Societat és l’Escola <strong>de</strong> Música, que conta amb més <strong>de</strong><br />

60 xiquets i xiquetes. La nostra il·lusió és que un dia <strong>en</strong>tr<strong>en</strong> a la Banda a participar<br />

i gaudir <strong>de</strong> la Música durant molts anys.<br />

Els últims anys hem vist progressar la banda <strong>en</strong> quantitat i qualitat. Els concerts<br />

i certàm<strong>en</strong>s realitzats ho corrobor<strong>en</strong>. Volem agrair la implicació d<strong>el</strong>s músics<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> projecte, <strong>el</strong>l és <strong>en</strong> <strong>de</strong>fi nitiva la clau fonam<strong>en</strong>tal d<strong>el</strong> procés.<br />

Altra part important d<strong>el</strong> procés són les sòcies i socis <strong>de</strong> la Societat. Ens hem<br />

<strong>de</strong> s<strong>en</strong>tir orgullosos <strong>de</strong> formar part d’una <strong>en</strong>titat amb més <strong>de</strong> 100 anys d’història.<br />

Des d’ací vos animem a tots aqu<strong>el</strong>ls que vulgueu formar part d<strong>el</strong> projecte que<br />

participeu acti vam<strong>en</strong>t.<br />

Volem <strong>de</strong>stacar un fet un poc més romàntic i <strong>de</strong> tradició, la Banda ha tornat a<br />

assajar <strong>en</strong> estiu <strong>en</strong> <strong>el</strong>s Claustres <strong>de</strong> l’església <strong>de</strong>sprès <strong>de</strong> molts anys s<strong>en</strong>se fer-ho,<br />

per diverses circumstàncies. Volem aprofi tar per agrair a les diverses institucions<br />

que ho han fet possible. Els claustres són un marc incomparable per po<strong>de</strong>r unir


Associacions<br />

l’art <strong>de</strong> la música amb l’arquitectònic. A més, la g<strong>en</strong>t pot recuperar una b<strong>el</strong>la<br />

tradició: escoltar-se la banda durant <strong>el</strong>s assajos m<strong>en</strong>tre pr<strong>en</strong> la fresca.<br />

Finalm<strong>en</strong>t agrair a totes les persones que fan possible que la Societat Musical<br />

continue avançant <strong>en</strong> <strong>el</strong> nostre poble, <strong>el</strong>s músics, <strong>el</strong>s educands, <strong>el</strong>s socis i simpatitzants,<br />

les institucions i les diverses associacions, <strong>en</strong> <strong>de</strong>fi nitiva tot <strong>el</strong> poble. Gràcies<br />

a tots.<br />

PD: El tancam<strong>en</strong>t <strong>de</strong> l’edició d<strong>el</strong> llibre <strong>de</strong> <strong>Festes</strong> <strong>en</strong>s permet fer una xicoteta<br />

crònica d<strong>el</strong> “XII Certam<strong>en</strong> Internacional <strong>de</strong> Bandas <strong>de</strong> Música <strong>de</strong> Aranda <strong>de</strong><br />

Duero”, <strong>en</strong> <strong>el</strong> que la nostra Banda va participar <strong>el</strong> passat 1 <strong>de</strong> Juliol. Va ser un<br />

es<strong>de</strong>v<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t important i gratifi cant, ja que musicalm<strong>en</strong>t la Banda va fer una<br />

actuació s<strong>en</strong>sacional, un div<strong>en</strong>dres calorós, <strong>en</strong> una placeta xicoteta on hi havi<strong>en</strong><br />

més <strong>de</strong> cinc-c<strong>en</strong>tes persones escoltant-nos i on realm<strong>en</strong>t varem disfrutar<br />

interpretant <strong>el</strong> repertori escollit, amb <strong>el</strong> fi nal solemne i majestuós <strong>de</strong> Praise<br />

Jerusalem i <strong>en</strong> l’alegre bis Fandango amb <strong>el</strong> cual varem posar al públic <strong>en</strong> peu.<br />

Fins fi nal d’Agost no sabrem <strong>el</strong> resultat d<strong>el</strong> Certam<strong>en</strong> (actuà una banda cada<br />

div<strong>en</strong>dres <strong>de</strong> Juliol i Agost) però musicalm<strong>en</strong>t estem molt satisfets d<strong>el</strong> treball<br />

realitzat i que es mostrá <strong>en</strong> l’actuació. Agraim l’acompanyam<strong>en</strong>t d<strong>el</strong> nostre<br />

alcal<strong>de</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> viatge, ja que a més a més allí varem ser rebuts per les màximes<br />

autoritats locals, t<strong>en</strong>int aqu<strong>el</strong>l Certam<strong>en</strong> un recolzam<strong>en</strong>t institucional molt<br />

important.<br />

Eixe dissabte varem fer excursions p<strong>el</strong>s voltants, tot <strong>en</strong> molt bona armonia i<br />

cama<strong>de</strong>ria, com per eixample <strong>el</strong>s c<strong>el</strong>lers subterranis, un tast <strong>de</strong> vins, monum<strong>en</strong>ts<br />

locals, la localitat <strong>de</strong> Peñaranda <strong>de</strong> Duero amb <strong>el</strong> seu Palau. I per la nit tinguerem<br />

un sopar <strong>de</strong> germanor amb m<strong>en</strong>ú típic d’allí <strong>en</strong> un marc molt bonic (un c<strong>el</strong>ler<br />

subterrani) seguit d’una ja famosa festa que ferem fi ns altes hores <strong>en</strong> un ambi<strong>en</strong>t<br />

molt bo, tots junts, tocant s<strong>en</strong>se parar música festera i que posa un punt fi nal al<br />

viatge realm<strong>en</strong>t molt especial, ja que allí èrem un trocet <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> tots junts,<br />

baix la carpa <strong>de</strong> l’hot<strong>el</strong>, disfrutant <strong>de</strong> la<br />

música i <strong>de</strong> la festa.<br />

Segur que tots i totes <strong>el</strong>s que anar<strong>en</strong><br />

al Certam<strong>en</strong>, si tanqu<strong>en</strong> <strong>el</strong>s ulls, po<strong>de</strong>n<br />

reviure mom<strong>en</strong>ts especials<br />

que visquerem <strong>en</strong> eixos dies.<br />

Simplem<strong>en</strong>t per tancar, convidar a tot <strong>el</strong> poble al Concert <strong>de</strong> <strong>Festes</strong> i als més<br />

m<strong>en</strong>uts que s’apunt<strong>en</strong> a l’Escola <strong>de</strong> Música <strong>el</strong> proxim curs i que <strong>en</strong> <strong>el</strong> temps pugu<strong>en</strong><br />

formar part <strong>de</strong> la nostra Banda <strong>de</strong> Música.<br />

31


32<br />

Com bé sabeu son quatre <strong>el</strong>s<br />

esports mancomunats <strong>el</strong> futbol amb<br />

més <strong>de</strong> 140 alumnes, i 10 equips<br />

competint. Enguany al contrari <strong>de</strong> l’any<br />

passat la temporada ha sigut un èxit,<br />

ja que tos <strong>el</strong>s quips han quedat b<strong>en</strong><br />

classifi cats a la lliga, i l’equip amateur<br />

ha quedat tercer classifi cat f<strong>en</strong>t una<br />

gran temporada i ha sigut una llàstima<br />

que no pujara per molt poc.<br />

La Pilota Val<strong>en</strong>ciana amb 8 equips<br />

competint a un gran niv<strong>el</strong>l i guanyant<br />

lligues i campionats i alguna que altra<br />

fi nal <strong>en</strong> diverses catagories. Més<br />

uns 35 alumnes a l’escola competint<br />

<strong>en</strong> diverses categories a raspall, a<br />

galotxa, i a frontó val<strong>en</strong>cià, tot açò<br />

als jocs esportius <strong>de</strong> la Comunitat<br />

Val<strong>en</strong>ciana, a més a més també hem<br />

participat a la modalitat <strong>de</strong> galotxa al<br />

campionat d<strong>el</strong> “Corte Inglés”<strong>en</strong> dos<br />

equips <strong>de</strong> l’escola, alevins i ca<strong>de</strong>ts.<br />

El patinatge està funcionant<br />

cada vegada millor i poc a poc van<br />

f<strong>en</strong>t camí, hi han uns 20 alumnes, i<br />

<strong>en</strong>guany varies xiquetes han realitzat<br />

<strong>el</strong> pas <strong>de</strong> niv<strong>el</strong>l amb èxit, gràcies a la<br />

monitora Paula Cantón i <strong>el</strong> gran esforç<br />

que realitza cada día la directiva.<br />

Associacions<br />

El frontó està funcionant, pero son<br />

poca g<strong>en</strong>t i va a m<strong>en</strong>ys, ja que <strong>el</strong> pad<strong>el</strong><br />

està llevant algo d’afi ció, pero farem<br />

alguna cosa per pot<strong>en</strong>ciar-lo.<br />

Enguany també es vol fer un club<br />

<strong>de</strong> pad<strong>el</strong> obert als tres pobles i fer-lo<br />

funcionar i també mancomunar-lo.<br />

També volem agrair als nostres<br />

Ajuntam<strong>en</strong>ts i a la Mancomunitat<br />

“El Marquesat” <strong>el</strong> seu esforç i<br />

col·laboració, que s<strong>en</strong>se <strong>el</strong>ls sería<br />

molt difi cil continuar i més amb la<br />

crisis que hi ha. Agrair també les<br />

noves instal·lacions <strong>de</strong> pad<strong>el</strong> a<br />

Catadau i Alfarp que està sigu<strong>en</strong>t<br />

un grandíssim èxit <strong>en</strong>tre la juv<strong>en</strong>tud<br />

i <strong>en</strong>tre altres no tan joves, ja que<br />

po<strong>de</strong>n jugar a aquest esport xiquets/<br />

es, joves, adults i <strong>de</strong> totes les edats<br />

i sexes, ja que es un esport molt<br />

divertit i poc exig<strong>en</strong>t físicam<strong>en</strong>t.<br />

Per últim <strong>de</strong>sitjar-vos bones festes<br />

i que practiqueu esport amb messura<br />

que l’esport es salut.<br />

Vic<strong>en</strong>t D<strong>el</strong>fí.<br />

A continuació algunes fotos d<strong>el</strong>s<br />

esports mancomunats:


Associacions<br />

33


34<br />

Associacions


Associacions<br />

35


36<br />

Associacions


Associació <strong>de</strong> Ball<br />

Associacions<br />

Des <strong>de</strong> l’Associació <strong>de</strong> Ball<br />

“Fr<strong>en</strong>esí” <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, volem<br />

<strong>de</strong>sitjar-vos unes festes<br />

molt marxoses, i si vos<br />

agrada <strong>el</strong> ball no t<strong>en</strong>iu més<br />

que dir-nos-ho.<br />

“Bones <strong>Festes</strong> 2011”<br />

37


38<br />

Associacions<br />

Asociación <strong>de</strong> Vecinos<br />

La Atalaya<br />

Estimados vecinos <strong>de</strong> Llombay:<br />

Un año más van pasando las fi estas y la edad <strong>de</strong> cada<br />

vecino, ya que los que somos jóv<strong>en</strong>es queremos ser<br />

mayores, y los que somos mayores queremos ser jóv<strong>en</strong>es,<br />

durante unos días <strong>de</strong>bemos olvidarnos <strong>de</strong> las eda<strong>de</strong>s para<br />

disfrutar <strong>de</strong> lo que nos conce<strong>de</strong> <strong>el</strong> pueblo y <strong>de</strong> nuestra<br />

amistad, ya que <strong>en</strong> la vida t<strong>en</strong>emos <strong>de</strong> todo, bu<strong>en</strong>o y<br />

malo.<br />

Que sean días <strong>de</strong> fi esta y f<strong>el</strong>icidad, que reine <strong>en</strong>tre<br />

nosotros la armonía, hermandad, compañerismo y<br />

bu<strong>en</strong>os <strong>de</strong>seos, respetando siempre a los <strong>de</strong>más.<br />

Agra<strong>de</strong>cemos <strong>el</strong> esfuerzo <strong>de</strong> los que participan para<br />

po<strong>de</strong>r realizar las fi estas, que con su <strong>de</strong>dicación y<br />

trabajo hac<strong>en</strong> posible que todos podamos disfrutar <strong>de</strong><br />

difer<strong>en</strong>tes activida<strong>de</strong>s durante estos días. A<strong>de</strong>más nuestra<br />

Asociación <strong>de</strong> vecinos también nos s<strong>en</strong>timos participes<br />

<strong>de</strong> <strong>el</strong>lo.<br />

En nombre propio y <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>de</strong> todos los miembros <strong>de</strong> la<br />

Asociación <strong>de</strong> vecinos <strong>de</strong> la Atalaya, que paséis unas<br />

F<strong>el</strong>ices Fiestas.<br />

El Presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> la asociación <strong>de</strong> vecinos <strong>de</strong> la Atalaya.


Associacions<br />

aecc<br />

<strong>de</strong> <strong>Llombai</strong><br />

EL DÍA 8 DE MARÇ, LLOMBAI ES VA VESTIR DE VERT,<br />

EL COLOR DE L’ESPERANÇA. ANIMATS ASISTIREM A LA<br />

PRIMERA MARXA SOLIDÀRIA CONTRA EL CÀNCER.<br />

LA ASSOCIACIÓ AGRAIX A L’AJUNTAMENT DE LLOMBAI,<br />

AGROSEGURO, BTT, BAR FLORA I XIMO, XE QUE SUQUE,<br />

FRUTERIA SERGIO I ANA, EMPRESES, PARTICIPANTS I<br />

TOTA LA GENT VOLUNTÀRIA I COLABORADORA.<br />

UNITS PER UNA BONA CAUSA, SOLS ANYADIR QUE PASEU<br />

UNES BONES FESTES.<br />

GRÀCIES A TOTS!<br />

39


40<br />

Associacions<br />

Passet a Passet naix d’un grup <strong>de</strong> mares i pares embarcats <strong>en</strong> la<br />

criança d<strong>el</strong>s nostres fi lls.<br />

Compartim experiències e inquituts pròpies d<strong>el</strong> dia a dia. Parlem<br />

d’una manera distesa i oberta sobre l’alim<strong>en</strong>tació, <strong>el</strong> comportam<strong>en</strong>t,<br />

<strong>el</strong>s jocs, la salud, etc.<br />

Passet a Passet és una associació familiar <strong>en</strong> la que <strong>el</strong>s xiquets són<br />

<strong>el</strong>s protagonistes. Per aquest motiu les nostres reunions són un bon lloc<br />

per a què <strong>el</strong>s més m<strong>en</strong>uts pass<strong>en</strong> una bona estona i compartixqu<strong>en</strong> espai<br />

amb altres xiquets i altres famílies.<br />

Organitzem, <strong>en</strong>tre altres, xerra<strong>de</strong>s amb professionals, <strong>de</strong>bats, activitats<br />

a l’aire lliure i excursions.<br />

Volem aprofi tar l’ocasió per agraïr la participació d<strong>el</strong> poble <strong>en</strong> les<br />

nostres activitats d’aquest últim any, especialm<strong>en</strong>t l’arreplegà <strong>de</strong> joguets<br />

realitzada <strong>en</strong> Nadal.<br />

Aquesta campanya va ser molt exitosa i tots quedàrem molt cont<strong>en</strong>ts,<br />

sobretot <strong>el</strong>s meuts que van rebre <strong>el</strong>s seus regals...<br />

Tambè la pasada festa d<strong>el</strong> xiquet c<strong>el</strong>ebrada <strong>el</strong> mes d’abril, <strong>en</strong>s va<br />

omplir d’alegria i satisfacció.<br />

Encara que l’associació va nàixer al 2009, no es fi ns aquest últim any<br />

quan com<strong>en</strong>ça a tindre vida, i resulta molt al·l<strong>en</strong>tador vore com, poc a<br />

poc, passet a passet, anem f<strong>en</strong>t cosetes...<br />

El pròxim mes <strong>de</strong> setembre realitzarem un Taller d’Empo<strong>de</strong>ram<strong>en</strong>t<br />

i Coeducació per a pares i/o educadors, po<strong>de</strong>u participar tots, serà<br />

molt interessant. Al fi nalitzar l’estiu donarem la informació per a l’inscripció.<br />

Per últim, donem la b<strong>en</strong>vinguda a la familia als nous socis i animem a<br />

tots <strong>el</strong>s que estigu<strong>en</strong> interessats a formar part e l’associació.<br />

El nostre lloc <strong>de</strong> reunió habitual és l’antic llar d<strong>el</strong> jubilat <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>,<br />

al costat <strong>de</strong> l’Ajuntam<strong>en</strong>t.<br />

Po<strong>de</strong>u contactar amb nosaltres a través d<strong>el</strong> nostre corre <strong>el</strong>ectrònic:<br />

passetapasset2009@hotmail.es o per t<strong>el</strong>èfon, 633289853.<br />

També <strong>en</strong>s trobaràs <strong>en</strong> Facebook i in passetapasset.wordpress.com.<br />

Finalm<strong>en</strong>t <strong>en</strong>s queda <strong>de</strong>ssitjar-vos bones festes i dir-vos que vos esperem.


Associacions<br />

41


cació


Educació<br />

Col·legi Públic<br />

Sant Francesc <strong>de</strong> Borja - <strong>Llombai</strong><br />

Aprofi tem i agraïm l’oportunitat que <strong>en</strong>s dóna l’Ajuntam<strong>en</strong>t,<br />

per a dirigir-nos a la Comunitat Educativa i a tot <strong>el</strong><br />

poble, <strong>en</strong> este llibre d<strong>el</strong>s festes d’agost.<br />

El curs escolar ja ha acabat i, com sempre, hem fet<br />

un balanç d<strong>el</strong>s es<strong>de</strong>v<strong>en</strong>im<strong>en</strong>ts que han tingut una major r<strong>el</strong>levància<br />

per a la nostra escola. Entre <strong>el</strong>s mes signifi catius<br />

hem <strong>de</strong> <strong>de</strong>stacar aqu<strong>el</strong>ls que <strong>en</strong>s han implicat a tots.<br />

És per això que este curs, hem <strong>de</strong> parlar d’un fet únic<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> poble i que possiblem<strong>en</strong>t no és torne a repetir.<br />

Em referisc a la vint-i-sis Trobada d’Escoles <strong>en</strong> Val<strong>en</strong>cià<br />

<strong>de</strong> la Ribera.<br />

Des d’ací he <strong>de</strong> donar les gràcies al regidor <strong>de</strong> cultura<br />

En Marcos Manchano que va ser <strong>el</strong> promotor per que este<br />

projecte és poguera realitzar, a l’alcal<strong>de</strong> En David Cervera,<br />

que <strong>el</strong> va animar <strong>en</strong> tot mom<strong>en</strong>t a què és fera, a la resta<br />

<strong>de</strong> regidors que han donat <strong>el</strong> seu suport i treball, a l’AMPA,<br />

a totes <strong>el</strong>s associacions d<strong>el</strong> poble, a tots <strong>el</strong>s empresaris<br />

i persones particulars, als veïns <strong>de</strong> Catadau i Alfarp que<br />

<strong>en</strong>s han recolzat, animat i participat, a les personalitats que<br />

amb la seua presència han reforçat l’acte i com no, a tots<br />

<strong>el</strong>s companys i companyes d<strong>el</strong> Col·legi que han estat treballant<br />

tot l’any, amb tant d’esforç i afecte.<br />

La trobada va ser un èxit total d’organització , <strong>de</strong> ganes<br />

que isquera be, <strong>de</strong> quantitat d’escoles, instituts i associacions<br />

<strong>de</strong> tota la Ribera que es conc<strong>en</strong>trar<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>Llombai</strong><br />

per gaudir d’eixe dia...<br />

Donar les gràcies especialm<strong>en</strong>t a tot <strong>el</strong> poble <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong><br />

que s’ha bolcat <strong>en</strong> què la impressió que s’emportar<strong>en</strong><br />

<strong>de</strong> nosaltres és la que <strong>en</strong>s correspon...<br />

43


44<br />

Educació<br />

Col·legi Públic<br />

Sant Francesc <strong>de</strong> Borja - <strong>Llombai</strong><br />

Animar a tots a què este esperit <strong>de</strong> solidaritat amb les nostres<br />

s<strong>en</strong>yes d’i<strong>de</strong>ntitat, no es que<strong>de</strong> sols <strong>en</strong> un acte i continuem treballant<br />

i participant com hem fet fi ns ara.<br />

Gràcies.<br />

Mª Pilar Peris Martinez<br />

Directora


Educació<br />

Col·legi Públic<br />

Sant Francesc <strong>de</strong> Borja - <strong>Llombai</strong><br />

45


46<br />

D<strong>el</strong> Col·legi Públic<br />

Sant Francesc <strong>de</strong> Borja<br />

Educació<br />

Un any mes moltes gracies<br />

per convidar- nos a participar<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> llibre <strong>de</strong> festes d’agost.<br />

En aquest curs que hem<br />

acabat, creguem que hem<br />

aconseguit al m<strong>en</strong>ys un<br />

notable, pues hem treballat<br />

molt i <strong>de</strong> val<strong>en</strong>t <strong>en</strong> tot <strong>el</strong> que<br />

<strong>en</strong>s havíem proposat a principi<br />

<strong>de</strong> curs 2010/11.<br />

L’A.M.PA. escomesa col·laborant<br />

amb les mestres <strong>en</strong> la festa <strong>de</strong> Nadal, seguirem<br />

amb les falles , continuarem <strong>en</strong> la Trobada que <strong>en</strong>guany<br />

s’ha fet ací al nostre poble (cosa imp<strong>en</strong>sable per a<br />

nosaltres ), <strong>de</strong>sprès seguirem amb la festa d<strong>el</strong> dia <strong>de</strong><br />

la bici i com a colofó <strong>el</strong> fi <strong>de</strong> curs amb la tradicional<br />

<strong>en</strong>trega <strong>de</strong> orles als xiquets/es <strong>de</strong> 5 anys i <strong>de</strong> 6º <strong>de</strong><br />

primària. També <strong>en</strong>guany <strong>el</strong>s xiquets/es d<strong>el</strong> col·legi a<br />

part <strong>de</strong> subv<strong>en</strong>cionar-los una excursió, també se’ls va fer<br />

<strong>en</strong>trega <strong>de</strong> la camiseta <strong>de</strong> la Trobada.<br />

Per acabar donar <strong>el</strong> nostre sincer agraïm<strong>en</strong>t a<br />

l’ajuntam<strong>en</strong>t, a la falla i a totes les associacions que<br />

col·labor<strong>en</strong> amb nosaltres <strong>de</strong>sinteressadam<strong>en</strong>t i com<br />

sempre f<strong>el</strong>icitar al equip directiu d<strong>el</strong> col·legi i al seu<br />

professorat per “<strong>en</strong>s<strong>en</strong>yar i educar als nostres fi lls i fi lles.<br />

Gracies per tot i molt bones festes.<br />

FLORA MIQUEL AÑÓ<br />

PRESIDENTA DE L’A.M.PA<br />

I TOTA LA JUNTA DIRECTIVA


Educació<br />

Lograr lo mejor <strong>de</strong> cada alumno, <strong>de</strong> cada persona<br />

En estos días<br />

tan <strong>en</strong>trañables<br />

para <strong>Llombai</strong>, todo<br />

<strong>el</strong> equipo humano<br />

que formamos “La<br />

Malvesía” queremos<br />

<strong>en</strong> primer lugar,<br />

f<strong>el</strong>icitaros las<br />

fi estas y <strong>de</strong>searos<br />

que sean para todos<br />

un agradable motivo <strong>de</strong> recuerdo y<br />

<strong>de</strong> alegría. Son más <strong>de</strong> cuar<strong>en</strong>ta años<br />

junto a <strong>Llombai</strong> y los habitantes <strong>de</strong> El Marquesat. Más <strong>de</strong> cuatro décadas <strong>en</strong> los<br />

que hemos crecido como escu<strong>el</strong>a hasta convertirnos <strong>en</strong> refer<strong>en</strong>te autonómico a la<br />

hora <strong>de</strong> llevar a cabo un mod<strong>el</strong>o educativo.<br />

Al refl exionar sobre todo este tiempo <strong>en</strong> <strong>el</strong> que la escu<strong>el</strong>a vi<strong>en</strong>e llevando a<br />

cabo su cotidiana tarea educadora, su labor formativa y<br />

su trabajo <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo d<strong>el</strong> medio rural; se aprecian<br />

mejor los logros obrados <strong>en</strong> cada una <strong>de</strong> las personas –<br />

no únicam<strong>en</strong>te alumnos- que han cruzado las puertas <strong>de</strong><br />

nuestra escu<strong>el</strong>a.<br />

En primer lugar, la EFA no pue<strong>de</strong> olvidar su in<strong>el</strong>udible<br />

compromiso con <strong>el</strong> apr<strong>en</strong>dizaje. Con unos resultados<br />

exc<strong>el</strong><strong>en</strong>tes <strong>en</strong> los cuales la escu<strong>el</strong>a ha sido premiada por<br />

su labor solidaria, por sus méritos a la hora <strong>de</strong> confeccionar<br />

un periódico digital y ha sido distinguida una vez<br />

más por Cons<strong>el</strong>leria con <strong>el</strong> premio al mejor expedi<strong>en</strong>te<br />

<strong>en</strong> Formación Profesional. A<strong>de</strong>más, Cons<strong>el</strong>leria <strong>de</strong> Educació,<br />

a través <strong>de</strong> unas pruebas <strong>de</strong> niv<strong>el</strong> <strong>en</strong> ESO que realiza<br />

cada cuatro años, ha situado a La Malvesía <strong>en</strong>tre <strong>el</strong><br />

15% <strong>de</strong> los mejores c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> la Comunitat Val<strong>en</strong>ciana.<br />

Sin embargo, hemos <strong>de</strong> estar <strong>de</strong> acuerdo <strong>en</strong> que una educación <strong>de</strong> calidad<br />

no se ha <strong>de</strong> conformar con simples estadísticas y óptimos resultados académicos<br />

para su alumnado. Siempre hemos <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dido que es más importante nuestra labor<br />

al lado <strong>de</strong> las familias. La at<strong>en</strong>ción que éstas y sus hijos recib<strong>en</strong> <strong>en</strong> la escu<strong>el</strong>a va<br />

mucho más allá <strong>de</strong> lo extraordinario. Este curso se han realizado cerca <strong>de</strong> 5.000<br />

horas <strong>de</strong> tutoría con alumnos y más <strong>de</strong> 1.400 <strong>en</strong>trevistas con las familias. Estos<br />

datos dan una i<strong>de</strong>a clara d<strong>el</strong> compromiso <strong>de</strong> esta escu<strong>el</strong>a con su objetivo <strong>de</strong> lograr<br />

la mejor versión posible <strong>de</strong> cada persona que confía <strong>en</strong> nosotros. Con todo<br />

<strong>el</strong>lo, la plantilla <strong>de</strong> profesores cu<strong>en</strong>ta con un máster <strong>en</strong> “Asesorami<strong>en</strong>to familiar<br />

y Tutoría” para que cada minuto <strong>de</strong> tutoría empleado <strong>en</strong> esta escu<strong>el</strong>a no carezca<br />

<strong>de</strong> la capacidad y rigor profesional necesarios. Ayudar a la persona con toda su<br />

complejidad y <strong>en</strong> todas las dim<strong>en</strong>siones es nuestro i<strong>de</strong>al <strong>de</strong> educación. En este<br />

47


48<br />

Educació<br />

s<strong>en</strong>tido, La Malvesía ha querido cuidar especialm<strong>en</strong>te la dim<strong>en</strong>sión solidaria <strong>en</strong><br />

unos años muy difíciles para todos. Se han llevado a cabo quince iniciativas solidarias<br />

<strong>de</strong> las cuales once <strong>de</strong> <strong>el</strong>las han aparecido <strong>en</strong> pr<strong>en</strong>sa uni<strong>en</strong>do los nombres<br />

<strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, La Malvesía y la Solidaridad por toda la geografía val<strong>en</strong>ciana.<br />

Siempre hemos sabido que nuestro estilo educativo y formativo con <strong>el</strong> que<br />

echó la escu<strong>el</strong>a a andar a principios <strong>de</strong> 1969, era sólido por su calidad, categoría<br />

y <strong>en</strong>trega. Esta i<strong>de</strong>a no nos ha llevado a acomodarnos, sino que siempre hemos<br />

sido s<strong>en</strong>sibles a cuantas mejorías pudiéramos incorporar. A la ag<strong>en</strong>da <strong>de</strong> nuestra<br />

página web, las prácticas <strong>en</strong> empresas, las obras <strong>de</strong><br />

mejora d<strong>el</strong> c<strong>en</strong>tro, la incorporación <strong>de</strong> la EFA a la<br />

red <strong>de</strong> C<strong>en</strong>tros Educativos Solidarios, <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo<br />

<strong>de</strong> múltiples proyectos educativos programados<br />

por compet<strong>en</strong>cias...; se ha añadido este curso <strong>el</strong><br />

éxito <strong>de</strong> la educación a distancia para ciclos formativos<br />

y se añadirá <strong>el</strong> próximo año un novedoso y<br />

<strong>en</strong>tusiasmante proyecto <strong>de</strong> mejora <strong>de</strong> la adquisición<br />

práctica d<strong>el</strong> inglés.<br />

En <strong>de</strong>fi nitiva, hemos querido <strong>de</strong>mostrar que<br />

nuestro compromiso con <strong>el</strong> medio rural que nos ro<strong>de</strong>a,<br />

no es meram<strong>en</strong>te testimonial, sino que, es <strong>el</strong><br />

eje <strong>de</strong> un proyecto por <strong>el</strong> que todos <strong>de</strong>beríamos luchar.<br />

Es absolutam<strong>en</strong>te primordial mant<strong>en</strong>er la vitalidad <strong>de</strong> nuestros pueblos, que<br />

todos <strong>en</strong>contremos <strong>en</strong> <strong>el</strong>los lo que necesitamos y con la calidad que <strong>de</strong>seamos y<br />

con un trato personal inigualable. Que futuras g<strong>en</strong>eraciones sigan habitando aquí<br />

<strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>el</strong>lo y <strong>en</strong> este compromiso siempre estará La Malvesía.<br />

Domingo González.<br />

Director E.F.A. “La Malvesía”


FEDERACIÓN EFA COMUNITAT VALENCIANA<br />

Educació<br />

ENSEÑANZA CONCERTADA DE<br />

CALIDAD EN EL MEDIO RURAL<br />

Un año más, todo <strong>el</strong> equipo que trabajamos <strong>en</strong> la EFA Torrealedua<br />

queremos f<strong>el</strong>icitaros las fi estas y <strong>de</strong>searos que sean un motivo <strong>de</strong><br />

<strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tro y <strong>de</strong> alegría.<br />

Torrealedua, <strong>en</strong> su incansable empeño por dar formación, ha conseguido<br />

durante todos estos años, formar parte d<strong>el</strong> municipio, haci<strong>en</strong>do una gran<br />

labor educativa <strong>en</strong> nuestra juv<strong>en</strong>tud. Por nuestras aulas han pasado ya<br />

varias g<strong>en</strong>eraciones <strong>de</strong> chicas que <strong>el</strong>ig<strong>en</strong> una formación personalizada,<br />

buscando un seguimi<strong>en</strong>to y un apoyo como base <strong>de</strong> su crecimi<strong>en</strong>to<br />

humano e int<strong>el</strong>ectual.<br />

Y como ningún año es igual a otro, queremos <strong>de</strong>stacar que éste, hemos<br />

participado activam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> la XVI Trobada <strong>de</strong> C<strong>en</strong>tres <strong>en</strong> Val<strong>en</strong>cià,<br />

c<strong>el</strong>ebrado <strong>en</strong> <strong>Llombai</strong> y que fue todo un éxito <strong>de</strong> participación, tanto<br />

a niv<strong>el</strong> g<strong>en</strong>eral, como <strong>de</strong> nuestra Escu<strong>el</strong>a; hemos obt<strong>en</strong>ido <strong>el</strong> s<strong>el</strong>lo <strong>de</strong><br />

C<strong>en</strong>tro Solidario que la Cons<strong>el</strong>leria <strong>de</strong> Asuntos Sociales otorga a<br />

<strong>de</strong>terminados c<strong>en</strong>tros que se implican <strong>en</strong> proyectos solidarios, como es <strong>el</strong><br />

caso <strong>de</strong> los apadrinami<strong>en</strong>tos que realizamos a un bu<strong>en</strong> número <strong>de</strong> niños<br />

<strong>de</strong> Nicaragua.; hemos ganado un premio <strong>en</strong> <strong>el</strong> Concurso Familiar <strong>de</strong><br />

Villancicos c<strong>el</strong>ebrado <strong>en</strong> <strong>el</strong> Auditori <strong>de</strong> Torr<strong>en</strong>t… y muchas cosas más.<br />

Pero lo más importante es que: somos C<strong>en</strong>tro Preparador y Examinador<br />

d<strong>el</strong> Trinity, consci<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> la necesidad que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> nuestros jóv<strong>en</strong>es <strong>de</strong><br />

49


50<br />

Educació<br />

adquirir <strong>el</strong> mejor niv<strong>el</strong> posible <strong>de</strong> Inglés; t<strong>en</strong>emos clases <strong>de</strong> repaso durante <strong>el</strong> mes<br />

