07.11.2014 Views

Apuntes históricos sobre la Guardia Civil en Villacarrillo, Libro de ...

Apuntes históricos sobre la Guardia Civil en Villacarrillo, Libro de ...

Apuntes históricos sobre la Guardia Civil en Villacarrillo, Libro de ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

diciembre, se da cu<strong>en</strong>ta <strong>de</strong> un comunicado <strong>de</strong>l Comandante <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Guardia</strong><br />

<strong>Civil</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> Provincia, <strong>en</strong> <strong>la</strong> que indica <strong>la</strong> forma que ha <strong>de</strong> darse al expedi<strong>en</strong>te<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> cu<strong>en</strong>ta <strong>de</strong> gastos que hizo <strong>la</strong> Vil<strong>la</strong> <strong>en</strong> el año 1846 <strong>en</strong> su acuarte<strong>la</strong>mi<strong>en</strong>to.<br />

El 2 <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> 1851, ya <strong>de</strong>bió haberse producido el tras<strong>la</strong>do <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> fuerza a otro emp<strong>la</strong>zami<strong>en</strong>to, pues se acuerda <strong>en</strong>tregar al administrador<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> b<strong>en</strong>efic<strong>en</strong>cia <strong>la</strong>s camas que se facilitaron para el <strong>de</strong>stacam<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

<strong>Guardia</strong> <strong>Civil</strong>, con objeto <strong>de</strong> que se utilic<strong>en</strong> para los <strong>en</strong>fermos <strong>de</strong>l hospital <strong>de</strong><br />

San Lor<strong>en</strong>zo, ya que no se había conseguido cobrar <strong>la</strong>s cantida<strong>de</strong>s a<strong>de</strong>udadas.<br />

El nuevo local fue una vivi<strong>en</strong>da cedida por D. Francisco Mora y Torre<br />

(casa <strong>de</strong> D. Leopoldo Rubiales), <strong>en</strong> los mismos ruedos <strong>de</strong> <strong>la</strong> Iglesia.<br />

En 1866 a solicitud <strong>de</strong> <strong>la</strong> Dirección <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Guardia</strong> <strong>Civil</strong>, el Alcal<strong>de</strong> D. Manuel<br />

Mª B<strong>en</strong>avi<strong>de</strong>s y F<strong>de</strong>z. <strong>de</strong> Navarrete, informa <strong>de</strong> <strong>la</strong> necesidad <strong>de</strong> aum<strong>en</strong>tar<br />

los efectivos <strong>en</strong> ocho números más, con prefer<strong>en</strong>cia solteros, <strong>de</strong>bido a <strong>la</strong><br />

falta <strong>de</strong> capacidad <strong>de</strong>l acuarte<strong>la</strong>mi<strong>en</strong>to.<br />

La Corporación <strong>de</strong> 1874, presidida por el alcal<strong>de</strong> D. Juan Cor<strong>en</strong>cia y Uribe,<br />

acuerda el día 6 <strong>de</strong> diciembre que se formalice contrato <strong>de</strong> arr<strong>en</strong>dami<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>s insta<strong>la</strong>ciones <strong>de</strong>l conv<strong>en</strong>to <strong>de</strong> monjas C<strong>la</strong>risas <strong>de</strong> Santa Isabel <strong>de</strong> los<br />

Ángeles (<strong>de</strong>salojado <strong>en</strong> 1868) -d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> <strong>la</strong>s que ya se <strong>en</strong>contraba <strong>la</strong> cárcel<br />

<strong>de</strong>l Partido- para el puesto <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Guardia</strong> <strong>Civil</strong>; contrato que se efectúa días<br />

<strong>de</strong>spués con el Alférez D. Antonio Casas y Teruel por una peseta diaria, cuyo<br />

producto se aplicaría a <strong>la</strong>s reparaciones <strong>de</strong>l edificio. En 1876, si<strong>en</strong>do Alcal<strong>de</strong><br />

D. Antonio B<strong>en</strong>avi<strong>de</strong>s Campos, se increm<strong>en</strong>ta <strong>la</strong> fuerza hasta 20 efectivos.<br />

Hasta el estallido <strong>de</strong> <strong>la</strong> Guerra <strong>Civil</strong>, sabemos que <strong>la</strong>s <strong>de</strong>p<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias estuvieron<br />

