09.05.2013 Views

la salud bucodental en españa 2020 - Consejo General de Colegios ...

la salud bucodental en españa 2020 - Consejo General de Colegios ...

la salud bucodental en españa 2020 - Consejo General de Colegios ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

ESTUDIO PROSPECTIVO DELPHI<br />

LA SALUD<br />

BUCODENTAL<br />

EN ESPAÑA <strong>2020</strong><br />

TENDENCIAS Y OBJETIVOS<br />

DE SALUD ORAL<br />

Prof. Juan Carlos Llodra Calvo<br />

Universidad <strong>de</strong> Granada<br />

Prof. D<strong>en</strong>is Bourgeois<br />

Universidad <strong>de</strong> Lyon<br />

www.consejod<strong>en</strong>tistas.es


© Edita: Fundación D<strong>en</strong>tal Españo<strong>la</strong><br />

C/ Alcalá, 79, 2º - 28009 Madrid<br />

Teléfono: 91 426 44 10<br />

www.consejod<strong>en</strong>tistas.org<br />

ISBN: 978-84-613-5197-8<br />

Depósito Legal: M-41613-2009<br />

Maquetación: JALMA, S. L.<br />

Imprime: TPG<br />

Todos los <strong>de</strong>rechos reservados. Ni <strong>la</strong> totalidad ni parte <strong>de</strong> este libro pue<strong>de</strong> reproducirse o<br />

transmitirse por ningún procedimi<strong>en</strong>to electrónico o mecánico, incluy<strong>en</strong>do fotocopia,<br />

grabación magnética o cualquier almac<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> información y sistema <strong>de</strong> recuperación<br />

sin permiso <strong>de</strong>l autor y editor.


ESTUDIO<br />

PROSPECTIVO DELPHI<br />

LA SALUD<br />

BUCODENTAL EN<br />

ESPAÑA <strong>2020</strong><br />

T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />

CONSEJO GENERAL DE ODONTOLOGOS<br />

Y ESTOMATOLOGOS DE ESPAÑA


INDICE<br />

Estudio Prospectivo DELPHI<br />

PROLOGO AL ESTUDIO DELPHI <strong>2020</strong> 7<br />

PARTICIPANTES 9<br />

JUSTIFICACION 11<br />

OBJETIVOS Y METODOLOGIA 11<br />

PRIMERA PARTE: ANALISIS DE LAS TENDENCIAS EN EL EJERCICIO<br />

PROFESIONAL ODONTOLOGICO EN EL PERIODO 2008-<strong>2020</strong><br />

METODO DELPHI<br />

1. INTRODUCCION 17<br />

2. TENDENCIAS EN LA PREVALENCIA DE LAS ENFERMEDADES<br />

ODONTOLOGICAS EN ESPAÑA Y FACTORES DE RIESGO 19<br />

2.1. RIESGO DE ENFERMEDAD 19<br />

2.2. DEMANDA GLOBAL DE CUIDADOS DENTALES 20<br />

2.3. NECESIDAD CUIDADOS ESPECIFICOS 21<br />

2.4. IMPACTO DETERMINANTES DE SALUD 22<br />

2.5. IMPACTO FACTORES DE RIESGO 23<br />

2.6. PAPEL PROFESION EN FACTORES DE RIESGO 24<br />

3. TENDENCIAS MEDICAS Y CIENTIFICAS 25<br />

3.1. NOVEDADES DIAGNOSTICAS 25<br />

3.2.. FARMACOS/PRODUCTOS 25<br />

3.3. PAPEL DEL FLUOR 26<br />

4. TENDENCIAS SOCIO PROFESIONALES 27<br />

4.1. INFLUENCIA POBLACION INMIGRANTE 27<br />

4.2. DEMANDAS DE TRATAMIENTO 28<br />

4.3. REPARTO DEL TRABAJO CLINICO 29<br />

4.4. CONSUMO DE FARMACOS/PRODUCTOS 30<br />

5. TENDENCIAS EN POLITICAS SANITARIAS 31<br />

5.1. PRIORIDADES EN SALUD BUCODENTAL 31<br />

5.2. PROFESION DENTAL Y REDUCCION DE DESIGUALDADES EN<br />

SALUD ORAL 31<br />

5.3.. EVOLUCION OFERTA PUBLICA 32<br />

5.4. ASISTENCIA A DISCAPACITADOS PSIQUICOS 32<br />

5.5. MODELOS PROVISION SERVICIOS 33<br />

5


LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />

6. TENDENCIAS SITUACION PROFESIONAL 35<br />

6.1. NUMERO DENTISTAS 35<br />

6.2. DIFICULTADES MERCADO LABORAL 35<br />

6.3. CALIDAD VIDA PROFESIONAL 36<br />

6.4. TIPOLOGIA EJERCICIO PROFESIONAL 36<br />

6.5. COSTES POR CAPITULOS 37<br />

6.6. INGRESOS POR TIPO ACTIVIDAD CLINICA 38<br />

6.7. DEMOGRAFIA PROFESIONAL: EDAD Y SEXO 39<br />

6.8. GRADO DE ESPECIALIZACION 40<br />

6.9. EVOLUCION PERSONAL NO DENTISTA 40<br />

6.10. EVOLUCION INTRUSISMO 41<br />

6.11. PRECIOS Y COSTES DE SERVICIOS DENTALES 41<br />

6.12. MOVIMIENTOS MIGRATORIOS DE LOS DENTISTAS 42<br />

6.13. IMPACTO DE FACTORES EN LA CALIDAD DEL EJERCICIO<br />

PROFESIONAL 43<br />

7. ESCENARIO DE LA ODONTOLOGIA EN ESPAÑA EN EL <strong>2020</strong> 45<br />

7.1. EL ESCENARIO DE LA PREVALENCIA DE LAS PATOLOGIAS<br />

ODONTOLOGICAS Y DE LOS FACTORES DE RIESGO 45<br />

7.2. EL ESCENARIO DE LAS NOVEDADES MEDICAS Y CIENTIFICAS 47<br />

7.3. EL ESCENARIO DE LAS TENDENCIAS SOCIO-PROFESIONALES 47<br />

7.4. EL ESCENARIO DE LAS POLITICAS SANITARIAS 48<br />

7.5. EL ESCENARIO DE LA SITUACION PROFESIONAL 48<br />

6<br />

SEGUNDA PARTE: OBJETIVOS DE SALUD ORAL PARA EL<br />

<strong>2020</strong> EN ESPAÑA. METODO DELPHI<br />

1. INTRODUCCION 51<br />

2. ANALISIS DE LOS OBJETIVOS 53<br />

2.1. OBJETIVOS POBLACION INFANTIL Y ADOLESCENTE 53<br />

2.2. OBJETIVOS POBLACION ADULTA 57


PROLOGO AL ESTUDIO DELPHI <strong>2020</strong><br />

En 1997, el <strong>Consejo</strong> G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> <strong>Colegios</strong> <strong>de</strong> Odontólogos y Estomatólogos<br />

<strong>en</strong>cargó <strong>la</strong> realización <strong>de</strong> un estudio con metodología DELPHI sobre <strong>la</strong> “Salud <strong>bucod<strong>en</strong>tal</strong><br />

<strong>en</strong> España. Odonto-estomatología 2005”. Ese estudio cualitativo realizaba proyecciones<br />

<strong>de</strong> diversos aspectos <strong>de</strong> <strong>la</strong> profesión d<strong>en</strong>tal para el horizonte <strong>de</strong>l 2005.<br />

Des<strong>de</strong> <strong>en</strong>tonces han ocurrido numerosos cambios <strong>en</strong> nuestra profesión. Basta<br />

seña<strong>la</strong>r <strong>la</strong> evolución que se ha producido <strong>en</strong> los patrones epi<strong>de</strong>miológicos, <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>mografía<br />

profesional o <strong>en</strong> <strong>la</strong> provisión <strong>de</strong> servicios d<strong>en</strong>tales para hacernos una i<strong>de</strong>a <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

difer<strong>en</strong>cias sustanciales <strong>en</strong>tre el marco <strong>de</strong> <strong>la</strong> Odontología <strong>en</strong> el año 1997 y el actual.<br />

Son numerosos los retos a los que nos <strong>en</strong>fr<strong>en</strong>tamos al alcanzar ya <strong>la</strong> primera<br />

década <strong>de</strong>l segundo mil<strong>en</strong>io. Por ello, el <strong>Consejo</strong> G<strong>en</strong>eral no pue<strong>de</strong> ignorar <strong>la</strong> importancia<br />

que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> todos los abordajes que nos permitan, a través <strong>de</strong> una información<br />

obt<strong>en</strong>ida rigurosam<strong>en</strong>te, conocer <strong>la</strong> situación actual para p<strong>la</strong>nificar estrategias <strong>de</strong> futuro.<br />

En este s<strong>en</strong>tido v<strong>en</strong>imos trabajando y prueba <strong>de</strong> ello son <strong>la</strong>s sucesivas Encuestas<br />

<strong>de</strong> <strong>salud</strong> <strong>bucod<strong>en</strong>tal</strong> que periódicam<strong>en</strong>te se vi<strong>en</strong><strong>en</strong> realizando, los difer<strong>en</strong>tes estudios<br />

que se han <strong>en</strong>cargado, los múltiples informes que se van emiti<strong>en</strong>do. Toda esta estrategia<br />

nos parece imprescindible al objeto <strong>de</strong> disponer <strong>de</strong> <strong>la</strong> máxima información posible<br />

pues sin información, <strong>la</strong>s estrategias ti<strong>en</strong><strong>en</strong> poco fundam<strong>en</strong>to.<br />

Sigui<strong>en</strong>do esta política, el <strong>Consejo</strong> G<strong>en</strong>eral ha <strong>en</strong>cargado a los Profesores<br />

D<strong>en</strong>is Bourgeois <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong> Lyon (Francia) y a Juan Carlos Llodra <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

Universidad <strong>de</strong> Granada, <strong>la</strong> coordinación <strong>de</strong>l pres<strong>en</strong>te estudio con metodología DEL-<br />

PHI cuyo objetivo es analizar <strong>la</strong>s T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> <strong>la</strong> Profesión D<strong>en</strong>tal y los Objetivos <strong>de</strong><br />

Salud Oral para el horizonte <strong>de</strong>l <strong>2020</strong>.<br />

Los datos que aquí se pres<strong>en</strong>tan sobre el esc<strong>en</strong>ario <strong>de</strong> <strong>la</strong> odontología <strong>en</strong><br />

España <strong>en</strong> el <strong>2020</strong> así como los Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral que se propon<strong>en</strong> para el <strong>2020</strong><br />

serán sin ninguna duda <strong>de</strong> gran utilidad para el lector.<br />

Quiero agra<strong>de</strong>cer a todos los expertos que han co<strong>la</strong>borado <strong>en</strong> el pres<strong>en</strong>te estudio<br />

el esfuerzo <strong>de</strong>sinteresado que han realizado. La información proporcionada por<br />

expertos <strong>de</strong>l mundo universitario, <strong>de</strong>l ámbito colegial, <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Socieda<strong>de</strong>s Ci<strong>en</strong>tíficas, <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> Administración Pública, así como los com<strong>en</strong>tarios valiosos <strong>de</strong> los consultores externos,<br />

nos permite t<strong>en</strong>er una visión multidisciplinar y <strong>en</strong>riquecida <strong>de</strong> <strong>la</strong>s T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y<br />

Objetivos <strong>de</strong> Salud para el <strong>2020</strong>.<br />

Manuel Alfonso Vil<strong>la</strong> Vigil<br />

Presid<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l <strong>Consejo</strong> G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> <strong>Colegios</strong> <strong>de</strong> Odontólogos y Estomatólogos <strong>de</strong> España<br />

7


PARTICIPANTES EXPERTOS<br />

Repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> Socieda<strong>de</strong>s Ci<strong>en</strong>tíficas <strong>de</strong>l <strong>Consejo</strong> (8 expertos)<br />

SESPO Dr. Elías Casals<br />

Dr. José Manuel Almerich<br />

Sociedad <strong>de</strong> Odontopediatría Dr. Miguel Hernán<strong>de</strong>z Juyol<br />

SEPA Dr. Juan B<strong>la</strong>nco<br />

Sociedad <strong>de</strong> Odont. Infantil Integrada Dra. Antonia Domínguez<br />

Sociedad <strong>de</strong> Odontología Conservadora Dr. José Domingo González<br />

Sociedad Españo<strong>la</strong> <strong>de</strong> Gerodontología Dr. Andrés B<strong>la</strong>nco Carrión<br />

Sociedad españo<strong>la</strong> <strong>de</strong> Odontoestomatología<br />

para el minusválido y<br />

paci<strong>en</strong>tes especiales Dr. Joaquín <strong>de</strong> Nova<br />

Repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad (5 expertos)<br />

Repres<strong>en</strong>tante <strong>de</strong> <strong>la</strong> Confer<strong>en</strong>cia Nacional<br />

<strong>de</strong> <strong>de</strong>canos <strong>de</strong> Odontología Dr. Mariano Sanz<br />

Profesores Universitarios (4 miembros)<br />

Perfil <strong>de</strong> Odontopediatría Dra. El<strong>en</strong>a Barberia<br />

Perfil <strong>de</strong> Odontología Restauradora Dr. Esteban Brau<br />

Perfil <strong>de</strong> Periodoncia Dr. José Javier Echevarría<br />

Perfil <strong>de</strong> Patología y Medicina Oral Dr. José Vic<strong>en</strong>te Bagán<br />

Repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> <strong>la</strong> Administración Pública (2 expertos)<br />

Repres<strong>en</strong>tante <strong>de</strong>l P<strong>la</strong>n <strong>de</strong> <strong>salud</strong><br />

<strong>bucod<strong>en</strong>tal</strong> <strong>de</strong> Extremadura Dr. Jesús Rueda<br />

Repres<strong>en</strong>tante <strong>de</strong>l PADI <strong>de</strong> Navarra Dr. Joaquín Artazcoz<br />

Repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> <strong>Colegios</strong> <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas <strong>de</strong> España (5 expertos)<br />

Presid<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l <strong>Consejo</strong> G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong><br />

Odontólogos y Estomatólogos <strong>de</strong> España Dr. Alfonso Vil<strong>la</strong> Vigil<br />

Estudio Prospectivo DELPHI<br />

9


LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />

10<br />

Presid<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l Colegio <strong>de</strong> Cataluña Dr. José Luis Navarro<br />

Presid<strong>en</strong>te <strong>de</strong> los <strong>Colegios</strong> <strong>de</strong> Andalucía Dr. Luis Cáceres<br />

Presid<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l Colegio <strong>de</strong> Madrid Dr. Sabino Ochandiano<br />

Presid<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l Colegio <strong>de</strong> Val<strong>en</strong>cia Dr. Andrés P<strong>la</strong>za<br />

Repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> Jóv<strong>en</strong>es D<strong>en</strong>tistas (1 experto)<br />

Dr. Héctor Tafal<strong>la</strong><br />

Consultores externos: 3 expertos<br />

Dr. B<strong>la</strong>s Noguerol<br />

Dr. Fe<strong>de</strong>rico Simón<br />

Dr. José Manuel Freire


JUSTIFICACION<br />

Estudio Prospectivo DELPHI<br />

Los cambios producidos <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>mografía profesional, <strong>en</strong> los patrones epi<strong>de</strong>miológicos <strong>en</strong><br />

España, y <strong>en</strong> <strong>la</strong> provisión <strong>de</strong> servicios d<strong>en</strong>tales, <strong>en</strong> <strong>la</strong>s últimas dos décadas, justifican pl<strong>en</strong>am<strong>en</strong>te<br />

abordar un análisis serio y profundo <strong>de</strong> <strong>la</strong>s t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> <strong>la</strong> odontología, <strong>en</strong> su más<br />

amplio concepto, <strong>en</strong> nuestro país. A este respecto se p<strong>la</strong>nifica un estudio cualitativo, coordinado<br />

por el Prof. D<strong>en</strong>is Bourgeois y su equipo <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong> Lyon (Francia), contando<br />

con repres<strong>en</strong>tantes expertos <strong>de</strong> varias Socieda<strong>de</strong>s Ci<strong>en</strong>tíficas españo<strong>la</strong>s, Profesores<br />

Universitarios <strong>de</strong> difer<strong>en</strong>tes perfiles, miembros <strong>de</strong> <strong>la</strong> Administración Pública y repres<strong>en</strong>tantes<br />

