Nuevos paradigmas en la cría de reinas - Reinas Malka
Nuevos paradigmas en la cría de reinas - Reinas Malka
Nuevos paradigmas en la cría de reinas - Reinas Malka
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
REINAS<br />
En el caso particu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> Estados<br />
Unidos, durante el período<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> Gran Guerra se<br />
impulsó <strong>la</strong> industrialización<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> apicultura a partir <strong>de</strong><br />
los paquetes <strong>de</strong> abejas producidos<br />
<strong>en</strong> los estados subtropicales<br />
<strong>de</strong>l su<strong>de</strong>ste (Georgia,<br />
A<strong>la</strong>bama, Louisiana,<br />
Mississippi y Florida) abasteci<strong>en</strong>do<br />
<strong>de</strong> abejas a granel<br />
a <strong>la</strong>s regiones <strong>de</strong> pra<strong>de</strong>ra <strong>de</strong>l<br />
norte <strong>de</strong> EE.UU., don<strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
expansión <strong>de</strong>l melilotus,<br />
con ciclos productivos más<br />
tardíos que <strong>en</strong> el su<strong>de</strong>ste<br />
subtropical, transformó a <strong>la</strong><br />
producción <strong>de</strong> miel <strong>en</strong> una<br />
actividad profesional. La<br />
producción <strong>de</strong> abejas a granel<br />
fue un <strong>de</strong>cisivo empuje<br />
para <strong>la</strong> crianza masiva <strong>de</strong><br />
abejas <strong>reinas</strong>. Ya hacia 1950<br />
unos 80 criadores producían<br />
sólo <strong>en</strong> EE.UU., más <strong>de</strong><br />
dos millones <strong>de</strong> <strong>reinas</strong><br />
anuales.<br />
En <strong>la</strong> primera mitad <strong>de</strong>l siglo<br />
XX, hubo escasos aportes<br />
académicos que contribuyeran<br />
a <strong>la</strong> sistematización<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> crianza <strong>de</strong> abejas<br />
<strong>reinas</strong>. Dado que <strong>en</strong> ese mom<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> historia, no había<br />
muchos ci<strong>en</strong>tíficos involucrados<br />
<strong>en</strong> los aspectos<br />
selectivos <strong>de</strong>l mejorami<strong>en</strong>to<br />
apíco<strong>la</strong>, los principales textos<br />
fueron escritos por apicultores<br />
prácticos que se tomaron<br />
el trabajo <strong>de</strong> re<strong>la</strong>tar<br />
anecdóticam<strong>en</strong>te sus experi<strong>en</strong>cias.<br />
Cabe <strong>de</strong>stacar por<br />
su excel<strong>en</strong>cia, a los sigui<strong>en</strong>tes<br />
criadores que fueron<br />
marcando etapas <strong>de</strong>cisivas<br />
para <strong>la</strong> consolidación <strong>de</strong><br />
nuestra actividad: Eug<strong>en</strong>e<br />
L. Pratt, Jay Smith, E.C.<br />
Bessonet, Louis E. Snelgrove<br />
y Perret-Maisonneuve.<br />
Queda c<strong>la</strong>ro que <strong>la</strong> <strong>cría</strong> industrial<br />
<strong>de</strong> <strong>reinas</strong> creció a <strong>la</strong><br />
vez que <strong>la</strong> provisión <strong>de</strong> paquetes<br />
<strong>de</strong> abejas <strong>en</strong> Norteamérica,<br />
<strong>de</strong> ahí se irradió a<br />
otros países <strong>de</strong>l mundo <strong>la</strong><br />
nueva metodología <strong>de</strong> reproducción<br />
y crianza. T<strong>en</strong>gamos<br />
pres<strong>en</strong>te que el primer<br />
<strong>de</strong>spacho <strong>de</strong> paquetes<br />
d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> EE.UU. fue realizado<br />