<strong>de</strong> julio; y hemos com<strong>en</strong>zado a impartir <strong>el</strong> Ciclo <strong>de</strong> Grado Superior <strong>de</strong> Imag<strong>en</strong><br />

para <strong>el</strong> Diagnóstico (Radiología), con un éxito abrumador.<br />

De tal manera que la oferta educativa d<strong>el</strong> C<strong>en</strong>tro queda confi gurada <strong>de</strong> la<br />

sigui<strong>en</strong>te manera:<br />

· Una línea <strong>de</strong> ESO concertada.<br />

· Un PCPI <strong>de</strong> Auxiliar Administrativo.<br />

· Un Ciclo <strong>de</strong> Grado Medio <strong>de</strong> Auxiliar <strong>de</strong> Enfermería.<br />

· Un Ciclo <strong>de</strong> Grado Superior <strong>de</strong> Imag<strong>en</strong> para <strong>el</strong> Diagnóstico.<br />

Disponemos <strong>de</strong> una página web www.torrealedua.org con actualizaciones<br />

periódicas, don<strong>de</strong> int<strong>en</strong>tamos recoger nuestra actualidad y <strong>de</strong>s<strong>de</strong> don<strong>de</strong> os<br />

podremos informar <strong>de</strong> todas las noveda<strong>de</strong>s que vayan t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do lugar a lo largo<br />

d<strong>el</strong> curso escolar.<br />

Reiterar <strong>de</strong>s<strong>de</strong> aquí que Torrealedua está al servicio d<strong>el</strong> municipio <strong>en</strong> todo lo<br />

que esté <strong>en</strong> nuestra mano colaborar. El <strong>de</strong>sarrollo d<strong>el</strong> medio rural y la formación<br />

<strong>de</strong> los jóv<strong>en</strong>es es nuestro principal objetivo, y vivir con espíritu <strong>de</strong> r<strong>en</strong>ovación<br />

constante <strong>en</strong> un ambi<strong>en</strong>te privilegiado <strong>de</strong> cercanía, confi anza y cariño, nuestra<br />

mejor recomp<strong>en</strong>sa.<br />

¡F<strong>el</strong>ices fi estas a todos!<br />

Ana Amezcua<br />

Directora EFA Torrealedua


“SANT JOAN”<br />

biblioteca pública municipal<br />

Educació<br />

50 ANIVERSARI DE LA BIBLIO 1961-2011<br />

Ja portem més <strong>de</strong> mig any <strong>de</strong> c<strong>el</strong>ebració d<strong>el</strong> 50 aniversari.<br />

El ric i bon estat <strong>de</strong> l´arxiu <strong>de</strong> la biblioteca ha permés fer una<br />

primera aproximació a la història d´aquests 50 anys. Qui i com es va<br />

gestar, les dues inauguracions que va tindre, <strong>el</strong>s difer<strong>en</strong>ts bibliotecaris<br />

que es fer<strong>en</strong> càrrec, <strong>el</strong>s tres local on s´ha ubicat, les difer<strong>en</strong>ts activitats<br />

culturals que <strong>de</strong>s <strong>de</strong> la biblioteca es van promoure, <strong>el</strong>s dos llibres que<br />

ha editat … i moltes coses més que ja un avanç es va publicar <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

número 6 <strong>de</strong> la revista El Carrer major <strong>de</strong> febrer <strong>de</strong> 2011.<br />

Es va fer una ponència conjunta “Cinquanta anys <strong>de</strong> Biblioteques<br />

a la Ribera 1961-2011: Guadassuar, <strong>Llombai</strong> i Alginet” <strong>en</strong> la XIV<br />

Assemblea d´història <strong>de</strong> la Ribera c<strong>el</strong>ebrada <strong>el</strong>s dies 1, 2 i 3 d´abril a<br />

Alginet.<br />

Va ser aprofi tant la c<strong>el</strong>ebració <strong>de</strong> la 26 Trobada <strong>de</strong> C<strong>en</strong>tres<br />

d´Ens<strong>en</strong>yam<strong>en</strong>t <strong>en</strong> Val<strong>en</strong>cià ací a <strong>Llombai</strong> <strong>el</strong> 10 d´abril quan es va<br />

realitzar l´exposició <strong>de</strong> la rica docum<strong>en</strong>tació que s´ha conservat. Però<br />

aquesta sols va durar 3 dies i potser molts llombaïns/es no puguer<strong>en</strong><br />

Xarrada «L´hora d<strong>el</strong><br />

conte, per què ?»<br />

27 <strong>de</strong> g<strong>en</strong>er 2011<br />

Vic<strong>en</strong>t Cortés Gámiz<br />

51


52<br />

Educació<br />

visitar-la, doncs a qui li interesse vore una s<strong>el</strong>ecció <strong>de</strong> la docum<strong>en</strong>tació<br />

exposada pot anar al bloc http://50anys<strong>de</strong>biblioteques.blogspot.com/<br />

on periòdicam<strong>en</strong>t es va publicant. Al bloc també trobareu informació<br />

puntual <strong>de</strong> les activitats a la biblioteca i <strong>de</strong> les novetats. Qui vulga<br />

rebre al seu correu un avís <strong>de</strong> les noves <strong>en</strong>tra<strong>de</strong>s només cal posar-se<br />

<strong>en</strong> contacte i <strong>de</strong>ixar la seua adreça <strong>de</strong> correu <strong>el</strong>ectrònic.<br />

Amb <strong>el</strong>s xiquets d<strong>el</strong> col·legi Sant Francesc <strong>de</strong> Borja hem<br />

fet poesia, còmics, adhesius al voltant <strong>de</strong> l´aniversari i un carnet<br />

commemoratiu per als més xicotets/es a febrer i maig aprofi tant les<br />

visites anuals.<br />

La c<strong>el</strong>ebració continua i tornem a convidar a tot <strong>el</strong> poble a fer<br />

<strong>en</strong>tre tots eixa altra història quotidiana <strong>de</strong> la bibioteca amb les històries,<br />

records i anècdotes que <strong>de</strong> segur tots t<strong>en</strong>im. Per correu , personalm<strong>en</strong>t,<br />

al bloc… compartiu i feu-nos arribar les vostres vivències. De mom<strong>en</strong>t<br />

gràcies a estos records estem reconstruint la cançoneta que <strong>el</strong>s<br />

xiquests/es <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> cantar<strong>en</strong> <strong>en</strong> la seva inauguració.<br />

Animeu-vos!<br />

Totes les històries són importants!<br />

Aprofi teu l´estiu, divertiu-se i passeu bones festes.<br />

Teresa Esteve Guillén<br />

Encarregada <strong>de</strong> la Biblioteca


Educació<br />

“SANT JOAN”<br />

biblioteca pública municipal<br />

s<strong>el</strong>ecció <strong>de</strong> novetats<br />

53


54<br />

“SANT JOAN”<br />

biblioteca pública municipal<br />

s<strong>el</strong>ecció <strong>de</strong> novetats<br />

Educació


Educació<br />

Parlem. Parlem-ne. Aquesta ha estat la clau durant <strong>el</strong><br />

curs. A fi nals <strong>de</strong> setembre com<strong>en</strong>ça a t<strong>en</strong>ir forma una i<strong>de</strong>a:<br />

“Enganxa’t al bon ambi<strong>en</strong>t”. En un c<strong>en</strong>tre com <strong>el</strong> nostre on<br />

conviu<strong>en</strong> alumnes <strong>de</strong> dotze a dihuit anys , <strong>en</strong>s trobem que <strong>el</strong>s<br />

més m<strong>en</strong>uts moltes voltes estan com <strong>de</strong>semparats, <strong>en</strong>voltats<br />

<strong>de</strong> confl ictes... i <strong>el</strong>s no tan m<strong>en</strong>uts també. “ Enganxa’t al bon<br />

ambi<strong>en</strong>t” no és un grup <strong>de</strong> psicòlegs, és un grup d’alumnes<br />

disposats a ajudar, pertany<strong>en</strong> al segon cicle <strong>de</strong> l’ESO i batxillerat.<br />

Així, po<strong>de</strong>n explicar les qüestions acadèmiques. A<br />

més, parl<strong>en</strong> <strong>el</strong> seu ll<strong>en</strong>guatge adolesc<strong>en</strong>t. Però per fer aquesta<br />

tasca no es prou la bona voluntat. Els voluntaris que form<strong>en</strong><br />

<strong>el</strong> grup “Enganxa’t al bon ambi<strong>en</strong>t” han hagut <strong>de</strong> fer<br />

un curset <strong>de</strong> formació <strong>en</strong> mediació. I què és la mediació?.<br />

La mediació és una forma <strong>de</strong> resoldre confl ictes, parlant i<br />

f<strong>en</strong>t pactes, amb l’ajuda d<strong>el</strong> mediador. La mediació és voluntària,<br />

confi <strong>de</strong>ncial i està basada <strong>en</strong> <strong>el</strong> diàleg i <strong>en</strong> la<br />

cooperació. És important <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dre que <strong>el</strong> confl icte no és ni<br />

bo ni mal, simplem<strong>en</strong>t és una cosa natural que forma part<br />

<strong>de</strong> la vida diària. El més important és la forma <strong>de</strong> resoldre’l.<br />

Superar un confl icte provoca un creixem<strong>en</strong>t personal als que<br />

l’han viscut. Els confl ictes cal acceptar-los com oportunitats<br />

55


56<br />

Educació<br />

<strong>de</strong> transformació personal i <strong>de</strong> l’<strong>en</strong>torn que g<strong>en</strong>er<strong>en</strong> apr<strong>en</strong><strong>en</strong>tatge<br />

i <strong>el</strong> cultiu quotidià <strong>de</strong> la pau.<br />

Aquesta i<strong>de</strong>a ha estat molt b<strong>en</strong> acollida, a més alguns<br />

professors i pares han fet també <strong>el</strong> curset <strong>de</strong> formació que es<br />

va fer <strong>en</strong> <strong>el</strong> c<strong>en</strong>tre i va estar reconegut p<strong>el</strong> Cefi re.<br />

Al llarg d<strong>el</strong> curs, aquest grup d’alumnes han participat<br />

<strong>en</strong> actes solidaris, han mediat amb alumnes que t<strong>en</strong>i<strong>en</strong> <strong>el</strong>s<br />

seus mal<strong>en</strong>tesos. A més, han rebut als alumnes <strong>de</strong> sisè d<strong>el</strong>s


Educació<br />

col·legis, que faran l’ESO l’any vin<strong>en</strong>t, i <strong>el</strong>s han <strong>en</strong>s<strong>en</strong>yat <strong>el</strong><br />

c<strong>en</strong>tre i la seua “saleta <strong>de</strong> mediació”.<br />

De b<strong>en</strong> segur que <strong>en</strong>s han ajudat, però a més s’han<br />

reafi rmat com a persones solidàries i responsables, valors<br />

tan necessaris a la nostra societat.<br />

I a la fi , <strong>de</strong>sitjar-los unes bones festes 2011, com no,<br />

“<strong>en</strong>ganxats a un bon ambi<strong>en</strong>t”.<br />

57


58<br />

Educació


Col·laborac


60<br />

Col·laboracions<br />

Gerardo Cardona y Laureano<br />

Clim<strong>en</strong>t, compositores<br />

JOSÉ FORÉS<br />

LAHOZ<br />

Cronista Ofi cial<br />

<strong>de</strong> <strong>Llombai</strong><br />

Gerado Cardona y Laureano Clim<strong>en</strong>t, agasajados tras <strong>el</strong> concierto <strong>de</strong> la Banda Unión Protectora<br />

Musical <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> que fueron estr<strong>en</strong>adas con gran éxito sus obras “Refl ejos e impresiones” y<br />

“Saxon <strong>el</strong> Argonauta”<br />

Por primera vez <strong>en</strong> sus cerca <strong>de</strong> 200 años <strong>de</strong> historia, la Banda Unión Protectora<br />

Musical <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> ofreció un concierto compuesto <strong>en</strong> su totalidad por obras<br />

<strong>de</strong> dos compositores llombaínos: Gerardo Cardona Lliso y Laureano Clim<strong>en</strong>t Boix,<br />

<strong>el</strong> primero profesor <strong>de</strong> la Orquesta Municipal <strong>de</strong> Val<strong>en</strong>cia durante 46 años y director<br />

<strong>de</strong> importantes bandas, y jov<strong>en</strong> y reconocido músico <strong>de</strong>dicado a la doc<strong>en</strong>cia, <strong>el</strong> segundo.<br />

El acontecimi<strong>en</strong>to, con motivo d<strong>el</strong> tradicional “concert <strong>de</strong> Sant Antoni” d<strong>el</strong><br />

pres<strong>en</strong>te año, patrocinado por <strong>el</strong> Ayuntami<strong>en</strong>to, tuvo lugar <strong>en</strong> <strong>el</strong> Auditorio Municipal,<br />

completam<strong>en</strong>te ll<strong>en</strong>o <strong>de</strong> seguidores <strong>de</strong> nuestra Banda.<br />

Bajo la dirección d<strong>el</strong> maestro local don Migu<strong>el</strong> Roig Ortega, la primera parte<br />

se inició con <strong>el</strong> estr<strong>en</strong>o <strong>de</strong> la marcha <strong>de</strong> procesión Sant Francesc <strong>de</strong> Borja, original<br />

<strong>de</strong> Laureano Clim<strong>en</strong>t, una inspirada creación musical con la que se <strong>en</strong>alteció y confi<br />

rió espl<strong>en</strong>dor al Año Jubilar (<strong>el</strong> 2010) consagrado al santo Patrón <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, y<br />

que <strong>de</strong>s<strong>de</strong> inmemorial se notaba <strong>en</strong> falta <strong>en</strong> esta villa emin<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te borgiana, tanto


Col·laboracions<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> punto <strong>de</strong> vista histórico como r<strong>el</strong>igioso, por lo que ahora muy grata y oportunam<strong>en</strong>te<br />

vi<strong>en</strong>e a ll<strong>en</strong>ar <strong>el</strong> inexplicable vacío exist<strong>en</strong>te.<br />

Saxon <strong>el</strong> Argonauta es <strong>el</strong> título <strong>de</strong> la obra d<strong>el</strong> mismo autor que también fue<br />

estr<strong>en</strong>ada <strong>en</strong> esta audición y que causó honda impresión <strong>en</strong> <strong>el</strong> público, dado <strong>el</strong> carácter<br />

mediterráneo y luminoso, harmónico y m<strong>el</strong>ódico (<strong>el</strong> segundo tiempo inspirado<br />

<strong>en</strong> los compositores val<strong>en</strong>cianos <strong>de</strong> mediados d<strong>el</strong> siglo XX) que transmite la pieza,<br />

<strong>en</strong> la que brilló la actuación d<strong>el</strong> saxo solista Antonio Ortiz Aparisi. Precisam<strong>en</strong>te <strong>el</strong><br />

proceso <strong>de</strong> creación <strong>de</strong> la obra se inicia cuando este virtuoso músico le hace llegar<br />

al compositor su anh<strong>el</strong>o por po<strong>de</strong>r tocar un concierto <strong>de</strong> saxofón <strong>en</strong> <strong>el</strong> día <strong>de</strong> Sant<br />

Antoni. El título hace refer<strong>en</strong>cia al poema épico Las Argonáuticas, <strong>en</strong> <strong>el</strong> que se r<strong>el</strong>ata<br />

<strong>el</strong> viaje <strong>de</strong> los héroes que acompañan a Jasón cuando va a buscar <strong>el</strong> V<strong>el</strong>locino <strong>de</strong> oro.<br />

El pasodoble <strong>Llombai</strong>, otro magnífi co título <strong>de</strong>dicado por Laureano Clim<strong>en</strong>t a su<br />

pueblo natal <strong>en</strong> 1999, daría paso a la segunda parte.<br />

Como episodio c<strong>en</strong>tral se estr<strong>en</strong>ó la obra Refl ejos e impresiones, d<strong>el</strong> c<strong>el</strong>ebrado<br />

compositor Gerardo Cardona (director honorario <strong>de</strong> la Banda e invitado especial al<br />

concierto), un poema sinfónico mediante <strong>el</strong> cual se int<strong>en</strong>tan refl ejar los mom<strong>en</strong>tos<br />

<strong>de</strong>rivados <strong>de</strong> la estresante vida actual. Inquietud, paz y tranquilidad, nerviosismo<br />

ac<strong>el</strong>erado, ilusión…, y al fi nal “parece que se acaba <strong>el</strong> mundo, con los matices y<br />

la fuerza que requiere este<br />

movimi<strong>en</strong>to”. A mitad <strong>de</strong><br />

la obra se registra un solo<br />

<strong>de</strong> trompeta <strong>en</strong> que la m<strong>el</strong>odía<br />

expresa la tranquilidad<br />

y la esperanza <strong>de</strong> una<br />

vida mejor, según la <strong>de</strong>scripción<br />

crítica <strong>de</strong> la obra.<br />

Su magistral interpretación<br />

por nuestra Banda resultó<br />

ciertam<strong>en</strong>te “impactante”.<br />

(Posteriorm<strong>en</strong>te la Sociedad<br />

Musical Santa Cecilia<br />

<strong>de</strong> Canals, <strong>de</strong> la que Car-<br />

Gerardo Cardona Laureano Clim<strong>en</strong>t<br />

dona fue director durante<br />

14 años, la incluyó <strong>en</strong> su<br />

repertorio y será puesta <strong>en</strong> atril <strong>en</strong> uno <strong>de</strong> sus próximos conciertos).<br />

Tras <strong>el</strong> Himno <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, letra <strong>de</strong> Enrique Bisbal y música <strong>de</strong> Gerardo Cardona,<br />

dirigido con su peculiar estilo <strong>el</strong>ectrizante por <strong>el</strong> autor y coreado por <strong>el</strong> público,<br />

<strong>el</strong> <strong>en</strong>tonces alcal<strong>de</strong> <strong>de</strong> la localidad, don David Cervera Sanz, <strong>en</strong> pres<strong>en</strong>cia d<strong>el</strong><br />

presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> la Unión Protectora Musical, don Jesús Soriano Raga, agasajó a los dos<br />

aclamados compositores llombaínos don Laureano Clim<strong>en</strong>t y don Gerardo Cardona,<br />

haciéndoles <strong>en</strong>trega <strong>de</strong> s<strong>en</strong>das placas conmemorativas d<strong>el</strong> ev<strong>en</strong>to.<br />

61


62<br />

Col·laboracions<br />

“LLOMBAI, LA MEUA TERRA…”<br />

Des<strong>de</strong> su estr<strong>en</strong>o por nuestra Banda, <strong>el</strong> 7 <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> 1959, <strong>en</strong> <strong>el</strong> antiguo<br />

Teatro-Cine Unión d<strong>el</strong> Marquesado, <strong>en</strong> la v<strong>el</strong>ada <strong>de</strong> pres<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> la primera Fallera<br />

Mayor <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, Lía Esteve Sanz (acto <strong>en</strong> <strong>el</strong> que actuó <strong>de</strong> mant<strong>en</strong>edor <strong>el</strong> jov<strong>en</strong><br />

t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te jurídico don Francisco Blay Villasante, hoy G<strong>en</strong>eral Consejero Togado y ex<br />

Fiscal Jefe <strong>de</strong> lo Militar d<strong>el</strong> Tribunal Supremo), la obra Mi bu<strong>en</strong> terruño, que sus<br />

autores quisieron ofr<strong>en</strong>dar como Himno a <strong>Llombai</strong>, ha v<strong>en</strong>ido cantándose <strong>en</strong> l<strong>en</strong>gua<br />

cast<strong>el</strong>lana, que es con la que <strong>el</strong> laureado poeta llombaíno y prestigioso maestro nacional,<br />

don Enrique Bisbal Ortiz, escribió originariam<strong>en</strong>te su precioso poema. De<br />

acuerdo con los <strong>de</strong>seos d<strong>el</strong> Consistorio, que <strong>el</strong> 15 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2009 –a petición d<strong>el</strong><br />

Cronista Ofi cial <strong>de</strong> la Villa- <strong>de</strong>claró dicha composición Himno Ofi cial <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>,<br />

y una vez efectuada su traducción al val<strong>en</strong>ciano, <strong>el</strong> pasado 9 <strong>de</strong> abril se procedió al<br />

estr<strong>en</strong>o <strong>de</strong> esta nueva versión, durante <strong>el</strong> concierto conmemorativo <strong>de</strong> la “Trobada<br />

2011” que ofrecieron <strong>en</strong> <strong>el</strong> Auditorio Municipal la Banda Unión Protectora Musical,<br />

<strong>el</strong> Grup Amansalva y l’Escola <strong>de</strong> Danses d’Alfarb. Así, pues, tras más <strong>de</strong> medio<br />

siglo <strong>de</strong> vig<strong>en</strong>cia, <strong>el</strong> nostre Himne ya es pot –i es <strong>de</strong>u- cantar <strong>en</strong> val<strong>en</strong>cià. Per lo<br />

que parafrasejant algunes <strong>de</strong> les seues estrofes be po<strong>de</strong>m exclamar: “<strong>Llombai</strong>, / la<br />

meua terra; / <strong>Llombai</strong>, / la meua llar. / Poble grat, poble estimat… / Marquesat <strong>de</strong><br />

<strong>Llombai</strong>. / Jo voldria que <strong>en</strong> ma vida / no hi haguera un altre lloc / on passar les<br />

alegries / i les p<strong>en</strong>es oblidar. / […] I <strong>en</strong> la regió més bonica d’Espanya, / Visca! /<br />

Visca <strong>Llombai</strong>!”.<br />

En <strong>el</strong> Auditorio Municipal, ante nuestra Banda <strong>de</strong> Música, Gerardo<br />

Cardona dirige <strong>de</strong> cara al público <strong>el</strong> Himno <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, d<strong>el</strong> que es autor.


Col·laboracions<br />

“Santo Marqués <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>”<br />

Libro-hom<strong>en</strong>aje <strong>de</strong> don Arturo Clim<strong>en</strong>t a San Francisco<br />

<strong>de</strong> Borja <strong>en</strong> <strong>el</strong> V c<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ario <strong>de</strong> su nacimi<strong>en</strong>to<br />

Don Arturo Clim<strong>en</strong>t, don Vic<strong>en</strong>te Pons, don Jesús Bausá y don José Forés, ante<br />

la imag<strong>en</strong> <strong>de</strong> San Francisco <strong>de</strong> Borja, <strong>en</strong> la iglesia <strong>de</strong> la Santa Cruz, durante la<br />

pres<strong>en</strong>tación d<strong>el</strong> libro d<strong>el</strong> abad <strong>de</strong> Xàtiva <strong>en</strong> hom<strong>en</strong>aje al Santo Marqués <strong>de</strong><br />

<strong>Llombai</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> V c<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ario <strong>de</strong> su nacimi<strong>en</strong>to. – (Foto Jorge García)<br />

EL V c<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ario d<strong>el</strong> nacimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> San Francisco <strong>de</strong> Borja se cerró<br />

con broche <strong>de</strong> oro. A<strong>de</strong>más d<strong>el</strong> acto <strong>de</strong> clausura presidido por <strong>el</strong> arzobispo<br />

<strong>de</strong> Val<strong>en</strong>cia, monseñor don Carlos Osoro, <strong>el</strong> 28 <strong>de</strong> octubre <strong>de</strong> 2010, <strong>en</strong> la<br />

63


64<br />

Col·laboracions<br />

iglesia conv<strong>en</strong>tual que <strong>el</strong> exc<strong>el</strong>so Patrono <strong>de</strong> la villa fundó <strong>en</strong> 1544 tuvo lugar<br />

la pres<strong>en</strong>tación d<strong>el</strong> libro “Santo Marqués <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, Francisco <strong>de</strong> Borja”,<br />

mediante <strong>el</strong> cual su autor, <strong>el</strong> sacerdote llombaíno don Arturo Clim<strong>en</strong>t<br />

Bonafé, abad <strong>de</strong> la Seu <strong>de</strong> Xàtiva, ha querido r<strong>en</strong>dir hom<strong>en</strong>aje al universal<br />

Gran<strong>de</strong> <strong>de</strong> Es paña.<br />

El templo <strong>de</strong> la Santa Cruz –completam<strong>en</strong>te ll<strong>en</strong>o <strong>de</strong> f<strong>el</strong>igreses<br />

locales y también setab<strong>en</strong>ses- acogió este acto que <strong>el</strong> coordinador d<strong>el</strong><br />

mismo, <strong>el</strong> cronista ofi cial José Forés Lahoz, califi có como “cultural,<br />

r<strong>el</strong>igioso y <strong>en</strong>trañablem<strong>en</strong>te popular”, glosando la brillante trayectoria<br />

pastoral y literario-periodística <strong>de</strong> don Arturo Clim<strong>en</strong>t, autor <strong>de</strong> 55 libros,<br />

dos <strong>de</strong> <strong>el</strong>los <strong>de</strong>dicados a Alejandro VI y Calixto III, los otros dos<br />

gigantes <strong>de</strong> la dinastía Borja.<br />

Acerca <strong>de</strong> la nueva y fascinante biografía d<strong>el</strong> Duque <strong>de</strong> Gandía, Virrey<br />

<strong>de</strong> Cataluña y Prepósito G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> la Compañía <strong>de</strong> Jesús, hizo una<br />

minuciosa exposición <strong>el</strong> canónigo archivero <strong>de</strong> la Catedral y profesor <strong>de</strong><br />

la Universitat <strong>de</strong> València, don Vic<strong>en</strong>te Pons Alós, qui<strong>en</strong> subrayó <strong>el</strong> acierto<br />

d<strong>el</strong> autor al sacar a la luz esta obra divulgativa, escrita con s<strong>en</strong>cillez y rigor<br />

y que vi<strong>en</strong>e a complem<strong>en</strong>tar y <strong>en</strong>riquecer la copiosa bibliografía borgiana,<br />

al tiempo que se recreó <strong>en</strong> la evocación <strong>de</strong> los Borja, tan íntimam<strong>en</strong>te vinculados<br />

a <strong>Llombai</strong>.<br />

El cura párroco, don Jesús-Ama<strong>de</strong>o Bausá Lacosta –cuya labor y<br />

<strong>de</strong>dicación a la Parroquia fueron justam<strong>en</strong>te subrayadas- dirigió unas palabras<br />

<strong>de</strong> reconocimi<strong>en</strong>to y f<strong>el</strong>icitación a don Arturo Clim<strong>en</strong>t, qui<strong>en</strong> cerró<br />

<strong>el</strong> acto agra<strong>de</strong>ci<strong>en</strong>do al pueblo <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> su adhesión y cariño. Manifestó<br />

que siempre ha t<strong>en</strong>ido “cierto miedo” a bucear <strong>en</strong> la vida <strong>de</strong> San Francisco<br />

por consi<strong>de</strong>rarla una tarea ing<strong>en</strong>te y difícil, “pero ante este c<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ario y<br />

si<strong>en</strong>do yo ahora <strong>el</strong> abad mitrado <strong>de</strong> Xàtiva, cuna <strong>de</strong> los dos Papas Borja,<br />

bisabu<strong>el</strong>o y tatarabu<strong>el</strong>o d<strong>el</strong> santo, me impuse la grata obligación <strong>de</strong> estudiar<br />

la trayectoria <strong>de</strong> Borja, primer Marqués <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>”.<br />

Finalm<strong>en</strong>te <strong>el</strong> autor fi rmó numerosos ejemplares <strong>de</strong> su obra, acto que<br />

se prolongaría <strong>en</strong> días posteriores.<br />

Museo Parroquial<br />

Editado <strong>en</strong> los talleres gráfi cos <strong>de</strong> Matéu Impresores, S. L., <strong>de</strong> Xàtiva,<br />

por <strong>el</strong> C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Estudios Borgianos <strong>de</strong> la Iglesia Colegial Basílica<br />

<strong>de</strong> Santa María, y <strong>de</strong>dicado por su autor “a <strong>Llombai</strong>, <strong>el</strong> pueblo que me


Col·laboracions<br />

vio nacer y crecer, que v<strong>en</strong>era a san Francisco <strong>de</strong> Borja como <strong>el</strong> mejor<br />

<strong>de</strong> sus Hijos y <strong>de</strong> sus Santos”, <strong>el</strong> libro <strong>de</strong> Arturo Clim<strong>en</strong>t, cuya portada<br />

hom<strong>en</strong>ajea la fi gura <strong>de</strong> nuestro preclaro Patrono a través <strong>de</strong> la imag<strong>en</strong> que<br />

se custodia <strong>en</strong> la Santa Cruz, la iglesia parroquial que él mismo fundara<br />

<strong>en</strong> 1544, consta <strong>de</strong> 175 páginas <strong>de</strong> pap<strong>el</strong> couché, con dos bloques <strong>de</strong> ilustraciones<br />

r<strong>el</strong>acionadas con <strong>el</strong> santo, sus augustos antecesores y personajes<br />

<strong>de</strong> la época, y nuestra parroquia y distintos ev<strong>en</strong>tos borgianos llombaínos.<br />

Un total <strong>de</strong> veintidós capítulos nos hablan <strong>de</strong>talladam<strong>en</strong>te acerca<br />

d<strong>el</strong> nacimi<strong>en</strong>to e infancia <strong>de</strong> Francisco <strong>de</strong> Borja, su familia, Marqués <strong>de</strong><br />

<strong>Llombai</strong>, Virrey <strong>de</strong> Cataluña, la fundación d<strong>el</strong> conv<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, cuarto<br />

duque <strong>de</strong> Gandía, Superior G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> los Jesuitas, la educación <strong>de</strong> la<br />

juv<strong>en</strong>tud, las Misiones <strong>en</strong> las Indias, la muerte <strong>de</strong> un santo, <strong>Llombai</strong> y san<br />

Francisco <strong>de</strong> Borja…, para concluir con la reproducción d<strong>el</strong> artículo publicado<br />

por <strong>el</strong> autor <strong>en</strong> Levante-EMV <strong>el</strong> 27 <strong>de</strong> diciembre <strong>de</strong> 2006, “<strong>Llombai</strong><br />

también es borgiano”, <strong>en</strong> don<strong>de</strong><br />

ofrece un breve resum<strong>en</strong><br />

<strong>de</strong> la larga y fecunda historia<br />

d<strong>el</strong> Monasterio Borgiano que<br />

marcó la vida d<strong>el</strong> Marquesado,<br />

a la vez que brinda la i<strong>de</strong>a <strong>de</strong><br />

crear <strong>en</strong> <strong>el</strong> s<strong>en</strong>o <strong>de</strong> la propia<br />

Parroquia <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, <strong>en</strong> un<br />

tiempo no lejano, un gran museo<br />

parroquial don<strong>de</strong> exponer<br />

y admirar todas las obras <strong>de</strong><br />

arte, historia y cultura que se<br />

conservan <strong>en</strong> nuestra iglesia,<br />

algunas <strong>de</strong> <strong>el</strong>las legado imperece<strong>de</strong>ro<br />

<strong>de</strong> nuestro Santo<br />

Marqués.<br />

65


66<br />

LLOMBAINS<br />

PEL MÓN<br />

Los profesores<br />

universitarios<br />

Salvador Clim<strong>en</strong>t<br />

y Mª Luisa<br />

Cervera<br />

Col·laboracions<br />

Mª LUISA CERVERA<br />

Y SALVADOR CLIMENT,<br />

PROFESORES UNIVERSITARIOS<br />

Expon<strong>en</strong> sus conocimi<strong>en</strong>tos e investigaciones<br />

mediante sus viajes a través <strong>de</strong> tres contin<strong>en</strong>tes<br />

<strong>Llombai</strong> siempre<br />

se ha caracterizado por<br />

t<strong>en</strong>er <strong>en</strong>tre sus ciudadanos<br />

personas <strong>de</strong> una<br />

gran valía, profesionales<br />

<strong>de</strong> todas las materias<br />

y especialida<strong>de</strong>s.<br />

Una <strong>de</strong> las ramas más<br />

sobresali<strong>en</strong>te –y bastante<br />

numerosa- es la<br />

<strong>de</strong> profesores universitarios,<br />

<strong>en</strong>tre los cuales<br />

<strong>de</strong>stacan dos por su labor<br />

<strong>de</strong> transfer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />

conocimi<strong>en</strong>tos al mundo<br />

<strong>en</strong>tero, exponi<strong>en</strong>do<br />

sus investigaciones mediante varios viajes a través <strong>de</strong> tres<br />

contin<strong>en</strong>tes. Son dos llombaíns <strong>de</strong> pura cepa, que a<strong>de</strong>más<br />

<strong>de</strong> ser <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, toda la vida han residido <strong>en</strong> <strong>el</strong> pueblo, a<br />

pesar <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollar su función profesional <strong>en</strong> Val<strong>en</strong>cia y otras<br />

localida<strong>de</strong>s. Nos referimos a doña Mª Luisa Cervera Sanz y don<br />

Salvador Clim<strong>en</strong>t Serrano.<br />

Doctora <strong>en</strong> Ci<strong>en</strong>cias Químicas<br />

María Luisa Cervera Sanz es lic<strong>en</strong>ciada y doctora <strong>en</strong><br />

Ci<strong>en</strong>cias Químicas por la Universidad <strong>de</strong> Val<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> 1991, obt<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do<br />

la máxima califi cación <strong>de</strong> Sobresali<strong>en</strong>te Cum Lau<strong>de</strong><br />

<strong>en</strong> la <strong>de</strong>f<strong>en</strong>sa <strong>de</strong> la tesis “Desarrollo, evaluación y aplicación<br />

<strong>de</strong> metodologías analíticas mediante técnicas <strong>de</strong> espectroscopia<br />

atómica para la <strong>de</strong>terminación <strong>de</strong> arsénico <strong>en</strong> alim<strong>en</strong>tos<br />

