13.05.2013 Views

Nuevos paradigmas en la cría de reinas - Reinas Malka

Nuevos paradigmas en la cría de reinas - Reinas Malka

Nuevos paradigmas en la cría de reinas - Reinas Malka

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

REINAS<br />

En el caso particu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> Estados<br />

Unidos, durante el período<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Gran Guerra se<br />

impulsó <strong>la</strong> industrialización<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> apicultura a partir <strong>de</strong><br />

los paquetes <strong>de</strong> abejas producidos<br />

<strong>en</strong> los estados subtropicales<br />

<strong>de</strong>l su<strong>de</strong>ste (Georgia,<br />

A<strong>la</strong>bama, Louisiana,<br />

Mississippi y Florida) abasteci<strong>en</strong>do<br />

<strong>de</strong> abejas a granel<br />

a <strong>la</strong>s regiones <strong>de</strong> pra<strong>de</strong>ra <strong>de</strong>l<br />

norte <strong>de</strong> EE.UU., don<strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

expansión <strong>de</strong>l melilotus,<br />

con ciclos productivos más<br />

tardíos que <strong>en</strong> el su<strong>de</strong>ste<br />

subtropical, transformó a <strong>la</strong><br />

producción <strong>de</strong> miel <strong>en</strong> una<br />

actividad profesional. La<br />

producción <strong>de</strong> abejas a granel<br />

fue un <strong>de</strong>cisivo empuje<br />

para <strong>la</strong> crianza masiva <strong>de</strong><br />

abejas <strong>reinas</strong>. Ya hacia 1950<br />

unos 80 criadores producían<br />

sólo <strong>en</strong> EE.UU., más <strong>de</strong><br />

dos millones <strong>de</strong> <strong>reinas</strong><br />

anuales.<br />

En <strong>la</strong> primera mitad <strong>de</strong>l siglo<br />

XX, hubo escasos aportes<br />

académicos que contribuyeran<br />

a <strong>la</strong> sistematización<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> crianza <strong>de</strong> abejas<br />

<strong>reinas</strong>. Dado que <strong>en</strong> ese mom<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> historia, no había<br />

muchos ci<strong>en</strong>tíficos involucrados<br />

<strong>en</strong> los aspectos<br />

selectivos <strong>de</strong>l mejorami<strong>en</strong>to<br />

apíco<strong>la</strong>, los principales textos<br />

fueron escritos por apicultores<br />

prácticos que se tomaron<br />

el trabajo <strong>de</strong> re<strong>la</strong>tar<br />

anecdóticam<strong>en</strong>te sus experi<strong>en</strong>cias.<br />

Cabe <strong>de</strong>stacar por<br />

su excel<strong>en</strong>cia, a los sigui<strong>en</strong>tes<br />

criadores que fueron<br />

marcando etapas <strong>de</strong>cisivas<br />

para <strong>la</strong> consolidación <strong>de</strong><br />

nuestra actividad: Eug<strong>en</strong>e<br />

L. Pratt, Jay Smith, E.C.<br />

Bessonet, Louis E. Snelgrove<br />

y Perret-Maisonneuve.<br />

Queda c<strong>la</strong>ro que <strong>la</strong> <strong>cría</strong> industrial<br />

<strong>de</strong> <strong>reinas</strong> creció a <strong>la</strong><br />

vez que <strong>la</strong> provisión <strong>de</strong> paquetes<br />

<strong>de</strong> abejas <strong>en</strong> Norteamérica,<br />

<strong>de</strong> ahí se irradió a<br />

otros países <strong>de</strong>l mundo <strong>la</strong><br />

nueva metodología <strong>de</strong> reproducción<br />

y crianza. T<strong>en</strong>gamos<br />

pres<strong>en</strong>te que el primer<br />

<strong>de</strong>spacho <strong>de</strong> paquetes<br />

d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> EE.UU. fue realizado<br />

<strong>en</strong> 1912 <strong>de</strong>s<strong>de</strong> A<strong>la</strong>bama.<br />