<strong>en</strong> 1912 <strong>de</strong>s<strong>de</strong> A<strong>la</strong>bama.<br />
Como hemos apuntado,<br />
hasta el año 1950, hubo po-<br />
46/ VIDA APÍCOLA Nº 143, MAYO-JUNIO 2007<br />
cas innovaciones <strong>en</strong> cuanto<br />
a <strong>la</strong> técnica <strong>de</strong> producción<br />
<strong>de</strong> <strong>reinas</strong>. No obstante, <strong>de</strong>b<strong>en</strong><br />
resaltarse difer<strong>en</strong>tes logros:<br />
el inicio <strong>de</strong> <strong>la</strong> inseminación<br />
artificial, cuyos primeros<br />
int<strong>en</strong>tos se realizaron<br />
<strong>en</strong> 1923 gracias al esfuerzo<br />
<strong>de</strong>l Dr. Lloyd Watson; <strong>la</strong><br />
producción <strong>de</strong> abejas híbridas<br />
realizada por el Dr.<br />
G<strong>la</strong>dstone Hume Cale imitando<br />
métodos <strong>de</strong> mejorami<strong>en</strong>to<br />
basados <strong>en</strong> <strong>la</strong> selección<br />
<strong>de</strong> especies vegetales<br />
que condujo a <strong>la</strong> aparición<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s abejas Starline y<br />
Midnite; y, finalm<strong>en</strong>te <strong>la</strong> selección<br />
<strong>de</strong> abejas con comportami<strong>en</strong>to<br />
higiénicos y<br />
ori<strong>en</strong>tadas a <strong>la</strong> polinización<br />
<strong>de</strong> cultivos específicos trabajo<br />
pionero <strong>de</strong>l Dr. Walter<br />
Roth<strong>en</strong>buhler <strong>en</strong> <strong>la</strong> Universidad<br />
<strong>de</strong> Ohio.<br />
Antibióticos y sulfas<br />
La Segunda Guerra Mundial<br />
(1941-1945), al igual<br />
que ocurrió con <strong>la</strong> Primera,<br />
provocó un segundo gran<br />
impulso al <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
apicultura mundial, ya no<br />
sólo como proveedora <strong>de</strong><br />
miel ante el nuevo racionami<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong>l azúcar, sino como<br />
fu<strong>en</strong>te <strong>de</strong> cera para <strong>la</strong> industria<br />
armam<strong>en</strong>tista. Otro<br />
avance <strong>de</strong> gran influ<strong>en</strong>cia<br />
<strong>en</strong> esta época, fue el comi<strong>en</strong>zo<br />
<strong>de</strong>l uso <strong>de</strong> antibióticos,<br />
tanto para <strong>la</strong> salud humana<br />
como para <strong>la</strong> salud<br />
animal. Las sulfas, que formaban<br />
parte <strong>de</strong>l botiquín <strong>de</strong><br />
primeros auxilios <strong>de</strong> los soldados<br />
<strong>en</strong> el fr<strong>en</strong>te <strong>de</strong> combate,<br />
fueron utilizadas con<br />
éxito por primera vez <strong>en</strong><br />
EE.UU. por el Dr. Leonard<br />
Haseman (Universidad <strong>de</strong><br />
Missouri) <strong>en</strong> 1942, para<br />
combatir una <strong>en</strong>fermedad<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>cría</strong> ya <strong>de</strong>scripta por<br />
Aristóteles, me refiero a <strong>la</strong><br />
loque americana. Seguidam<strong>en</strong>te<br />
hace su aparición <strong>la</strong><br />
oxitetraciclina (1948) y finalm<strong>en</strong>te<br />
<strong>la</strong> fumagilina<br />
(1954). Este ars<strong>en</strong>al terapéutico<br />
causó una revolución<br />
que facilitó <strong>la</strong> superviv<strong>en</strong>cia<br />
y propagación <strong>de</strong><br />
colm<strong>en</strong>as nunca antes vista<br />
<strong>en</strong> <strong>la</strong> historia.<br />
Hoy el uso <strong>de</strong> antibióticos<br />
está severam<strong>en</strong>te cuestionado<br />