<strong>en</strong>tre <strong>la</strong>s calles Ramón y Cajal y Card<strong>en</strong>al B<strong>en</strong>avi<strong>de</strong>s (so<strong>la</strong>r <strong>de</strong> D. Eduardo<br />

Pal<strong>la</strong>res), por esta última se accedía a <strong>la</strong>s caballerizas. Tras <strong>la</strong> conti<strong>en</strong>da,<br />

el 21 <strong>de</strong> noviembre <strong>de</strong> 1939, Dña. Bárbara Pellón Núñez <strong>de</strong> Vil<strong>la</strong>vic<strong>en</strong>cio<br />

(esposa <strong>de</strong> Cesar Fernán<strong>de</strong>z <strong>de</strong> Gamboa), v<strong>en</strong><strong>de</strong> al Ayuntami<strong>en</strong>to, repres<strong>en</strong>tado<br />

por el Alcal<strong>de</strong> José Leonor Montejo, su casa situada <strong>en</strong> <strong>la</strong> calle <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> Feria nº 41 (por atrás lindaba con <strong>la</strong> <strong>de</strong>l Ministro B<strong>en</strong>avi<strong>de</strong>s), con <strong>de</strong>stino<br />

a cuartel <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Guardia</strong> <strong>Civil</strong> (posteriorm<strong>en</strong>te <strong>de</strong>p<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias judiciales y <strong>de</strong><br />

telégrafos). Allí permanecerá hasta que <strong>en</strong> 1954, se inaugura el nuevo cuartel<br />

junto al paseo <strong>de</strong>l Santo Cristo. Acuarte<strong>la</strong>mi<strong>en</strong>to que <strong>en</strong> mayo <strong>de</strong> 1962<br />

sufriría un inc<strong>en</strong>dio, originado <strong>en</strong> <strong>la</strong> cocina <strong>de</strong> un Brigada, si<strong>en</strong>do Capitán el<br />

Sr. García Tello. En 1990 este cuartel sería reemp<strong>la</strong>zado por el que existe<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> actualidad y cuyas obras dieron comi<strong>en</strong>zo <strong>en</strong> 1987. Mi<strong>en</strong>tras tanto se<br />

La <strong>Guardia</strong> <strong>Civil</strong> nace <strong>en</strong> 1844 como policía<br />

rural <strong>en</strong> sustitución <strong>de</strong> <strong>la</strong>s antiguas<br />

Hermanda<strong>de</strong>s y cuerpos locales, con una<br />

estructura <strong>de</strong> carácter militar. El artífice <strong>de</strong> su<br />

organización fue el T<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te G<strong>en</strong>eral D. Javier<br />

Girón y Ezpeleta (1803-1869), Duque <strong>de</strong> Ahumada,<br />

distribuyéndose regionalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> tercios que<br />

se dividían <strong>en</strong> varias compañías por provincias,<br />

y estas <strong>en</strong> puestos. Las cabezas <strong>de</strong> partido judicial<br />

serían <strong>la</strong>s primeras <strong>en</strong> ser dotadas <strong>de</strong> esta<br />

fuerza. Poco más tar<strong>de</strong> d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> <strong>la</strong>s compañías<br />

aparecerían <strong>la</strong>s Líneas. El primer <strong>de</strong>spliegue <strong>de</strong>l<br />

Cuerpo <strong>en</strong> nuestra provincia fue: Un Jefe Provincial<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> categoría <strong>de</strong> 2º Capitán, y siete Líneas,<br />

ubicadas sus p<strong>la</strong>nas mayores, <strong>en</strong> Andújar, La Carolina,<br />

Bail<strong>en</strong>, Martos, Campillo <strong>de</strong> Ar<strong>en</strong>as, Úbeda<br />

y Vil<strong>la</strong>carrillo. Esta organización ha sufrido diversas<br />

modificaciones a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong> su historia, y <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong> actualidad se distribuye por Zonas, Comandancias,<br />

Compañías, Puestos (principales y ordinarios),<br />

Puestos Auxiliares, y Unida<strong>de</strong>s Especiales.<br />

Ti<strong>en</strong>e una doble <strong>de</strong>p<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia: <strong>de</strong>l Ministerio <strong>de</strong>l<br />

