la salud bucodental en españa 2020 - Consejo General de Colegios ...
la salud bucodental en españa 2020 - Consejo General de Colegios ...
la salud bucodental en españa 2020 - Consejo General de Colegios ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ESTUDIO PROSPECTIVO DELPHI<br />
LA SALUD<br />
BUCODENTAL<br />
EN ESPAÑA <strong>2020</strong><br />
TENDENCIAS Y OBJETIVOS<br />
DE SALUD ORAL<br />
Prof. Juan Carlos Llodra Calvo<br />
Universidad <strong>de</strong> Granada<br />
Prof. D<strong>en</strong>is Bourgeois<br />
Universidad <strong>de</strong> Lyon<br />
www.consejod<strong>en</strong>tistas.es
© Edita: Fundación D<strong>en</strong>tal Españo<strong>la</strong><br />
C/ Alcalá, 79, 2º - 28009 Madrid<br />
Teléfono: 91 426 44 10<br />
www.consejod<strong>en</strong>tistas.org<br />
ISBN: 978-84-613-5197-8<br />
Depósito Legal: M-41613-2009<br />
Maquetación: JALMA, S. L.<br />
Imprime: TPG<br />
Todos los <strong>de</strong>rechos reservados. Ni <strong>la</strong> totalidad ni parte <strong>de</strong> este libro pue<strong>de</strong> reproducirse o<br />
transmitirse por ningún procedimi<strong>en</strong>to electrónico o mecánico, incluy<strong>en</strong>do fotocopia,<br />
grabación magnética o cualquier almac<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> información y sistema <strong>de</strong> recuperación<br />
sin permiso <strong>de</strong>l autor y editor.
ESTUDIO<br />
PROSPECTIVO DELPHI<br />
LA SALUD<br />
BUCODENTAL EN<br />
ESPAÑA <strong>2020</strong><br />
T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />
CONSEJO GENERAL DE ODONTOLOGOS<br />
Y ESTOMATOLOGOS DE ESPAÑA
INDICE<br />
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
PROLOGO AL ESTUDIO DELPHI <strong>2020</strong> 7<br />
PARTICIPANTES 9<br />
JUSTIFICACION 11<br />
OBJETIVOS Y METODOLOGIA 11<br />
PRIMERA PARTE: ANALISIS DE LAS TENDENCIAS EN EL EJERCICIO<br />
PROFESIONAL ODONTOLOGICO EN EL PERIODO 2008-<strong>2020</strong><br />
METODO DELPHI<br />
1. INTRODUCCION 17<br />
2. TENDENCIAS EN LA PREVALENCIA DE LAS ENFERMEDADES<br />
ODONTOLOGICAS EN ESPAÑA Y FACTORES DE RIESGO 19<br />
2.1. RIESGO DE ENFERMEDAD 19<br />
2.2. DEMANDA GLOBAL DE CUIDADOS DENTALES 20<br />
2.3. NECESIDAD CUIDADOS ESPECIFICOS 21<br />
2.4. IMPACTO DETERMINANTES DE SALUD 22<br />
2.5. IMPACTO FACTORES DE RIESGO 23<br />
2.6. PAPEL PROFESION EN FACTORES DE RIESGO 24<br />
3. TENDENCIAS MEDICAS Y CIENTIFICAS 25<br />
3.1. NOVEDADES DIAGNOSTICAS 25<br />
3.2.. FARMACOS/PRODUCTOS 25<br />
3.3. PAPEL DEL FLUOR 26<br />
4. TENDENCIAS SOCIO PROFESIONALES 27<br />
4.1. INFLUENCIA POBLACION INMIGRANTE 27<br />
4.2. DEMANDAS DE TRATAMIENTO 28<br />
4.3. REPARTO DEL TRABAJO CLINICO 29<br />
4.4. CONSUMO DE FARMACOS/PRODUCTOS 30<br />
5. TENDENCIAS EN POLITICAS SANITARIAS 31<br />
5.1. PRIORIDADES EN SALUD BUCODENTAL 31<br />
5.2. PROFESION DENTAL Y REDUCCION DE DESIGUALDADES EN<br />
SALUD ORAL 31<br />
5.3.. EVOLUCION OFERTA PUBLICA 32<br />
5.4. ASISTENCIA A DISCAPACITADOS PSIQUICOS 32<br />
5.5. MODELOS PROVISION SERVICIOS 33<br />
5
LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />
6. TENDENCIAS SITUACION PROFESIONAL 35<br />
6.1. NUMERO DENTISTAS 35<br />
6.2. DIFICULTADES MERCADO LABORAL 35<br />
6.3. CALIDAD VIDA PROFESIONAL 36<br />
6.4. TIPOLOGIA EJERCICIO PROFESIONAL 36<br />
6.5. COSTES POR CAPITULOS 37<br />
6.6. INGRESOS POR TIPO ACTIVIDAD CLINICA 38<br />
6.7. DEMOGRAFIA PROFESIONAL: EDAD Y SEXO 39<br />
6.8. GRADO DE ESPECIALIZACION 40<br />
6.9. EVOLUCION PERSONAL NO DENTISTA 40<br />
6.10. EVOLUCION INTRUSISMO 41<br />
6.11. PRECIOS Y COSTES DE SERVICIOS DENTALES 41<br />
6.12. MOVIMIENTOS MIGRATORIOS DE LOS DENTISTAS 42<br />
6.13. IMPACTO DE FACTORES EN LA CALIDAD DEL EJERCICIO<br />
PROFESIONAL 43<br />
7. ESCENARIO DE LA ODONTOLOGIA EN ESPAÑA EN EL <strong>2020</strong> 45<br />
7.1. EL ESCENARIO DE LA PREVALENCIA DE LAS PATOLOGIAS<br />
ODONTOLOGICAS Y DE LOS FACTORES DE RIESGO 45<br />
7.2. EL ESCENARIO DE LAS NOVEDADES MEDICAS Y CIENTIFICAS 47<br />
7.3. EL ESCENARIO DE LAS TENDENCIAS SOCIO-PROFESIONALES 47<br />
7.4. EL ESCENARIO DE LAS POLITICAS SANITARIAS 48<br />
7.5. EL ESCENARIO DE LA SITUACION PROFESIONAL 48<br />
6<br />
SEGUNDA PARTE: OBJETIVOS DE SALUD ORAL PARA EL<br />
<strong>2020</strong> EN ESPAÑA. METODO DELPHI<br />
1. INTRODUCCION 51<br />
2. ANALISIS DE LOS OBJETIVOS 53<br />
2.1. OBJETIVOS POBLACION INFANTIL Y ADOLESCENTE 53<br />
2.2. OBJETIVOS POBLACION ADULTA 57
PROLOGO AL ESTUDIO DELPHI <strong>2020</strong><br />
En 1997, el <strong>Consejo</strong> G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> <strong>Colegios</strong> <strong>de</strong> Odontólogos y Estomatólogos<br />
<strong>en</strong>cargó <strong>la</strong> realización <strong>de</strong> un estudio con metodología DELPHI sobre <strong>la</strong> “Salud <strong>bucod<strong>en</strong>tal</strong><br />
<strong>en</strong> España. Odonto-estomatología 2005”. Ese estudio cualitativo realizaba proyecciones<br />
<strong>de</strong> diversos aspectos <strong>de</strong> <strong>la</strong> profesión d<strong>en</strong>tal para el horizonte <strong>de</strong>l 2005.<br />
Des<strong>de</strong> <strong>en</strong>tonces han ocurrido numerosos cambios <strong>en</strong> nuestra profesión. Basta<br />
seña<strong>la</strong>r <strong>la</strong> evolución que se ha producido <strong>en</strong> los patrones epi<strong>de</strong>miológicos, <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>mografía<br />
profesional o <strong>en</strong> <strong>la</strong> provisión <strong>de</strong> servicios d<strong>en</strong>tales para hacernos una i<strong>de</strong>a <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />
difer<strong>en</strong>cias sustanciales <strong>en</strong>tre el marco <strong>de</strong> <strong>la</strong> Odontología <strong>en</strong> el año 1997 y el actual.<br />
Son numerosos los retos a los que nos <strong>en</strong>fr<strong>en</strong>tamos al alcanzar ya <strong>la</strong> primera<br />
década <strong>de</strong>l segundo mil<strong>en</strong>io. Por ello, el <strong>Consejo</strong> G<strong>en</strong>eral no pue<strong>de</strong> ignorar <strong>la</strong> importancia<br />
que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> todos los abordajes que nos permitan, a través <strong>de</strong> una información<br />
obt<strong>en</strong>ida rigurosam<strong>en</strong>te, conocer <strong>la</strong> situación actual para p<strong>la</strong>nificar estrategias <strong>de</strong> futuro.<br />
En este s<strong>en</strong>tido v<strong>en</strong>imos trabajando y prueba <strong>de</strong> ello son <strong>la</strong>s sucesivas Encuestas<br />
<strong>de</strong> <strong>salud</strong> <strong>bucod<strong>en</strong>tal</strong> que periódicam<strong>en</strong>te se vi<strong>en</strong><strong>en</strong> realizando, los difer<strong>en</strong>tes estudios<br />
que se han <strong>en</strong>cargado, los múltiples informes que se van emiti<strong>en</strong>do. Toda esta estrategia<br />
nos parece imprescindible al objeto <strong>de</strong> disponer <strong>de</strong> <strong>la</strong> máxima información posible<br />
pues sin información, <strong>la</strong>s estrategias ti<strong>en</strong><strong>en</strong> poco fundam<strong>en</strong>to.<br />
Sigui<strong>en</strong>do esta política, el <strong>Consejo</strong> G<strong>en</strong>eral ha <strong>en</strong>cargado a los Profesores<br />
D<strong>en</strong>is Bourgeois <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong> Lyon (Francia) y a Juan Carlos Llodra <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
Universidad <strong>de</strong> Granada, <strong>la</strong> coordinación <strong>de</strong>l pres<strong>en</strong>te estudio con metodología DEL-<br />
PHI cuyo objetivo es analizar <strong>la</strong>s T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> <strong>la</strong> Profesión D<strong>en</strong>tal y los Objetivos <strong>de</strong><br />
Salud Oral para el horizonte <strong>de</strong>l <strong>2020</strong>.<br />
Los datos que aquí se pres<strong>en</strong>tan sobre el esc<strong>en</strong>ario <strong>de</strong> <strong>la</strong> odontología <strong>en</strong><br />
España <strong>en</strong> el <strong>2020</strong> así como los Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral que se propon<strong>en</strong> para el <strong>2020</strong><br />
serán sin ninguna duda <strong>de</strong> gran utilidad para el lector.<br />
Quiero agra<strong>de</strong>cer a todos los expertos que han co<strong>la</strong>borado <strong>en</strong> el pres<strong>en</strong>te estudio<br />
el esfuerzo <strong>de</strong>sinteresado que han realizado. La información proporcionada por<br />
expertos <strong>de</strong>l mundo universitario, <strong>de</strong>l ámbito colegial, <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Socieda<strong>de</strong>s Ci<strong>en</strong>tíficas, <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> Administración Pública, así como los com<strong>en</strong>tarios valiosos <strong>de</strong> los consultores externos,<br />
nos permite t<strong>en</strong>er una visión multidisciplinar y <strong>en</strong>riquecida <strong>de</strong> <strong>la</strong>s T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y<br />
Objetivos <strong>de</strong> Salud para el <strong>2020</strong>.<br />
Manuel Alfonso Vil<strong>la</strong> Vigil<br />
Presid<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l <strong>Consejo</strong> G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> <strong>Colegios</strong> <strong>de</strong> Odontólogos y Estomatólogos <strong>de</strong> España<br />
7
PARTICIPANTES EXPERTOS<br />
Repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> Socieda<strong>de</strong>s Ci<strong>en</strong>tíficas <strong>de</strong>l <strong>Consejo</strong> (8 expertos)<br />
SESPO Dr. Elías Casals<br />
Dr. José Manuel Almerich<br />
Sociedad <strong>de</strong> Odontopediatría Dr. Miguel Hernán<strong>de</strong>z Juyol<br />
SEPA Dr. Juan B<strong>la</strong>nco<br />
Sociedad <strong>de</strong> Odont. Infantil Integrada Dra. Antonia Domínguez<br />
Sociedad <strong>de</strong> Odontología Conservadora Dr. José Domingo González<br />
Sociedad Españo<strong>la</strong> <strong>de</strong> Gerodontología Dr. Andrés B<strong>la</strong>nco Carrión<br />
Sociedad españo<strong>la</strong> <strong>de</strong> Odontoestomatología<br />
para el minusválido y<br />
paci<strong>en</strong>tes especiales Dr. Joaquín <strong>de</strong> Nova<br />
Repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad (5 expertos)<br />
Repres<strong>en</strong>tante <strong>de</strong> <strong>la</strong> Confer<strong>en</strong>cia Nacional<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>canos <strong>de</strong> Odontología Dr. Mariano Sanz<br />
Profesores Universitarios (4 miembros)<br />
Perfil <strong>de</strong> Odontopediatría Dra. El<strong>en</strong>a Barberia<br />
Perfil <strong>de</strong> Odontología Restauradora Dr. Esteban Brau<br />
Perfil <strong>de</strong> Periodoncia Dr. José Javier Echevarría<br />
Perfil <strong>de</strong> Patología y Medicina Oral Dr. José Vic<strong>en</strong>te Bagán<br />
Repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> <strong>la</strong> Administración Pública (2 expertos)<br />
Repres<strong>en</strong>tante <strong>de</strong>l P<strong>la</strong>n <strong>de</strong> <strong>salud</strong><br />
<strong>bucod<strong>en</strong>tal</strong> <strong>de</strong> Extremadura Dr. Jesús Rueda<br />
Repres<strong>en</strong>tante <strong>de</strong>l PADI <strong>de</strong> Navarra Dr. Joaquín Artazcoz<br />
Repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> <strong>Colegios</strong> <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas <strong>de</strong> España (5 expertos)<br />
Presid<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l <strong>Consejo</strong> G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong><br />
Odontólogos y Estomatólogos <strong>de</strong> España Dr. Alfonso Vil<strong>la</strong> Vigil<br />
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
9
LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />
10<br />
Presid<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l Colegio <strong>de</strong> Cataluña Dr. José Luis Navarro<br />
Presid<strong>en</strong>te <strong>de</strong> los <strong>Colegios</strong> <strong>de</strong> Andalucía Dr. Luis Cáceres<br />
Presid<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l Colegio <strong>de</strong> Madrid Dr. Sabino Ochandiano<br />
Presid<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l Colegio <strong>de</strong> Val<strong>en</strong>cia Dr. Andrés P<strong>la</strong>za<br />
Repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> Jóv<strong>en</strong>es D<strong>en</strong>tistas (1 experto)<br />
Dr. Héctor Tafal<strong>la</strong><br />
Consultores externos: 3 expertos<br />
Dr. B<strong>la</strong>s Noguerol<br />
Dr. Fe<strong>de</strong>rico Simón<br />
Dr. José Manuel Freire
JUSTIFICACION<br />
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
Los cambios producidos <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>mografía profesional, <strong>en</strong> los patrones epi<strong>de</strong>miológicos <strong>en</strong><br />
España, y <strong>en</strong> <strong>la</strong> provisión <strong>de</strong> servicios d<strong>en</strong>tales, <strong>en</strong> <strong>la</strong>s últimas dos décadas, justifican pl<strong>en</strong>am<strong>en</strong>te<br />
abordar un análisis serio y profundo <strong>de</strong> <strong>la</strong>s t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> <strong>la</strong> odontología, <strong>en</strong> su más<br />
amplio concepto, <strong>en</strong> nuestro país. A este respecto se p<strong>la</strong>nifica un estudio cualitativo, coordinado<br />
por el Prof. D<strong>en</strong>is Bourgeois y su equipo <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong> Lyon (Francia), contando<br />
con repres<strong>en</strong>tantes expertos <strong>de</strong> varias Socieda<strong>de</strong>s Ci<strong>en</strong>tíficas españo<strong>la</strong>s, Profesores<br />
