Jaitsi PDF - Museo de Bellas Artes de Bilbao
Jaitsi PDF - Museo de Bellas Artes de Bilbao
Jaitsi PDF - Museo de Bellas Artes de Bilbao
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
KRONIKA<br />
CRÓNICA10 2011ko<br />
Martxoa Marzo <strong>de</strong> 2011
Erakusketak<br />
Exposiciones<br />
Bilboko Arte E<strong>de</strong>rren <strong>Museo</strong>ko 2010eko erakusketen<br />
egitarauaren helburuak bi izan ziren: al<strong>de</strong> batetik,<br />
museoak gure inguruko artistekin dituen loturak estutzea,<br />
eta, bestetik, nazioarteko panoramako museoekiko<br />
harremanak areagotzea. Helburu hori aurrera eramateko,<br />
ekoizpen propioko lau erakusketa eta lanki<strong>de</strong>tza bi<strong>de</strong>zko<br />
beste erakusketa bat egin ziren; azken hori, lehen<br />
aldiz, Parisko Centre Georges Pompidou ospetsuarekin<br />
lanki<strong>de</strong>tzan egin zen.<br />
Lehenengo eta behin, Alberto Schommerren (Vitoria-<br />
Gasteiz, 1928) figurari eta bizitzari buruzko argazkierakusketa<br />
aurkeztu zen: Schommer. Atzera begirakoa<br />
1952–2009 (BBK-k babestua, 10/02/08–10/05/16).<br />
1966an, artista arabarren Orain tal<strong>de</strong>a sortu zuen; geroztik,<br />
El programa <strong>de</strong> exposiciones <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong> <strong>de</strong> <strong>Bellas</strong> <strong>Artes</strong><br />
<strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong> en 2010 tuvo como objetivo estrechar el vínculo<br />
<strong>de</strong>l museo con los artistas <strong>de</strong> nuestro entorno y las<br />
relaciones con instituciones museísticas <strong>de</strong>l panorama<br />
internacional. Este propósito se materializó en cuatro<br />
exposiciones <strong>de</strong> producción propia y otra más realizada en<br />
colaboración, por primera vez, con el prestigioso Centre<br />
Georges Pompidou <strong>de</strong> París.<br />
En primer lugar, se presentó una exposición <strong>de</strong> fotografía<br />
<strong>de</strong>dicada a la figura y obra <strong>de</strong> Alberto Schommer (Vitoria-<br />
Gasteiz, 1928): Schommer. Retrospectiva 1952–2009<br />
(patrocinada por BBK, 08/02/10–16/05/10). Miembro<br />
fundador en 1966 <strong>de</strong>l grupo Orain <strong>de</strong> artistas alaveses,<br />
Schommer es uno <strong>de</strong> los fotógrafos más <strong>de</strong>stacados <strong>de</strong>l<br />
Alberto Schommer, bere erakusketa komunikabi<strong>de</strong>ei aurkezteko ekitaldian<br />
Alberto Schommer en la presentación <strong>de</strong> su exposición a los medios <strong>de</strong> comunicación
Balenciaga.<br />
Mugaren diseinua<br />
erakusketa<br />
Exposición<br />
Balenciaga. El<br />
diseño <strong>de</strong>l límite<br />
Schommer Espainiako sorkuntza-panoramako argazkilaririk<br />
nabarmenenetakoa da. Erakusketak Schommerren<br />
ibilbi<strong>de</strong>aren ikuspegi osoa eskaini zuen, ehun lan ingururen<br />
bitartez: vintageak eta lehenengo garaiko kopia mo<strong>de</strong>rnoak,<br />
Paisaia beltzak, Maskarak edo Kaskografiak sailetako<br />
argazkiak, 1978tik aurrera argitaratutako bidaia-liburu<br />
ugari, fotomuntaiak eta pieza bolumetrikoak.<br />
Beste asmo eta neurri batzuekin, Tomás <strong>de</strong> Acillona.<br />
Argazkiak 1932–1957 (10/07/02–10/09/12) erakusketak<br />
lehenengo urratsa eman zuen Tomás <strong>de</strong> Acillonaren (Getxo,<br />
Bizkaia, 1893–Biarritz, Frantzia, 1957) argazkigintza-lana<br />
berreskuratu ahal izateko. Hain zuzen ere, Acillona, Andrés<br />
Isasi (<strong>Bilbao</strong>, 1891–Algorta, Bizkaia, 1940) musikariarekin<br />
batera, goma bikromatatuaren teknika zailean espezializatu<br />
zen, eta argazkigintza arloko inpresionismoaren or<strong>de</strong>zkari<br />
aipagarria izan zen.<br />
Argazkigintzaren ostean, museoak goi mailako joskintzari<br />
buruzko erakusketa bat aurkeztu zuen bere historian<br />
lehen aldiz; zehatzago esateko, Cristóbal Balenciaga<br />
(Getaria, Gipuzkoa, 1895–Xàbia, Alacant, 1972) euskal<br />
jostunak nazioartean izan zuen ospeari buruzko erakusketa<br />
izan zen. Beroki, kapa eta koktelerako zein gaueko<br />
soinekoen artean, hogeita hamabost pieza aurkeztu<br />
ziren, eta, horrekin batera, eztei-jantzi zoragarri bat,<br />
<strong>de</strong>nak ere Eusko Jaurlaritzaren eta Cristóbal Balenciaga<br />
Fundazioaren bildumetakoak eta Euskadiko zein Madrilgo<br />
bi bildumatakoak. <strong>Museo</strong> osoan zehar egindako muntaiak<br />
milaka bisitari erakarri zituen, eta, horrela, goi mailako<br />
joskintzaren urrezko aroko jostunik onenetakoarekiko<br />
interesa piztu zen. Balenciaga. Mugaren diseinua (BBK-k<br />
babestua, 10/05/10–10/09/26) erakusketa, 84.117<br />
bisitarirekin, azken hamarkadako bigarren erakusketarik<br />
bisitatuena izatera heldu zen.<br />
Udan, erakusketa harrigarri batek ikuspuntu kultural eta<br />
artistikoa eman zion puri-purian dagoen eztabaida bati:<br />
Taurus. Mitotik erritualera (10/06/07–10/09/05, BBK eta<br />
Iberdrolaren babesarekin eta Euskaltelen lanki<strong>de</strong>tzarekin)<br />
zezenak Artearen Historian izan duen garrantzia erakutsi<br />
eta aztertu duen lehenengo erakusketa handia izan zen.<br />
Horretarako, berrehun artelan baino gehiago bildu zituen<br />
–margoak, eskulturak, paperean egindako lanak eta arte<br />
aplikatuak–; esate baterako, pieza arkeologiko baliotsuak<br />
(K.a. 1200. urtearen inguruan datatutako jatorri irandarreko<br />
terrakota bat, Londresko British Museumek lagatako<br />
panorama creativo español <strong>de</strong> las últimas décadas.<br />
La exposición proporcionó una visión completa <strong>de</strong> su<br />
trayectoria a través <strong>de</strong> un centenar <strong>de</strong> obras: vintages<br />
y copias mo<strong>de</strong>rnas <strong>de</strong> primera época, fotografías <strong>de</strong><br />
las series Paisajes negros, Máscaras o Cascografías,<br />
numerosos libros <strong>de</strong> viajes publicados <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 1978,<br />
fotomontajes y piezas volumétricas.<br />
Con otra intención y dimensión, Tomás <strong>de</strong> Acillona.<br />
Fotografías 1932–1957 (02/07/10–12/09/10) dio un<br />
primer paso para la recuperación <strong>de</strong> la obra fotográfica<br />
<strong>de</strong> Tomás <strong>de</strong> Acillona (Getxo, Bizkaia, 1893–Biarritz,<br />
Francia, 1957), que se especializó, en compañía <strong>de</strong>l<br />
músico Andrés Isasi (<strong>Bilbao</strong>, 1891–Algorta, Bizkaia,<br />
1940), en la compleja técnica <strong>de</strong> la goma bicromatada y<br />
que fue un <strong>de</strong>stacado representante <strong>de</strong>l impresionismo<br />
fotográfico.<br />
Tras la fotografía, el museo presentó por vez primera en<br />
su historia una exposición sobre alta costura, <strong>de</strong>dicada<br />
a la figura <strong>de</strong> dimensión internacional <strong>de</strong>l modisto vasco<br />
Cristóbal Balenciaga (Getaria, Gipuzkoa, 1895–Jávea,<br />
Alicante, 1972). Con una selección <strong>de</strong> treinta y cinco<br />
abrigos, capas, vestidos <strong>de</strong> cóctel y <strong>de</strong> noche, y un<br />
extraordinario vestido <strong>de</strong> novia, pertenecientes a la<br />
colección <strong>de</strong>l Gobierno Vasco, la Fundación Cristóbal<br />
Balenciaga y dos colecciones particulares <strong>de</strong>l País Vasco<br />
y Madrid, se planteó un montaje por todo el museo<br />
que consiguió atraer a miles <strong>de</strong> visitantes y avivar el<br />
interés por uno <strong>de</strong> los mejores modistos <strong>de</strong> la edad <strong>de</strong><br />
oro <strong>de</strong> la alta costura. Balenciaga. El diseño <strong>de</strong>l límite<br />
(patrocinada por BBK, 10/05/10–26/09/10) se convirtió,<br />
con 84.117 visitantes, en la segunda muestra más<br />
visitada <strong>de</strong> la última década.<br />
En verano, otra sorpren<strong>de</strong>nte cita expositiva aportó el<br />
punto <strong>de</strong> vista cultural y artístico a un <strong>de</strong>bate actual:<br />
Taurus. Del mito al ritual (07/06/10–05/09/10, con<br />
el patrocinio <strong>de</strong> BBK e Iberdrola y la colaboración <strong>de</strong><br />
Euskaltel) fue la primera gran exposición <strong>de</strong>dicada a<br />
mostrar y analizar la trascen<strong>de</strong>ncia cultural <strong>de</strong> la figura<br />
<strong>de</strong>l toro a lo largo <strong>de</strong> la Historia <strong>de</strong>l Arte. Para ello<br />
reunió más <strong>de</strong> doscientas obras –pinturas, esculturas,<br />
obra sobre papel y artes aplicadas–, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> valiosas<br />
piezas arqueológicas, como una terracota fechada<br />
hacia 1200 a. C. <strong>de</strong> origen iraní, dos ánforas griegas <strong>de</strong><br />
los siglos VI y V a. C. prestadas por el British Museum
Taurus. Mitotik erritualera erakusketa<br />
Exposición Taurus. Del mito al ritual<br />
K.a. VI eta V. men<strong>de</strong>etako bi anfora greziar, edo Napoliko<br />
<strong>Museo</strong> Arkeologikoko K.a. I. men<strong>de</strong>ko fresko ponpeiar bat),<br />
Goya, Zuloaga, Gutiérrez Solana, Picasso, Miró, Equipo<br />
Crónica edo Barcelóren pinturak, eta Carnicero, Goya eta<br />
Picassok tauromakiari buruz egindako estanpen sorta osoa,<br />
beste gauza askoren artean. Lan horiek guztiak nazioarteko<br />
berrogeita hamar museo eta bilduma inguruk lagatakoak<br />
izan ziren.<br />
Urteko azken hiruhilekoan, pintura izan zen protagonista<br />
nagusia. Lehenengo, Jesus Mari Lazkanoren (Bergara,<br />
Gipuzkoa, 1960) azken aldiko lanari buruzko erakusketarekin,<br />
Lazkano gure inguruko margolaririk miretsienetakoa baita.<br />
Lazkano. Arkitekturatik naturara (10/10/04–11/01/16,<br />
BBKren babesarekin) erakusketak, gainera, ezaugarri<br />
bitxi bat izan zuen; izan ere, erakusketarako beren-beregi<br />
pintatutako eta orain arte inon erakutsi gabeko artelan<br />
batzuk jarri ziren ikusgai, eta lan horien gai nagusia Bilboko<br />
Arte E<strong>de</strong>rren <strong>Museo</strong>a eta bertako espazioak izan ziren.<br />
Amaitzeko, lehen aldiz, museoaren eta Parisko Centre<br />
Georges Pompidouren arteko lanki<strong>de</strong>tza izan zen, eta, horri<br />
esker, Georges Rouault. Sakratua eta profanoa (10/11/15–<br />
11/02/13) erakusketa antolatu zen. Modu horretan,<br />
Georges Rouault (Paris, 1871–1958) margolariaren ehun lan<br />
baino gehiago ikusi ahal izan ziren Bilbon. Ezohiko atzera<br />
begirako honetan olioak, grabatuak eta beirate bat egon<br />
ziren ikusgai, bai eta margolariaren tailerreko lan ezezagun<br />
ugari ere –gutxitan uzten zion inori tailerrera sartzen–. Lan<br />
horiek Marthe Rouault alargunak eta bere seme-alabek<br />
1963an Frantziako Estatuari dohaintzan emandakoak.<br />
Aldi baterako erakusketen osagarri, museoak <strong>de</strong>ialdi<br />
berezia antolatzen du duela zenbait urtetatik hona,<br />
