Integración del Psicólogo en Vigilancia de la Salud ... - Acoso moral
Integración del Psicólogo en Vigilancia de la Salud ... - Acoso moral
Integración del Psicólogo en Vigilancia de la Salud ... - Acoso moral
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Integración <strong><strong>de</strong>l</strong> Psicólogo <strong>en</strong> <strong>Vigi<strong>la</strong>ncia</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
<strong>Salud</strong>: Funciones, metodología y<br />
justificación económica<br />
Clim<strong>en</strong>t Santos, Sergio<br />
Psicólogo. Técnico Superior <strong>en</strong> PRL / PSA<br />
SGS TECNOS SA<br />
C/ Llull 95 – 97; 6ª p<strong>la</strong>nta. CP. 08005 Barcelona, España<br />
+34 657 23 00 58 / sergio.clim<strong>en</strong>t@sgs.com<br />
Gracia Alonso, Pau<br />
Médico <strong><strong>de</strong>l</strong> Trabajo.<br />
ICS (Institut Català <strong>de</strong> <strong>la</strong> Salut)<br />
UBP - ÀMBIT PRIMARIA BARCELONA CIUTAT<br />
Paseo Joan <strong>de</strong> Borbó, 44 - 45 CP. 08003 Barcelona, España<br />
+34 93 224 05 11/ pgracia.pbcn@ics.scs.es<br />
Jové Cane<strong>la</strong>, Maite<br />
Psicólogo. Técnico Superior <strong>en</strong> PRL / PSA<br />
ICS (Institut Català <strong>de</strong> <strong>la</strong> Salut)<br />
UCP – Unitat C<strong>en</strong>tral <strong>de</strong> Prev<strong>en</strong>ció<br />
c/ Balmes, 132-136, 6a p<strong>la</strong>nta, 08008 Barcelona<br />
+34 93 482 44 51 / mjove@ics.scs.es<br />
ABSTRACT<br />
El pres<strong>en</strong>te docum<strong>en</strong>to expone los resultados <strong><strong>de</strong>l</strong> primer año <strong>de</strong> co<strong>la</strong>boración <strong>en</strong>tre una<br />
unidad <strong>de</strong> vigi<strong>la</strong>ncia <strong>de</strong> <strong>la</strong> salud y un psicólogo externo (<strong>de</strong> perfil profesional clínico,<br />
for<strong>en</strong>se y prev<strong>en</strong>tivo).<br />
Se <strong>de</strong>scrib<strong>en</strong> el tipo <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s, <strong>la</strong> metodología y <strong>la</strong>s funciones <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>das;<br />
exponi<strong>en</strong>do los resultados cualitativos y el estudio <strong>de</strong> justificación económico <strong>de</strong> su<br />
co<strong>la</strong>boración durante este periodo.<br />
Pa<strong>la</strong>bras c<strong>la</strong>ve<br />
Interv<strong>en</strong>ción psicosocial, evaluación psicosocial, peritaje for<strong>en</strong>se, prev<strong>en</strong>ción <strong>de</strong><br />
riesgos, psicólogo, UBP, Psicosociología.<br />
INTRODUCCIÓN<br />
En el primer trimestre <strong><strong>de</strong>l</strong> 2004 y ante el increm<strong>en</strong>to sost<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>de</strong>mandas<br />
<strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> casos referidos a f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>os psicosociales (un increm<strong>en</strong>to <strong><strong>de</strong>l</strong> 100%<br />
según resultados <strong>de</strong> <strong>la</strong> Memoria <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong> UBP correspondi<strong>en</strong>te a los años<br />
2003 - 2004) <strong>la</strong> dirección médica <strong><strong>de</strong>l</strong> Área <strong>de</strong> Prev<strong>en</strong>ción <strong><strong>de</strong>l</strong> ICS (Institut Català <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
Salut), <strong>en</strong> cooperación con el cuerpo <strong>de</strong> técnicos <strong>de</strong> Prev<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> Riesgos Laborales<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> UBP solicitan los servicios <strong>de</strong> una organización externa a <strong>la</strong> administración para<br />