Universitarios <strong>de</strong> difer<strong>en</strong>tes perfiles, miembros <strong>de</strong> <strong>la</strong> Administración Pública y repres<strong>en</strong>tantes<br />
<strong>de</strong> los <strong>Colegios</strong> <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas <strong>de</strong> España. Asimismo, se propone analizar y proponer, <strong>en</strong><br />
base a <strong>la</strong>s directrices <strong>de</strong>l Docum<strong>en</strong>to conjunto <strong>de</strong> <strong>la</strong> OMS/FDI/IADR 1<br />
, los Objetivos <strong>de</strong> <strong>salud</strong><br />
Oral para el año <strong>2020</strong> para España.<br />
OBJETIVOS Y METODOLOGIA<br />
OBJETIVOS<br />
Analizar los posibles esc<strong>en</strong>arios <strong>de</strong> <strong>la</strong>s t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> el ejercicio profesional <strong>en</strong><br />
España para el año <strong>2020</strong><br />
Proponer los Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral <strong>en</strong> España para el año <strong>2020</strong><br />
METODOLOGIA<br />
Se ha utilizado el método Delphi 2 , específicam<strong>en</strong>te el método <strong>de</strong> expertos para <strong>la</strong> estructuración<br />
<strong>de</strong> cons<strong>en</strong>so. Para ello se recopi<strong>la</strong> <strong>la</strong> información histórica disponible y se int<strong>en</strong>tan<br />
buscar posibles t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias o ciclos evolutivos que nos permitan conocer los posibles <strong>en</strong>tornos<br />
futuros. Se <strong>de</strong>fine <strong>la</strong> técnica Delphi como "un método <strong>de</strong> estructuración <strong>de</strong> un proceso<br />
<strong>de</strong> comunicación grupal que es efectivo a <strong>la</strong> hora <strong>de</strong> permitir a un grupo <strong>de</strong> individuos, como<br />
1 Hob<strong>de</strong>ll M, Peters<strong>en</strong> PE, C<strong>la</strong>rkson J, Johnson N. Global goals for oral health <strong>2020</strong>. Int D<strong>en</strong>t J 2003; 53:<br />
285 288.<br />
2 Linstone, H., Turoff, M.: " The Delphi Method. Techniques and Applications ", Addison-Wesley, 1975, p.3.<br />
11
LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />
un todo, tratar un problema complejo". Consiste <strong>en</strong> <strong>la</strong> selección <strong>de</strong> un grupo <strong>de</strong> expertos a<br />
los que se les pregunta su opinión sobre cuestiones referidas a acontecimi<strong>en</strong>tos futuros.<br />
Las estimaciones <strong>de</strong> los expertos se realizan <strong>en</strong> sucesivas rondas, anónimas, al objeto <strong>de</strong><br />
tratar <strong>de</strong> conseguir cons<strong>en</strong>so, pero mant<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>la</strong> máxima autonomía por parte <strong>de</strong> los participantes.<br />
Por lo tanto, <strong>la</strong> capacidad <strong>de</strong> predicción <strong>de</strong>l Delphi se basa <strong>en</strong> <strong>la</strong> utilización sistemática <strong>de</strong><br />
un juicio intuitivo emitido por un grupo <strong>de</strong> expertos. Las principales características <strong>de</strong>l método<br />
se fundam<strong>en</strong>tan <strong>en</strong> el anonimato <strong>de</strong> los participantes (con el objetivo <strong>de</strong> evitar f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>os<br />
<strong>de</strong> dominancia, autoridad o afiliaciones interpersonales), interacción con feedback contro<strong>la</strong>do<br />
(los expertos son consultados más <strong>de</strong> una vez) y análisis cuantitativo <strong>de</strong> <strong>la</strong>s respuestas<br />
(<strong>de</strong>terminando el nivel <strong>de</strong> cons<strong>en</strong>so).<br />
Circu<strong>la</strong>ción: se <strong>en</strong>ti<strong>en</strong><strong>de</strong> por circu<strong>la</strong>ción a los sucesivos cuestionarios que se pres<strong>en</strong>ta<br />
al grupo <strong>de</strong> expertos. Se han realizado dos circu<strong>la</strong>ciones (una inicial <strong>de</strong> posicionami<strong>en</strong>to<br />
y una segunda <strong>de</strong> rectificación una vez analizadas <strong>la</strong>s respuestas <strong>de</strong>l grupo).<br />
Cuestionarios: t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta los dos objetivos p<strong>la</strong>nteados, c<strong>la</strong>ram<strong>en</strong>te difer<strong>en</strong>tes<br />
(aunque interre<strong>la</strong>cionados) hemos t<strong>en</strong>ido que trabajar con dos cuestionarios difer<strong>en</strong>ciados,<br />
por consi<strong>de</strong>rarlo lo más apropiado <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el punto <strong>de</strong> vista metodológico:<br />
12<br />
Un Cuestionario <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong>s T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> el ejercicio profesional.<br />
Otro Cuestionario específico <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a los Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral <strong>en</strong><br />
España.<br />
Panel <strong>de</strong> expertos (24 miembros)<br />
Repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> Socieda<strong>de</strong>s Ci<strong>en</strong>tíficas <strong>de</strong>l <strong>Consejo</strong>: (8 expertos).<br />
Repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad: (5 expertos).<br />
Repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> <strong>la</strong> Administración Pública: (2 expertos).<br />
Repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> <strong>Colegios</strong> <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas <strong>de</strong> España: (5 expertos).<br />
Repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> Jóv<strong>en</strong>es D<strong>en</strong>tistas: 1 panelista.<br />
Consultores externos: 3 expertos.<br />
Coordinadores: por su amplia experi<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> dirigir grupos <strong>de</strong> trabajo y estudios<br />
Delphi, ha actuado <strong>en</strong> calidad <strong>de</strong> mo<strong>de</strong>rador y coordinador <strong>de</strong>l proyecto el Prof. D<strong>en</strong>is<br />
Bourgeois <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong> Lyon (Francia) apoyado por el Prof. Juan Carlos<br />
Llodra Calvo <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong> Granada.
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
Tareas previas: antes <strong>de</strong> iniciar el Delphi los Coordinadores realizaron <strong>la</strong>s sigui<strong>en</strong>tes<br />
tareas previas:<br />
Delimitar el contexto y el horizonte temporal <strong>en</strong> el que <strong>de</strong>seábamos realizar <strong>la</strong><br />
previsión (<strong>2020</strong>).<br />
Contactar con todos los panelistas explicándoles c<strong>la</strong>ram<strong>en</strong>te qué se pret<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
así como cuales serían sus compromisos <strong>de</strong> co<strong>la</strong>boración.<br />
Explicar c<strong>la</strong>ram<strong>en</strong>te a los panelistas <strong>en</strong> qué consistía el método y cuáles eran<br />
los objetivos <strong>de</strong>l mismo.<br />
Fases <strong>de</strong>l Delphi: como se ha seña<strong>la</strong>do previam<strong>en</strong>te, se realizaron dos circu<strong>la</strong>ciones:<br />
Primera circu<strong>la</strong>ción (octubre 2008): consistió <strong>en</strong> el <strong>en</strong>vío <strong>de</strong> los dos cuestionarios<br />
(T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud). Los cuestionarios <strong>en</strong> esta primera<br />
fase eran "abiertos" al objeto <strong>de</strong> que los panelistas pudieran establecer<br />
sus prefer<strong>en</strong>cias, añadir suger<strong>en</strong>cias e indicar sus com<strong>en</strong>tarios con<br />
total libertad. Una vez <strong>de</strong>vueltos, se procedió a una <strong>la</strong>bor <strong>de</strong> síntesis y<br />
selección, obt<strong>en</strong>iéndose un conjunto manejable <strong>de</strong> ev<strong>en</strong>tos, <strong>en</strong> el que cada<br />
uno está <strong>de</strong>finido <strong>de</strong> <strong>la</strong> manera más c<strong>la</strong>ra posible. Se realizó un análisis<br />
estadístico <strong>de</strong> <strong>la</strong>s previsiones <strong>de</strong> cada ev<strong>en</strong>to. El análisis se c<strong>en</strong>tró <strong>en</strong> el<br />
cálculo <strong>de</strong> <strong>la</strong> mediana, media, moda, y cálculo <strong>de</strong> los perc<strong>en</strong>tiles globales<br />
<strong>de</strong>l grupo <strong>de</strong> expertos.<br />
Segunda circu<strong>la</strong>ción (diciembre 2008): los panelistas volvieron a recibir<br />
otros dos cuestionarios. Uno, sobre análisis <strong>de</strong> T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias (cont<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do<br />
aspectos que no habían quedado lo sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te cons<strong>en</strong>suados <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />
primera circu<strong>la</strong>ción, así como aspectos complem<strong>en</strong>tarios que surgieron<br />
<strong>de</strong>l análisis <strong>de</strong> <strong>la</strong> primera vuelta). Otro cuestionario, re<strong>la</strong>tivo a aquellos<br />
indicadores mejor puntuados <strong>en</strong> <strong>la</strong> primera vuelta <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a los posibles<br />
Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral. Para este cuestionario se solicitó a los<br />
expertos nos indicas<strong>en</strong> el valor propuesto para cada indicador para el<br />
<strong>2020</strong>. Al objeto <strong>de</strong> facilitarle esta <strong>la</strong>bor, se remitieron los valores actuales<br />
para cada indicador.<br />
Reunión <strong>de</strong> Cons<strong>en</strong>so (febrero 2009): posteriorm<strong>en</strong>te a <strong>la</strong>s dos circu<strong>la</strong>ciones,<br />
se procedió a convocar una Confer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> Cons<strong>en</strong>so con <strong>la</strong> sigui<strong>en</strong>te metodología:<br />
13
LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />
14<br />
Exposición <strong>de</strong> los resultados obt<strong>en</strong>idos <strong>de</strong> <strong>la</strong>s predicciones <strong>de</strong>l trabajo<br />
previo, análisis <strong>de</strong> los estadísticos, <strong>de</strong> los com<strong>en</strong>tarios y argum<strong>en</strong>tos<br />
aportados por los expertos.<br />
Primer turno <strong>de</strong> pa<strong>la</strong>bra para matizar algunos aspectos que pudieran<br />
requerir alguna explicación adicional. En ningún caso se permitió volver<br />
a discutir lo ya establecido previam<strong>en</strong>te por cons<strong>en</strong>so.<br />
Análisis <strong>de</strong> <strong>la</strong>s discusiones y conclusiones.<br />
Análisis <strong>de</strong> los datos: se realizaron análisis cualitativos y cuantitativos <strong>de</strong> ambas circu<strong>la</strong>ciones.<br />
Para el Delphi <strong>de</strong> T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias: <strong>en</strong> <strong>la</strong>s preguntas con tres respuestas cerradas<br />
(Mejor-Igual-Peor; Aum<strong>en</strong>to-Estable-Disminución, etc.) se ha consi<strong>de</strong>rado que<br />
existía un alto nivel <strong>de</strong> cons<strong>en</strong>so cuando alguna <strong>de</strong> <strong>la</strong>s 3 respuestas alcanzaba<br />
al m<strong>en</strong>os el 75% <strong>de</strong>l total <strong>de</strong> expertos (18/24). Otras preguntas estaban pres<strong>en</strong>tadas<br />
<strong>en</strong> una esca<strong>la</strong> <strong>de</strong> Likert <strong>de</strong> 1-5 puntos con los sigui<strong>en</strong>tes códigos:<br />
totalm<strong>en</strong>te <strong>de</strong> acuerdo (5)<br />
<strong>de</strong> acuerdo (4)<br />
parcialm<strong>en</strong>te <strong>de</strong> acuerdo (3)<br />
<strong>en</strong> <strong>de</strong>sacuerdo (2)<br />
totalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>de</strong>sacuerdo (1)<br />
Para estas preguntas se ha consi<strong>de</strong>rado que existía cons<strong>en</strong>so cuando más <strong>de</strong>l<br />
75% <strong>de</strong> los expertos contestaron a <strong>la</strong> pregunta con los códigos 5 o 4 (totalm<strong>en</strong>te<br />
<strong>de</strong> acuerdo o <strong>de</strong> acuerdo). De <strong>la</strong> misma manera se consi<strong>de</strong>ró que existía<br />
cons<strong>en</strong>so cuando más <strong>de</strong>l 75% contestaron con los códigos 1 o 2 (<strong>en</strong> <strong>de</strong>sacuerdo<br />
o totalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>de</strong>sacuerdo).<br />
Para el Delphi <strong>de</strong> Objetivos: <strong>en</strong> <strong>la</strong> primera circu<strong>la</strong>ción se <strong>en</strong>vió a cada experto<br />
un listado <strong>de</strong> 48 posibles indicadores. Para cada uno <strong>de</strong> ellos se les solicitaba<br />
indicas<strong>en</strong> su nivel <strong>de</strong> prioridad <strong>en</strong> una esca<strong>la</strong> <strong>de</strong> 5 puntos (1=nada prioritario;<br />
5= totalm<strong>en</strong>te prioritario). Tras el análisis realizado <strong>de</strong> <strong>la</strong>s respuestas, se<br />
han ret<strong>en</strong>ido aquellos indicadores que fueron puntuados con código 4 ó 5 por<br />
al m<strong>en</strong>os el 75% <strong>de</strong> los expertos consultados. De esta manera fueron seleccionados<br />
22 indicadores para <strong>la</strong> segunda circu<strong>la</strong>ción, solicitándole a los expertos<br />
indicarán el valor propuesto para el <strong>2020</strong>. En el análisis <strong>de</strong> esta segunda<br />
fase se retuvieron <strong>la</strong>s medias para cada indicador (eliminando siempre los dos<br />
valores extremos, el valor más alto y más bajo propuesto para cada indicador).