bilduma propioari balioa eman nahian. Banco Santan<strong>de</strong>r<br />
Fundazioaren babesari esker, Gonbidatua programak<br />
beste museo edo bilduma batzuek lagatako artelan<br />
bereziak helarazten dizkio publikoari, eta, modu horretan,<br />
museoaren bildumako egileen gaineko ikuspegia aberasten<br />
edo osatzen da, museoaren bilduman ez dau<strong>de</strong>n egileen<br />
lanak erakutsiz. Artelan bakarreko erakusketa-formatu<br />
berezi honen barruan, 2010ean honakoak aurkeztu ziren:<br />
Gregorio Fernán<strong>de</strong>zen (Sarria, Lugo, 1576–Valladolid,<br />
1636) Kristo zigorkatua eskultura, c. 1616, Santan<strong>de</strong>r<br />
bildumakoa (10/01/12–10/04/25); Rubensen Deidamiaren<br />
bahiketa mihise monumentala, 1636–1638, eta berau<br />
prestatzeko zirriborroa, hurrenez hurren Pradoko <strong>Museo</strong>koa<br />
eta Belgikako Musées royaux <strong>de</strong>s Beaux-Arts <strong>de</strong>lakoetakoa<br />
(10/04/27–10/09/05); eta Santiago Rusiñolen Miquel<br />
Utrilloren erretratua margoa, 1890-1891, Museu Nacional<br />
d’Art <strong>de</strong> Catalunya museokoa (10/09/21–11/01/09).<br />
<strong>de</strong> Londres o un fresco pompeyano <strong>de</strong>l siglo I a. C. <strong>de</strong>l<br />
<strong>Museo</strong> Arqueológico <strong>de</strong> Nápoles, hasta pinturas <strong>de</strong><br />
Goya, Zuloaga, Gutiérrez Solana, Picasso, Miró, Equipo<br />
Crónica o Barceló, y las series completas <strong>de</strong> estampas<br />
<strong>de</strong> la tauromaquia <strong>de</strong> Carnicero, Goya y Picasso, entre<br />
otras muchas, prestadas por medio centenar <strong>de</strong> museos<br />
y colecciones internacionales.<br />
En el último trimestre <strong>de</strong>l año la pintura tomó<br />
protagonismo. Primero con la exposición sobre la obra<br />
reciente <strong>de</strong> Jesus Mari Lazkano (Bergara, Gipuzkoa,<br />
1960), uno <strong>de</strong> los pintores más admirados <strong>de</strong> nuestro<br />
entorno. Lazkano. De la arquitectura a la naturaleza<br />
(04/10/10–16/01/11, con patrocinio <strong>de</strong> BBK) tuvo<br />
a<strong>de</strong>más la peculiaridad <strong>de</strong> dar a conocer un conjunto<br />
inédito <strong>de</strong> obras pintadas ex profeso para la exposición<br />
con el <strong>Museo</strong> <strong>de</strong> <strong>Bellas</strong> <strong>Artes</strong> <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong> y sus espacios<br />
como tema principal. Para finalizar, la colaboración<br />
inédita entre el museo y el Centre Georges Pompidou<br />
<strong>de</strong> París en Georges Rouault. Lo sagrado y lo profano<br />
(15/11/10–13/02/11) permitió exhibir en <strong>Bilbao</strong> más<br />
<strong>de</strong> cien obras <strong>de</strong>l pintor Georges Rouault (París, 1871–<br />
1958). Óleos, grabados e, incluso, una vidriera reunidos<br />
en una retrospectiva poco convencional que incluyó un<br />
buen número <strong>de</strong> obras poco conocidas proce<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong>l<br />
taller <strong>de</strong>l pintor –al que él rara vez permitió el acceso–<br />
y que fueron donadas al Estado francés en 1963 por su<br />
viuda Marthe Rouault y sus hijos.<br />
Como complemento a las exposiciones temporales,<br />
el museo viene organizando <strong>de</strong>s<strong>de</strong> hace años una<br />
convocatoria especial que preten<strong>de</strong> poner en valor la<br />
colección propia. Gracias al patrocino <strong>de</strong> la Fundación<br />
Banco Santan<strong>de</strong>r el programa La Obra Invitada acerca<br />
al público obras singulares temporalmente cedidas por<br />
otros museos o colecciones que enriquecen la visión<br />
<strong>de</strong> autores presentes en la colección <strong>de</strong>l museo o la<br />
complementan al mostrar autores no representados.<br />
Con este peculiar formato <strong>de</strong> exposición <strong>de</strong> una<br />
sola obra en 2010 se presentaron la escultura Cristo<br />
flagelado, c. 1616, <strong>de</strong> Gregorio Fernán<strong>de</strong>z (Sarria, Lugo,<br />
1576–Valladolid, 1636) <strong>de</strong> la Colección Santan<strong>de</strong>r<br />
(12/01/10–25/04/10); el lienzo monumental El rapto<br />
<strong>de</strong> Deidamía, 1636–1638, <strong>de</strong> Rubens, acompañado,<br />
a<strong>de</strong>más, por su boceto preparatorio, proce<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong>l<br />
<strong>Museo</strong> <strong>de</strong>l Prado y <strong>de</strong> los Musées royaux <strong>de</strong>s Beaux-<br />
Arts <strong>de</strong> Bélgica respectivamente (27/04/10–05/09/10);<br />
y la pintura Retrato <strong>de</strong> Miquel Utrillo, 1890–1891, <strong>de</strong><br />
Santiago Rusiñol, perteneciente al Museu Nacional d’Art<br />
<strong>de</strong> Catalunya (21/09/10–09/01/11).
Jesus Mari Lazkano margolaria, bere<br />
erakusketaren muntaian<br />
El pintor Jesus Mari Lazkano durante<br />
el montaje <strong>de</strong> su exposición<br />
Rouault. Sakratua eta profanoa erakusketa<br />
Exposición Rouault. Lo sagrado y lo profano<br />
Gonbidatua. Rusiñol<br />
La Obra Invitada. Rusiñol
Bilduma<br />
La Colección<br />
Eskuratutakoak<br />
Bilboko Arte E<strong>de</strong>rren <strong>Museo</strong>a Fundazioaren babeslea <strong>de</strong>n<br />
BBVArekin sinatutako akordio bi<strong>de</strong>z, museoak eskuratzefuntsa<br />
dauka, eta, horri esker, artelanak eskuratu ditzake.<br />
<strong>Museo</strong>aren patronatuak maiatzaren 26an egindako bileran,<br />
Anselmo Guinearen margo bat eta paperean egindako<br />
zenbait lan erostea erabaki zen; azken horien artean,<br />
Alberto Dureroren grabatu bat nabarmendu behar da.<br />
Aipatutako lehenengoa Anselmo Guinearen (<strong>Bilbao</strong>,<br />
1855–1906) Pazko loretsua mihisea da, margolariaren<br />
helduaroko funtsezko lana. Izan ere, Parisen igarotako<br />
egonaldien eragina jasotzen da bertan, teknika<br />
inpresionistarekin aplikatutako koloreen erabilerari<br />
dagokionez eta argazkigintzako enkoadratzeari<br />
dagokionez. Bigarrenik, Hormako Ama Birjina estanpa<br />
erosi zen, 1514an datatua eta Durerok (Nuremberg, 1471–<br />
1528) egina; hain zuzen ere, Durero Artearen Historiako<br />
grabatzailerik onenetakoa izan zen. Era berean, José<br />
Luis Zumetaren (Usurbil, Gipuzkoa, 1939) Oi! Bihotz Ay!<br />
Corazón Oh! Heart liburuko hogeita hamabost serigrafiak<br />
ere eskuratu ziren, 2009an museoan ikusgai egon ostean.<br />
Dohaintzak<br />
Beste al<strong>de</strong> batetik, zenbait dohaintza jaso ziren; horien<br />
artean, Alberto Schommerrek (Vitoria-Gasteiz, 1928)<br />
lagatako hamar argazkiak dau<strong>de</strong>; hain zuzen ere, argazki<br />
Adquisiciones<br />
La compra <strong>de</strong> obras <strong>de</strong> arte es posible gracias al<br />
fondo <strong>de</strong> adquisiciones <strong>de</strong>l que dispone el museo por el<br />
acuerdo con BBVA, patrono <strong>de</strong> la Fundación <strong>Museo</strong> <strong>de</strong><br />
<strong>Bellas</strong> <strong>Artes</strong> <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong>. En la reunión <strong>de</strong>l patronato <strong>de</strong>l<br />
museo celebrada el 26 <strong>de</strong> mayo se acordó la compra <strong>de</strong><br />
una pintura <strong>de</strong> Anselmo Guinea y diversas obras sobre<br />
papel, entre las que <strong>de</strong>staca un grabado <strong>de</strong> Alberto<br />
Durero.<br />
Se trata, en primer lugar, <strong>de</strong>l lienzo Pascua florida<br />
<strong>de</strong> Anselmo Guinea (<strong>Bilbao</strong>, 1855–1906), una obra<br />
fundamental <strong>de</strong> la etapa <strong>de</strong> madurez <strong>de</strong>l pintor, que<br />
recoge la influencia <strong>de</strong> sus estancias parisinas en el<br />
uso <strong>de</strong> un colorido aplicado con técnica impresionista<br />
y en el encuadre fotográfico. En segundo lugar, se<br />
compró la estampa La Virgen <strong>de</strong>l muro, fechada en<br />
1514 y realizada por Durero (Núremberg, 1471–1528),<br />
uno <strong>de</strong> los mejores grabadores <strong>de</strong> la Historia <strong>de</strong>l Arte.<br />
También se adquirieron las treinta y cinco serigrafías<br />
correspondientes al libro Oi! Bihotz Ay! Corazón Oh!<br />
Heart <strong>de</strong> José Luis Zumeta (Usurbil, Gipuzkoa, 1939),<br />
que el museo expuso en el verano <strong>de</strong> 2009.<br />
Donaciones<br />
Por otra parte, se recibieron diversas donaciones, y,<br />
entre ellas, las diez fotografías cedidas por el propio<br />
Anselmo Guinearen<br />
Pazko loretsua<br />
mihisea, 2010ean<br />
eskuratua<br />
El lienzo Pascua<br />
florida <strong>de</strong> Anselmo<br />
Guinea adquirido<br />
en 2010
horien artean, aipatzeko modukoak dira berrogeita<br />
hamarreko hamarkadako lehenengo irudietako batzuk eta<br />
Gabriel Celaya eta José Hierro idazleen eta Andy Warhol<br />
margolariaren erretratu ospetsuak, museoan egindako<br />
erakusketa antologikoan ikusi ahal izan zirenak. Horretaz<br />
gain, Vicente Larrea (<strong>Bilbao</strong>, 1934) eskultoreak dohaintzan<br />
emanda, 1967an datatutako egurrezko lan bat eskuratu zen,<br />
bai eta Susana Talayeroren (<strong>Bilbao</strong>, 1961) koadro bat ere,<br />
1993koa, Jorge <strong>de</strong> Barandiaránek (museoaren zuzendaria<br />
izan zen 1982tik 1996ra) dohaintzan emana.<br />
Gordailuak<br />
Azkenik, bildumagile partikularren zenbait lan onartu ziren<br />
gordailu gisa: Eduardo Zamacoisen (<strong>Bilbao</strong>, 1841–Madril,<br />
1871) Lehenengo ezpata mihisea, 1866koa; Anselmo<br />
Guinearen (<strong>Bilbao</strong>, 1855–1906) Gizon baten erretratua<br />
mihisea, 1894koa; Francisco Durrioren (Valladolid, 1868–<br />
Paris, 1940) San Kosme igeltsua 1909–1910 ingurukoa;<br />
eta Jorge Oteizaren (Orio, Gipuzkoa, 1908–Donostia-San<br />
Sebastián, 2003) Esferaren <strong>de</strong>sokupazioaren aldaera<br />
oboi<strong>de</strong>a eskultura, 1958koa, <strong>Bilbao</strong> Bizkaia Ur Partzuergoak<br />
gordailuan emana.<br />
Kontserbazioa eta Zaharberritzea<br />
El Corte Inglés-ek museoaren bildumako artelanak<br />
kontserbatu eta zaharberritzeko arloan egiten duen lana<br />
1990ean hasi zen. 2000. urtean, Zaindu–El <strong>Museo</strong> Restaura<br />
programa abian jartzean, neurri eta egonkortasun handiagoa<br />
hartu zuen; modu horretan, urtero-urtero, artelan multzo<br />
bat aukeratzen da, eta, kasu batzuetan, kontserbaziorako<br />
tratamenduak aplikatzen zaizkie, eta, beste batzuetan,<br />
zaharberritzeko prozesu konplexuak. Prozesu hau funtsezkoa<br />
da piezen baldintza materialak eguneratzeko, baina, gainera,<br />
artelan bakoitza behar bezala katalogatzeko eta egilearen<br />
lan egiteko modua aztertzeko ere funtsezkoa da; hau da,<br />
funtsezkoa da museoaren bildumaren gaineko ezagutza<br />
zientifikoa hobetzeko.<br />
2010eko kontserbazio eta zaharberritze arloko jardueren<br />