que preste co<strong>la</strong>boración y asesorami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> el área <strong>de</strong> Psicosociología.<br />
La UBP (Unitat Bàsica <strong>de</strong> Prev<strong>en</strong>ció – Unidad Básica <strong>de</strong> Prev<strong>en</strong>ción) es <strong>la</strong> unidad<br />
que d<strong>en</strong>tro <strong><strong>de</strong>l</strong> sistema <strong><strong>de</strong>l</strong> ICS <strong>en</strong>globa <strong>la</strong>s funciones <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Vigi<strong>la</strong>ncia</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Salud</strong> y <strong>la</strong><br />
Prev<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> Riesgos, agrupando médicos <strong><strong>de</strong>l</strong> trabajo, <strong>en</strong>fermería <strong><strong>de</strong>l</strong> trabajo y<br />
técnicos <strong>de</strong> prev<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> riesgos. En <strong>la</strong> actualidad <strong>la</strong> UBP <strong><strong>de</strong>l</strong> Àmbit Barcelona Ciutat
(Ámbito Barcelona Ciudad) es <strong>la</strong> unidad responsable <strong>de</strong> <strong>la</strong> prev<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> riesgos<br />
<strong>la</strong>borales <strong>de</strong> 4600 trabajadores distribuidos <strong>en</strong> 52 c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> trabajo <strong><strong>de</strong>l</strong> área<br />
metropolitana <strong>de</strong> Barcelona; todos ellos <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>n funciones re<strong>la</strong>cionadas con <strong>la</strong><br />
At<strong>en</strong>ción Primaria <strong>en</strong> el área <strong>de</strong> <strong>la</strong> Sanidad.<br />
La <strong>en</strong>tidad externa seleccionada para co<strong>la</strong>borar con <strong>la</strong> UBP, tras pres<strong>en</strong>tación <strong>de</strong><br />
meritos y ofertas, es un Servicio Aj<strong>en</strong>o <strong>de</strong> Prev<strong>en</strong>ción especializado <strong>en</strong> Riesgos<br />
Psicosociales <strong>de</strong> tipo re<strong>la</strong>cional, que <strong>de</strong>staca a un profesional con el sigui<strong>en</strong>te perfil.<br />
PERFIL PROFESIONAL<br />
• Lic<strong>en</strong>ciado <strong>en</strong> Psicología<br />
• Master <strong>en</strong> Técnico Superior <strong>en</strong> PRL especialidad: Psicosociología Aplicada.<br />
• Master <strong>en</strong> el ámbito <strong>de</strong> <strong>la</strong> Psicología Social<br />
• Experi<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> <strong>la</strong> práctica for<strong>en</strong>se (perito <strong>en</strong> activo <strong>en</strong> <strong>en</strong>torno civil y p<strong>en</strong>al)<br />
Descripción <strong>de</strong> funciones:<br />
Entre Mayo <strong><strong>de</strong>l</strong> 2004 y Junio <strong><strong>de</strong>l</strong> 2005 y bajo el epígrafe contractual <strong>de</strong><br />
“Asesorami<strong>en</strong>to” se <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>ron <strong>la</strong>s sigui<strong>en</strong>tes funciones:<br />
Área <strong>de</strong> Prev<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> Riesgos Psicosociales<br />
En co<strong>la</strong>boración con los médicos <strong>de</strong> <strong>Vigi<strong>la</strong>ncia</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Salud</strong> y los Técnicos <strong>de</strong> PRL.<br />
- Id<strong>en</strong>tificación inicial <strong><strong>de</strong>l</strong> presunto Riesgo Psicosocial.<br />
- Redireccionami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>de</strong>mandas difusas hacia el interlocutor a<strong>de</strong>cuado.<br />