Esquema G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong>l Delphi:<br />
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
GRUPO ASESOR EQUIPO TECNICO PANEL EXPERTOS<br />
Definición <strong>de</strong> los<br />
Ev<strong>en</strong>tos<br />
Selección <strong>de</strong>l<br />
Panel <strong>de</strong> Expertos<br />
E<strong>la</strong>boración <strong>de</strong>l primer cuestionario<br />
Envío <strong>de</strong>l primer cuestionario<br />
Análisis estadístico <strong>de</strong>l primer<br />
cuestionario<br />
Incorporación <strong>de</strong> estadística<br />
al segundo cuestionario<br />
Envío <strong>de</strong>l segundo<br />
cuestionario<br />
Análisis estadístico final <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong>s respuestas <strong>de</strong> Grupo<br />
Incorporación <strong>de</strong> motivaciones<br />
personales y argum<strong>en</strong>taciones<br />
Reunión <strong>de</strong> cons<strong>en</strong>so con<br />
pres<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> los resultados<br />
al panel <strong>de</strong> expertos<br />
Discusión final <strong>en</strong> grupos <strong>de</strong><br />
trabajo<br />
Conclusiones e Informe final<br />
Respuesta al primer<br />
cuestionario<br />
Análisis <strong>de</strong> <strong>la</strong>s respuestas<br />
<strong>de</strong>l Grupo<br />
Comparación con<br />
<strong>la</strong>s emitidas <strong>en</strong> el<br />
primer cuestionario<br />
Respuesta segundo<br />
cuestionario<br />
15
PRIMERA PARTE<br />
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
ANALISIS DE LAS TENDENCIAS EN EL<br />
EJERCICIO PROFESIONAL ODONTOLOGICO<br />
EN EL PERIODO 2008-<strong>2020</strong><br />
1. INTRODUCCION<br />
METODO DELPHI<br />
El ejercicio <strong>de</strong> <strong>la</strong> odontología <strong>en</strong> España se ha visto sometido a gran<strong>de</strong>s cambios <strong>en</strong> los últimos<br />
15 años. Sin que sea int<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> realizar un análisis exhaustivo <strong>de</strong> <strong>la</strong> situación, estos<br />
cambios pued<strong>en</strong> esquematizarse <strong>en</strong> tres gran<strong>de</strong>s áreas:<br />
Cambios epi<strong>de</strong>miológicos: <strong>la</strong>s tres últimas <strong>en</strong>cuestas epi<strong>de</strong>miológicas nacionales<br />
realizadas con los mismos criterios diagnósticos y tamaños muestrales 3 4 5, reve<strong>la</strong>n<br />
profundos cambios <strong>en</strong> <strong>la</strong> epi<strong>de</strong>miología <strong>de</strong> <strong>la</strong> caries y <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s periodontales <strong>en</strong><br />
3 Noguerol Rodríguez B, Llodra Calvo JC, Sicilia Felechosa A, Fol<strong>la</strong>na Murcia M. La <strong>salud</strong> <strong>bucod<strong>en</strong>tal</strong> <strong>en</strong><br />
España. 1994. Anteced<strong>en</strong>tes y perspectivas <strong>de</strong> futuro. Madrid: Ediciones Avances, 1995.<br />
4 Llodra JC, Bravo M, Cortés FJ. Encuesta <strong>de</strong> Salud Oral <strong>en</strong> España (2000). RCOE 2002;7:19-63.<br />
5 Bravo M, Casals E, Cortes J, Llodra JC. Encuesta <strong>de</strong> Salud Oral <strong>en</strong> España 2005. RCOE 2006;11:409-<br />
456.<br />
17
LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />
18<br />
España. En re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> caries d<strong>en</strong>tal se ha producido una importante disminución<br />
<strong>en</strong> <strong>la</strong>s cohortes infanto juv<strong>en</strong>iles durante el periodo 1993-2000 y una estabilización <strong>en</strong><br />
el periodo 2000-2005. En <strong>la</strong>s cohortes adultas se produjo también una disminución<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> gravedad <strong>de</strong>l proceso <strong>de</strong> caries <strong>en</strong> el mismo periodo, y una estabilización <strong>en</strong>tre<br />
los años 2000-2005. Los índices <strong>de</strong> restauración siguieron un patrón simi<strong>la</strong>r: aum<strong>en</strong>taron<br />
<strong>en</strong> el periodo 93-2000 y se estabilizaron <strong>en</strong> torno al 52-60% <strong>en</strong> el periodo 2000-<br />
2005. La patología periodontal siguió exactam<strong>en</strong>te <strong>la</strong> misma t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia: disminuyó <strong>en</strong><br />
el tramo 93-2000 y se estabilizó <strong>en</strong>tre 2000-2005.<br />
Cambios <strong>en</strong> los recursos humanos: <strong>en</strong>tre otros estudios interesantes realizados <strong>en</strong><br />
re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong>l número <strong>de</strong> recursos <strong>en</strong> odontología <strong>en</strong> España, el realizado<br />
por Bravo 6 <strong>de</strong>muestra que <strong>en</strong> el periodo 1987-97 <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción españo<strong>la</strong> creció un<br />
2.5% mi<strong>en</strong>tras que el número <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas se increm<strong>en</strong>tó un 136%. Este f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>o<br />
originó un <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>so <strong>de</strong>l 42% <strong>en</strong> el número medio <strong>de</strong> visitas por d<strong>en</strong>tista.<br />
Cambios <strong>en</strong> <strong>la</strong> provisión <strong>de</strong> servicios d<strong>en</strong>tales: <strong>en</strong> estos 15 años transcurridos, el<br />
sector público ha ampliado <strong>de</strong> manera muy consi<strong>de</strong>rable su cartera <strong>de</strong> servicios, emin<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te<br />
<strong>en</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción infantil compr<strong>en</strong>dida <strong>en</strong>tre los 6-15 años 7. Las experi<strong>en</strong>cias<br />
iníciales <strong>de</strong>l País Vasco y Navarra se han ido ext<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do (y continúan haciéndolo)<br />
a otras Comunida<strong>de</strong>s Autónomas. Por otra parte, <strong>la</strong> aparición <strong>de</strong> otras formas<br />
<strong>de</strong> ejercicio <strong>de</strong> <strong>la</strong> odontología (trabajo para otro d<strong>en</strong>tista, trabajo <strong>en</strong> policlínicas, aseguradoras,<br />
franquicias, etc.) han ido copando un porc<strong>en</strong>taje importante <strong>de</strong>l ejercicio<br />
habitual <strong>de</strong> <strong>la</strong> odontología (trabajo por cu<strong>en</strong>ta propia y g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te individual).<br />
6 Bravo M. Private d<strong>en</strong>tal visits per d<strong>en</strong>tist in Spain from 1987 to 1997. An analysis from the Spanish<br />
National Health Interview Surveys. Community D<strong>en</strong>t Oral Epi<strong>de</strong>miol 2002; 30:321-8.<br />
7 Cortes J, Cerviño S, Casals E. Servicios Públicos <strong>de</strong> Salud Bucod<strong>en</strong>tal <strong>en</strong> España. Legis<strong>la</strong>ción y<br />
cartera <strong>de</strong> servicios <strong>en</strong> <strong>la</strong>s CCAA 2005.2º ed. Barcelona.
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
2. TENDENCIAS EN LA PREVALENCIA DE<br />
LAS ENFERMEDADES ODONTOLOGICAS<br />
EN ESPAÑA Y FACTORES DE RIESGO:<br />
2.1. RIESGO DE ENFERMEDAD<br />
Pregunta: ¿Cuál será <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong>l riesgo <strong>de</strong> caries <strong>en</strong> el s<strong>en</strong>o <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad<br />
españo<strong>la</strong> <strong>en</strong> <strong>2020</strong>?<br />
AUMENTA<br />
DISMINUYE<br />
Grupos <strong>de</strong><br />
riesgo<br />
Individuos <strong>de</strong><br />
riesgo<br />
Di<strong>en</strong>tes <strong>de</strong><br />
riesgo<br />
Riesgo Grupos Individuos Di<strong>en</strong>tes Superficies<br />
caries <strong>de</strong> riesgo <strong>de</strong> riesgo <strong>de</strong> riesgo <strong>de</strong> riesgo<br />
Disminuirá 8,7% 13% 18,2% 27,3%<br />
Estabilizará 56,5% 60,8% 59% 50%<br />
Superficies <strong>de</strong><br />
riesgo<br />
Aum<strong>en</strong>tará 34,8% 26,2% 22,8% 22,7%<br />
Interpretación: El riesgo va a continuar, existi<strong>en</strong>do cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que <strong>de</strong> ninguna manera<br />
va a disminuir <strong>de</strong> aquí al horizonte <strong>de</strong>l <strong>2020</strong> y ello in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l<br />
nivel <strong>de</strong> análisis consi<strong>de</strong>rado (grupo, individuo, di<strong>en</strong>te o superficie). En el<br />
mejor <strong>de</strong> los esc<strong>en</strong>arios, los expertos pi<strong>en</strong>san que se producirá una estabilización,<br />
si<strong>en</strong>do incluso posible un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l riesgo <strong>de</strong> patología.<br />
19
LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />
2.2. DEMANDA GLOBAL DE CUIDADOS DENTALES<br />
Pregunta: ¿Cómo pi<strong>en</strong>sa que evolucionará <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda global <strong>de</strong> cuidados d<strong>en</strong>tales<br />
<strong>en</strong> los sigui<strong>en</strong>tes grupos etarios?<br />
20<br />
AUMENTA<br />
DISMINUYE<br />
Edad<br />
< 6 años<br />
Edad<br />
7-12<br />
Edad<br />
15-18<br />
Edad<br />
35-44<br />
Edad<br />
65-74<br />
Demanda cuidados Edad Edad Edad Edad Edad<br />
globales < 6 años 7-12 15-18 35-44 65-74<br />
Disminuirá 4,2% 12,5% 8,3%<br />
Se estabilizará 25,0% 29,2% 41,7% 29,2% 12,5%<br />
Aum<strong>en</strong>tará 70,8% 70,8% 58,3% 58,3% 79.2%<br />
Interpretación: Cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que se no se va a producir una disminución <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda<br />
global <strong>de</strong> cuidados d<strong>en</strong>tales <strong>en</strong> ninguno <strong>de</strong> los grupos etarios, con una t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia<br />
c<strong>la</strong>ra a un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> esta <strong>de</strong>manda salvo <strong>en</strong> adolesc<strong>en</strong>tes y adultos<br />
jóv<strong>en</strong>es <strong>en</strong> que <strong>la</strong>s opiniones están divididas.
2.3. NECESIDAD CUIDADOS ESPECIFICOS<br />
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
Pregunta: De manera más específica, y para cada uno <strong>de</strong> los sigui<strong>en</strong>tes grupos<br />
<strong>de</strong> edad, ¿cómo pi<strong>en</strong>sa que va a evolucionar <strong>la</strong> necesidad <strong>de</strong> cuidados<br />
d<strong>en</strong>tales <strong>de</strong> <strong>la</strong>s sigui<strong>en</strong>tes patologías? (En <strong>la</strong>s casil<strong>la</strong>s, señale<br />
D=disminución: E=estabilización, A=aum<strong>en</strong>to.)<br />
Necesidad cuidados Edad Edad Edad Edad Edad<br />
globales < 6 años 7-12 15-18 35-44 65-74<br />
Caries coronaria A 25% A 4,2% A 25%<br />
E 41,7% E 45,8% E 41,7% E 50% E 50%<br />
D 33,3% D 50,0% D 58,3% D 50% D 25%<br />
Caries radicu<strong>la</strong>r A 29,2% A 54,2%<br />
E 33,3% E 25,0%<br />
D 37,5% D 20,8%<br />
Bolsas mo<strong>de</strong>radas A 29,2% A 58,4%<br />
E 41,7% E 25,0%<br />
D 29,2% D 16,6%<br />
Bolsas profundas A 17,4% A 43,5%<br />
E 43,5% E 30,5%<br />
D 39,1% D 26,0%<br />
Fluorosis d<strong>en</strong>tal A 12,5% A 12,5% A 8,4%<br />
E 62,5% E 62,5% E 66,6%<br />
D 25,0% D 25,0% D 25,0%<br />
Maloclusiones A 43,5% A 52,2% A 39,1% A 21,7%<br />
E 56,5% E 43,5% E 47,8% E 60,8%<br />
D 0% D 4,3% D 13,1% D 17,5%<br />
Patología ATM A 66,7% A 62,5%<br />
E 33,3% E 37,5%<br />
Cáncer oral A 25,0% A 33,3%<br />
E 54,2% E 50,0%<br />
D 20,8% D 16,7%<br />
Interpretación: Caries coronarias: existe cons<strong>en</strong>so para afirmar que <strong>la</strong> caries coronaria<br />
no va a aum<strong>en</strong>tar existi<strong>en</strong>do por el contrario una dispersión <strong>en</strong> cuanto a si<br />
<strong>la</strong> situación va a estabilizarse o a disminuir.<br />
Caries radicu<strong>la</strong>r: <strong>en</strong> el grupo <strong>de</strong> 35-44 no existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a<br />
<strong>la</strong> evolución <strong>de</strong> esta patología. Por el contrario, <strong>en</strong> el grupo <strong>de</strong> 65-74 años<br />
hay cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que no va a disminuir y una t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia c<strong>la</strong>ra a un posible<br />
aum<strong>en</strong>to.<br />
21
LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />
22<br />
Bolsas mo<strong>de</strong>radas: para el grupo <strong>de</strong> 35-44 años no existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong><br />
lo que va a acontecer <strong>en</strong> cuanto a <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong> <strong>la</strong>s bolsas mo<strong>de</strong>radas.<br />
Para el grupo <strong>de</strong> 65-74 años existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que no van a disminuir y<br />
cerca <strong>de</strong>l 60% <strong>de</strong> los expertos pi<strong>en</strong>san que van a aum<strong>en</strong>tar.<br />
Bolsas profundas: <strong>en</strong> el grupo <strong>de</strong> 35-44 años existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que <strong>la</strong>s<br />
bolsas profundas no van a aum<strong>en</strong>tar pero dispersión <strong>en</strong> cuanto a si se producirá<br />
una estabilización o una disminución <strong>de</strong> <strong>la</strong>s mismas. En el grupo 65-<br />
74 años <strong>la</strong>s opiniones <strong>de</strong> los expertos rozan el cons<strong>en</strong>so para afirmar que<br />
no va a producirse un <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>so <strong>de</strong> <strong>la</strong>s mismas.<br />
Fluorosis d<strong>en</strong>tal: existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que <strong>la</strong> situación no va a disminuir, y<br />
<strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> los expertos opina que se va a estabilizar.<br />
Maloclusiones: cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que no van a disminuir y dispersión <strong>en</strong> cuanto<br />
a si se producirá un aum<strong>en</strong>to o una estabilización <strong>de</strong> <strong>la</strong> situación.<br />
Patología <strong>de</strong> <strong>la</strong> ATM: existe una t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia a que se va a producir un<br />
aum<strong>en</strong>to <strong>en</strong> <strong>la</strong> patología <strong>de</strong> <strong>la</strong> ATM <strong>de</strong> aquí al <strong>2020</strong>.<br />
Cáncer oral: cons<strong>en</strong>so <strong>de</strong> los expertos <strong>en</strong> que no se va a producir una disminución<br />
<strong>de</strong> aquí al <strong>2020</strong>, p<strong>en</strong>sando <strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> los expertos <strong>en</strong> que <strong>la</strong><br />
situación va a estabilizarse.<br />
2.4. IMPACTO DETERMINANTES DE SALUD<br />
Pregunta: ¿Cuál será <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong>l impacto <strong>de</strong> los <strong>de</strong>terminantes <strong>de</strong> <strong>salud</strong><br />
sobre <strong>la</strong> <strong>salud</strong> <strong>bucod<strong>en</strong>tal</strong> (para cada <strong>de</strong>terminante señale <strong>en</strong>tre<br />
1= ningún impacto y 5=máximo impacto) <strong>en</strong> cada grupo <strong>de</strong> edad?<br />
< 6 años 7-12 años 15-18 años 35-44 años 65-74 años<br />
(1-5) (1-5) (1-5) (1-5) (1-5)<br />
Acceso a<br />
los servicios<br />
d<strong>en</strong>tales<br />
Factores <strong>de</strong><br />
2,79 3,52 3,47 3 3,23<br />
riesgo socio<br />
culturales<br />
Factores <strong>de</strong><br />
3,86 3,59 3,54 3,50 3,41<br />
riesgo medio<br />
ambi<strong>en</strong>tales<br />
2,45 2,45 2,68 2,86 2,77<br />
Sistemas <strong>de</strong><br />
<strong>salud</strong><br />
3,2 3,6 3,25 2,55 3,25
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
Interpretación: No existe cons<strong>en</strong>so <strong>de</strong> los expertos sobre el papel específico <strong>de</strong> los <strong>de</strong>terminantes<br />
<strong>de</strong> <strong>salud</strong>, lo cual refleja una opinión mayoritaria hacia un papel<br />
multifactorial <strong>de</strong> los mismos y un abordaje global <strong>de</strong> <strong>la</strong> situación. Ello explica<br />
<strong>en</strong> parte algunos resultados anteriores y reflejan <strong>en</strong> opinión <strong>de</strong> los expertos<br />
que <strong>de</strong>terminados factores escapan a <strong>la</strong> profesión d<strong>en</strong>tal (globalización<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> problemática).<br />
2.5. IMPACTO FACTORES DE RIESGO<br />
Pregunta: ¿Cómo pi<strong>en</strong>sa que será el impacto <strong>de</strong> los sigui<strong>en</strong>tes factores <strong>de</strong> riesgo<br />
<strong>en</strong> los difer<strong>en</strong>tes grupos etarios? (En <strong>la</strong>s casil<strong>la</strong>s <strong>en</strong> b<strong>la</strong>nco señale:<br />
P = peor que ahora, I = igual a ahora, M = mejor que ahora.)<br />
Factor <strong>de</strong><br />
riesgo<br />
< 6 años 7-12 años 15-18 años 35-44 años 65-74 años<br />
P: 30,4% P: 4,3% P: 4,3%<br />
Tabaco I: 8,7% I: 4,3% I: 21,7%<br />
M: 60,9% M: 91,4% M: 74%<br />
P: 69,5% P: 26% P: 21,7%<br />
Alcohol I: 21,7% I: 60,9% I: 56,6%<br />
M: 8,6% M: 13,1% M: 21,7%<br />
P: 42,1% P: 52,6% P: 66,7% P: 83,3% P: 66,7%<br />
Estrés/ansied. I: 52,6% I: 42,1% I: 33,3% I: 16,7% I: 33,3%<br />
M: 5,3% M: 5,3% M: 0% M: 0% M: 0%<br />
P: 47,4% P: 52,6% P: 66,7% P: 29,2% P: 25,0%<br />
Alim<strong>en</strong>tación I: 36,8% I: 31,6% I: 16,7% I: 45,8% I: 45,8%<br />
M: 15,8% M: 15,8% M: 16,7% M: 25,0% M: 29,2%<br />
Interpretación: Tabaco: cons<strong>en</strong>so para afirmar que <strong>la</strong> situación va a mejorar, es<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te<br />
<strong>en</strong> pob<strong>la</strong>ción adulta y <strong>en</strong> tercera edad, aunque también <strong>en</strong> adolesc<strong>en</strong>tes.<br />
Ello <strong>en</strong> teoría <strong>de</strong>bería <strong>de</strong> traducirse <strong>en</strong> una mejora periodontal y <strong>en</strong> una<br />
reducción <strong>de</strong> incid<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> cáncer oral.<br />
Alcohol: cons<strong>en</strong>so para afirmar que <strong>la</strong> situación no va a mejorar y concretam<strong>en</strong>te<br />
<strong>en</strong> el grupo adolesc<strong>en</strong>te se espera un empeorami<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l consumo<br />
<strong>de</strong> alcohol.<br />
Estrés/ansiedad: c<strong>la</strong>ro cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que el estrés no va a mejorar <strong>en</strong> ninguno<br />
<strong>de</strong> los grupos <strong>de</strong> edad con una c<strong>la</strong>ra t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia al empeorami<strong>en</strong>to fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te<br />
a partir <strong>de</strong> los 15 años.<br />
23
LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />
24<br />
Alim<strong>en</strong>tación: para los grupos infantiles y el grupo adolesc<strong>en</strong>te, existe<br />
cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que <strong>la</strong> alim<strong>en</strong>tación no va a mejorar, con una t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia al<br />
empeorami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> los grupos <strong>de</strong> 7-12 años y adolesc<strong>en</strong>tes. En los adultos<br />
si bi<strong>en</strong> hay cons<strong>en</strong>so a que <strong>la</strong> alim<strong>en</strong>tación no va a mejorar, no existe posicionami<strong>en</strong>to<br />
c<strong>la</strong>ro <strong>de</strong> si se estabilizará o empeorará.<br />
2.6. PAPEL PROFESION EN FACTORES DE RIESGO<br />
Pregunta: Con re<strong>la</strong>ción a los sigui<strong>en</strong>tes factores <strong>de</strong> riesgo, ¿cuál <strong>de</strong>bería ser el<br />
papel <strong>de</strong> <strong>la</strong> profesión d<strong>en</strong>tal <strong>en</strong> <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong> los mismos? (1 = papel<br />
nulo; 5 = papel máximo.)<br />
1 Nulo<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5 Máximo<br />
Alim<strong>en</strong>tación<br />
Estres<br />
Alcohol<br />
Tabaco<br />
0% 20% 40% 60% 80% 100%<br />
Interpretación: Existe alto cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> el papel <strong>de</strong> <strong>la</strong> profesión d<strong>en</strong>tal <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong><br />
reducción <strong>de</strong>l hábito tabáquico pero no así para el resto <strong>de</strong> los factores <strong>de</strong><br />
riesgo.