artean, nabarmentzekoa da José <strong>de</strong> Madrazoren (Santan<strong>de</strong>r,<br />
1781–Madril, 1859) Francisco Javier Gardoqui kardinalaren<br />
erretratua mihise handian egindako lana. Margo horretan<br />
erretratatuta agertzen <strong>de</strong>n Francisco Antonio Javier Gardoqui<br />
(1747–1820) merkatari bilbotarren familia dirudun eta<br />
itzaltsu batean jaio zen. Kardinal izendatu zutenean, Bilboko<br />
Udalak koadro honen enkargua egin zuen; hain zuzen ere,<br />
erretratu honek hasiera eman zion erreplika autografoen<br />
sail bati, baina, gaur egun, lan horiek <strong>de</strong>sagertuta dau<strong>de</strong>.<br />
Koadro hau Erroman pintatu zen 1816an, eta margolariaren<br />
produkzio osoko erretraturik esanguratsuenetakoa da, bai eta<br />
funtsezko pieza ere arte neoklasiko espainiarrean.<br />
Euskal artearen bildumatik, Azokara eta Sardina-saltzailea<br />
jesarrita mihiseak zaharberritu ziren, Aurelio Artetak (<strong>Bilbao</strong>,<br />
1879–Mexiko DF, 1940) 1913–1915 inguruan pintatutako<br />
lanak. Koadro horiek margolariak Gurutzetako (Barakaldo,<br />
Bizkaia) Munoa Jauregiko jantokirako egin zituen margo<br />
alegorikoen ziklokoak dira; hain zuzen ere, museoak ziklo<br />
horretako beste lau lan ditu. Horietako bat, Baserrira,<br />
programa honen barruan zaharberritu zen 2007an. Zikloa<br />
lurreko eta itsasoko elikagaien alegoriatzat hartu daiteke,<br />
eta Kataluniako noucentismoarekin bat egiten du, nekazarien<br />
lanari buruz egiten duen i<strong>de</strong>alizazioa <strong>de</strong>la eta.<br />
Arte garaiki<strong>de</strong>ko funtsetatik, 2010ean, Andrés Nagelen<br />
(Donostia-San Sebastián, 1947) bi lan zaharberritu ziren:<br />
Bilboko lagunak eta Galerista madrildarrak Benidormen,<br />
bere produkzioko pieza bereizgarriak eta, teknikoki,<br />
2009an zaharberritutako Zentauroren bahiketa lanaren<br />
antzekoak. Ezkutuko funtsetik, berriz, igeltsuz egindako<br />
erliebe e<strong>de</strong>r bat berreskuratu zen, Amatasuna izenekoa,<br />
Nemesio Mogrobejok (<strong>Bilbao</strong> 1875–Graz, Austria, 1910)<br />
1895ean Parisen egindakoa. Lan horren brontzezko bertsioa<br />
ere museoaren jabetzakoa da, eskultore horren beste<br />
pieza askoren artean. Paperean egindako lanen funtsa,<br />
normalean, ez da jendaurrean jartzen, oso euskarri hauskorra<br />
<strong>de</strong>lako. Hori horrela, oraingo honetan, Joan Gonzálezen<br />
Alberto Schommer (Vitoria-Gasteiz, 1928) entre las que<br />
se incluyen primeras imágenes <strong>de</strong> los años cincuenta y<br />
los célebres retratos <strong>de</strong> los escritores Gabriel Celaya y<br />
José Hierro, y <strong>de</strong>l pintor Andy Warhol, mostrados en la<br />
antológica celebrada en el museo. También se recibieron<br />
una obra en ma<strong>de</strong>ra pintada fechada en 1967, donada<br />
por el escultor Vicente Larrea (<strong>Bilbao</strong>, 1934), y un cuadro<br />
<strong>de</strong> Susana Talayero (<strong>Bilbao</strong>, 1961) <strong>de</strong> 1993, donado por<br />
Jorge <strong>de</strong> Barandiarán (que fue director <strong>de</strong>l museo entre<br />
1982 y 1996).<br />
Depósitos<br />
Por último, se aceptaron diversas obras en <strong>de</strong>pósito <strong>de</strong><br />
coleccionistas particulares: <strong>de</strong> Eduardo Zamacois (<strong>Bilbao</strong>,<br />
1841–Madrid, 1871) el lienzo La primera espada <strong>de</strong> 1866;<br />
<strong>de</strong> Anselmo Guinea (<strong>Bilbao</strong>, 1855–1906) el lienzo Retrato<br />
<strong>de</strong> caballero <strong>de</strong> 1894; <strong>de</strong> Francisco Durrio (Valladolid,<br />
1868–París, 1940) el yeso San Cosme <strong>de</strong> hacia 1909–<br />
1910; y <strong>de</strong> Jorge Oteiza (Orio, Gipuzkoa, 1908–Donostia-<br />
San Sebastián, 2003) la escultura Variante ovoi<strong>de</strong> <strong>de</strong> la<br />
<strong>de</strong>socupación <strong>de</strong> la esfera <strong>de</strong> 1958, <strong>de</strong>positada por el<br />
Consorcio <strong>de</strong> Aguas <strong>Bilbao</strong> Bizkaia.<br />
Conservación y Restauración<br />
La participación <strong>de</strong> El Corte Inglés en la conservación y<br />
restauración <strong>de</strong> obras <strong>de</strong> arte <strong>de</strong> la colección <strong>de</strong>l museo<br />
se inició en 1990. En 2000 adquirió mayor dimensión<br />
y estabilidad con la puesta en marcha <strong>de</strong>l programa<br />
Zaindu–El <strong>Museo</strong> Restaura, que anualmente selecciona<br />
un conjunto <strong>de</strong> obras a las que, en unos casos, se aplican<br />
tratamientos <strong>de</strong> conservación y, en otros, complejos<br />
procesos <strong>de</strong> restauración. A<strong>de</strong>más <strong>de</strong> para la puesta<br />
al día <strong>de</strong> las condiciones materiales <strong>de</strong> las piezas, este<br />
trabajo es <strong>de</strong>terminante para la correcta catalogación <strong>de</strong><br />
cada obra y el análisis <strong>de</strong>l modo <strong>de</strong> trabajar <strong>de</strong> su autor,<br />
es <strong>de</strong>cir, es imprescindible para un mejor conocimiento<br />
científico <strong>de</strong> la colección <strong>de</strong>l museo.<br />
Entre las actuaciones <strong>de</strong> conservación y restauración <strong>de</strong>l<br />
año 2010 <strong>de</strong>staca la realizada en el lienzo monumental<br />
<strong>de</strong> José <strong>de</strong> Madrazo (Santan<strong>de</strong>r, 1781–Madrid, 1859)<br />
Retrato <strong>de</strong>l car<strong>de</strong>nal Francisco Javier Gardoqui. El<br />
retratado, Francisco Antonio Javier Gardoqui (1747–<br />
1820), nació en el seno <strong>de</strong> una influyente y adinerada<br />
familia <strong>de</strong> comerciantes bilbaínos. Con motivo <strong>de</strong> su<br />
nombramiento como car<strong>de</strong>nal, el Ayuntamiento <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong><br />
encargó este cuadro, origen <strong>de</strong> una serie <strong>de</strong> réplicas<br />
autógrafas en para<strong>de</strong>ro <strong>de</strong>sconocido. Pintado en Roma<br />
en 1816, es uno <strong>de</strong> los retratos más significativos <strong>de</strong><br />
toda la producción <strong>de</strong>l pintor y una pieza clave <strong>de</strong>l arte<br />
neoclásico español.<br />
De la colección <strong>de</strong> arte vasco se restauraron los lienzos<br />
Al mercado y Sardinera sentada, pintados hacia 1913–<br />
1915 por Aurelio Arteta (<strong>Bilbao</strong>, 1879–México D.F., 1940).<br />
Pertenecen al ciclo <strong>de</strong> pinturas alegóricas que el pintor<br />
realizó para el comedor <strong>de</strong>l Palacio <strong>de</strong> Munoa en Cruces<br />
(Barakaldo, Bizkaia), <strong>de</strong>l que el museo conserva otras<br />
cuatro; una <strong>de</strong> ellas, Al caserío, fue también restaurada<br />
<strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> este programa en 2007. El ciclo pue<strong>de</strong><br />
consi<strong>de</strong>rarse una alegoría <strong>de</strong> los alimentos <strong>de</strong> la tierra<br />
y <strong>de</strong>l mar, y conecta con el noucentismo catalán por su<br />
i<strong>de</strong>alización <strong>de</strong>l trabajo campesino.<br />
De los fondos <strong>de</strong> arte contemporáneo, a lo largo <strong>de</strong> 2010<br />
se trabajó sobre dos obras <strong>de</strong> Andrés Nagel (Donostia-<br />
San Sebastián, 1947), Amigas <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong> y Galeristas<br />
madrileños en Benidorm, piezas características <strong>de</strong> su<br />
producción y técnicamente similares a El rapto <strong>de</strong>l<br />
centauro, restaurado en 2009. Del fondo oculto se<br />
recuperó un bello relieve en yeso, Maternidad, realizado<br />
en París en 1895 por Nemesio Mogrobejo (<strong>Bilbao</strong><br />
1875–Graz, Austria, 1910), cuya versión en bronce forma<br />
parte también <strong>de</strong> la importante representación que el<br />
museo conserva <strong>de</strong> este escultor. Del fondo <strong>de</strong> obras<br />
sobre papel, habitualmente no expuestas por la fragilidad<br />
<strong>de</strong>l soporte, son los doce dibujos <strong>de</strong> paisajes y escenas
(Bartzelona, 1868–1908) –Julio González (Bartzelona,<br />
1876–Arcueil, Frantzia, 1942) eskultore ospetsuaren anaia–<br />
hamabi marrazki zaharberritu dira; bertan, paisaiak eta<br />
pertsonaiadun eszenak dau<strong>de</strong> ikusgai.<br />
Maileguak<br />
2010ean, museoaren bildumako zenbait lanen aldi<br />
baterako maileguak egin zaizkie beste instituzio batzuei,<br />
eta, besteak beste, lan aipagarri hauek nabarmendu behar<br />
dira: Miquel Barcelóren Des potirons (1998), Madrilgo<br />
(10/02/10–10/06/13) eta Bartzelonako (10/07/15–11/01/07)<br />
CaixaForumen egindako Miquel Barceló erakusketarako;<br />
Paul Gauguinen Laveuses à Arles (1888), Ohioko Cleveland<br />
Museum of Art museoan (09/10/04–10/01/18) eta<br />
Amsterdameko Van Gogh Museumen (10/02/19–10/06/06)<br />
egindako Becoming Gauguin: The Volpini Suite, 1889<br />
erakusketarako; Karel Appelen Le cheval mourant (1956)<br />
eta Francisco <strong>de</strong> Goyaren Moratín poetaren erretratua<br />
(1924), Milango Palazzo Realen egindako Goya e il mondo<br />
mo<strong>de</strong>rno erakusketarako (10/03/17–10/06/27); Daniel<br />
Vázquez Díazen Miguel <strong>de</strong> Unamunoren erretratua (1920),<br />
Madrilgo Liburutegi Nazionalean egindako Marañón y su<br />
tiempo 1887–1960 erakusketarako (10/03/22–10/06/06);<br />
Nestor Basterretxearen Euskal Serie Kosmogonikoa (1972)<br />
osatzen duten hamazortzi lanak, Baionako Musée Basque<br />
et Carré-Bonnat museoan egindako Nestor Basterretxea<br />
erakusketarako (10/05/14–10/08/22); Robert Delaunayren<br />
Femme nue lisant (c. 1920), Sidneyko The Art Gallery of<br />
New South Wales museoan egindako Paths to Abstraction<br />
1867– 1917 erakusketarako (10/06/25–10/09/19); Paul<br />
Cézanneren Les grands baigneurs (c. 1898), Madrilgo<br />
CaixaForumen egindako Dalí, Lorca y la Resi<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong><br />
Estudiantes erakusketarako (10/09/22–11/02/06); James<br />
Ensorren Vierge et mondaine (c. 1933), Madrilgo Carlos <strong>de</strong><br />
Amberes Fundazioan egindako James Ensor erakusketarako<br />
(10/09/30–10/12/10); Jan Gossaerten Familia Sakratua<br />
(c. 1525–1530), New Yorkeko The Metropolitan Museum<br />
of Art museoan (10/10/05–11/01/17) eta Londresko The<br />
National Gallery <strong>de</strong>lakoan (11/02/23–11/05/30) egindako<br />
Jan Gossaert’s Renaissance erakusketarako; eta Bram van<br />
Vel<strong>de</strong>ren Composition (1970), Heerenveengo (Holanda)<br />
Belvédère Museumen egindako Bram van Vel<strong>de</strong>–Geer van<br />
Vel<strong>de</strong> erakusketarako (10/11/12–11/02/13).<br />