<strong>de</strong> los <strong>Colegios</strong> <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas <strong>de</strong> España. Asimismo, se propone analizar y proponer, <strong>en</strong><br />

base a <strong>la</strong>s directrices <strong>de</strong>l Docum<strong>en</strong>to conjunto <strong>de</strong> <strong>la</strong> OMS/FDI/IADR 1<br />

, los Objetivos <strong>de</strong> <strong>salud</strong><br />

Oral para el año <strong>2020</strong> para España.<br />

OBJETIVOS Y METODOLOGIA<br />

OBJETIVOS<br />

Analizar los posibles esc<strong>en</strong>arios <strong>de</strong> <strong>la</strong>s t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> el ejercicio profesional <strong>en</strong><br />

España para el año <strong>2020</strong><br />

Proponer los Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral <strong>en</strong> España para el año <strong>2020</strong><br />

METODOLOGIA<br />

Se ha utilizado el método Delphi 2 , específicam<strong>en</strong>te el método <strong>de</strong> expertos para <strong>la</strong> estructuración<br />

<strong>de</strong> cons<strong>en</strong>so. Para ello se recopi<strong>la</strong> <strong>la</strong> información histórica disponible y se int<strong>en</strong>tan<br />

buscar posibles t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias o ciclos evolutivos que nos permitan conocer los posibles <strong>en</strong>tornos<br />

futuros. Se <strong>de</strong>fine <strong>la</strong> técnica Delphi como "un método <strong>de</strong> estructuración <strong>de</strong> un proceso<br />

<strong>de</strong> comunicación grupal que es efectivo a <strong>la</strong> hora <strong>de</strong> permitir a un grupo <strong>de</strong> individuos, como<br />

1 Hob<strong>de</strong>ll M, Peters<strong>en</strong> PE, C<strong>la</strong>rkson J, Johnson N. Global goals for oral health <strong>2020</strong>. Int D<strong>en</strong>t J 2003; 53:<br />

285 288.<br />

2 Linstone, H., Turoff, M.: " The Delphi Method. Techniques and Applications ", Addison-Wesley, 1975, p.3.<br />

11


LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />

un todo, tratar un problema complejo". Consiste <strong>en</strong> <strong>la</strong> selección <strong>de</strong> un grupo <strong>de</strong> expertos a<br />

los que se les pregunta su opinión sobre cuestiones referidas a acontecimi<strong>en</strong>tos futuros.<br />

Las estimaciones <strong>de</strong> los expertos se realizan <strong>en</strong> sucesivas rondas, anónimas, al objeto <strong>de</strong><br />

tratar <strong>de</strong> conseguir cons<strong>en</strong>so, pero mant<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>la</strong> máxima autonomía por parte <strong>de</strong> los participantes.<br />

Por lo tanto, <strong>la</strong> capacidad <strong>de</strong> predicción <strong>de</strong>l Delphi se basa <strong>en</strong> <strong>la</strong> utilización sistemática <strong>de</strong><br />

un juicio intuitivo emitido por un grupo <strong>de</strong> expertos. Las principales características <strong>de</strong>l método<br />

se fundam<strong>en</strong>tan <strong>en</strong> el anonimato <strong>de</strong> los participantes (con el objetivo <strong>de</strong> evitar f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>os<br />

<strong>de</strong> dominancia, autoridad o afiliaciones interpersonales), interacción con feedback contro<strong>la</strong>do<br />

(los expertos son consultados más <strong>de</strong> una vez) y análisis cuantitativo <strong>de</strong> <strong>la</strong>s respuestas<br />

(<strong>de</strong>terminando el nivel <strong>de</strong> cons<strong>en</strong>so).<br />

Circu<strong>la</strong>ción: se <strong>en</strong>ti<strong>en</strong><strong>de</strong> por circu<strong>la</strong>ción a los sucesivos cuestionarios que se pres<strong>en</strong>ta<br />

al grupo <strong>de</strong> expertos. Se han realizado dos circu<strong>la</strong>ciones (una inicial <strong>de</strong> posicionami<strong>en</strong>to<br />

y una segunda <strong>de</strong> rectificación una vez analizadas <strong>la</strong>s respuestas <strong>de</strong>l grupo).<br />

Cuestionarios: t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta los dos objetivos p<strong>la</strong>nteados, c<strong>la</strong>ram<strong>en</strong>te difer<strong>en</strong>tes<br />

(aunque interre<strong>la</strong>cionados) hemos t<strong>en</strong>ido que trabajar con dos cuestionarios difer<strong>en</strong>ciados,<br />

por consi<strong>de</strong>rarlo lo más apropiado <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el punto <strong>de</strong> vista metodológico:<br />

12<br />

Un Cuestionario <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong>s T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> el ejercicio profesional.<br />

Otro Cuestionario específico <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a los Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral <strong>en</strong><br />

España.<br />

Panel <strong>de</strong> expertos (24 miembros)<br />

Repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> Socieda<strong>de</strong>s Ci<strong>en</strong>tíficas <strong>de</strong>l <strong>Consejo</strong>: (8 expertos).<br />

Repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad: (5 expertos).<br />

Repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> <strong>la</strong> Administración Pública: (2 expertos).<br />

Repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> <strong>Colegios</strong> <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas <strong>de</strong> España: (5 expertos).<br />

Repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> Jóv<strong>en</strong>es D<strong>en</strong>tistas: 1 panelista.<br />

Consultores externos: 3 expertos.<br />

Coordinadores: por su amplia experi<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> dirigir grupos <strong>de</strong> trabajo y estudios<br />

Delphi, ha actuado <strong>en</strong> calidad <strong>de</strong> mo<strong>de</strong>rador y coordinador <strong>de</strong>l proyecto el Prof. D<strong>en</strong>is<br />

Bourgeois <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong> Lyon (Francia) apoyado por el Prof. Juan Carlos<br />

Llodra Calvo <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong> Granada.


Estudio Prospectivo DELPHI<br />

Tareas previas: antes <strong>de</strong> iniciar el Delphi los Coordinadores realizaron <strong>la</strong>s sigui<strong>en</strong>tes<br />

tareas previas:<br />

Delimitar el contexto y el horizonte temporal <strong>en</strong> el que <strong>de</strong>seábamos realizar <strong>la</strong><br />

previsión (<strong>2020</strong>).<br />

Contactar con todos los panelistas explicándoles c<strong>la</strong>ram<strong>en</strong>te qué se pret<strong>en</strong><strong>de</strong><br />

así como cuales serían sus compromisos <strong>de</strong> co<strong>la</strong>boración.<br />

Explicar c<strong>la</strong>ram<strong>en</strong>te a los panelistas <strong>en</strong> qué consistía el método y cuáles eran<br />

los objetivos <strong>de</strong>l mismo.<br />

Fases <strong>de</strong>l Delphi: como se ha seña<strong>la</strong>do previam<strong>en</strong>te, se realizaron dos circu<strong>la</strong>ciones:<br />

Primera circu<strong>la</strong>ción (octubre 2008): consistió <strong>en</strong> el <strong>en</strong>vío <strong>de</strong> los dos cuestionarios<br />

(T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud). Los cuestionarios <strong>en</strong> esta primera<br />

fase eran "abiertos" al objeto <strong>de</strong> que los panelistas pudieran establecer<br />

sus prefer<strong>en</strong>cias, añadir suger<strong>en</strong>cias e indicar sus com<strong>en</strong>tarios con<br />

total libertad. Una vez <strong>de</strong>vueltos, se procedió a una <strong>la</strong>bor <strong>de</strong> síntesis y<br />

selección, obt<strong>en</strong>iéndose un conjunto manejable <strong>de</strong> ev<strong>en</strong>tos, <strong>en</strong> el que cada<br />

uno está <strong>de</strong>finido <strong>de</strong> <strong>la</strong> manera más c<strong>la</strong>ra posible. Se realizó un análisis<br />

estadístico <strong>de</strong> <strong>la</strong>s previsiones <strong>de</strong> cada ev<strong>en</strong>to. El análisis se c<strong>en</strong>tró <strong>en</strong> el<br />

cálculo <strong>de</strong> <strong>la</strong> mediana, media, moda, y cálculo <strong>de</strong> los perc<strong>en</strong>tiles globales<br />

<strong>de</strong>l grupo <strong>de</strong> expertos.<br />

Segunda circu<strong>la</strong>ción (diciembre 2008): los panelistas volvieron a recibir<br />

otros dos cuestionarios. Uno, sobre análisis <strong>de</strong> T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias (cont<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do<br />

aspectos que no habían quedado lo sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te cons<strong>en</strong>suados <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

primera circu<strong>la</strong>ción, así como aspectos complem<strong>en</strong>tarios que surgieron<br />

<strong>de</strong>l análisis <strong>de</strong> <strong>la</strong> primera vuelta). Otro cuestionario, re<strong>la</strong>tivo a aquellos<br />

indicadores mejor puntuados <strong>en</strong> <strong>la</strong> primera vuelta <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a los posibles<br />

Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral. Para este cuestionario se solicitó a los<br />

expertos nos indicas<strong>en</strong> el valor propuesto para cada indicador para el<br />

<strong>2020</strong>. Al objeto <strong>de</strong> facilitarle esta <strong>la</strong>bor, se remitieron los valores actuales<br />

para cada indicador.<br />

Reunión <strong>de</strong> Cons<strong>en</strong>so (febrero 2009): posteriorm<strong>en</strong>te a <strong>la</strong>s dos circu<strong>la</strong>ciones,<br />

se procedió a convocar una Confer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> Cons<strong>en</strong>so con <strong>la</strong> sigui<strong>en</strong>te metodología:<br />

13


LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />

14<br />

Exposición <strong>de</strong> los resultados obt<strong>en</strong>idos <strong>de</strong> <strong>la</strong>s predicciones <strong>de</strong>l trabajo<br />

previo, análisis <strong>de</strong> los estadísticos, <strong>de</strong> los com<strong>en</strong>tarios y argum<strong>en</strong>tos<br />

aportados por los expertos.<br />

Primer turno <strong>de</strong> pa<strong>la</strong>bra para matizar algunos aspectos que pudieran<br />

requerir alguna explicación adicional. En ningún caso se permitió volver<br />

a discutir lo ya establecido previam<strong>en</strong>te por cons<strong>en</strong>so.<br />

Análisis <strong>de</strong> <strong>la</strong>s discusiones y conclusiones.<br />

Análisis <strong>de</strong> los datos: se realizaron análisis cualitativos y cuantitativos <strong>de</strong> ambas circu<strong>la</strong>ciones.<br />

Para el Delphi <strong>de</strong> T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias: <strong>en</strong> <strong>la</strong>s preguntas con tres respuestas cerradas<br />

(Mejor-Igual-Peor; Aum<strong>en</strong>to-Estable-Disminución, etc.) se ha consi<strong>de</strong>rado que<br />

existía un alto nivel <strong>de</strong> cons<strong>en</strong>so cuando alguna <strong>de</strong> <strong>la</strong>s 3 respuestas alcanzaba<br />

al m<strong>en</strong>os el 75% <strong>de</strong>l total <strong>de</strong> expertos (18/24). Otras preguntas estaban pres<strong>en</strong>tadas<br />

<strong>en</strong> una esca<strong>la</strong> <strong>de</strong> Likert <strong>de</strong> 1-5 puntos con los sigui<strong>en</strong>tes códigos:<br />

totalm<strong>en</strong>te <strong>de</strong> acuerdo (5)<br />

<strong>de</strong> acuerdo (4)<br />

parcialm<strong>en</strong>te <strong>de</strong> acuerdo (3)<br />

<strong>en</strong> <strong>de</strong>sacuerdo (2)<br />

totalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>de</strong>sacuerdo (1)<br />

Para estas preguntas se ha consi<strong>de</strong>rado que existía cons<strong>en</strong>so cuando más <strong>de</strong>l<br />

75% <strong>de</strong> los expertos contestaron a <strong>la</strong> pregunta con los códigos 5 o 4 (totalm<strong>en</strong>te<br />

<strong>de</strong> acuerdo o <strong>de</strong> acuerdo). De <strong>la</strong> misma manera se consi<strong>de</strong>ró que existía<br />

cons<strong>en</strong>so cuando más <strong>de</strong>l 75% contestaron con los códigos 1 o 2 (<strong>en</strong> <strong>de</strong>sacuerdo<br />

o totalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>de</strong>sacuerdo).<br />

Para el Delphi <strong>de</strong> Objetivos: <strong>en</strong> <strong>la</strong> primera circu<strong>la</strong>ción se <strong>en</strong>vió a cada experto<br />

un listado <strong>de</strong> 48 posibles indicadores. Para cada uno <strong>de</strong> ellos se les solicitaba<br />

indicas<strong>en</strong> su nivel <strong>de</strong> prioridad <strong>en</strong> una esca<strong>la</strong> <strong>de</strong> 5 puntos (1=nada prioritario;<br />

5= totalm<strong>en</strong>te prioritario). Tras el análisis realizado <strong>de</strong> <strong>la</strong>s respuestas, se<br />

han ret<strong>en</strong>ido aquellos indicadores que fueron puntuados con código 4 ó 5 por<br />

al m<strong>en</strong>os el 75% <strong>de</strong> los expertos consultados. De esta manera fueron seleccionados<br />

22 indicadores para <strong>la</strong> segunda circu<strong>la</strong>ción, solicitándole a los expertos<br />

indicarán el valor propuesto para el <strong>2020</strong>. En el análisis <strong>de</strong> esta segunda<br />

fase se retuvieron <strong>la</strong>s medias para cada indicador (eliminando siempre los dos<br />

valores extremos, el valor más alto y más bajo propuesto para cada indicador).


Esquema G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong>l Delphi:<br />

Estudio Prospectivo DELPHI<br />

GRUPO ASESOR EQUIPO TECNICO PANEL EXPERTOS<br />

Definición <strong>de</strong> los<br />

Ev<strong>en</strong>tos<br />

Selección <strong>de</strong>l<br />

Panel <strong>de</strong> Expertos<br />

E<strong>la</strong>boración <strong>de</strong>l primer cuestionario<br />

Envío <strong>de</strong>l primer cuestionario<br />

Análisis estadístico <strong>de</strong>l primer<br />

cuestionario<br />

Incorporación <strong>de</strong> estadística<br />

al segundo cuestionario<br />

Envío <strong>de</strong>l segundo<br />

cuestionario<br />

Análisis estadístico final <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong>s respuestas <strong>de</strong> Grupo<br />

Incorporación <strong>de</strong> motivaciones<br />

personales y argum<strong>en</strong>taciones<br />

Reunión <strong>de</strong> cons<strong>en</strong>so con<br />

pres<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> los resultados<br />

al panel <strong>de</strong> expertos<br />

Discusión final <strong>en</strong> grupos <strong>de</strong><br />

trabajo<br />

Conclusiones e Informe final<br />

Respuesta al primer<br />

cuestionario<br />

Análisis <strong>de</strong> <strong>la</strong>s respuestas<br />

<strong>de</strong>l Grupo<br />

Comparación con<br />

<strong>la</strong>s emitidas <strong>en</strong> el<br />

primer cuestionario<br />

Respuesta segundo<br />

cuestionario<br />

15


PRIMERA PARTE<br />

Estudio Prospectivo DELPHI<br />

ANALISIS DE LAS TENDENCIAS EN EL<br />

EJERCICIO PROFESIONAL ODONTOLOGICO<br />

EN EL PERIODO 2008-<strong>2020</strong><br />

1. INTRODUCCION<br />

METODO DELPHI<br />

El ejercicio <strong>de</strong> <strong>la</strong> odontología <strong>en</strong> España se ha visto sometido a gran<strong>de</strong>s cambios <strong>en</strong> los últimos<br />

15 años. Sin que sea int<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> realizar un análisis exhaustivo <strong>de</strong> <strong>la</strong> situación, estos<br />

cambios pued<strong>en</strong> esquematizarse <strong>en</strong> tres gran<strong>de</strong>s áreas:<br />

Cambios epi<strong>de</strong>miológicos: <strong>la</strong>s tres últimas <strong>en</strong>cuestas epi<strong>de</strong>miológicas nacionales<br />

realizadas con los mismos criterios diagnósticos y tamaños muestrales 3 4 5, reve<strong>la</strong>n<br />

profundos cambios <strong>en</strong> <strong>la</strong> epi<strong>de</strong>miología <strong>de</strong> <strong>la</strong> caries y <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s periodontales <strong>en</strong><br />

3 Noguerol Rodríguez B, Llodra Calvo JC, Sicilia Felechosa A, Fol<strong>la</strong>na Murcia M. La <strong>salud</strong> <strong>bucod<strong>en</strong>tal</strong> <strong>en</strong><br />