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
3. TENDENCIAS MEDICAS Y CIENTIFICAS<br />
3.1. NOVEDADES DIAGNOSTICAS<br />
Pregunta: ¿Cómo pi<strong>en</strong>sa que <strong>la</strong>s noveda<strong>de</strong>s diagnósticas van a influir <strong>en</strong> <strong>la</strong>s<br />
sigui<strong>en</strong>tes patologías?<br />
GRAN INFL.<br />
BAJA INFL.<br />
Grado <strong>de</strong> influ<strong>en</strong>cia Caries Enf. periodont. Cáncer oral ATM<br />
Baja influ<strong>en</strong>cia 54,2% 33,3% 16,7% 33,3%<br />
Influ<strong>en</strong>cia mo<strong>de</strong>rada 37,5% 41,7% 33,3% 37,5%<br />
Gran influ<strong>en</strong>cia 8,3% 25,0% 50,0% 29,2%<br />
Interpretación: Los expertos están <strong>de</strong> acuerdo <strong>en</strong> minimizar el impacto <strong>de</strong> <strong>la</strong>s noveda<strong>de</strong>s<br />
diagnósticas salvo para el caso específico <strong>de</strong>l cáncer oral <strong>en</strong> el que albergan<br />
gran<strong>de</strong>s esperanzas.<br />
3.2. FARMACOS/PRODUCTOS<br />
Caries Enfermeda<strong>de</strong>s<br />
periodontales<br />
Cáncer oral ATM<br />
Pregunta: ¿Cómo pi<strong>en</strong>sa que los nuevos fármacos/productos influirán <strong>en</strong> <strong>la</strong>s<br />
sigui<strong>en</strong>tes patologías?<br />
25
LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />
26<br />
GRAN INFL.<br />
BAJA INFL.<br />
Patología Baja inf. Mo<strong>de</strong>rada inf. Gran influ<strong>en</strong>cia<br />
Caries 50,0% 37,5% 12,5%<br />
Enf. periodontal 16,7% 66,6% 33,3%<br />
S<strong>en</strong>sibilidad d<strong>en</strong>tinaria 20,8% 66,6% 16,7%<br />
B<strong>la</strong>nqueami<strong>en</strong>to d<strong>en</strong>tal 17,4% 56,5% 26,1%<br />
Halitosis 25,0% 45,8% 29,2%<br />
Patología combinada 21,7% 65,3% 13,0%<br />
Interpretación: Existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que los nuevos fármacos/productos no van a t<strong>en</strong>er<br />
gran influ<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> <strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> <strong>la</strong>s patologías seña<strong>la</strong>das.<br />
3.3. PAPEL DEL FLUOR<br />
Caries Enf.<br />
period.<br />
S<strong>en</strong>sib B<strong>la</strong>nq. Halitosis Patol.<br />
combin.<br />
Pregunta: Las políticas <strong>de</strong> <strong>salud</strong> <strong>bucod<strong>en</strong>tal</strong>, basadas <strong>en</strong> <strong>la</strong> administración <strong>de</strong><br />
flúor, han alcanzado su techo prev<strong>en</strong>tivo y ya no hay prácticam<strong>en</strong>te<br />
marg<strong>en</strong> para más reducción usando el flúor (1 = totalm<strong>en</strong>te <strong>de</strong> acuerdo;<br />
5 = totalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>de</strong>sacuerdo).<br />
1 Totalm<strong>en</strong>te <strong>de</strong><br />
acuerdo<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5 Totalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong><br />
<strong>de</strong>sacuerdo<br />
16.7% 27,8% 22.2% 27.8%<br />
0% 20% 40% 60% 80% 100%<br />
Interpretación: Las opiniones <strong>de</strong> los expertos están c<strong>la</strong>ram<strong>en</strong>te divididas <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción al<br />
posible "techo" prev<strong>en</strong>tivo <strong>de</strong>l flúor.
Edad<br />
< 6 años<br />
Edad<br />
7-12<br />
Edad<br />
15-18<br />
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
4. TENDENCIAS SOCIO-PROFESIONALES<br />
4.1. INFLUENCIA POBLACIÓN INMIGRANTE<br />
Pregunta: ¿Cómo pi<strong>en</strong>sa que va a influir <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción inmigrante <strong>en</strong> <strong>la</strong>s t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias<br />
<strong>de</strong> necesidad <strong>de</strong> cuidados <strong>en</strong> los sigui<strong>en</strong>tes grupos etarios?<br />
AUMENTA<br />
DISMINUYE<br />
Edad<br />
35-44<br />
Edad<br />
65-74<br />
Edad Edad Edad Edad Edad<br />
< 6 años 7-12 15-18 35-44 65-74<br />
Disminuirán necesida<strong>de</strong>s 4,2% 4,2% 4,2% 8,4%<br />
No influirán 8,4% 8,4% 8,4% 16,7% 29,2%<br />
Aum<strong>en</strong>tarán necesida<strong>de</strong>s 87,5% 91,6% 87,5% 79,1% 62,5%<br />
Interpretación: Existe un c<strong>la</strong>ro cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción inmigrante va a aum<strong>en</strong>tar <strong>la</strong>s<br />
necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> cuidados <strong>bucod<strong>en</strong>tal</strong>es.<br />
Pregunta: La problemática <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción inmigrante <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> evolución<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> tratami<strong>en</strong>to d<strong>en</strong>tal, ¿requerirá, <strong>en</strong> su opinión,<br />
una política <strong>de</strong> <strong>salud</strong> específica (incluy<strong>en</strong>do el financiami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
misma), <strong>en</strong> sus aspectos <strong>de</strong> tratami<strong>en</strong>tos prev<strong>en</strong>tivos y/o curativos?<br />
27
LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />
Interpretación: No existe cons<strong>en</strong>so c<strong>la</strong>ro <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> una política<br />
específica, incluy<strong>en</strong>do el financiami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> misma, para <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción<br />
inmigrante ni <strong>en</strong> lo refer<strong>en</strong>te a los aspectos curativos ni <strong>en</strong> lo re<strong>la</strong>tivo a los<br />
aspectos prev<strong>en</strong>tivos.<br />
4.2. DEMANDAS DE TRATAMIENTOS<br />
Pregunta: ¿Cómo van a evolucionar <strong>la</strong>s <strong>de</strong>mandas <strong>de</strong> los sigui<strong>en</strong>tes tratami<strong>en</strong>tos<br />
odontológicos?<br />
28<br />
1 Totalm<strong>en</strong>te <strong>de</strong><br />
acuerdo<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5 Totalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong><br />
<strong>de</strong>sacuerdo<br />
AUMENTO<br />
DISMINUC.<br />
CURATIVA<br />
PREVENTIVA<br />
Res. Ttos.<br />
perio.<br />
0% 20% 40% 60% 80% 100%<br />
Ortod. Prot. Imp<strong>la</strong>nt. Estet. Prev.
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
Demanda <strong>de</strong> tratami<strong>en</strong>to Disminuirá Se estabilizará Aum<strong>en</strong>tará<br />
Caries (tratami<strong>en</strong>tos restauradores) 33,3% 54,2% 12,5%<br />
Tratami<strong>en</strong>tos periodontales 4,1% 33,3% 62,5%<br />
Tratami<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> ortodoncia 33,3% 66,7%<br />
Tratami<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> prótesis 20,8% 16,7% 62,5%<br />
Imp<strong>la</strong>ntología 100%<br />
Tratami<strong>en</strong>tos estéticos 4,3% 95,7%<br />
Cuidados prev<strong>en</strong>tivos 33,3% 66,7%<br />
Interpretación: Existe un cons<strong>en</strong>so c<strong>la</strong>ro <strong>en</strong> <strong>de</strong>cir que no va a producirse una disminución<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda <strong>de</strong> <strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> los tratami<strong>en</strong>tos odontológicos, existi<strong>en</strong>do<br />
una t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia a opinar que todos van a aum<strong>en</strong>tar <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda salvo para<br />
los tratami<strong>en</strong>tos restauradores.<br />
4.3. REPARTO DEL TRABAJO CLINICO<br />
Pregunta: ¿Cómo pi<strong>en</strong>sa que será el peso (<strong>en</strong> cuanto a tiempo <strong>de</strong> trabajo) <strong>de</strong> los<br />
sigui<strong>en</strong>tes tratami<strong>en</strong>tos <strong>en</strong> <strong>la</strong> actividad <strong>de</strong>l d<strong>en</strong>tista?<br />
Actividad Disminuirá Se estabilizará Aum<strong>en</strong>tará<br />
Extracciones 87,5% 4,2% 8,4%<br />
Tratami<strong>en</strong>tos restauradores 20,8% 62,5% 16,7%<br />
Endodoncias 20,8% 54,2% 25,0%<br />
Tratami<strong>en</strong>tos estéticos 4,2% 8,4% 87,5%<br />
Tartrectomia 4,2% 37,5% 58,3%<br />
Raspado /alisado 4,2% 33,3% 62,5%<br />
Cirugía periodontal 25,0% 20,8% 54,2%<br />
Imp<strong>la</strong>ntología 12,5% 87,5%<br />
Prótesis removible 87,5% 8,4% 4,2%<br />
Prótesis fija 16,7% 50,0% 29,2%<br />
Prev<strong>en</strong>ción 8,4% 25,0% 66,7%<br />
Ortodoncia 29,2% 70,8%<br />
Interpretación: Existe cons<strong>en</strong>so para afirmar que va a producirse un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l peso<br />
específico <strong>de</strong> los tratami<strong>en</strong>tos estéticos, imp<strong>la</strong>ntología, prev<strong>en</strong>ción y ortodoncia.<br />
De <strong>la</strong> misma manera, también existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que va a produ-<br />
29
LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />
30<br />
cirse una disminución <strong>de</strong> exodoncias y <strong>de</strong> prótesis removibles. Para <strong>la</strong>s<br />
<strong>de</strong>más activida<strong>de</strong>s los expertos están <strong>de</strong> acuerdo <strong>en</strong> que no se producirá<br />
una disminución <strong>de</strong> <strong>la</strong>s mismas, pero ti<strong>en</strong><strong>en</strong> opinión dividida para saber si<br />
se estabilizarán o aum<strong>en</strong>tarán.<br />
4.4. CONSUMO DE FARMACOS/PRODUCTOS<br />
Pregunta: ¿Cómo pi<strong>en</strong>sa que será <strong>la</strong> evolución <strong>en</strong> el consumo o prescripción <strong>de</strong><br />
fármacos/productos sigui<strong>en</strong>tes?<br />
AUMENTO<br />
DISMINUC.<br />
Cepillos Cepillos<br />
Interd.<br />
D<strong>en</strong>tífr. Colut.<br />
flúor<br />
Fármaco/Producto Disminuirá Seguirá igual Aum<strong>en</strong>tará<br />
Cepillos 20,8% 79,2%<br />
Cepillos interd<strong>en</strong>tarios 29,2% 70,8%<br />
D<strong>en</strong>tífricos fluorados 54,2% 45,8%<br />
Colutorios fluorados 56,5% 43,5%<br />
Flúor profesional (barnices, geles) 4,2% 54,2% 41,6%<br />
Flúor sistémico (agua, sal, comp.) 41,7% 37,5% 20,8%<br />
Fármacos <strong>de</strong> auto prescripción 25,0% 33,3% 41,7%<br />
Interpretación: Existe gran cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que el mercado <strong>de</strong> cepillos va a aum<strong>en</strong>tar. Las<br />
opiniones están muy divididas <strong>en</strong> cuanto a los <strong>de</strong>más productos. Merece <strong>la</strong><br />
p<strong>en</strong>a resaltar que <strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> los expertos no pi<strong>en</strong>san que el flúor administrado<br />
"por vía sistémica" vaya a aum<strong>en</strong>tar.<br />
Flúor<br />
prof.<br />
Flúor<br />
sistem.<br />
Fármaco<br />
autopre.
