19.05.2013 Views

Estudio comparativo de la dureza del agua en el estado Mérida y ...

Estudio comparativo de la dureza del agua en el estado Mérida y ...

Estudio comparativo de la dureza del agua en el estado Mérida y ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

42 Millán y col.<br />

Los resultados muestran c<strong>la</strong>ram<strong>en</strong>te que hasta los 1000<br />

msnm, <strong>la</strong> <strong>dureza</strong> promedio <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>agua</strong>s es <strong>de</strong> alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong><br />

100 ppm CaCO3, mi<strong>en</strong>tras que sobre los 1500 msnm, <strong>la</strong>s<br />

<strong>dureza</strong>s están por <strong>de</strong>bajo <strong>de</strong> los 50 ppm CaCO3. Esto<br />

<strong>de</strong>muestra que <strong>de</strong> manera g<strong>en</strong>eral <strong>la</strong>s <strong>agua</strong>s ti<strong>en</strong><strong>de</strong>n a ser<br />

más b<strong>la</strong>ndas <strong>en</strong> localida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> montaña, mi<strong>en</strong>tras que <strong>en</strong><br />

localida<strong>de</strong>s con poca altitud, <strong>la</strong>s <strong>agua</strong>s ti<strong>en</strong><strong>de</strong>n a ser más<br />

duras.<br />

Esto es lógico si uno pi<strong>en</strong>sa <strong>en</strong> que los ríos nac<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong>s partes altas <strong>de</strong> <strong>la</strong>s montañas y a medida que <strong>la</strong>s <strong>agua</strong>s<br />

corr<strong>en</strong> río abajo, van arrastrando y disolvi<strong>en</strong>do minerales,<br />

<strong>de</strong> manera que su <strong>dureza</strong> aum<strong>en</strong>ta.<br />

Sin embargo, hay excepciones ya que <strong>la</strong> composición<br />

<strong>de</strong>l <strong>agua</strong> <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong> también <strong>de</strong> geología <strong>de</strong> <strong>la</strong> región<br />

geográfica don<strong>de</strong> se ubica <strong>la</strong> fu<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>la</strong> cual es tomada. La<br />

corre<strong>la</strong>ción lineal obt<strong>en</strong>ida para los datos mostrados <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

Fig. 1 arroja <strong>la</strong> ecuación: y = 1857,03 – 10,228x , don<strong>de</strong> y<br />

son los ppm <strong>de</strong> CaCO3 y x es <strong>la</strong> altura sobre <strong>el</strong> niv<strong>el</strong> <strong>de</strong>l<br />

mar. Igualm<strong>en</strong>te, <strong>el</strong> valor <strong>de</strong>l coefici<strong>en</strong>te <strong>de</strong> corre<strong>la</strong>ción r es<br />

<strong>de</strong> – 0,5376, lo que indica justam<strong>en</strong>te una re<strong>la</strong>ción inversa<br />

<strong>en</strong>tre <strong>la</strong> <strong>dureza</strong> y <strong>la</strong> altitud <strong>de</strong> <strong>la</strong> localidad.<br />

5.2 Dureza Total<br />

En <strong>el</strong> Estado <strong>Mérida</strong> fueron muestreadas un total <strong>de</strong> 19<br />

localida<strong>de</strong>s, tanto <strong>en</strong> <strong>la</strong> parte norte como <strong>en</strong> <strong>el</strong> sur <strong>de</strong>l<br />

<strong>estado</strong> y <strong>en</strong> <strong>la</strong> Fig. 2 se muestra <strong>de</strong> manera comparativa <strong>el</strong><br />

valor <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>dureza</strong> total <strong>de</strong> <strong>la</strong>s mismas.<br />

ppm CaCO3<br />

70<br />

60<br />

50<br />

40<br />

30<br />

20<br />

10<br />

0<br />

10 0<br />

75<br />

50<br />

25<br />

0<br />

Arapuey<br />

Caja Seca<br />

D ureza Total<br />

Fig. 2.- Dureza Total <strong>de</strong> localida<strong>de</strong>s Meri<strong>de</strong>ñas<br />

El Vigia<br />

Zea<br />

Tovar<br />

Sta. Cruz<br />

Bai<strong>la</strong>dores<br />

Ejido<br />

Dureza Ca<br />

Dureza Mg<br />

Localidad<br />

Tabay<br />

Mucuruba<br />

Mucuchies<br />

Sn. Rafa<strong>el</strong><br />

Aparta<strong>de</strong>ros<br />

Sto. Domingo<br />

La Mitisus<br />

Chchopo<br />

Timotes<br />

Localidad<br />

Fig. 3.- Dureza cálcica y magnésica <strong>de</strong> <strong>la</strong>s localida<strong>de</strong>s Meri<strong>de</strong>ñas.<br />

Revista Ci<strong>en</strong>cia e Ing<strong>en</strong>iería. Vol. 24 No. 1. 2003<br />

Los resultados muestran que <strong>en</strong> <strong>el</strong> Estado <strong>Mérida</strong> se<br />

pue<strong>de</strong>n <strong>en</strong>contrar tres tipos <strong>de</strong> <strong>agua</strong>s, <strong>la</strong>s cuales pue<strong>de</strong>n ser<br />

muy b<strong>la</strong>ndas, b<strong>la</strong>ndas o semiduras. Se observa que <strong>el</strong> 79 %<br />