Como hemos apuntado,<br />

hasta el año 1950, hubo po-<br />

46/ VIDA APÍCOLA Nº 143, MAYO-JUNIO 2007<br />

cas innovaciones <strong>en</strong> cuanto<br />

a <strong>la</strong> técnica <strong>de</strong> producción<br />

<strong>de</strong> <strong>reinas</strong>. No obstante, <strong>de</strong>b<strong>en</strong><br />

resaltarse difer<strong>en</strong>tes logros:<br />

el inicio <strong>de</strong> <strong>la</strong> inseminación<br />

artificial, cuyos primeros<br />

int<strong>en</strong>tos se realizaron<br />

<strong>en</strong> 1923 gracias al esfuerzo<br />

<strong>de</strong>l Dr. Lloyd Watson; <strong>la</strong><br />

producción <strong>de</strong> abejas híbridas<br />

realizada por el Dr.<br />

G<strong>la</strong>dstone Hume Cale imitando<br />

métodos <strong>de</strong> mejorami<strong>en</strong>to<br />

basados <strong>en</strong> <strong>la</strong> selección<br />

<strong>de</strong> especies vegetales<br />

que condujo a <strong>la</strong> aparición<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>s abejas Starline y<br />

Midnite; y, finalm<strong>en</strong>te <strong>la</strong> selección<br />

<strong>de</strong> abejas con comportami<strong>en</strong>to<br />

higiénicos y<br />

ori<strong>en</strong>tadas a <strong>la</strong> polinización<br />

<strong>de</strong> cultivos específicos trabajo<br />

pionero <strong>de</strong>l Dr. Walter<br />

Roth<strong>en</strong>buhler <strong>en</strong> <strong>la</strong> Universidad<br />

<strong>de</strong> Ohio.<br />

Antibióticos y sulfas<br />

La Segunda Guerra Mundial<br />

(1941-1945), al igual<br />

que ocurrió con <strong>la</strong> Primera,<br />

provocó un segundo gran<br />

impulso al <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

apicultura mundial, ya no<br />

sólo como proveedora <strong>de</strong><br />

miel ante el nuevo racionami<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong>l azúcar, sino como<br />

fu<strong>en</strong>te <strong>de</strong> cera para <strong>la</strong> industria<br />

armam<strong>en</strong>tista. Otro<br />

avance <strong>de</strong> gran influ<strong>en</strong>cia<br />

<strong>en</strong> esta época, fue el comi<strong>en</strong>zo<br />

<strong>de</strong>l uso <strong>de</strong> antibióticos,<br />

tanto para <strong>la</strong> salud humana<br />

como para <strong>la</strong> salud<br />

animal. Las sulfas, que formaban<br />

parte <strong>de</strong>l botiquín <strong>de</strong><br />

primeros auxilios <strong>de</strong> los soldados<br />

<strong>en</strong> el fr<strong>en</strong>te <strong>de</strong> combate,<br />

fueron utilizadas con<br />

éxito por primera vez <strong>en</strong><br />

EE.UU. por el Dr. Leonard<br />

Haseman (Universidad <strong>de</strong><br />

Missouri) <strong>en</strong> 1942, para<br />

combatir una <strong>en</strong>fermedad<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>cría</strong> ya <strong>de</strong>scripta por<br />

Aristóteles, me refiero a <strong>la</strong><br />

loque americana. Seguidam<strong>en</strong>te<br />

hace su aparición <strong>la</strong><br />

oxitetraciclina (1948) y finalm<strong>en</strong>te<br />

<strong>la</strong> fumagilina<br />

(1954). Este ars<strong>en</strong>al terapéutico<br />

causó una revolución<br />

que facilitó <strong>la</strong> superviv<strong>en</strong>cia<br />

y propagación <strong>de</strong><br />

colm<strong>en</strong>as nunca antes vista<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> historia.<br />