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
5. TENDENCIAS EN POLITICAS SANITARIAS<br />
5.1. PRIORIDADES EN SALUD BUCODENTAL<br />
Pregunta: En re<strong>la</strong>ción a cuáles pi<strong>en</strong>sa Ud. que serán <strong>la</strong>s priorida<strong>de</strong>s <strong>en</strong> materia<br />
<strong>de</strong> política <strong>en</strong> <strong>salud</strong> <strong>bucod<strong>en</strong>tal</strong>, exprese su opinión (para cada una <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong>s 3 priorida<strong>de</strong>s señale <strong>en</strong>tre 1 = nada probable y 5 = totalm<strong>en</strong>te probable):<br />
1 = nada probable | 5 = totalm<strong>en</strong>te probable<br />
Reducir <strong>la</strong>s <strong>de</strong>sigualda<strong>de</strong>s <strong>en</strong> <strong>salud</strong> 3,08<br />
Aum<strong>en</strong>tar el grado <strong>de</strong> cobertura <strong>de</strong> los cuidados d<strong>en</strong>tales 3,34<br />
Aum<strong>en</strong>tar <strong>la</strong> <strong>salud</strong> media <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción 3,5<br />
Interpretación: Existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que el <strong>en</strong>foque <strong>de</strong>be ser multisectorial, si<strong>en</strong>do viables<br />
varias estrategias. No se <strong>de</strong>spr<strong>en</strong><strong>de</strong> una prioridad c<strong>la</strong>ram<strong>en</strong>te ais<strong>la</strong>da.<br />
5.2. PROFESION DENTAL Y REDUCCION DE DESIGUALDADES EN SALUD ORAL<br />
Pregunta: ¿Cómo pi<strong>en</strong>sa que va a ser el peso <strong>de</strong> <strong>la</strong> profesión d<strong>en</strong>tal <strong>en</strong> <strong>la</strong> reducción<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>de</strong>sigualda<strong>de</strong>s <strong>en</strong> <strong>salud</strong> oral <strong>en</strong> España? (1 = papel nulo;<br />
5 = papel máximo.)<br />
1 Nulo<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5 Máximo<br />
38.9% 44.4%<br />
0% 20% 40% 60% 80% 100%<br />
Interpretación: Los expertos están divididos acerca <strong>de</strong>l posible papel <strong>de</strong> <strong>la</strong> profesión <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />
reducción <strong>de</strong> <strong>de</strong>sigualda<strong>de</strong>s si<strong>en</strong>do minoritarios los que le conced<strong>en</strong> un<br />
papel relevante <strong>en</strong> este asunto.<br />
31
LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />
5.3. EVOLUCION OFERTA PUBLICA<br />
Pregunta: De los sigui<strong>en</strong>tes tratami<strong>en</strong>tos, ¿cuáles pi<strong>en</strong>sa que estarán cubiertos<br />
por <strong>la</strong> oferta pública para cada uno <strong>de</strong> los sigui<strong>en</strong>tes grupos?<br />
32<br />
Edad:
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
Interpretación: Existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a que <strong>de</strong>be <strong>de</strong> ser el Sistema Público qui<strong>en</strong><br />
gestione <strong>la</strong> at<strong>en</strong>ción sanitaria a los discapacitados psíquicos, tanto <strong>en</strong> su<br />
aspecto <strong>de</strong> financiación como <strong>en</strong> los aspectos <strong>de</strong> asist<strong>en</strong>cia clínica.<br />
5.5. MODELOS PROVISION SERVICIOS<br />
Pregunta: Para <strong>la</strong>s nuevas prestaciones públicas, ¿cuál pi<strong>en</strong>sa que será <strong>la</strong> t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia<br />
mayoritaria <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a los mo<strong>de</strong>los <strong>de</strong> provisión <strong>de</strong> servicios<br />
<strong>en</strong> cada grupo <strong>de</strong> los seña<strong>la</strong>dos? (Marque con una cruz X <strong>la</strong>s<br />
casil<strong>la</strong>s que estime oportunas.)<br />
Mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> provisión Niños Adultos 3ª Edad Embaraz. Discap.<br />
<strong>de</strong> servicios<br />
Desarrollo con recursos<br />
públicos (C<strong>en</strong>tros Salud)<br />
45,8% 25,0% 50,0% 79,2% 83,3%<br />
Capitación concertada<br />
con d<strong>en</strong>tistas privados<br />
70,8% 29,2% 41,7% 12,5% 16,7%<br />
Pago por acto médico 4,2% 25,0% 29,2% 8,4% 12,5%<br />
Interpretación: Existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a que el Sistema Público a través <strong>de</strong> sus<br />
C<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> At<strong>en</strong>ción Primaria, gestione <strong>la</strong> at<strong>en</strong>ción d<strong>en</strong>tal <strong>de</strong> embarazadas<br />
y discapacitados. Para <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción infantil, los expertos se <strong>de</strong>cantan mayoritariam<strong>en</strong>te<br />
pero sin cons<strong>en</strong>so c<strong>la</strong>ro hacia el sistema <strong>de</strong> capitación.<br />
33
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
6. TENDENCIAS SITUACION PROFESIONAL<br />
6.1. NUMERO DE DENTISTAS<br />
Pregunta: En re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong>l número <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas, ¿cómo pi<strong>en</strong>sa que<br />
va a producirse?<br />
AUMENTA<br />
DISMINUYE<br />
Evolución %<br />
Seguirá creci<strong>en</strong>do sin ningún tipo <strong>de</strong> control 62,5%<br />
Seguirá creci<strong>en</strong>do pero con un control 12,5%<br />
Se estabilizará 25,0%<br />
Disminuirá 0%<br />
Interpretación: Existe cons<strong>en</strong>so para afirmar que <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong>l número <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas ti<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
al alza, con una mayoría que opina que este aum<strong>en</strong>to t<strong>en</strong>drá lugar sin<br />
ningún tipo <strong>de</strong> control.<br />
6.2. DIFICULTADES MERCADO LABORAL<br />
Pregunta: En re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong>s t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong>l mercado <strong>la</strong>boral,<br />
¿cómo pi<strong>en</strong>sa que será el ejercicio profesional?<br />
35
LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />
36<br />
Más fácil que ahora 4,2%<br />
Igual que ahora 12,5%<br />
Más difícil que ahora 83,3%<br />
6.3. CALIDAD VIDA PROFESIONAL<br />
Pregunta: En re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> calidad <strong>de</strong> vida profesional, ¿cómo pi<strong>en</strong>sa que será <strong>la</strong><br />
evolución?<br />
Más agradable que hoy<br />
Igual que hoy 16,7%<br />
Más <strong>de</strong>sagradable que hoy 83,3%<br />
MEJOR<br />
PEOR<br />
Interpretación: Cons<strong>en</strong>so c<strong>la</strong>ro <strong>en</strong> que el ejercicio profesional será más difícil que ahora y<br />
que <strong>la</strong> calidad <strong>de</strong> vida profesional será peor que <strong>en</strong> <strong>la</strong> actualidad.<br />
6.4. TIPOLOGIA EJERCICIO PROFESIONAL<br />
Ejercicio profesional Calidad vida profesional<br />
Pregunta: En re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> tipología <strong>de</strong> ejercicio profesional, ¿cómo pi<strong>en</strong>sa que<br />
evolucionará cada una <strong>de</strong> <strong>la</strong>s sigui<strong>en</strong>tes modalida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> ejercicio?
AUMENTA<br />
DISMINUYE<br />
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
Tipología <strong>de</strong>l ejercicio Aum<strong>en</strong>tará Se estabiliza Disminuirá<br />
Clínica unitaria 4,3% 95,7%<br />
Trabajo para otro d<strong>en</strong>tista 78,2% 17,4% 4,3%<br />
Trabajo <strong>en</strong> Policlínica 91,7% 4,2% 4,2%<br />
Trabajo <strong>en</strong> clínica <strong>de</strong> franquicia 57,1% 38% 4,9%<br />
Pluriempleo <strong>en</strong> varias clínicas 78,3% 17,4% 4,3%<br />
Trabajo <strong>en</strong> el sector público 43,5% 56,5%<br />
Interpretación: Cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> afirmar que el ejercicio profesional ais<strong>la</strong>do, <strong>en</strong> clínica unitaria<br />
va a disminuir y que va a producirse un cambio <strong>en</strong> <strong>la</strong> tipología <strong>de</strong> ejercicio<br />
profesional con una t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia c<strong>la</strong>ra al agrupami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> profesionales. En<br />
re<strong>la</strong>ción al Sector Público no existe cons<strong>en</strong>so sobre su papel <strong>en</strong> el esc<strong>en</strong>ario<br />
<strong>de</strong>l <strong>2020</strong>.<br />
6.5. COSTES POR CAPITULOS<br />
Clínica<br />
unitaria<br />
Para otro<br />
d<strong>en</strong>tista<br />
Policlínica<br />
Franquicia<br />
Pluriempleo<br />
varias<br />
clínicas<br />
Sector<br />
público<br />
Pregunta: En re<strong>la</strong>ción a los capítulos sigui<strong>en</strong>tes, ¿cómo pi<strong>en</strong>sa que será <strong>la</strong> evolución<br />
<strong>en</strong> los costes para el profesional?<br />
37
LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />
38<br />
Costes Disminuirán Se estabilizan Aum<strong>en</strong>tarán<br />
Higi<strong>en</strong>e/asepsia 26% 74%<br />
Seguros profesionales 13% 87%<br />
Costes <strong>de</strong> personal 17,4% 82,6%<br />
Cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> normas sanitarias 22,7% 77,3%<br />
Laboratorio <strong>de</strong> prótesis 8,7% 47,8% 43,5%<br />
Financiami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> jubi<strong>la</strong>ción 13% 21,7% 65,3%<br />
Interpretación: Cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que los costes para el profesional, <strong>en</strong> términos g<strong>en</strong>erales,<br />
van a aum<strong>en</strong>tar.<br />
6.6. INGRESOS POR TIPO ACTIVIDAD CLINICA<br />
Pregunta: ¿Qué peso re<strong>la</strong>tivo (ingresos sobre el total <strong>de</strong> lo recaudado) van<br />
a t<strong>en</strong>er los tratami<strong>en</strong>tos sigui<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> <strong>la</strong> actividad global <strong>de</strong>l d<strong>en</strong>tista?<br />
AUMENTA<br />
DISMINUYE<br />
Extracciones<br />
Tratami<strong>en</strong>tos restauradores<br />
Endodoncia<br />
Tratami<strong>en</strong>tos estéticos<br />
Tartrectomías<br />
Raspado/alisado<br />
Cirugía periodontal<br />
Imp<strong>la</strong>ntología<br />
Prótesis removibles<br />
Prótesis fijas<br />
Prev<strong>en</strong>ción<br />
Ortodoncia
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
Tratami<strong>en</strong>to Disminuirá Se estabilizará Aum<strong>en</strong>tará<br />
Extracciones 86,9% 4,3% 8,6%<br />
Tratami<strong>en</strong>tos restauradores 21,7% 69,5% 8,7%<br />
Endodoncia 26% 52,2% 21,8%<br />
Tratami<strong>en</strong>tos estéticos 4,2% 95,8%<br />
Tartrectomías 4,2% 37,5% 58,2%<br />
Raspado/alisado 4,2% 33,3% 62,5%<br />
Cirugía periodontal 16,7% 45,8% 37,5%<br />
Imp<strong>la</strong>ntología 20,8% 79,2%<br />
Prótesis removibles 91,7% 8,3%<br />
Prótesis fijas 20,8% 50,0% 29,2%<br />
Prev<strong>en</strong>ción 12,5% 29,2% 58,3%<br />
Ortodoncia 4,2% 33,3% 62,5%<br />
Interpretación: Cons<strong>en</strong>so c<strong>la</strong>ro <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a un peso re<strong>la</strong>tivo mucho mayor para los<br />
tratami<strong>en</strong>tos estéticos e imp<strong>la</strong>ntología. De <strong>la</strong> misma manera, también<br />
existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que <strong>la</strong>s extracciones y prótesis removibles van a<br />
per<strong>de</strong>r peso re<strong>la</strong>tivo <strong>en</strong> el conjunto <strong>de</strong> los ingresos <strong>de</strong>l profesional <strong>de</strong>l<br />
futuro. Para los <strong>de</strong>más tratami<strong>en</strong>tos no existe cons<strong>en</strong>so y <strong>la</strong>s opiniones<br />
son dispersas.<br />
6.7. DEMOGRAFIA PROFESIONAL: EDAD Y SEXO<br />
Pregunta: En re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong>s t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>mografía profesional (edad)<br />
¿cómo pi<strong>en</strong>sa que va a producirse?<br />
EDAD:<br />
Mayor proporción <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas mayores que ahora 16,7%<br />
Proporción simi<strong>la</strong>r a <strong>la</strong> <strong>de</strong> ahora 8,3%<br />
Mayor proporción <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas jóv<strong>en</strong>es 75%<br />
SEXO:<br />
Masculino: 37%<br />
Fem<strong>en</strong>ino: 63%<br />
Interpretación: Existe un c<strong>la</strong>ro cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que <strong>la</strong> profesión se va a rejuv<strong>en</strong>ecer <strong>en</strong> nuestro<br />
país y que se va a "feminizar".<br />
39
LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />
6.8. GRADO DE ESPECIALIZACION<br />
Pregunta: En re<strong>la</strong>ción al grado <strong>de</strong> especialización <strong>de</strong>l ejercicio profesional,<br />
indique para los sigui<strong>en</strong>tes ítems, ¿cuál pi<strong>en</strong>sa que será <strong>la</strong> evolución?<br />
40<br />
Especialización <strong>de</strong>l ejercicio Disminuirá Se estabilizará Aum<strong>en</strong>tará<br />
G<strong>en</strong>eralista 29,2% 66,7% 4,2%<br />
Periodoncista 8,7% 21,7% 69,6%<br />
Ortodoncista 16,7% 83,3%<br />
Cirujano oral 8,3% 25,0% 66,7%<br />
Imp<strong>la</strong>ntólogo 4,2% 8,4% 87,5%<br />
Prostodoncista 4,2% 66,7% 29,1%<br />
Odontopediatra 12,5% 37,5% 50,0%<br />
Endodoncista 33,3% 41,7% 25,0%<br />
Interpretación: Existe cons<strong>en</strong>so para <strong>de</strong>cir que el ejercicio profesional g<strong>en</strong>eralista no va a<br />
aum<strong>en</strong>tar. Por el contrario, los expertos pi<strong>en</strong>san <strong>de</strong> manera cons<strong>en</strong>suada<br />
que el ejercicio especializado <strong>en</strong> ortodoncia e imp<strong>la</strong>ntología va a aum<strong>en</strong>tar<br />
c<strong>la</strong>ram<strong>en</strong>te. Para <strong>la</strong>s otras especializaciones <strong>de</strong>l ejercicio profesional no<br />
existe cons<strong>en</strong>so.<br />
6.9. EVOLUCION PERSONAL NO DENTISTA<br />
Pregunta: En re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong> personal no odontólogo,<br />
¿cómo pi<strong>en</strong>sa que ocurrirá?<br />
Personal NO d<strong>en</strong>tista Disminuirá Se estabilizará Aum<strong>en</strong>tará<br />
AUXILIARES 4,2% 66,7% 29,1%<br />
HIGIENISTAS 8,4% 8,4% 83,2%<br />
PROTESICOS 16,7% 37,5% 45,8%<br />
Interpretación: Existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que se va a producir un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l número <strong>de</strong> higi<strong>en</strong>istas<br />
d<strong>en</strong>tales. Para <strong>la</strong>s auxiliares y protésicos, existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que no<br />
van a disminuir, pero existe gran dispersión <strong>en</strong> cuanto a su evolución (estabilidad<br />
o aum<strong>en</strong>to).