<strong>el</strong>aborados” realizada <strong>en</strong> <strong>el</strong> Instituto <strong>de</strong> Agroquímica y Tecno-


Col·laboracions<br />

logía <strong>de</strong> Alim<strong>en</strong>tos (CSIC) don<strong>de</strong> obtuvo <strong>el</strong> Diploma <strong>de</strong> Alta<br />

Especialización <strong>en</strong> Tecnología <strong>de</strong> Alim<strong>en</strong>tos <strong>en</strong> 1986. La doctora<br />

Cervera <strong>de</strong>sarrolla su actividad investigadora y doc<strong>en</strong>te<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> 1991 como profesora ayudante, 1995 como profesora<br />

titular <strong>de</strong> Universidad, y 2010 como catedrática <strong>de</strong> Universidad<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>de</strong>partam<strong>en</strong>to <strong>de</strong> Química Analítica <strong>de</strong> la Facultad<br />

<strong>de</strong> Química <strong>de</strong> la Universidad <strong>de</strong> Val<strong>en</strong>cia.<br />

Acerca <strong>de</strong> su labor investigadora ti<strong>en</strong>e publicados más<br />

<strong>de</strong> 80 artículos <strong>en</strong> revistas ci<strong>en</strong>tífi cas <strong>de</strong> carácter internacional<br />

<strong>de</strong> <strong>el</strong>evado prestigio y más <strong>de</strong> 60 comunicaciones<br />

pres<strong>en</strong>tadas a congresos internacionales y unos 30 a congresos<br />

nacionales. La doctora Cervera posee un h-in<strong>de</strong>x <strong>de</strong><br />

23 (según <strong>el</strong> Sci<strong>en</strong>ce Citation In<strong>de</strong>x) y sus trabajos <strong>de</strong> investigación<br />

han sido citados por otros autores <strong>en</strong> más <strong>de</strong> 1400<br />

artículos ci<strong>en</strong>tífi cos internacionales.<br />

Des<strong>de</strong> su estancia post-doctoral <strong>de</strong> un año <strong>en</strong> <strong>el</strong> Laboratorio<br />

<strong>de</strong> Investigación <strong>de</strong> la empresa Perkin Elmer <strong>en</strong><br />

Alemania, ha realizado difer<strong>en</strong>tes estancias internacionales,<br />

<strong>en</strong>tre las que po<strong>de</strong>mos <strong>de</strong>stacar: <strong>en</strong> <strong>el</strong> C<strong>en</strong>tral Sci<strong>en</strong>ce<br />

Laboratory <strong>en</strong> Norwich (Reino Unido) <strong>en</strong> 1997 y 1998, <strong>en</strong> la<br />

Universidad <strong>de</strong> Turín (Italia) <strong>en</strong> 1999, <strong>en</strong> la Universidad <strong>de</strong><br />

Amberes (Bélgica) <strong>en</strong> 2005, <strong>en</strong> la Faculté <strong>de</strong>s Sci<strong>en</strong>ces <strong>de</strong><br />

El Jadida (Marruecos) <strong>en</strong> tres ocasiones 2005, 2007 y 2010,<br />

<strong>en</strong> la Universidad <strong>de</strong> San Luis (Arg<strong>en</strong>tina) <strong>en</strong> 2008, <strong>en</strong> la<br />

Universidad Fe<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> Pernambuco <strong>en</strong> Recife (Brasil) <strong>en</strong><br />

2011, y como experto <strong>de</strong> la Unión Europea imparti<strong>en</strong>do un<br />

curso <strong>en</strong> El Cairo <strong>en</strong> 2007, asimismo es la repres<strong>en</strong>tante <strong>de</strong><br />

la Universidad <strong>de</strong> Val<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> <strong>el</strong> conv<strong>en</strong>io con la Universidad<br />

<strong>de</strong> Kalyani (India).<br />

La proyección internacional <strong>de</strong> la doctora Cervera no<br />

sólo se realiza all<strong>en</strong><strong>de</strong> nuestras fronteras, también ha sido<br />

la investigadora responsable <strong>de</strong> profesores e investigadores<br />

invitados <strong>de</strong> diversos países: Youzhao He <strong>de</strong> la University<br />

of Sci<strong>en</strong>ce and Technology of China (RP China), Arabinda K.<br />

Das <strong>de</strong> la Burdwan University (West B<strong>en</strong>gal, India), Manu<strong>el</strong><br />

Aboal Somoza <strong>de</strong> la Universidad <strong>de</strong> Santiago <strong>de</strong> Compost<strong>el</strong>a,<br />

Cristina Maria Barra <strong>de</strong> la Universida<strong>de</strong> Fe<strong>de</strong>ral do<br />

Rio <strong>de</strong> Janeiro (Brasil), Nivia Maria M<strong>el</strong>o Co<strong>el</strong>ho <strong>de</strong> la Universida<strong>de</strong><br />

Fe<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> Uberlandia (Brasil), Mari<strong>el</strong>a Norma<br />

Matos Reyes <strong>de</strong> la Universida<strong>de</strong> Católica do Rio <strong>de</strong> Janeiro<br />

LLOMBAINS<br />

PEL MÓN<br />

67


68<br />

LLOMBAINS<br />

PEL MÓN<br />

Col·laboracions<br />

(Brasil), Hadla Sousa Ferreira <strong>de</strong> la Universida<strong>de</strong> Fe<strong>de</strong>ral<br />

<strong>de</strong> Bahia (Salvador <strong>de</strong> Bahia, Brasil), Amal Gammoun <strong>de</strong> la<br />

Faculté <strong>de</strong>s Sci<strong>en</strong>ces <strong>de</strong> El Jadida (Marruecos), M. Jose da<br />

Silva <strong>de</strong> la Universida<strong>de</strong> Fe<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> Pernambuco (Recife,<br />

Brasil), Zully Aguilera <strong>de</strong> B<strong>en</strong>zo d<strong>el</strong> Instituto V<strong>en</strong>ezolano <strong>de</strong><br />

Investigaciones Ci<strong>en</strong>tífi cas (V<strong>en</strong>ezu<strong>el</strong>a), Katharina Boeting<br />

<strong>de</strong> la Johannes Gut<strong>en</strong>berg-University of Mainz (Alemania),<br />

Debasis Das <strong>de</strong> la Burdwan University (West B<strong>en</strong>gal, India),<br />

Marc<strong>el</strong>o Farias <strong>de</strong> An dra<strong>de</strong> <strong>de</strong> la Universida<strong>de</strong> Fe<strong>de</strong>ral <strong>de</strong><br />

Pernambuco (Recife, Brasil), Uliana Beser <strong>de</strong> la Johannes<br />

Gut<strong>en</strong>berg-University of Mainz (Alemania), Flávia <strong>de</strong> Souza<br />

Lins Borba <strong>de</strong> la Universida<strong>de</strong> Fe<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> Pernambuco<br />

(Recife, Brasil), y tutora <strong>de</strong> becarios extranjeros: Constanza<br />

Beatriz Avancini Noceti (Arg<strong>en</strong>tina), Markus Feige (Alemania),<br />

Marlène Klein (Francia), Sib<strong>el</strong> Yavas (Alemania) y<br />

Loubna Chabaane (Marruecos).<br />

En estos mom<strong>en</strong>tos, la doctora Cervera es profesora<br />

<strong>de</strong> la 1st Annual CSISP Summer School (Escu<strong>el</strong>a <strong>de</strong> Verano<br />

Internacional) que organiza <strong>el</strong> C<strong>en</strong>tro Superior <strong>de</strong> Investigación<br />

<strong>en</strong> Salud Pública <strong>de</strong> la Cons<strong>el</strong>leria <strong>de</strong> Sanidad (junioagosto<br />

<strong>de</strong> 2011), imparti<strong>en</strong>do <strong>el</strong> tema “Sources, ocurr<strong>en</strong>ce<br />

and analytical methods for metals in foods”.<br />

Doctor <strong>en</strong> Ci<strong>en</strong>cias Económicas y Empresariales<br />

Por su parte Salvador Clim<strong>en</strong>t Serrano es lic<strong>en</strong>ciado<br />

<strong>en</strong> Ci<strong>en</strong>cias Económicas y Empresariales por la Universitat<br />

<strong>de</strong> València, se doctoró por la misma Universitat <strong>en</strong><br />

2003 con la tesis titulada, “Los costes <strong>de</strong> calidad como<br />

estrategia empresarial: Evi<strong>de</strong>ncia empírica <strong>en</strong> la Comunidad<br />

Val<strong>en</strong>ciana” obt<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do la máxima califi cación <strong>de</strong> Sobresali<strong>en</strong>te<br />

Cum Lau<strong>de</strong>. Des<strong>de</strong> 1998 ejerce como profesor<br />

asociado <strong>en</strong> la Facultad <strong>de</strong> Economía <strong>de</strong> la Universitat <strong>de</strong><br />

València, tarea que comparte con la <strong>de</strong> profesor <strong>de</strong> secundaria<br />

<strong>en</strong> las especialida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Economía y Administración<br />

<strong>de</strong> Empresas. En estos mom<strong>en</strong>tos es consejero g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong><br />

Bancaja, <strong>en</strong> don<strong>de</strong> ha impartido y publicado por la asociación<br />

<strong>de</strong> impositores la confer<strong>en</strong>cia “La solv<strong>en</strong>cia y la<br />

r<strong>en</strong>tabilidad <strong>en</strong> las <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> crédito”.<br />

En su labor investigadora se ha c<strong>en</strong>trado <strong>en</strong> <strong>el</strong> estudio<br />

<strong>de</strong> la implantación <strong>de</strong> los sistemas <strong>de</strong> calidad <strong>en</strong> las


Col·laboracions<br />

empresas, evaluando la v<strong>en</strong>taja competitiva que aportan<br />

los mismos y <strong>en</strong> <strong>el</strong> estudio d<strong>el</strong> sistema fi nanciero español.<br />

Ha publicado más <strong>de</strong> 15 artículos <strong>en</strong> revistas y más <strong>de</strong> 20<br />

pon<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> congresos nacionales e internacionales como<br />

autor único.<br />

En 2008 fue invitado para impartir la pon<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />

clausura <strong>en</strong> <strong>el</strong> “Primer Encu<strong>en</strong>tro Iberoamericano <strong>de</strong> Calidad,<br />

Seguridad y Medio Ambi<strong>en</strong>te”, organizado por la Escu<strong>el</strong>a<br />

Latino Americana <strong>de</strong> Altos Estudios Empresariales y la<br />

Cámara <strong>de</strong> Industriales d<strong>el</strong> Estado <strong>de</strong> Carabobo <strong>de</strong> la Ciudad<br />

<strong>de</strong> Val<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> V<strong>en</strong>ezu<strong>el</strong>a. En dicha confer<strong>en</strong>cia disertó sobre<br />

la mejora <strong>en</strong> la productividad <strong>de</strong> las empresas por la<br />

implantación <strong>de</strong> la norma <strong>de</strong> calidad ISO 9000.<br />

Este mismo año ha sido s<strong>el</strong>eccionado para exponer dos<br />

pon<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> <strong>el</strong> “Primer Encu<strong>en</strong>tro Internacional AECA <strong>en</strong><br />

América Latina. Las pymes y la recuperación económica.<br />

Traspar<strong>en</strong>cia, innovación, fi nanzas y valoración empresarial”,<br />

organizado por la Universidad <strong>de</strong> Anáhuac <strong>de</strong> México,<br />

la Fundación para <strong>el</strong> análisis Estratégico y <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong><br />

la Pyme y la Asociación Española <strong>de</strong> Contabilidad y Administración<br />

<strong>de</strong> Empresas. Disertó sobre las causas, las consecu<strong>en</strong>cias<br />

y la situación actual d<strong>el</strong> sistema fi nanciero español<br />

por la crisis fi nanciera y las difer<strong>en</strong>cias que exist<strong>en</strong> <strong>en</strong>tre los<br />

bancos y las cajas <strong>de</strong> ahorro españolas, <strong>en</strong> cuanto a fortaleza<br />

patrimonial, ante la actual reestructuración fi nanciera.<br />

Prestigio y honor<br />

Con su actividad investigadora y doc<strong>en</strong>te y su labor<br />

<strong>de</strong> transfer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> conocimi<strong>en</strong>tos mediante sus viajes a<br />

través <strong>de</strong> todo <strong>el</strong> mundo, los profesores universitarios don<br />

Salvador Clim<strong>en</strong>t Serrano y doña Mª Luisa Cervera Sanz no<br />

sólo vi<strong>en</strong><strong>en</strong> acrec<strong>en</strong>tando su notoriedad y valía int<strong>el</strong>ectual<br />

sino que están contribuy<strong>en</strong>do a <strong>el</strong>evar <strong>el</strong> prestigio y bu<strong>en</strong><br />

nombre <strong>de</strong> Val<strong>en</strong>cia y España. Por <strong>el</strong>lo, como otros muchos<br />

ilustres llombaínos <strong>de</strong>s<strong>de</strong> otros ámbitos, constituy<strong>en</strong><br />

un auténtico orgullo y honor para <strong>Llombai</strong>. ¡Enhorabu<strong>en</strong>a!<br />

J. F.<br />

LLOMBAINS<br />

PEL MÓN<br />

69


70<br />

Vic<strong>en</strong>te Bisbal<br />

d<strong>el</strong> Valle<br />

Col·laboracions<br />

EL LIBRO “ESCUSA BARALLES” (C. 1643).<br />

(“La olivera <strong>de</strong> la mesquita”).<br />

El fi rmante <strong>de</strong> este<br />

interesante artículo,<br />

<strong>el</strong> historiador y<br />

sociólogo llombaíno<br />

Vic<strong>en</strong>te Bisbal d<strong>el</strong><br />

Valle, autor <strong>de</strong> tres<br />

libros sobre la Baronía<br />

y <strong>el</strong> Marquesat <strong>de</strong><br />

<strong>Llombai</strong>, saludando a<br />

S.A.R. la Infanta Doña<br />

Cristina <strong>en</strong> <strong>el</strong> Palacio<br />

<strong>de</strong> la Zarzu<strong>el</strong>a<br />

“Que ningu puga t<strong>en</strong>ir porch (porc) que nol tinga a la estaca <strong>en</strong> sa casa,<br />

i si va per lo carrer i orta per p<strong>en</strong>a <strong>de</strong> 60 sous”, <strong>de</strong>cía un pregón hecho <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

Marquesado <strong>el</strong> 7 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> 1619. “Que ningu sia gosat portar puñal, <strong>en</strong>cara que<br />

sia d<strong>el</strong>s permesos, portant capa”; lo que nos recuerda, <strong>de</strong> modo implícito, que <strong>el</strong><br />

uso <strong>de</strong> la capa y d<strong>el</strong> puñal no era algo insólito o <strong>de</strong>sacostumbrado <strong>en</strong> esta primera<br />

mitad d<strong>el</strong> siglo XVII. “Que ninguna persona gose ni presumixca jugar a joc <strong>de</strong><br />

cartes, daus o altres, axi d<strong>el</strong>s prohibits com d<strong>el</strong>s permesos, <strong>en</strong> dia <strong>de</strong> fa<strong>en</strong>a”; y<br />

esto “per los grans danys que caus<strong>en</strong> i ser <strong>en</strong> lo pres<strong>en</strong>t marquesat per major part<br />

tots llauradors; aso <strong>en</strong> p<strong>en</strong>a <strong>de</strong> 10 sous i sis dies <strong>de</strong> preso”. Y “que pos<strong>en</strong> portes<br />

als portals d<strong>el</strong>s pobles i que les tanqu<strong>en</strong> <strong>en</strong> tocar la queda <strong>en</strong> p<strong>en</strong>a <strong>de</strong> 20 lliures”,<br />

se pregonaba <strong>el</strong> 16 <strong>de</strong> <strong>en</strong>ero <strong>de</strong> 1615.<br />

¿A qué obe<strong>de</strong>cían las anteriores ór<strong>de</strong>nes y prohibiciones, y muchas más<br />

que cabría añadir? Algunas, a los convulsos años d<strong>el</strong> citado medio siglo; pero la<br />

mayoría, a un aspecto o particular situación <strong>de</strong> la realidad social d<strong>el</strong> marquesado <strong>de</strong><br />

<strong>Llombai</strong>, que no se ha contemplado sufi ci<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te <strong>de</strong>s<strong>de</strong> esta nueva perspectiva:<br />

estamos <strong>en</strong> pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> una época fundacional, o cuasi fundacional, <strong>de</strong> nuestros<br />

pueblos. Veamos <strong>el</strong> sigui<strong>en</strong>te proceso, conocido ya <strong>en</strong> alguna <strong>de</strong> sus partes.<br />

12 <strong>de</strong> agosto <strong>de</strong> 1497: doña María Enríquez y Luna, que había estado<br />

vivi<strong>en</strong>do <strong>en</strong> <strong>Llombai</strong> durante la mayor parte d<strong>el</strong> mes <strong>de</strong> agosto y los primeros días<br />

<strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> 1494 (y que con <strong>el</strong> paso <strong>de</strong> los años se convertiría <strong>en</strong> la abu<strong>el</strong>a<br />

<strong>de</strong> San Francisco <strong>de</strong> Borja), tomó posesión <strong>de</strong> la <strong>en</strong>tonces baronía <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> por<br />

medio <strong>de</strong> dos procuradores: Sancho <strong>de</strong> Medina, Nuncio Apostólico, y <strong>el</strong> caballero<br />

Jaime <strong>de</strong> Pertusa. Ambos or<strong>de</strong>naron al “misatge publich” Bartolomé <strong>de</strong> Rada<br />

que, “ab veu <strong>de</strong> publica Crida”, anunciase al Justicia, Jurados, vecinos y vasallos


Col·laboracions<br />

cristianos <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> que <strong>de</strong>bían congregarse <strong>en</strong> la iglesia <strong>de</strong> San Juan, situada<br />

<strong>en</strong> la plaza <strong>de</strong> la villa; con posterioridad convocaron a la “aljama <strong>de</strong> la morería”<br />

<strong>de</strong> nuestro pueblo para que se reunies<strong>en</strong> “dins un Porche que esta <strong>en</strong> dita Plaça”.<br />

En cambio, <strong>en</strong> Alèdua, Alfarp y Catadau <strong>el</strong> pregón análogo al precitado iba dirigido<br />

“als moros vasalls, vehins e habitadors” <strong>de</strong> cada uno <strong>de</strong> los tres pueblos. Dicho<br />

<strong>de</strong> otra manera, <strong>en</strong> <strong>Llombai</strong> se convocó mediante dos pregones difer<strong>en</strong>tes a los<br />

cristianos y a cuantos no lo eran: a aqu<strong>el</strong>los que practicaban la r<strong>el</strong>igión que había<br />

predicado su profeta Mahoma, a la “aljama <strong>de</strong> la moreria”; <strong>en</strong> cambio, <strong>en</strong> Alèdua,<br />

Alfarp y Catadau fueron convocados mediante un único pregón, para que asistieran<br />

a las ceremonias <strong>de</strong> la toma <strong>de</strong> posesión <strong>de</strong> sus pueblos, todos sus habitantes,<br />

los “moros vasalls, vehins e habitadors”, <strong>en</strong> cuyas listas <strong>de</strong> asist<strong>en</strong>tes al acto no<br />

consta la pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> ningún cristiano; y si lo hubiera habido, la “crida” o bando<br />

<strong>de</strong>bía haber sido doble, como <strong>en</strong> <strong>Llombai</strong>. En conclusión, según <strong>el</strong> docum<strong>en</strong>to<br />

anterior, y otros que he publicado, los vecinos <strong>de</strong> Alèdua, Alfarp y Catadau eran<br />

moros. Y las autorida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> los cuatro pueblos <strong>en</strong> este año <strong>de</strong> 1494 eran las<br />

sigui<strong>en</strong>tes: <strong>en</strong> <strong>Llombai</strong>, por parte <strong>de</strong> los cristianos, “<strong>en</strong> Johan Sanchis, Justicia, <strong>en</strong><br />

Jaume Pasqual e <strong>en</strong> Pere Montesa, Jurats <strong>de</strong> la dita vila <strong>de</strong> Lombay, <strong>en</strong> Bernat<br />

Pasqual, Mustaçaf”; y por parte <strong>de</strong> los moros, “Mahomat Alfaqui, Alami <strong>de</strong> la dita<br />

vila <strong>de</strong> Lombay, Amet Cuit (Çuit, <strong>en</strong> otros docum<strong>en</strong>tos) et Amet Cang<strong>en</strong>i, Jurats,<br />

(...), tots Moros vasalls e vehins <strong>de</strong> la dita vila <strong>de</strong> Lombay”. En Catadau, “Amet<br />

Maxat, Alami d<strong>el</strong> dit Loch <strong>de</strong> Catadaur, Çahat Cuit e Amet spar<strong>de</strong>nier, Jurats d<strong>el</strong><br />

dit Loch <strong>de</strong> Catadaur (...), tots moros”. En Alfarp, “Çalaf Torixi, Alami d<strong>el</strong> dit Loch<br />

<strong>de</strong> Alfarp, Amet Abdum<strong>el</strong>ich e Ali Ubequer, Jurats, (...) tots moros”. Y <strong>en</strong> Alèdua,<br />

“Mahomat Fucey, Alami d<strong>el</strong> dit Loch <strong>de</strong> Aledua, Mahomat Axir e Ubequer Alfaqui,<br />

Jurats, (...) tots moros”.<br />

Pasemos ad<strong>el</strong>ante <strong>en</strong> <strong>el</strong> tiempo. Los moros, según <strong>el</strong> dominico Damián<br />

<strong>de</strong> Fonseca, fueron bautizados durante la Guerra <strong>de</strong> las Germanías, y<br />

com<strong>en</strong>zaron a ser llamados “christians nous”, “novam<strong>en</strong>t convertits” o moriscos;<br />

<strong>en</strong> consecu<strong>en</strong>cia, a partir <strong>de</strong> ese mom<strong>en</strong>to vivían <strong>en</strong> <strong>Llombai</strong> “christians v<strong>el</strong>ls”<br />

y “christians nous”; <strong>en</strong> los otros tres pueblos eran casi todos (o todos) moriscos<br />

o “christians nous”. En <strong>el</strong> año 1563 fueron <strong>de</strong>sarmados todos los moriscos,<br />

como publiqué <strong>en</strong> Un estado <strong>de</strong> los Borja: <strong>el</strong> marquesado <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, y <strong>en</strong><br />

1609 fueron expulsados d<strong>el</strong> reino <strong>de</strong> Val<strong>en</strong>cia. Existe un docum<strong>en</strong>to clave<br />

acerca <strong>de</strong> la pres<strong>en</strong>cia o aus<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> vecinos “christians v<strong>el</strong>ls” <strong>en</strong> Alèdua, Alfarp<br />

y Catadau: En <strong>el</strong> año 1602, siete años antes <strong>de</strong> la expulsión <strong>de</strong> los moriscos o<br />

“christians nous”, tuvo lugar <strong>en</strong> la plaza <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> un Cons<strong>el</strong>l G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> los<br />

cuatro pueblos, con <strong>el</strong> fi n <strong>de</strong> nombrar un síndico y procurador que gestionase<br />

la obt<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> un préstamo hipotecario, y fue nombrado Vic<strong>en</strong>t Turixí; <strong>en</strong> la<br />

r<strong>el</strong>ación <strong>de</strong> asist<strong>en</strong>tes todos constan como “christiani novi” o cristianos nuevos<br />

(<strong>el</strong> docum<strong>en</strong>to está redactado <strong>en</strong> latín), excepto unos pocos “christiani veteri” (o<br />

cristianos viejos) vecinos <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>. Esto nos permite p<strong>en</strong>sar que si existían <strong>en</strong><br />

1602 cristianos viejos <strong>en</strong> Alédua, Alfarp y Catadau, alguno <strong>de</strong>bía haber acudido<br />

al Cons<strong>el</strong>l G<strong>en</strong>eral dada su importancia; pero <strong>el</strong> notario que levantó acta <strong>de</strong> los<br />

asist<strong>en</strong>tes no citó a ninguno proce<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> estos tres pueblos. A pesar <strong>de</strong> <strong>el</strong>lo,<br />

he matizado unas líneas más arriba mis afi rmacones acerca <strong>de</strong> si quedaron o<br />

no <strong>de</strong>shabitados estos tres pueblos con motivo <strong>de</strong> la expulsión <strong>de</strong> los moriscos,<br />

71


72<br />

Col·laboracions<br />

por si aparece algún docum<strong>en</strong>to que pruebe la estancia <strong>en</strong> los mismos <strong>de</strong> algún<br />

cristiano viejo; yo no he <strong>en</strong>contrado ninguno que avale la pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> “christians<br />

v<strong>el</strong>ls” <strong>en</strong> Alèdua, Alfarp y Catadau, pero no <strong>de</strong>scarto que ese escrito exista; no<br />

me basta, por ejemplo, con que <strong>el</strong> gobernador B<strong>en</strong>lloch afi rme acerca <strong>de</strong> Alèdua<br />

que, al ser expulsados <strong>de</strong> la misma los moriscos, “quedaron como unas veinte y<br />

quatro á veinte y seis familias christianas” que pasaron a vivir a <strong>Llombai</strong>; Manu<strong>el</strong><br />

Ardit muestra <strong>el</strong> mismo parecer cuando afi rma que “és pràcticam<strong>en</strong>t segur que<br />

la població d’Alèdua era totalm<strong>en</strong>t morisca i no sabem d’on va traure B<strong>en</strong>lloch<br />

aquesta notícia tan sorpr<strong>en</strong><strong>en</strong>t”. Por todo lo anterior, nos <strong>en</strong>contramos a fi nales<br />

<strong>de</strong> 1609 con tres pueblos con unos pocos vecinos (o quizá <strong>de</strong>shabitados), y<br />

uno, <strong>Llombai</strong>, con la cuarta parte <strong>de</strong> vecinos que antes t<strong>en</strong>ía, esto es, con unas<br />

26 casas <strong>de</strong> “christians v<strong>el</strong>ls”. También t<strong>en</strong>emos <strong>en</strong> esas fechas a un Marqués<br />

preocupado, porque se había quedado sin los “impuestos” que le pagaban sus<br />

antiguos vasallos; y <strong>el</strong> horno no estaba para bollos, por cuanto <strong>en</strong> febrero <strong>de</strong><br />

1604 la Real Audi<strong>en</strong>cia ya había <strong>de</strong>cidido “lo secrest <strong>de</strong> Llombay, baronies <strong>de</strong><br />

Turis, Ch<strong>el</strong>la, Cast<strong>el</strong>lo <strong>de</strong> Rugat y la Pobla y Albalat <strong>de</strong> la Ribera”, que eran<br />

d<strong>el</strong> duque <strong>de</strong> Gandía y marqués <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>; si bi<strong>en</strong> <strong>el</strong> secuestrador y nuevo<br />

administrador g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> estos pueblos, nombrado por la antedicha Audi<strong>en</strong>cia,<br />

no tomó posesión <strong>de</strong> las regalías y “<strong>de</strong> tots los fruits, r<strong>en</strong><strong>de</strong>s y emolum<strong>en</strong>ts a<br />

S<strong>en</strong>yor pertany<strong>en</strong>ts”, hasta <strong>el</strong> mes <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> 1611: <strong>el</strong> día 12, <strong>de</strong> “la<br />

baronía <strong>de</strong> Turís”; y <strong>el</strong> 14, “<strong>de</strong> la vila e marquesat <strong>de</strong> Llombay”. Las regalías<br />

<strong>de</strong> la villa <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> eran <strong>en</strong> esa fecha “lo forn <strong>de</strong> coure pa, la carniceria,<br />

la fl aqueria, la t<strong>en</strong>da, lo hostal y taverna, los molins fariners y lo erbatge”;<br />

a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> “la almacera <strong>de</strong> dit marquesat <strong>de</strong> Llombay”. El marqués don Carlos<br />

<strong>de</strong> Borja y C<strong>en</strong>t<strong>el</strong>les int<strong>en</strong>tó <strong>en</strong> <strong>el</strong> año 1611 solucionar <strong>el</strong> problema d<strong>el</strong> parcial<br />

<strong>de</strong>spoblami<strong>en</strong>to, invitando a residir <strong>en</strong> su Marquesado a personas a las que<br />

ofrecía casas don<strong>de</strong> morar y campos que cultivar; todo bajo ciertas condiciones,<br />

como <strong>de</strong>savecindarse <strong>de</strong> los lugares <strong>de</strong>s<strong>de</strong> los que emigraran.<br />

Estamos acostumbrados, quizá, a p<strong>en</strong>sar que todo lo anterior com<strong>en</strong>zó<br />

con las Cartas Pueblas o escrituras <strong>de</strong> nueva población: Alfarp, 29 <strong>de</strong> mayo <strong>de</strong><br />

1611; <strong>Llombai</strong>, 31 <strong>de</strong> mayo; Catadau, 1 <strong>de</strong> junio d<strong>el</strong> mismo año; y Alèdua, por<br />

la que nadie apostó, ni tan siquiera cuando se mejoró <strong>el</strong> ofrecimi<strong>en</strong>to que hizo<br />

<strong>el</strong> Marqués <strong>el</strong> 4 <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> 1625. Y no fue así; las Cartas Pueblas sólo<br />

refl ejan un acto <strong>en</strong> <strong>el</strong> que constan los nuevos pobladores y las condiciones bajo<br />

las cuales se instalaron <strong>en</strong> <strong>el</strong> Marquesado; pero nada dic<strong>en</strong> acerca d<strong>el</strong> día y<br />

mes <strong>de</strong> su llegada, por lo que nos hemos inclinado a p<strong>en</strong>sar que esto tuvo lugar<br />

<strong>en</strong> los días previos a su publicación o redacción; también es posible que ni tan<br />

siquiera nos hayamos planteado este asunto como algo cuestionable. Pero quiero<br />

<strong>de</strong>sv<strong>el</strong>ar que algunos <strong>de</strong> los nombrados <strong>en</strong> las Cartas Pueblas ya estaban aquí<br />

<strong>en</strong> febrero <strong>de</strong> 1611, cuando m<strong>en</strong>os. Parto d<strong>el</strong> hecho <strong>de</strong> que Francés Martí fue<br />

ratifi cado (por <strong>el</strong> secuestrador d<strong>el</strong> Marquesado) como colector <strong>de</strong> los frutos <strong>de</strong><br />

<strong>Llombai</strong> <strong>el</strong> 20 <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> 1611; y acto seguido, Martí dio <strong>en</strong> arr<strong>en</strong>dami<strong>en</strong>to<br />

las regalías <strong>de</strong> la villa (ratifi có, más bi<strong>en</strong>, lo ya vig<strong>en</strong>te), com<strong>en</strong>zando <strong>de</strong> esta<br />

manera: “Primo (En primer lugar), lo forn <strong>de</strong> coure pa <strong>de</strong> dita Vila <strong>de</strong> Llombay<br />

esta arr<strong>en</strong>dat a Cosme Ferrandis major per temps <strong>de</strong> un any com<strong>en</strong>sant <strong>de</strong>s d<strong>el</strong><br />

dia <strong>de</strong> Capdany (1 <strong>de</strong> <strong>en</strong>ero) propasat 1611 fi ns lo dia <strong>de</strong> Capdany 1612 per preu


Col·laboracions<br />

<strong>de</strong> cinquanta liures pagadores migeram<strong>en</strong>t <strong>en</strong> S<strong>en</strong>t<br />

Joan <strong>de</strong> Juny y Capdany ab acte rebut per Pere Joan<br />

Estruch a vint y huit <strong>de</strong> febrer 1611”. Acerca <strong>de</strong> otros<br />

arr<strong>en</strong>dami<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> regalías se dice que la escritura<br />

la ext<strong>en</strong>dió <strong>el</strong> notario Estruch “<strong>en</strong> cert cal<strong>en</strong>dari”,<br />

pero fue “per temps <strong>de</strong> un any”, com<strong>en</strong>zado a contar,<br />

es obvio, <strong>en</strong> <strong>en</strong>ero <strong>de</strong> 1611. Sin embargo, lo que más<br />

me interesa son los que constan como repobladores<br />

<strong>en</strong> las Cartas Pueblas <strong>de</strong> mayo y junio, porque se<br />

trata <strong>de</strong> ver cómo algunos <strong>de</strong> <strong>el</strong>los ya estaban <strong>en</strong><br />

<strong>el</strong> Marquesado varios meses antes; por ejemplo,<br />

Pere Domingues, repoblador <strong>de</strong> Alfarp y proce<strong>de</strong>nte<br />

<strong>de</strong> Alfafar, ya estaba allí <strong>en</strong> <strong>en</strong>ero y marzo <strong>de</strong><br />

1611, como po<strong>de</strong>mos comprobar <strong>en</strong> <strong>el</strong> sigui<strong>en</strong>te<br />

escrito: “Primo, lo forn y fl eca <strong>de</strong> dit lloch <strong>de</strong> Alfarp<br />

esta arr<strong>en</strong>dat a Pere Domingues <strong>de</strong> dit lloch per temps <strong>de</strong> un any com<strong>en</strong>sant<br />

lo dia <strong>de</strong> Capdany propassat <strong>en</strong> avant per preu <strong>de</strong> vint y cinch liures <strong>de</strong>u sous<br />

pagadores <strong>en</strong> S<strong>en</strong>t Joan y Capdany mijeram<strong>en</strong>t ab acte rebut per dit Pere Joan<br />