- Evaluación individual <strong>de</strong> los trabajadores implicados <strong>en</strong> el presunto riesgo<br />
psicosocial.<br />
- Diseño <strong>de</strong> <strong>la</strong> interv<strong>en</strong>ción <strong>en</strong> <strong>la</strong>s evaluaciones <strong>de</strong> <strong>la</strong> zona (c<strong>en</strong>tro) don<strong>de</strong> se daba<br />
el presunto riesgo psicosocial.<br />
- Exposición pública a los trabajadores <strong>de</strong> <strong>la</strong> metodología a emplear <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />
evaluación <strong>de</strong> su c<strong>en</strong>tro.<br />
- Evaluación grupal <strong>de</strong> los trabajadores correspondi<strong>en</strong>tes a <strong>la</strong> zona <strong>de</strong> trabajo<br />
(c<strong>en</strong>tro) <strong>en</strong> el cual se daba el presunto riesgo psicosocial.<br />
- Confección <strong>de</strong> informes conclusivos sobre los estudios grupales realizados <strong>en</strong> <strong>la</strong>s<br />
zonas (c<strong>en</strong>tros) don<strong>de</strong> se daba el presunto riesgo psicosocial.<br />
- Devolución pública (a trabajadores), a dirección y a <strong>la</strong>s UBP correspondi<strong>en</strong>tes<br />
<strong>de</strong> los informes <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>dos <strong>en</strong> sus c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> trabajo adscritos.<br />
Área Clínica / Psicométrica<br />
En co<strong>la</strong>boración con los médicos y <strong>en</strong>fermeras <strong>de</strong> <strong>Vigi<strong>la</strong>ncia</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Salud</strong><br />
- Ori<strong>en</strong>tación <strong>en</strong> el establecimi<strong>en</strong>to <strong><strong>de</strong>l</strong> perfil clínico y sintomatológico <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />
personas visitadas <strong>en</strong> <strong>la</strong> UBP.<br />
- Evaluación psicométrica individual <strong>de</strong> perfil caracterológico (personalidad).<br />
- Evaluación psicométrica individual <strong>de</strong> capacidad (actitud / aptitud).<br />
- Evaluación psicométrica individual <strong>de</strong> psicopatología.<br />
- Entrevistas con familiares <strong>de</strong> los trabajadores tratados <strong>en</strong> <strong>la</strong> UBP.<br />
- Control <strong>de</strong> <strong>la</strong> evolución sintomatológica <strong>de</strong> los paci<strong>en</strong>tes con cuadros<br />
psicopatológicos (psicométrica y clínica).<br />
Área For<strong>en</strong>se / Pericial<br />
En co<strong>la</strong>boración con los médicos <strong>de</strong> <strong>Vigi<strong>la</strong>ncia</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Salud</strong>.<br />
- Supervisión <strong>de</strong> informes con finalidad pot<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te for<strong>en</strong>se (judicial).<br />
- Confección <strong>de</strong> informes individuales con finalidad for<strong>en</strong>se (judicial).<br />
- Confección <strong>de</strong> informes para <strong>la</strong> unidad <strong>de</strong> valoración <strong>de</strong> IT (Incapacidad<br />
Temporal)
Área <strong>de</strong> Mediación<br />
En co<strong>la</strong>boración con los Técnicos <strong>de</strong> PRL.<br />
- Servicio <strong>de</strong> mediación y conciliación <strong>en</strong> conflictos internos <strong>en</strong>tre trabajadores<br />
externos a <strong>la</strong> UBP.<br />
METODOLOGÍA DE TRABAJO (PARA RIESGOS PSICOSOCIALES)<br />
Si<strong>en</strong>do <strong>la</strong> UBP un equipo multidisciplinar que recibe <strong>de</strong>mandas <strong>de</strong>s<strong>de</strong> todos los<br />
estratos <strong>de</strong> <strong>la</strong> organización y a través <strong>de</strong> cualquiera <strong>de</strong> sus miembros; el protocolo <strong>de</strong><br />