España. 1994. Anteced<strong>en</strong>tes y perspectivas <strong>de</strong> futuro. Madrid: Ediciones Avances, 1995.<br />

4 Llodra JC, Bravo M, Cortés FJ. Encuesta <strong>de</strong> Salud Oral <strong>en</strong> España (2000). RCOE 2002;7:19-63.<br />

5 Bravo M, Casals E, Cortes J, Llodra JC. Encuesta <strong>de</strong> Salud Oral <strong>en</strong> España 2005. RCOE 2006;11:409-<br />

456.<br />

17


LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />

18<br />

España. En re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> caries d<strong>en</strong>tal se ha producido una importante disminución<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong>s cohortes infanto juv<strong>en</strong>iles durante el periodo 1993-2000 y una estabilización <strong>en</strong><br />

el periodo 2000-2005. En <strong>la</strong>s cohortes adultas se produjo también una disminución<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> gravedad <strong>de</strong>l proceso <strong>de</strong> caries <strong>en</strong> el mismo periodo, y una estabilización <strong>en</strong>tre<br />

los años 2000-2005. Los índices <strong>de</strong> restauración siguieron un patrón simi<strong>la</strong>r: aum<strong>en</strong>taron<br />

<strong>en</strong> el periodo 93-2000 y se estabilizaron <strong>en</strong> torno al 52-60% <strong>en</strong> el periodo 2000-<br />

2005. La patología periodontal siguió exactam<strong>en</strong>te <strong>la</strong> misma t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia: disminuyó <strong>en</strong><br />

el tramo 93-2000 y se estabilizó <strong>en</strong>tre 2000-2005.<br />

Cambios <strong>en</strong> los recursos humanos: <strong>en</strong>tre otros estudios interesantes realizados <strong>en</strong><br />

re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong>l número <strong>de</strong> recursos <strong>en</strong> odontología <strong>en</strong> España, el realizado<br />

por Bravo 6 <strong>de</strong>muestra que <strong>en</strong> el periodo 1987-97 <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción españo<strong>la</strong> creció un<br />

2.5% mi<strong>en</strong>tras que el número <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas se increm<strong>en</strong>tó un 136%. Este f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>o<br />

originó un <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>so <strong>de</strong>l 42% <strong>en</strong> el número medio <strong>de</strong> visitas por d<strong>en</strong>tista.<br />

Cambios <strong>en</strong> <strong>la</strong> provisión <strong>de</strong> servicios d<strong>en</strong>tales: <strong>en</strong> estos 15 años transcurridos, el<br />

sector público ha ampliado <strong>de</strong> manera muy consi<strong>de</strong>rable su cartera <strong>de</strong> servicios, emin<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción infantil compr<strong>en</strong>dida <strong>en</strong>tre los 6-15 años 7. Las experi<strong>en</strong>cias<br />

iníciales <strong>de</strong>l País Vasco y Navarra se han ido ext<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do (y continúan haciéndolo)<br />

a otras Comunida<strong>de</strong>s Autónomas. Por otra parte, <strong>la</strong> aparición <strong>de</strong> otras formas<br />

<strong>de</strong> ejercicio <strong>de</strong> <strong>la</strong> odontología (trabajo para otro d<strong>en</strong>tista, trabajo <strong>en</strong> policlínicas, aseguradoras,<br />

franquicias, etc.) han ido copando un porc<strong>en</strong>taje importante <strong>de</strong>l ejercicio<br />

habitual <strong>de</strong> <strong>la</strong> odontología (trabajo por cu<strong>en</strong>ta propia y g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te individual).<br />

6 Bravo M. Private d<strong>en</strong>tal visits per d<strong>en</strong>tist in Spain from 1987 to 1997. An analysis from the Spanish<br />

National Health Interview Surveys. Community D<strong>en</strong>t Oral Epi<strong>de</strong>miol 2002; 30:321-8.<br />

7 Cortes J, Cerviño S, Casals E. Servicios Públicos <strong>de</strong> Salud Bucod<strong>en</strong>tal <strong>en</strong> España. Legis<strong>la</strong>ción y<br />

cartera <strong>de</strong> servicios <strong>en</strong> <strong>la</strong>s CCAA 2005.2º ed. Barcelona.


Estudio Prospectivo DELPHI<br />

2. TENDENCIAS EN LA PREVALENCIA DE<br />

LAS ENFERMEDADES ODONTOLOGICAS<br />

EN ESPAÑA Y FACTORES DE RIESGO:<br />

2.1. RIESGO DE ENFERMEDAD<br />

Pregunta: ¿Cuál será <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong>l riesgo <strong>de</strong> caries <strong>en</strong> el s<strong>en</strong>o <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad<br />

españo<strong>la</strong> <strong>en</strong> <strong>2020</strong>?<br />

AUMENTA<br />

DISMINUYE<br />

Grupos <strong>de</strong><br />

riesgo<br />

Individuos <strong>de</strong><br />

riesgo<br />

Di<strong>en</strong>tes <strong>de</strong><br />

riesgo<br />

Riesgo Grupos Individuos Di<strong>en</strong>tes Superficies<br />

caries <strong>de</strong> riesgo <strong>de</strong> riesgo <strong>de</strong> riesgo <strong>de</strong> riesgo<br />

Disminuirá 8,7% 13% 18,2% 27,3%<br />

Estabilizará 56,5% 60,8% 59% 50%<br />

Superficies <strong>de</strong><br />

riesgo<br />

Aum<strong>en</strong>tará 34,8% 26,2% 22,8% 22,7%<br />

Interpretación: El riesgo va a continuar, existi<strong>en</strong>do cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que <strong>de</strong> ninguna manera<br />

va a disminuir <strong>de</strong> aquí al horizonte <strong>de</strong>l <strong>2020</strong> y ello in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l<br />

nivel <strong>de</strong> análisis consi<strong>de</strong>rado (grupo, individuo, di<strong>en</strong>te o superficie). En el<br />

mejor <strong>de</strong> los esc<strong>en</strong>arios, los expertos pi<strong>en</strong>san que se producirá una estabilización,<br />

si<strong>en</strong>do incluso posible un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l riesgo <strong>de</strong> patología.<br />

19


LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />

2.2. DEMANDA GLOBAL DE CUIDADOS DENTALES<br />

Pregunta: ¿Cómo pi<strong>en</strong>sa que evolucionará <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda global <strong>de</strong> cuidados d<strong>en</strong>tales<br />

<strong>en</strong> los sigui<strong>en</strong>tes grupos etarios?<br />

20<br />

AUMENTA<br />

DISMINUYE<br />

Edad<br />

< 6 años<br />

Edad<br />

7-12<br />

Edad<br />

15-18<br />

Edad<br />

35-44<br />

Edad<br />

65-74<br />

Demanda cuidados Edad Edad Edad Edad Edad<br />

globales < 6 años 7-12 15-18 35-44 65-74<br />

Disminuirá 4,2% 12,5% 8,3%<br />

Se estabilizará 25,0% 29,2% 41,7% 29,2% 12,5%<br />

Aum<strong>en</strong>tará 70,8% 70,8% 58,3% 58,3% 79.2%<br />

Interpretación: Cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que se no se va a producir una disminución <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda<br />

global <strong>de</strong> cuidados d<strong>en</strong>tales <strong>en</strong> ninguno <strong>de</strong> los grupos etarios, con una t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia<br />

c<strong>la</strong>ra a un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> esta <strong>de</strong>manda salvo <strong>en</strong> adolesc<strong>en</strong>tes y adultos<br />

jóv<strong>en</strong>es <strong>en</strong> que <strong>la</strong>s opiniones están divididas.


2.3. NECESIDAD CUIDADOS ESPECIFICOS<br />

Estudio Prospectivo DELPHI<br />

Pregunta: De manera más específica, y para cada uno <strong>de</strong> los sigui<strong>en</strong>tes grupos<br />

<strong>de</strong> edad, ¿cómo pi<strong>en</strong>sa que va a evolucionar <strong>la</strong> necesidad <strong>de</strong> cuidados<br />

d<strong>en</strong>tales <strong>de</strong> <strong>la</strong>s sigui<strong>en</strong>tes patologías? (En <strong>la</strong>s casil<strong>la</strong>s, señale<br />

D=disminución: E=estabilización, A=aum<strong>en</strong>to.)<br />

Necesidad cuidados Edad Edad Edad Edad Edad<br />

globales < 6 años 7-12 15-18 35-44 65-74<br />

Caries coronaria A 25% A 4,2% A 25%<br />

E 41,7% E 45,8% E 41,7% E 50% E 50%<br />

D 33,3% D 50,0% D 58,3% D 50% D 25%<br />

Caries radicu<strong>la</strong>r A 29,2% A 54,2%<br />

E 33,3% E 25,0%<br />

D 37,5% D 20,8%<br />

Bolsas mo<strong>de</strong>radas A 29,2% A 58,4%<br />

E 41,7% E 25,0%<br />

D 29,2% D 16,6%<br />

Bolsas profundas A 17,4% A 43,5%<br />

E 43,5% E 30,5%<br />

D 39,1% D 26,0%<br />

Fluorosis d<strong>en</strong>tal A 12,5% A 12,5% A 8,4%<br />

E 62,5% E 62,5% E 66,6%<br />

D 25,0% D 25,0% D 25,0%<br />

Maloclusiones A 43,5% A 52,2% A 39,1% A 21,7%<br />

E 56,5% E 43,5% E 47,8% E 60,8%<br />

D 0% D 4,3% D 13,1% D 17,5%<br />

Patología ATM A 66,7% A 62,5%<br />

E 33,3% E 37,5%<br />

Cáncer oral A 25,0% A 33,3%<br />

E 54,2% E 50,0%<br />

D 20,8% D 16,7%<br />

Interpretación: Caries coronarias: existe cons<strong>en</strong>so para afirmar que <strong>la</strong> caries coronaria<br />

no va a aum<strong>en</strong>tar existi<strong>en</strong>do por el contrario una dispersión <strong>en</strong> cuanto a si<br />

<strong>la</strong> situación va a estabilizarse o a disminuir.<br />

Caries radicu<strong>la</strong>r: <strong>en</strong> el grupo <strong>de</strong> 35-44 no existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a<br />

<strong>la</strong> evolución <strong>de</strong> esta patología. Por el contrario, <strong>en</strong> el grupo <strong>de</strong> 65-74 años<br />

hay cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que no va a disminuir y una t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia c<strong>la</strong>ra a un posible<br />

aum<strong>en</strong>to.<br />

21


LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />

22<br />

Bolsas mo<strong>de</strong>radas: para el grupo <strong>de</strong> 35-44 años no existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong><br />

lo que va a acontecer <strong>en</strong> cuanto a <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong> <strong>la</strong>s bolsas mo<strong>de</strong>radas.<br />

Para el grupo <strong>de</strong> 65-74 años existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que no van a disminuir y<br />

cerca <strong>de</strong>l 60% <strong>de</strong> los expertos pi<strong>en</strong>san que van a aum<strong>en</strong>tar.<br />

Bolsas profundas: <strong>en</strong> el grupo <strong>de</strong> 35-44 años existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que <strong>la</strong>s<br />

bolsas profundas no van a aum<strong>en</strong>tar pero dispersión <strong>en</strong> cuanto a si se producirá<br />

una estabilización o una disminución <strong>de</strong> <strong>la</strong>s mismas. En el grupo 65-<br />

74 años <strong>la</strong>s opiniones <strong>de</strong> los expertos rozan el cons<strong>en</strong>so para afirmar que<br />

no va a producirse un <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>so <strong>de</strong> <strong>la</strong>s mismas.<br />

Fluorosis d<strong>en</strong>tal: existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que <strong>la</strong> situación no va a disminuir, y<br />

<strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> los expertos opina que se va a estabilizar.<br />

Maloclusiones: cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que no van a disminuir y dispersión <strong>en</strong> cuanto<br />

a si se producirá un aum<strong>en</strong>to o una estabilización <strong>de</strong> <strong>la</strong> situación.<br />

Patología <strong>de</strong> <strong>la</strong> ATM: existe una t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia a que se va a producir un<br />

aum<strong>en</strong>to <strong>en</strong> <strong>la</strong> patología <strong>de</strong> <strong>la</strong> ATM <strong>de</strong> aquí al <strong>2020</strong>.<br />

Cáncer oral: cons<strong>en</strong>so <strong>de</strong> los expertos <strong>en</strong> que no se va a producir una disminución<br />

<strong>de</strong> aquí al <strong>2020</strong>, p<strong>en</strong>sando <strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> los expertos <strong>en</strong> que <strong>la</strong><br />

situación va a estabilizarse.<br />

2.4. IMPACTO DETERMINANTES DE SALUD<br />

Pregunta: ¿Cuál será <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong>l impacto <strong>de</strong> los <strong>de</strong>terminantes <strong>de</strong> <strong>salud</strong><br />

sobre <strong>la</strong> <strong>salud</strong> <strong>bucod<strong>en</strong>tal</strong> (para cada <strong>de</strong>terminante señale <strong>en</strong>tre<br />

1= ningún impacto y 5=máximo impacto) <strong>en</strong> cada grupo <strong>de</strong> edad?<br />

< 6 años 7-12 años 15-18 años 35-44 años 65-74 años<br />

(1-5) (1-5) (1-5) (1-5) (1-5)<br />

Acceso a<br />

los servicios<br />

d<strong>en</strong>tales<br />

Factores <strong>de</strong><br />

2,79 3,52 3,47 3 3,23<br />

riesgo socio<br />

culturales<br />

Factores <strong>de</strong><br />

3,86 3,59 3,54 3,50 3,41<br />

riesgo medio<br />

ambi<strong>en</strong>tales<br />

2,45 2,45 2,68 2,86 2,77<br />

Sistemas <strong>de</strong><br />

<strong>salud</strong><br />

3,2 3,6 3,25 2,55 3,25


Estudio Prospectivo DELPHI<br />

Interpretación: No existe cons<strong>en</strong>so <strong>de</strong> los expertos sobre el papel específico <strong>de</strong> los <strong>de</strong>terminantes<br />

<strong>de</strong> <strong>salud</strong>, lo cual refleja una opinión mayoritaria hacia un papel<br />

multifactorial <strong>de</strong> los mismos y un abordaje global <strong>de</strong> <strong>la</strong> situación. Ello explica<br />

<strong>en</strong> parte algunos resultados anteriores y reflejan <strong>en</strong> opinión <strong>de</strong> los expertos<br />

que <strong>de</strong>terminados factores escapan a <strong>la</strong> profesión d<strong>en</strong>tal (globalización<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> problemática).<br />

2.5. IMPACTO FACTORES DE RIESGO<br />

Pregunta: ¿Cómo pi<strong>en</strong>sa que será el impacto <strong>de</strong> los sigui<strong>en</strong>tes factores <strong>de</strong> riesgo<br />

<strong>en</strong> los difer<strong>en</strong>tes grupos etarios? (En <strong>la</strong>s casil<strong>la</strong>s <strong>en</strong> b<strong>la</strong>nco señale:<br />

P = peor que ahora, I = igual a ahora, M = mejor que ahora.)<br />

Factor <strong>de</strong><br />

riesgo<br />

< 6 años 7-12 años 15-18 años 35-44 años 65-74 años<br />

P: 30,4% P: 4,3% P: 4,3%<br />

Tabaco I: 8,7% I: 4,3% I: 21,7%<br />

M: 60,9% M: 91,4% M: 74%<br />

P: 69,5% P: 26% P: 21,7%<br />

Alcohol I: 21,7% I: 60,9% I: 56,6%<br />

M: 8,6% M: 13,1% M: 21,7%<br />

P: 42,1% P: 52,6% P: 66,7% P: 83,3% P: 66,7%<br />

Estrés/ansied. I: 52,6% I: 42,1% I: 33,3% I: 16,7% I: 33,3%<br />

M: 5,3% M: 5,3% M: 0% M: 0% M: 0%<br />

P: 47,4% P: 52,6% P: 66,7% P: 29,2% P: 25,0%<br />

Alim<strong>en</strong>tación I: 36,8% I: 31,6% I: 16,7% I: 45,8% I: 45,8%<br />

M: 15,8% M: 15,8% M: 16,7% M: 25,0% M: 29,2%<br />

Interpretación: Tabaco: cons<strong>en</strong>so para afirmar que <strong>la</strong> situación va a mejorar, es<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te<br />

<strong>en</strong> pob<strong>la</strong>ción adulta y <strong>en</strong> tercera edad, aunque también <strong>en</strong> adolesc<strong>en</strong>tes.<br />

Ello <strong>en</strong> teoría <strong>de</strong>bería <strong>de</strong> traducirse <strong>en</strong> una mejora periodontal y <strong>en</strong> una<br />

reducción <strong>de</strong> incid<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> cáncer oral.<br />

Alcohol: cons<strong>en</strong>so para afirmar que <strong>la</strong> situación no va a mejorar y concretam<strong>en</strong>te<br />

<strong>en</strong> el grupo adolesc<strong>en</strong>te se espera un empeorami<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l consumo<br />

<strong>de</strong> alcohol.<br />

Estrés/ansiedad: c<strong>la</strong>ro cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que el estrés no va a mejorar <strong>en</strong> ninguno<br />

<strong>de</strong> los grupos <strong>de</strong> edad con una c<strong>la</strong>ra t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia al empeorami<strong>en</strong>to fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te<br />

a partir <strong>de</strong> los 15 años.<br />

23


LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />

24<br />

Alim<strong>en</strong>tación: para los grupos infantiles y el grupo adolesc<strong>en</strong>te, existe<br />

cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que <strong>la</strong> alim<strong>en</strong>tación no va a mejorar, con una t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia al<br />

empeorami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> los grupos <strong>de</strong> 7-12 años y adolesc<strong>en</strong>tes. En los adultos<br />

si bi<strong>en</strong> hay cons<strong>en</strong>so a que <strong>la</strong> alim<strong>en</strong>tación no va a mejorar, no existe posicionami<strong>en</strong>to<br />

c<strong>la</strong>ro <strong>de</strong> si se estabilizará o empeorará.<br />

2.6. PAPEL PROFESION EN FACTORES DE RIESGO<br />

Pregunta: Con re<strong>la</strong>ción a los sigui<strong>en</strong>tes factores <strong>de</strong> riesgo, ¿cuál <strong>de</strong>bería ser el<br />

papel <strong>de</strong> <strong>la</strong> profesión d<strong>en</strong>tal <strong>en</strong> <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong> los mismos? (1 = papel<br />

nulo; 5 = papel máximo.)<br />

1 Nulo<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5 Máximo<br />

Alim<strong>en</strong>tación<br />

Estres<br />

Alcohol<br />

Tabaco<br />

0% 20% 40% 60% 80% 100%<br />

Interpretación: Existe alto cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> el papel <strong>de</strong> <strong>la</strong> profesión d<strong>en</strong>tal <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong><br />

reducción <strong>de</strong>l hábito tabáquico pero no así para el resto <strong>de</strong> los factores <strong>de</strong><br />

riesgo.