<strong>de</strong> estas localida<strong>de</strong>s pres<strong>en</strong>taron <strong>agua</strong>s cuyas <strong>dureza</strong>s están<br />

por <strong>de</strong>bajo <strong>de</strong> 50 ppm CaCO3, especialm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>la</strong> zona <strong>de</strong>l<br />

páramo, por lo que estas <strong>agua</strong>s están catalogadas como<br />

b<strong>la</strong>ndas o muy b<strong>la</strong>ndas, con bajos cont<strong>en</strong>idos <strong>de</strong> calcio y<br />

magnesio.<br />

En <strong>la</strong> misma zona, <strong>la</strong>s <strong>agua</strong>s <strong>de</strong> Mucuchíes y<br />

Aparta<strong>de</strong>ros <strong>de</strong>berían ser comparables con <strong>la</strong>s <strong>de</strong>l resto <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong>s localida<strong>de</strong>s adyac<strong>en</strong>tes sin embargo, su <strong>dureza</strong> total es<br />

casi <strong>el</strong> doble <strong>de</strong>bido a yacimi<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> roca caliza <strong>en</strong> <strong>la</strong> zona<br />

que aportan mas calcio al <strong>agua</strong>.<br />

Igualm<strong>en</strong>te <strong>la</strong>s localida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> El Vigía, Zea y Tovar,<br />

pres<strong>en</strong>tan una <strong>dureza</strong> total anormalm<strong>en</strong>te alta <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción al<br />

resto <strong>de</strong>l Estado. En <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> El Vigía, <strong>el</strong> resultado podría<br />

explicarse <strong>de</strong>bido a que esta localidad está por <strong>de</strong>bajo <strong>de</strong> los<br />

200 msnm, mi<strong>en</strong>tras que Zea y Tovar están sobre los 1000<br />

msnm y <strong>de</strong>berían pres<strong>en</strong>tar <strong>dureza</strong>s más bajas. Esto se <strong>de</strong>be<br />

igualm<strong>en</strong>te a que <strong>en</strong> esta región <strong>de</strong>l <strong>estado</strong> se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran<br />

importantes yacimi<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> roca caliza, por lo que <strong>en</strong><br />

mayores cantida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> calcio y magnesio son solubilizadas.<br />

En <strong>la</strong> Fig. 3 se muestran los valores <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>dureza</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

localida<strong>de</strong>s Meri<strong>de</strong>ñas discriminada <strong>en</strong> <strong>la</strong>s cantida<strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />

calcio y magnesio. Estos resultados muestran que <strong>en</strong><br />

g<strong>en</strong>eral, <strong>la</strong> <strong>dureza</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>agua</strong>s está gobernada por <strong>el</strong><br />

cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> calcio, salvo <strong>en</strong> <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> Zea, Bai<strong>la</strong>dores y<br />

Timotes, don<strong>de</strong> <strong>el</strong> cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> magnesio es un poco mayor<br />

que <strong>el</strong> <strong>de</strong> calcio.<br />

Es importante <strong>de</strong>stacar que <strong>la</strong> calcita (CaCO3 ) es <strong>el</strong><br />

mineral mas frecu<strong>en</strong>te <strong>en</strong> su<strong>el</strong>os, mi<strong>en</strong>tras que <strong>la</strong> magnesita<br />

y <strong>la</strong> dolomita son más puntuales (Casanova, 1991).<br />

Hacia <strong>la</strong> parte norte <strong>de</strong>l Estado, los cont<strong>en</strong>idos <strong>de</strong><br />

magnesio no superan los 10 ppm y disminuy<strong>en</strong><br />

progresivam<strong>en</strong>te <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> localidad <strong>de</strong> Ejido hasta <strong>la</strong><br />

localidad <strong>de</strong> Aparta<strong>de</strong>ros sin embargo, los cont<strong>en</strong>idos <strong>de</strong><br />

calcio aum<strong>en</strong>tan <strong>en</strong> <strong>el</strong> mismo trayecto. Así, <strong>la</strong> <strong>dureza</strong><br />

anormalm<strong>en</strong>te alta <strong>de</strong> <strong>la</strong> localidad <strong>de</strong> Mucuchíes y<br />

Aparta<strong>de</strong>ros se <strong>de</strong>be básicam<strong>en</strong>te al cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> calcio.<br />

Hacia <strong>la</strong> parte sur <strong>de</strong>l Estado, <strong>la</strong>s cantida<strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />

magnesio ti<strong>en</strong><strong>de</strong>n a increm<strong>en</strong>tarse, especialm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

trayecto que cubre <strong>la</strong>s localida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Santa Cruz <strong>de</strong> Mora,<br />

Tovar y Zea, don<strong>de</strong> hay yacimi<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> roca dolomítica<br />

(carbonato <strong>de</strong> calcio y magnesio) junto con <strong>la</strong> roca caliza.<br />

En <strong>la</strong>s Figs. 4 y 5 se muestran <strong>de</strong> manera comparativa<br />

<strong>la</strong> <strong>dureza</strong>s totales, así como <strong>la</strong>s <strong>dureza</strong>s cálcicas y<br />

magnésicas <strong>en</strong> algunas localida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> los Estados Zulia,<br />

Lara y Trujillo.<br />

Estos resultados muestran que <strong>la</strong> <strong>dureza</strong> total se<br />

increm<strong>en</strong>ta rápidam<strong>en</strong>te <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> localidad <strong>de</strong> Maracaibo<br />

hasta Agua Viva y esto se <strong>de</strong>be principalm<strong>en</strong>te al<br />

increm<strong>en</strong>to <strong>en</strong> <strong>la</strong>s cantida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> magnesio, mi<strong>en</strong>tras que los<br />

cont<strong>en</strong>idos <strong>de</strong> calcio se manti<strong>en</strong><strong>en</strong> alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> los 50 ppm.<br />

Se <strong>de</strong>be <strong>de</strong>stacar que <strong>el</strong> carbonato <strong>de</strong> magnesio es más<br />

soluble que <strong>el</strong> carbonato <strong>de</strong> calcio.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!