trabajo se basó <strong>en</strong>:<br />
- La flexibilidad <strong>de</strong> pres<strong>en</strong>tación <strong><strong>de</strong>l</strong> caso.<br />
- Escepticismo técnico ante <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda (por su escasa correspond<strong>en</strong>cia con <strong>la</strong><br />
realidad el caso constatada posteriorm<strong>en</strong>te).<br />
- La activación <strong>de</strong> un circuito <strong>de</strong> los difer<strong>en</strong>tes profesionales <strong>de</strong> <strong>la</strong> unidad que<br />
permitiera una aportación <strong>de</strong> todas <strong>la</strong>s áreas.<br />
En resum<strong>en</strong>, po<strong>de</strong>mos <strong>de</strong>cir que <strong>la</strong> llegada <strong><strong>de</strong>l</strong> caso se realiza <strong>de</strong>s<strong>de</strong> cualquier<br />
estam<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> organización y que siempre vincu<strong>la</strong> a personas (afectados,<br />
d<strong>en</strong>unciantes, responsables, repres<strong>en</strong>tantes sindicales…).<br />
El profesional <strong>de</strong> <strong>la</strong> UBP que recibe <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda también es variable, pue<strong>de</strong> ser<br />
<strong><strong>de</strong>l</strong> equipo técnico, <strong><strong>de</strong>l</strong> grupo <strong>de</strong> facultativos, <strong><strong>de</strong>l</strong> colectivo <strong>de</strong> <strong>en</strong>fermería o <strong><strong>de</strong>l</strong> <strong>de</strong><br />
administrativos.<br />
Sea como sea esta <strong>en</strong>trada se <strong>de</strong>riva inicialm<strong>en</strong>te al Médico <strong><strong>de</strong>l</strong> Trabajo, el cual<br />
inicia el circuito <strong>de</strong>terminando si solicita <strong>la</strong> participación <strong>de</strong> los Técnicos <strong>de</strong> PRL y <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
Psicólogo externo <strong>de</strong> <strong>la</strong> unidad.<br />
Los Técnicos recog<strong>en</strong> <strong>la</strong> información necesaria para confeccionar un informe<br />
preliminar <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> organización (índice <strong>de</strong> Bajas, rotación, libro <strong>de</strong> incid<strong>en</strong>cias…) y<br />
parale<strong>la</strong>m<strong>en</strong>te, el Psicólogo evalúa a <strong>la</strong>s personas vincu<strong>la</strong>das y emite su propio informe<br />
que se fun<strong>de</strong> con el <strong>de</strong> los Técnicos conformando el Informe <strong>de</strong> Presunción (<strong>de</strong><br />
exist<strong>en</strong>cia o no probable <strong>de</strong> exposición a riesgo psicosocial).<br />
Las conclusiones <strong><strong>de</strong>l</strong> Informe <strong>de</strong> Presunción pued<strong>en</strong> ser Positivas (exist<strong>en</strong><br />
indicios <strong>de</strong> exposición a riesgo), Negativas (no exist<strong>en</strong> indicios e exposición a riesgo) y<br />
Pruebas Insufici<strong>en</strong>tes (no se pue<strong>de</strong> <strong>de</strong>cidir con <strong>la</strong> información actual).<br />
Tanto <strong>en</strong> el caso <strong>de</strong> Positivo como <strong>en</strong> el <strong>de</strong> Pruebas Insufici<strong>en</strong>tes se activa <strong>la</strong><br />
evaluación <strong>de</strong> riesgos psicosociales específicos <strong><strong>de</strong>l</strong> c<strong>en</strong>tro.<br />
CASOS ATENDIDOS<br />
Número <strong>de</strong> casos at<strong>en</strong>didos:<br />
En el periodo compr<strong>en</strong>dido <strong>en</strong>tre Mayo <strong><strong>de</strong>l</strong> 2004 y Junio <strong><strong>de</strong>l</strong> 2005 se realizaron<br />