con personajes <strong>de</strong> Joan González (Barcelona, 1868–1908)<br />
–hermano <strong>de</strong>l célebre escultor Julio González (Barcelona,<br />
1876–Arcueil, Francia, 1942)–, que fueron restaurados en<br />
esta ocasión.<br />
Préstamos<br />
La relación <strong>de</strong> préstamos temporales <strong>de</strong> obras <strong>de</strong> la<br />
colección <strong>de</strong>l museo a otras instituciones en 2010<br />
incluye, entre otras, las siguientes obras <strong>de</strong>stacadas:<br />
Des potirons (1998) <strong>de</strong> Miquel Barceló para la exposición<br />
Miquel Barceló, CaixaForum Madrid (10/02/10–<br />
13/06/10) y Barcelona (15/07/10–07/01/11); Laveuses<br />
à Arles (1888) <strong>de</strong> Paul Gauguin para Becoming Gauguin:<br />
The Volpini Suite, 1889, Cleveland Museum of Art, Ohio<br />
(04/10/09–18/01/10) y Van Gogh Museum, Amsterdam<br />
(19/02/10–06/06/10); Le cheval mourant (1956) <strong>de</strong> Karel<br />
Appel y Retrato <strong>de</strong>l poeta Moratín (1924) <strong>de</strong> Francisco<br />
<strong>de</strong> Goya para Goya e il mondo mo<strong>de</strong>rno, Palazzo Reale,<br />
Milán (17/03/10–27/06/10); Retrato <strong>de</strong> don Miguel<br />
<strong>de</strong> Unamuno (1920) <strong>de</strong> Daniel Vázquez Díaz para<br />
Marañón y su tiempo 1887–1960, Biblioteca Nacional,<br />
Madrid (22/03/10–06/06/10); las dieciocho obras que<br />
componen la Serie Cosmogónica Vasca (1972) <strong>de</strong> Nestor<br />
Basterretxea para Nestor Basterretxea, Musée Basque<br />
et Carré-Bonnat, Bayonna (14/05/10–22/08/10); Femme<br />
nue lisant (c. 1920) <strong>de</strong> Robert Delaunay para Paths<br />
to Abstraction 1867– 1917, The Art Gallery of<br />
New South Wales, Sidney (25/06/10–19/09/10); Les<br />
grands baigneurs (c. 1898) <strong>de</strong> Paul Cézanne para Dalí,<br />
Lorca y la Resi<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> Estudiantes, CaixaForum<br />
Madrid (22/09/10–06/02/11); Vierge et mondaine<br />
(c. 1933) <strong>de</strong> James Ensor para James Ensor, Fundación<br />
Carlos <strong>de</strong> Amberes, Madrid (30/09/10–10/12/10); La<br />
Sagrada Familia (c. 1525–1530) <strong>de</strong> Jan Gossaert para<br />
Jan Gossaert’s Renaissance, The Metropolitan Museum<br />
of Art, Nueva York (05/10/10–17/01/11) y The National<br />
Gallery, Londres (23/02/11–30/05/11) y Composition<br />
(1970) <strong>de</strong> Bram van Vel<strong>de</strong> para Bram van Vel<strong>de</strong>–Geer<br />
van Vel<strong>de</strong>, Belvédère Museum, Heerenveen (Holanda)<br />
(12/11/10–13/02/11).<br />
Zaindu-El <strong>Museo</strong><br />
Restaura programaren<br />
aurkezpena. Ezkerretik<br />
eskuinera: Ángel<br />
Serna, El Corte Inglés<br />
<strong>Bilbao</strong>ren zuzendaria;<br />
Javier Viar, museoaren<br />
zuzendaria; eta Josune<br />
Ariztondo, Kulturako<br />
foru diputatua<br />
Presentación <strong>de</strong><br />
Zaindu-El <strong>Museo</strong><br />
Restaura. De izda.<br />
a dcha.: Ángel Serna,<br />
director <strong>de</strong> El Corte<br />
Inglés <strong>Bilbao</strong>; Javier<br />
Viar, director <strong>de</strong>l<br />
museo; y Josune<br />
Ariztondo, diputada<br />
foral <strong>de</strong> Cultura
Ezagutza eta hedapena<br />
Conocimiento y difusión<br />
<strong>Museo</strong>aren bildumaren gaineko ezagutza zientifikoan<br />
sakontzeko asmoz, urtero-urtero <strong>de</strong>i egiten zaie Artearen<br />
Historiari buruzko esparru eta garai askotan garrantzitsuak<br />
diren historialari, kritikari eta zaharberritzaileei,<br />
museoaren Buletinean kolaboratu <strong>de</strong>zaten. Hauek dira<br />
museoak argitaratutako Buletinaren bosgarren zenbakian<br />
agertzen diren ikerketak eta egileak: “Jakituriaren bila.<br />
Programa ikonografikoa XVI. men<strong>de</strong>ko marketeriazko<br />
altzari aleman batean”, María Paz Aguiló-Alonsoren<br />
eskutik (CSIC Giza eta Gizarte Zientzien Zentroko<br />
Historiako Institutuko zientzialari titularra); “Luis <strong>de</strong><br />
Morales ‘Jainkotiarra’. Bilboko Arte E<strong>de</strong>rren <strong>Museo</strong>ko<br />
Pietatea”, Manuela B. Mena Marquésen eskutik<br />
(Madrilgo Pradoko <strong>Museo</strong> Nazionaleko XVIII. men<strong>de</strong>ko<br />
Pinturaren eta Goyaren Pinturaren Kontserbazio Saileko<br />
burua); “María Médiciskoaren erretratua Frans Pourbus<br />
Gaztearen eskutik edo tentazio habsburgotarra Frantziako<br />
gortean”, Blaise Ducosen eskutik (Parisko Musée du<br />
Louvre museoko XVII eta XVIII. men<strong>de</strong>etako Pintura<br />
Holandar eta Flan<strong>de</strong>starraren kontserbatzailea); “Friedrich<br />
Rehberg margolariaren figurarekiko hurbilketa, Bilboko<br />
Arte E<strong>de</strong>rren <strong>Museo</strong>ko Kain lanaren bitartez”, Javier<br />
Novo Gonzálezen eskutik (Bilboko Arte E<strong>de</strong>rren <strong>Museo</strong>ko<br />
Bilduma Saileko burua); “Joaquín Sorollaren erretratuak<br />
Bilboko Arte E<strong>de</strong>rren <strong>Museo</strong>an”, Facundo Tomás eta<br />
Felipe Garínen eskutik (Artearen Historiako katedradunak<br />
Valentziako Unibertsitate Politeknikoan); “Karel Appel, Le<br />
cheval mourant, 1956”, Valeriano Bozalen eskutik (artehistorialaria).<br />
Manterola Bekak 10/11 programak prestakuntzarako<br />
zortzi beka eskaini zituen museoaren zenbait esparru<br />
profesionaletan: Kontserbazioa eta Zaharberritzea,<br />
Hezkuntza eta Kultur Ekintza, Bildumak, Artxiboa,<br />
Liburutegia, Erakusketak eta Administrazioa eta Finantzak.<br />
Manterolaren babesari esker, programa hau urtero jartzen<br />
da abian. Manterola erakusketen ekoizpenerako eta<br />
garraiorako enpresa da, eta oso sentsibilizatuta dago<br />
euren karrera profesionalak sektore kulturalean garatu<br />
nahi dituzten gazteen laneratze, autotrebakuntza eta lanhurbilketarekin.<br />
Aurreko <strong>de</strong>ialdietako esperientzia kontuan<br />
hartuta, iaz hilabetez luzatu zen bekaren iraupena, eta<br />
iraunaldia luzatzeko aukera ere eman zen, guztira hamar<br />
hilabete bete arte.<br />
Con el propósito <strong>de</strong> profundizar en el conocimiento<br />
científico <strong>de</strong> la colección <strong>de</strong>l museo, anualmente<br />
se convoca a <strong>de</strong>stacados historiadores, críticos y<br />
restauradores competentes en los más diversos campos<br />
y periodos <strong>de</strong> la Historia <strong>de</strong>l Arte para que colaboren en<br />
el Boletín <strong>de</strong>l museo. Éstos son los estudios y autores<br />
correspondientes al quinto número <strong>de</strong>l Boletín publicado<br />
por el museo: “En busca <strong>de</strong> la sabiduría. Un programa<br />
iconográfico en un mueble alemán <strong>de</strong> marquetería <strong>de</strong>l<br />
siglo XVI“, a cargo <strong>de</strong> María Paz Aguiló-Alonso, científica<br />
titular <strong>de</strong>l Instituto <strong>de</strong> Historia, Centro <strong>de</strong> Ciencias<br />
Humanas y Sociales-CSIC; “Luis <strong>de</strong> Morales ‘el Divino’.<br />
La Piedad <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong> <strong>de</strong> <strong>Bellas</strong> <strong>Artes</strong> <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong>“, a<br />
cargo <strong>de</strong> Manuela B. Mena Marqués, jefe <strong>de</strong> Área <strong>de</strong><br />
Conservación <strong>de</strong> Pintura <strong>de</strong>l siglo XVIII y Goya <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong><br />
Nacional <strong>de</strong>l Prado, Madrid; “El Retrato <strong>de</strong> doña María<br />
<strong>de</strong> Médicis por Frans Pourbus el Joven o la tentación<br />
habsburguesa en la corte <strong>de</strong> Francia“, a cargo <strong>de</strong> Blaise<br />
Ducos, conservador <strong>de</strong> Pintura Holan<strong>de</strong>sa y Flamenca <strong>de</strong><br />
los siglos XVII y XVIII <strong>de</strong>l Musée du Louvre, París; “Una<br />
aproximación a la figura <strong>de</strong>l pintor Friedrich Rehberg a<br />
través <strong>de</strong>l Caín <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong> <strong>de</strong> <strong>Bellas</strong> <strong>Artes</strong> <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong>“, a<br />
cargo <strong>de</strong> Javier Novo González, jefe <strong>de</strong>l Departamento<br />
<strong>de</strong> Colecciones <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong> <strong>de</strong> <strong>Bellas</strong> <strong>Artes</strong> <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong>;<br />
“Los retratos <strong>de</strong> Joaquín Sorolla en el <strong>Museo</strong> <strong>de</strong> <strong>Bellas</strong><br />
<strong>Artes</strong> <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong>“, a cargo <strong>de</strong> Facundo Tomás y Felipe<br />
Garín, catedráticos <strong>de</strong> Historia <strong>de</strong>l Arte <strong>de</strong> la Universidad<br />
Politécnica <strong>de</strong> Valencia; “Karel Appel, Le cheval mourant,<br />
1956“, a cargo <strong>de</strong> Valeriano Bozal, historiador <strong>de</strong>l Arte.<br />
El programa <strong>de</strong> Becas Manterola 10/11 ofertó ocho<br />
becas <strong>de</strong> formación en diferentes áreas profesionales <strong>de</strong>l<br />
museo: Conservación y Restauración, Educación y Acción<br />
Cultural, Colecciones, Archivo, Biblioteca, Exposiciones,<br />
y Administración y Finanzas. Este programa se pone en<br />
marcha cada año gracias al patrocinio <strong>de</strong> Manterola,<br />
empresa <strong>de</strong>dicada a la producción y transporte <strong>de</strong><br />
exposiciones, sensible a las necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> inserción<br />
laboral, autoformación y aproximación al contexto laboral<br />
<strong>de</strong> los jóvenes que quieran <strong>de</strong>sarrollar sus carreras<br />
profesionales en el sector cultural. La experiencia <strong>de</strong><br />
anteriores convocatorias aconsejó el pasado año la<br />
ampliación <strong>de</strong> la duración <strong>de</strong> la beca en un mes, con<br />
posibilidad <strong>de</strong> prórroga, hasta un total <strong>de</strong> diez meses.<br />
Manterola<br />
bekadunak<br />
Becarios<br />
Manterola
Komunikazioa<br />
Comunicación<br />
2010ean, museoak izan zuen albisterik onenetakoa<br />
Descubrir el Arte sarien bigarren edizioko Programazio<br />
Artistikorik Onenaren saria jaso izana izan zen; hain zuzen<br />
ere, Descubrir el Arte da gure herrial<strong>de</strong>an irakurle gehien<br />
dituen arte-aldizkaria. <strong>Museo</strong>ari buruzko aurkezpenean,<br />
Pradoko <strong>Museo</strong>ko kontserbatzailea <strong>de</strong>n Javier Barónek<br />
esan zuen Bilboko Arte E<strong>de</strong>rren <strong>Museo</strong>a “salbuespenezko<br />
adibi<strong>de</strong>a” <strong>de</strong>la. “Sortu zenetik (men<strong>de</strong>urrena duela<br />