Hoy el uso <strong>de</strong> antibióticos<br />

está severam<strong>en</strong>te cuestionado<br />

como método prev<strong>en</strong>tivo,<br />

pero t<strong>en</strong>gamos <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta<br />

que hace 60 años el tema<br />

<strong>de</strong> residuos <strong>en</strong> miel no era<br />

una prioridad. Era sí imperativo<br />

mant<strong>en</strong>er vivas <strong>la</strong>s<br />

colm<strong>en</strong>as bajo cualquier<br />

circunstancia. Otro factor<br />

que contribuyó, fue <strong>la</strong> utilización<br />

<strong>de</strong> jarabes <strong>de</strong> maíz<br />

<strong>de</strong> alta fructosa a partir a<br />

partir <strong>de</strong> 1975, lo cual permitió<br />

al productor apíco<strong>la</strong><br />

inc<strong>en</strong>tivar el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong><br />

sus colm<strong>en</strong>as in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>dizándose<br />

<strong>de</strong> variables climáticas<br />

azarosas que influían <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

producción natural <strong>de</strong> néctar.<br />

A esto se sumó <strong>la</strong> disponibilidad<br />

<strong>de</strong> varios sustitutos<br />

proteicos basados <strong>en</strong> harina<br />

<strong>de</strong> soja <strong>de</strong>sgrasada y<br />

levadura <strong>de</strong> cerveza inactivada,<br />

que subsanaron <strong>la</strong> escasez<br />

temporaria <strong>de</strong> pol<strong>en</strong><br />

natural.<br />

La apicultura, que hasta<br />

<strong>en</strong>tonces era sinónimo <strong>de</strong><br />

producción <strong>de</strong> miel, se industrializó<br />

y se mecanizó a<br />

partir <strong>de</strong> mediados <strong>de</strong>l siglo<br />

XX para asegurar <strong>la</strong> polinización<br />

<strong>de</strong> cultivos y para<br />

suministrar otros subproductos<br />

como pol<strong>en</strong>, jalea real,<br />

apitoxina y propóleos.<br />

Surge así <strong>la</strong> paletización y<br />

el uso <strong>de</strong> autoelevadores para<br />

<strong>la</strong> optimización <strong>de</strong>l transporte<br />

a <strong>la</strong>rga distancia. La<br />

migración <strong>de</strong>l campo a <strong>la</strong>s<br />

ciuda<strong>de</strong>s provocó una cierta<br />

<strong>de</strong>cad<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>la</strong> apicultura<br />

a partir <strong>de</strong> 1960 <strong>en</strong> los países<br />

c<strong>en</strong>trales. La expansión<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> agricultura int<strong>en</strong>siva,<br />

el uso <strong>de</strong> p<strong>la</strong>guicidas letales<br />

para <strong>la</strong>s abejas y, el aum<strong>en</strong>to<br />

<strong>en</strong> los costos <strong>de</strong> mano <strong>de</strong><br />

obra, inc<strong>en</strong>tivaron una “tercerización”<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> apicultura<br />

hacia los países periféricos<br />

<strong>de</strong>l “tercer mundo” que a<br />

partir <strong>de</strong> <strong>en</strong>tonces, com<strong>en</strong>zaron<br />

a suplir el déficit <strong>de</strong><br />

miel <strong>en</strong> el hemisferio norte.<br />

Esto impacta <strong>en</strong> países sin<br />

tradición apíco<strong>la</strong> hasta <strong>en</strong>tonces.<br />

Hacia 1950 Arg<strong>en</strong>tina,<br />

México, Australia y<br />

China hac<strong>en</strong> su aparición <strong>en</strong><br />

los mercados mundiales como<br />

importantes productores<br />

y exportadores <strong>de</strong> miel. Ha-<br />

cia 1959, <strong>la</strong> difusión <strong>de</strong>l<br />

ácaro varroa <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el este<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>en</strong>tonces Unión Soviética<br />

hacia Occid<strong>en</strong>te puso<br />

fin a <strong>la</strong> era dorada <strong>de</strong> <strong>la</strong> apicultura.<br />