6.10. EVOLUCION INTRUSISMO<br />
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
Pregunta: En re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>l intrusismo <strong>en</strong> odontología:<br />
AUMENTA<br />
DISMINUYE<br />
Disminuirá 54,2%<br />
Permanecerá estable 29,2%<br />
Aum<strong>en</strong>tará 16,6%<br />
Interpretación: Existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que el intrusismo no va a aum<strong>en</strong>tar, aunque <strong>la</strong>s opiniones<br />
están divididas <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a si se mant<strong>en</strong>drá estable o disminuirá.<br />
6.11. PRECIOS Y COSTES DE SERVICIOS DENTALES<br />
Pregunta: En re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong>s t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias económicas (precios <strong>de</strong> los servicios<br />
d<strong>en</strong>tales y evolución <strong>de</strong> los costes) ¿cómo pi<strong>en</strong>sa que se producirá?<br />
Precios <strong>de</strong> los servicios d<strong>en</strong>tales para <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción<br />
Disminuirán 20,8%<br />
Permanecerán estables (<strong>en</strong> consonancia con inf<strong>la</strong>ción) 58,4%<br />
Aum<strong>en</strong>tarán (más que <strong>la</strong> inf<strong>la</strong>ción) 20,8%<br />
Interpretación: Existe cons<strong>en</strong>so para <strong>de</strong>cir que no va a producirse un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los precios<br />
<strong>de</strong> los servicios d<strong>en</strong>tales (por <strong>en</strong>cima <strong>de</strong>l IPC) pero dispersión <strong>en</strong> cuanto<br />
a si se estabilizarán o disminuirán.<br />
41
LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />
42<br />
Costes <strong>de</strong> los servicios para el profesional:<br />
Disminuirán 4,2%<br />
Permanecerán estables (<strong>en</strong> consonancia con <strong>la</strong> inf<strong>la</strong>ción) 45,8%<br />
Aum<strong>en</strong>tarán (más que <strong>la</strong> inf<strong>la</strong>ción) 50,0%<br />
Interpretación: No se alcanza cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a los costes globales <strong>de</strong> los servicios<br />
para el profesional.<br />
AUMENTO<br />
DISMINUCIÓN<br />
Precios servicios d<strong>en</strong>tales<br />
para <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción<br />
6.12. MOVIMIENTOS MIGRATORIOS DE LOS DENTISTAS<br />
Costes servicios para el<br />
profesional<br />
Pregunta: En re<strong>la</strong>ción a los movimi<strong>en</strong>tos migratorios <strong>de</strong> los profesionales,<br />
¿cómo pi<strong>en</strong>sa que será <strong>la</strong> evolución?<br />
Movimi<strong>en</strong>tos migratorios <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas españoles hacia otros países:<br />
Disminuirán 0%<br />
Se estabilizarán 41,7%<br />
Aum<strong>en</strong>tarán 58,3%<br />
Movimi<strong>en</strong>tos migratorios <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas extranjeros hacia España:<br />
Disminuirán 12,5%<br />
Se estabilizarán 50,0%<br />
Aum<strong>en</strong>tarán 37,5%
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
Interpretación: Existe cons<strong>en</strong>so c<strong>la</strong>ro <strong>en</strong> que los movimi<strong>en</strong>tos migratorios <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas<br />
españoles hacia otros países no van a disminuir <strong>de</strong> <strong>la</strong> misma manera que<br />
existe cons<strong>en</strong>so para afirmar que los movimi<strong>en</strong>tos migratorios <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas<br />
extranjeros hacia España tampoco van a hacerlo. Sin embargo, existe gran<br />
dispersión <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a si esos movimi<strong>en</strong>tos migratorios se estabilizarán o<br />
por el contrario aum<strong>en</strong>tarán.<br />
AUMENTO<br />
DISMINUCIÓN<br />
Migración d<strong>en</strong>tistas españoles<br />
hacía otros países<br />
Migración d<strong>en</strong>tistas extranjeros<br />
hacía España<br />
6.13. IMPACTO DE FACTORES EN LA CALIDAD DEL EJERCICIO PROFESIONAL<br />
Pregunta: En re<strong>la</strong>ción a los sigui<strong>en</strong>tes factores, jerarquice <strong>de</strong> más a m<strong>en</strong>os <strong>en</strong><br />
función <strong>de</strong> su posible impacto <strong>en</strong> el empeorami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> calidad asist<strong>en</strong>cial<br />
<strong>en</strong> el esc<strong>en</strong>ario <strong>de</strong>l <strong>2020</strong>.<br />
FACTOR RANKING (<strong>de</strong> más a m<strong>en</strong>os relevante)<br />
Número d<strong>en</strong>tistas<br />
Mo<strong>de</strong>lo ejercicio profesional<br />
1º<br />
Aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> costes<br />
Intrusismo profesional<br />
2º<br />
Proporción egresados faculta<strong>de</strong>s públicas/privadas 3º<br />
Aum<strong>en</strong>to número higi<strong>en</strong>istas<br />
Evolución hacia práctica más especializada<br />
4º<br />
43
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
7. EL ESCENARIO DE LA ODONTOLOGIA<br />
ESPAÑOLA EN EL AÑO <strong>2020</strong><br />
Una vez analizadas <strong>la</strong>s interpretaciones para cada uno <strong>de</strong> los ítems, estamos <strong>en</strong> disposición<br />
<strong>de</strong> dibujar el posible esc<strong>en</strong>ario que los expertos consultados prevén para el<br />
<strong>2020</strong> <strong>en</strong> España. Para facilitar <strong>la</strong> exposición retomaremos los 5 gran<strong>de</strong>s bloques analizados<br />
anteriorm<strong>en</strong>te.<br />
7.1. EL ESCENARIO DE LA PREVALENCIA DE LAS PATOLOGIAS ODONTOLOGICAS<br />
Y DE LOS FACTORES DE RIESGO<br />
El riesgo <strong>de</strong> caries, globalm<strong>en</strong>te, no va a disminuir. En todos los grupos <strong>de</strong> edad, el esc<strong>en</strong>ario<br />
más probable es que se produzca una estabilización si<strong>en</strong>do muy baja <strong>la</strong> probabilidad a<br />
que se produzca un repunte <strong>de</strong> aquí al <strong>2020</strong>. Del análisis específico <strong>de</strong> <strong>la</strong>s patologías se<br />
llega al cons<strong>en</strong>so que <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> cuidados <strong>de</strong>rivados <strong>de</strong> <strong>la</strong>s caries coronarias no<br />
van a aum<strong>en</strong>tar <strong>de</strong> <strong>la</strong> misma manera que existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que <strong>la</strong> caries radicu<strong>la</strong>r <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />
tercera edad no va a disminuir. En cuanto a <strong>la</strong> posible evolución <strong>de</strong> <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> cuidados<br />
<strong>de</strong> patología periodontal, no se alcanza ningún cons<strong>en</strong>so para el grupo <strong>de</strong> adultos<br />
jóv<strong>en</strong>es (35-44 años) mi<strong>en</strong>tras que para el grupo <strong>de</strong> 65-74 años se cons<strong>en</strong>sua que no va a<br />
producirse una disminución <strong>de</strong> <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> cuidados <strong>de</strong>rivados <strong>de</strong> bolsas mo<strong>de</strong>radas<br />
ni <strong>de</strong> bolsas profundas. Los expertos pi<strong>en</strong>san que se va a producir una estabilización <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> cuidados <strong>de</strong>rivados <strong>de</strong>l cáncer oral. Asimismo opinan que <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s<br />
<strong>de</strong> cuidados por maloclusiones no van a disminuir y que van a aum<strong>en</strong>tar <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s<br />
<strong>de</strong>rivadas <strong>de</strong> <strong>la</strong> patología <strong>de</strong> <strong>la</strong> ATM.<br />
En re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda global <strong>de</strong> cuidados d<strong>en</strong>tales los expertos pi<strong>en</strong>san<br />
que va a aum<strong>en</strong>tar <strong>en</strong> pob<strong>la</strong>ción infantil y <strong>en</strong> <strong>la</strong> tercera edad pero no existe cons<strong>en</strong>so <strong>de</strong> lo<br />
que pueda ocurrir <strong>en</strong> adolesc<strong>en</strong>tes y adultos jóv<strong>en</strong>es.<br />
La evolución <strong>de</strong>l impacto <strong>de</strong> los factores <strong>de</strong> riesgo reve<strong>la</strong> que el consumo <strong>de</strong>l tabaco va a<br />
disminuir <strong>de</strong> manera muy c<strong>la</strong>ra <strong>en</strong> pob<strong>la</strong>ción adulta y con alta probabilidad <strong>en</strong> pob<strong>la</strong>ción<br />
adolesc<strong>en</strong>te. En contraposición, no se espera una mejoría <strong>en</strong> el consumo <strong>de</strong> alcohol y<br />
concretam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el grupo adolesc<strong>en</strong>te se pi<strong>en</strong>sa que va a producirse un empeorami<strong>en</strong>-<br />
45
LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />
to <strong>de</strong>l consumo alcohólico. El estrés /ansiedad no va a mejorar, con una t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia al<br />
empeorami<strong>en</strong>to a partir <strong>de</strong> los 15 años <strong>de</strong> edad. En cuanto a <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong> <strong>la</strong> alim<strong>en</strong>tación,<br />
el cons<strong>en</strong>so es c<strong>la</strong>ro <strong>en</strong> que no va a mejorar aunque los expertos discrepan <strong>en</strong> el<br />
s<strong>en</strong>tido <strong>de</strong> su evolución. Pi<strong>en</strong>san que el papel <strong>de</strong>l d<strong>en</strong>tista será muy importante <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción<br />
a <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong>l hábito tabáquico pero no <strong>en</strong> cuanto al consumo <strong>de</strong> alcohol ni para<br />
el resto <strong>de</strong> factores <strong>de</strong> riesgo.<br />
En resum<strong>en</strong> se pi<strong>en</strong>sa que se va a producir una estabilización <strong>de</strong> <strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> <strong>la</strong>s patologías<br />
analizadas junto a un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda global <strong>de</strong> los cuidados (salvo <strong>en</strong> adolesc<strong>en</strong>tes<br />
y jóv<strong>en</strong>es adultos <strong>en</strong> el que producirá estabilización). Este aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>de</strong>manda<br />
unido a estabilización <strong>de</strong> patología, que pue<strong>de</strong> parecer anacrónico lo justifican los expertos<br />
por los sigui<strong>en</strong>tes motivos:<br />
46<br />
Aún hay marg<strong>en</strong> para que aum<strong>en</strong>te el % <strong>de</strong> personas que va regu<strong>la</strong>rm<strong>en</strong>te a su<br />
d<strong>en</strong>tista puesto que somos uno <strong>de</strong> los países <strong>de</strong> <strong>la</strong> Unión Europea con m<strong>en</strong>or tasa<br />
<strong>de</strong> frecu<strong>en</strong>tación periódica al d<strong>en</strong>tista.<br />
Un grado importante <strong>de</strong> patología exist<strong>en</strong>te pero no tratada, lo será <strong>en</strong> los próximos<br />
años.<br />
Hay <strong>de</strong>terminados grupos pob<strong>la</strong>cionales que irán <strong>de</strong>mandando más servicios:<br />
patología <strong>en</strong> d<strong>en</strong>tición temporal, pob<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> <strong>la</strong> tercera edad.<br />
El <strong>en</strong>vejecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción españo<strong>la</strong> conllevará <strong>de</strong>terminada patología que<br />
será subsidiaria <strong>de</strong> <strong>de</strong>manda odontológica.<br />
Debido al increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> profesionales, se producirá un aum<strong>en</strong>to consi<strong>de</strong>rable <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>manda inducida.<br />
Los expertos están cons<strong>en</strong>suados <strong>en</strong> el <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>so <strong>de</strong>l consumo <strong>de</strong>l tabaco <strong>en</strong> todos los grupos<br />
<strong>de</strong> edad así como <strong>en</strong> el empeorami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los patrones <strong>de</strong> consumo <strong>de</strong> alcohol <strong>en</strong>tre<br />
los adolesc<strong>en</strong>tes. Pi<strong>en</strong>san a<strong>de</strong>más que <strong>la</strong> profesión d<strong>en</strong>tal ti<strong>en</strong>e un papel muy importante<br />
que jugar <strong>en</strong> <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong>l consumo <strong>de</strong> tabaco. El hecho <strong>de</strong> que no pi<strong>en</strong>s<strong>en</strong> que vaya a<br />
producirse un <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>so <strong>en</strong> <strong>la</strong> incid<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> cáncer oral se justifica <strong>en</strong> que otros factores <strong>de</strong><br />
riesgo no modificables así como el posible adv<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> pruebas diagnósticas más s<strong>en</strong>sibles<br />
y específicas, puedan contribuir a mant<strong>en</strong>er <strong>la</strong>s cifras actuales <strong>de</strong> incid<strong>en</strong>cia. Se<br />
subraya <strong>la</strong> importancia <strong>de</strong> a<strong>de</strong>cuar <strong>la</strong> formación pre graduada y continua para que los profesionales<br />
(tanto futuros como actuales) puedan recibir <strong>la</strong> formación sufici<strong>en</strong>te para el control<br />
<strong>de</strong> factores <strong>de</strong> riesgo y diagnóstico <strong>de</strong> lesiones orales.
7.2. EL ESCENARIO DE LAS NOVEDADES MEDICAS Y CIENTIFICAS<br />
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
Probablem<strong>en</strong>te <strong>la</strong> pa<strong>la</strong>bra que mejor <strong>de</strong>fine <strong>la</strong> opinión <strong>de</strong> los expertos <strong>en</strong> este apartado sea<br />
<strong>la</strong> minimización <strong>de</strong>l impacto tanto <strong>de</strong> <strong>la</strong>s noveda<strong>de</strong>s diagnósticas como <strong>de</strong> los nuevos fármacos/productos<br />
que puedan surgir <strong>de</strong> aquí al horizonte <strong>de</strong>l año <strong>2020</strong>.<br />
En efecto, los expertos no cre<strong>en</strong> que vaya a aparecer ninguna novedad diagnóstica que<br />
pueda t<strong>en</strong>er gran influ<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> <strong>la</strong>s patologías <strong>bucod<strong>en</strong>tal</strong>es con <strong>la</strong> excepción <strong>de</strong>l cáncer oral<br />
<strong>en</strong> el que, sin alcanzar el cons<strong>en</strong>so, <strong>la</strong> mitad <strong>de</strong> los expertos ti<strong>en</strong>e gran esperanza <strong>en</strong> alguna<br />
mejoría diagnóstica.<br />
En otro ord<strong>en</strong> <strong>de</strong> cosas, preguntados si pi<strong>en</strong>san que el flúor ha alcanzado su "techo prev<strong>en</strong>tivo"<br />
no existi<strong>en</strong>do más marg<strong>en</strong> <strong>de</strong> reducción <strong>de</strong> patología, los expertos están totalm<strong>en</strong>te<br />
divididos al respecto.<br />
7.3. EL ESCENARIO DE LAS TENDENCIAS SOCIO-PROFESIONALES<br />
Los expertos cre<strong>en</strong> <strong>de</strong> manera cons<strong>en</strong>suada que <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción inmigrante <strong>en</strong> España va<br />
aum<strong>en</strong>tar <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> cuidados <strong>bucod<strong>en</strong>tal</strong>es, <strong>en</strong> todas <strong>la</strong>s eda<strong>de</strong>s. Sin embargo no<br />
existe cons<strong>en</strong>so acerca <strong>de</strong> <strong>la</strong> conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>cia o no <strong>de</strong> implem<strong>en</strong>tar una política específica <strong>de</strong><br />
<strong>salud</strong> para este grupo pob<strong>la</strong>cional.<br />
En re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda <strong>de</strong> los difer<strong>en</strong>tes tipos <strong>de</strong> tratami<strong>en</strong>to, los expertos<br />
pi<strong>en</strong>san que no se va a producir una disminución y que casi todos ellos (a excepción <strong>de</strong><br />
los tratami<strong>en</strong>tos restauradores) van a t<strong>en</strong><strong>de</strong>r a aum<strong>en</strong>tar <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda. Los tratami<strong>en</strong>tos <strong>de</strong><br />
imp<strong>la</strong>ntología así como los tratami<strong>en</strong>tos estéticos se sitúan <strong>en</strong> posición privilegiada <strong>en</strong> cuanto<br />
al aum<strong>en</strong>to.<br />
Ello originará un reajuste <strong>de</strong>l reparto clínico <strong>de</strong> los distintos tratami<strong>en</strong>tos, aum<strong>en</strong>tando el<br />
peso específico <strong>de</strong> los tratami<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> imp<strong>la</strong>ntes, tratami<strong>en</strong>tos estéticos, prev<strong>en</strong>ción y ortodoncia<br />