Interior <strong>en</strong> cuanto a servicios, retribuciones, <strong>de</strong>stinos<br />

y medios, y <strong>de</strong>l Ministerio <strong>de</strong> Def<strong>en</strong>sa <strong>en</strong><br />

cuanto a asc<strong>en</strong>sos, disciplina y misiones <strong>de</strong> carácter<br />

militar, así como durante el estado <strong>de</strong> sitio<br />

y el tiempo <strong>de</strong> guerra.<br />

En un primer mom<strong>en</strong>to Jaén pert<strong>en</strong>ecía al 7º<br />

Tercio con se<strong>de</strong> <strong>en</strong> Granada (<strong>de</strong>spués pasaría al<br />

8º, aunque llegó a ser se<strong>de</strong> <strong>de</strong>l 23º Tercio, <strong>en</strong>tre<br />

1920 y 1933), si<strong>en</strong>do su primer Comandante el<br />

Capitán D. Juan Correa y Burgos, qui<strong>en</strong> llega a<br />

<strong>la</strong> capital <strong>en</strong> diciembre <strong>de</strong> 1844 para <strong>de</strong>s<strong>de</strong> allí<br />

<strong>de</strong>splegarse por <strong>la</strong> Provincia.<br />

Las primera noticia que nos refiere a este B<strong>en</strong>emérito<br />

Cuerpo <strong>en</strong> Vil<strong>la</strong>carrillo <strong>la</strong> <strong>en</strong>contramos<br />

<strong>en</strong> el libro capitu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> 1850; concretam<strong>en</strong>te, <strong>en</strong><br />

el acta <strong>de</strong>l 24 <strong>de</strong> octubre, don<strong>de</strong> con objeto <strong>de</strong><br />

ampliar <strong>la</strong> escue<strong>la</strong> pública <strong>de</strong> niñas, se acuerda<br />

exigir a su Jefe <strong>en</strong> Jaén, que abandon<strong>en</strong> el salón<br />

bajo que ocupan <strong>en</strong> el Pósito (espacio don<strong>de</strong> hoy<br />

se ubica el C<strong>en</strong>tro Parroquial <strong>de</strong> <strong>la</strong> Asunción), al<br />

mismo tiempo se le rec<strong>la</strong>ma <strong>la</strong>s cantida<strong>de</strong>s invertidas<br />

para establecer el cuartel y <strong>de</strong>más útiles<br />

que <strong>en</strong> un principio se habilitaron, así como el importe<br />

<strong>de</strong>l arr<strong>en</strong>dami<strong>en</strong>to. Poco <strong>de</strong>spués, el 15 <strong>de</strong><br />

tras<strong>la</strong>dó al antiguo edificio <strong>de</strong>l Taller Escue<strong>la</strong>, <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong> calle <strong>de</strong> <strong>la</strong> Feria nº 17.<br />

En cuanto algunos hechos <strong>de</strong>stacados po<strong>de</strong>mos<br />

citar, a primeros <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 1857, <strong>la</strong> captura <strong>de</strong><br />

los autores <strong>de</strong> un robo <strong>de</strong> vasos sagrados <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

iglesia <strong>de</strong> Santiago <strong>de</strong> <strong>la</strong> Espada; motivo por el<br />

que una Ord<strong>en</strong> <strong>de</strong>l Ministerio <strong>de</strong> <strong>la</strong> Guerra da <strong>la</strong>s<br />

gracias al T<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te <strong>de</strong> Infantería <strong>de</strong>l 7º Tercio <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> <strong>Guardia</strong> <strong>Civil</strong>, D. Fernando Moya Ramírez, Comandante<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Línea <strong>de</strong> Vil<strong>la</strong>carrillo, agraciando<br />

con <strong>la</strong> Cruz s<strong>en</strong>cil<strong>la</strong> <strong>de</strong> María Isabel Luisa al Sarg<strong>en</strong>to<br />

y <strong>Guardia</strong> más antiguos que concurrieron<br />

a este servicio. El m<strong>en</strong>cionado T<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te se tras<strong>la</strong>dó<br />

a pié <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Vil<strong>la</strong>carrillo, junto al <strong>Guardia</strong> <strong>de</strong><br />