Ser un apicultor<br />

exitoso, empezó a significar<br />

ser eficaz mant<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do bajos<br />

niveles <strong>de</strong> infestación <strong>de</strong><br />

varroa.<br />

Abejas resist<strong>en</strong>tes<br />

a <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s<br />

Entre mediados <strong>de</strong> 1970 y<br />

principios <strong>de</strong> 1980, el ácaro<br />

varroa com<strong>en</strong>zó a realizar<br />

estragos y cambió por completo<br />

nuestra forma <strong>de</strong> ser<br />

apicultores. La crianza <strong>de</strong><br />

<strong>reinas</strong> tuvo como objeto, ya<br />

no sólo suministrar abejas<br />

<strong>reinas</strong> jóv<strong>en</strong>es y productivas,<br />

sino también proveer<br />

abejas g<strong>en</strong>éticam<strong>en</strong>te mejoradas<br />

con grados <strong>de</strong> resist<strong>en</strong>cia<br />

y tolerancia a <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s.<br />

El criador <strong>de</strong>bió<br />

empezar a ser también un<br />

g<strong>en</strong>etista, tratando <strong>de</strong> propagar<br />

abejas con características<br />

<strong>de</strong>seables <strong>de</strong> productividad<br />

y resist<strong>en</strong>cia a <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s.<br />

A fines <strong>de</strong> 1989,<br />

<strong>la</strong> aparición <strong>de</strong> <strong>la</strong>s primeras<br />

cepas <strong>de</strong> loque americana<br />

con resist<strong>en</strong>cia a <strong>la</strong> oxitetraciclina,<br />

<strong>de</strong>sempolvaron<br />

los hal<strong>la</strong>zgos <strong>de</strong>l Dr. Roth<strong>en</strong>buhler<br />

y reflotaron <strong>la</strong><br />

importancia <strong>de</strong> seleccionar<br />

abejas con rasgos <strong>de</strong> comportami<strong>en</strong>to<br />

higiénico, básicam<strong>en</strong>te<br />

<strong>de</strong>sopercu<strong>la</strong>r y<br />

remover (extraer) pupas <strong>en</strong>fermas<br />

<strong>en</strong> no más <strong>de</strong> 48 horas.<br />

En abril <strong>de</strong>l año 2000 varroa<br />

hizo su aparición <strong>en</strong><br />

Nueva Ze<strong>la</strong>nda y reci<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te<br />

(el 6 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong><br />

2007) fue <strong>de</strong>tectada <strong>en</strong> Hawaii,<br />

lugar perdido <strong>en</strong> medio<br />

<strong>de</strong>l Océano Pacífico que<br />

es hoy ubicación <strong>de</strong> tres<br />

gran<strong>de</strong>s criadores que exportan<br />

miles <strong>de</strong> <strong>reinas</strong> a todo<br />

el mundo. Hoy día el<br />

único territorio <strong>en</strong> el mundo,<br />

que por ahora continúa<br />

libre <strong>de</strong> varroa está repres<strong>en</strong>tado<br />

por Australia, país<br />

que <strong>en</strong> octubre <strong>de</strong> 2002 vio<br />

vulnerado su sistema <strong>de</strong><br />

cuar<strong>en</strong>t<strong>en</strong>a sanitaria al <strong>de</strong>terminarse<br />

<strong>la</strong> pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />

Aethina tumida (pequeño<br />

escarabajo <strong>de</strong> <strong>la</strong> colm<strong>en</strong>a),<br />