Estruch notari a dotse <strong>de</strong> mars propassat” ( <strong>de</strong> 1611); y <strong>en</strong> este docum<strong>en</strong>to hay<br />

una doble noticia: explícitam<strong>en</strong>te se afi rma que <strong>el</strong> repoblador Pere Domingues<br />

ya estaba <strong>en</strong> Alfarp <strong>en</strong> marzo <strong>de</strong> 1611, e implícitam<strong>en</strong>te que antes <strong>de</strong> la Carta<br />

Puebla ya existía la necesidad d<strong>el</strong> “forn y fl eca” para los que vivían <strong>en</strong> <strong>el</strong> pueblo<br />

“lo dia <strong>de</strong> Capdany propassat” (1 <strong>de</strong> <strong>en</strong>ero <strong>de</strong> 1611); <strong>de</strong> lo contrario, ¿para qué<br />

tomaba <strong>en</strong> arr<strong>en</strong>dami<strong>en</strong>to Pere Domingues <strong>el</strong> “forn y fl eca” <strong>de</strong> Alfarp si allí no vivía<br />

nadie?¿Para pagar al secuestrador y no t<strong>en</strong>er él a qui<strong>en</strong> cobrar? No es verosímil<br />

tanto <strong>de</strong>spr<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to y <strong>de</strong>sapego a los b<strong>en</strong>efi cios. De Joan Gurrea, repoblador<br />

<strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, se dice <strong>el</strong> 14 <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> 1611 que ti<strong>en</strong>e <strong>en</strong> arr<strong>en</strong>dami<strong>en</strong>to la<br />

“fl aqueria “ <strong>de</strong> la villa por tiempo <strong>de</strong> un año (1611) y 40 libras <strong>de</strong> precio; y Domingo<br />

Silvestre, la “t<strong>en</strong>da” por todo <strong>el</strong> año y por precio <strong>de</strong> 60 libras. Miqu<strong>el</strong> Diranso,<br />

repoblador <strong>de</strong> Alfarp proce<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> Algemesí, ti<strong>en</strong>e <strong>en</strong> arr<strong>en</strong>dami<strong>en</strong>to la ti<strong>en</strong>da<br />

d<strong>el</strong> pueblo por tiempo <strong>de</strong> un año y precio <strong>de</strong> diez libras. Y dos repobladores <strong>de</strong><br />

Catadau, proce<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> Torr<strong>en</strong>t, son también arr<strong>en</strong>datarios unos meses antes<br />

<strong>de</strong> la Carta Puebla: Jaume Llaser, <strong>de</strong> la ti<strong>en</strong>da <strong>de</strong> dicho pueblo “per temps <strong>de</strong> un<br />

any per preu <strong>de</strong> quaranta liures”, y Agostí Solá <strong>de</strong> la taberna “per preu <strong>de</strong> quaranta<br />

liures”. Es posible también que pueda <strong>de</strong>ducirse lo mismo, si t<strong>en</strong>emos <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta<br />

<strong>el</strong> bando mandado pregonar por don Luis <strong>de</strong> Berbegal <strong>el</strong> 18 <strong>de</strong> <strong>en</strong>ero <strong>de</strong> 1610:<br />

“que no tragu<strong>en</strong> <strong>de</strong> les cases portes, fi nestres et alias sots p<strong>en</strong>a <strong>de</strong> lladre; i que<br />

si nan tret, ans <strong>de</strong> tres dies les torn<strong>en</strong> sots la dita p<strong>en</strong>a”. Este “pregó” prohibi<strong>en</strong>do<br />

arrancar puertas o v<strong>en</strong>tanas <strong>de</strong> las casas que fueron <strong>de</strong> moriscos, pue<strong>de</strong> referirse<br />

a los cristianos viejos <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, que permanecieron <strong>en</strong> la villa al ser expulsados<br />

los cristianos nuevos o “nous convertits”; pero también a los nuevos pobladores<br />

que se habían as<strong>en</strong>tado ya <strong>en</strong> 1610.<br />

Hechas estas precisiones acerca <strong>de</strong> cuándo habían llegado los repobladores,<br />

quiero <strong>de</strong>stacar algo que convi<strong>en</strong>e a mi propósito inicial: los que arribaron al<br />

Marquesado, sea <strong>en</strong> 1610 o <strong>en</strong> 1611, proce<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> Sueca, D<strong>en</strong>ia, Caspe, Francia,<br />

Portugal, “Balbastro <strong>de</strong> Aragón”, Pardines, Algemesí o Motilla d<strong>el</strong> Palancar, se <strong>de</strong>s-<br />

73


74<br />

Col·laboracions<br />

conocían <strong>en</strong>tre sí <strong>en</strong> su mayor parte, ya que,<br />

salvo algunas excepciones, procedían <strong>de</strong><br />

lugares difer<strong>en</strong>tes muy alejados unos <strong>de</strong> otros;<br />

se trataba <strong>de</strong> personas que llegaron con su<br />

propia y distinta historia a cuestas, marcados<br />

inevitablem<strong>en</strong>te por las costumbres y los usos<br />

sociales <strong>de</strong> sus lugares <strong>de</strong> orig<strong>en</strong>; no había<br />

<strong>en</strong>tre <strong>el</strong>los ninguna integración i<strong>de</strong>ológica,<br />

ninguna asimilación <strong>de</strong> normas comunes<br />

que regularan su nueva vida social, ni unos<br />

valores que se impusieran al individuo como<br />

i<strong>de</strong>ales; eran un agregado <strong>de</strong> personas, pero<br />

sin consci<strong>en</strong>cia todavía <strong>de</strong> ser un “nosotros”,<br />

salvo la <strong>de</strong> “nosotros, los inmigrantes” <strong>en</strong> este<br />

Marquesado y la <strong>de</strong> emigrantes <strong>de</strong> difer<strong>en</strong>tes<br />

villas, lugares o ciuda<strong>de</strong>s. Eran g<strong>en</strong>tes que estaban probablem<strong>en</strong>te a la expectativa,<br />

a ver cómo se organizaría su nueva vida; y un tanto <strong>de</strong>sori<strong>en</strong>tados, confusos y faltos<br />

<strong>de</strong> normas comunes; se <strong>en</strong>contraban, <strong>en</strong> suma, <strong>en</strong> un estado próximo a la anomia,<br />

si empleamos la terminología <strong>de</strong> Émile Durkheim. Por lo tanto, con más o con<br />

m<strong>en</strong>os acierto, con m<strong>en</strong>os o con más respeto a su libertad individual (no estamos<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> siglo XXI), hubo que regular los comportami<strong>en</strong>tos mediante normas, y crear<br />

usos sociales, y com<strong>en</strong>zar quizá nuevas costumbres. El pap<strong>el</strong> <strong>de</strong> los Gobernadores<br />

resultó fundam<strong>en</strong>tal para todo <strong>el</strong>lo; <strong>de</strong> hecho, conocemos gran parte d<strong>el</strong> <strong>de</strong>v<strong>en</strong>ir <strong>de</strong><br />

aqu<strong>el</strong>los años gracias a sus escritos, como <strong>el</strong> libro Escusa baralles.<br />

Por otro lado, si no consta que ninguna <strong>de</strong> las personas que arribaron al<br />

Marquesado fuera aceptada por t<strong>en</strong>er un ofi cio, sino que a todas les <strong>en</strong>tregaron<br />

campos para que los cultivaran, es <strong>de</strong>cir, si todo <strong>el</strong> mundo iba a ejercer <strong>de</strong><br />

agricultor (a tiempo completo o no), excepto quizá algún privilegiado como don<br />

Fernando Bonavida, doctor <strong>en</strong> ambos Derechos, establecido <strong>el</strong> 8 <strong>de</strong> julio <strong>de</strong> 1611<br />

<strong>en</strong> <strong>Llombai</strong>, o don Nicolás <strong>de</strong> Palacios, veedor <strong>de</strong> doña Juana <strong>de</strong> V<strong>el</strong>asco, madre<br />

d<strong>el</strong> Marqués, que se estableció <strong>en</strong> Catadau <strong>el</strong> 11 d<strong>el</strong> mismo mes, ¿quién herraría<br />

sus mulos y repararía los arados? ¿Quién v<strong>en</strong><strong>de</strong>ría paños o salazones, sería<br />

sastre, barbero o albañil? Había que poner <strong>en</strong> marcha dos pueblos y más <strong>de</strong><br />

medio, y dar lugar a una división social d<strong>el</strong> trabajo; no t<strong>en</strong>emos noticia <strong>de</strong> que<br />

algui<strong>en</strong> fuera aceptado como repoblador porque, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> saber cultivar la<br />

tierra, supiera rasurar barbas, reconstruir una casa, herrar un mulo o confeccionar<br />

vestidos para ser v<strong>en</strong>didos. Es cierto que <strong>en</strong> <strong>Llombai</strong> <strong>en</strong>contramos a Johan<br />

Sanchiz, sastre <strong>en</strong> 1485; <strong>en</strong> 1530 a “mestre Johan, spaser”; a Juan <strong>de</strong> Montagut,<br />

carnicero <strong>en</strong> 1486, y también tabernero y hostalero; a “Çilmi, lo barber”, <strong>en</strong> 1485;<br />

a Bernat Magraner, molinero <strong>en</strong> 1485; y <strong>en</strong> <strong>el</strong> año 1580 a Pere Mauri, sastre,<br />

Sebastià Xim<strong>en</strong>o, merca<strong>de</strong>r, F<strong>el</strong>ip Martínez, “ferrer”, Vic<strong>en</strong>t Claver, sastre, Nicolau<br />

Salom, “obrer <strong>de</strong> Vila”; y mucho antes, <strong>en</strong> 1407, a Jaume Sans y a Pere Esteban,<br />

escu<strong>de</strong>ros <strong>de</strong> Guillem Ramón I <strong>de</strong> C<strong>en</strong>t<strong>el</strong>les, y <strong>en</strong> 1514 a Joan Tallada, “spaser”.<br />

También había <strong>en</strong> <strong>Llombai</strong>, <strong>en</strong> 1611, varios cristianos viejos que <strong>de</strong>sempeñaban<br />

diversos ofi cios, como sus antepasados, dado que frecu<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te <strong>el</strong> ofi cio, con<br />

las habilida<strong>de</strong>s y <strong>de</strong>strezas que requería su ejercicio, pasaba <strong>de</strong> padres a hijos;


Col·laboracions<br />

como los nombres propios. Pero eran pocos ante <strong>el</strong> aluvión <strong>de</strong> los recién llegados.<br />

Es obvio que, mejor o peor, los nuevos vecinos t<strong>en</strong>ían que hacer un poco <strong>de</strong><br />

todo, por necesidad o por ahorrarse unos su<strong>el</strong>dos o unos dineros; es verosímil,<br />

por lo tanto, que Jusep Romeu, que “te llis<strong>en</strong>sia <strong>de</strong> fer tres fi nestres <strong>en</strong> sa casa”,<br />

como anotaba <strong>el</strong> Gobernador <strong>de</strong> turno, o “Vis<strong>en</strong>t Bisbal, que te llis<strong>en</strong>sia <strong>de</strong> fer<br />

dos fi nestres <strong>en</strong> sa casa i dos <strong>en</strong> la <strong>de</strong> sa sogra”, se pusieran manos a la obra,<br />

pocos años <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> 1611, sin t<strong>en</strong>er que recurrir al “obrer <strong>de</strong> vila”, si es que lo<br />

había (Estas casas <strong>de</strong>bían ser <strong>de</strong> las llamadas “<strong>de</strong> nova poblaçio”, porque <strong>de</strong> las<br />

<strong>de</strong>nominadas “franques eo <strong>de</strong> v<strong>el</strong>la poblaçio”, exist<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> <strong>Llombai</strong>, “nos <strong>de</strong>mana<br />

llis<strong>en</strong>cia ni pera obrar, <strong>de</strong>rrocar o mudar”. Las <strong>de</strong> Catadau, al parecer, todas eran<br />

“<strong>de</strong> nova poblaçio”). Y si <strong>el</strong> 7 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> 1619 los cerdos d<strong>el</strong> vecino que los tuviese,<br />

<strong>de</strong>bían estar atados “a la estaca <strong>en</strong> sa casa”, es probable que no fuera todavía<br />

necesario, conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te o posible llamar al carnicero -como sucedía durante mi<br />

infancia- para que matara un cerdo con su gran cuchillo, chamuscara su pi<strong>el</strong> con<br />

aulagas <strong>en</strong>c<strong>en</strong>didas, y la limpiara: primero, pasando un cuchillo a<strong>de</strong>cuado por su<br />

superfi cie, y luego lavándola con abundante agua y fregándola con una especie<br />

<strong>de</strong> piedra pómez antes <strong>de</strong> trocear <strong>el</strong> animal. Cualquiera podía actuar como nos<br />

muestra una viñeta <strong>de</strong> L’auca d<strong>el</strong>s ofi cis, impresa por Miqu<strong>el</strong> Borrás <strong>en</strong> 1578: un<br />

hombre sujeta un cerdo, y otro empuña una cachiporra dispuesto a golpear con<br />

élla la cabeza d<strong>el</strong> animal; <strong>el</strong> resto es lo imaginado.<br />

Un ofi cio que no requería especiales <strong>de</strong>strezas, aunque sí, quizá, cierta<br />

dosis <strong>de</strong> paci<strong>en</strong>cia y habilidad para <strong>el</strong> trato con los <strong>de</strong>más, era <strong>el</strong> <strong>de</strong> t<strong>en</strong><strong>de</strong>ro; <strong>en</strong><br />

<strong>el</strong> <strong>en</strong>torno d<strong>el</strong> año 1640 estos eran los b<strong>en</strong>efi cios que obt<strong>en</strong>ía por la v<strong>en</strong>ta <strong>de</strong><br />

algunas mercancías: “En les t<strong>en</strong><strong>de</strong>s, conforme us i costum d<strong>el</strong> marquesat, sol<strong>en</strong><br />

donar <strong>de</strong> ganancia <strong>en</strong> cada arova <strong>de</strong> oli 5 sous <strong>en</strong> cada lliura, <strong>de</strong> pexca salada<br />

seca 4 diners, <strong>en</strong> la teñina 2 diners, <strong>en</strong> cada dots<strong>en</strong>a <strong>de</strong> sardines 2 diners (...);<br />

lo arros, tabaco ni aiguar<strong>de</strong>nt no es <strong>de</strong> la t<strong>en</strong>da i lo arros lo acostum<strong>en</strong> v<strong>en</strong>dre<br />

los que vol<strong>en</strong> per m<strong>en</strong>ut <strong>en</strong> ses cases”. Respecto <strong>de</strong> esto último, <strong>el</strong> arroz, cabe<br />

recordar que <strong>en</strong> 1486 ya existía <strong>en</strong> <strong>Llombai</strong> un molino arrocero, y que <strong>en</strong> 1612<br />

se cita <strong>el</strong> campo que poseía <strong>el</strong> conv<strong>en</strong>to <strong>de</strong> dominicos <strong>en</strong> <strong>el</strong> Algàmer lindante<br />

con otro molino igual al anterior: “quaranta i dos faneca<strong>de</strong>s i un quartó; afronta<br />

<strong>en</strong> tera d<strong>el</strong> dotor Bonavida regaixo <strong>en</strong> mig, i <strong>en</strong> lort <strong>de</strong> dit Conv<strong>en</strong>t i <strong>en</strong> tera<br />

<strong>de</strong> Miqu<strong>el</strong> Tarros i <strong>en</strong> tera <strong>de</strong> Joan Ferando regaixo <strong>en</strong> mig i <strong>en</strong> lo moli aroser<br />

i sequia <strong>de</strong> lalmasera”. Casi dos siglos <strong>de</strong>spués, <strong>el</strong> 18 <strong>de</strong> <strong>en</strong>ero <strong>de</strong> 1821, <strong>el</strong><br />

notario Eug<strong>en</strong>io Sanz hace <strong>el</strong> inv<strong>en</strong>tario d<strong>el</strong> molino <strong>de</strong> Alèdua, que era <strong>de</strong> la<br />

“Duquesa <strong>de</strong> Gandía, viuda <strong>de</strong> Osuna”, y consigna, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> la mu<strong>el</strong>a harinera<br />

d<strong>el</strong> medio y la d<strong>el</strong> rincón, la “Mu<strong>el</strong>a arrocera”; y <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación con la misma hace<br />

estas precisiones: “Mu<strong>el</strong>a corre<strong>de</strong>ra compr<strong>en</strong>siva <strong>de</strong> doce <strong>de</strong>dos, justipreciado<br />

cada uno <strong>de</strong> <strong>el</strong>los <strong>en</strong> dos libras, doce su<strong>el</strong>dos y seis (dineros), y su total valor<br />

veinte y una libras. Mu<strong>el</strong>a d<strong>el</strong> Registro, <strong>en</strong> dos libras (...). Una maquina <strong>de</strong> colar<br />

arroz, <strong>en</strong> una libra. Dos coladores, un garbillo y una manpara <strong>en</strong> dos libras y diez<br />

su<strong>el</strong>dos”; y <strong>el</strong> 22 <strong>de</strong> noviembre <strong>de</strong> 1840 se escribe acerca d<strong>el</strong> anterior molino<br />

harinero lo que sigue: “con dos mu<strong>el</strong>as harineras y una arrocera inutil y sin uso<br />

hace años”. ¿Dón<strong>de</strong> se cultivaba <strong>el</strong> arroz? Mi abu<strong>el</strong>o paterno, Migu<strong>el</strong> Bisbal<br />

Sabater, conoció campos d<strong>el</strong> Algámer <strong>en</strong> los que se plantaba arroz cuando<br />

<strong>el</strong> Algàmer “se salía” o inundaba, cosa nada infrecu<strong>en</strong>te hace años y hace si-<br />

75


76<br />

Col·laboracions<br />

glos, hasta <strong>el</strong> punto <strong>de</strong> que <strong>el</strong> conv<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong> dominicos, al dar <strong>en</strong> arr<strong>en</strong>dami<strong>en</strong>to su<br />

campo lindante con <strong>el</strong> ya nombrado molino<br />

arrocero, lo t<strong>en</strong>ía <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta <strong>en</strong> una <strong>de</strong> las<br />

cláusulas o ítem para reducir los pagos d<strong>el</strong><br />

arr<strong>en</strong>datario <strong>en</strong> caso <strong>de</strong> inundación. En<br />

Catadau existían también <strong>en</strong> 1612 campos<br />

<strong>de</strong> marjal, bajos y pantanosos, situados <strong>en</strong><br />

la “partida <strong>de</strong>ntr<strong>el</strong> cami <strong>de</strong> Alfarb a la font<br />

d<strong>el</strong>s caños”; un campo era <strong>de</strong> Joan Aguir:<br />

“quatre faneca<strong>de</strong>s marjal (sic), afronta <strong>en</strong><br />

tera <strong>de</strong> moss<strong>en</strong> Carlos regaxo <strong>en</strong> mig i <strong>en</strong><br />

tera <strong>de</strong> Joan Asmar i <strong>en</strong> tera <strong>de</strong> Frances<br />

Cardona i <strong>en</strong> tera d<strong>el</strong>l mateix regaxo <strong>en</strong><br />

mig”; <strong>el</strong> otro campo pert<strong>en</strong>ecía a Joan<br />

Asmar: “dos faneca<strong>de</strong>s i mija i tr<strong>en</strong>ta una brases marjal, afronta <strong>en</strong> tera <strong>de</strong> Joan<br />

Aguir brasal <strong>en</strong> mig i <strong>en</strong> la font d<strong>el</strong>s caños i <strong>en</strong> lo terme <strong>de</strong> Alfarb” (Este campo<br />

pert<strong>en</strong>eció más tar<strong>de</strong>, <strong>en</strong> 1642, a Vic<strong>en</strong>t Bisbal); y un tercer campo era <strong>de</strong><br />

Francés Cardona: “cinc faneca<strong>de</strong>s un quarto i <strong>de</strong>u braces marjal, afronta <strong>en</strong> tera<br />

<strong>de</strong> Marti Olmos i <strong>en</strong> tera <strong>de</strong> Joan Aguir i <strong>en</strong> tera d<strong>el</strong> terme <strong>de</strong> Alfarb regaxo <strong>en</strong><br />

mig i <strong>en</strong> lo regaxo per altra part” (Este regaxo era “lo regaxo que partix terme <strong>en</strong><br />

Alfarb”; y lo certifi ca esta inscripción pert<strong>en</strong>eci<strong>en</strong>te a la antedicha partida: “Joan<br />

Bisbal: quatre faneca<strong>de</strong>s tr<strong>en</strong>ta sis brases, afronta <strong>en</strong> tera <strong>de</strong> Martí Olmos i <strong>en</strong> lo<br />

regaxo que partix terme <strong>en</strong> Alfarb i <strong>en</strong> tera <strong>de</strong> Frances Cardona i <strong>en</strong> lo cami <strong>de</strong><br />

Alfarb”). En consecu<strong>en</strong>cia, <strong>de</strong> todas estas tierras, y quizá <strong>de</strong> otras <strong>de</strong>sconocidas<br />

por mí, procedía <strong>el</strong> arroz que algunos vecinos comerializaban <strong>en</strong> sus casas,<br />

<strong>de</strong>spués <strong>de</strong> haber pasado por <strong>el</strong> correspondi<strong>en</strong>te molino arrocero.<br />

¿Y qué <strong>de</strong>cir <strong>de</strong> las fi estas r<strong>el</strong>igiosas, <strong>de</strong> las diversiones y <strong>de</strong> los <strong>en</strong>tret<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>tos;<br />

o <strong>de</strong> las cuadrillas <strong>de</strong> jóv<strong>en</strong>es “f<strong>en</strong>t musiques i sona<strong>de</strong>s” a altas horas<br />

<strong>de</strong> la noche? ¿Se podía segar la hierba que crecía <strong>en</strong> las lin<strong>de</strong>s <strong>de</strong> campos aj<strong>en</strong>os<br />

al segador, <strong>de</strong>jar “animals sols <strong>en</strong> les montañes” o lavar ropa y “cavalgadures <strong>en</strong><br />

la sequia major, damunt on se pr<strong>en</strong> laygua pera la font”? ¿Cómo se <strong>el</strong>egiría a los<br />

Jurados? La lista <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s que <strong>de</strong>bían ser regladas <strong>en</strong> aqu<strong>el</strong>los primeros<br />

años fundacionales era muy larga; pero a<strong>de</strong>más había que iniciar la práctica<br />

<strong>de</strong> usos sociales y lo que, a la larga, serían costumbres; distintas para cada<br />

uno <strong>de</strong> los pueblos, si así lo <strong>de</strong>cidía <strong>el</strong> nuevo vecindario; por ejemplo, <strong>el</strong> modo<br />

distinto como c<strong>el</strong>ebraban las fi estas <strong>de</strong> la Asunción <strong>de</strong> la Virg<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>Llombai</strong> y <strong>en</strong><br />

Alfarp: este último pueblo -a pesar d<strong>el</strong> disgusto d<strong>el</strong> Gobernador- <strong>de</strong>dicaba dos<br />

días a conmemorar tal hecho r<strong>el</strong>igioso: <strong>el</strong> quince <strong>de</strong> agosto ya colocaba <strong>en</strong> lugar<br />

<strong>de</strong>stacado <strong>el</strong> “llit <strong>de</strong> Nostra S<strong>en</strong>yora <strong>de</strong> agost”, pero la procesión con la imag<strong>en</strong><br />

<strong>de</strong> la Virg<strong>en</strong> la c<strong>el</strong>ebraban “la dominica infraoctava”, es <strong>de</strong>cir, <strong>en</strong>t<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do por<br />

infraoctava <strong>el</strong> tiempo que abraza los seis días compr<strong>en</strong>didos <strong>en</strong>tre <strong>el</strong> primero<br />

y <strong>el</strong> último <strong>de</strong> la octava <strong>de</strong> una festividad <strong>de</strong> la Iglesia; y <strong>en</strong> la citada procesión<br />

“les obreres” iban “inmediates a les an<strong>de</strong>s i ans d<strong>el</strong> preste”, mi<strong>en</strong>tras que <strong>en</strong><br />

<strong>Llombai</strong> “van les obreres apres d<strong>el</strong> preste que porta la capa i ans d<strong>el</strong> governador i<br />

ofi cials”. Es este un <strong>de</strong>talle nimio, pero que unido a otros nos van dando a conocer


Col·laboracions<br />

cómo cada uno <strong>de</strong> los pueblos buscaba t<strong>en</strong>er su propia i<strong>de</strong>ntidad; unos pueblos<br />

pequeños, puesto que <strong>Llombai</strong> t<strong>en</strong>ía 61 “caps <strong>de</strong> cassa” <strong>en</strong> <strong>el</strong> año 1646, lo que<br />

equivalía a unos 305 habitantes; y Catadau 45 “caps <strong>de</strong> cassa”, que se traducían<br />

<strong>en</strong> 225 habitantes. Resulta llamativa la sigui<strong>en</strong>te cuasi coinci<strong>de</strong>ncia: los nuevos<br />

pobladores llegados a Catadau <strong>en</strong> 1611 fueron 44, y 45 <strong>el</strong> número <strong>de</strong> “caps <strong>de</strong><br />

cassa” exist<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> 1646; y sorpr<strong>en</strong><strong>de</strong>nte y todavía más llamativo es <strong>el</strong> hecho<br />

que sigue: comparando los ap<strong>el</strong>lidos <strong>de</strong> Catadau que constan <strong>en</strong> 1611 con los <strong>de</strong><br />

1646 se pue<strong>de</strong> observar que sólo nueve <strong>de</strong> los primeros se repit<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> vecindario<br />

<strong>de</strong> 1646: Solá, Adam, García, Cursá, As<strong>en</strong>si, Romeu, Cabanes, Salom y Daroqui.<br />

¿Eran muchos, <strong>de</strong> <strong>en</strong>tre los primeros, los que se habían marchado d<strong>el</strong> pueblo<br />

antes <strong>de</strong> la segunda fecha?<br />

Y es <strong>en</strong> este contexto <strong>de</strong> fundación o cuasi fundación <strong>de</strong> las nuevas<br />

poblaciones, don<strong>de</strong> cobra s<strong>en</strong>tido recordar “la olivera <strong>de</strong> la mesquita”, como<br />

símbolo <strong>de</strong> un mundo que se fue y una pres<strong>en</strong>cia que nos lo recuerda, ro<strong>de</strong>ada<br />

por un mundo nuevo; ya no había qui<strong>en</strong> se congregase los viernes <strong>en</strong> la mezquita,<br />

pero la g<strong>en</strong>te i<strong>de</strong>ntifi caba todavía <strong>en</strong> 1612 aqu<strong>el</strong> solitario olivo <strong>de</strong> Escond<strong>el</strong>la, como<br />

pert<strong>en</strong>eci<strong>en</strong>te a la misma; y se escribía <strong>en</strong> la fecha antedicha: “La olim (<strong>en</strong> otro<br />

tiempo) mesquita: una olivera dins un olivar, afronta <strong>en</strong> terra <strong>de</strong> Pere Vanaclocha<br />

per quatre parts”. (También <strong>en</strong> Catadau existían dos campitos <strong>de</strong> tierra huerta <strong>de</strong><br />

“la olim mesquita”, situados <strong>en</strong> la “Partida d<strong>el</strong> Albaira junt al cabesol”; uno, <strong>de</strong> “una<br />

fanecada un quarto i vint brases”, y <strong>el</strong> otro <strong>de</strong> “un quarto”).<br />

Una última refl exión antes <strong>de</strong> interrumpir este escrito, cuya continuación<br />

<strong>de</strong>jo para otra oportunidad: Es probable que <strong>el</strong> anteriorm<strong>en</strong>te reseñado<br />

movimi<strong>en</strong>to migratorio hacia <strong>el</strong> marquesado <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> haya que atribuirlo a<br />

motivaciones económicas, por parte <strong>de</strong> sus protagonistas; así cabe <strong>de</strong>ducirlo<br />

d<strong>el</strong> hecho <strong>de</strong> que obtuvieran casa y campos, a cambio <strong>de</strong> establecerse <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

mismo, y no se hable, por ejemplo, <strong>de</strong> libertad, <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos, <strong>de</strong> justicia o <strong>de</strong><br />

dignidad <strong>de</strong> la persona <strong>en</strong> ninguno <strong>de</strong> los docum<strong>en</strong>tos r<strong>el</strong>acionados con dicho<br />

movimi<strong>en</strong>to migratorio; <strong>el</strong> único reclamo o señu<strong>el</strong>o para atraer personas al<br />

Marquesado fue la obt<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> casa y campos, sin que aparezca m<strong>en</strong>ción<br />

alguna a otros posibles motivos. Sin embargo, aunque fuera así <strong>en</strong> <strong>el</strong> caso<br />

pres<strong>en</strong>te, no se pue<strong>de</strong> aplicar <strong>el</strong> mismo reduccionismo a todos los f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>os<br />

sociales, y la migración lo es. En <strong>el</strong> siglo XIX se puso <strong>en</strong> marcha un modo <strong>de</strong><br />

<strong>en</strong>t<strong>en</strong><strong>de</strong>r <strong>el</strong> comportami<strong>en</strong>to humano, <strong>en</strong> virtud d<strong>el</strong> cual todos los f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>os<br />

se reducían a economía: <strong>el</strong> arte, la literatura, la fi losofía, la r<strong>el</strong>igión, <strong>el</strong> Estado<br />

y, <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral, toda la cultura. Hoy día se contesta a las preguntas básicas que<br />

se formulan <strong>en</strong> las ci<strong>en</strong>cias sociales <strong>de</strong> modo difer<strong>en</strong>te. Y algunos <strong>de</strong> estos<br />

interrogantes son los que sigu<strong>en</strong>: ¿Cuáles son las motivaciones que guían<br />

<strong>el</strong> comportami<strong>en</strong>to humano? ¿Cómo infl uy<strong>en</strong> dichas motivaciones sobre la<br />

dinámica <strong>de</strong> la cooperación social y la acción colectiva, y cómo, a su vez, se v<strong>en</strong><br />

éllas infl u<strong>en</strong>ciadas por esta dinámica? Y parte <strong>de</strong> la múltiple respuesta es negar<br />

que la motivación humana sea únicam<strong>en</strong>te <strong>de</strong> índole económica (o interesada).<br />

Así lo <strong>de</strong>tecta y analiza, por ejemplo, Clara Sabbagh al com<strong>en</strong>tar varios libros<br />

reci<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> especial r<strong>el</strong>evancia, <strong>en</strong> su artículo Human Motives and Social<br />

Cooperation (Cf. International Sociology, volum<strong>en</strong> 25, número 5, septiembre <strong>de</strong><br />

2010, página 639 y sigui<strong>en</strong>tes, ISSN 0268-5809).<br />

77


78<br />

Vic<strong>en</strong>t Clim<strong>en</strong>t<br />

i Ferrando<br />

Col·laboracions<br />

TRES LLOMBAÏNS<br />

DESCONEGUTS<br />

Dins la sèrie periodística Història Viva, que es publica cada dium<strong>en</strong>ge al<br />

diari Levante-EMV <strong>de</strong>s d’octubre d<strong>el</strong> 2007, estem donant a conèixer a personatges<br />

històrics <strong>de</strong> la comarca <strong>de</strong> la Ribera que han <strong>de</strong>stacat per qualsevol activitat<br />

professional, artística, literària, musical, política, etc i que, d’una manera o d’altra,<br />

han conformat <strong>en</strong>tre tots la comarca que hui <strong>en</strong> dia coneixem. Entre <strong>el</strong>s personatges<br />

<strong>de</strong> la sèrie hi ha alguns r<strong>el</strong>acionats amb <strong>el</strong> nostre poble que són prou coneguts –<br />

vinculats amb les famílies Borja o C<strong>en</strong>t<strong>el</strong>les, o r<strong>el</strong>acionats amb <strong>el</strong>s conv<strong>en</strong>t <strong>de</strong> Santa<br />

Creu- i altres, la trajectòria d<strong>el</strong>s quals, <strong>en</strong>s ha sigut més <strong>de</strong>sconeguda. Entre aquests<br />

últims reproduïm dos textos sobre <strong>el</strong> mestre Torres Ruiz i <strong>el</strong> seu fi ll, <strong>el</strong> llombaí Severí<br />

Torres Baixauli, que dóna nom al col·legi públic <strong>de</strong> Cast<strong>el</strong>ló <strong>de</strong> la Ribera i un altre<br />

sobre <strong>el</strong> polític conservador integrista, José Royo Salvador, vinculat familiarm<strong>en</strong>t a<br />

<strong>Llombai</strong>, on va morir fa poc més <strong>de</strong> c<strong>en</strong>t anys.<br />

SEVERÍ TORRES, PARE I FILL<br />

El carrer d’<strong>en</strong>trada a la població <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> és una via ampla que amb <strong>el</strong><br />

negoci <strong>de</strong> la p<strong>el</strong>l va assolir una revalorització important. Popularm<strong>en</strong>t conegut com<br />

“<strong>el</strong> ravalet”, ofi cialm<strong>en</strong>t es <strong>de</strong>nomina Carrer d<strong>el</strong> Mestre Torres Ruiz, i està <strong>de</strong>dicat a<br />

Severí Torres Ruiz que fou mestre d’escola a la població, a fi nals d<strong>el</strong> segle XIX.<br />

Segons un certifi cat <strong>de</strong> Bernardo Bort y Camps, secretari <strong>de</strong> l’ajuntam<strong>en</strong>t <strong>de</strong><br />

<strong>Llombai</strong> <strong>de</strong> l’any 1894, <strong>el</strong> mestre Severí Torres Ruiz cobrava vuit-c<strong>en</strong>tes vint-i-cinc<br />

pessetes per l’escola diürna i c<strong>en</strong>t pessetes per la nocturna o d’adults. Torres Ruiz,<br />

que exercia <strong>de</strong>s <strong>de</strong> l’any 1858 com a mestre <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, es va casar amb Manu<strong>el</strong>a<br />

Baixauli, d’Alfafar. Com a mínim, Torres Ruiz va exercir <strong>el</strong> magisteri a <strong>Llombai</strong><br />

durant una tr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>a llarga d’anys, fet que valoraria molt positivam<strong>en</strong>t la població <strong>en</strong><br />

concedir-li l’honor <strong>de</strong> retolar una <strong>de</strong> les vies públiques <strong>de</strong> la localitat amb <strong>el</strong> seu nom.<br />

El 1861 naixia a <strong>Llombai</strong> un fi ll <strong>de</strong> Torres Ruiz, anom<strong>en</strong>at també Severí.<br />

Severí Torres Baixauli va estudiar medicina, llic<strong>en</strong>ciant-se a fi nals d<strong>el</strong>s anys<br />

80 d<strong>el</strong> segle XIX. Segons un docum<strong>en</strong>tat article publicat per Andreu Pons i Pons, <strong>de</strong><br />

Cast<strong>el</strong>ló <strong>de</strong> la Ribera, Severí Torres Baixauli, <strong>en</strong> una <strong>de</strong> les primeres <strong>de</strong>stinacions fou<br />

<strong>en</strong>viat a aquesta població. Torres Baixauli va conèixer a Cast<strong>el</strong>ló a qui seria la seua<br />

dona, Amàlia Pedrón Cifre, fi lla <strong>de</strong> Joaquín Pedrón d’Algemesí i d’Amàlia Cifre <strong>de</strong><br />

Cast<strong>el</strong>ló. En casar-se, Severí Torres va <strong>de</strong>ixar l’exercici <strong>de</strong> la medicina i es <strong>de</strong>dicà<br />

a administrar les ext<strong>en</strong>ses propietats familiars reparti<strong>de</strong>s p<strong>el</strong>s termes municipals <strong>de</strong><br />

Cast<strong>el</strong>ló, <strong>Llombai</strong>, Catadau, Carlet, Alfafar i Algemesí; s<strong>en</strong>t <strong>el</strong> major contribu<strong>en</strong>t <strong>de</strong><br />

Cast<strong>el</strong>ló.