Estudio Prospectivo DELPHI<br />

3. TENDENCIAS MEDICAS Y CIENTIFICAS<br />

3.1. NOVEDADES DIAGNOSTICAS<br />

Pregunta: ¿Cómo pi<strong>en</strong>sa que <strong>la</strong>s noveda<strong>de</strong>s diagnósticas van a influir <strong>en</strong> <strong>la</strong>s<br />

sigui<strong>en</strong>tes patologías?<br />

GRAN INFL.<br />

BAJA INFL.<br />

Grado <strong>de</strong> influ<strong>en</strong>cia Caries Enf. periodont. Cáncer oral ATM<br />

Baja influ<strong>en</strong>cia 54,2% 33,3% 16,7% 33,3%<br />

Influ<strong>en</strong>cia mo<strong>de</strong>rada 37,5% 41,7% 33,3% 37,5%<br />

Gran influ<strong>en</strong>cia 8,3% 25,0% 50,0% 29,2%<br />

Interpretación: Los expertos están <strong>de</strong> acuerdo <strong>en</strong> minimizar el impacto <strong>de</strong> <strong>la</strong>s noveda<strong>de</strong>s<br />

diagnósticas salvo para el caso específico <strong>de</strong>l cáncer oral <strong>en</strong> el que albergan<br />

gran<strong>de</strong>s esperanzas.<br />

3.2. FARMACOS/PRODUCTOS<br />

Caries Enfermeda<strong>de</strong>s<br />

periodontales<br />

Cáncer oral ATM<br />

Pregunta: ¿Cómo pi<strong>en</strong>sa que los nuevos fármacos/productos influirán <strong>en</strong> <strong>la</strong>s<br />

sigui<strong>en</strong>tes patologías?<br />

25


LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />

26<br />

GRAN INFL.<br />

BAJA INFL.<br />

Patología Baja inf. Mo<strong>de</strong>rada inf. Gran influ<strong>en</strong>cia<br />

Caries 50,0% 37,5% 12,5%<br />

Enf. periodontal 16,7% 66,6% 33,3%<br />

S<strong>en</strong>sibilidad d<strong>en</strong>tinaria 20,8% 66,6% 16,7%<br />

B<strong>la</strong>nqueami<strong>en</strong>to d<strong>en</strong>tal 17,4% 56,5% 26,1%<br />

Halitosis 25,0% 45,8% 29,2%<br />

Patología combinada 21,7% 65,3% 13,0%<br />

Interpretación: Existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que los nuevos fármacos/productos no van a t<strong>en</strong>er<br />

gran influ<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> <strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> <strong>la</strong>s patologías seña<strong>la</strong>das.<br />

3.3. PAPEL DEL FLUOR<br />

Caries Enf.<br />

period.<br />

S<strong>en</strong>sib B<strong>la</strong>nq. Halitosis Patol.<br />

combin.<br />

Pregunta: Las políticas <strong>de</strong> <strong>salud</strong> <strong>bucod<strong>en</strong>tal</strong>, basadas <strong>en</strong> <strong>la</strong> administración <strong>de</strong><br />

flúor, han alcanzado su techo prev<strong>en</strong>tivo y ya no hay prácticam<strong>en</strong>te<br />

marg<strong>en</strong> para más reducción usando el flúor (1 = totalm<strong>en</strong>te <strong>de</strong> acuerdo;<br />

5 = totalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>de</strong>sacuerdo).<br />

1 Totalm<strong>en</strong>te <strong>de</strong><br />

acuerdo<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5 Totalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong><br />

<strong>de</strong>sacuerdo<br />

16.7% 27,8% 22.2% 27.8%<br />

0% 20% 40% 60% 80% 100%<br />

Interpretación: Las opiniones <strong>de</strong> los expertos están c<strong>la</strong>ram<strong>en</strong>te divididas <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción al<br />

posible "techo" prev<strong>en</strong>tivo <strong>de</strong>l flúor.


Edad<br />

< 6 años<br />

Edad<br />

7-12<br />

Edad<br />

15-18<br />

Estudio Prospectivo DELPHI<br />

4. TENDENCIAS SOCIO-PROFESIONALES<br />

4.1. INFLUENCIA POBLACIÓN INMIGRANTE<br />

Pregunta: ¿Cómo pi<strong>en</strong>sa que va a influir <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción inmigrante <strong>en</strong> <strong>la</strong>s t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias<br />

<strong>de</strong> necesidad <strong>de</strong> cuidados <strong>en</strong> los sigui<strong>en</strong>tes grupos etarios?<br />

AUMENTA<br />

DISMINUYE<br />

Edad<br />

35-44<br />

Edad<br />

65-74<br />

Edad Edad Edad Edad Edad<br />

< 6 años 7-12 15-18 35-44 65-74<br />

Disminuirán necesida<strong>de</strong>s 4,2% 4,2% 4,2% 8,4%<br />

No influirán 8,4% 8,4% 8,4% 16,7% 29,2%<br />

Aum<strong>en</strong>tarán necesida<strong>de</strong>s 87,5% 91,6% 87,5% 79,1% 62,5%<br />

Interpretación: Existe un c<strong>la</strong>ro cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción inmigrante va a aum<strong>en</strong>tar <strong>la</strong>s<br />

necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> cuidados <strong>bucod<strong>en</strong>tal</strong>es.<br />

Pregunta: La problemática <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción inmigrante <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> evolución<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> tratami<strong>en</strong>to d<strong>en</strong>tal, ¿requerirá, <strong>en</strong> su opinión,<br />

una política <strong>de</strong> <strong>salud</strong> específica (incluy<strong>en</strong>do el financiami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

misma), <strong>en</strong> sus aspectos <strong>de</strong> tratami<strong>en</strong>tos prev<strong>en</strong>tivos y/o curativos?<br />

27


LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />

Interpretación: No existe cons<strong>en</strong>so c<strong>la</strong>ro <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> una política<br />

específica, incluy<strong>en</strong>do el financiami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> misma, para <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción<br />

inmigrante ni <strong>en</strong> lo refer<strong>en</strong>te a los aspectos curativos ni <strong>en</strong> lo re<strong>la</strong>tivo a los<br />

aspectos prev<strong>en</strong>tivos.<br />

4.2. DEMANDAS DE TRATAMIENTOS<br />

Pregunta: ¿Cómo van a evolucionar <strong>la</strong>s <strong>de</strong>mandas <strong>de</strong> los sigui<strong>en</strong>tes tratami<strong>en</strong>tos<br />

odontológicos?<br />

28<br />

1 Totalm<strong>en</strong>te <strong>de</strong><br />

acuerdo<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5 Totalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong><br />

<strong>de</strong>sacuerdo<br />

AUMENTO<br />

DISMINUC.<br />

CURATIVA<br />

PREVENTIVA<br />

Res. Ttos.<br />

perio.<br />

0% 20% 40% 60% 80% 100%<br />

Ortod. Prot. Imp<strong>la</strong>nt. Estet. Prev.


Estudio Prospectivo DELPHI<br />

Demanda <strong>de</strong> tratami<strong>en</strong>to Disminuirá Se estabilizará Aum<strong>en</strong>tará<br />

Caries (tratami<strong>en</strong>tos restauradores) 33,3% 54,2% 12,5%<br />

Tratami<strong>en</strong>tos periodontales 4,1% 33,3% 62,5%<br />

Tratami<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> ortodoncia 33,3% 66,7%<br />

Tratami<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> prótesis 20,8% 16,7% 62,5%<br />

Imp<strong>la</strong>ntología 100%<br />

Tratami<strong>en</strong>tos estéticos 4,3% 95,7%<br />

Cuidados prev<strong>en</strong>tivos 33,3% 66,7%<br />

Interpretación: Existe un cons<strong>en</strong>so c<strong>la</strong>ro <strong>en</strong> <strong>de</strong>cir que no va a producirse una disminución<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda <strong>de</strong> <strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> los tratami<strong>en</strong>tos odontológicos, existi<strong>en</strong>do<br />

una t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia a opinar que todos van a aum<strong>en</strong>tar <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda salvo para<br />

los tratami<strong>en</strong>tos restauradores.<br />

4.3. REPARTO DEL TRABAJO CLINICO<br />

Pregunta: ¿Cómo pi<strong>en</strong>sa que será el peso (<strong>en</strong> cuanto a tiempo <strong>de</strong> trabajo) <strong>de</strong> los<br />

sigui<strong>en</strong>tes tratami<strong>en</strong>tos <strong>en</strong> <strong>la</strong> actividad <strong>de</strong>l d<strong>en</strong>tista?<br />

Actividad Disminuirá Se estabilizará Aum<strong>en</strong>tará<br />

Extracciones 87,5% 4,2% 8,4%<br />

Tratami<strong>en</strong>tos restauradores 20,8% 62,5% 16,7%<br />

Endodoncias 20,8% 54,2% 25,0%<br />

Tratami<strong>en</strong>tos estéticos 4,2% 8,4% 87,5%<br />

Tartrectomia 4,2% 37,5% 58,3%<br />

Raspado /alisado 4,2% 33,3% 62,5%<br />

Cirugía periodontal 25,0% 20,8% 54,2%<br />

Imp<strong>la</strong>ntología 12,5% 87,5%<br />

Prótesis removible 87,5% 8,4% 4,2%<br />

Prótesis fija 16,7% 50,0% 29,2%<br />

Prev<strong>en</strong>ción 8,4% 25,0% 66,7%<br />

Ortodoncia 29,2% 70,8%<br />

Interpretación: Existe cons<strong>en</strong>so para afirmar que va a producirse un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l peso<br />

específico <strong>de</strong> los tratami<strong>en</strong>tos estéticos, imp<strong>la</strong>ntología, prev<strong>en</strong>ción y ortodoncia.<br />

De <strong>la</strong> misma manera, también existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que va a produ-<br />

29


LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />

30<br />

cirse una disminución <strong>de</strong> exodoncias y <strong>de</strong> prótesis removibles. Para <strong>la</strong>s<br />

<strong>de</strong>más activida<strong>de</strong>s los expertos están <strong>de</strong> acuerdo <strong>en</strong> que no se producirá<br />

una disminución <strong>de</strong> <strong>la</strong>s mismas, pero ti<strong>en</strong><strong>en</strong> opinión dividida para saber si<br />

se estabilizarán o aum<strong>en</strong>tarán.<br />

4.4. CONSUMO DE FARMACOS/PRODUCTOS<br />

Pregunta: ¿Cómo pi<strong>en</strong>sa que será <strong>la</strong> evolución <strong>en</strong> el consumo o prescripción <strong>de</strong><br />

fármacos/productos sigui<strong>en</strong>tes?<br />

AUMENTO<br />

DISMINUC.<br />

Cepillos Cepillos<br />

Interd.<br />

D<strong>en</strong>tífr. Colut.<br />

flúor<br />

Fármaco/Producto Disminuirá Seguirá igual Aum<strong>en</strong>tará<br />

Cepillos 20,8% 79,2%<br />

Cepillos interd<strong>en</strong>tarios 29,2% 70,8%<br />

D<strong>en</strong>tífricos fluorados 54,2% 45,8%<br />

Colutorios fluorados 56,5% 43,5%<br />

Flúor profesional (barnices, geles) 4,2% 54,2% 41,6%<br />

Flúor sistémico (agua, sal, comp.) 41,7% 37,5% 20,8%<br />

Fármacos <strong>de</strong> auto prescripción 25,0% 33,3% 41,7%<br />

Interpretación: Existe gran cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que el mercado <strong>de</strong> cepillos va a aum<strong>en</strong>tar. Las<br />

opiniones están muy divididas <strong>en</strong> cuanto a los <strong>de</strong>más productos. Merece <strong>la</strong><br />

p<strong>en</strong>a resaltar que <strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> los expertos no pi<strong>en</strong>san que el flúor administrado<br />

"por vía sistémica" vaya a aum<strong>en</strong>tar.<br />

Flúor<br />

prof.<br />

Flúor<br />

sistem.<br />

Fármaco<br />

autopre.