bi urte ospatu zen), museoak euskal gizartearen eta<br />
bertako bildumagileen etengabeko babesa izan du, bai<br />
eta erakun<strong>de</strong>ena ere. Oso zaila izango litzateke bere<br />
hirian eta lurral<strong>de</strong>an hain errotuta dagoen beste museo<br />
bat aurkitzea”. Azken urteotako erakusketa-programei<br />
buruz hizketan, honakoei zuzendutakoak nabarmendu<br />
zituen, besteak beste: Caravaggio, Poussin, Rodin,<br />
Emakume Inpresionistak, Zurbarán, British Pop, Chillida,<br />
Euskal Artistak; edo duela <strong>de</strong>nbora gutxiago Sorollari<br />
eta Murillori eskainitako erakusketa arrakastatsuak.<br />
Azkenik, goraipamenezko hitzak eskaini zizkion museoaren<br />
ku<strong>de</strong>aketari: “Programazio orekatu hori, non bilduma<br />
propioak oso garrantzi nabaria daukan, horrekin estu<br />
lotuta dagoen planteamendu baten emaitza da, eta,<br />
horregatik eta urteetan zehar izandako jarraitutasunagatik,<br />
sendotasun bikaina erakusten du”.<br />
Euren sektorean li<strong>de</strong>r diren hedabi<strong>de</strong>ek museoarekiko<br />
izan duten interesaren beste adibi<strong>de</strong>etako bat Ca<strong>de</strong>na<br />
Ser kateko asteburu goizetako A vivir que son dos días<br />
irratsaioaren emisioa izan zen; izan ere, Montserrat<br />
Domínguez kazetaria gidari zela, museoaren auditoriumetik<br />
emititu zuten maiatzaren 23an (igan<strong>de</strong>a). Entzule<br />
ugari bertaratu ziren, eta, besteak beste, Patxi López<br />
lehendakariak eta Iñaki Azkuna Bilboko alkateak ere hartu<br />
zuten parte. Handik gutxira, museoak Cristóbal Balenciaga<br />
jostunari eskaini zion erakusketak TVEko Informe semanal<br />
saio ospetsuaren interesa piztu zuen eta, erakusketa<br />
erreferentzia gisa hartuta, Balenciagaren biografia eta lana<br />
errepasatu zituen, “Balenciaga, el arquitecto <strong>de</strong> la moda”<br />
erreportajearen bitartez (10/07/03).<br />
Beste al<strong>de</strong> batetik, 2010eko urrian, Raya Martin (Manila,<br />
1984) zuzendariaren Buenas noches España pelikularako<br />
sekuentzia batzuk grabatu ziren museoan. Hain zuzen ere,<br />
filmean Pilar López <strong>de</strong> Ayala eta Andrés Gertrudix aktoreek<br />
hartzen dute parte. 2010eko azaroan, Eusko Jaurlaritzako<br />
Turismo Sailaren eta Basquetourren “Euskadiko<br />
enbaxadoreak” publizitate-kanpainako iragarkiaren zati bat<br />
grabatu zen museoan eta, bertan, Igor Yebra dantzariak<br />
hartu zuen parte.<br />
Una <strong>de</strong> las mejores noticias para el museo en 2010<br />
fue la concesión <strong>de</strong>l premio a la Mejor Programación<br />
Artística en la segunda edición <strong>de</strong> los premios<br />
Descubrir el Arte, la revista <strong>de</strong> arte con mayor número<br />
<strong>de</strong> lectores en nuestro país. En la presentación sobre<br />
el museo, Javier Barón, conservador <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong> <strong>de</strong>l<br />
Prado, lo <strong>de</strong>finía como “un ejemplo <strong>de</strong> excepción.<br />
Des<strong>de</strong> su fundación, cuyo centenario se conmemoró<br />
hace dos años, el museo ha recibido el apoyo<br />
constante <strong>de</strong> la sociedad vasca y <strong>de</strong> sus coleccionistas,<br />
así como <strong>de</strong> las instituciones. Sería muy difícil<br />
encontrar otro ejemplo <strong>de</strong> un museo tan entrañado en<br />
su ciudad y en su territorio”. Refiriéndose al programa<br />
<strong>de</strong> exposiciones <strong>de</strong> los últimos años, <strong>de</strong>stacaba, entre<br />
otras muchas, las <strong>de</strong>dicadas a Caravaggio, Poussin,<br />
Rodin, Mujeres Impresionistas, Zurbarán, British Pop,<br />
Chillida, Artistas Vascos o las recientes, y exitosas,<br />
muestras <strong>de</strong>dicadas a Sorolla y Murillo. Por último,<br />
<strong>de</strong>dicaba a la gestión <strong>de</strong>l museo estas elogiosas<br />
palabras: “Esta compensada programación, don<strong>de</strong><br />
la colección propia cuenta como un activo <strong>de</strong> peso<br />
específico muy notable, es fruto <strong>de</strong> un planteamiento<br />
estrechamente vinculado con ella, y revela, por<br />
esto y por su continuidad a lo largo <strong>de</strong> los años, una<br />
consistencia excepcional”.<br />
Otro ejemplo <strong>de</strong> interés <strong>de</strong> los medios <strong>de</strong> comunicación<br />
lí<strong>de</strong>res en su sector por el museo fue la emisión <strong>de</strong>l<br />
programa matinal <strong>de</strong> fin <strong>de</strong> semana <strong>de</strong> la Ca<strong>de</strong>na Ser<br />
A vivir que son dos días, conducido por la periodista<br />
Montserrat Domínguez, el domingo 23 <strong>de</strong> mayo <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
el auditorio <strong>de</strong>l museo. Asistió numeroso público y<br />
participaron, entre otros, el lehendakari Patxi López<br />
y el alcal<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong> Iñaki Azkuna. Poco <strong>de</strong>spués, la<br />
exposición que el museo <strong>de</strong>dicó al modista Cristóbal<br />
Balenciaga <strong>de</strong>spertó el interés <strong>de</strong>l prestigioso<br />
programa Informe semanal <strong>de</strong> TVE, que, tomando<br />
como referencia la exposición, hizo un recorrido por<br />
la biografía y obra <strong>de</strong> Balenciaga en el reportaje<br />
“Balenciaga, el arquitecto <strong>de</strong> la moda” (03/07/10).<br />
En otro or<strong>de</strong>n <strong>de</strong> cosas, en octubre <strong>de</strong> 2010 se grabaron<br />
en el museo secuencias para la película Buenas noches<br />
España, <strong>de</strong>l director Raya Martin (Manila, 1984), con<br />
los actores Pilar López <strong>de</strong> Ayala y Andrés Gertrudix. En<br />
noviembre <strong>de</strong> 2010 se grabó también en el museo parte<br />
<strong>de</strong>l spot <strong>de</strong> la campaña publicitaria <strong>de</strong>l Gobierno Vasco,<br />
Departamento <strong>de</strong> Turismo y Basquetour, “Embajadores<br />
<strong>de</strong> Euskadi”, en el que participó el bailarín Igor Yebra.
Montserrat Domínguez, A vivir que son<br />
dos días irratsaioan elkarrizketa egiten<br />
Patxi López lehendakariari<br />
Montserrat Domínguez entrevista al<br />
lehendakari Patxi López en su programa<br />
radiofónico A vivir que son dos días<br />
Irratsaioko beste une bat. We are<br />
Standard tal<strong>de</strong>aren emanaldia<br />
Otro momento <strong>de</strong> la emisión radiofónica.<br />
Actuación <strong>de</strong> We are Standard<br />
Raya Martin zuzendaria eta<br />
Pilar López <strong>de</strong> Ayala aktorea,<br />
Buenas noches España<br />
filmaren grabaketan<br />
El director Raya Martin y la<br />
actriz Pilar López <strong>de</strong> Ayala<br />
durante el rodaje <strong>de</strong>l film<br />
Buenas noches España
Jarduerak<br />
Activida<strong>de</strong>s<br />
<strong>Museo</strong>aren gaueko<br />
irekiera, El Correo<br />
egunkariaren<br />
men<strong>de</strong>urrena<br />
ospatzeko<br />
Apertura nocturna<br />
<strong>de</strong>l museo en la<br />
celebración <strong>de</strong>l<br />
centenario <strong>de</strong>l<br />
diario El Correo<br />
Hitzaldien egitaraua ere bete-betea izan zen. Pradoko<br />
<strong>Museo</strong>aren Lagunak Fundazioaren zikloarekin hasi<br />
zen, BBK Fundazioaren babesarekin; hain zuzen ere,<br />
ziklo horren izenburua Argien Men<strong>de</strong>ko artea. Arte<br />
garaiki<strong>de</strong>aren iturriak, Pradoko <strong>Museo</strong>aren bitartez izan<br />
zen (10/01/13–10/03/03). Francisco Calvo Serraller,<br />
Peter Cherry, Andrés Úbeda <strong>de</strong> los Cobos, Javier<br />
González <strong>de</strong> Durana, Miguel Ángel Elvira, José Luis<br />
Díez, Sofía Rodríguez Bernis eta Jesús Urrea adituek<br />
XVIII. men<strong>de</strong>ko arteari buruz egin zuten berba. Urte<br />
amaieran, museoaren eta <strong>Bilbao</strong> Orkestra Sinfonikoaren<br />
arteko lanki<strong>de</strong>tza izan zen, eta horrek jarraipena eman<br />
zion Musika, hurbiletik helduen trebakuntza-zikloari,<br />
oraingoan, “Musikaren koloreak” gaiarekin. Jarduera<br />
hori sei saiotan egin zen (10/27, 11/03–10–17 eta<br />
12/01–15), Merce<strong>de</strong>s Albaina irakaslearen eskutik.<br />
Alberto Schommerren argazkiei eta Jesus Mari<br />
Lazkanoren margoei eskainitako erakusketei dagokienez,<br />
inauguratu aurreko asteburuetan, <strong>Museo</strong>aren<br />
Lagunentzako bisita gidatu esklusiboak programatu<br />
ziren, ateak itxita zirela. Gainera, museoaren babeslea<br />
<strong>de</strong>n El Correo egunkariaren men<strong>de</strong>urrena ospatzeko<br />
antolatu ziren ekitaldien artean, egunkari horretako<br />
irakurleei gonbita egin zitzaien Lazkanoren erakusketa<br />
gaueko ordutegian bisitatzeko (10/10/23).<br />
El programa <strong>de</strong> conferencias fue también intenso. Se<br />
inició con el ciclo <strong>de</strong> la Fundación Amigos <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong><br />
<strong>de</strong>l Prado y el patrocinio <strong>de</strong> la Fundación BBK titulado<br />
El arte <strong>de</strong>l Siglo <strong>de</strong> las Luces. Las fuentes <strong>de</strong>l arte<br />
contemporáneo a través <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong> <strong>de</strong>l Prado (13/01/10–<br />
03/03/10). Los expertos Francisco Calvo Serraller, Peter<br />
Cherry, Andrés Úbeda <strong>de</strong> los Cobos, Javier González<br />
<strong>de</strong> Durana, Miguel Ángel Elvira, José Luis Díez, Sofía<br />
Rodríguez Bernis y Jesús Urrea disertaron sobre el arte<br />
<strong>de</strong>l siglo XVIII. A finales <strong>de</strong> año, una nueva colaboración<br />
entre el museo y la Orquesta Sinfónica <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong> dio<br />
continuidad al ciclo <strong>de</strong> formación para adultos La<br />
música <strong>de</strong> cerca, esta vez con el tema “Los colores <strong>de</strong><br />
la música”, impartido en seis sesiones (27/10, 03–10–<br />
17/11 y 01–15/12) por la profesora Merce<strong>de</strong>s Albaina.<br />
Con motivo <strong>de</strong> la inauguración <strong>de</strong> las exposiciones<br />
<strong>de</strong>dicadas a las fotografías <strong>de</strong> Alberto Schommer y a<br />
las pinturas <strong>de</strong> Jesus Mari Lazkano se programaron<br />
visitas guiadas a puerta cerrada y exclusivas para<br />
Amigos <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong> durante el fin <strong>de</strong> semana previo a la<br />
inauguración. A<strong>de</strong>más, entre los actos organizados para<br />
la celebración <strong>de</strong>l centenario <strong>de</strong> El Correo, patrono <strong>de</strong>l<br />
museo, se incluyó una invitación a los lectores <strong>de</strong>l diario<br />
para visitar en horario nocturno (23/10/10) la exposición<br />
<strong>de</strong> Lazkano.