Col·laboracions<br />

L’arribada <strong>de</strong> Severí Torres a Cast<strong>el</strong>ló <strong>de</strong> la Ribera va signifi car la integració<br />

<strong>en</strong> la vida d<strong>el</strong> poble, contribuint al progrés <strong>de</strong> la població. Severí Torres participà <strong>en</strong><br />

diverses institucions cast<strong>el</strong>loneres: la séquia d’Escalona: la Societat Musical Lira<br />

Cast<strong>el</strong>lon<strong>en</strong>se, a la qual va ajudar econòmicam<strong>en</strong>t <strong>en</strong> diverses ocasions, fi ns i tot<br />

costejant tot l’instrum<strong>en</strong>tal <strong>en</strong> una època <strong>de</strong> crisi. També participà durant diversos<br />

perío<strong>de</strong>s <strong>en</strong> <strong>el</strong> govern municipal, arribant a ser alcal<strong>de</strong> <strong>de</strong> manera acci<strong>de</strong>ntal.<br />

Però si per algun motiu ha perdurat <strong>el</strong> nom <strong>de</strong> Severí Torres lligat a Cast<strong>el</strong>ló<br />

<strong>de</strong> la Ribera és p<strong>el</strong> seu caràcter g<strong>en</strong>erós. Davant les gestions municipals per comprar<br />

una fi nca rústica <strong>de</strong> la seua propietat per construir una escola pública, Severí Torres,<br />

<strong>el</strong> 13 <strong>de</strong> març d<strong>el</strong> 1941 cedia les prop <strong>de</strong> quatre faneca<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la fi nca <strong>de</strong> forma<br />

gratuïta a la població. El procés <strong>de</strong> construcció es <strong>de</strong>morà més d<strong>el</strong> compte i Severí<br />

Torres no va po<strong>de</strong>r veure acabat <strong>el</strong> col·legi, ja que moria <strong>el</strong> 20 <strong>de</strong> febrer d<strong>el</strong> 1947 a<br />

l’edat <strong>de</strong> 85 anys.<br />

Severí Torres i Amàlia Pedrón no van tindre fi lls i, <strong>en</strong> èpoques d’escassesa,<br />

fei<strong>en</strong> donatius a les persones més necessita<strong>de</strong>s que acudi<strong>en</strong> al seu domicili. Quan va<br />

morir, Severí Torres <strong>de</strong>ixà escrit que es donara un duro i una can<strong>el</strong>eta a cada xiquet<br />

que acompanyés <strong>el</strong> seguici fúnebre fi ns <strong>el</strong> cem<strong>en</strong>teri.<br />

Amb la <strong>de</strong>mocratització d<strong>el</strong>s ajuntam<strong>en</strong>t, <strong>el</strong> consistori cast<strong>el</strong>loner <strong>de</strong>cidí<br />

canviar <strong>el</strong> nom d<strong>el</strong> col·legi, fi ns a aqu<strong>el</strong>l mom<strong>en</strong>t <strong>de</strong>dicat al dictador Franco, p<strong>el</strong> d<strong>el</strong><br />

b<strong>en</strong>efactor que facilità la construcció donant a Cast<strong>el</strong>ló <strong>el</strong>s terr<strong>en</strong>ys.<br />

(Levante-EMV, 15 <strong>de</strong> maig d<strong>el</strong> 2010)<br />

JOSE ROYO SALVADOR<br />

El diari catòlic <strong>de</strong> Madrid, El Siglo Futuro, d<strong>el</strong> div<strong>en</strong>dres 28 <strong>de</strong> g<strong>en</strong>er <strong>de</strong><br />

1910, portava <strong>en</strong> primera plana l’esqu<strong>el</strong>a <strong>de</strong> José Royo Salvador, presi<strong>de</strong>nt <strong>de</strong> la<br />

Junta Regional Integrista <strong>de</strong> València, que havia faltat dos dies abans a <strong>Llombai</strong>.<br />

L’esqu<strong>el</strong>a anava fi rmada per la família, <strong>el</strong> s<strong>en</strong>yor Juan <strong>de</strong> Olazábal - presi<strong>de</strong>nt d<strong>el</strong><br />

partit Integrista - i la direcció, redacció i administració <strong>de</strong> l’esm<strong>en</strong>tat diari; que<br />

<strong>de</strong>manav<strong>en</strong> a les amistats d<strong>el</strong> difunt que <strong>en</strong>comanar<strong>en</strong> la seua ànima a Déu. En<br />

pàgina interior, una nota necrològica recordava que Royo Salvador era <strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>t<br />

<strong>de</strong> la mort cap regional d<strong>el</strong> Partit Integrista, que t<strong>en</strong>ia vuitanta-nou anys i que havia<br />

mort com a catòlic modèlic i exemplar. Era qualifi cat com a pundonorós, cavaller i<br />

integrista conv<strong>en</strong>çut; ass<strong>en</strong>yalant que era amic íntim d<strong>el</strong> fundador d<strong>el</strong> partit Ramón<br />

Nocedal.<br />

José Royo Salvador havia nascut <strong>el</strong> 30 <strong>de</strong> juliol <strong>de</strong> l’any 1821 a València, on<br />

s’havi<strong>en</strong> establit <strong>el</strong>s seus pares. Era nét, per part <strong>de</strong> mare, <strong>de</strong> llauradors productors <strong>de</strong><br />

seda <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, m<strong>en</strong>tre que <strong>el</strong>s seus pares van ser pròspers industrials i comerciants.<br />

El pare, Mariano Royo Aznar t<strong>en</strong>ia una prestigiosa fàbrica <strong>de</strong> taul<strong>el</strong>lets i altres peces<br />

<strong>de</strong> ceràmica a Manises, a més d’un magatzem <strong>de</strong> plom i <strong>de</strong> <strong>de</strong>dicar-se a comerciar<br />

amb grans i farina.<br />

Royo estudià Dret a la Universitat i treballà com a dipositari <strong>de</strong> l’Ajuntam<strong>en</strong>t<br />

<strong>de</strong> València a partir d<strong>el</strong> 1865, mom<strong>en</strong>t <strong>de</strong> la mort d<strong>el</strong> seu pare que <strong>de</strong> qui va heretar<br />

79


80<br />

Col·laboracions<br />

aquest càrrec. La Vanguardia <strong>de</strong>ixava <strong>en</strong>treveure alguna irregularitat <strong>en</strong> les fi nances<br />

municipals <strong>de</strong> València amb <strong>el</strong> segü<strong>en</strong>t breu: “Cu<strong>en</strong>tas atrasadas, paleontológicas<br />

diriamos, que ahora ajusta <strong>el</strong> Ayuntami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> Val<strong>en</strong>cia, pues resulta d<strong>el</strong> expedi<strong>en</strong>te<br />

instruido por haberse <strong>de</strong>jado caducar una làmina d<strong>el</strong> 4 por 100 propiedad d<strong>el</strong><br />

Municipio, resulta que es responsable <strong>en</strong> primer término don José Royo Salvador,<br />

<strong>de</strong>positario que era <strong>en</strong> <strong>el</strong> año ... 1867”. Com que no va voler jurar la nova Constitució<br />

<strong>de</strong> 1869 —caracteritzada per la sobirania nacional, la monarquia <strong>de</strong>mocràtica, <strong>el</strong><br />

reconeixem<strong>en</strong>t <strong>de</strong> llibertats i <strong>el</strong> sufragi universal masculí— hagué d’abandonar <strong>el</strong><br />

càrrec.<br />

Com<strong>en</strong>çà a militar al partit Carlí, s<strong>en</strong>t <strong>el</strong>egit diputat a les <strong>el</strong>eccions <strong>de</strong> 1871<br />

per la circumscripció <strong>de</strong> Mor<strong>el</strong>la. Revalidà l’acta <strong>de</strong> diputat l’any segü<strong>en</strong>t però no<br />

va po<strong>de</strong>r ocupar l’escó perquè va tindre que exiliar-se a la ciutat francesa <strong>de</strong> Pau per<br />

haver <strong>de</strong>f<strong>en</strong>sat la política insurreccional d<strong>el</strong>s carlins. A l’exili, fou secretari particular<br />

d<strong>el</strong> pret<strong>en</strong><strong>de</strong>nt al tron Carles VII.<br />

En tornar a Espanya, com a conseqüència <strong>de</strong> l’escissió <strong>en</strong> les fi les d<strong>el</strong><br />

carlisme, s’arr<strong>en</strong>glerà <strong>en</strong>torn a Cándido Nocedal i <strong>el</strong> nou partit creat per <strong>el</strong>l, <strong>el</strong><br />

partit Integrista, d<strong>el</strong> qual fou cap regional. L’any 1890 fou nom<strong>en</strong>at presi<strong>de</strong>nt <strong>de</strong><br />

l’Asociación <strong>de</strong> Católicos <strong>de</strong> València i com a actiu catòlic que fou acabà s<strong>en</strong>t <strong>el</strong>egit<br />

membre d<strong>el</strong> cons<strong>el</strong>l administratiu d<strong>el</strong> Col·legi d<strong>el</strong> Patriarca. També fou fabriquer, és a<br />

dir persona <strong>en</strong>carregada <strong>de</strong> les obres <strong>de</strong> conservació, <strong>de</strong> la parròquia <strong>de</strong> Sant Nicolau<br />

<strong>de</strong> València; i vocal <strong>de</strong> la Reial Societat Val<strong>en</strong>ciana d’Agricultura i Esports, on va<br />

fer alguna interv<strong>en</strong>ció sobre economia rural. Des <strong>de</strong> jove es <strong>de</strong>dicà a les lletres, s<strong>en</strong>t<br />

autor <strong>de</strong> les narracions nov<strong>el</strong>·la<strong>de</strong>s reuni<strong>de</strong>s <strong>en</strong> <strong>el</strong> llibre Las v<strong>el</strong>adas <strong>de</strong> B<strong>en</strong>icásim.<br />

(Levante-EMV, 22 <strong>de</strong> maig d<strong>el</strong> 2011)


Col·laboracions<br />

Toponímia <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> i Alèdua<br />

al segle XVII<br />

Josep Enric Forés<br />

i Ross<strong>el</strong>l<br />

Topònims llombaïns <strong>en</strong> <strong>el</strong> Soguejam<strong>en</strong>t <strong>de</strong> 1612-1642<br />

El Soguejam<strong>en</strong>t era una espècie <strong>de</strong> cadastre on quedav<strong>en</strong> registra<strong>de</strong>s una sèrie<br />

<strong>de</strong> da<strong>de</strong>s sobre cada una <strong>de</strong> les parc<strong>el</strong>·les <strong>de</strong> l’horta o <strong>el</strong> secà d’un terme municipal.<br />

Compr<strong>en</strong>ia informació sobre <strong>el</strong> propietari d<strong>el</strong> camp, l’ext<strong>en</strong>sió <strong>de</strong> terra que t<strong>en</strong>ia,<br />

amb quines parc<strong>el</strong>·les o altres <strong>el</strong>em<strong>en</strong>ts (camins, séquies, molins, etc.) confrontava,<br />

<strong>en</strong> quina partida o paratge d<strong>el</strong> terme es trobava. La classe <strong>de</strong> cultiu a què estava<br />

<strong>de</strong>dicat <strong>el</strong> camp i, a voltes, donava <strong>de</strong>talls sobre alguna altra particularitat (un arbre<br />

singular, la <strong>de</strong>stinació d<strong>el</strong>s b<strong>en</strong>efi cis obtinguts, etc.). Tota esta informació t<strong>en</strong>ia com<br />

a fi nalitat <strong>el</strong> cobram<strong>en</strong>t d<strong>el</strong>s imposts<br />

correspon<strong>en</strong>ts.<br />

En <strong>el</strong> Soguejam<strong>en</strong>t <strong>de</strong> 1612-1642<br />

trobem una sèrie <strong>de</strong> topònims que result<strong>en</strong><br />

interessants per difer<strong>en</strong>ts raons.<br />

Al Nord d<strong>el</strong> casc urbà <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>,<br />

trobem que a la Partida <strong>de</strong> B<strong>en</strong>iali<br />

situa <strong>el</strong> Camí d<strong>el</strong> Molí <strong>de</strong> Dalt,<br />

l’actual Molinet <strong>de</strong> Cabanyes. Diu <strong>de</strong><br />

dalt perquè està situat aigües amunt<br />

<strong>de</strong> la séquia Mare. Això també suposa<br />

l’existència d’un altre molí aigües<br />

avall. Efectivam<strong>en</strong>t, lo Moli fariner i<br />

l’alm<strong>en</strong>ara es trob<strong>en</strong> <strong>en</strong> la confl uència <strong>de</strong> la partida <strong>de</strong> la Raconada i la Partida<br />

d<strong>el</strong> Portal d<strong>el</strong> Molí (ací fa referència<br />

a un portal <strong>de</strong>saparegut, <strong>el</strong> portal<br />

d<strong>el</strong> raval <strong>de</strong> Sant Roc), on hi havia <strong>el</strong><br />

Camí d<strong>el</strong> Poador, la séquia d<strong>el</strong> Molí<br />

i les basses.<br />

Un poc més amunt hi havia una<br />

creu <strong>de</strong> terme a la vora d<strong>el</strong> Camí <strong>de</strong><br />

la Talaia, la Séquia <strong>de</strong> la Raconada<br />

i <strong>el</strong> Banyador. D<strong>el</strong> Banyador naix<br />

la Sequieta <strong>de</strong> la Font i <strong>el</strong> Camí <strong>de</strong><br />

Real (amb tota probabilitat, <strong>el</strong> camí<br />

que actualm<strong>en</strong>t <strong>de</strong>nominem camí d<strong>el</strong><br />

81


82<br />

Col·laboracions<br />

Rajolar). I també <strong>el</strong> Camí <strong>de</strong> Fas Alvir (Passalvir), que travessava la Partida <strong>de</strong> la<br />

Raconada.<br />

És a dir, un poc més avant d<strong>el</strong> Banyador es produeix una bifurcació <strong>de</strong> camins<br />

on arranqu<strong>en</strong> <strong>el</strong> camí <strong>de</strong> Fas Alvir, <strong>el</strong> camí <strong>de</strong> la Talaia i <strong>el</strong> camí <strong>de</strong> Real. En eixa<br />

confl uència <strong>de</strong> camins, com era habitual, hi havia una creu <strong>de</strong> terme.<br />

A l’Est <strong>de</strong> la població <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, trobem la partida <strong>de</strong> la Peixquera, on localitza<br />

lo fossar V<strong>el</strong>l, prop d<strong>el</strong> camí <strong>de</strong> València.<br />

És a dir, que <strong>en</strong> la primera meitat d<strong>el</strong> segle XVII<br />

es parla <strong>de</strong> l’existència d’un cem<strong>en</strong>teri antic que<br />

situa <strong>en</strong> la partida <strong>de</strong> la Peixquera, prop d<strong>el</strong> camí<br />

<strong>de</strong> Va lència.<br />

Al Su<strong>de</strong>st d<strong>el</strong> poble es troba la partida <strong>de</strong><br />

les Eres, que limita p<strong>el</strong> sud amb <strong>el</strong> cabeçol <strong>de</strong><br />

la Forca (que ocupava la zona per on travessa<br />

la CV-520, on hi ha <strong>el</strong> quarter <strong>de</strong> la Guàrdia<br />

civil, l’ofi cina <strong>de</strong> correus, etc), terme <strong>de</strong> Catadau.<br />

El cabeçol <strong>de</strong> la Forca era una xicoteta<br />

<strong>el</strong>evació d’uns <strong>de</strong>u o quinze metres d’alçària,<br />

equidistant d<strong>el</strong>s nuclis <strong>de</strong> població <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>,<br />

Catadau i Alfarb i fàcilm<strong>en</strong>t visible <strong>de</strong>s<br />

d<strong>el</strong>s tres pobles. Es diu <strong>el</strong> cabeçol <strong>de</strong> la Forca<br />

perquè ací era on t<strong>en</strong>ia plantada la forca <strong>el</strong> s<strong>en</strong>yor<br />

feudal d<strong>el</strong>s pobles <strong>de</strong> la foia <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>,<br />

per a ajusticiar aqu<strong>el</strong>ls súbdits <strong>de</strong> la seua jurisdicció<br />

que gosar<strong>en</strong> transgredir les normes<br />

imperants a l’època.<br />

A l’Oest d<strong>el</strong> camí <strong>de</strong> Catadau hi ha l’Almàssera. I també a Pon<strong>en</strong>t, però una<br />

miqueta més al Nord, ja <strong>en</strong> l’Algàmer, hi ha un molí Arrosser i la séquia <strong>de</strong> l’Almàssera.<br />

Allò que resulta més sorpr<strong>en</strong><strong>en</strong>t és la presència d’un molí arrosser, però<br />

tot té una explicació. El topònim Algàmer signifi ca lloc on brolla l’aigua. L’Algàmer<br />

era una zona d’aiguamoll. Això<br />

va possibilitar la presència d<strong>el</strong> cultiu<br />

<strong>de</strong> l’arròs.<br />

A l’Algàmer arrancava <strong>el</strong> Regaixo,<br />

un canal <strong>de</strong> <strong>de</strong>sguàs que travessava<br />

les parti<strong>de</strong>s <strong>de</strong> les Eres, B<strong>en</strong>ixagaff i<br />

<strong>el</strong> Camí <strong>de</strong> València, fi ns girar <strong>en</strong> direcció<br />

sud, <strong>en</strong>tre <strong>el</strong>s termes <strong>de</strong> Catadau<br />

i Alfarb. De tots és conegut que la<br />

funció d<strong>el</strong> Regaixo era fer <strong>de</strong> canal <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>sguàs d’eixa part d<strong>el</strong> terme, és a dir,<br />

servia per a donar eixida a l’aigua que


Col·laboracions<br />

s’acumulava i brollava a l’Algàmer. Hi ha una expressió que ha perdurat al llarg d<strong>el</strong><br />

temps: quan “ix l’Algàmer” la inun da ció és segura.<br />

Toponímia d’Alèdua <strong>en</strong> <strong>el</strong> So gue jam<strong>en</strong>t <strong>de</strong> 1612-1620<br />

El terme d’Alèdua constava <strong>de</strong> set parti<strong>de</strong>s, segons <strong>el</strong> Soguejam<strong>en</strong>t <strong>de</strong> 1612. A<br />

continuació faig referència al nom<br />

<strong>de</strong> les referi<strong>de</strong>s parti<strong>de</strong>s i a alguns<br />

altres topònims que apareix<strong>en</strong> <strong>en</strong>globats<br />

<strong>en</strong> cada una d’<strong>el</strong>les o que<br />

se cit<strong>en</strong> com a límit <strong>de</strong> la citada<br />

partida:<br />

1.-Partida <strong>de</strong> l’Arboleda, on<br />

m<strong>en</strong>ciona lo Riu. 2.-Partida d<strong>el</strong><br />

Racó fi ns al Camí <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>,<br />

on al·lu<strong>de</strong>ix a la rambla d<strong>el</strong> Riu<br />

i <strong>el</strong> camí <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>. 3.-Partida<br />

d<strong>el</strong> Racó d<strong>el</strong> Pou, on apareix la<br />

séquia Mare d’Alèdua i <strong>el</strong> braçal<br />

d<strong>el</strong> Racó. 4.-Partida d<strong>el</strong> Camí<br />

<strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> al Molí. 5.-Partida d<strong>el</strong> Moli d’Alèdua, que inclou <strong>el</strong> molí d’Alèdua.<br />

6.-Partida d<strong>el</strong> Molí al Camí <strong>de</strong> València, dita Escond<strong>el</strong>la; on cita unes oliveres <strong>de</strong> la<br />

Mesquita, <strong>el</strong> braçal d’Escond<strong>el</strong>la i <strong>el</strong> camí <strong>de</strong> València. 7.-Partida d<strong>el</strong> Molí d’Alèdua<br />

fi ns al Moreral <strong>de</strong> Sebastià Reig, camí <strong>de</strong> València a la part <strong>de</strong> dalt <strong>de</strong> la séquia; on<br />

trobem <strong>el</strong> braçal <strong>de</strong> Reig.<br />

Però <strong>en</strong> <strong>el</strong> Soguejam<strong>en</strong>t <strong>de</strong> 1620 es va afegir una nova partida, la que fa huit:<br />

Cast<strong>el</strong>l al Barranc; on localitzem la terra <strong>de</strong> l’Estepar, la mallada <strong>de</strong> Joan Ferrando<br />

i la s<strong>en</strong>da <strong>de</strong> Cast<strong>el</strong>l alb. Este últim topònim resulta intrigant i convida a p<strong>en</strong>sar <strong>en</strong><br />

un cast<strong>el</strong>l blanc, però amb tota probabilitat la cosa és molt més s<strong>en</strong>zilla: es tractaria<br />

<strong>de</strong> la s<strong>en</strong>da d<strong>el</strong> Cast<strong>el</strong>l al barranc que l’escrivà hauria anotat <strong>de</strong> manera abreujada.<br />

Crida l’at<strong>en</strong>ció la referència a unes oliveres <strong>de</strong> la Mesquita, que suposem que<br />

s’havi<strong>en</strong> <strong>de</strong>stinat al sost<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t d<strong>el</strong> culte islàmic. I també la partida d<strong>el</strong> Racó d<strong>el</strong><br />

Pou, que suposa l’existència d’un pou per a l’abastim<strong>en</strong>t <strong>de</strong> la població.<br />

Per altra banda, cal remarcar la séquia Mare d’Alèdua, <strong>en</strong> la qual situa tres<br />

braçals: braçal d<strong>el</strong> Racó, braçal d’Escond<strong>el</strong>la i braçal <strong>de</strong> Reig. Este últim topònim<br />

arreplega <strong>el</strong> cognom d’un d<strong>el</strong>s propietaris, com també passa <strong>en</strong> la mallada <strong>de</strong> Joan<br />

Ferrando, on a més hi ha <strong>el</strong> nom.<br />

La partició d’Alèdua 1640<br />

Fas memoria que <strong>en</strong> un qua<strong>de</strong>rn escrit per difer<strong>en</strong>s mans...lo segü<strong>en</strong>t que al pareixer<br />

son les porcions o parts que fer<strong>en</strong> <strong>de</strong> les terres <strong>de</strong> aledua <strong>en</strong> la particio que fer<strong>en</strong><br />

d<strong>el</strong>les a dotse persones donantla als <strong>de</strong> catadau que t<strong>en</strong>i<strong>en</strong> les terres conforme al<br />

soguejam<strong>en</strong>t...per a poblarla y <strong>en</strong>tonses (sic) fer<strong>en</strong> los fonam<strong>en</strong>ts <strong>de</strong> les dotse cases...<br />

83


84<br />

Col·laboracions<br />

En realitat no for<strong>en</strong> dotze, sinó tretze les parts <strong>en</strong> què es van dividir les terres <strong>de</strong><br />

cultiu d’Alèdua. La tretz<strong>en</strong>a part <strong>de</strong> les terres, que corresponia al lot número XI, se’l<br />

va assignar la Governació d<strong>el</strong> Marquesat, era la <strong>de</strong> major ext<strong>en</strong>sió i t<strong>en</strong>ia 53 faneca<strong>de</strong>s.<br />

Les dotze parts restants van ser adjudica<strong>de</strong>s a dotze pobladors <strong>de</strong> Catadau que ja<br />

posseï<strong>en</strong> terres al terme d’Alèdua. L’ext<strong>en</strong>sió <strong>de</strong> les porcions oscil·lava <strong>en</strong>tre les 43 i<br />

les 49 faneca<strong>de</strong>s <strong>de</strong> terra.<br />

Un d<strong>el</strong>s aspectes curiosos que ofereix <strong>el</strong> docum<strong>en</strong>t és que cada una <strong>de</strong> les tretze<br />

parts <strong>en</strong> què es van dividir les terres <strong>de</strong> cultiu d’Alèdua està sota <strong>el</strong> patrocini d’un<br />

sant o d’una advocació <strong>de</strong> la Mare <strong>de</strong> Déu: sant Miqu<strong>el</strong>, santa Bàrbara, sant Josep,<br />

Nostra S<strong>en</strong>yora d<strong>el</strong> Do, la Mare <strong>de</strong> Déu <strong>de</strong> Gràcia, Nostra S<strong>en</strong>yora <strong>de</strong> la Cova Santa,<br />

sant Francesc, <strong>el</strong> pare mº Simó, la Mare <strong>de</strong> Déu <strong>de</strong> la Font <strong>de</strong> la Salut, <strong>el</strong> pare<br />

sant Vic<strong>en</strong>t Ferrer, sants Abdon i S<strong>en</strong><strong>en</strong>t (<strong>el</strong>s populars sants <strong>de</strong> la Pedra, patrons<br />

tradicionals d<strong>el</strong>s llauradors val<strong>en</strong>cians), la Mare <strong>de</strong> Déu d<strong>el</strong> Roser i les Ànimes, i<br />

sant Domingo.<br />

Altres particularitats <strong>de</strong> la toponímia d’Alè dua <strong>el</strong> 1640:<br />

Entre la toponímia localitzada <strong>en</strong> este docum<strong>en</strong>t crida l’at<strong>en</strong>ció l’existència<br />

d’una sèrie <strong>de</strong> noms <strong>de</strong> lloc que fan referència al nucli <strong>de</strong> població d’Alèdua. És <strong>el</strong><br />

cas <strong>de</strong> lo portal d’Alèdua, que indica <strong>el</strong> lloc d’accés al poble. Lo Fosaret, és a dir,<br />

<strong>el</strong> cem<strong>en</strong>teri. Les eres d’Alèdua, espai on bati<strong>en</strong> <strong>el</strong> blat. Lo Molí, on moli<strong>en</strong> <strong>el</strong> blat<br />

i altres cereals. Les parets d<strong>el</strong> Forn, lloc on es coïa <strong>el</strong> pa. Lo Poet i a la part d<strong>el</strong><br />

Poet, indica probablem<strong>en</strong>t <strong>el</strong> pou d’on s’abasti<strong>en</strong> per a beure.<br />

En parlar d<strong>el</strong>s camins que travessav<strong>en</strong> <strong>el</strong> terme d’Alèdua, n’hi ha alguns que<br />

reme t<strong>en</strong> també a <strong>el</strong>em<strong>en</strong>ts urbans. És <strong>el</strong> cas d<strong>el</strong> camí que va al Portal. Camí<br />

d’Alèdua a dit Poet. O <strong>el</strong> pont que va a Alèdua<br />

i la s<strong>en</strong>da que va al Pont d’Alèdua. Quan parla<br />

d<strong>el</strong> pont es refereix al pont que hi havia sobre la<br />

séquia mare d’Alèdua.<br />

I continuant amb <strong>el</strong>s camins, resulta curiós<br />

que distingix <strong>en</strong>tre <strong>el</strong> camí real <strong>de</strong> València i<br />

<strong>Llombai</strong>, <strong>el</strong> camí d’Alèdua a València i <strong>el</strong> camí<br />

V<strong>el</strong>l <strong>de</strong> València. Este últim nom pressuposa<br />

l’existència d’un traçat difer<strong>en</strong>t. També trobem<br />

un camí <strong>de</strong> les Passeres, probablem<strong>en</strong>t per a travessar<br />

<strong>el</strong> riu, que també anom<strong>en</strong>a Rambla. I <strong>el</strong><br />

camí <strong>de</strong> l’Estepar.<br />

P<strong>el</strong> que respecta a parti<strong>de</strong>s d<strong>el</strong> terme<br />

d’Alèdua, <strong>en</strong> <strong>el</strong> referit docum<strong>en</strong>t <strong>de</strong> 1640 apareix<strong>en</strong><br />

alguns noms nous, la majoria referits al<br />

secà. Però també hi ha noves <strong>de</strong>nominacions per<br />

a algunes parts <strong>de</strong> l’horta: 1) De l’Arboleda <strong>en</strong><br />

avall. 2) Damunt l’Arboleda, <strong>en</strong> lo secà. 3) Es-


Col·laboracions<br />

cond<strong>el</strong>la. 4) Partida <strong>de</strong> les Forquetes. 5) Partida <strong>de</strong> Picass<strong>en</strong>t. 6) Barranquet <strong>de</strong> la<br />

Palanqueta Xops o Barranquet d<strong>el</strong>s Xops <strong>de</strong> la Palanqueta. 7) Barranc <strong>de</strong> Salom. 8)<br />

Barranc <strong>de</strong> ... Xim<strong>en</strong>o. 9) Barranc <strong>de</strong> Picass<strong>en</strong>t. 10) Caigu<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Picass<strong>en</strong>t. 11) La<br />

Malla<strong>de</strong>ta. 12) La Foia d<strong>el</strong>là baix. També cita la cova d<strong>el</strong> Barranc, s<strong>en</strong>se especifi car<br />

<strong>de</strong> quin barranc es tracta.<br />

Per últim, remarcar que al docum<strong>en</strong>t es fa referència a una sèrie d’arbres característics<br />

d<strong>el</strong> paisatge d’Alèdua al segle XVII, <strong>en</strong>tre <strong>el</strong>s quals, com po<strong>de</strong>m imaginar,<br />

hi ha oliveres i garrofers. Però també parla <strong>de</strong> l’existència <strong>de</strong> fi gueres, parres i <strong>el</strong> que<br />

resulta més novedós: docum<strong>en</strong>ta com a mínim dos tarongers, dos nogueres (noguer<br />

diu <strong>el</strong> docum<strong>en</strong>t), i un cirerer (un sirer).<br />

85


86<br />

Martín Forés<br />

Col·laboracions<br />

Martín Forés,<br />

cart<strong>el</strong>ista innovador<br />

EL cart<strong>el</strong>ista llombaíno Martín Forés continúa<br />

imparable <strong>en</strong> su trayectoria artística.<br />

A la treint<strong>en</strong>a larga <strong>de</strong> premios que jalonan<br />

su brillante “currículum” vi<strong>en</strong><strong>en</strong> a unirse<br />

otros cuatro más alcanzados <strong>en</strong> lo que va<br />

<strong>de</strong> año: <strong>el</strong> <strong>de</strong> la Semana Santa Marinera <strong>de</strong><br />

Val<strong>en</strong>cia, <strong>Festes</strong> <strong>de</strong> Moros i Cristians <strong>en</strong><br />

honor <strong>de</strong> Sant Jordi, <strong>de</strong> Banyeres <strong>de</strong> Mariola,<br />

Aniversario <strong>de</strong> la Plaza <strong>de</strong> Toros <strong>de</strong> las<br />

V<strong>en</strong>tas <strong>de</strong> Madrid y certam<strong>en</strong> d<strong>el</strong> Carnaval<br />