Estudio Prospectivo DELPHI<br />

5. TENDENCIAS EN POLITICAS SANITARIAS<br />

5.1. PRIORIDADES EN SALUD BUCODENTAL<br />

Pregunta: En re<strong>la</strong>ción a cuáles pi<strong>en</strong>sa Ud. que serán <strong>la</strong>s priorida<strong>de</strong>s <strong>en</strong> materia<br />

<strong>de</strong> política <strong>en</strong> <strong>salud</strong> <strong>bucod<strong>en</strong>tal</strong>, exprese su opinión (para cada una <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong>s 3 priorida<strong>de</strong>s señale <strong>en</strong>tre 1 = nada probable y 5 = totalm<strong>en</strong>te probable):<br />

1 = nada probable | 5 = totalm<strong>en</strong>te probable<br />

Reducir <strong>la</strong>s <strong>de</strong>sigualda<strong>de</strong>s <strong>en</strong> <strong>salud</strong> 3,08<br />

Aum<strong>en</strong>tar el grado <strong>de</strong> cobertura <strong>de</strong> los cuidados d<strong>en</strong>tales 3,34<br />

Aum<strong>en</strong>tar <strong>la</strong> <strong>salud</strong> media <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción 3,5<br />

Interpretación: Existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que el <strong>en</strong>foque <strong>de</strong>be ser multisectorial, si<strong>en</strong>do viables<br />

varias estrategias. No se <strong>de</strong>spr<strong>en</strong><strong>de</strong> una prioridad c<strong>la</strong>ram<strong>en</strong>te ais<strong>la</strong>da.<br />

5.2. PROFESION DENTAL Y REDUCCION DE DESIGUALDADES EN SALUD ORAL<br />

Pregunta: ¿Cómo pi<strong>en</strong>sa que va a ser el peso <strong>de</strong> <strong>la</strong> profesión d<strong>en</strong>tal <strong>en</strong> <strong>la</strong> reducción<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>de</strong>sigualda<strong>de</strong>s <strong>en</strong> <strong>salud</strong> oral <strong>en</strong> España? (1 = papel nulo;<br />

5 = papel máximo.)<br />

1 Nulo<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5 Máximo<br />

38.9% 44.4%<br />

0% 20% 40% 60% 80% 100%<br />

Interpretación: Los expertos están divididos acerca <strong>de</strong>l posible papel <strong>de</strong> <strong>la</strong> profesión <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

reducción <strong>de</strong> <strong>de</strong>sigualda<strong>de</strong>s si<strong>en</strong>do minoritarios los que le conced<strong>en</strong> un<br />

papel relevante <strong>en</strong> este asunto.<br />

31


LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />

5.3. EVOLUCION OFERTA PUBLICA<br />

Pregunta: De los sigui<strong>en</strong>tes tratami<strong>en</strong>tos, ¿cuáles pi<strong>en</strong>sa que estarán cubiertos<br />

por <strong>la</strong> oferta pública para cada uno <strong>de</strong> los sigui<strong>en</strong>tes grupos?<br />

32<br />

Edad:


Estudio Prospectivo DELPHI<br />

Interpretación: Existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a que <strong>de</strong>be <strong>de</strong> ser el Sistema Público qui<strong>en</strong><br />

gestione <strong>la</strong> at<strong>en</strong>ción sanitaria a los discapacitados psíquicos, tanto <strong>en</strong> su<br />

aspecto <strong>de</strong> financiación como <strong>en</strong> los aspectos <strong>de</strong> asist<strong>en</strong>cia clínica.<br />

5.5. MODELOS PROVISION SERVICIOS<br />

Pregunta: Para <strong>la</strong>s nuevas prestaciones públicas, ¿cuál pi<strong>en</strong>sa que será <strong>la</strong> t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia<br />

mayoritaria <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a los mo<strong>de</strong>los <strong>de</strong> provisión <strong>de</strong> servicios<br />

<strong>en</strong> cada grupo <strong>de</strong> los seña<strong>la</strong>dos? (Marque con una cruz X <strong>la</strong>s<br />

casil<strong>la</strong>s que estime oportunas.)<br />

Mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> provisión Niños Adultos 3ª Edad Embaraz. Discap.<br />

<strong>de</strong> servicios<br />

Desarrollo con recursos<br />

públicos (C<strong>en</strong>tros Salud)<br />

45,8% 25,0% 50,0% 79,2% 83,3%<br />

Capitación concertada<br />

con d<strong>en</strong>tistas privados<br />

70,8% 29,2% 41,7% 12,5% 16,7%<br />

Pago por acto médico 4,2% 25,0% 29,2% 8,4% 12,5%<br />

Interpretación: Existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a que el Sistema Público a través <strong>de</strong> sus<br />

C<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> At<strong>en</strong>ción Primaria, gestione <strong>la</strong> at<strong>en</strong>ción d<strong>en</strong>tal <strong>de</strong> embarazadas<br />

y discapacitados. Para <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción infantil, los expertos se <strong>de</strong>cantan mayoritariam<strong>en</strong>te<br />

pero sin cons<strong>en</strong>so c<strong>la</strong>ro hacia el sistema <strong>de</strong> capitación.<br />

33


Estudio Prospectivo DELPHI<br />

6. TENDENCIAS SITUACION PROFESIONAL<br />

6.1. NUMERO DE DENTISTAS<br />

Pregunta: En re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong>l número <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas, ¿cómo pi<strong>en</strong>sa que<br />

va a producirse?<br />

AUMENTA<br />

DISMINUYE<br />

Evolución %<br />

Seguirá creci<strong>en</strong>do sin ningún tipo <strong>de</strong> control 62,5%<br />

Seguirá creci<strong>en</strong>do pero con un control 12,5%<br />

Se estabilizará 25,0%<br />

Disminuirá 0%<br />

Interpretación: Existe cons<strong>en</strong>so para afirmar que <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong>l número <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas ti<strong>en</strong><strong>de</strong><br />

al alza, con una mayoría que opina que este aum<strong>en</strong>to t<strong>en</strong>drá lugar sin<br />

ningún tipo <strong>de</strong> control.<br />

6.2. DIFICULTADES MERCADO LABORAL<br />

Pregunta: En re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong>s t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong>l mercado <strong>la</strong>boral,<br />

¿cómo pi<strong>en</strong>sa que será el ejercicio profesional?<br />

35


LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />

36<br />

Más fácil que ahora 4,2%<br />

Igual que ahora 12,5%<br />

Más difícil que ahora 83,3%<br />

6.3. CALIDAD VIDA PROFESIONAL<br />

Pregunta: En re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> calidad <strong>de</strong> vida profesional, ¿cómo pi<strong>en</strong>sa que será <strong>la</strong><br />

evolución?<br />

Más agradable que hoy<br />

Igual que hoy 16,7%<br />

Más <strong>de</strong>sagradable que hoy 83,3%<br />

MEJOR<br />

PEOR<br />

Interpretación: Cons<strong>en</strong>so c<strong>la</strong>ro <strong>en</strong> que el ejercicio profesional será más difícil que ahora y<br />

que <strong>la</strong> calidad <strong>de</strong> vida profesional será peor que <strong>en</strong> <strong>la</strong> actualidad.<br />

6.4. TIPOLOGIA EJERCICIO PROFESIONAL<br />

Ejercicio profesional Calidad vida profesional<br />

Pregunta: En re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> tipología <strong>de</strong> ejercicio profesional, ¿cómo pi<strong>en</strong>sa que<br />

evolucionará cada una <strong>de</strong> <strong>la</strong>s sigui<strong>en</strong>tes modalida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> ejercicio?


AUMENTA<br />

DISMINUYE<br />

Estudio Prospectivo DELPHI<br />

Tipología <strong>de</strong>l ejercicio Aum<strong>en</strong>tará Se estabiliza Disminuirá<br />

Clínica unitaria 4,3% 95,7%<br />

Trabajo para otro d<strong>en</strong>tista 78,2% 17,4% 4,3%<br />

Trabajo <strong>en</strong> Policlínica 91,7% 4,2% 4,2%<br />

Trabajo <strong>en</strong> clínica <strong>de</strong> franquicia 57,1% 38% 4,9%<br />

Pluriempleo <strong>en</strong> varias clínicas 78,3% 17,4% 4,3%<br />

Trabajo <strong>en</strong> el sector público 43,5% 56,5%<br />

Interpretación: Cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> afirmar que el ejercicio profesional ais<strong>la</strong>do, <strong>en</strong> clínica unitaria<br />

va a disminuir y que va a producirse un cambio <strong>en</strong> <strong>la</strong> tipología <strong>de</strong> ejercicio<br />

profesional con una t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia c<strong>la</strong>ra al agrupami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> profesionales. En<br />

re<strong>la</strong>ción al Sector Público no existe cons<strong>en</strong>so sobre su papel <strong>en</strong> el esc<strong>en</strong>ario<br />

<strong>de</strong>l <strong>2020</strong>.<br />

6.5. COSTES POR CAPITULOS<br />

Clínica<br />

unitaria<br />

Para otro<br />

d<strong>en</strong>tista<br />

Policlínica<br />

Franquicia<br />

Pluriempleo<br />

varias<br />

clínicas<br />

Sector<br />

público<br />

Pregunta: En re<strong>la</strong>ción a los capítulos sigui<strong>en</strong>tes, ¿cómo pi<strong>en</strong>sa que será <strong>la</strong> evolución<br />

<strong>en</strong> los costes para el profesional?<br />

37


LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />

38<br />

Costes Disminuirán Se estabilizan Aum<strong>en</strong>tarán<br />

Higi<strong>en</strong>e/asepsia 26% 74%<br />

Seguros profesionales 13% 87%<br />

Costes <strong>de</strong> personal 17,4% 82,6%<br />

Cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> normas sanitarias 22,7% 77,3%<br />

Laboratorio <strong>de</strong> prótesis 8,7% 47,8% 43,5%<br />

Financiami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> jubi<strong>la</strong>ción 13% 21,7% 65,3%<br />

Interpretación: Cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que los costes para el profesional, <strong>en</strong> términos g<strong>en</strong>erales,<br />

van a aum<strong>en</strong>tar.<br />

6.6. INGRESOS POR TIPO ACTIVIDAD CLINICA<br />

Pregunta: ¿Qué peso re<strong>la</strong>tivo (ingresos sobre el total <strong>de</strong> lo recaudado) van<br />

a t<strong>en</strong>er los tratami<strong>en</strong>tos sigui<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> <strong>la</strong> actividad global <strong>de</strong>l d<strong>en</strong>tista?<br />

AUMENTA<br />

DISMINUYE<br />

Extracciones<br />

Tratami<strong>en</strong>tos restauradores<br />

Endodoncia<br />

Tratami<strong>en</strong>tos estéticos<br />

Tartrectomías<br />

Raspado/alisado<br />

Cirugía periodontal<br />

Imp<strong>la</strong>ntología<br />

Prótesis removibles<br />

Prótesis fijas<br />

Prev<strong>en</strong>ción<br />

Ortodoncia


Estudio Prospectivo DELPHI<br />

Tratami<strong>en</strong>to Disminuirá Se estabilizará Aum<strong>en</strong>tará<br />

Extracciones 86,9% 4,3% 8,6%<br />

Tratami<strong>en</strong>tos restauradores 21,7% 69,5% 8,7%<br />

Endodoncia 26% 52,2% 21,8%<br />

Tratami<strong>en</strong>tos estéticos 4,2% 95,8%<br />

Tartrectomías 4,2% 37,5% 58,2%<br />

Raspado/alisado 4,2% 33,3% 62,5%<br />

Cirugía periodontal 16,7% 45,8% 37,5%<br />

Imp<strong>la</strong>ntología 20,8% 79,2%<br />

Prótesis removibles 91,7% 8,3%<br />

Prótesis fijas 20,8% 50,0% 29,2%<br />

Prev<strong>en</strong>ción 12,5% 29,2% 58,3%<br />

Ortodoncia 4,2% 33,3% 62,5%<br />

Interpretación: Cons<strong>en</strong>so c<strong>la</strong>ro <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a un peso re<strong>la</strong>tivo mucho mayor para los<br />

tratami<strong>en</strong>tos estéticos e imp<strong>la</strong>ntología. De <strong>la</strong> misma manera, también<br />

existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que <strong>la</strong>s extracciones y prótesis removibles van a<br />

per<strong>de</strong>r peso re<strong>la</strong>tivo <strong>en</strong> el conjunto <strong>de</strong> los ingresos <strong>de</strong>l profesional <strong>de</strong>l<br />

futuro. Para los <strong>de</strong>más tratami<strong>en</strong>tos no existe cons<strong>en</strong>so y <strong>la</strong>s opiniones<br />

son dispersas.<br />

6.7. DEMOGRAFIA PROFESIONAL: EDAD Y SEXO<br />

Pregunta: En re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong>s t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>mografía profesional (edad)<br />

¿cómo pi<strong>en</strong>sa que va a producirse?<br />

EDAD:<br />

Mayor proporción <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas mayores que ahora 16,7%<br />

Proporción simi<strong>la</strong>r a <strong>la</strong> <strong>de</strong> ahora 8,3%<br />

Mayor proporción <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas jóv<strong>en</strong>es 75%<br />

SEXO:<br />

Masculino: 37%<br />

Fem<strong>en</strong>ino: 63%<br />

Interpretación: Existe un c<strong>la</strong>ro cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que <strong>la</strong> profesión se va a rejuv<strong>en</strong>ecer <strong>en</strong> nuestro<br />

país y que se va a "feminizar".<br />

39


LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />

6.8. GRADO DE ESPECIALIZACION<br />

Pregunta: En re<strong>la</strong>ción al grado <strong>de</strong> especialización <strong>de</strong>l ejercicio profesional,<br />

indique para los sigui<strong>en</strong>tes ítems, ¿cuál pi<strong>en</strong>sa que será <strong>la</strong> evolución?<br />

40<br />

Especialización <strong>de</strong>l ejercicio Disminuirá Se estabilizará Aum<strong>en</strong>tará<br />

G<strong>en</strong>eralista 29,2% 66,7% 4,2%<br />

Periodoncista 8,7% 21,7% 69,6%<br />

Ortodoncista 16,7% 83,3%<br />

Cirujano oral 8,3% 25,0% 66,7%<br />

Imp<strong>la</strong>ntólogo 4,2% 8,4% 87,5%<br />

Prostodoncista 4,2% 66,7% 29,1%<br />

Odontopediatra 12,5% 37,5% 50,0%<br />

Endodoncista 33,3% 41,7% 25,0%<br />

Interpretación: Existe cons<strong>en</strong>so para <strong>de</strong>cir que el ejercicio profesional g<strong>en</strong>eralista no va a<br />

aum<strong>en</strong>tar. Por el contrario, los expertos pi<strong>en</strong>san <strong>de</strong> manera cons<strong>en</strong>suada<br />

que el ejercicio especializado <strong>en</strong> ortodoncia e imp<strong>la</strong>ntología va a aum<strong>en</strong>tar<br />

c<strong>la</strong>ram<strong>en</strong>te. Para <strong>la</strong>s otras especializaciones <strong>de</strong>l ejercicio profesional no<br />

existe cons<strong>en</strong>so.<br />

6.9. EVOLUCION PERSONAL NO DENTISTA<br />

Pregunta: En re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong> personal no odontólogo,<br />

¿cómo pi<strong>en</strong>sa que ocurrirá?<br />

Personal NO d<strong>en</strong>tista Disminuirá Se estabilizará Aum<strong>en</strong>tará<br />

AUXILIARES 4,2% 66,7% 29,1%<br />

HIGIENISTAS 8,4% 8,4% 83,2%<br />

PROTESICOS 16,7% 37,5% 45,8%<br />

Interpretación: Existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que se va a producir un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l número <strong>de</strong> higi<strong>en</strong>istas<br />

d<strong>en</strong>tales. Para <strong>la</strong>s auxiliares y protésicos, existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que no<br />

van a disminuir, pero existe gran dispersión <strong>en</strong> cuanto a su evolución (estabilidad<br />

o aum<strong>en</strong>to).


6.10. EVOLUCION INTRUSISMO<br />

Estudio Prospectivo DELPHI<br />

Pregunta: En re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>l intrusismo <strong>en</strong> odontología:<br />

AUMENTA<br />

DISMINUYE<br />

Disminuirá 54,2%<br />

Permanecerá estable 29,2%<br />

Aum<strong>en</strong>tará 16,6%<br />

Interpretación: Existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que el intrusismo no va a aum<strong>en</strong>tar, aunque <strong>la</strong>s opiniones<br />

están divididas <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a si se mant<strong>en</strong>drá estable o disminuirá.<br />

6.11. PRECIOS Y COSTES DE SERVICIOS DENTALES<br />

Pregunta: En re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong>s t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias económicas (precios <strong>de</strong> los servicios<br />

d<strong>en</strong>tales y evolución <strong>de</strong> los costes) ¿cómo pi<strong>en</strong>sa que se producirá?<br />

Precios <strong>de</strong> los servicios d<strong>en</strong>tales para <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción<br />

Disminuirán 20,8%<br />

Permanecerán estables (<strong>en</strong> consonancia con inf<strong>la</strong>ción) 58,4%<br />

Aum<strong>en</strong>tarán (más que <strong>la</strong> inf<strong>la</strong>ción) 20,8%<br />

Interpretación: Existe cons<strong>en</strong>so para <strong>de</strong>cir que no va a producirse un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los precios<br />

<strong>de</strong> los servicios d<strong>en</strong>tales (por <strong>en</strong>cima <strong>de</strong>l IPC) pero dispersión <strong>en</strong> cuanto<br />

a si se estabilizarán o disminuirán.<br />

41


LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />

42<br />

Costes <strong>de</strong> los servicios para el profesional:<br />

Disminuirán 4,2%<br />

Permanecerán estables (<strong>en</strong> consonancia con <strong>la</strong> inf<strong>la</strong>ción) 45,8%<br />

Aum<strong>en</strong>tarán (más que <strong>la</strong> inf<strong>la</strong>ción) 50,0%<br />

Interpretación: No se alcanza cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a los costes globales <strong>de</strong> los servicios<br />

para el profesional.<br />

AUMENTO<br />

DISMINUCIÓN<br />

Precios servicios d<strong>en</strong>tales<br />

para <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción<br />

6.12. MOVIMIENTOS MIGRATORIOS DE LOS DENTISTAS<br />

Costes servicios para el<br />

profesional<br />

Pregunta: En re<strong>la</strong>ción a los movimi<strong>en</strong>tos migratorios <strong>de</strong> los profesionales,<br />

¿cómo pi<strong>en</strong>sa que será <strong>la</strong> evolución?<br />

Movimi<strong>en</strong>tos migratorios <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas españoles hacia otros países:<br />