y una reducción muy evid<strong>en</strong>te <strong>de</strong> los tratami<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> prótesis removibles y extracciones.<br />
Los expertos l<strong>la</strong>man <strong>la</strong> at<strong>en</strong>ción sobre <strong>la</strong> conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> revisar <strong>la</strong> formación pre graduada<br />
y <strong>la</strong> formación continua al objeto <strong>de</strong> a<strong>de</strong>cuar<strong>la</strong> a <strong>la</strong>s futuras t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> <strong>de</strong>manda.<br />
Finalm<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> cuanto a <strong>la</strong> posible evolución <strong>de</strong> los productos <strong>de</strong> consumo d<strong>en</strong>tal, los expertos<br />
están conv<strong>en</strong>cidos <strong>de</strong> que va a producir un aum<strong>en</strong>to <strong>en</strong> el mercado <strong>de</strong> cepillos y una estabilización<br />
<strong>en</strong> el resto <strong>de</strong> productos (d<strong>en</strong>tífricos, colutorios, flúor <strong>de</strong> aplicación profesional).<br />
47
LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />
7.4. EL ESCENARIO DE LAS POLITICAS SANITARIAS<br />
Son una minoría <strong>de</strong> expertos los que opinan que <strong>la</strong> profesión d<strong>en</strong>tal va a jugar un papel<br />
importante <strong>en</strong> <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>de</strong>sigualda<strong>de</strong>s <strong>en</strong> materia <strong>de</strong> <strong>salud</strong> oral. Por el contrario<br />
pi<strong>en</strong>san que se trata <strong>de</strong> una problemática multisectorial <strong>en</strong> <strong>la</strong> que <strong>la</strong> profesión ti<strong>en</strong>e poco<br />
peso específico. En cuanto a <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong> <strong>la</strong> oferta pública <strong>de</strong> cuidados existe cons<strong>en</strong>so<br />
<strong>en</strong> que el sector público asumirá los aspectos prev<strong>en</strong>tivos <strong>de</strong> toda <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción infantil adolesc<strong>en</strong>te<br />
(hasta los 18 años) así como <strong>de</strong> <strong>la</strong>s embarazadas y discapacitados psíquicos. De<br />
<strong>la</strong> misma manera, también existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que los tratami<strong>en</strong>tos restauradores <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
pob<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> 7-18 años así como <strong>de</strong>l colectivo <strong>de</strong> discapacitados, serán asumidos. En <strong>de</strong>finitiva,<br />
los expertos pi<strong>en</strong>san que el abordaje público será limitado: <strong>de</strong>terminados tratami<strong>en</strong>tos<br />
para <strong>de</strong>terminados colectivos. T<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta <strong>la</strong> problemática específica <strong>de</strong> los discapacitados<br />
psíquicos, los expertos opinan que <strong>de</strong>be <strong>de</strong> ser el Sector Público el que no so<strong>la</strong>m<strong>en</strong>te<br />
financie sino el que también proporcione <strong>la</strong> asist<strong>en</strong>cia sanitaria d<strong>en</strong>tal. Los expertos<br />
se <strong>de</strong>cantan por esta opción, fr<strong>en</strong>te a <strong>la</strong> posibilidad <strong>de</strong> una asist<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> el sector privado, a<br />
través <strong>de</strong> una serie <strong>de</strong> argum<strong>en</strong>tos:<br />
48<br />
El colectivo requiere <strong>de</strong> tratami<strong>en</strong>tos específicos.<br />
Requiere muchas veces <strong>de</strong> medios específicos.<br />
Requiere <strong>de</strong> una formación específica.<br />
Requiere <strong>de</strong> un <strong>en</strong>foque multidisciplinario.<br />
Los mo<strong>de</strong>los <strong>de</strong> provisión <strong>de</strong> servicios más probables según los expertos son <strong>la</strong> capitación<br />
concertada con d<strong>en</strong>tistas privados (para <strong>la</strong> asist<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> pob<strong>la</strong>ción infantil) y <strong>la</strong> asist<strong>en</strong>cia <strong>en</strong><br />
c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción primaria (con apoyo puntual hospita<strong>la</strong>rio <strong>en</strong> los casos que sean requeridos)<br />
para el colectivo <strong>de</strong> discapacitados psíquicos y embarazadas. Los expertos no cre<strong>en</strong><br />
que sea viable que se amplié <strong>la</strong> cobertura odontológica <strong>de</strong>l sector público a <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción adulta<br />
ni a <strong>la</strong> tercera edad.<br />
7.5. EL ESCENARIO DE LA SITUACION PROFESIONAL<br />
El número <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas va a continuar creci<strong>en</strong>do, sin ningún tipo <strong>de</strong> p<strong>la</strong>nificación ni control,<br />
<strong>de</strong> aquí al <strong>2020</strong>. De ello se <strong>de</strong>rivará según los expertos, un ejercicio profesional más difícil<br />
que ahora (<strong>en</strong> cuanto a mercado <strong>la</strong>boral) y más <strong>de</strong>sagradable (<strong>en</strong> cuanto a calidad <strong>de</strong> vida
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
profesional). Se asistirá a una modificación <strong>de</strong> <strong>la</strong> tipología <strong>de</strong> ejercicio profesional, con una<br />
c<strong>la</strong>ra reducción <strong>de</strong>l ejercicio autónomo <strong>en</strong> solitario y un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> modalida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> ejercicio<br />
con mayor grado <strong>de</strong> <strong>de</strong>p<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia (trabajo <strong>en</strong> policlínicas, pluriempleo <strong>en</strong> varias clínicas,<br />
trabajo para otro d<strong>en</strong>tista, trabajo para aseguradoras o franquicias). Los ingresos por difer<strong>en</strong>te<br />
capitulo van a modificarse, increm<strong>en</strong>tándose los proced<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> tratami<strong>en</strong>tos estéticos<br />
e imp<strong>la</strong>ntología y reduciéndose los re<strong>la</strong>tivos a prótesis removibles y extracciones. Hay<br />
une t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia a opinar (aunque sin alcanzar el cons<strong>en</strong>so) que los costes para el profesional<br />
van globalm<strong>en</strong>te a aum<strong>en</strong>tar y que los precios <strong>de</strong> los servicios para los paci<strong>en</strong>tes se van<br />
a estabilizar.<br />
La profesión se va a "rejuv<strong>en</strong>ecer" y a "feminizar" como consecu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>la</strong> incorporación<br />
<strong>de</strong> nuevos profesionales. Existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que aum<strong>en</strong>tará el número <strong>de</strong> higi<strong>en</strong>istas d<strong>en</strong>tales<br />
(pero no así <strong>de</strong> auxiliares ni protésicos d<strong>en</strong>tales). Se pi<strong>en</strong>sa que el intrusismo no<br />
aum<strong>en</strong>tará <strong>de</strong> aquí al horizonte <strong>de</strong>l <strong>2020</strong>. Los movimi<strong>en</strong>tos migratorios <strong>de</strong> los profesionales,<br />
tanto <strong>de</strong> los d<strong>en</strong>tistas españoles hacia el extranjero como <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas extranjeros hacia<br />
nuestro país, no van a disminuir.<br />
Finalm<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> cuanto a los factores que puedan empeorar <strong>la</strong> calidad asist<strong>en</strong>cial <strong>en</strong> el esc<strong>en</strong>ario<br />
<strong>de</strong>l <strong>2020</strong>, los expertos están cons<strong>en</strong>suados <strong>en</strong> que el número <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas será el que<br />
mayor impacto va a t<strong>en</strong>er, seguido <strong>de</strong>l cambio <strong>en</strong> <strong>la</strong> tipología <strong>de</strong> ejercicio profesional, aum<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> los costes e intrusismo profesional.<br />
49
SEGUNDA PARTE<br />
OBJETIVOS DE<br />
SALUD ORAL PARA EL AÑO<br />
<strong>2020</strong> EN ESPAÑA<br />
1. INTRODUCCION<br />
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
En esta segunda parte <strong>de</strong>l estudio Delphi nos proponemos <strong>de</strong>terminar los Objetivos <strong>de</strong><br />
Salud Oral <strong>en</strong> España para el año <strong>2020</strong>. De todos es conocido que los Objetivos <strong>de</strong> Salud<br />
Oral <strong>de</strong> <strong>la</strong> OMS para el año 2000 (que sigu<strong>en</strong> utilizándose) han quedado <strong>de</strong>sfasados al <strong>de</strong>jar<br />
<strong>de</strong> cumplir <strong>la</strong> misión para <strong>la</strong> que fueron diseñados. En el año 2003 se publica un Docum<strong>en</strong>to<br />
conjunto <strong>de</strong> <strong>la</strong> OMS/FDI/IADR 8 <strong>en</strong> el que se establece una guía abierta para que cada país,<br />
<strong>en</strong> base a su patología, su sistema <strong>de</strong> <strong>salud</strong> y sus recursos, pueda establecer sus propios<br />
Objetivos <strong>de</strong> <strong>salud</strong> Oral para el año <strong>2020</strong>. A difer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> los Objetivos <strong>de</strong>l año 2000, se <strong>de</strong>ja<br />
pl<strong>en</strong>a libertad a cada país para establecer sus propios objetivos <strong>de</strong> <strong>salud</strong>, sin preestablecer<br />
valores absolutos. Sin embargo se recomi<strong>en</strong>da trabajar <strong>en</strong> difer<strong>en</strong>tes áreas prioritarias:<br />
Reducir el dolor oral (disminución <strong>de</strong> episodios <strong>de</strong> dolor, pérdida <strong>de</strong> horas <strong>de</strong> trabajo<br />
<strong>de</strong>bido a problemas d<strong>en</strong>tales, etc.).<br />
8 Hob<strong>de</strong>ll M, Peters<strong>en</strong> PE, C<strong>la</strong>rkson J, Johnson N. Global goals for oral health <strong>2020</strong>. Int D<strong>en</strong>t J 2003;<br />
53:285 288.<br />
51
LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />
52<br />
Reducir <strong>de</strong>sórd<strong>en</strong>es funcionales (impacto a <strong>la</strong> hora <strong>de</strong> comer, hab<strong>la</strong>r, <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción<br />
a vida social, etc.).<br />
Reducir los cánceres oro-faríngeos.<br />
Reducir <strong>la</strong> caries (aum<strong>en</strong>tar el porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> individuos libres <strong>de</strong> caries <strong>en</strong> grupo<br />
5-6 años, reducir el índice CAOD <strong>en</strong> el grupo <strong>de</strong> 12 años incidi<strong>en</strong>do especialm<strong>en</strong>te<br />
<strong>en</strong> el compon<strong>en</strong>te C, prestar especial at<strong>en</strong>ción a los grupos <strong>de</strong> riesgo <strong>de</strong> caries,<br />
reducir el compon<strong>en</strong>te A <strong>en</strong> cohortes adultas, etc.).<br />
Reducir <strong>la</strong>s <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s periodontales (reduci<strong>en</strong>do <strong>la</strong>s pérdidas d<strong>en</strong>tarias <strong>de</strong>bidas<br />
a <strong>la</strong>s mismas, reduci<strong>en</strong>do <strong>la</strong> preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>en</strong>fermedad periodontal activa,<br />
aum<strong>en</strong>tando <strong>la</strong> proporción <strong>de</strong> sujetos periodontalm<strong>en</strong>te sanos, etc.).<br />
Reducir <strong>la</strong>s pérdidas d<strong>en</strong>tarias (reduci<strong>en</strong>do el porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> ed<strong>en</strong>tulos <strong>en</strong> cohortes<br />
adultas, increm<strong>en</strong>tando el promedio <strong>de</strong> di<strong>en</strong>tes pres<strong>en</strong>tes funcionales, etc.).<br />
En re<strong>la</strong>ción a los servicios <strong>de</strong> <strong>salud</strong> oral: establecer p<strong>la</strong>nes <strong>de</strong> <strong>salud</strong> oral, aum<strong>en</strong>tar<br />
<strong>la</strong> accesibilidad a los servicios d<strong>en</strong>tales, aum<strong>en</strong>tar <strong>la</strong> proporción <strong>de</strong> pob<strong>la</strong>ción<br />
cubierta con un sistema sanitario a<strong>de</strong>cuado, etc.).<br />
Algunos países ya han establecido sus propios objetivos <strong>de</strong> <strong>salud</strong> oral para el <strong>2020</strong> 9 . En este<br />
s<strong>en</strong>tido, España necesita <strong>de</strong> objetivos específicos <strong>de</strong> <strong>salud</strong> oral para el año <strong>2020</strong>.<br />
En el pres<strong>en</strong>te docum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> propuesta <strong>de</strong> Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral para el año <strong>2020</strong> para<br />
España se han c<strong>la</strong>sificado a los objetivos <strong>en</strong> dos grupos:<br />
Aquellos dirigidos específicam<strong>en</strong>te a <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción infantil y adolesc<strong>en</strong>te.<br />
Los dirigidos a <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción españo<strong>la</strong> adulta.<br />
9 Ziller S. Goals for Oral Health in Germany <strong>2020</strong>. Int D<strong>en</strong>t J 2006; 56:29-32.
2. ANALISIS DE LOS OBJETIVOS<br />
2.1. OBJETIVOS PARA POBLACIÓN INFANTIL Y ADOLESCENTE<br />
A DETERMINANTES DE SALUD<br />
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
A1. Indicador: % <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 12 y 15 años que se cepil<strong>la</strong>n<br />
diariam<strong>en</strong>te con pasta fluorada.<br />
Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 12 y 15 años que afirman<br />
cepil<strong>la</strong>rse los di<strong>en</strong>tes al m<strong>en</strong>os una vez al día con pasta<br />
fluorada.<br />
Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: Al m<strong>en</strong>os el 91% <strong>de</strong> los sujetos <strong>de</strong> 12 y 15 años se<br />
cepil<strong>la</strong>rán al m<strong>en</strong>os una vez al día con pasta<br />
fluorada.<br />
A2. Indicador: % <strong>de</strong> adolesc<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> 12 y 15 años a riesgo con al<br />
m<strong>en</strong>os 1 sel<strong>la</strong>dor <strong>en</strong> d<strong>en</strong>tición perman<strong>en</strong>te.<br />
Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 12 y 15 años, con al m<strong>en</strong>os un<br />
mo<strong>la</strong>r perman<strong>en</strong>te afectado por caries y que pres<strong>en</strong>tan al<br />
m<strong>en</strong>os un di<strong>en</strong>te perman<strong>en</strong>te sel<strong>la</strong>do.<br />
Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: Al m<strong>en</strong>os el 50% <strong>de</strong> los sujetos <strong>de</strong> 12 y 15 años<br />
pres<strong>en</strong>tarán al m<strong>en</strong>os un di<strong>en</strong>te perman<strong>en</strong>te sel<strong>la</strong>do<br />
A3. Indicador: % <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 12 años y <strong>de</strong> 15 años que han visitado al<br />
d<strong>en</strong>tista <strong>en</strong> los últimos 12 meses.<br />
Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 12 y 15 años que han acudido al<br />
d<strong>en</strong>tista <strong>en</strong> los últimos 12 meses.<br />
Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: Al m<strong>en</strong>os el 72% <strong>de</strong> los sujetos <strong>de</strong> 12 y 15 años<br />
visitarán al d<strong>en</strong>tista <strong>en</strong> los últimos 12 meses.<br />
53
LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />
A4. Indicador: % <strong>de</strong> sujetos discapacitados psíquicos <strong>de</strong> 1-15 años que<br />
ti<strong>en</strong><strong>en</strong> acceso a cuidados d<strong>en</strong>tales básicos públicos.<br />
Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 1 a 15 años, con discapacidad<br />
psíquica, que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> acceso a cuidados d<strong>en</strong>tales públicos<br />
básicos gratuitos.<br />
Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: Al m<strong>en</strong>os el 73% <strong>de</strong> los sujetos <strong>de</strong> 1-15 años, con<br />
discapacidad psíquica t<strong>en</strong>drán acceso a <strong>la</strong> asist<strong>en</strong>cia<br />
d<strong>en</strong>tal básica gratuita.<br />
B. SALUD DENTAL<br />
B1. Indicador: % libres <strong>de</strong> caries <strong>en</strong> d<strong>en</strong>tición temporal a los 3, 4 y 5-6<br />
años.<br />
Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 3, 4 y 5-6 años sin pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />
caries evid<strong>en</strong>te ni obturación ni pérdida d<strong>en</strong>taria <strong>de</strong>bida a<br />
caries, <strong>en</strong> su d<strong>en</strong>tición temporal.<br />
Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: Al m<strong>en</strong>os el 90% sujeto <strong>de</strong> 3 años, el 83% sujeto <strong>de</strong> 4<br />
