28.06.2014 Views

Factores determinantes de la esperanza de vida en Chile ... - SciELO

Factores determinantes de la esperanza de vida en Chile ... - SciELO

Factores determinantes de la esperanza de vida en Chile ... - SciELO

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

An Fac med. 2011;72(4):255-9<br />

Tab<strong>la</strong> 2. Mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> regresión múltiple con series temporales (1988-2008). Variable<br />

<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te: <strong>esperanza</strong> <strong>de</strong> <strong>vida</strong>.<br />

<strong>en</strong> cuántas unida<strong>de</strong>s cambia <strong>la</strong> variable<br />

<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te cuando <strong>la</strong> variable in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te<br />

cambia <strong>en</strong> una unidad. En el<br />

caso particu<strong>la</strong>r <strong>de</strong>l PIB per cápita, <strong>la</strong> <strong>esperanza</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>vida</strong> aum<strong>en</strong>ta <strong>en</strong> 0.000689<br />

años cuando el PIB per cápita aum<strong>en</strong>ta<br />

un dó<strong>la</strong>r anual. Para hacer este valor<br />

más fácil <strong>de</strong> interpretar, se pue<strong>de</strong> usar<br />

un factor <strong>de</strong> ampliación <strong>de</strong> 1 000 para<br />

esta cifra y <strong>de</strong>cir que <strong>la</strong> <strong>esperanza</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>vida</strong> aum<strong>en</strong>ta <strong>en</strong> promedio 0,68 años<br />

cuando el PIB per cápita aum<strong>en</strong>ta <strong>en</strong><br />

1 000 dó<strong>la</strong>res anuales. En cuanto al<br />

número <strong>de</strong> médicos, <strong>la</strong> <strong>esperanza</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>vida</strong> aum<strong>en</strong>ta, ceteris paribus, <strong>en</strong> 0,17<br />

años si el número <strong>de</strong> médicos aum<strong>en</strong>ta<br />

<strong>en</strong> una cantidad <strong>de</strong> 10 000 al año. La<br />

interpretación es ext<strong>en</strong>sible para <strong>la</strong>s <strong>de</strong>más<br />

variables. A partir <strong>de</strong> los resultados<br />

anteriores, podría argum<strong>en</strong>tarse, <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> perspectiva <strong>de</strong>l crecimi<strong>en</strong>to económico,<br />

que es pot<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te más b<strong>en</strong>eficioso<br />

un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l PIB per cápita<br />

si el objetivo es conseguir una mayor<br />

<strong>esperanza</strong> <strong>de</strong> <strong>vida</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong>s personas.<br />

Discusión<br />

Variables explicativas Coefici<strong>en</strong>te p-valor<br />

Constante 70.561 0.0000*<br />

PIB per cápita 0.000689 0.0000*<br />

Número <strong>de</strong> médicos 7.45x10 -5 0.0976**<br />

Número <strong>de</strong> <strong>en</strong>fermeras 0.000174 0.0319*<br />

Gasto <strong>en</strong> salud 0.000635 0.0034*<br />

Nº Obs = 18<br />

R 2 =0.9881<br />

Adjusted R - squared = 0.9845<br />

Prob (F - Statistic) 0.00000<br />

* p < 5%, ** p < 10%<br />

Fu<strong>en</strong>te: E<strong>la</strong>boración propia.<br />

A partir <strong>de</strong> <strong>la</strong> década <strong>de</strong> los años nov<strong>en</strong>ta,<br />

<strong>Chile</strong> inicia una nueva etapa <strong>en</strong><br />

el ámbito económico y social. Fr<strong>en</strong>te a<br />

una posición <strong>en</strong> <strong>la</strong> que so<strong>la</strong>m<strong>en</strong>te primaba<br />

el crecimi<strong>en</strong>to económico, ahora<br />

se buscaba conjugarlo con una mayor<br />

distribución <strong>de</strong> <strong>la</strong> riqueza, actuando <strong>en</strong><br />

ámbitos distintos <strong>de</strong> <strong>la</strong> economía con<br />

En cuanto a <strong>la</strong>s limitaciones <strong>de</strong>l trabajo,<br />

estas ti<strong>en</strong>e que ver con el acceso<br />

a una base <strong>de</strong> datos más completa que<br />

nos permitiese incorporar otras variael<br />

objetivo <strong>de</strong> combatir <strong>la</strong>s causas y <strong>la</strong>s<br />

consecu<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> <strong>la</strong> pobreza. Se implem<strong>en</strong>tó<br />

lo que se <strong>de</strong>nominó Programa<br />

<strong>Chile</strong> Solidario, <strong>en</strong> el año 2002, con el<br />

objetivo <strong>de</strong> prestar at<strong>en</strong>ción y apoyo a<br />

<strong>la</strong>s familias <strong>de</strong> escasos recursos <strong>en</strong> áreas<br />

como <strong>la</strong> vivi<strong>en</strong>da, educación, r<strong>en</strong>ta y<br />

salud. De esta manera se mejoró el <strong>de</strong>sarrollo<br />

humano, <strong>en</strong>t<strong>en</strong>diéndose por <strong>la</strong><br />

ampliación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s oportunida<strong>de</strong>s que<br />

ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>la</strong>s personas <strong>de</strong> po<strong>de</strong>r acce<strong>de</strong>r<br />

a una <strong>vida</strong> <strong>la</strong>rga, más saludable y más<br />

pl<strong>en</strong>a. En este s<strong>en</strong>tido, un estudio realizado<br />

por <strong>la</strong> CEPAL (C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Estudios<br />

para América Latina) <strong>de</strong>terminó que<br />

<strong>Chile</strong> ha pasado <strong>de</strong> situarse <strong>de</strong>l sesgo<br />

pro<strong>de</strong>sarrollo humano, <strong>en</strong>t<strong>en</strong>diéndose<br />

por este como un fuerte <strong>de</strong>sarrollo humano<br />

y escaso crecimi<strong>en</strong>to económico,<br />

a un ciclo virtuoso. Es <strong>de</strong>cir, una etapa<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> que un bu<strong>en</strong> <strong>de</strong>sarrollo humano<br />

ha reforzado el crecimi<strong>en</strong>to, el que a su<br />

vez ha promovido el <strong>de</strong>sarrollo humano<br />

(13) . Este crecimi<strong>en</strong>to económico se<br />

ha visto reflejado <strong>en</strong> un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l<br />

ingreso per cápita, brindando <strong>la</strong> posibilidad<br />

<strong>de</strong> mejorar <strong>la</strong> calidad <strong>de</strong> <strong>vida</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong>s personas. Por otro <strong>la</strong>do, y dado que<br />

el sistema salud público estuvo por muchos<br />

años abandonado, el esfuerzo <strong>de</strong>l<br />

gobierno se ha c<strong>en</strong>trado, también, <strong>en</strong><br />

increm<strong>en</strong>tar los recursos <strong>en</strong> esta área<br />

<strong>de</strong> modo <strong>de</strong> fortalecerlo y hacerlo más<br />

efici<strong>en</strong>te.<br />

El objetivo <strong>de</strong> este trabajo ha sido<br />

<strong>de</strong>terminar los factores asociados a <strong>la</strong><br />

<strong>esperanza</strong> <strong>de</strong> <strong>vida</strong> <strong>en</strong> <strong>Chile</strong>. Para ello<br />

hemos utilizado diversas variables macroeconómicas,<br />

esto es, el PIB per cápita,<br />

el gasto social <strong>en</strong> salud, número <strong>de</strong><br />

médicos y número <strong>de</strong> <strong>en</strong>fermeras. Los<br />

resultados <strong>de</strong> corre<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> Pearson y<br />

los diagramas <strong>de</strong> dispersión han mostrado<br />

<strong>la</strong> exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> una asociación<br />

positiva <strong>en</strong>tre <strong>la</strong> variable <strong>esperanza</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>vida</strong> y dichas variables explicativas. Es<br />

<strong>de</strong>cir, un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l personal médico<br />

y <strong>de</strong> <strong>en</strong>fermería y un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l<br />

presupuesto <strong>en</strong> salud estarían asociados<br />

a una mejora <strong>en</strong> <strong>la</strong> calidad <strong>de</strong> <strong>vida</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong>s personas. Por otro <strong>la</strong>do, el resultado<br />

econométrico es consist<strong>en</strong>te con el análisis<br />

anterior, <strong>en</strong> el s<strong>en</strong>tido <strong>de</strong> que un increm<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong>l PIB per cápita estaría vincu<strong>la</strong>do<br />

positivam<strong>en</strong>te a un increm<strong>en</strong>to<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>esperanza</strong> <strong>de</strong> <strong>vida</strong>. En cuanto al<br />

efecto <strong>de</strong> los variables número <strong>de</strong> médicos<br />

y número <strong>de</strong> <strong>en</strong>fermeras, se ha<br />

establecido igualm<strong>en</strong>te un resultado estadísticam<strong>en</strong>te<br />

significativo sobre <strong>la</strong> <strong>esperanza</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>vida</strong>, lo que nos sugiere que<br />

un increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> estas se ha traducido<br />

<strong>en</strong> una mejora <strong>en</strong> <strong>la</strong>s at<strong>en</strong>ciones sanitarias<br />

oportunas a <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción. Este último<br />

resultado es consist<strong>en</strong>te con <strong>la</strong> exist<strong>en</strong>cia<br />

<strong>de</strong> una corre<strong>la</strong>ción positiva <strong>en</strong>tre<br />

el gasto social <strong>en</strong> salud y el aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l<br />

personal médico a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong> los años,<br />

<strong>en</strong> el s<strong>en</strong>tido <strong>de</strong> que el gobierno podría<br />

estar haci<strong>en</strong>do esfuerzos <strong>en</strong> el ámbito<br />

<strong>de</strong> satisfacer <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda cada vez más<br />

creci<strong>en</strong>te <strong>de</strong> personal facultativo.<br />

A <strong>la</strong> luz <strong>de</strong> los resultados anteriores<br />

podría argum<strong>en</strong>tarse lo b<strong>en</strong>eficioso que<br />

pue<strong>de</strong> resultar <strong>en</strong> términos cuantitativos<br />

un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l PIB per cápita a <strong>la</strong><br />

hora <strong>de</strong> conseguir una mayor <strong>esperanza</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>vida</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong>s personas. Sin embargo,<br />

estos resultados hay que interpretarlos<br />

con caute<strong>la</strong>, <strong>en</strong> el s<strong>en</strong>tido <strong>de</strong> que pue<strong>de</strong>n<br />

existir otros factores que podrían<br />

explicar una mayor (o m<strong>en</strong>or) <strong>esperanza</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>vida</strong>, que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> que ver con el<br />

comportami<strong>en</strong>to individual (hábitos <strong>de</strong><br />

consumo), difíciles <strong>de</strong> <strong>de</strong>tectar con datos<br />

<strong>de</strong> naturaleza económica.<br />

258

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!