los abordajes correspondi<strong>en</strong>tes a los sigui<strong>en</strong>tes casos re<strong>la</strong>cionados con factores<br />
psicosociales:<br />
CENTROS / ZONAS / GRUPOS (Interv<strong>en</strong>ción psicosocial <strong>de</strong> campo): 9<br />
INDIVIDUALIZADAS (Interv<strong>en</strong>ción individual <strong>en</strong> <strong>la</strong> UBP): 172<br />
Tipos <strong>de</strong> casos:<br />
Re<strong>la</strong>tivos a Riesgos Psicosociales:
• Grupal: Valoración <strong><strong>de</strong>l</strong> riesgo <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> trabajo. Corrección <strong><strong>de</strong>l</strong> riesgo.<br />
Exposición a riesgo (cuantificación <strong>de</strong> trabajadores expuestos e int<strong>en</strong>sidad<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> exposición).<br />
• Individual: Prev<strong>en</strong>ción secundaria (tratami<strong>en</strong>to <strong><strong>de</strong>l</strong> síndrome reactivo a <strong>la</strong><br />
exposición). Asesorami<strong>en</strong>to individual por factores personales (life ev<strong>en</strong>ts)<br />
<strong>de</strong> los trabajadores. Ori<strong>en</strong>tación para p<strong>la</strong>n <strong>de</strong> carrera <strong>en</strong> formación a nivel<br />
individual.<br />
Re<strong>la</strong>tivos a Perfiles Profesionales:<br />
Inadaptación al puesto. Valoración <strong>de</strong> capacidad (incapacidad sobrev<strong>en</strong>ida).<br />
Re<strong>la</strong>tivos a Práctica Pericial / For<strong>en</strong>se:<br />
Mediación previa a d<strong>en</strong>uncia contra <strong>la</strong> organización. Petición <strong>de</strong> informes con<br />
fines periciales (juicio). Def<strong>en</strong>sa <strong>de</strong> am<strong>en</strong>azas jurídicas contra <strong>la</strong> organización y <strong>la</strong><br />
Unidad <strong>de</strong> <strong>Vigi<strong>la</strong>ncia</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Salud</strong> por neglig<strong>en</strong>cia / prevaricación / ma<strong>la</strong> praxis.<br />
JUSTIFICACIÓN ECONÓMICA A TRAVÉS DEL ESTUDIO DE UN CASO<br />
Análisis económico:<br />
Con vistas a estudiar <strong>la</strong> proporción <strong>de</strong> coste / b<strong>en</strong>eficio <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el punto <strong>de</strong> vista<br />
económico se proce<strong>de</strong> a valorar <strong>la</strong> inversión económica <strong><strong>de</strong>l</strong> profesional externo que <strong>en</strong><br />
este caso específico sumó 680€ y se calcu<strong>la</strong> <strong>la</strong> difer<strong>en</strong>cia <strong>en</strong>tre los días <strong>de</strong> IT <strong>en</strong> el<br />
primer c<strong>en</strong>tro don<strong>de</strong> se intervino <strong>en</strong> los 6 meses anteriores y <strong>en</strong> los 6 meses<br />
posteriores a <strong>la</strong>s interv<strong>en</strong>ción para valorar el riesgo y <strong>la</strong> propuesta <strong>de</strong> medidas <strong>de</strong><br />
corrección.<br />
Las propuestas <strong>de</strong> corrección <strong>de</strong> riesgos siempre incluy<strong>en</strong> poner a disposición <strong>de</strong><br />
los trabajadores, <strong>de</strong> forma voluntaria, <strong>la</strong> Unidad <strong>de</strong> <strong>Vigi<strong>la</strong>ncia</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Salud</strong> para control<br />
<strong>de</strong> sintomatología individual, servicio <strong>de</strong> mediación o asesorami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral.<br />
En cuanto a <strong>la</strong> aplicación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s medidas correctivas recom<strong>en</strong>dadas <strong>en</strong> el<br />
informe correspondi<strong>en</strong>te sólo se contemp<strong>la</strong> el efecto <strong>de</strong> <strong>la</strong>s medidas locales (<strong>la</strong>s que se<br />