<strong>de</strong> Lleida (este como fi nalista), los dos primeros ganados por<br />

segunda vez, y por tercera <strong>el</strong> <strong>de</strong> Madrid.<br />

Según la revista Taurod<strong>el</strong>ta, editada por la empresa <strong>de</strong><br />

las V<strong>en</strong>tas, para Martín Forés volver a hacerse con un premio<br />

con su obra El Paseíllo ha supuesto “una gran alegría. Es<br />

como salir por la Puerta Gran<strong>de</strong> <strong>de</strong> las V<strong>en</strong>tas por tercera vez<br />

consecutiva”. Y es que este profesional <strong>de</strong> las artes gráfi cas,<br />

empeñado <strong>en</strong> innovar y r<strong>en</strong>ovar <strong>el</strong> cart<strong>el</strong> taurino, consi<strong>de</strong>ra<br />

a la Monum<strong>en</strong>tal madrileña como <strong>el</strong> “punto <strong>de</strong> partida y <strong>el</strong><br />

lugar más importante para conseguir su objetivo”. La obra,<br />

al igual que las dos anteriores, está realizada mediante procedimi<strong>en</strong>tos<br />

informáticos y refl eja, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> plano subjetivo<br />

<strong>de</strong> un espectador imaginario que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra <strong>en</strong> la barrera,<br />

<strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to d<strong>el</strong> paseíllo. “Elegí ese instante porque, por lo<br />

m<strong>en</strong>os para mí, es uno <strong>de</strong> los mom<strong>en</strong>tos más impactantes d<strong>el</strong><br />

espectáculo por lo que ti<strong>en</strong>e <strong>de</strong> ceremonioso”.<br />

A<strong>de</strong>más <strong>de</strong> su <strong>de</strong>dicación al mundo d<strong>el</strong> cart<strong>el</strong>, Martín<br />

Forés realiza su cometido plástico <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> la <strong>de</strong>coración<br />

<strong>de</strong> muebles y ornam<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>das, gozando<br />

<strong>de</strong> amplio reconocimi<strong>en</strong>to. Obras suyas <strong>en</strong> esta especialidad<br />

fi guran no sólo <strong>en</strong> casas, mansiones y hot<strong>el</strong>es a lo largo y


Col·laboracions<br />

ancho <strong>de</strong> España (sobre todo <strong>en</strong> la Comunidad Val<strong>en</strong>ciana,<br />

Madrid, Salamanca y Marb<strong>el</strong>la), sino también <strong>en</strong> <strong>el</strong> extranjero,<br />

como Chicago, Nueva York, Londres o París, aparte <strong>de</strong><br />

Abuja (la capital <strong>de</strong> Nigeria), don<strong>de</strong> <strong>el</strong> año pasado participó<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> proyecto <strong>de</strong> <strong>de</strong>coración <strong>de</strong> una vivi<strong>en</strong>da, propiedad <strong>de</strong><br />

un alto mandatario nigeriano.<br />

A través <strong>de</strong> su estudio, <strong>el</strong> artista vi<strong>en</strong>e llevando a cabo<br />

toda clase <strong>de</strong> proyectos <strong>de</strong> <strong>de</strong>coración r<strong>el</strong>acionados con las<br />

B<strong>el</strong>las Artes y <strong>el</strong> tradicional ofi cio d<strong>el</strong> pintor <strong>de</strong>corador. Entre<br />

sus técnicas <strong>de</strong>corativas empleadas <strong>en</strong> muebles y pare<strong>de</strong>s,<br />

algunas recuperadas d<strong>el</strong> pasado y otras fruto <strong>de</strong> la investigación<br />

y <strong>el</strong> amor por esta profesión, po<strong>de</strong>mos admirar la grisalla,<br />

<strong>el</strong> falso mármol, <strong>el</strong> pan <strong>de</strong> oro, los estucos, la pátina<br />

o <strong>el</strong> estarcido, mediante las cuales <strong>el</strong> artista crea espacios<br />

difer<strong>en</strong>tes, personalizados y originales, y a veces mágicos<br />

cuando <strong>en</strong>tra <strong>en</strong> juego <strong>el</strong> uso d<strong>el</strong> trompe l’oeil (trampantojo),<br />

técnica pictórica mediante la cual parece real lo que sólo es<br />

pintado.<br />

También los cuadros pintados con difer<strong>en</strong>tes técnicas<br />

(óleo, acrílico-vinílico, collage, mixta) forman parte <strong>de</strong><br />

la actividad <strong>de</strong> nuestro personaje, los cuales constituy<strong>en</strong> un<br />

bu<strong>en</strong> recurso <strong>de</strong>corativo y aportan un valor añadido a las <strong>de</strong>coraciones<br />

que realiza.<br />

Para una mayor información sobre Martín Forés pue<strong>de</strong><br />

consultarse su página web: www.martinfores.com.<br />

87


88<br />

Col·laboracions<br />

IN MEMORIAM<br />

Luis Clim<strong>en</strong>t Bonafé: hom<strong>en</strong>aje <strong>de</strong> gratitud y cariño<br />

EL pasado 29 <strong>de</strong> abril falleció <strong>el</strong> querido<br />

llombaíno don Luis Clim<strong>en</strong>t Bonafé. El periódico<br />

Levante-EMV publicaría días <strong>de</strong>spués un artículo <strong>de</strong><br />

su ilustre colaborador, <strong>el</strong> abad <strong>de</strong> Xàtiva, don Arturo<br />

Clim<strong>en</strong>t Bonafé, qui<strong>en</strong> a<strong>de</strong>más le <strong>de</strong>dicaría su último<br />

libro –<strong>el</strong> número 55 <strong>de</strong> su copiosa obra-, Lour<strong>de</strong>s, un<br />

trozo <strong>de</strong> ci<strong>el</strong>o <strong>en</strong> la tierra.<br />

También <strong>el</strong> cronista ofi cial, José Forés Lahoz, le<br />

ofrecería su habitual columna <strong>en</strong> Las Provincias, <strong>en</strong> esta<br />

ocasión bajo <strong>el</strong> título Xàtiva, <strong>Llombai</strong> y Tierra Santa.<br />

“Fue un llombaíno <strong>de</strong> pro, esposo y padre ejemplar,<br />

trabajador incansable, servidor <strong>de</strong> su pueblo como leal<br />

Luis Clim<strong>en</strong>t<br />

edil, experto agricultor y <strong>de</strong>portista nato, a qui<strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

Ayuntami<strong>en</strong>to supo recordarle agra<strong>de</strong>cido”.<br />

Durante <strong>el</strong> funeral, c<strong>el</strong>ebrado <strong>el</strong> 30 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2011, <strong>el</strong> ofi ciante, don Arturo<br />

Clim<strong>en</strong>t Bonafé, con palabra <strong>el</strong>ocu<strong>en</strong>te y s<strong>en</strong>cilla, superando la congoja d<strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to,<br />

pronunció una s<strong>en</strong>tida homilía <strong>en</strong> la que, <strong>en</strong>tre otras evocaciones, muy emotivas, dio<br />

gracias al Señor “por haberme dado un hermano d<strong>el</strong> que he apr<strong>en</strong>dido a trabajar, a<br />

valorar <strong>el</strong> trabajo, a estirar los carismas recibidos <strong>de</strong> Dios, a esforzarme al máximo para<br />

alcanzar mis objetivos y mis metas”. “Que supo ser un esposo ejemplar, <strong>en</strong>amorado<br />

<strong>de</strong> su esposa Estr<strong>el</strong>la. ¡Cuánto la amó y con cuánta d<strong>el</strong>ica<strong>de</strong>za la trató siempre! Luis<br />

supo ser un padre maravilloso”. “Juguetón con sus nietos pequeños y preocupado y<br />

<strong>en</strong>tregado por los nietos mayores. Fue un bu<strong>en</strong> abu<strong>el</strong>o”.<br />

Luis Clim<strong>en</strong>t fue un llombaíno ejemplar,<br />

tra ba jador incansable, servidor<br />

<strong>de</strong> su pueblo como concejal durante<br />

cua tro legislaturas, experto agricultor<br />

y <strong>de</strong>portista nato. En la foto lo vemos<br />

ro <strong>de</strong>ado <strong>de</strong> su esposa, Estr<strong>el</strong>la Cervera,<br />

y sus cuatro hijos: Estr<strong>el</strong>la, José<br />

Luis, Arturo y Eva, <strong>el</strong> día d<strong>el</strong> <strong>en</strong>lace<br />

ma trimonial <strong>de</strong> esta última. – (Foto<br />

Jor ge García)<br />

Transcribimos a continuación<br />

<strong>el</strong> texto íntegro d<strong>el</strong> artículo<br />

m<strong>en</strong>cionado al principio, titulado<br />

Mi hermano Luis


Col·laboracions<br />

En la columna que <strong>el</strong> periódico Levante-<br />

EMV me ofrece cada quince días, más <strong>de</strong> una vez<br />

he reseñado sobre algún personaje importante o<br />

signifi cativo <strong>en</strong> la vida <strong>de</strong> la Iglesia cuando ha<br />

muerto. Hoy quiero escribir sobre mi hermano Luis,<br />

hombre s<strong>en</strong>cillo, nada importante para <strong>el</strong> mundo,<br />

pero sí a los ojos <strong>de</strong> Dios. Falleció <strong>el</strong> viernes 29 <strong>de</strong><br />

abril y lo <strong>en</strong>terramos hace hoy ocho días, <strong>el</strong> sábado<br />

por la tar<strong>de</strong> <strong>en</strong> <strong>Llombai</strong>, nuestro pueblo, vigilia <strong>de</strong> la<br />

fi esta <strong>de</strong> la Divina Misericordia.<br />

Mi hermano t<strong>en</strong>ía 78 años recién cumplidos, estaba casado, t<strong>en</strong>ía cuatro<br />

hijos, ocho nietos y una bisnieta. Toda su vida la pasó <strong>en</strong> <strong>Llombai</strong>, trabajador d<strong>el</strong><br />

campo <strong>de</strong>s<strong>de</strong> muy jov<strong>en</strong>cito, se curtió <strong>en</strong> <strong>el</strong> sol, <strong>el</strong> arado, la azada y luego <strong>el</strong> tractor;<br />

horas y horas invirtiéndolas <strong>en</strong> sus campos; transformando <strong>el</strong> secano <strong>en</strong> huerta,<br />

los viñedos <strong>en</strong> naranjos y frutales. Y así un día, un año y otro año hasta <strong>el</strong> día <strong>de</strong><br />

su muerte.<br />

Se su<strong>el</strong>e escribir poco <strong>de</strong> los hombres d<strong>el</strong> campo, sin embargo gracias a<br />

su trabajo comemos hortalizas, frutas, cereales e incluso adornamos nuestras<br />

casas e iglesias con las fl ores que <strong>el</strong>los siembran, riegan y cuidan. ¡Su trabajo y su<br />

<strong>de</strong>dicación es muy importante y signifi cativa!<br />

Mi hermano Luis era un hombre honrado, trabajador, <strong>en</strong>tregado, cariñoso.<br />

Durante 16 años fue concejal d<strong>el</strong> Partido Popular <strong>en</strong> <strong>el</strong> Ayuntami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>,<br />

se <strong>en</strong>tregó <strong>en</strong> cuerpo y alma <strong>en</strong> <strong>el</strong> trabajo que se le <strong>en</strong>com<strong>en</strong>dó, nunca se aprovechó<br />

<strong>de</strong> su cargo, sirvió muy a gusto a su pueblo. Durante varios años organizó la<br />

Foguera <strong>de</strong> Sant Antoni y la <strong>en</strong>c<strong>en</strong>día <strong>en</strong> la fi esta d<strong>el</strong> Santo Patrono.<br />

Durante su larga <strong>en</strong>fermedad nos ha <strong>en</strong>señado a aceptarla, no la ocultó,<br />

la vivió con ser<strong>en</strong>idad, sabi<strong>en</strong>do que su vida se acababa, que se iba, pero con la<br />

misión cumplida, con la fa<strong>en</strong>a bi<strong>en</strong> hecha. Un día antes <strong>de</strong> morir, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> B<strong>el</strong>én yo<br />

le <strong>de</strong>cía por t<strong>el</strong>éfono: “Luis aguanta hasta <strong>el</strong> lunes, lucha, sé vali<strong>en</strong>te, aguanta”. Y<br />

me contestó: “Estoy muy mal”. Mi hermano Luis vivía la fe s<strong>en</strong>cilla, pero viva <strong>en</strong><br />

<strong>el</strong> Señor Jesús. A su manera rezaba y daba gracias a Dios <strong>en</strong> la Misa dominical y<br />

<strong>en</strong> la comunión. Visitó conmigo varias veces <strong>el</strong> santuario <strong>de</strong> Lour<strong>de</strong>s y rezó ante la<br />

Gruta sagrada, también <strong>en</strong> Roma y <strong>en</strong> Tierra santa.<br />

Y algo muy importante para mí, por medio <strong>de</strong> mi sacerdocio apr<strong>en</strong>dió a<br />

valorar <strong>el</strong> trabajo <strong>de</strong> los curas, sus preocupaciones, su <strong>en</strong>trega, sus disgustos, sus<br />

esperanzas y sus alegrías. Por eso cuando me <strong>en</strong>teré <strong>de</strong> su muerte recé <strong>en</strong> B<strong>el</strong>én <strong>el</strong><br />

Magnifi cat. Y gracias a Dios <strong>en</strong> unas horas llegué a <strong>Llombai</strong> y pu<strong>de</strong> tributarle <strong>el</strong><br />

hom<strong>en</strong>aje <strong>de</strong> gratitud y cariño que él merecía.<br />

Luis fue un hombre <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>, pasó por la vida haci<strong>en</strong>do <strong>el</strong> bi<strong>en</strong> a manos<br />

ll<strong>en</strong>as, como canta la Sagrada Escritura. Y seguro que habrá escuchado <strong>de</strong> labios<br />

d<strong>el</strong> Señor: “Luis, has sido fi <strong>el</strong> <strong>en</strong> lo que te <strong>en</strong>tregué, ahora pasa a disfrutar d<strong>el</strong><br />

banquete <strong>de</strong> tu Señor”.<br />

89


90<br />

Col·laboracions<br />

PROYECTO DE MEJORA DE RIEGOS<br />

Por su interés para esta localidad, repro du cimos a con ti nua ción <strong>el</strong> artículo<br />

publicado por José Forés Lahoz <strong>en</strong> “Las Provincias” <strong>el</strong> 21-06-2011,<br />

ba jo <strong>el</strong> título “El río Magro y sus em balses”<br />

Los agricultores <strong>de</strong> la Vall d<strong>el</strong>s Alcalans<br />

esperan ver pronto convertida<br />

<strong>en</strong> realidad una histórica reivindicación.<br />

Se trata <strong>de</strong> conseguir una mayor<br />

dotación <strong>de</strong> los recursos hídricos disponibles<br />

a fi n <strong>de</strong> garantizar <strong>el</strong> riego <strong>en</strong><br />

los seis términos municipales integrantes<br />

<strong>de</strong> esta subcomarca <strong>de</strong> la Ribera:<br />

Montserrat, Montroi, Real, <strong>Llombai</strong>,<br />

Catadau y Alfarp. Hace poco más <strong>de</strong><br />

un mes <strong>el</strong> vicepresi<strong>de</strong>nte d<strong>el</strong> Cons<strong>el</strong>l,<br />

Juan Cotino, ahora presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> Les<br />

Corts Val<strong>en</strong>cianes, se reunió con los<br />

regantes afectados para transmitirles<br />

un m<strong>en</strong>saje <strong>de</strong> esperanza, basado <strong>en</strong><br />

<strong>el</strong> proyecto <strong>de</strong> construcción <strong>de</strong> un miniembalse<br />

<strong>en</strong> la cu<strong>en</strong>ca d<strong>el</strong> Magro, <strong>en</strong>tre<br />

Montroi y Turís. Con una capacidad<br />

<strong>de</strong> diez millones <strong>de</strong> metros cúbicos, la<br />

llamada presa <strong>de</strong> respaldo distribuirá<br />

<strong>el</strong> agua a través <strong>de</strong> las balsas reguladoras<br />

exist<strong>en</strong>tes, con lo que se abaratará<br />

<strong>el</strong> coste d<strong>el</strong> riego localizado que<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> hace años vi<strong>en</strong>e implantándose<br />

con carácter g<strong>en</strong>eral <strong>en</strong> la zona.<br />

El río Magro, tradicionalm<strong>en</strong>te <strong>de</strong><br />

corto e inseguro caudal, cambió <strong>de</strong> signo<br />

cuando <strong>en</strong> 1967 <strong>el</strong> embalse <strong>de</strong> Forata,<br />

levantado <strong>en</strong> <strong>el</strong> término <strong>de</strong> Yátova<br />

tras un largo “sueño” <strong>de</strong> años (ya que<br />

sus obras, subastadas <strong>en</strong> 1952 fueron<br />

proyectadas <strong>en</strong> la década <strong>de</strong> los treinta<br />

d<strong>el</strong> pasado siglo) pudo facilitar su primer<br />

riego, salvando así <strong>de</strong> mom<strong>en</strong>to<br />

parte <strong>de</strong> las tierras sedi<strong>en</strong>tas <strong>en</strong> algunos<br />

<strong>de</strong> los trece pueblos b<strong>en</strong>efi ciarios,<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> Macastre hasta Guadassuar.<br />

Ya <strong>en</strong> 1983, <strong>de</strong>bido al <strong>de</strong>smoronami<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong> la presa <strong>de</strong> Tous provocado<br />

<strong>en</strong> octubre d<strong>el</strong> año anterior por la<br />

trágica “pantanà”, tras ayudar al abastecimi<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong> agua potable a Val<strong>en</strong>cia<br />

capital, las reservas <strong>de</strong> Forata (cuya<br />

previsión máxima <strong>de</strong> 38,5 millones<br />

<strong>de</strong> metros cúbicos pocas veces llegó<br />

a completarse) se agotaron prácticam<strong>en</strong>te,<br />

originándose una crítica situación,<br />

hasta <strong>el</strong> punto <strong>de</strong> que muchos<br />

huertos <strong>de</strong> naranjos agónicos tuvieron<br />

que ser regados con cubas para evitar<br />

la pérdida d<strong>el</strong> arbolado.<br />

Fue <strong>en</strong>tonces cuando se <strong>de</strong>sempolvó<br />

una vieja i<strong>de</strong>a que a su autor se le<br />

ocurrió dar a la luz <strong>en</strong> LAS PROVIN-<br />

CIAS <strong>en</strong> 1944, mom<strong>en</strong>to que aprovecharía<br />

<strong>el</strong> director d<strong>el</strong> periódico, <strong>el</strong> mítico<br />

don Teodoro Llor<strong>en</strong>te, para califi car a<br />

este inol vidable personaje, don Vic<strong>en</strong>te<br />

Saval Balaguer (qui<strong>en</strong> nos distinguió<br />

con <strong>el</strong> lujo <strong>de</strong> su magisterio y amistad)<br />

como “culto farmacéutico <strong>de</strong> la ilustre<br />

villa <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>”.<br />

En efecto, según <strong>el</strong> reportaje que <strong>el</strong><br />

arriba fi rmante publicó <strong>en</strong> la revista “G<strong>en</strong>eralitat”,<br />

<strong>en</strong> mayo <strong>de</strong> 1984, la Diputación<br />

Provincial acogió “con verda<strong>de</strong>ro<br />

cariño e ilusión” la i<strong>de</strong>a <strong>de</strong> construir un<br />

miniembalse <strong>en</strong> <strong>el</strong> azud d<strong>el</strong> Magro, <strong>en</strong>tre<br />

los términos <strong>de</strong> Real y <strong>Llombai</strong>, con<br />

un volum<strong>en</strong> <strong>de</strong> 700.000 metros cúbicos,<br />

<strong>en</strong> esta ocasión promovido por los tres<br />

ayuntami<strong>en</strong>tos d<strong>el</strong> Marquesat con <strong>el</strong><br />

propósito <strong>de</strong> cubrir las necesida<strong>de</strong>s hídricas<br />

<strong>de</strong> esta zona –secularm<strong>en</strong>te <strong>de</strong>fi -


Col·laboracions<br />

Agricultores y fuerzas vivas <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, presididas por <strong>el</strong> alcal<strong>de</strong>, Vic<strong>en</strong>te Peris, y <strong>el</strong> juez <strong>de</strong> Paz, Arturo<br />

Blay, fr<strong>en</strong>te a la presa <strong>en</strong> construcción d<strong>el</strong> embalse <strong>de</strong> Forata, <strong>el</strong> 23 <strong>de</strong> febrero <strong>de</strong> 1961. Cincu<strong>en</strong>ta años<br />

<strong>de</strong>spués, d<strong>el</strong> grupo que fi gura <strong>en</strong> la foto <strong>de</strong> P<strong>el</strong>licer sólo quedan tres supervivi<strong>en</strong>tes: Antonio Sanchis,<br />

<strong>en</strong>tonces jefe <strong>de</strong> la Hermandad <strong>de</strong> Labradores; Vic<strong>en</strong>te Cardona, vocal d<strong>el</strong> Cabildo Sindical, y José<br />

Forés, correspondal d<strong>el</strong> diario “Levante”<br />

citaria- cuando escasearan los recursos<br />

d<strong>el</strong> pantano <strong>de</strong> Forata.<br />

Tras <strong>el</strong> estudio d<strong>el</strong> proyecto, repres<strong>en</strong>tantes<br />

<strong>de</strong> la Diputación, Confe<strong>de</strong>ración<br />

Hidrográfica d<strong>el</strong> Júcar,<br />

Sindicato <strong>de</strong> Forata, Corporaciones<br />

Municipales y Cámaras Agrarias realizarían<br />

una comprobación “in situ”,<br />

aceptándose por los técnicos <strong>el</strong> emplazami<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong> la presa como idóneo<br />

y estratégico. Pero como tantas<br />

veces ocurre <strong>en</strong> casos parecidos, <strong>el</strong><br />

tema sería olvidado…<br />

Y ya <strong>en</strong> 1997 la Cons<strong>el</strong>leria <strong>de</strong> Agricultura<br />

–asumida por UV, partido que<br />

a la sazón gobernaba la G<strong>en</strong>eralitat<br />

al “alimón” con <strong>el</strong> PP– aprobó un plan<br />

<strong>de</strong> obras a efectuar <strong>en</strong> la zona media<br />

d<strong>el</strong> Magro, consist<strong>en</strong>te <strong>en</strong> la ejecución<br />

<strong>de</strong> pequeños embalses y <strong>de</strong>pósitos <strong>de</strong><br />

regulación con sus instalaciones <strong>el</strong>evadoras<br />

y equipos <strong>de</strong> presión, re<strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />

conducción, azu<strong>de</strong>s y reforma <strong>de</strong> la red<br />

viaria para <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> las áreas<br />

regables. Pero tampoco <strong>en</strong>tonces llegarían<br />

las aguas a ser “b<strong>en</strong><strong>de</strong>cidas”…<br />

Artículo <strong>de</strong> José Fo rés Lahoz <strong>en</strong> “Las Pro vincias” (21-06-2011)<br />

91


92<br />

Xavi<br />

Forés<br />

Col·laboracions<br />

Xavi Forés,<br />

un gran campeón<br />

En <strong>el</strong> Gran Premio <strong>de</strong> Catalunya,<br />

<strong>de</strong>ntro d<strong>el</strong> Mundial <strong>de</strong> Moto2<br />

c<strong>el</strong>ebrado <strong>el</strong> pasado mes <strong>de</strong> junio <strong>en</strong><br />

Montm<strong>el</strong>ó, <strong>el</strong> piloto Xavi Forés hizo<br />

una gran carrera, logrando la mejor<br />

califi cación d<strong>el</strong> año, si bi<strong>en</strong> una rotura<br />

<strong>de</strong> la bomba d<strong>el</strong> fr<strong>en</strong>o le privó <strong>de</strong><br />

un mejor resultado. No obstante, <strong>en</strong><br />

opinión <strong>de</strong> la crítica <strong>de</strong>portiva “<strong>el</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>Llombai</strong> va a más”.<br />

“Tesón, t<strong>en</strong>acidad, <strong>de</strong>dicación,<br />

cons tancia…, todas estas palabras<br />

sirv<strong>en</strong> para <strong>de</strong>scribir al único piloto val<strong>en</strong>ciano <strong>de</strong> Moto2, <strong>el</strong><br />

piloto <strong>de</strong> Aspar Team Xavi Forés”, leemos <strong>en</strong> MotoGP. “La<br />

sorpresa saltaba una vez terminada la temporada pasada: Jorge<br />

Martínez Aspar formaba un equipo casi val<strong>en</strong>ciano (4 <strong>de</strong> 5<br />

pilotos), y Xavi Forés estaba <strong>en</strong>tre <strong>el</strong>los. Había pasado, <strong>en</strong> unos<br />

meses, <strong>de</strong> dominar <strong>en</strong> <strong>el</strong> Campeonato <strong>de</strong> España a fi char por <strong>el</strong><br />

mejor equipo d<strong>el</strong> campeonato, <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> correr <strong>en</strong> las últimas<br />

tres carreras”.<br />

Según MotoGP, seis victorias <strong>en</strong> siete carreras le dieron<br />

<strong>el</strong> título y le abrieron todas las puertas hacia <strong>el</strong> futuro. Tres<br />

carreras como invitado al fi nal d<strong>el</strong> año terminaron con la espera:<br />

<strong>en</strong> 2011 iba a ser un piloto ofi cial, con material <strong>de</strong> primera, y<br />

Xavi se mostró muy cont<strong>en</strong>to por “aterrizar” <strong>de</strong> esta forma <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

Campeonato d<strong>el</strong> Mundo. Sin embargo, al fi nalizar <strong>el</strong> mes <strong>de</strong> junio<br />

se daría por rescindido <strong>el</strong> contrato. Pero este “pilotazo”, como<br />

es califi cado por los <strong>en</strong>t<strong>en</strong>didos, no tardó <strong>en</strong> disponer <strong>de</strong> nuevo<br />

equipo, como Moto2 d<strong>el</strong> nuevo proyecto Arianetech y BMVV.<br />

Como se ha dicho, nuestro paisano ha <strong>en</strong>trado <strong>en</strong> <strong>el</strong> s<strong>el</strong>ecto<br />

grupo <strong>de</strong> los mejores pilotos d<strong>el</strong> mundo, pero Xavi Forés no ha<br />

olvidado sus oríg<strong>en</strong>es. Sigue vivi<strong>en</strong>do <strong>en</strong> su pueblo <strong>de</strong> la Ribera<br />

Alta, <strong>Llombai</strong>, don<strong>de</strong> nació.<br />

Bajo <strong>el</strong> título, a página <strong>en</strong>tera, “Forés, <strong>el</strong> campeón impaci<strong>en</strong>te”,<br />

y subtítulo “El <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> gana <strong>el</strong> Campeonato <strong>de</strong> España <strong>de</strong><br />

Stoch Extreme con una superioridad aplastante y a falta <strong>de</strong> dos


Col·laboracions<br />

carreras”, Josep Bartual escribía <strong>en</strong> <strong>el</strong> periódico Levante-EMV, <strong>el</strong><br />

13-09-2010, lo sigui<strong>en</strong>te acerca <strong>de</strong> la gran prueba c<strong>el</strong>ebrada <strong>en</strong><br />

Albacete: “Xavi Forés conquistó <strong>el</strong> Campeonato <strong>de</strong> España <strong>de</strong><br />

V<strong>el</strong>ocidad <strong>en</strong> Stock Extreme (motos <strong>de</strong> 1.000 cc). Su primer gran<br />

título llega a los 24 años, aunque la semana que vi<strong>en</strong>e hará los 25.<br />

El <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> volvió a fi rmar un fi n <strong>de</strong> semana espectacular con<br />

pole, vu<strong>el</strong>ta rápida <strong>en</strong> carrera y victoria, a pesar <strong>de</strong> que una caída<br />

<strong>el</strong> sábado le hizo correr bastante mermado <strong>de</strong> faculta<strong>de</strong>s físicas”.<br />

Por su parte, <strong>en</strong> la misma fecha <strong>el</strong> diario Las Provincias,<br />

igualm<strong>en</strong>te a cinco columnas, se hacía eco d<strong>el</strong> gran triunfo <strong>de</strong><br />

Xavi, “la quinta victoria consecutiva <strong>de</strong> la temporada”.<br />

También José Forés Lahoz, <strong>en</strong> su condición <strong>de</strong> cronista<br />

investigador <strong>de</strong> temas val<strong>en</strong>cianos le <strong>de</strong>dicaría con anterioridad,<br />

<strong>el</strong> 28-04-2010, <strong>en</strong> <strong>el</strong> periódico <strong>de</strong>cano, una columna titulada<br />

“Letras <strong>de</strong> oro para un jov<strong>en</strong> piloto”, <strong>en</strong> la que, <strong>en</strong>tre otras<br />

afi rmaciones, se <strong>de</strong>cía: “En <strong>el</strong> estr<strong>en</strong>o d<strong>el</strong> Campeonato <strong>de</strong><br />

España <strong>de</strong> V<strong>el</strong>ocidad, disputado la anterior semana <strong>en</strong> <strong>el</strong> Circuito<br />

<strong>de</strong> Cataluña (Montm<strong>el</strong>ó), resultó v<strong>en</strong>cedor Xavi Forés. Tan<br />

resonante éxito vi<strong>en</strong>e a <strong>en</strong>riquecer <strong>el</strong> fulgurante palmarés <strong>de</strong> este<br />

jov<strong>en</strong> piloto val<strong>en</strong>ciano”.<br />

“Hace poco más <strong>de</strong> diez años, refi riéndonos a nuestro<br />

prodigioso personaje <strong>de</strong>cíamos <strong>en</strong> estas mismas páginas: Acaba<br />

<strong>de</strong> cumplir 14 años y ya es campeón <strong>de</strong> España <strong>de</strong> motociclismo.<br />

Sus actuaciones son califi cadas por los expertos como<br />

s<strong>en</strong>sacionales. A Xavi Forés ya nadie le podrá quitar <strong>el</strong> privilegio<br />

<strong>de</strong> haber sido <strong>el</strong> primer español que ganó una competición ofi cial<br />

<strong>en</strong> la histórica fecha <strong>de</strong> inauguración d<strong>el</strong> circuito Ricardo Tormo,<br />

<strong>el</strong> 24 <strong>de</strong> julio <strong>de</strong> 1999. Su nombre, por tanto, quedaría escrito con<br />

letras <strong>de</strong> oro <strong>en</strong> los anales <strong>de</strong> Cheste”.<br />

Hom<strong>en</strong>ajeado <strong>en</strong> <strong>Llombai</strong> y a niv<strong>el</strong> autonómico, sus<br />

innumerables fans quisieron pat<strong>en</strong>tizarle su hondo afecto<br />

premiándolo con la creación <strong>de</strong> la Peña Motera Xavi Forés.<br />

Con in<strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> los triunfos que a bu<strong>en</strong> seguro le quedan<br />

todavía por cosechar, dada su juv<strong>en</strong>tud y valía, no cabe duda que<br />

nuestro piloto ha <strong>en</strong>trado ya por méritos propios <strong>en</strong> la historia d<strong>el</strong><br />

motociclismo mundial.<br />

93


94<br />

E<br />

Col·laboracions<br />

Don Jesús Bausá, 18 años párroco<br />

<strong>de</strong> la Santa Cruz<br />

Reconocimi<strong>en</strong>to y emotiva <strong>de</strong>spedida<br />

Al cesar <strong>en</strong> su cargo <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> 18 años al fr<strong>en</strong>te <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> la Santa Cruz, <strong>Llombai</strong> le tributó<br />

a don Jesús Bausá una emotiva <strong>de</strong>spedida, tal como refl eja la foto <strong>de</strong> Salvador Limorti<br />

L domingo, 30 <strong>de</strong> <strong>en</strong>ero <strong>de</strong> 2011, al cesar <strong>en</strong> su cargo <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> 18 años<br />

al fr<strong>en</strong>te <strong>de</strong> la parroquia <strong>de</strong> la Santa Cruz, <strong>Llombai</strong> le tributó un hom<strong>en</strong>aje<br />

al cura párroco don Jesús Ama<strong>de</strong>o Bausá Lacosta. Des<strong>de</strong> la fundación <strong>de</strong> la<br />

iglesia conv<strong>en</strong>tual por San Francisco <strong>de</strong> Borja, <strong>en</strong> 1544, sólo un párroco –don<br />

Juan Bautista Marrahí B<strong>el</strong>lver- le ha sobrepasado <strong>en</strong> tiempo <strong>de</strong> estancia <strong>en</strong> la<br />

localidad, <strong>de</strong> 1909 a 1930.<br />

En <strong>el</strong> salón <strong>de</strong> actos d<strong>el</strong> Ayuntami<strong>en</strong>to y ante numeroso público,<br />

<strong>el</strong> alcal<strong>de</strong>, a la sazón don David Cervera, le otorgó a don Jesús <strong>el</strong> escudo<br />

heráldico d<strong>el</strong> municipio y una placa conmemorativa, <strong>en</strong> virtud d<strong>el</strong> acuerdo<br />

pl<strong>en</strong>ario adoptado al efecto, <strong>en</strong> reconocimi<strong>en</strong>to por su labor y <strong>en</strong>trega <strong>en</strong> pro<br />

<strong>de</strong> la localidad.<br />

A continuación <strong>en</strong> <strong>el</strong> templo borgiano tuvo lugar a las 18:00 horas una<br />

misa <strong>de</strong> acción <strong>de</strong> gracias y <strong>de</strong>spedida, conc<strong>el</strong>ebrada por nueve sacerdotes,


Col·laboracions<br />

<strong>en</strong>tre <strong>el</strong>los <strong>el</strong> vicario episcopal <strong>de</strong> la Ribera, don Rafa<strong>el</strong> Reig, y <strong>el</strong> arcipreste <strong>de</strong><br />