Balenciaga.<br />
Mugaren diseinua<br />
erakusketari buruz<br />
hirian jarritako<br />
ban<strong>de</strong>ratxoak<br />
Ban<strong>de</strong>rolas urbanas<br />
<strong>de</strong> la exposición<br />
Balenciaga. El<br />
diseño <strong>de</strong>l límite<br />
Bi erakusketa horiek aprobetxatuta, topaketa bana<br />
egin zen aipatutako artista bakoitzarekin (10/03/17<br />
eta 10/11/30, hurrenez hurren), euren lanen gakoetan<br />
eta inspirazio-iturrietan sakontzeko asmoz. Jarduera<br />
horietako lehenengoan, gainera, erakusketaren<br />
komisarioak hartu zuen parte, Alejandro Castellotek.<br />
Topaketa bi horien artean, Gonbidatua programaren<br />
barruan –Rubensen Deidamiaren bahiketa mihisea<br />
aurkeztu zen (10/04/12), Pradoko <strong>Museo</strong>ak margolari<br />
horren lanen inguruan daukan bilduma bikainekoa;<br />
horrekin batera, aipatutako mihisearen zirriborroa ere<br />
egon zen ikusgai, azken hau Bruselatik ekarria–, Pradoko<br />
<strong>Museo</strong>ko Pintura Flan<strong>de</strong>starraren eta Ipar Al<strong>de</strong>ko<br />
Eskoletako Pinturaren Kontserbazio Saileko buruak,<br />
Alejandro Vergarak, hitzaldia eman zuen (10/04/28);<br />
“Rubens eta Antzinaro klasikoa” izan zen hitzaldiaren<br />
izenburua eta Banco Santan<strong>de</strong>r Fundazioak babestu zuen.<br />
Udan, aldiz, Cristóbal Balenciagaren goi mailako<br />
joskintzako mo<strong>de</strong>loen erakusketarako (museoaren zenbait<br />
espaziotan egon zen banatuta), audio-gida sistema bat<br />
jarri zen publikoaren esku eta, modu horretan, ikusleek<br />
jostunari eta haren ibilbi<strong>de</strong>ari buruzko azalpenak entzun<br />
zitzaketen, erakusketa ikusten zuten bitartean. Erakusketa<br />
honen muntaia oso konplexua izan zenez, ezohiko bi<br />
irekiera-ekitaldi egin behar izan ziren, biak gauez; horrela,<br />
modu esklusiboan, <strong>Museo</strong>aren Lagunek inork baino<br />
lehenago gozatu ahal izan zuten une hartan ikusgai<br />
zeu<strong>de</strong>n bi erakusketekin: Balenciaga. Mugaren diseinua<br />
(10/05/08) eta Taurus. Mitotik erritualera (10/06/05).<br />
Gainera, Balenciagari buruzko erakusketa inauguratu<br />
aurreko ekitaldian, Balenciaga, beti al<strong>de</strong> iragankorrean<br />
dokumentala estreinatu zen museoko auditoriumean eta<br />
jen<strong>de</strong>ak gero ere ikusi ahal izan zuen lan hori, erakusketak<br />
iraun zuen bitartean.<br />
Esklusibotasun berberaz gozatu ahal izan zuten Lagunek,<br />
jardueren tailerretan parte hartzeko orduan: hain zuzen<br />
ere, al<strong>de</strong> batetik, argazkigintzari buruzko bi tailer antolatu<br />
ziren, Patxi Cobo argazkilari eta EHUko irakaslearen<br />
eskutik (10/03/10–12); eta bestetik, Ikebana loreapainketako<br />
eta Origami paper-tolestaketako teknika<br />
japoniarrei buruzko bi tailer eskaini ziren (10/11/20–27),<br />
Arte japoniarra Palacio Bilduman erakusketaren ekimenen<br />
barruan. Aipatutako erakusketa horrekin, museoak bat<br />
egin zuen Nihon Jaia kultura japoniarraren jaialdiaren<br />
bigarren edizioarekin, zeina Bilbon egin baitzen<br />
También con ocasión <strong>de</strong> estas dos muestras se<br />
organizaron sendos encuentros con cada uno <strong>de</strong> los dos<br />
artistas (17/03/10 y 30/11/10, respectivamente), con el<br />
objetivo <strong>de</strong> profundizar en las claves <strong>de</strong> su obra y sus<br />
fuentes <strong>de</strong> inspiración. En el primero participó, a<strong>de</strong>más,<br />
el comisario <strong>de</strong> la exposición, Alejandro Castellote.<br />
Entre ambos encuentros, el programa La Obra Invitada<br />
–que presentó el lienzo <strong>de</strong> Rubens El rapto <strong>de</strong> Deidamía<br />
(12/04/10), perteneciente a la magnífica colección <strong>de</strong><br />
obras que <strong>de</strong> ese pintor conserva el <strong>Museo</strong> <strong>de</strong>l Prado,<br />
y su boceto proce<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> Bruselas– fue el origen <strong>de</strong><br />
una conferencia impartida (28/04/10) por el jefe <strong>de</strong><br />
Conservación <strong>de</strong> Pintura Flamenca y Escuelas <strong>de</strong>l Norte<br />
<strong>de</strong>l <strong>Museo</strong> <strong>de</strong>l Prado, Alejandro Vergara, con el título<br />
“Rubens y la Antigüedad clásica”, patrocinada por la<br />
Fundación Banco Santan<strong>de</strong>r.<br />
En verano, sin embargo, para la muestra sobre los<br />
mo<strong>de</strong>los <strong>de</strong> alta costura <strong>de</strong> Cristóbal Balenciaga,<br />
distribuida en diferentes espacios <strong>de</strong>l museo, se puso<br />
a disposición <strong>de</strong>l público un sistema <strong>de</strong> audio-guía que<br />
recorría las distintas instalaciones con explicaciones<br />
sobre el modisto y su trayectoria. La complejidad <strong>de</strong>l<br />
montaje <strong>de</strong> esta exposición hizo recomendable organizar<br />
dos aperturas extraordinarias y en horario nocturno para<br />
que, <strong>de</strong> forma exclusiva, los Amigos <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong> pudieran<br />
ser los primeros en disfrutar <strong>de</strong> las exposiciones<br />
que se celebraban en ese momento: Balenciaga. El<br />
diseño <strong>de</strong>l límite (08/05/10) y Taurus. Del mito al ritual<br />
(05/06/10). A<strong>de</strong>más, en el pase previo <strong>de</strong> la exposición<br />
sobre Balenciaga se estrenó en el auditorio <strong>de</strong>l museo<br />
el documental Balenciaga, permanecer en lo efímero,<br />
que el público pudo ver <strong>de</strong>spués en el transcurso <strong>de</strong> la<br />
exposición.<br />
La misma exclusividad se aplicó a los Amigos para la<br />
participación en talleres <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s: dos talleres<br />
sobre fotografía, impartidos por el fotógrafo y profesor<br />
<strong>de</strong> la UPV Patxi Cobo (10–12/03/10), y dos talleres sobre<br />
las técnicas japonesas <strong>de</strong>l arreglo floral Ikebana y <strong>de</strong>l<br />
plegado <strong>de</strong> papel Origami (20–27/11/10), organizados en<br />
el marco <strong>de</strong> la exposición Arte japonés en la Colección<br />
Palacio, con la que el museo se unió a la segunda<br />
edición <strong>de</strong>l festival sobre cultura japonesa Nihon<br />
Jaia, que se <strong>de</strong>sarrolló en <strong>Bilbao</strong> (12–13–14/11/10).<br />
La muestra presentó una selección <strong>de</strong> cerca <strong>de</strong> ciento<br />
cincuenta piezas <strong>de</strong> arte japonés, pertenecientes a la
(10/11/12–13–14). Erakusketak arte japoniarreko ehun<br />
eta berrogeita hamar pieza inguru aurkeztu zituen, <strong>de</strong>nak<br />
ere men<strong>de</strong>bal<strong>de</strong>ko arteari buruz museoak duen Palacio<br />
Bildumakoak. Hirurehun piezak baino gehiagok osatua (bi<br />
heren baino gehiago arte japoniarrekoak dira), lan-multzo<br />
berezi hau 1953an eman zion dohaintzan museoari María<br />
<strong>de</strong> Arechavaleta andreak, José Palacio jaun bildumazale<br />
bilbotarraren oinor<strong>de</strong>koak, alegia.<br />
<strong>Museo</strong>en Nazioarteko Kontseiluaren (ICOM) helburua<br />
munduko natur eta kultur ondarearen kontserbazioa,<br />
mantenimendua eta komunikazioa da. 1946an sortutako<br />
gobernuz kanpoko erakun<strong>de</strong>a da. Parisen dauka egoitza, eta<br />
harreman formala dauka UNESCOrekin. 1977tik, maiatzaren<br />
18 bakoitzean, <strong>Museo</strong>en Nazioarteko Eguna ospatzen<br />
da mundu osoan eta, horretarako, Kontseiluak lema bat<br />
aukeratzen du, museoen lana gizartera hurbilarazteko.<br />
2010ean, “<strong>Museo</strong>ak gizarte-harmoniarako” izan zen<br />
aukeratutako lema. Efemeri<strong>de</strong>a ospatzeko, egun hartan,<br />
bisitari guztiak dohainik sartu ahal izan ziren museora, berdin<br />
bilduma iraunkorrera zein aldi baterako erakusketetara.<br />
Era berean, bisitariek opari bana jaso zuten, eta, gainera,<br />
<strong>Museo</strong>aren Lagunen txartelen zozketan parte hartu ahal<br />
izan zuten. Baina Kontseiluarekin izandako lanki<strong>de</strong>tza<br />
estuagoa izan zen 2010ean; izan ere, ICOM-Espainiak<br />
sektoreko profesional guztiei zuzendutako urteroko<br />
VI. Nazioarteko Topaketa irekia antolatu zuen Bilbon,<br />
gaurkotasun museografikoa ezagutzeko. Horretarako,<br />
Bizkaiko Foru Aldundiaren babesa jaso zuen. Inauguraziojardunaldia<br />
museoan izan zen, ekainaren 17an; bertan,<br />
Josune Ariztondo, Kulturako foru diputatuak, Rafael Azuar,<br />
ICOM-Espainia erakun<strong>de</strong>aren presi<strong>de</strong>nteak, eta Javier Viar,<br />
museoaren zuzendariak, ongietorria eman zien biltzarki<strong>de</strong>ei.<br />
<strong>Bilbao</strong> 700 Fundazioak, Bilboko Udalarekin lanki<strong>de</strong>tzan, berriz<br />
ere Gau Zuria antolatu zuen ekainaren 19an (larunbata);<br />
artez eta kulturaz betetako gau jen<strong>de</strong>tsua izan zen, hiri osoan<br />
zehar egin zena. Oraingo honetan, museoko zenbait espazio<br />
dantza garaiki<strong>de</strong>ko eszenatoki bihurtu ziren. Ordutegia<br />
20:30etik 02:00etara bitartekoa izan zen, eta sarrera<br />
doakoa izan zen. Egitarauaren barruan, zenbait emanaldi<br />
izan ziren (soloak, bikoteak eta boskoteak), Eva Bartomeu,<br />
Dani Pannulo, Sharon Fridman, Antonio Ruz eta Fernando<br />
Hurtadoren eskutik.<br />
Irailean, museoa La Risa <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong> umorezko literaturaren<br />
eta umore grafikoaren nazioarteko lehenengo asteko<br />
egoitzetako bat izan zen; hain zuzen ere, jaialdiak BBK<br />
Fundazioaren babesa izan zuen, eta irailaren 22tik 26ra<br />
bitartean egin zen.<br />
Gabonetan, eta bigarren urtez jarraian, museoak bat<br />
egin zuen Kultura Bonoaren ekimenarekin. Proiektu hori<br />
Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak jarri zuen martxan,<br />
kultur produktuen kontsumoa sustatzeko asmoz. Ekimenak<br />
arrakasta handia izan zuen.<br />
<strong>Museo</strong>arekin kolaboratzen duten beste erakun<strong>de</strong> batzuek ere<br />
ekitaldi korporatiboen egoitza gisa aukeratu zuten museoa.<br />
Honakoak nabarmentzen dira: museoaren babeslea <strong>de</strong>n<br />
Metro <strong>Bilbao</strong>k barne-bilera bat egin zuen bertan (10/03/15);<br />
museoaren nagusi sortzailea <strong>de</strong>n Bilboko Udalak Europar<br />
Batasuneko enbaxadoreei ongietorria egiteko ekitaldia<br />
antolatu zuen (10/04/27), Iñaki Azkuna alkatea bertan<br />
zela; museoaren nagusi sortzailea <strong>de</strong>n Eusko Jaurlaritzak<br />
Etxebizitza Saileko zenbait jardunaldi antolatu zituen<br />
(10/05/27–28); museoaren enpresa laguna <strong>de</strong>n La Caixak<br />
bere liburu korporatiboa aurkeztu zuen bertan (10/07/14);<br />
eta Club Cocherito <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong> zezenketa-klubak bere<br />
men<strong>de</strong>urreneko ospakizunei amaiera emateko ekitaldia<br />
egin zuen bertan (10/11/11).<br />
<strong>Museo</strong>a ezagutzera eta bertako erakusketak bisitatzera<br />
etorri ziren pertsona ospetsuen artean, honakoak<br />
nabarmendu nahi ditugu: José Manuel Durão Barroso,<br />
Europako Batzor<strong>de</strong>aren presi<strong>de</strong>ntea; Ángeles González-<br />
Sin<strong>de</strong>, Espainiako Kultura ministroa; Ignacio Sánchez Galán,<br />
Iberdrolako presi<strong>de</strong>ntea; Álvaro Siza, arkitektoa; Robert<br />
Krier, arkitektoa; Fernando Botero, margolaria; Kirmen Uribe,<br />
idazlea; Igor Yebra, dantzaria; eta Bruno Delaye, Frantziako<br />
Colección Palacio <strong>de</strong> arte oriental <strong>de</strong>l museo. Formado<br />