podían realizar con los medios exist<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tro <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> evaluación;<br />
tales como reorganizar turnos, reuniones periódicas, redistribución <strong>de</strong> material, grupos<br />
<strong>de</strong> discusión, grupos <strong>de</strong> autoayuda…) ya que <strong>la</strong>s actuaciones externas (<strong>de</strong>s<strong>de</strong> Ger<strong>en</strong>cia<br />
u otra nivel superior <strong>de</strong> <strong>la</strong> jerarquía) se iniciaron siempre más allá <strong><strong>de</strong>l</strong> p<strong>la</strong>zo <strong>de</strong> seis<br />
meses que contemp<strong>la</strong> el estudio.<br />
La suma <strong>de</strong> días <strong>de</strong> IT <strong>de</strong> los 6 meses anteriores y los 6 posteriores así como el<br />
difer<strong>en</strong>cial se expon<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> Tab<strong>la</strong> 1; y se establece como punto <strong>de</strong> corte el día <strong>en</strong> el<br />
que se realiza <strong>la</strong> exposición pública <strong>de</strong> resultados a los trabajadores <strong><strong>de</strong>l</strong> c<strong>en</strong>tro y se<br />
lleva a cabo <strong>la</strong> reunión con <strong>la</strong> dirección <strong><strong>de</strong>l</strong> c<strong>en</strong>tro para evaluar y ejecutar <strong>la</strong>s medidas<br />
correctivas.<br />
Tab<strong>la</strong> 1. Días <strong>de</strong> IT<br />
Semestre Anterior a <strong>la</strong> Interv<strong>en</strong>ción / Propuesta <strong>de</strong> medidas 980<br />
Semestre Posterior a <strong>la</strong> Interv<strong>en</strong>ción / Propuesta <strong>de</strong> medidas 797<br />
Difer<strong>en</strong>cial <strong>de</strong> mejora 183<br />
Para realizar el cálculo <strong>de</strong> justificación económica tomamos los datos <strong>de</strong> <strong>la</strong> tab<strong>la</strong><br />
1 y extraemos los costes económicos directam<strong>en</strong>te <strong>de</strong>rivados <strong>de</strong> los días <strong>de</strong> IT<br />
exclusivam<strong>en</strong>te referidos a los sa<strong>la</strong>rios <strong>de</strong> los supl<strong>en</strong>tes (según niveles sa<strong>la</strong>riales <strong>de</strong><br />
conv<strong>en</strong>io), <strong>en</strong> <strong>la</strong> hipótesis <strong>de</strong> que todos los supl<strong>en</strong>tes son <strong>de</strong> <strong>la</strong> esca<strong>la</strong> más básica<br />
(Auxiliares <strong>de</strong> <strong>en</strong>fermería).
De esta forma obt<strong>en</strong>dremos el cómputo <strong>de</strong> mínimos homogéneo, dado que,<br />
evid<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te, todas <strong>la</strong>s IT no correspond<strong>en</strong> a un solo colectivo. Aceptamos esta<br />
hipótesis por <strong>la</strong> simplicidad <strong>en</strong> el cálculo que aporta.<br />
Por el mismo afán <strong>de</strong> simplicidad, excluimos inferir el montante <strong><strong>de</strong>l</strong> resto <strong>de</strong><br />
costes indirectos: <strong>en</strong>tr<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to <strong><strong>de</strong>l</strong> supl<strong>en</strong>te, carga administrativa y sanitaria (<strong>en</strong>tre<br />
otros).<br />
Según el conv<strong>en</strong>io el sa<strong>la</strong>rio <strong>de</strong> un supl<strong>en</strong>te auxiliar <strong>de</strong> <strong>en</strong>fermería (el más bajo<br />
<strong>de</strong> los posibles) es <strong>de</strong> 1106 € / mes.<br />
Los 183 días <strong><strong>de</strong>l</strong> difer<strong>en</strong>cial <strong>de</strong> mejora se divid<strong>en</strong> <strong>en</strong>tre 30 (los días naturales <strong>de</strong><br />