como método prev<strong>en</strong>tivo,<br />
pero t<strong>en</strong>gamos <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta<br />
que hace 60 años el tema<br />
<strong>de</strong> residuos <strong>en</strong> miel no era<br />
una prioridad. Era sí imperativo<br />
mant<strong>en</strong>er vivas <strong>la</strong>s<br />
colm<strong>en</strong>as bajo cualquier<br />
circunstancia. Otro factor<br />
que contribuyó, fue <strong>la</strong> utilización<br />
<strong>de</strong> jarabes <strong>de</strong> maíz<br />
<strong>de</strong> alta fructosa a partir a<br />
partir <strong>de</strong> 1975, lo cual permitió<br />
al productor apíco<strong>la</strong><br />
inc<strong>en</strong>tivar el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong><br />
sus colm<strong>en</strong>as in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>dizándose<br />
<strong>de</strong> variables climáticas<br />
azarosas que influían <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />
producción natural <strong>de</strong> néctar.<br />
A esto se sumó <strong>la</strong> disponibilidad<br />
<strong>de</strong> varios sustitutos<br />
proteicos basados <strong>en</strong> harina<br />
<strong>de</strong> soja <strong>de</strong>sgrasada y<br />
levadura <strong>de</strong> cerveza inactivada,<br />
que subsanaron <strong>la</strong> escasez<br />
temporaria <strong>de</strong> pol<strong>en</strong><br />
natural.<br />
La apicultura, que hasta<br />
<strong>en</strong>tonces era sinónimo <strong>de</strong><br />
producción <strong>de</strong> miel, se industrializó<br />
y se mecanizó a<br />
partir <strong>de</strong> mediados <strong>de</strong>l siglo<br />
XX para asegurar <strong>la</strong> polinización<br />
<strong>de</strong> cultivos y para<br />
suministrar otros subproductos<br />
como pol<strong>en</strong>, jalea real,<br />
apitoxina y propóleos.<br />
Surge así <strong>la</strong> paletización y<br />
el uso <strong>de</strong> autoelevadores para<br />
<strong>la</strong> optimización <strong>de</strong>l transporte<br />
a <strong>la</strong>rga distancia. La<br />
migración <strong>de</strong>l campo a <strong>la</strong>s<br />
ciuda<strong>de</strong>s provocó una cierta<br />
<strong>de</strong>cad<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>la</strong> apicultura<br />
a partir <strong>de</strong> 1960 <strong>en</strong> los países<br />
c<strong>en</strong>trales. La expansión<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> agricultura int<strong>en</strong>siva,<br />
el uso <strong>de</strong> p<strong>la</strong>guicidas letales<br />
para <strong>la</strong>s abejas y, el aum<strong>en</strong>to<br />
<strong>en</strong> los costos <strong>de</strong> mano <strong>de</strong><br />
obra, inc<strong>en</strong>tivaron una “tercerización”<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> apicultura<br />
hacia los países periféricos<br />
<strong>de</strong>l “tercer mundo” que a<br />
partir <strong>de</strong> <strong>en</strong>tonces, com<strong>en</strong>zaron<br />
a suplir el déficit <strong>de</strong><br />
miel <strong>en</strong> el hemisferio norte.<br />
Esto impacta <strong>en</strong> países sin<br />
tradición apíco<strong>la</strong> hasta <strong>en</strong>tonces.<br />
Hacia 1950 Arg<strong>en</strong>tina,<br />
México, Australia y<br />
China hac<strong>en</strong> su aparición <strong>en</strong><br />
los mercados mundiales como<br />
importantes productores<br />
y exportadores <strong>de</strong> miel. Ha-<br />
cia 1959, <strong>la</strong> difusión <strong>de</strong>l<br />
ácaro varroa <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el este<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>en</strong>tonces Unión Soviética<br />