por más <strong>de</strong> trescientas piezas, <strong>de</strong> las que más <strong>de</strong> dos<br />
tercios son <strong>de</strong> arte japonés, este singular conjunto <strong>de</strong><br />
obras fue donado al museo en 1953 por doña María <strong>de</strong><br />
Arechavaleta, here<strong>de</strong>ra <strong>de</strong>l coleccionista bilbaíno don<br />
José Palacio.<br />
El Consejo Internacional <strong>de</strong> <strong>Museo</strong>s (ICOM) tiene como<br />
objetivo la conservación, mantenimiento y comunicación<br />
<strong>de</strong>l patrimonio natural y cultural <strong>de</strong>l mundo. Creado en<br />
1946, es una organización no gubernamental con se<strong>de</strong><br />
en París y mantiene una relación formal con UNESCO.<br />
Des<strong>de</strong> 1977 cada 18 <strong>de</strong> mayo se celebra en todo el<br />
mundo el Día Internacional <strong>de</strong> los <strong>Museo</strong>s y para ello<br />
el Consejo escoge un lema con el objetivo <strong>de</strong> acercar la<br />
labor <strong>de</strong> los museos a la sociedad. En 2010 el elegido<br />
fue “<strong>Museo</strong>s para la armonía social”. Con motivo <strong>de</strong> la<br />
efeméri<strong>de</strong>, en esa jornada el museo facilitó la entrada<br />
gratuita a todos sus visitantes, tanto para su colección<br />
permanente como para las muestras temporales<br />
vigentes. Así mismo, los visitantes recibieron un<br />
obsequio y, a<strong>de</strong>más, pudieron participar en el sorteo <strong>de</strong><br />
carnés <strong>de</strong> Amigo <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong>. Pero la colaboración con el<br />
Consejo fue en 2010 más estrecha, pues ICOM-España<br />
convocó en <strong>Bilbao</strong> el VI Encuentro Internacional anual<br />
abierto a todos los profesionales <strong>de</strong>l sector para conocer<br />
la actualidad museográfica y contó para ello con el<br />
patrocinio <strong>de</strong> la Diputación Foral <strong>de</strong> Bizkaia. La jornada<br />
inaugural tuvo lugar en el museo el 17 <strong>de</strong> junio y en<br />
ella Josune Ariztondo, diputada foral <strong>de</strong> Cultura, Rafael<br />
Azuar, presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> ICOM-España, y Javier Viar, director<br />
<strong>de</strong>l museo, dieron la bienvenida a los congresistas.<br />
La Fundación <strong>Bilbao</strong> 700 en colaboración con el<br />
Ayuntamiento <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong> repitió la organización <strong>de</strong> La<br />
Noche Blanca el sábado 19 <strong>de</strong> junio, una concurrida<br />
noche <strong>de</strong> arte y cultura por toda la ciudad. En esta<br />
ocasión, diversos espacios <strong>de</strong>l museo se convirtieron en<br />
escenario <strong>de</strong> danza contemporánea. El horario fue <strong>de</strong><br />
20.30 a 2.00 horas y la entrada, gratuita. El programa<br />
incluyó las actuaciones (solos, dúos y quintetos) <strong>de</strong> Eva<br />
Bartomeu, Dani Pannulo, Sharon Fridman, Antonio Ruz<br />
y Fernando Hurtado.<br />
Ya en septiembre el museo fue una <strong>de</strong> las se<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la<br />
primera semana internacional <strong>de</strong> literatura <strong>de</strong> humor y<br />
humor gráfico, La Risa <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong>, que tuvo lugar con el<br />
patrocinio <strong>de</strong> la Fundación BBK entre el 22 y el 26 <strong>de</strong><br />
septiembre.<br />
En el periodo navi<strong>de</strong>ño, el museo se adhirió por segundo<br />
año consecutivo a la iniciativa Bono Cultura que el<br />
Departamento <strong>de</strong> Cultura <strong>de</strong>l Gobierno Vasco puso<br />
en marcha con gran éxito con el fin <strong>de</strong> incentivar el<br />
consumo <strong>de</strong> productos culturales.<br />
Otras entida<strong>de</strong>s colaboradoras con el museo también<br />
lo eligieron como se<strong>de</strong> para sus actos corporativos.<br />
Destacan éstos: Metro <strong>Bilbao</strong>, patrono <strong>de</strong>l museo,<br />
celebró una reunión interna (15/03/10); el Ayuntamiento<br />
<strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong>, patrono fundador <strong>de</strong>l museo, organizó un<br />
acto <strong>de</strong> bienvenida a los embajadores <strong>de</strong> la Unión<br />
Europea (27/04/10) con presencia <strong>de</strong>l alcal<strong>de</strong> Iñaki<br />
Azkuna; el Gobierno Vasco, patrono fundador <strong>de</strong>l museo,<br />
organizó varias jornadas <strong>de</strong>l Departamento <strong>de</strong> Vivienda<br />
(27–28/05/10); La Caixa, empresa amiga <strong>de</strong>l museo,<br />
presentó su libro corporativo (14/07/10); y el taurino<br />
Club Cocherito <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong> celebró el evento <strong>de</strong> clausura<br />
<strong>de</strong> su centenario (11/11/10).<br />
Entre las numerosas personalida<strong>de</strong>s que se acercaron a<br />
conocer el museo y visitar sus exposiciones queremos<br />
<strong>de</strong>stacar las siguientes: José Manuel Durão Barroso,<br />
presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> la Comisión Europea; Ángeles González-<br />
Sin<strong>de</strong>, ministra <strong>de</strong> Cultura <strong>de</strong> España; Ignacio Sánchez<br />
Galán, presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> Iberdrola; Álvaro Siza, arquitecto;<br />
Robert Krier, arquitecto; Fernando Botero, pintor; Kirmen<br />
Uribe, escritor; Igor Yebra, bailarín; y Bruno Delaye,<br />
embajador <strong>de</strong> Francia.
enbaxadorea.<br />
(Goian) Patxi Cobo argazkilariarekin egindako tailerra<br />
(Arriba) Taller con el fotógrafo Patxi Cobo<br />
(Goian) Ikebana tailerra Eiko Kishi maistrarekin<br />
(Arriba) Taller <strong>de</strong> Ikebana con la maestra Eiko Kishi<br />
(Erdian) Josune Ariztondo, Kulturako foru diputatua; Rafael Azuar, ICOM Espainiako<br />
presi<strong>de</strong>ntea; eta Javier Viar, museoaren zuzendaria, <strong>Museo</strong>grafiaren arloko<br />
Gaurkotasunari buruzko Nazioarteko VI. Topaketaren aurkezpenean<br />
(Centro) Josune Ariztondo, diputada foral <strong>de</strong> Cultura; Rafael Azuar, presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong><br />
ICOM España; y Javier Viar, director <strong>de</strong>l museo, en la presentación <strong>de</strong>l VI Encuentro<br />
Internacional Actualidad en <strong>Museo</strong>grafía<br />
(Behean) Ángeles González-Sin<strong>de</strong>, Espainiako Kultura ministroa, Balenciaga. Mugaren<br />
diseinua erakusketa bisitatzen<br />
(Abajo) Ángeles González-Sin<strong>de</strong>, ministra <strong>de</strong> Cultura <strong>de</strong> España, visitando la<br />
exposición Balenciaga. El diseño <strong>de</strong>l límite<br />
(Erdian) Dantza museoan, Gau Zurian<br />
(Centro) Danza en el museo en La Noche Blanca<br />
(Behean) Lazkanori buruzko erakusketa. Ezkerretik eskuinera: Iñaki Azkuna, Bilboko<br />
alkatea; Blanca Urgell, Kultura sailburua; Jesus Mari Lazkano; José Luis <strong>Bilbao</strong>,<br />
Bizkaiko ahaldun nagusia; Javier Viar, museoaren zuzendaria; eta Juan Mari Sáenz <strong>de</strong><br />
Buruaga, BBKren zuzendari nagusia<br />
(Abajo) Exposición Lazkano. De izda. a dcha.: Iñaki Azkuna, alcal<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong>;<br />
Blanca Urgell, consejera <strong>de</strong> Cultura; Jesus Mari Lazkano; José Luis <strong>Bilbao</strong>, diputado<br />
general <strong>de</strong> Bizkaia; Javier Viar, director <strong>de</strong>l museo; y Juan Mari Sáenz <strong>de</strong> Buruaga,<br />
director general <strong>de</strong> BBK
Zinemateka<br />
2010ean, atzera begirako ziklo hauek eskaini ziren:<br />
70eko hamarkadako zinema iparramerikarra (09/12/02–<br />
10/01/09), Werner Herzog (10/01/15–10/03/05 eta<br />
10/03/12–10/05/22), François Truffaut (10/05/28–<br />
10/08/07), Jørgen Leth (10/08/13–10/10/02), Francisco<br />
Regueiro (10/10/08–10/11/20), Zinebi 52 (10/11/22–<br />
10/11/27) eta Jacques Tati (10/12/03–10/12/18).<br />
Egitarauaren osagarri gisa, solasaldia egin zen Jørgen<br />
Lethekin eta, bertan, Olatz González Abrisketak, Santos<br />
Zunzuneguik eta Luis Eguiraunek hartu zuten parte<br />
(10/10/01). Era berean, beste solasaldi bat egin zen<br />
Francisco Regueirorekin eta Santos Zunzunegui ere bertan<br />
izan zen, parte hartzen (10/11/05).<br />
Urtea amaitzean, Zinematekak amaitutzat jo zituen<br />
museoan egindako jarduerak; beraz, labur bada ere,<br />
komeni da Zinematekaren historia gogoratzea. Bilboko<br />
Arte E<strong>de</strong>rren <strong>Museo</strong>ko Zinemateka 1983. urtean<br />
inauguratu zen, eta, geroztik, José Julián Bakedanok,<br />
museoaren zuzendarior<strong>de</strong>ak, zuzendu zuen. Zinematekaren<br />
hasierako helburua zinema arte bisual gisa integratzea<br />
izan zen, bai eta kultura zinematografikoa hedatzeko<br />
zerbitzu egonkorra eskaintzea ere. Hasieran, proiekzioak<br />
56 butakako areto txiki batean egiten ziren eta, 2001eko<br />
abenduan, museoa eraberritu ostean, 206 butaka<br />
dituen oraingo auditoriuma erabiltzen hasi zen. Metro<br />
<strong>Bilbao</strong> babesle esklusibo gisa sartu zen orduan. Ordutik,<br />
eta hogeita zortzi urtez, ehun mila erabiltzailek baino<br />
gehiagok gozatu dute bertako proiekzioekin. 2010ean,<br />
Alhóndiga<strong>Bilbao</strong> inauguratu zen, hiri erdian dagoen kultur<br />
ekipamendu berria –hain zuzen ere, Alhóndiga<strong>Bilbao</strong><br />
proiektua museoan aurkeztu zen 2009. urtearen hasieran–.<br />
Horrek hausnarketa piztu zuen eta, ondorioz, aisialdi eta<br />
kultur eskaintza berriro antolatu behar izan zen. Hori<br />
<strong>de</strong>la eta, egokitzat jo zen ikus-entzunezko programazioa<br />
Alhóndiga<strong>Bilbao</strong>n eskaintzea, eta bertara eramatea gure<br />
museoak eskaintzen zuen Zinemateka zerbitzua. 2010.<br />
urtea amaitzean, amaitutzat jo zen museoko proiekzio<br />
zinematografikoen programazio egonkorra, eta jarduera<br />
hori, indar berriz, Alhóndiga<strong>Bilbao</strong>ren jardueren parte<br />
izatera pasatu zen.<br />
Hezkuntza<br />
Bilboko Arte E<strong>de</strong>rren <strong>Museo</strong>aren eskola-programek<br />
erantzun zabala ematen diete hezkuntza sistemako<br />
maila guztiei eta, artelanen aurrean, elkarrizketa eta<br />
hausnarketa ahalbi<strong>de</strong>tzen duen hezkuntza-tresna gisa<br />
agertzen dira, bai eta ikasleen artean trebetasun sozialak<br />
eta ezagutza garatzeko bitarteko gisa ere.<br />
Hezkuntza zentroei eta zenbait kolektibori zuzenduta<br />
dau<strong>de</strong>n eta bilduma iraunkorretik egiten diren ibilbi<strong>de</strong><br />
didaktikoekin batera, <strong>Museo</strong>a Deskubritu programa<br />
didaktikoak familientzako jarduerak eskaintzen ditu,<br />
museoa modu atsegin eta parte-hartzailean ezagutu<br />
ahal izateko. 2010ean, BBK Fundazioaren eta Gaztedi<br />
Planaren babesarekin, eskaintza handitu egin zen, eta,<br />
guztira, hamazortzi jarduera eskaini ziren: <strong>Museo</strong>a<br />
dantzan, Eman <strong>de</strong>nbora <strong>de</strong>nborari, Imajinatu museo bat!,<br />
Txoria kaiolan, Musika entzuten da, Bazatoz nirekin?,<br />
Irudiak mugimenduan, Gabonak museoan, Animalia<br />
kontuak, Bilatu zure espazioa!, Kontadazu istorio bat!,<br />
Zer kontatzen didazu!, Eszenan sartzen gara!, Urtaroak,<br />
Animaliak parkean, Berrerabil ditzagun hondakinak!, Jolas<br />
optikoak eta Laburrak familian.<br />
Era berean, jarduera zehatzak egiten dira ikusmen<br />
arazoak edo zailtasun kognitiboak dituzten pertsonentzat,<br />