Disminuirán 0%<br />

Se estabilizarán 41,7%<br />

Aum<strong>en</strong>tarán 58,3%<br />

Movimi<strong>en</strong>tos migratorios <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas extranjeros hacia España:<br />

Disminuirán 12,5%<br />

Se estabilizarán 50,0%<br />

Aum<strong>en</strong>tarán 37,5%


Estudio Prospectivo DELPHI<br />

Interpretación: Existe cons<strong>en</strong>so c<strong>la</strong>ro <strong>en</strong> que los movimi<strong>en</strong>tos migratorios <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas<br />

españoles hacia otros países no van a disminuir <strong>de</strong> <strong>la</strong> misma manera que<br />

existe cons<strong>en</strong>so para afirmar que los movimi<strong>en</strong>tos migratorios <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas<br />

extranjeros hacia España tampoco van a hacerlo. Sin embargo, existe gran<br />

dispersión <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a si esos movimi<strong>en</strong>tos migratorios se estabilizarán o<br />

por el contrario aum<strong>en</strong>tarán.<br />

AUMENTO<br />

DISMINUCIÓN<br />

Migración d<strong>en</strong>tistas españoles<br />

hacía otros países<br />

Migración d<strong>en</strong>tistas extranjeros<br />

hacía España<br />

6.13. IMPACTO DE FACTORES EN LA CALIDAD DEL EJERCICIO PROFESIONAL<br />

Pregunta: En re<strong>la</strong>ción a los sigui<strong>en</strong>tes factores, jerarquice <strong>de</strong> más a m<strong>en</strong>os <strong>en</strong><br />

función <strong>de</strong> su posible impacto <strong>en</strong> el empeorami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> calidad asist<strong>en</strong>cial<br />

<strong>en</strong> el esc<strong>en</strong>ario <strong>de</strong>l <strong>2020</strong>.<br />

FACTOR RANKING (<strong>de</strong> más a m<strong>en</strong>os relevante)<br />

Número d<strong>en</strong>tistas<br />

Mo<strong>de</strong>lo ejercicio profesional<br />

1º<br />

Aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> costes<br />

Intrusismo profesional<br />

2º<br />

Proporción egresados faculta<strong>de</strong>s públicas/privadas 3º<br />

Aum<strong>en</strong>to número higi<strong>en</strong>istas<br />

Evolución hacia práctica más especializada<br />

4º<br />

43


Estudio Prospectivo DELPHI<br />

7. EL ESCENARIO DE LA ODONTOLOGIA<br />

ESPAÑOLA EN EL AÑO <strong>2020</strong><br />

Una vez analizadas <strong>la</strong>s interpretaciones para cada uno <strong>de</strong> los ítems, estamos <strong>en</strong> disposición<br />

<strong>de</strong> dibujar el posible esc<strong>en</strong>ario que los expertos consultados prevén para el<br />

<strong>2020</strong> <strong>en</strong> España. Para facilitar <strong>la</strong> exposición retomaremos los 5 gran<strong>de</strong>s bloques analizados<br />

anteriorm<strong>en</strong>te.<br />

7.1. EL ESCENARIO DE LA PREVALENCIA DE LAS PATOLOGIAS ODONTOLOGICAS<br />

Y DE LOS FACTORES DE RIESGO<br />

El riesgo <strong>de</strong> caries, globalm<strong>en</strong>te, no va a disminuir. En todos los grupos <strong>de</strong> edad, el esc<strong>en</strong>ario<br />

más probable es que se produzca una estabilización si<strong>en</strong>do muy baja <strong>la</strong> probabilidad a<br />

que se produzca un repunte <strong>de</strong> aquí al <strong>2020</strong>. Del análisis específico <strong>de</strong> <strong>la</strong>s patologías se<br />

llega al cons<strong>en</strong>so que <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> cuidados <strong>de</strong>rivados <strong>de</strong> <strong>la</strong>s caries coronarias no<br />

van a aum<strong>en</strong>tar <strong>de</strong> <strong>la</strong> misma manera que existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que <strong>la</strong> caries radicu<strong>la</strong>r <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

tercera edad no va a disminuir. En cuanto a <strong>la</strong> posible evolución <strong>de</strong> <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> cuidados<br />

<strong>de</strong> patología periodontal, no se alcanza ningún cons<strong>en</strong>so para el grupo <strong>de</strong> adultos<br />

jóv<strong>en</strong>es (35-44 años) mi<strong>en</strong>tras que para el grupo <strong>de</strong> 65-74 años se cons<strong>en</strong>sua que no va a<br />

producirse una disminución <strong>de</strong> <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> cuidados <strong>de</strong>rivados <strong>de</strong> bolsas mo<strong>de</strong>radas<br />

ni <strong>de</strong> bolsas profundas. Los expertos pi<strong>en</strong>san que se va a producir una estabilización <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> cuidados <strong>de</strong>rivados <strong>de</strong>l cáncer oral. Asimismo opinan que <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> cuidados por maloclusiones no van a disminuir y que van a aum<strong>en</strong>tar <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong>rivadas <strong>de</strong> <strong>la</strong> patología <strong>de</strong> <strong>la</strong> ATM.<br />

En re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda global <strong>de</strong> cuidados d<strong>en</strong>tales los expertos pi<strong>en</strong>san<br />

que va a aum<strong>en</strong>tar <strong>en</strong> pob<strong>la</strong>ción infantil y <strong>en</strong> <strong>la</strong> tercera edad pero no existe cons<strong>en</strong>so <strong>de</strong> lo<br />

que pueda ocurrir <strong>en</strong> adolesc<strong>en</strong>tes y adultos jóv<strong>en</strong>es.<br />

La evolución <strong>de</strong>l impacto <strong>de</strong> los factores <strong>de</strong> riesgo reve<strong>la</strong> que el consumo <strong>de</strong>l tabaco va a<br />

disminuir <strong>de</strong> manera muy c<strong>la</strong>ra <strong>en</strong> pob<strong>la</strong>ción adulta y con alta probabilidad <strong>en</strong> pob<strong>la</strong>ción<br />

adolesc<strong>en</strong>te. En contraposición, no se espera una mejoría <strong>en</strong> el consumo <strong>de</strong> alcohol y<br />

concretam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el grupo adolesc<strong>en</strong>te se pi<strong>en</strong>sa que va a producirse un empeorami<strong>en</strong>-<br />

45


LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />

to <strong>de</strong>l consumo alcohólico. El estrés /ansiedad no va a mejorar, con una t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia al<br />

empeorami<strong>en</strong>to a partir <strong>de</strong> los 15 años <strong>de</strong> edad. En cuanto a <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong> <strong>la</strong> alim<strong>en</strong>tación,<br />

el cons<strong>en</strong>so es c<strong>la</strong>ro <strong>en</strong> que no va a mejorar aunque los expertos discrepan <strong>en</strong> el<br />

s<strong>en</strong>tido <strong>de</strong> su evolución. Pi<strong>en</strong>san que el papel <strong>de</strong>l d<strong>en</strong>tista será muy importante <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción<br />

a <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong>l hábito tabáquico pero no <strong>en</strong> cuanto al consumo <strong>de</strong> alcohol ni para<br />

el resto <strong>de</strong> factores <strong>de</strong> riesgo.<br />

En resum<strong>en</strong> se pi<strong>en</strong>sa que se va a producir una estabilización <strong>de</strong> <strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> <strong>la</strong>s patologías<br />

analizadas junto a un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda global <strong>de</strong> los cuidados (salvo <strong>en</strong> adolesc<strong>en</strong>tes<br />

y jóv<strong>en</strong>es adultos <strong>en</strong> el que producirá estabilización). Este aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>de</strong>manda<br />

unido a estabilización <strong>de</strong> patología, que pue<strong>de</strong> parecer anacrónico lo justifican los expertos<br />

por los sigui<strong>en</strong>tes motivos:<br />

46<br />

Aún hay marg<strong>en</strong> para que aum<strong>en</strong>te el % <strong>de</strong> personas que va regu<strong>la</strong>rm<strong>en</strong>te a su<br />

d<strong>en</strong>tista puesto que somos uno <strong>de</strong> los países <strong>de</strong> <strong>la</strong> Unión Europea con m<strong>en</strong>or tasa<br />

<strong>de</strong> frecu<strong>en</strong>tación periódica al d<strong>en</strong>tista.<br />

Un grado importante <strong>de</strong> patología exist<strong>en</strong>te pero no tratada, lo será <strong>en</strong> los próximos<br />

años.<br />

Hay <strong>de</strong>terminados grupos pob<strong>la</strong>cionales que irán <strong>de</strong>mandando más servicios:<br />

patología <strong>en</strong> d<strong>en</strong>tición temporal, pob<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> <strong>la</strong> tercera edad.<br />

El <strong>en</strong>vejecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción españo<strong>la</strong> conllevará <strong>de</strong>terminada patología que<br />

será subsidiaria <strong>de</strong> <strong>de</strong>manda odontológica.<br />

Debido al increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> profesionales, se producirá un aum<strong>en</strong>to consi<strong>de</strong>rable <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>manda inducida.<br />

Los expertos están cons<strong>en</strong>suados <strong>en</strong> el <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>so <strong>de</strong>l consumo <strong>de</strong>l tabaco <strong>en</strong> todos los grupos<br />

<strong>de</strong> edad así como <strong>en</strong> el empeorami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los patrones <strong>de</strong> consumo <strong>de</strong> alcohol <strong>en</strong>tre<br />

los adolesc<strong>en</strong>tes. Pi<strong>en</strong>san a<strong>de</strong>más que <strong>la</strong> profesión d<strong>en</strong>tal ti<strong>en</strong>e un papel muy importante<br />

que jugar <strong>en</strong> <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong>l consumo <strong>de</strong> tabaco. El hecho <strong>de</strong> que no pi<strong>en</strong>s<strong>en</strong> que vaya a<br />

producirse un <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>so <strong>en</strong> <strong>la</strong> incid<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> cáncer oral se justifica <strong>en</strong> que otros factores <strong>de</strong><br />

riesgo no modificables así como el posible adv<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> pruebas diagnósticas más s<strong>en</strong>sibles<br />

y específicas, puedan contribuir a mant<strong>en</strong>er <strong>la</strong>s cifras actuales <strong>de</strong> incid<strong>en</strong>cia. Se<br />

subraya <strong>la</strong> importancia <strong>de</strong> a<strong>de</strong>cuar <strong>la</strong> formación pre graduada y continua para que los profesionales<br />

(tanto futuros como actuales) puedan recibir <strong>la</strong> formación sufici<strong>en</strong>te para el control<br />

<strong>de</strong> factores <strong>de</strong> riesgo y diagnóstico <strong>de</strong> lesiones orales.


7.2. EL ESCENARIO DE LAS NOVEDADES MEDICAS Y CIENTIFICAS<br />

Estudio Prospectivo DELPHI<br />

Probablem<strong>en</strong>te <strong>la</strong> pa<strong>la</strong>bra que mejor <strong>de</strong>fine <strong>la</strong> opinión <strong>de</strong> los expertos <strong>en</strong> este apartado sea<br />

<strong>la</strong> minimización <strong>de</strong>l impacto tanto <strong>de</strong> <strong>la</strong>s noveda<strong>de</strong>s diagnósticas como <strong>de</strong> los nuevos fármacos/productos<br />

que puedan surgir <strong>de</strong> aquí al horizonte <strong>de</strong>l año <strong>2020</strong>.<br />

En efecto, los expertos no cre<strong>en</strong> que vaya a aparecer ninguna novedad diagnóstica que<br />

pueda t<strong>en</strong>er gran influ<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> <strong>la</strong>s patologías <strong>bucod<strong>en</strong>tal</strong>es con <strong>la</strong> excepción <strong>de</strong>l cáncer oral<br />

<strong>en</strong> el que, sin alcanzar el cons<strong>en</strong>so, <strong>la</strong> mitad <strong>de</strong> los expertos ti<strong>en</strong>e gran esperanza <strong>en</strong> alguna<br />

mejoría diagnóstica.<br />

En otro ord<strong>en</strong> <strong>de</strong> cosas, preguntados si pi<strong>en</strong>san que el flúor ha alcanzado su "techo prev<strong>en</strong>tivo"<br />

no existi<strong>en</strong>do más marg<strong>en</strong> <strong>de</strong> reducción <strong>de</strong> patología, los expertos están totalm<strong>en</strong>te<br />

divididos al respecto.<br />

7.3. EL ESCENARIO DE LAS TENDENCIAS SOCIO-PROFESIONALES<br />

Los expertos cre<strong>en</strong> <strong>de</strong> manera cons<strong>en</strong>suada que <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción inmigrante <strong>en</strong> España va<br />

aum<strong>en</strong>tar <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> cuidados <strong>bucod<strong>en</strong>tal</strong>es, <strong>en</strong> todas <strong>la</strong>s eda<strong>de</strong>s. Sin embargo no<br />

existe cons<strong>en</strong>so acerca <strong>de</strong> <strong>la</strong> conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>cia o no <strong>de</strong> implem<strong>en</strong>tar una política específica <strong>de</strong><br />

<strong>salud</strong> para este grupo pob<strong>la</strong>cional.<br />

En re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda <strong>de</strong> los difer<strong>en</strong>tes tipos <strong>de</strong> tratami<strong>en</strong>to, los expertos<br />

pi<strong>en</strong>san que no se va a producir una disminución y que casi todos ellos (a excepción <strong>de</strong><br />

los tratami<strong>en</strong>tos restauradores) van a t<strong>en</strong><strong>de</strong>r a aum<strong>en</strong>tar <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda. Los tratami<strong>en</strong>tos <strong>de</strong><br />

imp<strong>la</strong>ntología así como los tratami<strong>en</strong>tos estéticos se sitúan <strong>en</strong> posición privilegiada <strong>en</strong> cuanto<br />

al aum<strong>en</strong>to.<br />

Ello originará un reajuste <strong>de</strong>l reparto clínico <strong>de</strong> los distintos tratami<strong>en</strong>tos, aum<strong>en</strong>tando el<br />

peso específico <strong>de</strong> los tratami<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> imp<strong>la</strong>ntes, tratami<strong>en</strong>tos estéticos, prev<strong>en</strong>ción y ortodoncia<br />

y una reducción muy evid<strong>en</strong>te <strong>de</strong> los tratami<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> prótesis removibles y extracciones.<br />

Los expertos l<strong>la</strong>man <strong>la</strong> at<strong>en</strong>ción sobre <strong>la</strong> conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> revisar <strong>la</strong> formación pre graduada<br />

y <strong>la</strong> formación continua al objeto <strong>de</strong> a<strong>de</strong>cuar<strong>la</strong> a <strong>la</strong>s futuras t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> <strong>de</strong>manda.<br />

Finalm<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> cuanto a <strong>la</strong> posible evolución <strong>de</strong> los productos <strong>de</strong> consumo d<strong>en</strong>tal, los expertos<br />

están conv<strong>en</strong>cidos <strong>de</strong> que va a producir un aum<strong>en</strong>to <strong>en</strong> el mercado <strong>de</strong> cepillos y una estabilización<br />

<strong>en</strong> el resto <strong>de</strong> productos (d<strong>en</strong>tífricos, colutorios, flúor <strong>de</strong> aplicación profesional).<br />

47


LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />

7.4. EL ESCENARIO DE LAS POLITICAS SANITARIAS<br />

Son una minoría <strong>de</strong> expertos los que opinan que <strong>la</strong> profesión d<strong>en</strong>tal va a jugar un papel<br />

importante <strong>en</strong> <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>de</strong>sigualda<strong>de</strong>s <strong>en</strong> materia <strong>de</strong> <strong>salud</strong> oral. Por el contrario<br />

pi<strong>en</strong>san que se trata <strong>de</strong> una problemática multisectorial <strong>en</strong> <strong>la</strong> que <strong>la</strong> profesión ti<strong>en</strong>e poco<br />

peso específico. En cuanto a <strong>la</strong> evolución <strong>de</strong> <strong>la</strong> oferta pública <strong>de</strong> cuidados existe cons<strong>en</strong>so<br />

<strong>en</strong> que el sector público asumirá los aspectos prev<strong>en</strong>tivos <strong>de</strong> toda <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción infantil adolesc<strong>en</strong>te<br />

(hasta los 18 años) así como <strong>de</strong> <strong>la</strong>s embarazadas y discapacitados psíquicos. De<br />