un mes estándar) y el resultado es 6,1 (número <strong>de</strong> meses) esta cifra se multiplica por<br />
el sueldo mínimo antes citado (1106 €) y se obti<strong>en</strong><strong>en</strong> 6746 €; se le resta el coste <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
profesional externo (antes apuntado <strong>en</strong> 680 €) y el resultado es 6066 € <strong>de</strong> ahorro.<br />
En concreto, y para el caso expuesto <strong>la</strong> organización habría ahorrado 6066 €;<br />
unas 8,9 veces lo invertido.<br />
B<strong>en</strong>eficios secundarios:<br />
Añadidos al propio hecho <strong>de</strong> <strong>la</strong> evaluación específica <strong>de</strong> riesgos psicosociales se<br />
produc<strong>en</strong> otros b<strong>en</strong>eficios secundarios, que aunque más difíciles <strong>de</strong> cuantificar<br />
económicam<strong>en</strong>te, también resultan <strong>de</strong>stacables:<br />
- Promoción <strong>de</strong> <strong>la</strong>s funciones y exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>la</strong> Unidad <strong>de</strong> <strong>Vigi<strong>la</strong>ncia</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
<strong>Salud</strong> (Según datos preliminares extraídos <strong>de</strong> <strong>la</strong> Memoria <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s se<br />
<strong>de</strong>tecta un increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> consultas g<strong>en</strong>erales a <strong>la</strong> UBP <strong>en</strong>tre Mayo <strong><strong>de</strong>l</strong> 2004<br />
y Junio <strong><strong>de</strong>l</strong> 2005 <strong>de</strong> un 100%).<br />
- Satisfacción <strong>de</strong> los trabajadores ante <strong>la</strong> Interv<strong>en</strong>ción Psicosocial realizada<br />
(<strong>en</strong>cuesta administrada a los trabajadores <strong><strong>de</strong>l</strong> c<strong>en</strong>tro utilizado <strong>en</strong> el pres<strong>en</strong>te<br />
estudio) con un resultado medio <strong>de</strong> 8 sobre 10 (Muy satisfecho). Resultado<br />
que por un <strong>la</strong>do muestra el efecto positivo <strong><strong>de</strong>l</strong> hecho <strong>de</strong> evaluar y por otro<br />
pue<strong>de</strong> resultar un factor <strong>de</strong> protección fr<strong>en</strong>te al riesgo <strong>de</strong> percepción <strong>de</strong><br />
abandono por parte <strong>de</strong> <strong>la</strong> empresa (uno <strong>de</strong> los 5 riesgos más <strong>de</strong>tectados <strong>en</strong><br />
<strong>la</strong>s Evaluaciones <strong>de</strong> Riesgos Laborales <strong>en</strong> el área <strong>de</strong> <strong>la</strong> Psicosociología<br />
Laboral).<br />
- La posibilidad <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción médico – psicológica individual a trabajadores con<br />
problemáticas psicosociales específicos.<br />
- La posibilidad <strong>de</strong> mediar <strong>en</strong> conflictos interpersonales <strong>en</strong>tre trabajadores <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong> organización (Servicio <strong>de</strong> Mediación)<br />
- La s<strong>en</strong>sación <strong>de</strong> seguridad y apoyo que recibe <strong>la</strong> p<strong>la</strong>ntil<strong>la</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> propia UBP <strong>en</strong><br />
temáticas re<strong>la</strong>cionadas con <strong>la</strong> psicopatología (síndromes psicóticos, crisis <strong>de</strong><br />
agresividad, perfiles psicopatológicos…) y con temática for<strong>en</strong>se (citación<br />
como testimonios, am<strong>en</strong>aza <strong>de</strong> d<strong>en</strong>uncia, confección <strong>de</strong> informes para<br />
juicios…)
CONCLUSIONES<br />