hacia Occid<strong>en</strong>te puso<br />
fin a <strong>la</strong> era dorada <strong>de</strong> <strong>la</strong> apicultura.<br />
Ser un apicultor<br />
exitoso, empezó a significar<br />
ser eficaz mant<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do bajos<br />
niveles <strong>de</strong> infestación <strong>de</strong><br />
varroa.<br />
Abejas resist<strong>en</strong>tes<br />
a <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s<br />
Entre mediados <strong>de</strong> 1970 y<br />
principios <strong>de</strong> 1980, el ácaro<br />
varroa com<strong>en</strong>zó a realizar<br />
estragos y cambió por completo<br />
nuestra forma <strong>de</strong> ser<br />
apicultores. La crianza <strong>de</strong><br />
<strong>reinas</strong> tuvo como objeto, ya<br />
no sólo suministrar abejas<br />
<strong>reinas</strong> jóv<strong>en</strong>es y productivas,<br />
sino también proveer<br />
abejas g<strong>en</strong>éticam<strong>en</strong>te mejoradas<br />
con grados <strong>de</strong> resist<strong>en</strong>cia<br />
y tolerancia a <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s.<br />
El criador <strong>de</strong>bió<br />
empezar a ser también un<br />
g<strong>en</strong>etista, tratando <strong>de</strong> propagar<br />
abejas con características<br />
<strong>de</strong>seables <strong>de</strong> productividad<br />
y resist<strong>en</strong>cia a <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s.<br />
A fines <strong>de</strong> 1989,<br />
<strong>la</strong> aparición <strong>de</strong> <strong>la</strong>s primeras<br />
cepas <strong>de</strong> loque americana<br />
con resist<strong>en</strong>cia a <strong>la</strong> oxitetraciclina,<br />
<strong>de</strong>sempolvaron<br />
los hal<strong>la</strong>zgos <strong>de</strong>l Dr. Roth<strong>en</strong>buhler<br />
y reflotaron <strong>la</strong><br />
importancia <strong>de</strong> seleccionar<br />
abejas con rasgos <strong>de</strong> comportami<strong>en</strong>to<br />
higiénico, básicam<strong>en</strong>te<br />
<strong>de</strong>sopercu<strong>la</strong>r y<br />
remover (extraer) pupas <strong>en</strong>fermas<br />
<strong>en</strong> no más <strong>de</strong> 48 horas.<br />
En abril <strong>de</strong>l año 2000 varroa<br />
hizo su aparición <strong>en</strong><br />
Nueva Ze<strong>la</strong>nda y reci<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te<br />
(el 6 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong><br />
2007) fue <strong>de</strong>tectada <strong>en</strong> Hawaii,<br />
lugar perdido <strong>en</strong> medio<br />
<strong>de</strong>l Océano Pacífico que<br />
es hoy ubicación <strong>de</strong> tres<br />
gran<strong>de</strong>s criadores que exportan<br />
miles <strong>de</strong> <strong>reinas</strong> a todo<br />
el mundo. Hoy día el<br />
único territorio <strong>en</strong> el mundo,<br />
que por ahora continúa<br />
libre <strong>de</strong> varroa está repres<strong>en</strong>tado<br />
por Australia, país<br />
que <strong>en</strong> octubre <strong>de</strong> 2002 vio<br />
vulnerado su sistema <strong>de</strong><br />
cuar<strong>en</strong>t<strong>en</strong>a sanitaria al <strong>de</strong>terminarse<br />
<strong>la</strong> pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />
Aethina tumida (pequeño<br />
escarabajo <strong>de</strong> <strong>la</strong> colm<strong>en</strong>a),<br />
nueva p<strong>la</strong>ga que am<strong>en</strong>aza<br />
ext<strong>en</strong><strong>de</strong>rse por el mundo<br />
apíco<strong>la</strong>.<br />
Durante el año 2001, el investigador<br />
