18.06.2013 Views

la recepción del pensamiento de karl marx en ... - Biblioteca - Itam

la recepción del pensamiento de karl marx en ... - Biblioteca - Itam

la recepción del pensamiento de karl marx en ... - Biblioteca - Itam

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

©ITAM Derechos Reservados.<br />

La reproducción total o parcial <strong>de</strong> este artículo se podrá hacer si el ITAM otorga <strong>la</strong> autorización previam<strong>en</strong>te por escrito.<br />

KARL MARX EN AMÉRICA LATINA<br />

<strong>de</strong> una dialéctica <strong>en</strong> <strong>la</strong> que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran, in ovo, los elem<strong>en</strong>tos fundantes<br />

<strong>de</strong> una nueva cultura política, que surge <strong><strong>de</strong>l</strong> <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tro <strong>en</strong>tre esta<br />

misma tradición <strong><strong>de</strong>l</strong> <strong>de</strong>bate historiográfico italiano –<strong><strong>de</strong>l</strong> que Giambattista<br />

Vico repres<strong>en</strong>ta, digámoslo <strong>de</strong> paso, un hito c<strong>en</strong>tral– 54 y el Marx radicalm<strong>en</strong>te<br />

historicista, ese Marx –insistamos– historiador. Cultura política<br />

que coloca <strong>la</strong> filosofía <strong>de</strong> <strong>la</strong> praxis –“<strong>la</strong> médu<strong>la</strong> (il midollo) <strong><strong>de</strong>l</strong> materialismo<br />

histórico”– 55 <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> una nueva repres<strong>en</strong>tación <strong><strong>de</strong>l</strong><br />

mundo. Un <strong>marx</strong>ismo tributario <strong><strong>de</strong>l</strong> verum ipsum factum, <strong>de</strong> Giambattista<br />

Vico, 56 <strong>en</strong> el que el conocimi<strong>en</strong>to comi<strong>en</strong>za por <strong>la</strong> praxis 57 y que <strong>de</strong>scarta<br />

toda posibilidad <strong>de</strong> transformarse <strong>en</strong> teoría porque se niega a transformarse<br />

<strong>en</strong> una fórmu<strong>la</strong>, se abre paso así, por sobre <strong>la</strong>s lecturas<br />

positivistas <strong>de</strong> Marx propias <strong><strong>de</strong>l</strong> universo <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Internacionales. Premunido<br />

<strong>de</strong> esta concepción, Labrio<strong>la</strong> coloca <strong>la</strong> filosofía <strong>de</strong> <strong>la</strong> praxis,<br />

<strong>la</strong> “actividad humana s<strong>en</strong>sible” (sinnliche Thätigkeit), 58 <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tro<br />

<strong>de</strong> una operación cognoscitiva que implica, al mismo tiempo, como<br />

corre<strong>la</strong>to político, <strong>la</strong> posibilidad <strong>de</strong> transformar <strong>la</strong> sociedad, léase<br />

<strong>de</strong> construir <strong>la</strong> “sociedad regu<strong>la</strong>da” <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el proyecto cultural <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

fuerzas <strong>de</strong>mocráticas. 59 En esta forma <strong>de</strong> concebir el conocimi<strong>en</strong>to se<br />

54 Cfr., A<strong>la</strong>in Pons, “De Vico a Labrio<strong>la</strong>”, <strong>en</strong> Labrio<strong>la</strong> d’un siècle á l’autre, sous <strong>la</strong> direction<br />

<strong>de</strong> Georges Labica et Jacques Texier, Paris, Méridi<strong>en</strong>s Kli<strong>en</strong>cksieck, 1988, pp. 35-48. Cfr.,<br />

también B. A. Haddock, “Vico y <strong>la</strong> crisis <strong><strong>de</strong>l</strong> <strong>marx</strong>ismo”, <strong>en</strong> Vico y Marx, afinida<strong>de</strong>s y contrastes,<br />

Giorgio Tagliacozzo (compi<strong>la</strong>dor), (Vico and Marx, Affinities and Contrast, 1983, Nueva<br />

Jersey, Humanities Press Inc.), 1990, México, Fondo <strong>de</strong> Cultura Económica, pp. 320-32.<br />

55 Antonio Labrio<strong>la</strong>. “Discorr<strong>en</strong>do di socialismo e di filosofia”, <strong>en</strong> Antonio Labrio<strong>la</strong>, Scritti<br />

filosofici e politici, op. cit., vol. II, p. 702.<br />

56 “En <strong>la</strong> noche <strong>de</strong> <strong>de</strong>nsa oscuridad que <strong>en</strong>vuelve a <strong>la</strong> más remota antigüedad tan distante<br />

<strong>de</strong> nosotros, bril<strong>la</strong> <strong>la</strong> luz eterna, infalible, <strong>de</strong> una verdad más allá <strong>de</strong> toda duda: el mundo <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

sociedad civil ciertam<strong>en</strong>te ha sido hecho por los hombres, por lo que se pue<strong>de</strong> y se <strong>de</strong>be <strong>en</strong>contrar<br />

sus principios <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> <strong>la</strong>s modificaciones <strong>de</strong> nuestra propia m<strong>en</strong>te humana”. Giambattista<br />

Vico, Principios <strong>de</strong> Ci<strong>en</strong>cia Nueva, 1985, Barcelona, Folio, traducción <strong>de</strong> J. M. Bermudo y<br />

Assumpta Camps, p. 141 (cursivas mías).<br />

57 “El problema <strong>de</strong> si al <strong>p<strong>en</strong>sami<strong>en</strong>to</strong> humano se le pue<strong>de</strong> atribuir una verdad objetiva<br />

no es un problema teórico –había escrito Marx– sino un problema práctico. Es <strong>en</strong> <strong>la</strong> práctica<br />

don<strong>de</strong> el hombre ti<strong>en</strong>e que <strong>de</strong>mostrar <strong>la</strong> verdad, es <strong>de</strong>cir, <strong>la</strong> realidad y el po<strong>de</strong>río, <strong>la</strong> terr<strong>en</strong>alidad<br />

<strong>de</strong> su <strong>p<strong>en</strong>sami<strong>en</strong>to</strong>. El litigio sobre <strong>la</strong> realidad o irrealidad <strong>de</strong> un <strong>p<strong>en</strong>sami<strong>en</strong>to</strong> que se aís<strong>la</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

práctica es un problema puram<strong>en</strong>te escolástico”, Karl Marx, “Tesis sobre Feuerbach”, <strong>en</strong> Karl<br />

Marx, Friedrich Engels, Obras escogidas, op. cit., p. 20 (cursivas <strong>de</strong> Marx).<br />

58 Ibi<strong>de</strong>m.<br />

59 Antonio Gramsci, Qua<strong>de</strong>rni <strong><strong>de</strong>l</strong> carcere, op. cit., p. 734.<br />

Estudios 95, vol. VIII, invierno 2010.<br />

53

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!