nueva p<strong>la</strong>ga que am<strong>en</strong>aza<br />

ext<strong>en</strong><strong>de</strong>rse por el mundo<br />

apíco<strong>la</strong>.<br />

Durante el año 2001, el investigador<br />

australiano D<strong>en</strong>nis<br />

An<strong>de</strong>rson transformó<br />

nuestra perspectiva <strong>de</strong> varroa,<br />

al informarnos que <strong>la</strong><br />

subespecie jacobsoni no era<br />

parásita <strong>de</strong> <strong>la</strong>s abejas europeas,<br />

mi<strong>en</strong>tras que <strong>la</strong> subespecie<br />

<strong>de</strong>structor <strong>en</strong> sus dos<br />

variantes haplotípicas (Koreana<br />

y Japonesa) eran <strong>la</strong>s<br />

que realm<strong>en</strong>te vulneraban<br />

<strong>la</strong> salud <strong>de</strong> nuestros apiarios.<br />

Este hal<strong>la</strong>zgo puso<br />

b<strong>la</strong>nco sobre negro, el nuevo<br />

<strong>en</strong>foque <strong>de</strong> <strong>la</strong>s patologías<br />

apíco<strong>la</strong> vistas ahora bajo<br />

<strong>la</strong> luz <strong>de</strong> <strong>la</strong> técnica <strong>de</strong> PCR<br />

(reacción <strong>en</strong> cad<strong>en</strong>a <strong>de</strong> polimerasa).<br />

De ahora <strong>en</strong> más,<br />

no podríamos hab<strong>la</strong>r más <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> “loque americana” sino<br />

<strong>de</strong> 5 haplotipos bi<strong>en</strong> difer<strong>en</strong>ciados<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> bacteria<br />

Pa<strong>en</strong>ibacillus <strong>la</strong>rvae, tampoco<br />

podríamos haber sospechado,<br />

que <strong>la</strong> técnica <strong>de</strong><br />

PCR nos explicaría que <strong>la</strong><br />

tradicional Nosema apis<br />

Zan<strong>de</strong>r, era una <strong>en</strong>fermedad<br />

distinta <strong>de</strong> <strong>la</strong> Nosema ceranae<br />

que afecta a <strong>la</strong>s abejas<br />

asiáticas.<br />

Mejorami<strong>en</strong>to<br />

g<strong>en</strong>ético<br />

En este contexto, <strong>la</strong> crianza<br />

<strong>de</strong> <strong>reinas</strong>, como parte es<strong>en</strong>cial<br />

<strong>de</strong>l proceso <strong>de</strong> multiplicación<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>s abejas, ha <strong>de</strong>bido<br />

<strong>en</strong>fr<strong>en</strong>tar numerosos<br />

<strong>de</strong>safíos, a saber:<br />

• Preservar los ecotipos<br />

locales <strong>de</strong> abejas melíferas.<br />

• Evitar los efectos letales<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>en</strong>do<strong>cría</strong> (consanguineidad).<br />

• Obt<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> abejas híbridas<br />

a través <strong>de</strong>l cruzami<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong> diversas razas.<br />

• Selección <strong>de</strong> abejas resist<strong>en</strong>tes<br />

a <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s.<br />

• Uso <strong>de</strong> marcadores molecu<strong>la</strong>res.<br />

• Aplicación <strong>de</strong> PCR para<br />

<strong>la</strong> <strong>de</strong>terminación <strong>de</strong> distintos<br />

haplotipos.<br />

• Preservación <strong>de</strong> bancos<br />

<strong>de</strong> sem<strong>en</strong> <strong>de</strong> zángano <strong>en</strong> ni-<br />

tróg<strong>en</strong>o líquido.<br />

Un párrafo aparte merece<br />

<strong>la</strong> ejecución <strong>de</strong>l proyecto<br />

G<strong>en</strong>oma abeja. Esto ha<br />

permitido id<strong>en</strong>tificar millones<br />

<strong>de</strong> g<strong>en</strong>es, pero, sin embargo,<br />

<strong>la</strong> aplicación práctica<br />

a fines selectivos es un objetivo<br />

distante. Los fondos<br />

asignados como presupuesto<br />

para <strong>la</strong> investigación apíco<strong>la</strong><br />

son muy escasos a<br />

nivel mundial. Es una incógnita<br />

imaginar <strong>de</strong> dón<strong>de</strong><br />

saldrán recursos para avanzar<br />

<strong>en</strong> esta línea investigativa.<br />

Una posible línea <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo,<br />

podría ser <strong>la</strong> propagación<br />

<strong>de</strong> abejas que produzcan<br />

una toxina que inhiba<br />

<strong>la</strong> reproducción <strong>de</strong> varroa<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>cría</strong> opercu<strong>la</strong>da.<br />