1ª c<strong>la</strong>se D. Santiago Ve<strong>la</strong>sco, para participar <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong> <strong>de</strong>t<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> Tomás Girones, natural <strong>de</strong> Santiago,<br />

que se produjo <strong>en</strong> B<strong>en</strong>amaurel (Granada)<br />

y <strong>la</strong> <strong>de</strong> su hijo Salvador, <strong>en</strong> Baza. El Párroco D.<br />

B<strong>en</strong>ito Rodríguez Caballero, puso los hechos <strong>en</strong><br />

conocimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l Inspector G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Guardia</strong><br />

<strong>Civil</strong> (Duque <strong>de</strong> Ahumada), qui<strong>en</strong> le anuncia que<br />

serían recomp<strong>en</strong>sados.<br />

El día 2 <strong>de</strong> noviembre <strong>de</strong> 1868 tuvo lugar una ex-<br />

13


14<br />

plosión <strong>en</strong> <strong>la</strong> casa <strong>de</strong> D. Lucas Ruiz Hueso (p<strong>la</strong>za<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Constitución esquina Velázquez), don<strong>de</strong> se<br />

almac<strong>en</strong>aba gran cantidad <strong>de</strong> pólvora. La rápida<br />

interv<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Guardia</strong> <strong>Civil</strong> evitó que el<br />

<strong>de</strong>sastre fuera a más, logrando rescatar a dos<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>s víctimas. Si<strong>en</strong>do <strong>de</strong>cisiva, <strong>en</strong>tre otras, <strong>la</strong><br />

interv<strong>en</strong>ción <strong>de</strong>l Sarg<strong>en</strong>to D. Ángel Medina, Jefe<br />

<strong>de</strong>l Puesto, y <strong>de</strong>l guardia D. Manuel Suárez. Este<br />

comportami<strong>en</strong>to heroico motiva que D. Pedro<br />

Serrano Bedoya, Alcal<strong>de</strong> a <strong>la</strong> sazón y Coronel<br />

retirado, remitiese un escrito al Gobernador <strong>Civil</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Provincia, recom<strong>en</strong>dando a sus protagonistas<br />

<strong>en</strong> los términos que a continuación extractamos:…<br />

“faltaría al más sagrado <strong>de</strong> los <strong>de</strong>beres<br />

si no m<strong>en</strong>cionara los seña<strong>la</strong>dísimos servicios<br />

prestados por el Sarg<strong>en</strong>to 1º graduado D. Ángel<br />

Medina García, el que <strong>de</strong>spreciando los peligros<br />

cada mom<strong>en</strong>to, estuvo <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> mañana hasta<br />

<strong>la</strong> noche trabajando como un bravo, sin más intervalo<br />

que el preciso para tomar algún alim<strong>en</strong>to.<br />

El <strong>Guardia</strong> Manuel Suárez, es digno <strong>de</strong> <strong>la</strong> mayor<br />

consi<strong>de</strong>ración por los trabajos que también prestó.<br />

Lo que comunico a Vd. Para su <strong>de</strong>bido conocimi<strong>en</strong>to<br />

y a fin <strong>de</strong> que si lo cree conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te eleve<br />

o recomi<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>la</strong> conducta <strong>de</strong> dicho Sarg<strong>en</strong>to al<br />

Gobierno <strong>de</strong> <strong>la</strong> Nación para estímulo <strong>de</strong> <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se<br />

o para si se ha hecho acreedor a alguna recomp<strong>en</strong>sa<br />

que mejore su carrera”. Desconocemos<br />

si les llegó <strong>la</strong> recomp<strong>en</strong>sa, pero nada t<strong>en</strong>dría <strong>de</strong><br />

extraño, t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta que por esas fechas<br />

el Director G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Guardia</strong> <strong>Civil</strong> era D. Francisco<br />

Serrano Bedoya (1813-1882), hermano <strong>de</strong>l<br />

alcal<strong>de</strong>, que aunque nacido <strong>en</strong> Quesada, mant<strong>en</strong>ía<br />

una estrecha re<strong>la</strong>ción con Vil<strong>la</strong>carrillo, <strong>de</strong><br />

don<strong>de</strong> era su padre D. Tomás Serrano Rubiales, y<br />

vivía su hija Dña. Eloísa Serrano Aizpurúa, casada<br />

con D. Juan Cor<strong>en</strong>cia y Uribe, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> su hermano<br />