B<strong>en</strong>ifaió, don Félix Duart.<br />

Durante su homilía, don Jesús A. Bausá (que tras su jubilación se toma un<br />

año sabático para realizar un curso <strong>de</strong> actualización teológica <strong>en</strong> la Universidad<br />

Pontifi cia <strong>de</strong> Salamanca) pidió perdón por sus fallos y equivocaciones, por “todo<br />

aqu<strong>el</strong>lo que os haya perjudicado”, y dio las gracias “a todos, por todo lo hecho,<br />

que no hubiera sido posible sin vosotros”.<br />

Recordó que ha pasado <strong>en</strong> <strong>Llombai</strong> la mitad <strong>de</strong> su ministerio sacerdotal,<br />

“y t<strong>en</strong>go que <strong>de</strong>cir que he querido serviros y anunciar <strong>el</strong> evang<strong>el</strong>io; que no he<br />

ahorrado esfuerzos ni hurtado pres<strong>en</strong>cia <strong>en</strong>tre vosotros, y que aún así ni siquiera<br />

he hecho lo que t<strong>en</strong>ía que hacer”. Para los amantes <strong>de</strong> las estadísticas leyó los<br />

sigui<strong>en</strong>tes datos: “Me acerco a los 420 bautizos, me acerco a los 500 <strong>en</strong>tierros,<br />

me acerco a los 130 matrimonios”…<br />

También se congratuló por haber t<strong>en</strong>ido la oportunidad <strong>de</strong> c<strong>el</strong>ebrar <strong>el</strong> Año<br />

Jubilar d<strong>el</strong> santo Marqués <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> y expresó su inm<strong>en</strong>sa alegría por la tan<br />

esperada y necesaria restauración <strong>de</strong> las cubiertas y torre d<strong>el</strong> templo, así como<br />

por la refundición <strong>de</strong> las campanas, gracias a las ayudas <strong>de</strong> los f<strong>el</strong>igreses y <strong>de</strong><br />

la Administración. “Ha sido otro regalo que yo no merecía, pero vosotros sí”,<br />

puntualizó.<br />

Tras invocar la protección <strong>de</strong> los santos patronos <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, San Antonio<br />

Abad, San Francisco <strong>de</strong> Borja y la Virg<strong>en</strong> d<strong>el</strong> Rosario, y recordar a San Luis<br />

B<strong>el</strong>trán –prior que fue d<strong>el</strong> conv<strong>en</strong>to <strong>de</strong> dominicos–, terminó con un vibrante<br />

“¡Vixca <strong>Llombai</strong> per sempre!”.<br />

Don Jesús Bausá fue <strong>de</strong>spedido con calurosos aplausos por los vecinos<br />

que ll<strong>en</strong>aban <strong>el</strong> templo (mujeres, hombres y niños), así como las autorida<strong>de</strong>s<br />

locales y <strong>de</strong> Alfarp y Catadau, si<strong>en</strong>do al pie d<strong>el</strong> Altar Mayor objeto <strong>de</strong> efusivas<br />

<strong>de</strong>mostraciones <strong>de</strong> cariño y agra<strong>de</strong>cimi<strong>en</strong>to. El cura <strong>de</strong> Real y Montroi, don<br />

Cristóbal Cast<strong>el</strong>l, se <strong>en</strong>cargará provisionalm<strong>en</strong>te <strong>de</strong> la administración parroquial<br />

<strong>de</strong> la Santa Cruz.<br />

EL CRONISTA OFICIAL<br />

95


96<br />

Col·laboracions<br />

El bisbe Raimon Gastó i l’església<br />

<strong>de</strong> Sant Joan <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong><br />

Gerard<br />

Juanes i Peris<br />

Segons Sanchis Sivera al Nom<strong>en</strong>clátor <strong>de</strong> la Diócesis <strong>de</strong> Val<strong>en</strong>cia, <strong>el</strong> bisbe<br />

Raimón Gastó erigí la parròquia <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> <strong>el</strong> 1329 <strong>de</strong>dicant-la a Sant Joan<br />

Baptista i Sant Joan Evang<strong>el</strong>ista. Aquesta és la primera notícia que corrobora<br />

la coexistència <strong>de</strong> la comunitat musulmana i la cristiana <strong>de</strong>s d<strong>el</strong>s inicis d<strong>el</strong><br />

segle XIV.<br />

Raimon Gastó, d’orig<strong>en</strong> català, es convertí <strong>en</strong> <strong>el</strong> sisé bisbe <strong>de</strong> la Seu<br />

val<strong>en</strong>ciana <strong>el</strong> 1312. El seu pontifi cat coincidí amb <strong>el</strong>s regnats <strong>de</strong> Jaume II <strong>el</strong> Just<br />

i <strong>de</strong> Pere IV <strong>el</strong> Cerimoniós. Va <strong>de</strong>stacar per la reorganització <strong>de</strong> la diòcesi, <strong>en</strong><br />

una societat que <strong>en</strong>cara era majoritàriam<strong>en</strong>t musulmana, i repoblà amb cristians<br />

la localitat <strong>de</strong> Villar d<strong>el</strong> Arzobispo. Sota <strong>el</strong> seu pontifi cat es va concloure la<br />

Porta d<strong>el</strong>s Apòstols. Fundà l’Estudi <strong>de</strong> Lectura Pública <strong>de</strong> Teologia, orig<strong>en</strong> <strong>de</strong> la<br />

Universitat <strong>de</strong> València- Estudi G<strong>en</strong>eral, i també instituí la Càtedra <strong>de</strong> Teologia<br />

reg<strong>en</strong>tada p<strong>el</strong>s dominicans. Respecte a la seua labor pastoral va reactivar<br />

l’Almoina, la institució caritativa <strong>de</strong> la Seu, or<strong>de</strong>nant que <strong>en</strong> compte d’alim<strong>en</strong>ts<br />

s’assignar<strong>en</strong> cinc diners per indig<strong>en</strong>t, i va <strong>de</strong>ixar tota la seua herència a aquesta<br />

fundació. Exercí <strong>el</strong> seu pontifi cat fi ns 1348 al morir víctima <strong>de</strong> la pesta negra i<br />

fou soterrat a la cap<strong>el</strong>la <strong>de</strong> Sant Miqu<strong>el</strong> per <strong>el</strong>l fundada. Però aquesta cap<strong>el</strong>la va<br />

ser assolada al segle XVIII per a edifi car l’actual <strong>de</strong> sant Josep i <strong>el</strong> seu sepulcre<br />

restà sepultat i oblidat.<br />

La troballa fortuïta d<strong>el</strong> sarcòfag <strong>el</strong> 2003 p<strong>el</strong>s arqueòlegs que realitzav<strong>en</strong><br />

una excavació a la cap<strong>el</strong>la <strong>de</strong> Sant Josep ha permés restaurar <strong>el</strong> sepulcre gòtic<br />

<strong>de</strong> tres tones <strong>de</strong> pes on apareix l’escut heràldic <strong>de</strong> l’eclesiàstic (un bou caminant)<br />

i una sèrie <strong>de</strong> personatges <strong>en</strong>tre arcs. En la tapa es troba l’estàtua jac<strong>en</strong>t d<strong>el</strong><br />

bisbe Gastó vestit <strong>de</strong> pontifi cal, amb bàcul, mitra i guants amb un gos als peus,<br />

símbol <strong>de</strong> fi d<strong>el</strong>itat. Aquest sepulcre s’ha mostrat a l’església <strong>de</strong> Sant Martí <strong>de</strong><br />

València <strong>en</strong> l’exposició <strong>de</strong> la Llum <strong>de</strong> les Imatges i s’ha instal.lat a la cap<strong>el</strong>la d<strong>el</strong><br />

Pilar <strong>de</strong> la girola <strong>de</strong> la Seu.<br />

A la llum d’aquest a troballa s’ha observat <strong>el</strong> sor pr<strong>en</strong><strong>en</strong>t paregut <strong>en</strong>tre<br />

<strong>el</strong> rostre d<strong>el</strong> bisbe d<strong>el</strong> sepulcre i <strong>el</strong> retrat pintat per Joan <strong>de</strong> Joa nes per a<br />

l’episcopologi <strong>de</strong> la Seu. Amb aquesta similitud s’ha suposat que <strong>el</strong> pintor va<br />

pr<strong>en</strong>dre com a mod<strong>el</strong> la fi gura d<strong>el</strong> sepulcre.<br />

Segons Jaime Sancho, canonge con servador <strong>de</strong> la catedral <strong>de</strong> Va lència, al soterrar<br />

<strong>el</strong> se pulcre d<strong>el</strong> bisbe Gastó al segle XVIII s’in t<strong>en</strong>tà es borrar un signe més<br />

<strong>de</strong> l’època foral i també la seua gran labor r<strong>el</strong>igiosa, cultural i poblacional <strong>en</strong>


Col·laboracions<br />

<strong>el</strong> naix<strong>en</strong>t Regne<br />

<strong>de</strong> València.<br />

Així mateix,<br />

r<strong>el</strong>aciona<br />

aquest fet amb<br />

les conseqüències<br />

<strong>de</strong> la <strong>de</strong>sfeta<br />

d’Almansa<br />

i amb <strong>el</strong> c<strong>en</strong>tralisme<br />

borbònic<br />

emerg<strong>en</strong>t.<br />

Si la data <strong>de</strong><br />

la fundació <strong>de</strong><br />

l’església <strong>de</strong> Sant Joan <strong>en</strong>s la proporciona Sanchis Sivera, és l’historiador<br />

Manu<strong>el</strong> Ardit qui docum<strong>en</strong>ta les primeres notícies sobre la incipi<strong>en</strong>t comunitat<br />

cristiana <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> <strong>el</strong> 1363 amb <strong>el</strong> justícia i <strong>el</strong>s dos jurats in<strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>nts<br />

<strong>de</strong> l’aljama mudèjar. Vic<strong>en</strong>t Bisbal també aporta<br />

<strong>el</strong> docum<strong>en</strong>t <strong>de</strong> la donació <strong>de</strong> vint-i-sis moreres<br />

per part d’Esteve Costa, rector <strong>de</strong> l’església <strong>de</strong><br />

Moix<strong>en</strong>t i resi<strong>de</strong>nt a <strong>Llombai</strong>, per tal <strong>de</strong> sufragar<br />

obres <strong>de</strong> l’església <strong>de</strong> Sant Joan i per a lluminàries.<br />

Segons les difer<strong>en</strong>ts visites pastorals<br />

aporta<strong>de</strong>s per Francisco García data<strong>de</strong>s <strong>en</strong>tre<br />

1491 i 1674, l’església <strong>de</strong> Sant Joan <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong><br />

comptava amb rector assistit durant alguna època<br />

per un vicari, casa abadia, campanar, sagrari, pila<br />

baptismal, altar major, diverses cap<strong>el</strong>les, crismeres,<br />

creu parroquial, calzes i custòdia <strong>de</strong> plata,<br />

així com cem<strong>en</strong>teri propi.<br />

En aquesta primera església <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> se c<strong>el</strong>ebrar<strong>en</strong> <strong>el</strong>s cons<strong>el</strong>ls g<strong>en</strong>erals<br />

<strong>de</strong> la vila i també d<strong>el</strong> conjunt d<strong>el</strong> marquesat per acordar <strong>en</strong> diverses ocasions la<br />

compra <strong>de</strong> blat <strong>en</strong> època d’escassesa. Va tindre un paper r<strong>el</strong>levant <strong>en</strong> la presa <strong>de</strong><br />

possessió <strong>de</strong> diversos s<strong>en</strong>yors, com ocorregué <strong>el</strong> 1530 <strong>en</strong> reunir-se <strong>en</strong> cons<strong>el</strong>l<br />

97


98<br />

Col·laboracions<br />

El Baptista i l’Evang<strong>el</strong>ista, oli sobre taula proce<strong>de</strong>nt <strong>de</strong> l’antiga església.<br />

g<strong>en</strong>eral a l’església i a la porxada <strong>de</strong> la plaça on <strong>el</strong>s cristians v<strong>el</strong>ls <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong><br />

i <strong>el</strong>s moriscos d<strong>el</strong>s quatre pobles prestar<strong>en</strong> juram<strong>en</strong>t <strong>de</strong> fi d<strong>el</strong>itat a Leonor <strong>de</strong><br />

Castro sobre <strong>el</strong>s evang<strong>el</strong>is <strong>de</strong> l’església <strong>de</strong> Sant Joan.<br />

Aquesta època d’espl<strong>en</strong>dor <strong>de</strong> l’antiga església <strong>de</strong> Sant Joan acabà amb<br />

la seua annexió al conv<strong>en</strong>t <strong>de</strong> Santa Creu <strong>el</strong> 1544 t<strong>en</strong>int-se notícia d<strong>el</strong>s seus<br />

darrers rectors: Alonso <strong>de</strong> Villarreal i Onofre Martínez. Continuà com a<br />

cap<strong>el</strong>la fi ns als anys 30 d<strong>el</strong> segle passat però restant oberta al culte solam<strong>en</strong>t<br />

per a c<strong>el</strong>ebrar la festa d<strong>el</strong> titular <strong>en</strong> la qual es fei<strong>en</strong> també <strong>en</strong>rama<strong>de</strong>s i balls<br />

a la plaça. Segons <strong>el</strong> testimoni <strong>de</strong> Pilar Sanchis, al primer terç d<strong>el</strong> segle XX,<br />

la comitiva d<strong>el</strong>s xiquets i xiquetes <strong>de</strong> la primera comunió <strong>en</strong>cara eixi<strong>en</strong> <strong>de</strong>s<br />

la cap<strong>el</strong>la <strong>de</strong> Sant Joan per a dirigir-se cap a l’església. Després d<strong>el</strong> ritu <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>ssacralització, passà a fer la funció <strong>de</strong> corral per a les vaques <strong>de</strong> les festes<br />

d’octubre abans <strong>de</strong> ser assolada.<br />

Valga la casual troballa d<strong>el</strong> sepulcre gòtic d<strong>el</strong> bisbe Gastó per a recordar<br />

l’antiquíssima parròquia <strong>de</strong> Sant Joan per <strong>el</strong>l fundada i <strong>el</strong>s primers cristians <strong>de</strong><br />

<strong>Llombai</strong>.


Col·laboracions<br />

ENTREVISTA EN Levante-EL MERCANTIL VALENCIANO<br />

DAVID CERVERA, UN EMPRESARIO<br />

COMPROMETIDO CON SU PUEBLO<br />

Como alcal<strong>de</strong> popular durante los últimos ocho años<br />

ha llevado a cabo una efi caz gestión<br />

El domingo, 5 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> 2011, <strong>el</strong> diario Levante-El Mercantil<br />

Val<strong>en</strong>ciano, <strong>en</strong> su edición comarcal <strong>de</strong> la Ribera publicó<br />

a página <strong>en</strong>tera una <strong>en</strong>trevista <strong>de</strong> B. Tortosa con David<br />

Cervera Sanz. Empresario avícola por iniciativa y méritos<br />

propios, preocupado por <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo socioeconómico y<br />

con i<strong>de</strong>as innovadoras, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> sus comi<strong>en</strong>zos apostó por las<br />

nuevas tecnologías que un mercado <strong>en</strong> constante evolución<br />

imponía <strong>en</strong> un negocio <strong>en</strong> <strong>el</strong> que <strong>Llombai</strong> ha marcado hitos,<br />

David Cervera<br />

logrando triunfar <strong>en</strong> su actividad empr<strong>en</strong><strong>de</strong>dora. De carácter<br />

afable y conciliador, comprometido <strong>en</strong> su afán <strong>de</strong> servir al pueblo también <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

<strong>el</strong> plano político, para él inédito hasta <strong>en</strong>tonces, <strong>en</strong> 2003 las <strong>el</strong>ecciones locales lo<br />

<strong>en</strong>cumbraron a la alcaldía como repres<strong>en</strong>tante d<strong>el</strong> Partido Popular con mayoría<br />

absoluta, llevando a cabo una efi caz gestión <strong>en</strong> <strong>el</strong> transcurso <strong>de</strong> los últimos ocho<br />

años, al cabo <strong>de</strong> los cuales <strong>de</strong>ja <strong>el</strong> cargo –como anunció <strong>en</strong> un principio- para<br />

continuar colaborando <strong>en</strong> las tareas municipales con <strong>el</strong> nuevo equipo <strong>de</strong> gobierno<br />

como un concejal más –ahora <strong>de</strong>s<strong>de</strong> su ya valiosa experi<strong>en</strong>cia, eso sí-, lo que <strong>en</strong><br />

estos tiempos resulta ciertam<strong>en</strong>te <strong>en</strong>comiable. Por <strong>el</strong> interés que sin duda alguna repres<strong>en</strong>ta<br />

para <strong>el</strong> vecindario <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> cuanto David Cervera manifi esta durante la<br />

<strong>en</strong>trevista, reproducimos a continuación <strong>el</strong> texto íntegro <strong>de</strong> la misma, aunque con<br />

titulares difer<strong>en</strong>tes, acor<strong>de</strong>s con <strong>el</strong> carácter local <strong>de</strong> esta publicación . – J. F. L.<br />

B. TORTOSA / LLOMBAI<br />

David Cervera. Empresario avícola y alcal<strong>de</strong> popular <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> hasta <strong>el</strong><br />

próximo día 10. Con 23 años compró una granja con un préstamo y con 38 pisó <strong>el</strong><br />

ayuntami<strong>en</strong>to como alcal<strong>de</strong> sin haber asistido antes a un pl<strong>en</strong>o y <strong>en</strong> los dos planos le<br />

ha acompañado <strong>el</strong> éxito a un hombre que asegura que todo le ha costado mucho. Es<br />

<strong>el</strong> único productor <strong>de</strong> huevo pasteurizado <strong>en</strong> la Comunitat Val<strong>en</strong>ciana y ha creado la<br />

marca Ovocity.<br />

99


100<br />

Col·laboracions<br />

David Cervera se convierte <strong>en</strong> una rara avis al abandonar <strong>el</strong> sillón municipal <strong>de</strong>spués<br />

<strong>de</strong> 8 años pese a que su partido continúa ganando las <strong>el</strong>ecciones. Se queda como<br />

concejal y con la satisfacción <strong>de</strong> haber conseguido que su pueblo se convierta <strong>en</strong> pueblo<br />

turístico porque es <strong>el</strong> que ti<strong>en</strong>e más hectáreas <strong>de</strong> paraje municipal protegido. Ahora<br />

vu<strong>el</strong>ve a <strong>de</strong>dicarse <strong>de</strong> ll<strong>en</strong>o a los huevos, que es lo suyo.<br />

P. Tal y como está <strong>el</strong> sector, ¿cómo se lo montó para empezar con una granja<br />

y ahora t<strong>en</strong>er una <strong>de</strong> las empresas avícolas más importantes?<br />

R. Estudié ing<strong>en</strong>iería técnica agrícola y <strong>de</strong>cidí aplicar toda la tecnología a la<br />

producción y estar pres<strong>en</strong>te <strong>en</strong> la v<strong>en</strong>ta d<strong>el</strong> producto. Compré una granja a un señor que<br />

t<strong>en</strong>ía problemas <strong>de</strong> salud y puse <strong>en</strong> marcha una serie <strong>de</strong> medidas como la v<strong>en</strong>tilación,<br />

controles <strong>de</strong> temperatura para darle confort a las gallinas, porque eso hacía que la producción<br />

se multiplicara, y te daba un marg<strong>en</strong> <strong>de</strong> negocio que <strong>de</strong> otra forma era difícil<br />

conseguirlo.<br />

P. Cuando empezó esta av<strong>en</strong>tura, ¿qué le dijeron?<br />

R. T<strong>en</strong>ía 23 años y le dije a mi padre que había pedido un préstamo para comprar<br />

una granja. En aqu<strong>el</strong> <strong>en</strong>tonces costó 70 millones, mi padre me dijo que estaba<br />

loco y que <strong>de</strong>volviera <strong>el</strong> dinero, mi orgullo es que mi padre nunca ha pagado ninguna<br />

cuota <strong>de</strong> aqu<strong>el</strong> préstamo. Esa fue la primera nave. En ese mom<strong>en</strong>to, yo t<strong>en</strong>ía claro que<br />

<strong>el</strong> pot<strong>en</strong>cial <strong>de</strong> la gana<strong>de</strong>ría <strong>en</strong> España era trem<strong>en</strong>do porque se trabajaba con técnicas<br />

muy anticuadas. Quedaba mucho trabajo por hacer, pero mucho marg<strong>en</strong> <strong>de</strong> b<strong>en</strong>efi cio<br />

produci<strong>en</strong>do mejor.<br />

P. ¿Qué le ha costado más, gestionar una empresa o dirigir <strong>el</strong> ayuntami<strong>en</strong>to?<br />

R. Todo me ha costado mucho, pero es más complicado gestionar una empresa.<br />

Ser alcal<strong>de</strong> <strong>de</strong> un pueblo pequeño requiere mucha at<strong>en</strong>ción y tiempo para po<strong>de</strong>r escuchar<br />

a todas las personas. Se <strong>de</strong>be t<strong>en</strong>er mucha <strong>de</strong>dicación, mucho tiempo y un espíritu<br />

<strong>de</strong> sacrifi cio y <strong>de</strong> servicio. Y hay que <strong>de</strong>cir que <strong>en</strong> estos 8 años, aquí ni yo ni ningún<br />

concejal ha t<strong>en</strong>ido un su<strong>el</strong>do, yo t<strong>en</strong>go mi <strong>de</strong>dicación y mi trabajo. Nosotros hemos ido<br />

a trabajar por <strong>el</strong> pueblo, no a cobrar d<strong>el</strong> ayuntami<strong>en</strong>to.<br />

P. ¿Y por qué se lo <strong>de</strong>ja?<br />

R. Yo soy muy cabezón. Dije que ocho años y así ha sido. Hace 8 años <strong>en</strong>tramos<br />

<strong>en</strong> política por no saber <strong>de</strong>cir que no y eso hace que te impliques. Creo que 8 años es<br />

un tiempo sufi ci<strong>en</strong>te, seguiré igual como concejal, pero soy partidario <strong>de</strong> la alternancia.<br />

Cuando <strong>en</strong>tras ti<strong>en</strong>es unas ilusiones y unas ganas, y al cabo d<strong>el</strong> tiempo ya no es lo<br />

mismo y es bu<strong>en</strong>o que <strong>en</strong>tre g<strong>en</strong>te nueva con muchas ganas y nuevas i<strong>de</strong>as. Mi opinión<br />

personal es que nadie <strong>de</strong>bería estar <strong>de</strong> alcal<strong>de</strong> más <strong>de</strong> 8 años.<br />

P. ¿Usted era militante d<strong>el</strong> PP cuando empezó?<br />

R. No. Yo <strong>de</strong> política no sabía nada, nunca había ido a ningún pl<strong>en</strong>o, me tuve que<br />

<strong>en</strong>señar a la carrera y sobre la marcha.<br />

P. Y <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> probarlo, ¿no le ha t<strong>en</strong>tado aspirar a más <strong>en</strong> política?<br />

R. Me han dicho, me han propuesto cosas (que no voy a <strong>de</strong>sv<strong>el</strong>ar), pero no quiero.<br />

P. ¿Es un no, no o un no, pero…?


Col·laboracions<br />

R. Es un no no; t<strong>en</strong>go una empresa, las cosas no son tan boyantes como <strong>en</strong><br />

otros tiempos y t<strong>en</strong>go una responsabilidad <strong>de</strong> cara a mis trabajadores, le t<strong>en</strong>go que<br />

<strong>de</strong>dicar más tiempo a la empresa cuando las cosas están complicadas. También<br />

t<strong>en</strong>go mi familia y la política también te quita los fi nes <strong>de</strong> semana. Ahora bi<strong>en</strong>,<br />

ser alcal<strong>de</strong> <strong>de</strong> un pueblo es muy bonito, es una <strong>de</strong> las mejores experi<strong>en</strong>cias que he<br />

t<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> mi vida.<br />

P. ¿De qué proyecto está más orgulloso?<br />

R. De la <strong>de</strong>claración <strong>de</strong> los tres parajes naturales municipales que ti<strong>en</strong>e <strong>Llombai</strong>,<br />

porque estamos ro<strong>de</strong>ados <strong>de</strong> pueblos inundados <strong>de</strong> chalets por todos los sitios, había<br />

<strong>en</strong>claves protegidos pero <strong>en</strong> las partes que eran propiedad particular se ha edifi cado,<br />

muchas veces <strong>de</strong> forma irregular. La única manera <strong>de</strong> erradicar eso y proteger los 25<br />

millones <strong>de</strong> metros cuadrados ha sido hacerlo paraje protegido.<br />

P. ¿Eso le ha traído <strong>en</strong>emigos?<br />

R. Yo creo que <strong>el</strong> pueblo <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> está muy orgulloso. Ahora ya están<br />

terminados los planes especiales <strong>de</strong> la Colaita y d<strong>el</strong> T<strong>el</strong>lo y se está redactando <strong>el</strong><br />

tercer plan especial para consolidar estos parajes, regular su protección y hacer inversiones.<br />

Es un gozo que cada fi n <strong>de</strong> semana haya muchísimas personas haci<strong>en</strong>do<br />

s<strong>en</strong><strong>de</strong>rismo y disfrutando <strong>de</strong> estos parajes. Gracias a esto, ahora nos han <strong>de</strong>clarado<br />

municipio turístico que nos dará posibilidad <strong>de</strong> pot<strong>en</strong>ciarlo. Por supuesto, eso no<br />

quiere <strong>de</strong>cir que ya no se puedan hacer chalets <strong>en</strong> <strong>Llombai</strong>, también se contemplan<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> plan g<strong>en</strong>eral zonas para que qui<strong>en</strong> quiera hacerse un chalet se lo pueda hacer<br />

<strong>en</strong> sectores ya más consolidados.<br />

P. ¿Y <strong>el</strong> polígono industrial <strong>de</strong> Alfarp y <strong>Llombai</strong>?<br />

R. Eso fue un proyecto <strong>de</strong> polígono industrial para los tres pueblos, lo que pasa<br />

es que Catadau ya t<strong>en</strong>ía <strong>el</strong> proyecto más avanzado. Decidimos plantearlo al otro lado<br />

d<strong>el</strong> río y <strong>en</strong> línea con <strong>el</strong> nuevo proyecto <strong>de</strong> la CV-50; <strong>el</strong> problema es que mi<strong>en</strong>tras no<br />

se haga la autovía, <strong>el</strong> polígono no ti<strong>en</strong>e vida. Ya no me atrevo a <strong>de</strong>cir cuándo se hará la<br />

CV-50, me he cansado <strong>de</strong> hacer viajes a Val<strong>en</strong>cia.<br />

P. ¿La CV-50 es la asignatura p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te?<br />

R. Bu<strong>en</strong>o sí, porque nos ha condicionado mucho, a pesar <strong>de</strong> estar a 26 kilómetros<br />

<strong>de</strong> Val<strong>en</strong>cia no estamos bi<strong>en</strong> comunicados, la g<strong>en</strong>te no sabe dón<strong>de</strong> está <strong>Llombai</strong>, si lo<br />

sab<strong>en</strong> es por <strong>el</strong> tema <strong>de</strong> la pi<strong>el</strong>.<br />

P. ¿Les ha sorpr<strong>en</strong>dido <strong>el</strong> <strong>de</strong>clive <strong>de</strong> las empresas <strong>de</strong> la pi<strong>el</strong>?<br />

R. Se veía v<strong>en</strong>ir. Tuvimos <strong>el</strong> “boom”, se crearon muchas empresas y luego se han<br />

quedado las que t<strong>en</strong>ían solera, pero <strong>en</strong> época <strong>de</strong> crisis se prescin<strong>de</strong> <strong>de</strong> los objetos <strong>de</strong> lujo<br />

y <strong>de</strong> lo que no es estrictam<strong>en</strong>te necesario.<br />

P. Si<strong>en</strong>do Eliseo Clim<strong>en</strong>t hijo <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, ¿qué le parece al alcal<strong>de</strong> no po<strong>de</strong>r<br />

ver TV3?<br />

R. Me parece que es un tema <strong>de</strong> reciprocidad, <strong>de</strong> que se <strong>en</strong>ti<strong>en</strong>dan los dos gobiernos<br />

y <strong>de</strong> que se pueda ver Canal 9 allí y aquí TV3. Sobra la polémica, lo normal es que<br />

se puedan ver allí y aquí las dos.<br />

101


102<br />

Col·laboracions<br />

P. Usted le hizo un hom<strong>en</strong>aje a Clim<strong>en</strong>t, ¿le causó algún problema con su<br />

partido?<br />

R. Se hizo <strong>el</strong> hom<strong>en</strong>aje como llombaino, es una personalidad <strong>de</strong> la población, habrá<br />

g<strong>en</strong>te que le caiga bi<strong>en</strong> y otra que le caiga mal. Problemas no me causó, polémica sí.<br />

P. ¿La política le ha traído <strong>en</strong>emigos?<br />

R. Me pasa una cosa, para mí todos son amigos, si t<strong>en</strong>go <strong>en</strong>emigos, serán <strong>el</strong>los<br />

<strong>de</strong> mí, no yo <strong>de</strong> <strong>el</strong>los.<br />

CUESTIÓN DE HUEVOS<br />

EMPRESARIO PIONERO<br />

P: Su empresa fue pionera <strong>en</strong> <strong>el</strong> tema d<strong>el</strong> famoso huevo pasteurizado. Cuént<strong>en</strong>os.<br />

R. En aqu<strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to sí, ahora hay muy bu<strong>en</strong>os profesionales y la Comunitat<br />

Val<strong>en</strong>ciana es puntera <strong>en</strong> avicultura. Cuando empecé, hace más <strong>de</strong> 20 años, t<strong>en</strong>ía muy<br />

claro que era importante la comercialización, <strong>en</strong> <strong>el</strong> año 1983 las sucesivas directivas<br />

europeas apuestan por la seguridad alim<strong>en</strong>taria, <strong>de</strong>spués eso se convertiría <strong>en</strong> ley y<br />

obligaba a que todas las colectivida<strong>de</strong>s –hospitales, salones <strong>de</strong> bodas, caterings- <strong>de</strong>bían<br />

utilizar huevo pasteurizado y yo aposté por esa tecnología, me fui a Barc<strong>el</strong>ona, hicimos<br />

unos cursos <strong>en</strong> la Universidad y cuando volvimos compramos una planta <strong>de</strong> pasteurización<br />

y fuimos los primeros y únicos <strong>en</strong> la Comunitat Val<strong>en</strong>ciana que hicimos ese<br />

producto, eso nos dio mucha cancha. Creamos una marca, y pasamos <strong>de</strong> ser gana<strong>de</strong>ros<br />

a t<strong>en</strong>er una distribución y una marca comercial y nos <strong>de</strong>dicamos a comercializar un<br />

producto <strong>de</strong> futuro como <strong>el</strong> huevo pasteurizado.<br />

P: Sin hacer innovaciones y comercialización ¿se podría vivir <strong>de</strong> la avicultura?<br />

R: Si no se sale a la v<strong>en</strong>ta, no. El ejemplo lo t<strong>en</strong>emos <strong>en</strong> los agricultores. El<br />

dinero se pier<strong>de</strong> por <strong>el</strong> camino, lo que no ti<strong>en</strong>e s<strong>en</strong>tido es que la naranja <strong>en</strong> <strong>el</strong> campo<br />

la pagu<strong>en</strong> a 10 céntimos y <strong>en</strong> <strong>el</strong> supermercado valga un euro y medio, así no vamos<br />

bi<strong>en</strong>. T<strong>en</strong>emos que t<strong>en</strong>er m<strong>en</strong>talidad <strong>de</strong> innovación y <strong>de</strong> sacar r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to: cuando yo<br />

compré esta granja había 4 personas y llevaban 40.000 gallinas, ahora una persona lleva<br />

115.000 gallinas que a<strong>de</strong>más produc<strong>en</strong> un 20% más, a base <strong>de</strong> invertir <strong>en</strong> tecnología.<br />

P: ¿En mom<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> crisis, se v<strong>en</strong><strong>de</strong>n más huevos?<br />

R: Sí, se consume incluso más, la g<strong>en</strong>te <strong>de</strong>ja <strong>de</strong> consumir productos <strong>el</strong>aborados<br />

más caros y acu<strong>de</strong> a los productos más básicos, ¡qué hay más barato que una doc<strong>en</strong>a <strong>de</strong><br />

huevos!, un huevo vale 10 céntimos y con dos huevos, una pareja ya ha c<strong>en</strong>ado.