años y el 75% <strong>de</strong> los sujetos <strong>de</strong> 5-6 años, estarán<br />
libres <strong>de</strong> caries.<br />
B2. Indicador: Indice cod <strong>en</strong>tre los que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> al m<strong>en</strong>os una caries <strong>en</strong><br />
d<strong>en</strong>tición primaria a los 5-6 años.<br />
Definición <strong>de</strong>l indicador: Promedio <strong>de</strong> di<strong>en</strong>tes cariados y obturados <strong>en</strong> d<strong>en</strong>tición<br />
temporal, <strong>en</strong>tre aquellos sujetos que pres<strong>en</strong>tan al m<strong>en</strong>os<br />
una caries, <strong>en</strong> el grupo <strong>de</strong> 5-6 años.<br />
Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: El índice cod a los 5-6 años <strong>en</strong>tre los que t<strong>en</strong>gan al<br />
m<strong>en</strong>os una caries, no sobrepasará 2.4.<br />
B3. Indicador: % libres <strong>de</strong> caries <strong>en</strong> d<strong>en</strong>tición perman<strong>en</strong>te a los 12 y 15<br />
años.<br />
54
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 12 y 15 años sin pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />
caries evid<strong>en</strong>te ni obturación ni pérdida d<strong>en</strong>taria <strong>de</strong>bida a<br />
caries, <strong>en</strong> su d<strong>en</strong>tición perman<strong>en</strong>te.<br />
Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: Al m<strong>en</strong>os el 68% <strong>de</strong> los sujetos <strong>de</strong> 12 años y el 57%<br />
<strong>de</strong> los <strong>de</strong> 15 años se <strong>en</strong>contrarán libres <strong>de</strong> caries <strong>en</strong><br />
d<strong>en</strong>tición perman<strong>en</strong>te.<br />
B4. Indicador: Indice <strong>de</strong> caries <strong>en</strong> primeros mo<strong>la</strong>res perman<strong>en</strong>tes a <strong>la</strong><br />
edad <strong>de</strong> 12 años.<br />
Definición <strong>de</strong>l indicador: Promedio <strong>de</strong> primeros mo<strong>la</strong>res perman<strong>en</strong>tes cariados,<br />
obturados y perdidos por caries <strong>en</strong> los sujetos <strong>de</strong> 12 años.<br />
Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: El índice <strong>de</strong> caries <strong>en</strong> primeros mo<strong>la</strong>res perman<strong>en</strong>tes<br />
a los 12 años no sobrepasará el valor <strong>de</strong> 0.8.<br />
B5. Indicador: Indice <strong>de</strong> caries <strong>en</strong> primeros y segundos mo<strong>la</strong>res<br />
perman<strong>en</strong>tes a <strong>la</strong> edad <strong>de</strong> 15 años.<br />
Definición <strong>de</strong>l indicador: Promedio <strong>de</strong> primeros mo<strong>la</strong>res perman<strong>en</strong>tes cariados,<br />
obturados y perdidos por caries y promedio <strong>de</strong> segundos<br />
mo<strong>la</strong>res perman<strong>en</strong>tes cariados, obturados y perdidos por<br />
caries <strong>en</strong> los sujetos <strong>de</strong> 15 años.<br />
Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: En los sujetos <strong>de</strong> 15 años, el índice <strong>de</strong> caries <strong>en</strong><br />
primeros mo<strong>la</strong>res perman<strong>en</strong>tes será inferior o igual a<br />
0.85 y el índice <strong>de</strong> caries <strong>en</strong> segundos mo<strong>la</strong>res<br />
perman<strong>en</strong>tes no sobrepasará 0.45.<br />
B6. Indicador: Indice <strong>de</strong> restauración <strong>en</strong> los primeros mo<strong>la</strong>res<br />
perman<strong>en</strong>te a <strong>la</strong> edad <strong>de</strong> 12 años y <strong>en</strong> los mo<strong>la</strong>res<br />
perman<strong>en</strong>tes a <strong>la</strong> edad <strong>de</strong> 15 años.<br />
Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> primeros mo<strong>la</strong>res perman<strong>en</strong>tes obturados<br />
<strong>de</strong>l total <strong>de</strong> primeros mo<strong>la</strong>res perman<strong>en</strong>tes afectados por<br />
<strong>la</strong> caries a los 12 años y proporción <strong>de</strong> mo<strong>la</strong>res<br />
perman<strong>en</strong>tes obturados <strong>de</strong>l total <strong>de</strong> mo<strong>la</strong>res perman<strong>en</strong>tes<br />
afectados por caries a <strong>la</strong> edad <strong>de</strong> 15 años.<br />
55
LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />
Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: El índice <strong>de</strong> restauración <strong>en</strong> los primeros mo<strong>la</strong>res<br />
perman<strong>en</strong>tes a <strong>la</strong> edad <strong>de</strong> 12 años y <strong>en</strong> los mo<strong>la</strong>res<br />
perman<strong>en</strong>tes a <strong>la</strong> edad <strong>de</strong> 15 años será al m<strong>en</strong>os <strong>de</strong>l<br />
72%.<br />
C. SALUD PERIODONTAL<br />
C1. Indicador: Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> adolesc<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> 12 y 15 años<br />
gingivalm<strong>en</strong>te sanos (CPI=0).<br />
Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> adolesc<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> 12 y 15 años que están<br />
gingivalm<strong>en</strong>te sanos (CPI=0) sin gingivitis ni cálculo.<br />
Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: Al m<strong>en</strong>os el 55% <strong>de</strong> los sujetos <strong>de</strong> 12 y 15 años no<br />
pres<strong>en</strong>tarán ni gingivitis ni cálculo.<br />
D. CALIDAD VIDA ORAL<br />
D1. Indicador: % <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 12 y 15 años que han experim<strong>en</strong>tado<br />
problemas funcionales orales <strong>en</strong> los últimos 12 meses.<br />
Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> adolesc<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> 12 y 15 años que han<br />
experim<strong>en</strong>tado algún problema para comer o masticar,<br />
<strong>de</strong>bido a causas d<strong>en</strong>tarias, <strong>en</strong> los últimos 12 meses.<br />
Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: No más <strong>de</strong>l 8% <strong>de</strong> los sujetos <strong>de</strong> 12 y 15 años experi<br />
m<strong>en</strong>tarán algún problema para comer o masticar,<br />
<strong>de</strong>bido a causas d<strong>en</strong>tarias, <strong>en</strong> los últimos 12 meses.<br />
2.2. OBJETIVOS PARA POBLACION ADULTA<br />
A. DETERMINANTES DE SALUD<br />
A1. Indicador: % <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 35-44 años y 65-74 años que han<br />
visitado al d<strong>en</strong>tista <strong>en</strong> los últimos 12 meses.<br />
56
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong>35-44 años y 65-74 años que<br />
han acudido al d<strong>en</strong>tista <strong>en</strong> los últimos 12 meses.<br />
Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: Al m<strong>en</strong>os el 52% <strong>de</strong> los adultos <strong>de</strong> 35-44 años y al<br />
m<strong>en</strong>os el 42% <strong>de</strong> los adultos <strong>de</strong> 65-74 años habrán<br />
visitado al d<strong>en</strong>tista <strong>en</strong> los últimos 12 meses.<br />
A2. Indicador: % <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas que dan consejos a sus paci<strong>en</strong>tes para<br />
<strong>de</strong>jar <strong>de</strong> fumar.<br />
Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas que afirman dar<br />
sistemáticam<strong>en</strong>te consejos a sus paci<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción al<br />
hábito tabáquico.<br />
Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: Al m<strong>en</strong>os el 65% <strong>de</strong> los d<strong>en</strong>tistas darán consejos a<br />
sus paci<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción al hábito tabáquico.<br />
B. SALUD DENTAL<br />
B1. Indicador: Indice CAOD a los 35-44 años y 65-74 años.<br />
Definición <strong>de</strong>l indicador: Promedio <strong>de</strong> di<strong>en</strong>tes cariados, aus<strong>en</strong>tes por caries u<br />
obturados <strong>en</strong> el grupo <strong>de</strong> 35-44 años y <strong>en</strong> el grupo <strong>de</strong> 65-<br />
74 años.<br />
Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: Los índices CAOD <strong>en</strong> los grupos <strong>de</strong> 35-44 años y <strong>de</strong><br />
65-74 años no superarán 7.5 y 13.5 respectivam<strong>en</strong>te.<br />
B2. Indicador: % <strong>de</strong> sujetos con al m<strong>en</strong>os una caries sin tratar <strong>en</strong><br />
adultos <strong>de</strong> 35-44 años y 65-74 años.<br />
Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 35-44 años y <strong>de</strong> 65-74 años con<br />
al m<strong>en</strong>os una caries d<strong>en</strong>tinaria sin tratar.<br />
Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: La proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 35-44 años y <strong>de</strong> 65-74<br />
años con al m<strong>en</strong>os una caries d<strong>en</strong>tinaria sin tratar, no<br />
superará el 38% y el 43% respectivam<strong>en</strong>te.<br />
57
LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />
B3. Indicador: Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> oclusión funcional: % <strong>de</strong> pob<strong>la</strong>ción <strong>de</strong><br />
35-44 años y 65-74 años con al m<strong>en</strong>os 21 di<strong>en</strong>tes<br />
naturales <strong>en</strong> oclusión funcional.<br />
Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 35-44 años y <strong>de</strong> 65-74 años con<br />
al m<strong>en</strong>os 21 di<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> oclusión funcional.<br />
Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: Al m<strong>en</strong>os el 80% <strong>de</strong> los sujetos <strong>de</strong> 35-44 años y al<br />
m<strong>en</strong>os el 30% <strong>de</strong> los sujetos <strong>de</strong> 65-74 años<br />
mant<strong>en</strong>drán 21 di<strong>en</strong>tes o más <strong>en</strong> oclusión funcional.<br />
B4. Indicador: % <strong>de</strong> <strong>de</strong>sd<strong>en</strong>tados totales <strong>en</strong> el grupo 65-74 años.<br />
Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 65-74 años que han perdido<br />
todos sus di<strong>en</strong>tes naturales.<br />
Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: El porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> <strong>de</strong>sd<strong>en</strong>tados totales <strong>en</strong> el grupo <strong>de</strong><br />
65-74 años no superará el 13%.<br />
C. SALUD PERIODONTAL<br />
C1. Indicador: Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> bolsas mo<strong>de</strong>radas (CPI=3) y severas<br />
(CPI=4) <strong>en</strong> el grupo <strong>de</strong> 35-44 años.<br />
Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 35-44 años que pres<strong>en</strong>tan al<br />
m<strong>en</strong>os una bolsa <strong>de</strong> 3.5-5.5 mm (CPI=3) y proporción <strong>de</strong><br />
sujetos <strong>de</strong> 35-44 años con al m<strong>en</strong>os una bolsa superior o<br />
igual a 6 mm (CPI=4).<br />
Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: Las proporciones <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 35-44 años con valor<br />
<strong>de</strong> CPI=3 y valor <strong>de</strong> CPI=4 no superarán el 18% y el<br />
3% respectivam<strong>en</strong>te.<br />
C2. Indicador: Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> pérdida <strong>de</strong> inserción <strong>de</strong> 3-4 mm, <strong>de</strong> forma<br />
g<strong>en</strong>eralizada (> 30% <strong>de</strong> di<strong>en</strong>tes pres<strong>en</strong>tes) <strong>en</strong> el grupo <strong>de</strong><br />
35-44 años.<br />
58
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 35-44 años que pres<strong>en</strong>tan<br />
pérdida <strong>de</strong> inserción <strong>de</strong> 3-4 mm <strong>en</strong> al m<strong>en</strong>os el 30% <strong>de</strong><br />
los di<strong>en</strong>tes pres<strong>en</strong>tes evaluados.<br />
Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: No más <strong>de</strong>l 16% <strong>de</strong> los sujetos <strong>de</strong> 35-44 años<br />
pres<strong>en</strong>tarán pérdida <strong>de</strong> inserción <strong>de</strong> 3-4 mm <strong>en</strong> al<br />
m<strong>en</strong>os el 30% <strong>de</strong> los di<strong>en</strong>tes pres<strong>en</strong>tes evaluados.<br />
D. CANCER ORAL<br />
D1. Indicador: Incid<strong>en</strong>cia anual <strong>de</strong> cáncer oral <strong>en</strong> pob<strong>la</strong>ción adulta<br />
( >44 años ).<br />
Definición <strong>de</strong>l indicador: Incid<strong>en</strong>cia anual <strong>de</strong>l cáncer oral <strong>en</strong> adultos <strong>de</strong> 44 años o<br />
más, expresada <strong>en</strong> casos nuevos por 100.000 habitantes.<br />
Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: La incid<strong>en</strong>cia anual <strong>de</strong> cáncer oral <strong>en</strong> los adultos <strong>de</strong><br />
44 años o más se reducirá <strong>en</strong> un 25%.<br />
E. CALIDAD VIDA ORAL<br />
E1. Indicador: Problemas <strong>de</strong> <strong>salud</strong> oral <strong>de</strong>bidos a limitación funcional <strong>en</strong><br />
grupo <strong>de</strong> 35-44 años y 65-74 años.<br />
Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> adultos <strong>de</strong> 35-44 años y <strong>de</strong> 65-74 años que<br />
han experim<strong>en</strong>tado algún problema para comer o<br />
masticar, <strong>de</strong>bido a problemas <strong>en</strong> boca, di<strong>en</strong>tes o<br />
prótesis, <strong>en</strong> los últimos 12 meses.<br />
Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: No más <strong>de</strong>l 16% <strong>de</strong> los adultos <strong>de</strong> 35-44 años y no<br />
más <strong>de</strong>l 23% <strong>de</strong> los <strong>de</strong> 65-74 años experim<strong>en</strong>tarán<br />
algún problema para comer o masticar, <strong>de</strong>bido a<br />
problemas <strong>en</strong> boca, di<strong>en</strong>tes o próstesis, <strong>en</strong> los<br />
últimos 12 meses.<br />
59
POBLACION INFANTIL Y ADOLESCENTE<br />
Estudio Prospectivo DELPHI<br />
INDICADOR VALOR ACTUAL VALOR PROPUESTO<br />
% 12-15 años cepillo diario 83-85% 91%<br />
% 12-15 años a riesgo con al 12: 34% (global) 50 %<br />
m<strong>en</strong>os un sel<strong>la</strong>dor 15: 29% (global)<br />
% 12-15 años con visita al<br />
d<strong>en</strong>tista último año<br />
% 1-15 años discapacitado<br />
57% 72%<br />
psíquico con acceso a cuidados<br />
básicos públicos<br />
ND 73%<br />
POBLACION INFANTIL Y ADOLESCENTE<br />
INDICADOR VALOR ACTUAL VALOR PROPUESTO<br />
3: 83% 90%<br />
% libres caries 3,4 y 5-6 años 4: 74% 83%<br />
5-6: 64% 75%<br />
Indice cod 5-6 años <strong>en</strong>tre cod>0 3,39 2,4<br />
% libres caries DP a 12 y 15 años<br />
12: 53% 68%<br />
15: 39% 57%<br />
Indice caries primeros mol.<br />
perman<strong>en</strong>tes a los 12 años<br />
1,05 0,8<br />
Indice caries <strong>en</strong> Pr Mol y 2ºs mol M1 1,25 0,85<br />
a los 15 años M2 0,62 0,45<br />
IR % <strong>en</strong> prim mol a los 12 años y <strong>en</strong> 12: 61%<br />
Mol Perm a los 15 años 15: 61%<br />
% 12 y 15 años con CPI=0<br />
% 12 y 15 años con problemas<br />
funcionales el ultimo año<br />
12: ND 40%*<br />
15: 34,5%<br />
72%<br />
55%<br />
10,7% 8%<br />
61
LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />
POBLACION ADULTA<br />
INDICADOR VALOR ACTUAL VALOR PROPUESTO<br />
% 35-44 y 65-74 con visita 35-44: 41,7% 52%<br />
d<strong>en</strong>tista último año 65-74: 29,4% 42%<br />
% d<strong>en</strong>tistas que dan consejos<br />
para <strong>de</strong>jar <strong>de</strong> fumar<br />
62<br />
ND 65%<br />
INDICADOR VALOR ACTUAL VALOR PROPUESTO<br />
CAOD 35-44 y 65-74 años<br />
35-44:9,6 7,5<br />
65-74:16,8 13,5<br />
% con al m<strong>en</strong>os 1 caries sin tratar 35-44: 50,6% 38%<br />
35-44 y 65-74 años 65-74: 47,2% 43%<br />
% con al m<strong>en</strong>os 21 di<strong>en</strong>tes funcionales 35-44: 70,7% 80%<br />
<strong>en</strong> 35-44 y 65-74 años 65-74: 15,4% 30%<br />
% <strong>de</strong>sd<strong>en</strong>tados 65-74 años 16,8% 13%<br />
INDICADOR VALOR ACTUAL VALOR PROPUESTO<br />
Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> CPI=3 y CPI=4 CPI=3 21,5% 18%<br />
<strong>en</strong> 35-44 años CPI=4 3,9% 3%<br />
Preval<strong>en</strong>cia perdida inserción 3-4 mm<br />
<strong>en</strong> > 30% <strong>de</strong> sitios explorados <strong>en</strong> 35-44 años<br />
18% 16%<br />
INDICADOR VALOR ACTUAL VALOR PROPUESTO<br />
Incid<strong>en</strong>cia anual <strong>de</strong> cáncer oral <strong>en</strong> Reducción <strong>de</strong>l 25% <strong>de</strong><br />
8: 100.000<br />
pob<strong>la</strong>ción mayor <strong>de</strong> 44 años<br />
<strong>la</strong> incid<strong>en</strong>cia<br />
% con problemas <strong>de</strong> limitación funcional 35-44: 22% 16%<br />
a los 35-44 años y 65-74 años 65-74: 34% 23%
<strong>Consejo</strong> G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong><br />
<strong>Colegios</strong> <strong>de</strong> Odontólogos y<br />
Estomatólogos <strong>de</strong> España<br />
C/ Alcalá, 79 - 2º<br />
28009 Madrid<br />
Tel.: 914 264 410<br />
Fax: 915 770 639<br />
www.consejod<strong>en</strong>tistas.es