australiano D<strong>en</strong>nis<br />
An<strong>de</strong>rson transformó<br />
nuestra perspectiva <strong>de</strong> varroa,<br />
al informarnos que <strong>la</strong><br />
subespecie jacobsoni no era<br />
parásita <strong>de</strong> <strong>la</strong>s abejas europeas,<br />
mi<strong>en</strong>tras que <strong>la</strong> subespecie<br />
<strong>de</strong>structor <strong>en</strong> sus dos<br />
variantes haplotípicas (Koreana<br />
y Japonesa) eran <strong>la</strong>s<br />
que realm<strong>en</strong>te vulneraban<br />
<strong>la</strong> salud <strong>de</strong> nuestros apiarios.<br />
Este hal<strong>la</strong>zgo puso<br />
b<strong>la</strong>nco sobre negro, el nuevo<br />
<strong>en</strong>foque <strong>de</strong> <strong>la</strong>s patologías<br />
apíco<strong>la</strong> vistas ahora bajo<br />
<strong>la</strong> luz <strong>de</strong> <strong>la</strong> técnica <strong>de</strong> PCR<br />
(reacción <strong>en</strong> cad<strong>en</strong>a <strong>de</strong> polimerasa).<br />
De ahora <strong>en</strong> más,<br />
no podríamos hab<strong>la</strong>r más <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> “loque americana” sino<br />
<strong>de</strong> 5 haplotipos bi<strong>en</strong> difer<strong>en</strong>ciados<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> bacteria<br />
Pa<strong>en</strong>ibacillus <strong>la</strong>rvae, tampoco<br />
podríamos haber sospechado,<br />
que <strong>la</strong> técnica <strong>de</strong><br />
PCR nos explicaría que <strong>la</strong><br />
tradicional Nosema apis<br />
Zan<strong>de</strong>r, era una <strong>en</strong>fermedad<br />
distinta <strong>de</strong> <strong>la</strong> Nosema ceranae<br />
que afecta a <strong>la</strong>s abejas<br />
asiáticas.<br />
Mejorami<strong>en</strong>to<br />
g<strong>en</strong>ético<br />
En este contexto, <strong>la</strong> crianza<br />
<strong>de</strong> <strong>reinas</strong>, como parte es<strong>en</strong>cial<br />
<strong>de</strong>l proceso <strong>de</strong> multiplicación<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s abejas, ha <strong>de</strong>bido<br />
<strong>en</strong>fr<strong>en</strong>tar numerosos<br />
<strong>de</strong>safíos, a saber:<br />
• Preservar los ecotipos<br />
locales <strong>de</strong> abejas melíferas.<br />
• Evitar los efectos letales<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>en</strong>do<strong>cría</strong> (consanguineidad).<br />
• Obt<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> abejas híbridas<br />
a través <strong>de</strong>l cruzami<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> diversas razas.<br />
• Selección <strong>de</strong> abejas resist<strong>en</strong>tes<br />
a <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s.<br />
• Uso <strong>de</strong> marcadores molecu<strong>la</strong>res.<br />
• Aplicación <strong>de</strong> PCR para<br />
<strong>la</strong> <strong>de</strong>terminación <strong>de</strong> distintos<br />
haplotipos.<br />
• Preservación <strong>de</strong> bancos<br />
<strong>de</strong> sem<strong>en</strong> <strong>de</strong> zángano <strong>en</strong> ni-<br />
tróg<strong>en</strong>o líquido.<br />
Un párrafo aparte merece<br />
<strong>la</strong> ejecución <strong>de</strong>l proyecto<br />
G<strong>en</strong>oma abeja. Esto ha<br />
permitido id<strong>en</strong>tificar millones<br />
<strong>de</strong> g<strong>en</strong>es, pero, sin embargo,<br />
<strong>la</strong> aplicación práctica<br />
a fines selectivos es un objetivo<br />
distante. Los fondos<br />
asignados como presupuesto<br />
para <strong>la</strong> investigación apíco<strong>la</strong><br />