Col·laboracions<br />

El carreró més verd i fl orit<br />

<strong>de</strong> <strong>Llombai</strong><br />

Gerard<br />

Juanes i Peris<br />

És només un atzucac, un carreró s<strong>en</strong>se eixida d<strong>el</strong> c<strong>en</strong>tre històric <strong>de</strong><br />

<strong>Llombai</strong>, herència d<strong>el</strong> traçat islàmic d<strong>el</strong> passat, però que compta amb una<br />

peculiaritat: és un carreró amb molta vida.<br />

Actualm<strong>en</strong>t <strong>el</strong>s urbanistes <strong>de</strong>f<strong>en</strong>s<strong>en</strong> cada vegada amb més insistència<br />

les zones ver<strong>de</strong>s <strong>en</strong> un món <strong>en</strong>vaït per l’asfalt i <strong>el</strong> cim<strong>en</strong>t. És un regal per<br />

als s<strong>en</strong>tits <strong>en</strong>trar i observar <strong>el</strong> carreró <strong>de</strong> sant Cristòfol convertit <strong>en</strong> un<br />

verger.<br />

Els geranis alegr<strong>en</strong> <strong>el</strong> transcurs d<strong>el</strong>s dies al veïnat quan ix a la<br />

fresca. La tia Pres<strong>en</strong>ta, Maruja i Ed<strong>el</strong>mira són les que s’<strong>en</strong>carregu<strong>en</strong><br />

d<strong>el</strong> mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t <strong>de</strong> les plantes que <strong>en</strong>s alegr<strong>en</strong> la vista als qui per allí<br />

passem.<br />

103


104<br />

Col·laboracions<br />

El Piquet <strong>de</strong> La Talaia:<br />

3.000 anys d’història<br />

Josep Francesc<br />

Bisbal i Chinesta<br />

El jacim<strong>en</strong>t arqueològic d<strong>el</strong> Piquet <strong>de</strong> La Talaia, on s’han fet troballes que van <strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> l’Edat d<strong>el</strong> Bronze fi ns a la fi <strong>de</strong> l’època islàmica val<strong>en</strong>ciana, es troba <strong>en</strong> un puntal d<strong>el</strong>s<br />

primers contraforts <strong>de</strong> la Serra d<strong>el</strong> Cerros, al seu extrem occi<strong>de</strong>ntal. Des d<strong>el</strong>s seus 281<br />

metres d’altura domina <strong>el</strong> pas <strong>en</strong>tre <strong>el</strong> Marquesat <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> i la Ribera d<strong>el</strong> Xúquer amb<br />

la plana <strong>de</strong> la Malà, per on passava una <strong>de</strong> les més antigues vies comercials d<strong>el</strong> nostre<br />

país, <strong>el</strong> que hui coneguem com Camí <strong>de</strong> la Malà o <strong>de</strong> Requ<strong>en</strong>a, que connectava la costa<br />

val<strong>en</strong>ciana amb l’interior val<strong>en</strong>cià i p<strong>en</strong>insular. Per aquest camí, que seguram<strong>en</strong>t ja estava<br />

<strong>en</strong> ús b<strong>en</strong> <strong>en</strong>trat <strong>el</strong> Neolític (V mil· l<strong>en</strong>ni a.C), s’intercanviav<strong>en</strong> productes marítims,<br />

com per exemple clòtxines per fer collarets i polseres, amb <strong>el</strong>s productes agropecuaris<br />

d<strong>el</strong> interior.<br />

En un mom<strong>en</strong>t in<strong>de</strong>terminat <strong>de</strong> la primera meitat d<strong>el</strong> II mil·l<strong>en</strong>i a.C, inicis <strong>de</strong> l’Edat<br />

d<strong>el</strong> Bronze, les antigues poblacions <strong>en</strong>eolítiques (<strong>de</strong> l’Edat d<strong>el</strong> Coure) que al llarg d<strong>el</strong>s<br />

segles havi<strong>en</strong> viscut a les parti<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Carraira, Cercat, Camí Fondo i Barranc <strong>de</strong> les<br />

Coves <strong>de</strong>ci<strong>de</strong>ix<strong>en</strong> ass<strong>en</strong>tar-se dalt d<strong>el</strong> cim <strong>de</strong> La Talaia, cercant tindre un control efectiu<br />

sobre la ruta comercial que corre per baix o buscant protecció front atacs <strong>en</strong>emics, o tal<br />

volta ambdues coses.<br />

Així, s’originà <strong>el</strong> poblat d<strong>el</strong> Piquet <strong>de</strong> La Talaia, habitat per g<strong>en</strong>ts adscrites a<br />

la Cultura d<strong>el</strong> Bronze Val<strong>en</strong>cià, que vivi<strong>en</strong> principalm<strong>en</strong>t d<strong>el</strong> que la seua agricultura<br />

cerealística <strong>el</strong>s aportava i, molt possiblem<strong>en</strong>t, d<strong>el</strong> pagam<strong>en</strong>t d<strong>el</strong> dret <strong>de</strong> pas p<strong>el</strong> Camí<br />

Malà-Requ<strong>en</strong>a, abonam<strong>en</strong>t que es feia, tal vegada, <strong>en</strong> petxines o un altre objecte <strong>de</strong><br />

caire comercial.<br />

D’aquesta època són les restes estructurals conserva<strong>de</strong>s actualm<strong>en</strong>t al lloc: part d<strong>el</strong><br />

perímetre <strong>de</strong> muralles superior amb una torre i un total <strong>de</strong> 39’5 metres visibles, i d’un param<strong>en</strong>t<br />

mural inferior, amb 12 metres conservats. També hi ha un mur <strong>de</strong> 4’8 metres que<br />

tanca una s<strong>en</strong><strong>de</strong>ra d’accés a l’antic poblat, vora 30 metres lloma avall. Tanta infraestructura<br />

<strong>de</strong>f<strong>en</strong>siva no t<strong>en</strong>ia únicam<strong>en</strong>t un ús <strong>de</strong> protecció, sinó també servia per <strong>de</strong>mostrar <strong>el</strong><br />

po<strong>de</strong>r i força <strong>de</strong> la comunitat humana que vivia allà dalt i s’erigia aixina com un símbol<br />

<strong>de</strong> prestigi per als veïns, visitants i caminats.<br />

El poblat serà abandonat al voltant d<strong>el</strong> segle XIV a.C, i la seua població s’ass<strong>en</strong>tarà<br />

a la plana pròxima, dins <strong>de</strong> la t<strong>en</strong>dència poblacional d<strong>el</strong> mom<strong>en</strong>t. Cap a fi nals <strong>de</strong> l’època<br />

ibèrica o ja com<strong>en</strong>çada la romanització, <strong>el</strong> Piquet <strong>de</strong> la Talaia serà visitat esporàdicam<strong>en</strong>t<br />

per g<strong>en</strong>ts d<strong>el</strong> proper poblat iber <strong>de</strong> l’Alteró <strong>de</strong> la Malà, al que possiblem<strong>en</strong>t estava vinculat<br />

com a s<strong>en</strong>yal <strong>de</strong> d<strong>el</strong>imitació <strong>de</strong> territo 1172-1228), segons <strong>en</strong>s indica la ceràmica<br />

<strong>de</strong> “corda seca parcial” trobada, es farà construir una “talaia” al seu cim, ja <strong>de</strong>sapareguda,<br />

que donarà nom a la partida i a la lloma on es trobava, <strong>el</strong> que <strong>en</strong>s duu a p<strong>en</strong>sar que<br />

aquesta talaia, d’unes mesures mo<strong>de</strong>stes, es pogué mant<strong>en</strong>ir <strong>de</strong>mpeus fi ns a la conquesta


Col·laboracions<br />

cristiana o, fi ns i tot, la Segona Repoblació <strong>de</strong>sprés <strong>de</strong> l’expulsió d<strong>el</strong>s moriscos, restant<br />

<strong>de</strong>sert fi ns <strong>el</strong>s nostres dies.<br />

Des <strong>de</strong> 1962 fi ns 2010, Enrique Rosa Rovira, José Aparicio Pérez i Josep Francesc<br />

Bisbal i Chinesta, tots tres col·laboradors d<strong>el</strong> Servei d’Investigació Prehistòrica d<strong>el</strong> Museu<br />

<strong>de</strong> Prehistòria <strong>de</strong> València, han efectuat prospeccions <strong>de</strong> superfície al Piquet <strong>de</strong> La<br />

Talaia, recollint principalm<strong>en</strong>t restes <strong>de</strong> ceràmiques atribuï<strong>de</strong>s a la Cultura d<strong>el</strong> Bronze<br />

Val<strong>en</strong>cià. Entre les altres troballes efectua<strong>de</strong>s també <strong>de</strong>staqu<strong>en</strong> unes poques ceràmiques<br />

ibèriques/iberoromanes i islàmiques, un fragm<strong>en</strong>t <strong>de</strong> ganivet <strong>de</strong> bronze, <strong>de</strong>nts <strong>de</strong> corb<strong>el</strong>la<br />

<strong>de</strong> sílex, restes <strong>de</strong> malacofauna per a ornam<strong>en</strong>t personal, dos punxons d’os i una mandíbula<br />

<strong>de</strong> Canis lupus familiaris.<br />

Ceràmiques i <strong>de</strong>nts <strong>de</strong> sílex <strong>de</strong> corb<strong>el</strong>la recupera<strong>de</strong>s al jacim<strong>en</strong>t<br />

105


106<br />

Col·laboracions<br />

AGRUPACIÓN DE VOLUNTARIADO<br />

DE PROTECCION CIVIL DE LLOMBAI<br />

De un tiempo a esta parte, se ha fraguado <strong>en</strong> <strong>el</strong> s<strong>en</strong>o <strong>de</strong> este Ayuntami<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, la necesidad <strong>de</strong> que la sociedad participe <strong>de</strong> forma activa<br />

<strong>en</strong> la gestión, <strong>de</strong> las emerg<strong>en</strong>cias tanto <strong>de</strong>ntro d<strong>el</strong> área urbana cómo <strong>en</strong><br />

vigilancia <strong>de</strong> los espacios naturales y/o rurales, masas forestales y montes<br />

<strong>de</strong> propiedad pública .<br />

El 23/02/2009 se publicó <strong>en</strong> <strong>el</strong> BOP <strong>el</strong> reglam<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la Agru pación<br />

Local <strong>de</strong> Voluntarios <strong>de</strong> Protección Civil <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>.<br />

Los Voluntarios <strong>de</strong> Protección Civil <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> han participado <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

su creación, <strong>en</strong> la prev<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> inc<strong>en</strong>dios, <strong>en</strong> la colaboración <strong>en</strong> dispositivos<br />

operativos <strong>de</strong> carácter prev<strong>en</strong>tivo <strong>en</strong> gran<strong>de</strong>s conc<strong>en</strong>traciones humanas,<br />

colaboración <strong>en</strong> los estudios <strong>de</strong> riesgos, prefer<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te <strong>en</strong> edifi cios<br />

y locales <strong>de</strong> pública concurr<strong>en</strong>cia y <strong>en</strong> la prev<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> riesgos <strong>en</strong> zonas<br />

inundables.<br />

Los Voluntarios <strong>de</strong> Protección Civil <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> participan <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong><br />

verano d<strong>el</strong> 2010 con la Cons<strong>el</strong>lería <strong>de</strong> Medio Ambi<strong>en</strong>te <strong>en</strong> la prev<strong>en</strong>ción <strong>de</strong><br />

inc<strong>en</strong>dios, <strong>de</strong> forma altruista. y disponi<strong>en</strong>do <strong>de</strong> material <strong>de</strong> la Cons<strong>el</strong>leria<br />

como son vestuario, emisora y prismáticos y actuando baja la tut<strong>el</strong>a d<strong>el</strong> jefe<br />

<strong>de</strong> zona medio ambi<strong>en</strong>tal <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>.<br />

Todos los vecinos/as mayores <strong>de</strong> 18 años que t<strong>en</strong>gan interés <strong>en</strong> pert<strong>en</strong>ecer<br />

Agrupación Local <strong>de</strong> Voluntarios <strong>de</strong> Protección Civil <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> pue<strong>de</strong>n<br />

solicitarlo <strong>en</strong> <strong>el</strong> Ayuntami<strong>en</strong>to.


Col·laboracions<br />

<strong>Llombai</strong>, campeón autonómico<br />

<strong>de</strong> front<strong>en</strong>is infantil<br />

Ante <strong>el</strong> auge <strong>de</strong> este <strong>de</strong>porte, <strong>el</strong> Club<br />

crea una escu<strong>el</strong>a <strong>de</strong> apr<strong>en</strong>dizaje<br />

El alcal<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, José Forés, con los ganadores d<strong>el</strong> cam peonato<br />

autonómico <strong>de</strong> front<strong>en</strong>is infantil, Rubén Hervás y Cristian Zlibut<br />

D<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> los XXIX Jocs Esportius <strong>de</strong> la Comunitat Val<strong>en</strong>ciana, <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

campeonato <strong>de</strong> front<strong>en</strong>is preolímpico por parejas, categoría in fantil, c<strong>el</strong>ebrado<br />

<strong>el</strong> 18 <strong>de</strong> junio pasado <strong>en</strong> <strong>el</strong> C<strong>en</strong>tro De portivo Tutempo K7 <strong>de</strong> Paterna, <strong>el</strong> Club<br />

Front<strong>en</strong>is <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> se proclamó campeón autonómico –<strong>el</strong> máximo escalón<br />

al que pue<strong>de</strong> acce<strong>de</strong>r un club–, tan sólo unas semanas <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> ganar <strong>el</strong><br />

provincial. El alcal<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>, José Forés, estuvo pres<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>el</strong> emocionante<br />

<strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tro y durante la <strong>en</strong>trega d<strong>el</strong> codiciado trofeo a la pareja v<strong>en</strong>cedora,<br />

integrada por Rubén Hervás Ibáñez y Cristian Zlibut, ambos <strong>de</strong> 13 años, que<br />

consiguieron imponerse con <strong>de</strong>cisión y coraje a la pareja ilicitana opon<strong>en</strong>te<br />

por 20-15.<br />

107


108<br />

Col·laboracions<br />

La junta directiva d<strong>el</strong> Club Front<strong>en</strong>is <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> vi<strong>en</strong>e realizando una meritoria<br />

labor ori<strong>en</strong>tada a fom<strong>en</strong>tar este <strong>de</strong>porte, creando al efecto una escu<strong>el</strong>a <strong>de</strong><br />

apr<strong>en</strong>dizaje<br />

Presidido por José Áng<strong>el</strong> Salvador, <strong>el</strong> Club Front<strong>en</strong>is <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>,<br />

cuya vicepresi<strong>de</strong>ncia ost<strong>en</strong>ta Vic<strong>en</strong>te López y d<strong>el</strong> que es director<br />

técnico Juan Domingo Esterlich, vi<strong>en</strong>e <strong>de</strong>sarrollando una meritoria<br />

labor ori<strong>en</strong>tada a fom<strong>en</strong>tar este <strong>de</strong>porte, dado que cada día son más<br />

los jóv<strong>en</strong>es que lo practican, por lo que ha sido creada una escu<strong>el</strong>a <strong>de</strong><br />

apr<strong>en</strong>dizaje <strong>en</strong> la que ya participan 14 alumnos.<br />

En <strong>el</strong> pres<strong>en</strong>te año <strong>el</strong> Club Front<strong>en</strong>is <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> ha tomado<br />

parte <strong>en</strong> diversas competiciones, como la liga comarcal y la liga<br />

provincial, con los resultados –altam<strong>en</strong>te satisfactorios– sigui<strong>en</strong>tes:<br />

categoría alevín, 3º provincial; categoría infantil, campeón provincial<br />

y campeón autonómico; categoría juv<strong>en</strong>il, subcampeón y 3º <strong>en</strong><br />

<strong>el</strong> autonómico, y categoría ca<strong>de</strong>tes, 2º <strong>en</strong> la liga provincial y campeón<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> Torneig Polinyà.


Col·laboracions<br />

LLOMBAI I L’ESCOLA DE DANSES D’ALFARB<br />

En vespres d<strong>el</strong> com<strong>en</strong>çam<strong>en</strong>t <strong>de</strong> les festes majors, vos convi<strong>de</strong>m a<br />

rememorar l’estreta r<strong>el</strong>ació <strong>en</strong>tre <strong>el</strong> poble <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> i L’ESCOLA DE<br />

DANSES D’ALFARB amb unes instantànies capta<strong>de</strong>s <strong>en</strong> mom<strong>en</strong>ts festius<br />

que hem compartit. Al s<strong>en</strong><strong>de</strong>mà d’organitzar la Dansà <strong>de</strong> la Mare <strong>de</strong> Déu d<strong>el</strong><br />

Roser, i a proposta <strong>de</strong> l’Ajuntam<strong>en</strong>t, ja estàvem repres<strong>en</strong>tant al Marquesat <strong>en</strong> la<br />

<strong>de</strong>sfi lada d<strong>el</strong>s pobles d<strong>el</strong> s<strong>en</strong>yoriu d<strong>el</strong>s Borja a Gandia dins la commemoració<br />

d<strong>el</strong> Vé c<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ari d<strong>el</strong> naixem<strong>en</strong>t <strong>de</strong> sant Francesc.<br />

Any rere any participem amb molta il·lusió <strong>en</strong> la tradicional Baixada <strong>de</strong><br />

sant Antoni.<br />

109


110<br />

Col·laboracions<br />

Però cal esm<strong>en</strong>tar <strong>de</strong> manera r<strong>el</strong>levant la int<strong>en</strong>sa participació <strong>de</strong><br />

l’ESCOLA DE DANSES D’ALFARB <strong>en</strong> la 26ª Trobada <strong>de</strong> C<strong>en</strong>tres<br />

d’Ens<strong>en</strong>yam<strong>en</strong>t <strong>en</strong> Val<strong>en</strong>cià <strong>de</strong> la Ribera amb balls <strong>en</strong> <strong>el</strong> concert <strong>de</strong> la Trobada<br />

i interpretació conjunta amb la Banda <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong> <strong>de</strong> la Rapsòdia Val<strong>en</strong>ciana,<br />

cantant <strong>en</strong> l’<strong>en</strong>taulat <strong>el</strong> recull <strong>de</strong> cançons Pobles i cobles <strong>de</strong> la Ribera per part<br />

d<strong>el</strong> Taller <strong>de</strong> Música Popular, participant <strong>en</strong> l’animació <strong>de</strong> carrer amb balls<br />

tradicionals i organitzant la dansà <strong>de</strong> clo<strong>en</strong>da <strong>de</strong> les activitats d<strong>el</strong> matí.<br />

Desitjant unes bones festes a tot <strong>el</strong> poble <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>,<br />

ESCOLA DE DANSES D’ALFARB


Rei<br />

i Co<br />

d’Hon


Verónica Vidal Alejandro<br />

REINA DE LES FESTES 2011


Escarlata López Arbona Julia Vila Donat<br />

Mar Martínez Bisbal


María Pons Ibáñez<br />

Verónica Martínez Lajara<br />

Sandra Rubio Ver<strong>de</strong>guer


Ainara Nogués Vidal<br />

Yh<strong>en</strong>eva Vila Ferrando


grama<br />

Actes


A les 02.00 h.<br />

DISSABTE DIA 20 D´AGOST<br />

PRESENTACIÓ REINA DE FESTES I CORT D’HONOR<br />

Macrodiscomòvil <strong>en</strong> <strong>el</strong> Parc <strong>de</strong> Sant Antoni, organitzada per les festeres.<br />

A les 22.30 h. Conc<strong>en</strong>tració d´autoritats <strong>en</strong> L´Ajuntam<strong>en</strong>t per a la recollida <strong>de</strong> les festeres,<br />

acompanyats per la banda Unió Musical La Protectora <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>.<br />

A les 23.30 h. Acte <strong>de</strong> pres<strong>en</strong>tació Reina <strong>de</strong> <strong>Festes</strong> i Cort d’Honor 2011 <strong>en</strong> la Plaça Major,<br />

que acabarà amb un fi <strong>de</strong> festa.<br />

DIUMENGE DIA 21 D´AGOST<br />

FESTIVITAT DE SANT FRANCESC DE BORJA<br />

A les 03.00 h. Nit “d´albaes” a la Plaça Major.<br />

A les 04.00 h. Macrochiringuito <strong>en</strong> <strong>el</strong> Parc <strong>de</strong> Sant Antoni, organitzat per les festeres.<br />

A les 08.00 h. Volteig g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> campanes.<br />

A les 11.30 h. Cercavila per la banda Unió Musical La Protectora <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>.<br />

A les 11.45 h. Conc<strong>en</strong>tració d´autoritats i festeres <strong>en</strong> la plaça Major.<br />

A les 12.00 h. Eucaristia solemne <strong>en</strong> honor a Sant Francesc <strong>de</strong> Borja.<br />

A les 19.45 h. Conc<strong>en</strong>tració d’autoritats i festeres <strong>en</strong> la Plaça Major<br />

A les 20.00 h. Processó <strong>en</strong> honor <strong>de</strong> Sant Francesc <strong>de</strong> Borja.<br />

A les 21.00 h Concert <strong>de</strong> <strong>Festes</strong> a la Plaça <strong>de</strong> la Creu, per la banda Uniò Musical la<br />

Protectora <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>.<br />

A les 22.30 h. Cast<strong>el</strong>l <strong>de</strong> focs artifi cials a càrrec <strong>de</strong> la Pirotècnia Garuda.<br />

A les 23.00 h. Sopar <strong>de</strong> quintos i ball <strong>en</strong> la Plaça Major, patrocinat per “Ca Ladio”.<br />

DILLUNS DIA 22 D’AGOST<br />

A les 04.00 h. Macrodiscomòbil <strong>en</strong> <strong>el</strong> parc <strong>de</strong> Sant Antoni, organitzat per les festeres.<br />

A les 19.00 h. Campionat <strong>de</strong> futbet 48 hores.<br />

A les 23.00 h. Sopar i ball <strong>en</strong> la Plaça Major. Patrocinat per “Ca Ladio”.<br />

DIMARTS DIA 23 D´AGOST<br />

A les 04.00 h. Macrochiringuito <strong>en</strong> <strong>el</strong> Parc <strong>de</strong> Sant Antoni, organitzat per les festeres.<br />

A les 19.00 h. Campionat <strong>de</strong> futbet 48 hores.<br />

A les 23.00 h. Sopar i ball <strong>en</strong> la plaça Major. Patrocinat per “Ca Ladio”.<br />

DIMECRES DIA 24 D’AGOST: DIA DEL XIQUET I DE LA DONA<br />

A les 04.00 h. Macrochiringuito <strong>en</strong> <strong>el</strong> parc <strong>de</strong> Sant Antoni, organitzat per les festeres.<br />

A les 10.00 h. Jocs aquàtics a la Piscina Municipal.<br />

A les 12.00 h. Campionat <strong>de</strong> “burro” amb la colaboració <strong>de</strong> les ames <strong>de</strong> casa Tyrius.<br />

A les 14.00 h. Dinar <strong>de</strong> les dones <strong>en</strong> <strong>el</strong> Carrer Major.<br />

A les 18.30 h. Marxa ciclista <strong>en</strong> <strong>el</strong> parc <strong>de</strong> Sant Antoni, per a tots <strong>el</strong>s xiquets, organitzat<br />

per <strong>el</strong> Club BTT Colaita Xtrem.<br />

A les 19.00 h. Actuació grup <strong>de</strong> Folklore Internacional d´Arm<strong>en</strong>ia <strong>en</strong> l´Auditori Municipal.<br />

A les 19.00 h. Semifi nal y Final d<strong>el</strong> campionat <strong>de</strong> futbet.<br />

117


118<br />

A les 21.00 h. Cercavila d<strong>el</strong> fanalet, organitzat per l´Associació <strong>de</strong> Veïns <strong>de</strong> Lombai i<br />

patrocinat per l´Ajuntam<strong>en</strong>t.<br />

A les 23.00 h. Sopar i ball <strong>en</strong> la plaça Major am<strong>en</strong>içat per la Xaranga <strong>de</strong> musics <strong>de</strong> la<br />

banda <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>.<br />

DIJOUS DIA 25 D´AGOST<br />

DIA DE LA JUVENTUT I DELS MAJORS / NIT DE L´ALLIOLI<br />

A les 04.00 h. Macrochiringuito <strong>en</strong> <strong>el</strong> parc <strong>de</strong> Sant Antoni, organitzat per les festeres.<br />

A les 11.00 h. Animació infantil i jocs populars <strong>en</strong> les escoles.<br />

A les 17.00 h. Parc infantil amb unfl ables <strong>en</strong> <strong>el</strong> pati <strong>de</strong> les escoles.<br />

A les 18.00 h. Ber<strong>en</strong>ar <strong>en</strong> <strong>el</strong> Llar d<strong>el</strong> Jubilat per a tots <strong>el</strong>s majors.<br />

A les 19.00 h. Festa <strong>de</strong> l´espuma <strong>en</strong> <strong>el</strong> pati <strong>de</strong> les escoles.<br />

A les 19.30 h. Concert <strong>de</strong> la Coral <strong>de</strong> la Unió <strong>de</strong> Jubilats i P<strong>en</strong>sionistes d<strong>el</strong> Marquesat<br />

(UDP) <strong>en</strong> l´Auditori Municipal.<br />

A les 20.00 h. Partida exibició <strong>de</strong> front<strong>en</strong>is organitzada p<strong>el</strong> Club <strong>de</strong> Front<strong>en</strong>is <strong>de</strong> <strong>Llombai</strong>.<br />

A les 23.00 h. Sopar <strong>de</strong> “torrà amb allioli” amb la col·laboració <strong>de</strong> la Falla i ball amb<br />

orquesta <strong>en</strong> la Plaça Major.<br />

DIVENDRES DIA 26 D´AGOST:<br />

DIA DEL HÒME I NIT DE DISFRESSES<br />

A les 02.00 h. Concert d<strong>el</strong>s grups Barrabas Hookers i Jolly Joker <strong>en</strong> <strong>el</strong> parc <strong>de</strong> Sant Antoni.<br />

A les 04.00 h. Discomòvil.<br />

A les 10.00 h. Esmorzar d<strong>el</strong>s hòm<strong>en</strong>s <strong>en</strong> <strong>el</strong> carrer Major.<br />

A les 11.30 h. Campionat <strong>de</strong> truc.<br />

A les 18.00 h. Carrera ciclista organitzada per la P<strong>en</strong>ya Ciclista d<strong>el</strong> Marquesat i<br />

patrocinada per l´Ajuntam<strong>en</strong>t.<br />

A les 19.30 h. Partida <strong>de</strong> pilota <strong>en</strong>tre Sarasol I, Voro i Val<strong>en</strong>cià contra Ovocity Marquessat<br />

(actual campió provincial).<br />

A les 19.45 h. Recollida <strong>de</strong> festeres a la Plaça Major.<br />

A les 20.00 h. Actuació <strong>de</strong> l´Agrupació Coral d<strong>el</strong> Marquesat <strong>en</strong> l´Auditori Municipal.<br />

A les 23.00 h. Sopar i ball <strong>de</strong> disfresses (amb premis) i orquesta <strong>en</strong> la Plaça Major.<br />

DISSABTE DIA 27 D´AGOST: DIA DE LES PAELLES<br />

A les 04.00 h. Macrodiscomòbil <strong>en</strong> <strong>el</strong> parc <strong>de</strong> Sant Antoni, organitzada per les festeres.<br />

A les 17.00 h. Recollida d<strong>el</strong>s ingredi<strong>en</strong>ts per a les pa<strong>el</strong>les <strong>en</strong> l´Ajuntam<strong>en</strong>t. Patrocina<strong>de</strong>s per<br />

Mayava<br />

A les 19.00 h. Espectacle <strong>de</strong> zarzu<strong>el</strong>a <strong>en</strong> l´Auditori Municipal.<br />

A les 20.30 h. Exibició equestre <strong>de</strong> cavalls <strong>de</strong> muntada, davant <strong>de</strong> les escoles.<br />

A les 23.00 h. Sopar i ball amb orquesta <strong>en</strong> la Plaça Major.<br />

DIUMENGE DIA 28 D´AGOST<br />

A les 04.00 h. Macrochiringuito <strong>en</strong> <strong>el</strong> Parc <strong>de</strong> Sant Antoni, organitzat per les festeres<br />

A les 18.30 h. Musical tribut a Micha<strong>el</strong> Jackson a càrrec d<strong>el</strong> Grup Artistic JACKSON<br />

DANSE COMPANY, <strong>en</strong> l´Auditori Municipal. (V<strong>en</strong>da d’<strong>en</strong>tra<strong>de</strong>s a l’Auditori)


Guía comer


120


121


122


123


124


125


126


127


128


129


130


131


132


133


134


135


136


137


138


139


140


141


142


143


144


145


146


147


148


149


150


151


152


153


154


155


156


157


158


159


160


161


162


Pastisseria casolana<br />

V<strong>en</strong>da <strong>de</strong> pa durant<br />

tots <strong>el</strong>s dies <strong>de</strong> la<br />

setmana<br />

Es fan catterings per<br />

a batejos, comunions,<br />

comiats, bo<strong>de</strong>s, etc...<br />

Tot tipus d’actes<br />

96 299 06 78 600 879 419<br />

C/ Honorat Gil, 17 ALFARP<br />

163


164


165


166


167


168


SEGURIDAD<br />

POLICÍA LOCAL ......................................................962 550 457 / 647 703 871<br />

GUARDIA CIVIL (LLOMBAI) .......................................................... 962 550 406<br />

GUARDIA CIVIL (VALENCIA) .......................................................................062<br />

GUARDIA CIVILTRÁFICO ............................................................. 963 695 899<br />

CONSORCIO DE BOMBEROS ......................................................963 481 252<br />

AGENTE MEDIOAMBIENTAL DE LLOMBAI ........................ 669 819 561 / 112<br />

SANIDAD<br />

CONSULTA SANITARIA DE LLOMBAI ........................................ 962 990 300<br />

CENTRO DE ATENCIÓN PRIMARIA CATADAU .......................... 962 990 223<br />

CENTRO DE SALUD CARLET ....................................................... 962 532 409<br />

HOSPITAL DE LA RIBERA ALZIRA ..............................................962 458 100<br />

AMBULANCIA DE LA RIBERA ...............................962 415 008 / 962 415 054<br />

FARMACIA LLOMBAI .................................................................... 962 991 045<br />

FARMACIA CATADAU ....................................................................962 991 027<br />

FARMACIA ALFARP ........................................................................962 991 029<br />

EMERGENCIAS<br />

CENTRO DE COORDINACIÓN GENERALITAT .......................................... 112<br />

AYUDAS<br />

INFORMACIÓN GENERALITAT (TELÉFONO PROP).................................. 012<br />

TRABAJADORA SOCIAL ....................................... 962 550 403 / 962 553 043<br />

ASISTENCIA AL MENOR .............................................................. 900 100 033<br />

CENTRO MUJER 24 horas ............................................................ 900 580 888<br />

INFORMACIÓN A LA MUJER ASUNTOS SOCIALES ...................900 191 010<br />

INFORMACIÓN AL CIUDADANO ..................................................963 100 010<br />

INFORMACIÓN AL CONSUMIDOR ............................................... 963 511 237<br />

INFORMACIÓN TOXICOLÓGICA ...................................................915 620 420<br />

SERVICIO DE DROGODEPENDENCIAS ...................................... 900 161 515<br />

METEOROLÓGICA DE VALENCIA ................................................807 170 365<br />

TELÉFONO DORADO TERCERA EDAD ..................................... 900 222 223<br />

TELÉFONO ESPERANZA ..............................................................963 916 006<br />

INSTITUCIONES<br />

AYUNTAMIENTO DE LLOMBAI .................................................... 962 550 403<br />

AYUNTAMIENTO DE CATADAU ................................................... 962 550 002<br />

AYUNTAMIENTO DE ALFARP ...................................................... 962 990 569<br />

BIBLIOTECA PÚBLICA .................................................................. 962 990 563<br />

COOPERATIVA AGRÍCOLA MARQUESADO .............................. 962 550 434<br />

HOGAR DE LOS JUBILADOS ........................................................962 550 075<br />

C.P. "SAN FRANCISCO DE BORJA" ..............................................962 550 572<br />

I.E.S CATADAU .............................................................................. 962 990 754<br />

EFA LA MALVESÍA ..........................................................................962 550 420<br />

EFATORREALEDUA .......................................................................962 990 878<br />

PARROQUIA DE LLOMBAI ........................................................... 962 550 432<br />

PARROQUIA DE CATADAU ...........................................................962 550 037<br />

PARROQUIA DE ALFARP ...............................................................962 550 037<br />

OTROS SERVICIOS<br />

AGUA POTABLE LLOMBAI ........................................................... 962 990 992<br />

AGUA POTABLE (Av<strong>en</strong>as) ............................................................. 963 860 638<br />

IBERDROLA (At<strong>en</strong>ción al Cli<strong>en</strong>te) ..................................................901 202 020<br />

REPSOL BUTANO ..........................................................................901 100 100<br />

OFICINA COMARCAL AGRARIA (OCAPA) ....................................962 531 264<br />

SERVEF (Carlet) ................................................................................962 531 062<br />

CONFEDERACIÓN HIDROGRÁFICA DEL JÚCAR (Guarda)... ... 669 843 436<br />

COMUNICACIONES<br />

ESTACIÓN DE AUTOBUSES VALENCIA ..................................... 963 466 266<br />

AUTOBUSES BUÑOL ..............................................963 491 425 / 963 495 113<br />

AUTOBUSES CÁNOVAS ........................................ 962 550 591 / 607 636 595<br />

RENFE (información y reserva) .......................................................902 240 202<br />

METRO VALENCIA (información) ................................................. 900 461 046<br />

AYUDA EN CARRETERA ................................................................900 123 505<br />

AEROPUERTO MANISES .............................................................. 961 598 500<br />

TAXI ALGINET .................................................................................687 535 763<br />

ANULACIÓN DE TARJETAS BANCARIAS<br />

4 B (MasterCard, Visa, Visa Electrón) .............................................913 626 200<br />

AMERICAN EXPRESS .................................................................... 902 111 135<br />

CAJA MADRID ................................................................................902 246 810<br />

DINNER'S ....................................................................................... 917 015 900<br />

EL CORTE INGLÉS ..........................................................................901 122 122<br />

RED 6000 .........................................................................................915 965 335<br />

SERVÍ - RED (MasterCard, Visa) ..................................................... 915 192 100<br />

TARJETA AURORA ......................................................................... 900 121 414

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!