Agustín, casado con Dña. Luisa Pob<strong>la</strong>ciones<br />

Baeza. El G<strong>en</strong>eral Serrano, dirigió <strong>la</strong> <strong>Guardia</strong><br />

<strong>Civil</strong> <strong>en</strong> dos periodos: <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el 28 <strong>de</strong> diciembre<br />

<strong>de</strong> 1865 hasta el 11 <strong>de</strong> julio <strong>de</strong> 1866 y <strong>de</strong>l 25 <strong>de</strong><br />

octubre <strong>de</strong> 1868 al 18 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> 1872. Visitó<br />

con frecu<strong>en</strong>cia Vil<strong>la</strong>carrillo; al que consi<strong>de</strong>raba<br />

como su pueblo.<br />

En 1869, localizamos otro éxito protagonizado<br />

por el Sarg<strong>en</strong>to Medina, junto al <strong>Guardia</strong> D. José<br />

Ortega Muñoz, cuando esc<strong>la</strong>recieron el robo <strong>de</strong><br />

4.000 escudos a Dña. Mª Josefa Carrillo, vecina<br />

<strong>de</strong> Vil<strong>la</strong>nueva <strong>de</strong>l Arzobispo. Delito por el que fue<br />

<strong>de</strong>t<strong>en</strong>ido Juan Pérez Vil<strong>la</strong>lba.<br />

En mayo <strong>de</strong> 1870, ti<strong>en</strong>e lugar otro importante<br />

servicio <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Guardia</strong> <strong>Civil</strong> <strong>de</strong> Vil<strong>la</strong>carrillo, capturando<br />

a seis bandidos que t<strong>en</strong>ían consternada<br />

<strong>la</strong> comarca, y que fueron qui<strong>en</strong>es martirizaron<br />

a D. Manuel Gallego <strong>de</strong> <strong>la</strong> manera más cruel y<br />

horrorosa, <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> sorpr<strong>en</strong><strong>de</strong>rle y robarle <strong>en</strong><br />

su cortijo situado <strong>en</strong>tre Castel<strong>la</strong>r y Chic<strong>la</strong>na. Los<br />

protagonistas <strong>de</strong> esta operación fueron el Capitán<br />

D. Antonio Márquez <strong>de</strong> <strong>la</strong> P<strong>la</strong>ta (<strong>de</strong> <strong>la</strong> Cía. <strong>de</strong> Úbeda),<br />

el Sarg<strong>en</strong>to 1º, Comandante <strong>de</strong>l Puesto y tres<br />

<strong>Guardia</strong>s a sus órd<strong>en</strong>es.<br />

El 29 <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> 1893, si<strong>en</strong>do Alcal<strong>de</strong> interino<br />

D. Fernando Mora Orozco, y a propuesta <strong>de</strong>l<br />

Concejal D. Luis Clim<strong>en</strong>t Vil<strong>la</strong>escusa, se solicita<br />

al Director G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Guardia</strong> <strong>Civil</strong>, “… que<br />

previos los informes oportunos, acuer<strong>de</strong> <strong>la</strong> tras<strong>la</strong>ción<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Compañía a esta Ciudad, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> don<strong>de</strong><br />

podrá prestar sus servicios con mayor prontitud<br />

por <strong>en</strong>contrarse <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> <strong>la</strong> zona cuya vigi<strong>la</strong>ncia<br />

está <strong>en</strong>com<strong>en</strong>dada y porque si<strong>en</strong>do esta<br />

pob<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> más importancia como Cabeza <strong>de</strong><br />

Partido Judicial, existe <strong>en</strong> el<strong>la</strong>, a<strong>de</strong>más, <strong>la</strong> v<strong>en</strong>taja<br />