I.- La integración <strong>de</strong> <strong>la</strong> figura <strong><strong>de</strong>l</strong> psicólogo externo <strong>en</strong> <strong>la</strong>s unida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>Vigi<strong>la</strong>ncia</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
<strong>Salud</strong> está justificada económicam<strong>en</strong>te y repres<strong>en</strong>ta una medida <strong>de</strong> ahorro para<br />
<strong>la</strong>s organizaciones.<br />
II.- La ductilidad <strong>de</strong> los supuestos re<strong>la</strong>cionados con los riesgos psicosociales y <strong>la</strong><br />
amplia gama <strong>de</strong> funciones que aborda el psicólogo requier<strong>en</strong> <strong>la</strong> figura <strong>de</strong> un<br />
especialista con un amplio espectro <strong>de</strong> formación <strong>en</strong> difer<strong>en</strong>tes áreas <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
Psicología. Particu<strong>la</strong>rm<strong>en</strong>te, <strong>de</strong>bi<strong>en</strong>do t<strong>en</strong>er experi<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> <strong>la</strong>s áreas clínica, social<br />
y for<strong>en</strong>se.<br />
III.- Según se <strong>de</strong>spr<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>scripción <strong>de</strong> funciones, el bu<strong>en</strong> funcionami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
unidad requiere una integración int<strong>en</strong>sa <strong>en</strong>tre los difer<strong>en</strong>tes colectivos que <strong>la</strong><br />
forman: médico, <strong>de</strong> <strong>en</strong>fermería y <strong>de</strong> técnicos.<br />
LÍNEAS DE INVESTIGACIÓN FUTURAS<br />
Como futuras líneas <strong>de</strong> investigación proponemos <strong>la</strong>s sigui<strong>en</strong>tes:<br />
1. Establecer un difer<strong>en</strong>cial <strong>en</strong>tre <strong>la</strong>s causas <strong>de</strong> IT (por causa G<strong>en</strong>eral y por causa<br />
Psicológica / Psiquiátrica). Ya que, los resultados <strong><strong>de</strong>l</strong> pres<strong>en</strong>te estudio, indican<br />
que ambas categorías <strong>de</strong>sci<strong>en</strong>d<strong>en</strong> <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> una interv<strong>en</strong>ción psicosocial. Por<br />
lo tanto cabría preguntarse: ¿Hay factores psicológicos o psicosociales<br />
vincu<strong>la</strong>dos a <strong>la</strong> aparición y mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> IT por causa común? ¿Hasta qué<br />
punto están interre<strong>la</strong>cionadas?<br />
2. Analizar <strong>la</strong> significación estadística <strong>de</strong> los resultados <strong>de</strong> <strong>la</strong>s interv<strong>en</strong>ciones: ¿La<br />
interv<strong>en</strong>ción es estadísticam<strong>en</strong>te significativa?<br />
Se sugiere una comparativa con otros c<strong>en</strong>tros no evaluados durante el bi<strong>en</strong>io<br />
2005 – 2006.<br />
3. B<strong>en</strong>eficios para <strong>la</strong> propia unidad <strong>de</strong> vigi<strong>la</strong>ncia <strong>de</strong> <strong>la</strong> salud <strong>de</strong> <strong>la</strong> actividad <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
psicólogo: Efecto prev<strong>en</strong>tivo fr<strong>en</strong>te a riesgos psicosociales.<br />
4. Ext<strong>en</strong>sión <strong><strong>de</strong>l</strong> pres<strong>en</strong>te estudio <strong>en</strong> todos los c<strong>en</strong>tros <strong>en</strong> los cuales se interv<strong>en</strong>ga<br />
durante el próximo año.
REFERENCIAS<br />
1. Bu<strong>en</strong>día, J., Ramos, F. (2001) Empleo, estrés y salud. Madrid: Pirámi<strong>de</strong>.<br />
2. Gestal Otero, J.J. (2004) Riesgos Laborales <strong><strong>de</strong>l</strong> personal sanitario. Mc<br />
Graw Hill.