Durante el siglo XX, los<br />

principales expon<strong>en</strong>tes académicos<br />

<strong>de</strong>l mejorami<strong>en</strong>to<br />

g<strong>en</strong>ético apíco<strong>la</strong> fueron sin<br />

duda el Dr. Friedrich Ruttner<br />

(1998) y el monje b<strong>en</strong>edictino<br />

Hermano Adam<br />

Kehrle (1996). Ambos protagonizaron<br />

difer<strong>en</strong>tes recorridos<br />

a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong>l mundo<br />

con propósitos bi<strong>en</strong> <strong>de</strong>finidos.<br />

Mi<strong>en</strong>tras que el Dr.<br />

Ruttner nos <strong>de</strong>leitó con varias<br />

obras imprescindibles,<br />

su texto principal fue “Biogeografía<br />

y Taxonomía <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong>s Abejas” que pret<strong>en</strong>dió<br />

ser el int<strong>en</strong>to más amplio <strong>de</strong><br />

c<strong>la</strong>sificación mediante métodos<br />

morfométricos y taxonómicos<br />

<strong>de</strong> todas <strong>la</strong>s Apis<br />

conocidas. El Dr. Ruttner, a<br />

qui<strong>en</strong> conocí personalm<strong>en</strong>te<br />

<strong>en</strong> 1990, siempre consi<strong>de</strong>ró<br />

que <strong>la</strong> selección y el mejorami<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong>bían realizarse <strong>en</strong><br />

el marco <strong>de</strong> <strong>la</strong>s razas puras.<br />

El Hno. Adam también recorrió<br />

el mundo, <strong>en</strong> particu<strong>la</strong>r<br />

Asia, África y <strong>la</strong> cu<strong>en</strong>ca<br />

<strong>de</strong>l Mediterráneo. Su objetivo<br />

fue bi<strong>en</strong> distinto al <strong>de</strong>l<br />

Dr. Ruttner. Hacia 1919,<br />

muy temprano <strong>en</strong> su carrera<br />

religiosa, había visto y pa<strong>de</strong>cido<br />

<strong>la</strong> virtual extinción<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>s abejas <strong>en</strong> <strong>la</strong>s Is<strong>la</strong>s<br />

Británicas a causa <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

irrupción <strong>de</strong> los ácaros traqueales.<br />

Las únicas abejas<br />

que sobrevivieron el embate<br />

<strong>de</strong> esta p<strong>la</strong>ga, fueron los<br />

híbridos que cont<strong>en</strong>ían abeja<br />

italiana. A partir <strong>de</strong> esta<br />

El proyecto G<strong>en</strong>oma<br />

abeja ha permitido<br />

id<strong>en</strong>tificar millones<br />

<strong>de</strong> g<strong>en</strong>es, pero<br />

<strong>la</strong> aplicación práctica<br />

a fines selectivos es un<br />

objetivo distante.<br />

Los fondos asignados<br />

como presupuesto para<br />

<strong>la</strong> investigación apíco<strong>la</strong><br />

son muy escasos a<br />

nivel mundial.<br />

Es una incógnita<br />

imaginar <strong>de</strong> dón<strong>de</strong><br />

saldrán recursos para<br />

avanzar <strong>en</strong> esta línea<br />

investigativa<br />

especial<br />

25<br />

experi<strong>en</strong>cia y <strong>de</strong> <strong>la</strong> aplicación<br />

<strong>de</strong>l M<strong>en</strong><strong>de</strong>lismo a <strong>la</strong><br />

g<strong>en</strong>ética apíco<strong>la</strong>, (resultado<br />

<strong>de</strong> su apr<strong>en</strong>dizaje con el g<strong>en</strong>etista<br />