<strong>de</strong>l telégrafo que caso necesario lo pone <strong>en</strong><br />

inmediata comunicación con sus superiores o<br />

jefes”. Como resultado <strong>de</strong> esta gestión, el 21 <strong>de</strong><br />

junio <strong>de</strong> ese año, si<strong>en</strong>do Alcal<strong>de</strong> D. Celso Pellón<br />

y Crespo, <strong>la</strong> Dirección G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Guardia</strong> <strong>Civil</strong><br />

ord<strong>en</strong>a al Capitán <strong>de</strong> <strong>la</strong> 5ª Cía. D. Esteban Acosta<br />

Gómez, con resid<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> Vil<strong>la</strong>nueva <strong>de</strong>l Arzobispo,<br />

que se tras<strong>la</strong><strong>de</strong> a esta pob<strong>la</strong>ción. Durante <strong>la</strong><br />

estancia <strong>de</strong> este Capitán <strong>en</strong> Vil<strong>la</strong>carrillo; <strong>en</strong> los<br />

primeros días <strong>de</strong> febrero <strong>de</strong> 1895, se produce<br />

el hundimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> casa-pa<strong>la</strong>cio <strong>de</strong>l aludido D.<br />

Celso Pellón, que aunque no ocasiona víctimas,<br />

sí cuantiosos daños materiales, valorados <strong>en</strong> más<br />

<strong>de</strong> 50.000 ptas. <strong>de</strong> <strong>la</strong> época.<br />

En mayo <strong>de</strong> 1919, el Capitán comunica a <strong>la</strong> corporación<br />

municipal <strong>la</strong> necesidad <strong>de</strong> un local más<br />

amplio para at<strong>en</strong><strong>de</strong>r el increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> p<strong>la</strong>ntil<strong>la</strong><br />

<strong>en</strong> tres guardias <strong>de</strong> caballería. El Ayuntami<strong>en</strong>to<br />

acuerda a<strong>de</strong>cuar una casa, propiedad <strong>de</strong> D.<br />

Francisco Aragón Cuadros, sita <strong>en</strong> el nº 4 <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

c/ Úbeda.<br />

En mayo <strong>de</strong> 1922, el Ayuntami<strong>en</strong>to acuerda solicitar<br />

<strong>la</strong> prórroga <strong>de</strong>l alquiler <strong>de</strong>l local <strong>de</strong>l cuartel,<br />

por tres años más, a su propietario D. Pedro Fernán<strong>de</strong>z<br />

Matarán (el valor <strong>de</strong>l arr<strong>en</strong>dami<strong>en</strong>to era<br />

<strong>de</strong> 2.737,5 ptas.).<br />

El 15 <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> 1923, con el adv<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Dictadura <strong>de</strong>l G<strong>en</strong>eral Primo <strong>de</strong> Rivera, el<br />

Capitán <strong>de</strong> <strong>la</strong> Compañía D. Luis Montoro Medina,<br />

natural <strong>de</strong> Sorihue<strong>la</strong> <strong>de</strong>l Guadalimar, asume <strong>la</strong><br />

jefatura <strong>de</strong>l ord<strong>en</strong> público, y bajo su presid<strong>en</strong>cia,<br />

el día 1 <strong>de</strong> octubre, cesa el alcal<strong>de</strong> D. Gerardo<br />

Pastor Orozco, resultando elegido D. Manuel Rubiales<br />

Mora. Poco <strong>de</strong>spués, <strong>en</strong> el pl<strong>en</strong>o <strong>de</strong>l 27<br />

<strong>de</strong> octubre, el citado Capitán sería nombrado hijo<br />

adoptivo <strong>de</strong> Vil<strong>la</strong>carrillo por su actuación honrada,<br />

<strong>en</strong>érgica e intelig<strong>en</strong>te.<br />

En 1946, D. José Pob<strong>la</strong>ciones Nieto, v<strong>en</strong><strong>de</strong> al<br />

Ayuntami<strong>en</strong>to <strong>la</strong> casa <strong>en</strong> Mogón que pasaría <strong>en</strong><br />

1947 a ser cuartel <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Guardia</strong> <strong>Civil</strong>, con <strong>la</strong> dotación<br />

