29.06.2013 Views

Presencia e influencia del castellano en el manuscrito Lazarraga

Presencia e influencia del castellano en el manuscrito Lazarraga

Presencia e influencia del castellano en el manuscrito Lazarraga

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

artxibo-00597917, version 1 - 2 Jun 2011<br />

ti<strong>en</strong>es tan <strong>en</strong>durecido<br />

<strong>el</strong> reb<strong>el</strong>de coraçon.<br />

Pero si<strong>en</strong>pre no estarás<br />

tan libre de fantasía:<br />

[e]spero <strong>en</strong> Dios que algún día<br />

casarás y amansarás.<br />

Si <strong>el</strong> miedo de ser amada<br />

de libre nada te aprieta,<br />

bi<strong>en</strong> es que prueues subjeta<br />

si es más graue <strong>el</strong> de casada.<br />

En fin, al yugo v<strong>en</strong>drás,<br />

y <strong>en</strong>tonces, señora mía<br />

dirás: “Ay <strong>d<strong>el</strong></strong> que dezía:<br />

casarás y amansarás”.<br />

Las yras, las asperezas,<br />

desd<strong>en</strong>es, desabrimi<strong>en</strong>tos,<br />

novedades, movimi<strong>en</strong>tos,<br />

los desgustos y estrañezas,<br />

mi<strong>en</strong>tra que libre serás,<br />

vsa <strong>d<strong>el</strong></strong>los todavía;<br />

que yo espero que algún día<br />

casarás y amansarás.<br />

Allí me veré v<strong>en</strong>gado,<br />

y tú quedarás pagada;<br />

yo, de verte mal cazada,<br />

tú, de averme mal tratado.<br />

Allí, traidora, dirás.<br />

llorando la noche y día:<br />

“Triste de aqu<strong>el</strong> que dezía:<br />

casarás y amansarás”.<br />

4.2 A25 Dichabagueau joan ninçan…<br />

10<br />

fortunea cur<strong>el</strong>a dana<br />

aldi bat p<strong>en</strong>sa eçaçu.<br />

Onezquero fia ce çatez,<br />

ez artu fantasiaric;<br />

ezcon baçatez, eongo çara<br />

ardia leguez mansaric.<br />

Beste bategaz ezcondu arr<strong>en</strong>,<br />

uste badoçu oba dala,<br />

errazoaz desaqueçue:<br />

la b<strong>el</strong>la mal maridada.<br />

Orduan acordaduco çara<br />

oy nola esan niçun nic:<br />

ezcon baçatez, eongo çara<br />

ardia leguez mansaric.<br />

Ala çara mudaduco, ce<br />

ez çau inorc eçautuco;<br />

bici beste bat artuco doçu<br />

condiciooc qu<strong>en</strong>çaiteco.<br />

[...]<br />

[...]<br />

[ezcon baçatez, eongo çara<br />

ardia leguez mansaric.]<br />

En esta balada de <strong>Lazarraga</strong> —si es él <strong>en</strong> realidad su autor— aparec<strong>en</strong> varios motivos folklóricos<br />

que podemos reconocer también <strong>en</strong> otros textos europeos: un traidor mata a su señor para conseguir<br />

a su esposa, <strong>el</strong> padrastro expulsa de casa al hijo, sacar <strong>el</strong> corazón y cortar un dedo como señal de<br />

haber matado al héroe, <strong>en</strong>tregar <strong>el</strong> corazón y <strong>el</strong> dedo de un animal <strong>en</strong> lugar de los <strong>d<strong>el</strong></strong> héroe, etc. En<br />

<strong>el</strong> caso que nos ocupa, por ejemplo, son muy significativas las similitudes que <strong>el</strong> poema de <strong>Lazarraga</strong><br />

guarda con <strong>el</strong> Romance de Gaiferos y Galván o Infancia de Gaiferos, 9 como descubrió Gidor Bilbao,<br />

lo que nos hace p<strong>en</strong>sar que ambos pudieran pert<strong>en</strong>ecer a la misma tradición.<br />

Sin embargo, exist<strong>en</strong> algunas difer<strong>en</strong>cias notables. Así, <strong>en</strong> <strong>el</strong> texto de <strong>Lazarraga</strong> <strong>el</strong> traidor se llama<br />

Garcilaso <strong>en</strong> lugar de Galván; la narradora es la madre <strong>d<strong>el</strong></strong> héroe, <strong>d<strong>el</strong></strong> que no sabemos su nombre (<strong>el</strong><br />

Gaiferos <strong>d<strong>el</strong></strong> romance <strong>cast<strong>el</strong>lano</strong>); por otro lado, <strong>en</strong> la versión vasca <strong>el</strong> r<strong>el</strong>ato comi<strong>en</strong>za <strong>en</strong> un punto<br />

anterior al romance <strong>cast<strong>el</strong>lano</strong>, y finaliza antes.<br />

4.3 B17 Monesterio santu devotoa…<br />

El poema trae las palabras de una monja descont<strong>en</strong>ta; es <strong>el</strong> tema de la “malmonjada”. Gidor<br />

Bilbao observó que <strong>el</strong> discurso <strong>en</strong> euskera de la monja se basa <strong>en</strong> gran medida <strong>en</strong> <strong>el</strong> poema B9<br />

Maior que mi sufrimi<strong>en</strong>to (véase § 2.1.1). De hecho, algunos versos traduc<strong>en</strong> directam<strong>en</strong>te, o<br />

adaptan, al euskera otros <strong>d<strong>el</strong></strong> poema B9 <strong>en</strong> <strong>cast<strong>el</strong>lano</strong> o latín:<br />

9 Debido a su ext<strong>en</strong>sión, no reproduzco <strong>el</strong> texto <strong>d<strong>el</strong></strong> romance, pero pued<strong>en</strong> consultarse dos versiones <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

sitio web <strong>d<strong>el</strong></strong> Pan-Hispanic Ballad Project .

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!