Ludwig Armbruster),<br />

se convirtió <strong>en</strong> un fervi<strong>en</strong>te<br />

admirador <strong>de</strong> <strong>la</strong>s abejas<br />

híbridas. Su trabajo <strong>de</strong><br />

selección culminó <strong>en</strong> <strong>la</strong> d<strong>en</strong>ominada<br />

abeja Buckfast<br />

que aun hoy goza <strong>de</strong> bu<strong>en</strong>a<br />

reputación <strong>en</strong>tre muchos<br />

productores profesionales.<br />

Para el Hno. Adam, había<br />

que preservar <strong>la</strong>s razas puras<br />

a efectos <strong>de</strong> producir híbridos<br />

que le permitieran al<br />

apicultor profesional gozar<br />

<strong>de</strong> los b<strong>en</strong>eficios <strong>de</strong> <strong>la</strong> heterosis.<br />

En esto c<strong>la</strong>ram<strong>en</strong>te<br />

discrepó <strong>de</strong>l Dr. Ruttner,<br />

aunque es <strong>de</strong> <strong>de</strong>stacar que,<br />

aunque ambos sost<strong>en</strong>ían<br />

posturas i<strong>de</strong>ológicas y conceptuales<br />

antagónicas, siempre<br />

se profesaron un mutuo<br />

respeto y admiración. Tanto<br />

fue así, que <strong>en</strong> 1966 el Dr.<br />

Ruttner prologó afectuosam<strong>en</strong>te<br />

uno <strong>de</strong> los tres libros<br />

escritos por el Hno. Adam,<br />

me refiero concretam<strong>en</strong>te a<br />

“En busca <strong>de</strong> <strong>la</strong>s mejores líneas<br />

<strong>de</strong> abejas”.<br />

Entre 1987 a los 90 años,<br />

el Hno. Adam empr<strong>en</strong>dió el<br />

último <strong>de</strong> sus viajes el cual<br />

le llevó hasta K<strong>en</strong>ya <strong>en</strong> busca<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Apis mellifera montico<strong>la</strong>.<br />

Se trata <strong>de</strong> una raza<br />

<strong>de</strong> abejas africana dócil y<br />

no <strong>en</strong>jambradora que habita<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong>s regiones <strong>de</strong> alta montaña.<br />

Su int<strong>en</strong>ción fue <strong>en</strong>riquecer<br />

<strong>la</strong> dotación <strong>de</strong> características<br />

positivas <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

abeja Buckfast, con <strong>la</strong> resist<strong>en</strong>cia<br />

a varroa que él sospechaba<br />

podría aportar <strong>la</strong> subespecie<br />

montico<strong>la</strong>. Lam<strong>en</strong>tablem<strong>en</strong>te,<br />

su esfuerzo<br />

no pudo concretarse. Queda<br />

como asignatura p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te<br />

para los criadores jóv<strong>en</strong>es y<br />

empr<strong>en</strong><strong>de</strong>dores levantar <strong>la</strong><br />

ban<strong>de</strong>ra <strong>de</strong>l Hno. Adam.<br />

T<strong>en</strong>go <strong>la</strong> convicción que todavía<br />

ignoramos <strong>la</strong> mayor<br />

parte <strong>de</strong>l tesoro g<strong>en</strong>ético<br />

que a nivel apíco<strong>la</strong> escon<strong>de</strong><br />

el Contin<strong>en</strong>te Africano. Nos<br />

hemos <strong>de</strong>jado obnubi<strong>la</strong>r,<br />

por <strong>la</strong> <strong>la</strong>m<strong>en</strong>table <strong>de</strong>sgracia<br />

que significó <strong>la</strong> injustificada<br />

introducción <strong>en</strong> Brasil<br />

durante 1956, <strong>de</strong> <strong>la</strong> triste-<br />

2007 MAYO-JUNIO, Nº 143 VIDA APÍCOLA /47

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!