<strong>de</strong> un Cabo 1º y cinco <strong>Guardia</strong>s. Su primer<br />

responsable sería D. José Rivas Ortiz (se jubi<strong>la</strong>ría<br />

<strong>de</strong> capitán), cuyo hijo <strong>de</strong>l mismo nombre, sería<br />

el primer niño <strong>en</strong> nacer <strong>en</strong> sus insta<strong>la</strong>ciones, y<br />

quién precisam<strong>en</strong>te ejercería durante 25 años<br />

como cabo 1º <strong>en</strong> Vil<strong>la</strong>carrillo.<br />

En julio <strong>de</strong> 1982, como consecu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>la</strong> reorganización<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Guardia</strong> <strong>Civil</strong>, se suprime <strong>la</strong><br />

Compañía <strong>de</strong> Vil<strong>la</strong>carrillo, que pasa a ser Línea al<br />

mando <strong>de</strong> un T<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te, <strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do <strong>de</strong> <strong>la</strong> Compañía<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Puerta <strong>de</strong> Segura. Al mismo tiempo<br />

<strong>de</strong>saparece el acuarte<strong>la</strong>mi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> Mogón.<br />

En <strong>en</strong>ero <strong>de</strong> 1990, se crea el Destacam<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />

Tráfico, que <strong>en</strong> principio sería mandado por el cabo<br />

1º D. Antonio Ve<strong>la</strong> Esteo, y <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 1998 por un sarg<strong>en</strong>to,<br />

si<strong>en</strong>do el primero D. Francisco Fernán<strong>de</strong>z<br />

Nadales, hoy lo es D. Pedro Millán Bonillo En septiembre<br />

<strong>de</strong> 2006, se establece <strong>la</strong> unidad <strong>de</strong> Policía<br />

Judicial, integrada por tres guardias y un cabo 1º;<br />

p<strong>la</strong>ntil<strong>la</strong> que ha sido aum<strong>en</strong>tada con posterioridad.<br />

El primero <strong>de</strong> ellos sería D. Juan Carlos Cáceres<br />

Troya, y <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 2010 D. Antonio Ariza Díaz.<br />

Actualm<strong>en</strong>te el Puesto <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Guardia</strong> <strong>Civil</strong> <strong>de</strong> Vil<strong>la</strong>carrillo<br />

está bajo el mando <strong>de</strong> un Sarg<strong>en</strong>to 1º<br />

Comandante <strong>de</strong> Puesto, D. Rafael Jurado Rogel,<br />

<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>la</strong> 1ª Compañía <strong>de</strong> Beas <strong>de</strong> Segura,<br />

cuyo repres<strong>en</strong>tante adjunto es el T<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te<br />

D. Alfonso García Mesas.<br />

Como datos anecdóticos diremos <strong>en</strong> los primeros<br />

años <strong>de</strong> los 70, alumnos <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Guardia</strong> <strong>Civil</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

Aca<strong>de</strong>mia <strong>de</strong> Úbeda, acompañados por su Jefe<br />

<strong>de</strong> Estudios, el Comandante D. Miguel Mone<strong>de</strong>ro,<br />

participaron varias veces <strong>en</strong> <strong>la</strong> procesión <strong>de</strong>l Corpus,<br />

<strong>en</strong>tre cuyas autorida<strong>de</strong>s y repres<strong>en</strong>taciones<br />

militares asistieron los G<strong>en</strong>erales <strong>de</strong> División: D.<br />

Pablo B<strong>en</strong>avi<strong>de</strong>s Martínez <strong>de</strong> Victoria, <strong>de</strong>l Ejército<br />

<strong>de</strong>l Aire y D. Germán Sánchez Montoya, Subdirector<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Guardia</strong> <strong>Civil</strong>. Éste último, tras <strong>la</strong><br />

Guerra <strong>Civil</strong>, <strong>en</strong> octubre <strong>de</strong> 1939, pasó revista<br />

a <strong>la</strong>s fuerzas <strong>de</strong> Vil<strong>la</strong>carrillo, como T<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te Jefe<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Línea <strong>de</strong> Vil<strong>la</strong>nueva <strong>de</strong>l Arzobispo, dándose<br />

<strong>la</strong> circunstancia <strong>de</strong> que el 21 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> 1973,<br />

con motivo <strong>de</strong> su asist<strong>en</strong>cia al Corpus, <strong>la</strong> volvería<br />

a pasar, pero esta ocasión, como G<strong>en</strong>eral Subdirector.<br />

Vil<strong>la</strong>carrillo le <strong>de</strong>dicó una calle, que al<br />