<strong>la</strong> misma manera, también existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que los tratami<strong>en</strong>tos restauradores <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

pob<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> 7-18 años así como <strong>de</strong>l colectivo <strong>de</strong> discapacitados, serán asumidos. En <strong>de</strong>finitiva,<br />

los expertos pi<strong>en</strong>san que el abordaje público será limitado: <strong>de</strong>terminados tratami<strong>en</strong>tos<br />

para <strong>de</strong>terminados colectivos. T<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta <strong>la</strong> problemática específica <strong>de</strong> los discapacitados<br />

psíquicos, los expertos opinan que <strong>de</strong>be <strong>de</strong> ser el Sector Público el que no so<strong>la</strong>m<strong>en</strong>te<br />

financie sino el que también proporcione <strong>la</strong> asist<strong>en</strong>cia sanitaria d<strong>en</strong>tal. Los expertos<br />

se <strong>de</strong>cantan por esta opción, fr<strong>en</strong>te a <strong>la</strong> posibilidad <strong>de</strong> una asist<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> el sector privado, a<br />

través <strong>de</strong> una serie <strong>de</strong> argum<strong>en</strong>tos:<br />

48<br />

El colectivo requiere <strong>de</strong> tratami<strong>en</strong>tos específicos.<br />

Requiere muchas veces <strong>de</strong> medios específicos.<br />

Requiere <strong>de</strong> una formación específica.<br />

Requiere <strong>de</strong> un <strong>en</strong>foque multidisciplinario.<br />

Los mo<strong>de</strong>los <strong>de</strong> provisión <strong>de</strong> servicios más probables según los expertos son <strong>la</strong> capitación<br />

concertada con d<strong>en</strong>tistas privados (para <strong>la</strong> asist<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> pob<strong>la</strong>ción infantil) y <strong>la</strong> asist<strong>en</strong>cia <strong>en</strong><br />

c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción primaria (con apoyo puntual hospita<strong>la</strong>rio <strong>en</strong> los casos que sean requeridos)<br />

para el colectivo <strong>de</strong> discapacitados psíquicos y embarazadas. Los expertos no cre<strong>en</strong><br />

que sea viable que se amplié <strong>la</strong> cobertura odontológica <strong>de</strong>l sector público a <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción adulta<br />

ni a <strong>la</strong> tercera edad.<br />

7.5. EL ESCENARIO DE LA SITUACION PROFESIONAL<br />

El número <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas va a continuar creci<strong>en</strong>do, sin ningún tipo <strong>de</strong> p<strong>la</strong>nificación ni control,<br />

<strong>de</strong> aquí al <strong>2020</strong>. De ello se <strong>de</strong>rivará según los expertos, un ejercicio profesional más difícil<br />

que ahora (<strong>en</strong> cuanto a mercado <strong>la</strong>boral) y más <strong>de</strong>sagradable (<strong>en</strong> cuanto a calidad <strong>de</strong> vida


Estudio Prospectivo DELPHI<br />

profesional). Se asistirá a una modificación <strong>de</strong> <strong>la</strong> tipología <strong>de</strong> ejercicio profesional, con una<br />

c<strong>la</strong>ra reducción <strong>de</strong>l ejercicio autónomo <strong>en</strong> solitario y un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> modalida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> ejercicio<br />

con mayor grado <strong>de</strong> <strong>de</strong>p<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia (trabajo <strong>en</strong> policlínicas, pluriempleo <strong>en</strong> varias clínicas,<br />

trabajo para otro d<strong>en</strong>tista, trabajo para aseguradoras o franquicias). Los ingresos por difer<strong>en</strong>te<br />

capitulo van a modificarse, increm<strong>en</strong>tándose los proced<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> tratami<strong>en</strong>tos estéticos<br />

e imp<strong>la</strong>ntología y reduciéndose los re<strong>la</strong>tivos a prótesis removibles y extracciones. Hay<br />

une t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia a opinar (aunque sin alcanzar el cons<strong>en</strong>so) que los costes para el profesional<br />

van globalm<strong>en</strong>te a aum<strong>en</strong>tar y que los precios <strong>de</strong> los servicios para los paci<strong>en</strong>tes se van<br />

a estabilizar.<br />

La profesión se va a "rejuv<strong>en</strong>ecer" y a "feminizar" como consecu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>la</strong> incorporación<br />

<strong>de</strong> nuevos profesionales. Existe cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong> que aum<strong>en</strong>tará el número <strong>de</strong> higi<strong>en</strong>istas d<strong>en</strong>tales<br />

(pero no así <strong>de</strong> auxiliares ni protésicos d<strong>en</strong>tales). Se pi<strong>en</strong>sa que el intrusismo no<br />

aum<strong>en</strong>tará <strong>de</strong> aquí al horizonte <strong>de</strong>l <strong>2020</strong>. Los movimi<strong>en</strong>tos migratorios <strong>de</strong> los profesionales,<br />

tanto <strong>de</strong> los d<strong>en</strong>tistas españoles hacia el extranjero como <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas extranjeros hacia<br />

nuestro país, no van a disminuir.<br />

Finalm<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> cuanto a los factores que puedan empeorar <strong>la</strong> calidad asist<strong>en</strong>cial <strong>en</strong> el esc<strong>en</strong>ario<br />

<strong>de</strong>l <strong>2020</strong>, los expertos están cons<strong>en</strong>suados <strong>en</strong> que el número <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas será el que<br />

mayor impacto va a t<strong>en</strong>er, seguido <strong>de</strong>l cambio <strong>en</strong> <strong>la</strong> tipología <strong>de</strong> ejercicio profesional, aum<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong> los costes e intrusismo profesional.<br />

49


SEGUNDA PARTE<br />

OBJETIVOS DE<br />

SALUD ORAL PARA EL AÑO<br />

<strong>2020</strong> EN ESPAÑA<br />

1. INTRODUCCION<br />

Estudio Prospectivo DELPHI<br />

En esta segunda parte <strong>de</strong>l estudio Delphi nos proponemos <strong>de</strong>terminar los Objetivos <strong>de</strong><br />

Salud Oral <strong>en</strong> España para el año <strong>2020</strong>. De todos es conocido que los Objetivos <strong>de</strong> Salud<br />

Oral <strong>de</strong> <strong>la</strong> OMS para el año 2000 (que sigu<strong>en</strong> utilizándose) han quedado <strong>de</strong>sfasados al <strong>de</strong>jar<br />

<strong>de</strong> cumplir <strong>la</strong> misión para <strong>la</strong> que fueron diseñados. En el año 2003 se publica un Docum<strong>en</strong>to<br />

conjunto <strong>de</strong> <strong>la</strong> OMS/FDI/IADR 8 <strong>en</strong> el que se establece una guía abierta para que cada país,<br />

<strong>en</strong> base a su patología, su sistema <strong>de</strong> <strong>salud</strong> y sus recursos, pueda establecer sus propios<br />

Objetivos <strong>de</strong> <strong>salud</strong> Oral para el año <strong>2020</strong>. A difer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> los Objetivos <strong>de</strong>l año 2000, se <strong>de</strong>ja<br />

pl<strong>en</strong>a libertad a cada país para establecer sus propios objetivos <strong>de</strong> <strong>salud</strong>, sin preestablecer<br />

valores absolutos. Sin embargo se recomi<strong>en</strong>da trabajar <strong>en</strong> difer<strong>en</strong>tes áreas prioritarias:<br />

Reducir el dolor oral (disminución <strong>de</strong> episodios <strong>de</strong> dolor, pérdida <strong>de</strong> horas <strong>de</strong> trabajo<br />

<strong>de</strong>bido a problemas d<strong>en</strong>tales, etc.).<br />

8 Hob<strong>de</strong>ll M, Peters<strong>en</strong> PE, C<strong>la</strong>rkson J, Johnson N. Global goals for oral health <strong>2020</strong>. Int D<strong>en</strong>t J 2003;<br />

53:285 288.<br />

51


LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />

52<br />

Reducir <strong>de</strong>sórd<strong>en</strong>es funcionales (impacto a <strong>la</strong> hora <strong>de</strong> comer, hab<strong>la</strong>r, <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción<br />

a vida social, etc.).<br />

Reducir los cánceres oro-faríngeos.<br />

Reducir <strong>la</strong> caries (aum<strong>en</strong>tar el porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> individuos libres <strong>de</strong> caries <strong>en</strong> grupo<br />

5-6 años, reducir el índice CAOD <strong>en</strong> el grupo <strong>de</strong> 12 años incidi<strong>en</strong>do especialm<strong>en</strong>te<br />

<strong>en</strong> el compon<strong>en</strong>te C, prestar especial at<strong>en</strong>ción a los grupos <strong>de</strong> riesgo <strong>de</strong> caries,<br />

reducir el compon<strong>en</strong>te A <strong>en</strong> cohortes adultas, etc.).<br />

Reducir <strong>la</strong>s <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s periodontales (reduci<strong>en</strong>do <strong>la</strong>s pérdidas d<strong>en</strong>tarias <strong>de</strong>bidas<br />

a <strong>la</strong>s mismas, reduci<strong>en</strong>do <strong>la</strong> preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>en</strong>fermedad periodontal activa,<br />

aum<strong>en</strong>tando <strong>la</strong> proporción <strong>de</strong> sujetos periodontalm<strong>en</strong>te sanos, etc.).<br />

Reducir <strong>la</strong>s pérdidas d<strong>en</strong>tarias (reduci<strong>en</strong>do el porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> ed<strong>en</strong>tulos <strong>en</strong> cohortes<br />

adultas, increm<strong>en</strong>tando el promedio <strong>de</strong> di<strong>en</strong>tes pres<strong>en</strong>tes funcionales, etc.).<br />

En re<strong>la</strong>ción a los servicios <strong>de</strong> <strong>salud</strong> oral: establecer p<strong>la</strong>nes <strong>de</strong> <strong>salud</strong> oral, aum<strong>en</strong>tar<br />

<strong>la</strong> accesibilidad a los servicios d<strong>en</strong>tales, aum<strong>en</strong>tar <strong>la</strong> proporción <strong>de</strong> pob<strong>la</strong>ción<br />

cubierta con un sistema sanitario a<strong>de</strong>cuado, etc.).<br />

Algunos países ya han establecido sus propios objetivos <strong>de</strong> <strong>salud</strong> oral para el <strong>2020</strong> 9 . En este<br />

s<strong>en</strong>tido, España necesita <strong>de</strong> objetivos específicos <strong>de</strong> <strong>salud</strong> oral para el año <strong>2020</strong>.<br />

En el pres<strong>en</strong>te docum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> propuesta <strong>de</strong> Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral para el año <strong>2020</strong> para<br />

España se han c<strong>la</strong>sificado a los objetivos <strong>en</strong> dos grupos:<br />

Aquellos dirigidos específicam<strong>en</strong>te a <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción infantil y adolesc<strong>en</strong>te.<br />

Los dirigidos a <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción españo<strong>la</strong> adulta.<br />

9 Ziller S. Goals for Oral Health in Germany <strong>2020</strong>. Int D<strong>en</strong>t J 2006; 56:29-32.


2. ANALISIS DE LOS OBJETIVOS<br />

2.1. OBJETIVOS PARA POBLACIÓN INFANTIL Y ADOLESCENTE<br />

A DETERMINANTES DE SALUD<br />

Estudio Prospectivo DELPHI<br />

A1. Indicador: % <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 12 y 15 años que se cepil<strong>la</strong>n<br />

diariam<strong>en</strong>te con pasta fluorada.<br />

Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 12 y 15 años que afirman<br />

cepil<strong>la</strong>rse los di<strong>en</strong>tes al m<strong>en</strong>os una vez al día con pasta<br />

fluorada.<br />

Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: Al m<strong>en</strong>os el 91% <strong>de</strong> los sujetos <strong>de</strong> 12 y 15 años se<br />

cepil<strong>la</strong>rán al m<strong>en</strong>os una vez al día con pasta<br />

fluorada.<br />

A2. Indicador: % <strong>de</strong> adolesc<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> 12 y 15 años a riesgo con al<br />

m<strong>en</strong>os 1 sel<strong>la</strong>dor <strong>en</strong> d<strong>en</strong>tición perman<strong>en</strong>te.<br />

Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 12 y 15 años, con al m<strong>en</strong>os un<br />

mo<strong>la</strong>r perman<strong>en</strong>te afectado por caries y que pres<strong>en</strong>tan al<br />

m<strong>en</strong>os un di<strong>en</strong>te perman<strong>en</strong>te sel<strong>la</strong>do.<br />

Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: Al m<strong>en</strong>os el 50% <strong>de</strong> los sujetos <strong>de</strong> 12 y 15 años<br />

pres<strong>en</strong>tarán al m<strong>en</strong>os un di<strong>en</strong>te perman<strong>en</strong>te sel<strong>la</strong>do<br />

A3. Indicador: % <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 12 años y <strong>de</strong> 15 años que han visitado al<br />

d<strong>en</strong>tista <strong>en</strong> los últimos 12 meses.<br />

Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 12 y 15 años que han acudido al<br />

d<strong>en</strong>tista <strong>en</strong> los últimos 12 meses.<br />

Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: Al m<strong>en</strong>os el 72% <strong>de</strong> los sujetos <strong>de</strong> 12 y 15 años<br />

visitarán al d<strong>en</strong>tista <strong>en</strong> los últimos 12 meses.<br />

53


LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />

A4. Indicador: % <strong>de</strong> sujetos discapacitados psíquicos <strong>de</strong> 1-15 años que<br />

ti<strong>en</strong><strong>en</strong> acceso a cuidados d<strong>en</strong>tales básicos públicos.<br />

Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 1 a 15 años, con discapacidad<br />

psíquica, que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> acceso a cuidados d<strong>en</strong>tales públicos<br />

básicos gratuitos.<br />

Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: Al m<strong>en</strong>os el 73% <strong>de</strong> los sujetos <strong>de</strong> 1-15 años, con<br />

discapacidad psíquica t<strong>en</strong>drán acceso a <strong>la</strong> asist<strong>en</strong>cia<br />

d<strong>en</strong>tal básica gratuita.<br />

B. SALUD DENTAL<br />

B1. Indicador: % libres <strong>de</strong> caries <strong>en</strong> d<strong>en</strong>tición temporal a los 3, 4 y 5-6<br />

años.<br />

Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 3, 4 y 5-6 años sin pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />

caries evid<strong>en</strong>te ni obturación ni pérdida d<strong>en</strong>taria <strong>de</strong>bida a<br />

caries, <strong>en</strong> su d<strong>en</strong>tición temporal.<br />

Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: Al m<strong>en</strong>os el 90% sujeto <strong>de</strong> 3 años, el 83% sujeto <strong>de</strong> 4<br />

años y el 75% <strong>de</strong> los sujetos <strong>de</strong> 5-6 años, estarán<br />

libres <strong>de</strong> caries.<br />

B2. Indicador: Indice cod <strong>en</strong>tre los que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> al m<strong>en</strong>os una caries <strong>en</strong><br />

d<strong>en</strong>tición primaria a los 5-6 años.<br />

Definición <strong>de</strong>l indicador: Promedio <strong>de</strong> di<strong>en</strong>tes cariados y obturados <strong>en</strong> d<strong>en</strong>tición<br />

temporal, <strong>en</strong>tre aquellos sujetos que pres<strong>en</strong>tan al m<strong>en</strong>os<br />

una caries, <strong>en</strong> el grupo <strong>de</strong> 5-6 años.<br />

Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: El índice cod a los 5-6 años <strong>en</strong>tre los que t<strong>en</strong>gan al<br />

m<strong>en</strong>os una caries, no sobrepasará 2.4.<br />

B3. Indicador: % libres <strong>de</strong> caries <strong>en</strong> d<strong>en</strong>tición perman<strong>en</strong>te a los 12 y 15<br />

años.<br />

54


Estudio Prospectivo DELPHI<br />

Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 12 y 15 años sin pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />

caries evid<strong>en</strong>te ni obturación ni pérdida d<strong>en</strong>taria <strong>de</strong>bida a<br />

caries, <strong>en</strong> su d<strong>en</strong>tición perman<strong>en</strong>te.<br />

Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: Al m<strong>en</strong>os el 68% <strong>de</strong> los sujetos <strong>de</strong> 12 años y el 57%<br />

<strong>de</strong> los <strong>de</strong> 15 años se <strong>en</strong>contrarán libres <strong>de</strong> caries <strong>en</strong><br />

d<strong>en</strong>tición perman<strong>en</strong>te.<br />

B4. Indicador: Indice <strong>de</strong> caries <strong>en</strong> primeros mo<strong>la</strong>res perman<strong>en</strong>tes a <strong>la</strong><br />

edad <strong>de</strong> 12 años.<br />

Definición <strong>de</strong>l indicador: Promedio <strong>de</strong> primeros mo<strong>la</strong>res perman<strong>en</strong>tes cariados,<br />

obturados y perdidos por caries <strong>en</strong> los sujetos <strong>de</strong> 12 años.<br />

Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: El índice <strong>de</strong> caries <strong>en</strong> primeros mo<strong>la</strong>res perman<strong>en</strong>tes<br />

a los 12 años no sobrepasará el valor <strong>de</strong> 0.8.<br />

B5. Indicador: Indice <strong>de</strong> caries <strong>en</strong> primeros y segundos mo<strong>la</strong>res<br />

perman<strong>en</strong>tes a <strong>la</strong> edad <strong>de</strong> 15 años.<br />

Definición <strong>de</strong>l indicador: Promedio <strong>de</strong> primeros mo<strong>la</strong>res perman<strong>en</strong>tes cariados,<br />

obturados y perdidos por caries y promedio <strong>de</strong> segundos<br />

mo<strong>la</strong>res perman<strong>en</strong>tes cariados, obturados y perdidos por<br />

caries <strong>en</strong> los sujetos <strong>de</strong> 15 años.<br />

Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: En los sujetos <strong>de</strong> 15 años, el índice <strong>de</strong> caries <strong>en</strong><br />

primeros mo<strong>la</strong>res perman<strong>en</strong>tes será inferior o igual a<br />

0.85 y el índice <strong>de</strong> caries <strong>en</strong> segundos mo<strong>la</strong>res<br />

perman<strong>en</strong>tes no sobrepasará 0.45.<br />

B6. Indicador: Indice <strong>de</strong> restauración <strong>en</strong> los primeros mo<strong>la</strong>res<br />

perman<strong>en</strong>te a <strong>la</strong> edad <strong>de</strong> 12 años y <strong>en</strong> los mo<strong>la</strong>res<br />

perman<strong>en</strong>tes a <strong>la</strong> edad <strong>de</strong> 15 años.<br />

Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> primeros mo<strong>la</strong>res perman<strong>en</strong>tes obturados<br />

<strong>de</strong>l total <strong>de</strong> primeros mo<strong>la</strong>res perman<strong>en</strong>tes afectados por<br />

<strong>la</strong> caries a los 12 años y proporción <strong>de</strong> mo<strong>la</strong>res<br />

perman<strong>en</strong>tes obturados <strong>de</strong>l total <strong>de</strong> mo<strong>la</strong>res perman<strong>en</strong>tes<br />

afectados por caries a <strong>la</strong> edad <strong>de</strong> 15 años.<br />

55


LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />

Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: El índice <strong>de</strong> restauración <strong>en</strong> los primeros mo<strong>la</strong>res<br />

perman<strong>en</strong>tes a <strong>la</strong> edad <strong>de</strong> 12 años y <strong>en</strong> los mo<strong>la</strong>res<br />

perman<strong>en</strong>tes a <strong>la</strong> edad <strong>de</strong> 15 años será al m<strong>en</strong>os <strong>de</strong>l<br />

72%.<br />

C. SALUD PERIODONTAL<br />

C1. Indicador: Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> adolesc<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> 12 y 15 años<br />

gingivalm<strong>en</strong>te sanos (CPI=0).<br />

Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> adolesc<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> 12 y 15 años que están<br />

gingivalm<strong>en</strong>te sanos (CPI=0) sin gingivitis ni cálculo.<br />

Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: Al m<strong>en</strong>os el 55% <strong>de</strong> los sujetos <strong>de</strong> 12 y 15 años no<br />

pres<strong>en</strong>tarán ni gingivitis ni cálculo.<br />

D. CALIDAD VIDA ORAL<br />

D1. Indicador: % <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 12 y 15 años que han experim<strong>en</strong>tado<br />

problemas funcionales orales <strong>en</strong> los últimos 12 meses.<br />

Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> adolesc<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> 12 y 15 años que han<br />

experim<strong>en</strong>tado algún problema para comer o masticar,<br />

<strong>de</strong>bido a causas d<strong>en</strong>tarias, <strong>en</strong> los últimos 12 meses.<br />

Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: No más <strong>de</strong>l 8% <strong>de</strong> los sujetos <strong>de</strong> 12 y 15 años experi<br />

m<strong>en</strong>tarán algún problema para comer o masticar,<br />

<strong>de</strong>bido a causas d<strong>en</strong>tarias, <strong>en</strong> los últimos 12 meses.<br />

2.2. OBJETIVOS PARA POBLACION ADULTA<br />

A. DETERMINANTES DE SALUD<br />

A1. Indicador: % <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 35-44 años y 65-74 años que han<br />

visitado al d<strong>en</strong>tista <strong>en</strong> los últimos 12 meses.<br />

56


Estudio Prospectivo DELPHI<br />

Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong>35-44 años y 65-74 años que<br />

han acudido al d<strong>en</strong>tista <strong>en</strong> los últimos 12 meses.<br />

Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: Al m<strong>en</strong>os el 52% <strong>de</strong> los adultos <strong>de</strong> 35-44 años y al<br />

m<strong>en</strong>os el 42% <strong>de</strong> los adultos <strong>de</strong> 65-74 años habrán<br />

visitado al d<strong>en</strong>tista <strong>en</strong> los últimos 12 meses.<br />

A2. Indicador: % <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas que dan consejos a sus paci<strong>en</strong>tes para<br />

<strong>de</strong>jar <strong>de</strong> fumar.<br />

Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> d<strong>en</strong>tistas que afirman dar<br />

sistemáticam<strong>en</strong>te consejos a sus paci<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción al<br />

hábito tabáquico.<br />

Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: Al m<strong>en</strong>os el 65% <strong>de</strong> los d<strong>en</strong>tistas darán consejos a<br />

sus paci<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción al hábito tabáquico.<br />

B. SALUD DENTAL<br />

B1. Indicador: Indice CAOD a los 35-44 años y 65-74 años.<br />

Definición <strong>de</strong>l indicador: Promedio <strong>de</strong> di<strong>en</strong>tes cariados, aus<strong>en</strong>tes por caries u<br />

obturados <strong>en</strong> el grupo <strong>de</strong> 35-44 años y <strong>en</strong> el grupo <strong>de</strong> 65-<br />

74 años.<br />

Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: Los índices CAOD <strong>en</strong> los grupos <strong>de</strong> 35-44 años y <strong>de</strong><br />

65-74 años no superarán 7.5 y 13.5 respectivam<strong>en</strong>te.<br />

B2. Indicador: % <strong>de</strong> sujetos con al m<strong>en</strong>os una caries sin tratar <strong>en</strong><br />

adultos <strong>de</strong> 35-44 años y 65-74 años.<br />

Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 35-44 años y <strong>de</strong> 65-74 años con<br />

al m<strong>en</strong>os una caries d<strong>en</strong>tinaria sin tratar.<br />

Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: La proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 35-44 años y <strong>de</strong> 65-74<br />

años con al m<strong>en</strong>os una caries d<strong>en</strong>tinaria sin tratar, no<br />

superará el 38% y el 43% respectivam<strong>en</strong>te.<br />

57


LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />

B3. Indicador: Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> oclusión funcional: % <strong>de</strong> pob<strong>la</strong>ción <strong>de</strong><br />

35-44 años y 65-74 años con al m<strong>en</strong>os 21 di<strong>en</strong>tes<br />

naturales <strong>en</strong> oclusión funcional.<br />

Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 35-44 años y <strong>de</strong> 65-74 años con<br />

al m<strong>en</strong>os 21 di<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> oclusión funcional.<br />

Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: Al m<strong>en</strong>os el 80% <strong>de</strong> los sujetos <strong>de</strong> 35-44 años y al<br />

m<strong>en</strong>os el 30% <strong>de</strong> los sujetos <strong>de</strong> 65-74 años<br />

mant<strong>en</strong>drán 21 di<strong>en</strong>tes o más <strong>en</strong> oclusión funcional.<br />

B4. Indicador: % <strong>de</strong> <strong>de</strong>sd<strong>en</strong>tados totales <strong>en</strong> el grupo 65-74 años.<br />

Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 65-74 años que han perdido<br />

todos sus di<strong>en</strong>tes naturales.<br />

Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: El porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> <strong>de</strong>sd<strong>en</strong>tados totales <strong>en</strong> el grupo <strong>de</strong><br />

65-74 años no superará el 13%.<br />

C. SALUD PERIODONTAL<br />

C1. Indicador: Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> bolsas mo<strong>de</strong>radas (CPI=3) y severas<br />

(CPI=4) <strong>en</strong> el grupo <strong>de</strong> 35-44 años.<br />

Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 35-44 años que pres<strong>en</strong>tan al<br />

m<strong>en</strong>os una bolsa <strong>de</strong> 3.5-5.5 mm (CPI=3) y proporción <strong>de</strong><br />

sujetos <strong>de</strong> 35-44 años con al m<strong>en</strong>os una bolsa superior o<br />

igual a 6 mm (CPI=4).<br />

Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: Las proporciones <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 35-44 años con valor<br />

<strong>de</strong> CPI=3 y valor <strong>de</strong> CPI=4 no superarán el 18% y el<br />

3% respectivam<strong>en</strong>te.<br />

C2. Indicador: Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> pérdida <strong>de</strong> inserción <strong>de</strong> 3-4 mm, <strong>de</strong> forma<br />

g<strong>en</strong>eralizada (> 30% <strong>de</strong> di<strong>en</strong>tes pres<strong>en</strong>tes) <strong>en</strong> el grupo <strong>de</strong><br />

35-44 años.<br />

58


Estudio Prospectivo DELPHI<br />

Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> sujetos <strong>de</strong> 35-44 años que pres<strong>en</strong>tan<br />

pérdida <strong>de</strong> inserción <strong>de</strong> 3-4 mm <strong>en</strong> al m<strong>en</strong>os el 30% <strong>de</strong><br />

los di<strong>en</strong>tes pres<strong>en</strong>tes evaluados.<br />

Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: No más <strong>de</strong>l 16% <strong>de</strong> los sujetos <strong>de</strong> 35-44 años<br />

pres<strong>en</strong>tarán pérdida <strong>de</strong> inserción <strong>de</strong> 3-4 mm <strong>en</strong> al<br />

m<strong>en</strong>os el 30% <strong>de</strong> los di<strong>en</strong>tes pres<strong>en</strong>tes evaluados.<br />

D. CANCER ORAL<br />

D1. Indicador: Incid<strong>en</strong>cia anual <strong>de</strong> cáncer oral <strong>en</strong> pob<strong>la</strong>ción adulta<br />

( >44 años ).<br />

Definición <strong>de</strong>l indicador: Incid<strong>en</strong>cia anual <strong>de</strong>l cáncer oral <strong>en</strong> adultos <strong>de</strong> 44 años o<br />

más, expresada <strong>en</strong> casos nuevos por 100.000 habitantes.<br />

Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: La incid<strong>en</strong>cia anual <strong>de</strong> cáncer oral <strong>en</strong> los adultos <strong>de</strong><br />

44 años o más se reducirá <strong>en</strong> un 25%.<br />

E. CALIDAD VIDA ORAL<br />

E1. Indicador: Problemas <strong>de</strong> <strong>salud</strong> oral <strong>de</strong>bidos a limitación funcional <strong>en</strong><br />

grupo <strong>de</strong> 35-44 años y 65-74 años.<br />

Definición <strong>de</strong>l indicador: Proporción <strong>de</strong> adultos <strong>de</strong> 35-44 años y <strong>de</strong> 65-74 años que<br />

han experim<strong>en</strong>tado algún problema para comer o<br />

masticar, <strong>de</strong>bido a problemas <strong>en</strong> boca, di<strong>en</strong>tes o<br />

prótesis, <strong>en</strong> los últimos 12 meses.<br />

Valor propuesto <strong>de</strong>l indicador: No más <strong>de</strong>l 16% <strong>de</strong> los adultos <strong>de</strong> 35-44 años y no<br />

más <strong>de</strong>l 23% <strong>de</strong> los <strong>de</strong> 65-74 años experim<strong>en</strong>tarán<br />

algún problema para comer o masticar, <strong>de</strong>bido a<br />

problemas <strong>en</strong> boca, di<strong>en</strong>tes o próstesis, <strong>en</strong> los<br />

últimos 12 meses.<br />

59


POBLACION INFANTIL Y ADOLESCENTE<br />

Estudio Prospectivo DELPHI<br />

INDICADOR VALOR ACTUAL VALOR PROPUESTO<br />

% 12-15 años cepillo diario 83-85% 91%<br />

% 12-15 años a riesgo con al 12: 34% (global) 50 %<br />

m<strong>en</strong>os un sel<strong>la</strong>dor 15: 29% (global)<br />

% 12-15 años con visita al<br />

d<strong>en</strong>tista último año<br />

% 1-15 años discapacitado<br />

57% 72%<br />

psíquico con acceso a cuidados<br />

básicos públicos<br />

ND 73%<br />

POBLACION INFANTIL Y ADOLESCENTE<br />

INDICADOR VALOR ACTUAL VALOR PROPUESTO<br />

3: 83% 90%<br />

% libres caries 3,4 y 5-6 años 4: 74% 83%<br />

5-6: 64% 75%<br />

Indice cod 5-6 años <strong>en</strong>tre cod>0 3,39 2,4<br />

% libres caries DP a 12 y 15 años<br />

12: 53% 68%<br />

15: 39% 57%<br />

Indice caries primeros mol.<br />

perman<strong>en</strong>tes a los 12 años<br />

1,05 0,8<br />

Indice caries <strong>en</strong> Pr Mol y 2ºs mol M1 1,25 0,85<br />

a los 15 años M2 0,62 0,45<br />

IR % <strong>en</strong> prim mol a los 12 años y <strong>en</strong> 12: 61%<br />

Mol Perm a los 15 años 15: 61%<br />

% 12 y 15 años con CPI=0<br />

% 12 y 15 años con problemas<br />

funcionales el ultimo año<br />

12: ND 40%*<br />

15: 34,5%<br />

72%<br />

55%<br />

10,7% 8%<br />

61


LA SALUD BUCODENTAL EN ESPAÑA <strong>2020</strong>. T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias y Objetivos <strong>de</strong> Salud Oral<br />

POBLACION ADULTA<br />

INDICADOR VALOR ACTUAL VALOR PROPUESTO<br />

% 35-44 y 65-74 con visita 35-44: 41,7% 52%<br />

d<strong>en</strong>tista último año 65-74: 29,4% 42%<br />

% d<strong>en</strong>tistas que dan consejos<br />

para <strong>de</strong>jar <strong>de</strong> fumar<br />

62<br />

ND 65%<br />

INDICADOR VALOR ACTUAL VALOR PROPUESTO<br />

CAOD 35-44 y 65-74 años<br />

35-44:9,6 7,5<br />

65-74:16,8 13,5<br />

% con al m<strong>en</strong>os 1 caries sin tratar 35-44: 50,6% 38%<br />

35-44 y 65-74 años 65-74: 47,2% 43%<br />

% con al m<strong>en</strong>os 21 di<strong>en</strong>tes funcionales 35-44: 70,7% 80%<br />

<strong>en</strong> 35-44 y 65-74 años 65-74: 15,4% 30%<br />

% <strong>de</strong>sd<strong>en</strong>tados 65-74 años 16,8% 13%<br />

INDICADOR VALOR ACTUAL VALOR PROPUESTO<br />

Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> CPI=3 y CPI=4 CPI=3 21,5% 18%<br />

<strong>en</strong> 35-44 años CPI=4 3,9% 3%<br />

Preval<strong>en</strong>cia perdida inserción 3-4 mm<br />

<strong>en</strong> > 30% <strong>de</strong> sitios explorados <strong>en</strong> 35-44 años<br />

18% 16%<br />

INDICADOR VALOR ACTUAL VALOR PROPUESTO<br />

Incid<strong>en</strong>cia anual <strong>de</strong> cáncer oral <strong>en</strong> Reducción <strong>de</strong>l 25% <strong>de</strong><br />

8: 100.000<br />

pob<strong>la</strong>ción mayor <strong>de</strong> 44 años<br />

<strong>la</strong> incid<strong>en</strong>cia<br />

% con problemas <strong>de</strong> limitación funcional 35-44: 22% 16%<br />

a los 35-44 años y 65-74 años 65-74: 34% 23%


<strong>Consejo</strong> G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong><br />

<strong>Colegios</strong> <strong>de</strong> Odontólogos y<br />

Estomatólogos <strong>de</strong> España<br />

C/ Alcalá, 79 - 2º<br />

28009 Madrid<br />

Tel.: 914 264 410<br />

Fax: 915 770 639<br />

www.consejod<strong>en</strong>tistas.es

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!