son muy escasos a<br />
nivel mundial. Es una incógnita<br />
imaginar <strong>de</strong> dón<strong>de</strong><br />
saldrán recursos para avanzar<br />
<strong>en</strong> esta línea investigativa.<br />
Una posible línea <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo,<br />
podría ser <strong>la</strong> propagación<br />
<strong>de</strong> abejas que produzcan<br />
una toxina que inhiba<br />
<strong>la</strong> reproducción <strong>de</strong> varroa<br />
<strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>cría</strong> opercu<strong>la</strong>da.<br />
Durante el siglo XX, los<br />
principales expon<strong>en</strong>tes académicos<br />
<strong>de</strong>l mejorami<strong>en</strong>to<br />
g<strong>en</strong>ético apíco<strong>la</strong> fueron sin<br />
duda el Dr. Friedrich Ruttner<br />
(1998) y el monje b<strong>en</strong>edictino<br />
Hermano Adam<br />
Kehrle (1996). Ambos protagonizaron<br />
difer<strong>en</strong>tes recorridos<br />
a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong>l mundo<br />
con propósitos bi<strong>en</strong> <strong>de</strong>finidos.<br />
Mi<strong>en</strong>tras que el Dr.<br />
Ruttner nos <strong>de</strong>leitó con varias<br />
obras imprescindibles,<br />
su texto principal fue “Biogeografía<br />
y Taxonomía <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong>s Abejas” que pret<strong>en</strong>dió<br />
ser el int<strong>en</strong>to más amplio <strong>de</strong><br />
c<strong>la</strong>sificación mediante métodos<br />
morfométricos y taxonómicos<br />
<strong>de</strong> todas <strong>la</strong>s Apis<br />
conocidas. El Dr. Ruttner, a<br />
qui<strong>en</strong> conocí personalm<strong>en</strong>te<br />
<strong>en</strong> 1990, siempre consi<strong>de</strong>ró<br />
que <strong>la</strong> selección y el mejorami<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong>bían realizarse <strong>en</strong><br />
el marco <strong>de</strong> <strong>la</strong>s razas puras.<br />
El Hno. Adam también recorrió<br />
el mundo, <strong>en</strong> particu<strong>la</strong>r<br />
Asia, África y <strong>la</strong> cu<strong>en</strong>ca<br />
<strong>de</strong>l Mediterráneo. Su objetivo<br />
fue bi<strong>en</strong> distinto al <strong>de</strong>l<br />
Dr. Ruttner. Hacia 1919,<br />
muy temprano <strong>en</strong> su carrera<br />
religiosa, había visto y pa<strong>de</strong>cido<br />
<strong>la</strong> virtual extinción<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s abejas <strong>en</strong> <strong>la</strong>s Is<strong>la</strong>s<br />
Británicas a causa <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
irrupción <strong>de</strong> los ácaros traqueales.<br />
Las únicas abejas<br />
que sobrevivieron el embate<br />
<strong>de</strong> esta p<strong>la</strong>ga, fueron los<br />
híbridos que cont<strong>en</strong>ían abeja<br />
italiana. A partir <strong>de</strong> esta<br />
El proyecto G<strong>en</strong>oma<br />
abeja ha permitido<br />
id<strong>en</strong>tificar millones<br />
<strong>de</strong> g<strong>en</strong>es, pero<br />
<strong>la</strong> aplicación práctica<br />
a fines selectivos es un<br />
objetivo distante.<br />
Los fondos asignados<br />
como presupuesto para<br />
<strong>la</strong> investigación apíco<strong>la</strong><br />
son muy escasos a<br />
nivel mundial.<br />
Es una incógnita<br />
imaginar <strong>de</strong> dón<strong>de</strong><br />
saldrán recursos para<br />
avanzar <strong>en</strong> esta línea<br />
investigativa<br />
especial<br />
25<br />
experi<strong>en</strong>cia y <strong>de</strong> <strong>la</strong> aplicación<br />