<strong>de</strong>saparecer <strong>la</strong> Compañía pasó a l<strong>la</strong>marse Rafael<br />

Alberti. Asimismo seña<strong>la</strong>mos <strong>la</strong> participación <strong>en</strong><br />

el Corpus <strong>de</strong> <strong>la</strong> Banda <strong>de</strong> <strong>la</strong> Aca<strong>de</strong>mia <strong>de</strong> <strong>Guardia</strong>s<br />

Jóv<strong>en</strong>es <strong>de</strong> Val<strong>de</strong>moro.<br />

Merece referir también <strong>la</strong> estancia <strong>en</strong> Vil<strong>la</strong>carrillo,<br />

a principios <strong>de</strong> los 50, <strong>de</strong>l que fuera G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong><br />

<strong>Guardia</strong> <strong>Civil</strong> D. Enrique Rodríguez Galindo, con<br />

motivo <strong>de</strong> estar aquí <strong>de</strong>stinado su padre como<br />

Brigada. Si<strong>en</strong>do alumno <strong>de</strong> <strong>la</strong> SAFA.<br />

Por último, <strong>de</strong>stacar que <strong>de</strong> los oficiales que han<br />

pasado por Vil<strong>la</strong>carrillo, nos consta que al m<strong>en</strong>os<br />

han llegado al empleo <strong>de</strong> G<strong>en</strong>eral, D. Ricardo Sa<strong>la</strong>mero<br />

Ortiz (capitán <strong>en</strong> 1909) y D. Eusebio García<br />

<strong>de</strong>l Castillo (capitán <strong>en</strong> 1936). Y que <strong>en</strong> 1944<br />

se hizo cargo <strong>de</strong> <strong>la</strong> compañía el Capitán Laureado<br />

D. Ángel Jiménez C<strong>la</strong>vel, supervivi<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l Santuario<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Virg<strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> Cabeza, qui<strong>en</strong> se retiraría<br />

<strong>de</strong> Comandante honorario. A<strong>de</strong>más, recordamos<br />

al Capitán D. Segundo Ranz León (1963-1971),<br />

que pasaría sus últimos años <strong>en</strong>tre nosotros, falleci<strong>en</strong>do<br />

<strong>en</strong> 2003.<br />

Cuando se cumple el 165 aniversario <strong>de</strong> su llegada<br />

a Vil<strong>la</strong>carrillo, brindamos estos retazos <strong>de</strong><br />

historia a todos los <strong>Guardia</strong>s que han pasado<br />

por aquí; como reconocimi<strong>en</strong>to a su inestimable<br />

<strong>la</strong>bor, que <strong>de</strong> igual forma queremos hacer ext<strong>en</strong>sivo<br />

a nuestro paisano D. Juan José Tauste Sánchez,<br />

vilm<strong>en</strong>te asesinado por ETA, el 4 <strong>de</strong> agosto<br />

<strong>de</strong> 1979, cuando prestaba sus servicios <strong>en</strong> Éibar.<br />

Con motivo <strong>de</strong>l 25 aniversario <strong>de</strong> su muerte el<br />

Ayuntami<strong>en</strong>to le <strong>de</strong>dicó una calle.<br />

Ramón Rubiales Gª <strong>de</strong>l Valle<br />

Amigos <strong>de</strong> <strong>la</strong> Historia <strong>de</strong> Vil<strong>la</strong>carrillo<br />

Bibliografía y fu<strong>en</strong>tes:<br />

· Actas Capitu<strong>la</strong>res <strong>de</strong>l Archivo Histórico Municipal.<br />

· Diario “Época”, Madrid, 16 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 1857.<br />

· Diario “El Siglo Futuro”, 16 <strong>de</strong> febrero <strong>de</strong> 1895, Madrid.<br />

· Aguado Sánchez, F. “Historia <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Guardia</strong> <strong>Civil</strong>”, 7<br />

Vol. 1984.<br />

· Serrano Garrido, A. “<strong>Apuntes</strong> para <strong>la</strong> Historia <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

<strong>Guardia</strong> <strong>Civil</strong> <strong>en</strong> Jaén (1844-2011)”.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!