<strong>de</strong>l M<strong>en</strong><strong>de</strong>lismo a <strong>la</strong><br />
g<strong>en</strong>ética apíco<strong>la</strong>, (resultado<br />
<strong>de</strong> su apr<strong>en</strong>dizaje con el g<strong>en</strong>etista<br />
Ludwig Armbruster),<br />
se convirtió <strong>en</strong> un fervi<strong>en</strong>te<br />
admirador <strong>de</strong> <strong>la</strong>s abejas<br />
híbridas. Su trabajo <strong>de</strong><br />
selección culminó <strong>en</strong> <strong>la</strong> d<strong>en</strong>ominada<br />
abeja Buckfast<br />
que aun hoy goza <strong>de</strong> bu<strong>en</strong>a<br />
reputación <strong>en</strong>tre muchos<br />
productores profesionales.<br />
Para el Hno. Adam, había<br />
que preservar <strong>la</strong>s razas puras<br />
a efectos <strong>de</strong> producir híbridos<br />
que le permitieran al<br />
apicultor profesional gozar<br />
<strong>de</strong> los b<strong>en</strong>eficios <strong>de</strong> <strong>la</strong> heterosis.<br />
En esto c<strong>la</strong>ram<strong>en</strong>te<br />
discrepó <strong>de</strong>l Dr. Ruttner,<br />
aunque es <strong>de</strong> <strong>de</strong>stacar que,<br />
aunque ambos sost<strong>en</strong>ían<br />
posturas i<strong>de</strong>ológicas y conceptuales<br />
antagónicas, siempre<br />
se profesaron un mutuo<br />
respeto y admiración. Tanto<br />
fue así, que <strong>en</strong> 1966 el Dr.<br />
Ruttner prologó afectuosam<strong>en</strong>te<br />
uno <strong>de</strong> los tres libros<br />
escritos por el Hno. Adam,<br />
me refiero concretam<strong>en</strong>te a<br />
“En busca <strong>de</strong> <strong>la</strong>s mejores líneas<br />
<strong>de</strong> abejas”.<br />
Entre 1987 a los 90 años,<br />
el Hno. Adam empr<strong>en</strong>dió el<br />
último <strong>de</strong> sus viajes el cual<br />
le llevó hasta K<strong>en</strong>ya <strong>en</strong> busca<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> Apis mellifera montico<strong>la</strong>.<br />
Se trata <strong>de</strong> una raza<br />
<strong>de</strong> abejas africana dócil y<br />
no <strong>en</strong>jambradora que habita<br />
<strong>en</strong> <strong>la</strong>s regiones <strong>de</strong> alta montaña.<br />
Su int<strong>en</strong>ción fue <strong>en</strong>riquecer<br />
<strong>la</strong> dotación <strong>de</strong> características<br />
positivas <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
abeja Buckfast, con <strong>la</strong> resist<strong>en</strong>cia<br />
a varroa que él sospechaba<br />
podría aportar <strong>la</strong> subespecie<br />
montico<strong>la</strong>. Lam<strong>en</strong>tablem<strong>en</strong>te,<br />
su esfuerzo<br />
no pudo concretarse. Queda<br />
como asignatura p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te<br />
para los criadores jóv<strong>en</strong>es y<br />
empr<strong>en</strong><strong>de</strong>dores levantar <strong>la</strong><br />
ban<strong>de</strong>ra <strong>de</strong>l Hno. Adam.<br />
T<strong>en</strong>go <strong>la</strong> convicción que todavía<br />
ignoramos <strong>la</strong> mayor<br />
parte <strong>de</strong>l tesoro g<strong>en</strong>ético<br />
que a nivel apíco<strong>la</strong> escon<strong>de</strong><br />
el Contin<strong>en</strong>te Africano. Nos<br />
hemos <strong>de</strong>jado obnubi<strong>la</strong>r,<br />
por <strong>la</strong> <strong>la</strong>m<strong>en</strong>table <strong>de</strong>sgracia<br />
que significó <strong>la</strong> injustificada<br />
introducción <strong>en</strong> Brasil<br />
durante 1956, <strong>de</strong> <strong>la</strong> triste-<br />
2007 MAYO-JUNIO, Nº 143 VIDA APÍCOLA /47