edo gizarteratze programetan dau<strong>de</strong>nentzat. Iberdrola<br />
eta ONCErekin lanki<strong>de</strong>tzan, ikusmen urritasuna duten<br />
pertsonei bilduma ezagutzeko aukera ematen zaie;<br />
horretarako, ordubeteko ibilaldia egiten da museoko<br />
aretoetatik, eta zenbait material eta teknika artistikotara<br />
ukimen bi<strong>de</strong>z hurbiltzeko aukera ematen duen<br />
esperimentazio-espazio bat ere eskaintzen da. Era berean,<br />
lau eskultura ukitu ahal izaten dituzte, neurriak, formak,<br />
ehundurak eta materialak aztertu ditzaten. Beste al<strong>de</strong><br />
batetik, Iberdrola eta Gorabi<strong>de</strong>rekin dugun lanki<strong>de</strong>tzari<br />
Cinemateca<br />
Durante el año 2010 se ofrecieron los siguientes ciclos<br />
retrospectivos: Cine norteamericano <strong>de</strong> los años 70<br />
(02/12/09–09/01/10), Werner Herzog (15/01/10–<br />
05/03/10 y 12/03/10–22/05/10), François Truffaut<br />
(28/05/10–07/08/10), Jørgen Leth (13/08/10–02/10/10),<br />
Francisco Regueiro (08/10/10–20/11/10), Zinebi 52<br />
(22/11/10–27/11/10) y Jacques Tati (03/12/10–<br />
18/12/10). Como complemento a la programación,<br />
tuvieron lugar un coloquio con Jørgen Leth, con la<br />
participación <strong>de</strong> Olatz González Abrisketa, Santos<br />
Zunzunegui y Luis Eguiraun (01/10/10) y otro con<br />
Francisco Regueiro con la participación <strong>de</strong> Santos<br />
Zunzunegui (05/11/10).<br />
Al finalizar el año, la Cinemateca cesó su actividad en el<br />
museo y conviene aquí recordar, aunque sea brevemente,<br />
su historia. La Cinemateca <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong> <strong>de</strong> <strong>Bellas</strong> <strong>Artes</strong><br />
<strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong> se inauguró en 1983 y <strong>de</strong>s<strong>de</strong> entonces estuvo<br />
dirigida por José Julián Bakedano, subdirector <strong>de</strong>l<br />
museo. Su creación obe<strong>de</strong>ció a los propósitos <strong>de</strong> integrar<br />
el cine como un arte visual y <strong>de</strong> ofrecer un servicio<br />
estable <strong>de</strong> difusión <strong>de</strong> la cultura cinematográfica. En los<br />
inicios, las proyecciones tenían lugar en una pequeña<br />
sala <strong>de</strong> 56 butacas y, tras la reforma <strong>de</strong>l museo, en<br />
diciembre <strong>de</strong> 2001, se trasladaron al auditorio actual<br />
<strong>de</strong> 206 butacas. Metro <strong>Bilbao</strong> se incorporó entonces<br />
como patrocinador exclusivo. Des<strong>de</strong> esa fecha, y a lo<br />
largo <strong>de</strong> veintiocho años <strong>de</strong> actividad, más <strong>de</strong> cien mil<br />
usuarios han disfrutado <strong>de</strong> las proyecciones. En 2010 la<br />
inauguración <strong>de</strong> Alhóndiga<strong>Bilbao</strong>, un nuevo equipamiento<br />
cultural en el centro <strong>de</strong> la ciudad –cuyo proyecto fue<br />
presentado precisamente en el museo a comienzos <strong>de</strong><br />
2009–, obligó a una reflexión y, consecuentemente, a<br />
una reorganización <strong>de</strong> la oferta <strong>de</strong> ocio y cultura. Por ese<br />
motivo se estimó conveniente concentrar la programación<br />
audiovisual en Alhóndiga<strong>Bilbao</strong> y trasladar a ese espacio<br />
el servicio <strong>de</strong> cinemateca que venía ofreciendo nuestro<br />
museo. Al finalizar 2010 cesó la programación estable<br />
<strong>de</strong> proyecciones cinematográficas en el museo, actividad<br />
que, con nuevo impulso, pasó a formar parte <strong>de</strong> la<br />
actividad <strong>de</strong> Alhóndiga<strong>Bilbao</strong>.<br />
Educación<br />
Los programas escolares <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong> <strong>de</strong> <strong>Bellas</strong> <strong>Artes</strong> <strong>de</strong><br />
<strong>Bilbao</strong> dan una amplia respuesta a todos los niveles <strong>de</strong>l<br />
sistema educativo y se ofrecen como una herramienta<br />
educativa que hace posible el diálogo y la reflexión<br />
ante las obras <strong>de</strong> arte y como un medio para <strong>de</strong>sarrollar<br />
habilida<strong>de</strong>s sociales y generar conocimiento en los<br />
alumnos.<br />
Junto a los itinerarios didácticos por la colección<br />
permanente dirigidos a centros educativos y a diversos<br />
colectivos, el programa didáctico Descubre el <strong>Museo</strong><br />
ofrece activida<strong>de</strong>s familiares para conocer el museo<br />
<strong>de</strong> una manera amena y participativa. En 2010, con el<br />
apoyo <strong>de</strong> la Fundación BBK y su Plan Gaztedi, la oferta<br />
se incrementó hasta un total <strong>de</strong> dieciocho activida<strong>de</strong>s: El<br />
museo en danza, Tiempo al tiempo, ¡Imagina un museo!,<br />
El pájaro en la jaula, Suena la música, ¿Me acompañas?,<br />
Imágenes en movimiento, La Navidad en el museo,<br />
Esto va <strong>de</strong> animales, ¡Busca tu espacio!, ¡Cuéntame<br />
una historia!, ¡Qué me cuentas!, ¡Nos metemos en<br />
escena!, Las estaciones <strong>de</strong>l año, Animales en el parque,<br />
¡Reutilicemos los residuos!, Juegos ópticos y Cortos en<br />
familia.<br />
Para personas con dificulta<strong>de</strong>s visuales o cognitivas, o<br />
en programas <strong>de</strong> inserción social, se realizan activida<strong>de</strong>s<br />
específicas. En colaboración con Iberdrola y ONCE<br />
se ofrece a las personas con discapacidad visual la<br />
posibilidad <strong>de</strong> conocer la colección a través <strong>de</strong> un<br />
recorrido por las salas <strong>de</strong>l museo <strong>de</strong> una hora <strong>de</strong> duración<br />
y <strong>de</strong> un espacio <strong>de</strong> experimentación especialmente<br />
pensado para un acercamiento táctil a una serie <strong>de</strong><br />
materiales y técnicas artísticas, y a cuatro esculturas<br />
que permiten analizar el tamaño, la forma, la textura y<br />
el material. Por su parte, la colaboración con Iberdrola
esker, urritasun intelektuala duten pertsonei egokitutako<br />
bisita azalduak egin daitezke. Gizarteratze programetan<br />
ari diren pertsonei zuzendutako bisitetan ere helburu<br />
bera bilatzen da; izan ere, bisita interesgarri eta<br />
atsegina eskaini nahi zaie, interes eta itxaropen zehatzei<br />
egokitutako metodologia erabiliz.<br />
Jarduera egonkor horiez gain, 2010ean lanki<strong>de</strong>tza eman<br />
zen Eskolako Agenda 21 programan, eta, gainera, Ura<br />
museoan eta Berrerabil ditzagun hondakinak! programak<br />
ere jarri ziren abian. Ez da ahaztu behar, gainera,<br />
2009an Europa, Bilboko Arte E<strong>de</strong>rren <strong>Museo</strong>an izeneko<br />
esperientzia jarri zela martxan, lehen aldiz. Bertan,<br />
bildumako zortzi lan abiapuntu gisa hartuta, Europako<br />
historiari eta kulturari buruzko hausnarketa bultzatu nahi<br />
da. Aste Santuan, eta aurreko urteko <strong>de</strong>ialdiak izan zuen<br />
arrakastaren ondorioz, Animaziozko zazpi egun izeneko<br />
jarduera programatu zen 13 eta 18 urte bitarteko publiko<br />
gaztearentzat. Azkenik, aldi baterako erakusketen haritik,<br />
argazkigintzari, modari eta pinturari buruzko bisita<br />
azalduak eta heziketa-tailerrak egin ziren.<br />
y Gorabi<strong>de</strong> hace posible la puesta en marcha <strong>de</strong> visitas<br />
comentadas adaptadas a personas con discapacidad<br />
intelectual. El mismo objetivo <strong>de</strong> una visita interesante<br />
y amena con una metodología adaptada a intereses<br />
y expectativas concretos se aplica en las visitas para<br />
personas en programas <strong>de</strong> inserción social.<br />
A<strong>de</strong>más <strong>de</strong> estas activida<strong>de</strong>s estables, en 2010 se<br />
colaboró con el programa Agenda 21 Escolar con otras<br />
como El agua en el museo y ¡Reutilizemos los residuos!,<br />
a las que se suma la experiencia Europa en el <strong>Museo</strong><br />
<strong>de</strong> <strong>Bellas</strong> <strong>Artes</strong> <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong>, que se puso en marcha en<br />
2009 por vez primera. En ella ocho obras <strong>de</strong> la colección<br />
dan pie a una reflexión sobre la historia y la cultura<br />
europeas. Para el público joven <strong>de</strong> entre 13 y 18 años<br />
se programó en Semana Santa, <strong>de</strong>bido al éxito <strong>de</strong> la<br />
convocatoria <strong>de</strong>l año anterior, una actividad específica<br />
<strong>de</strong>nominada Siete días <strong>de</strong> animación. Por último,<br />
las exposiciones temporales dieron lugar a visitas<br />
comentadas y talleres educativos centrados<br />
en la fotografía, la moda y la pintura.<br />
Bildumaren inguruko<br />
jarduera didaktikoak<br />
Activida<strong>de</strong>s didácticas<br />
en la colección
<strong>Museo</strong>aren lagunei eta ki<strong>de</strong> korporatiboei<br />
eskerrak emateko iragarkiak, El Correo eta<br />
Deia egunkarietan argitaratua<br />
Anuncios <strong>de</strong> agra<strong>de</strong>cimiento a los amigos<br />
y a miembros corporativos <strong>de</strong>l museo<br />
publicado en los diarios Deia y El Correo
Aurrerapena<br />
2011n, lau erakusketa handi egingo dira. Lehenengo<br />
eta behin, BBK Fundazioaren babespean egiten direnak:<br />
urte hasieran, Gehiago dago zugan. Emakumeari<br />
buruzko irudiak Erdi Aroan (XIII–XV. men<strong>de</strong>ak)<br />
(11/02/07–11/05/15); gero, Urre sakratua. Kolonbiako<br />
arte prehispanikoa (11/06/06–11/09/04); eta, azkenik,<br />
Antonio López (11/10/06–12/01/22). Horietako<br />
lehenengoa ekoizpen propioko erakusketa da, eta<br />
emakumeak gizartean eta artean duen rolari buruzko<br />
ikerketen gaineko ekarpena egiteko asmoz planteatu<br />
da. Hori horrela, museoak lehenago antolatutako beste<br />
erakusketa batzuen ildotik doa: 2001ean egindako<br />
Emakume inpresionistak. Beste begirada bat eta<br />
2007an antolatutako Kiss Kiss, Bang Bang erakusketei<br />
buruz ari gara, hain zuzen ere. Kasu honetan,<br />
emakumeak Erdi Aroan zuen irudiaren berri ematen<br />
digu erakusketak, eta, horretarako, ibilbi<strong>de</strong> harrigarria<br />
egiten da zenbait objektu artistikoren ikonografiatik.<br />
Beste al<strong>de</strong> batetik, Urre sakratua museoak<br />
arkeologiaren inguruan egingo duen lehenengo<br />
erakusketa handia da. Erakusketa hau urregintza<br />
prehispanikoko berrehun pieza baino gehiagoko multzo<br />
baliotsu batean oinarrituko da. Pieza horiek Bogotáko<br />
Urrearen <strong>Museo</strong>tik ekarriko dira, eta, hain zuzen ere,<br />
museo horrek erakusketa honen aurrekari moduko bat<br />
egin zuen 1972an. Udazkenean, Madrilgo Thyssen-<br />
Bornemisza <strong>Museo</strong>arekin lanki<strong>de</strong>tzan, lehenengo<br />
Madrilen eta gero Bilbon, dagoeneko jakin-min<br />
handia pizten ari <strong>de</strong>n erakusketa aparta aurkeztuko<br />
da. Zehatzago esateko, Antonio Lópezi buruzko<br />
erakusketa izango da, kontuan hartu behar baita bera<br />
gure garaiko artista espainiarrik miretsienetakoa<br />
<strong>de</strong>la. Erakusketa handi horiez gain, Matta ere aipatu<br />
behar da (11/05/16–11/08/21). Valentziako IVAMekin<br />
koprodukzioan, erakusketa horrek surrealismoko<br />
or<strong>de</strong>zkaririk esanguratsuenetako baten hogeita hamar<br />
koadro inguru bilduko ditu.<br />
Gainera, museoak hurbilen dituen artistei begira<br />
jarraituko du. Horretarako, Daniel Tamayo. Alegiak<br />
(11/03/14–11/06/12) antolatuko du, 2000 eta 2010.<br />
urteen artean egindako hogei bat margoekin, <strong>de</strong>nak ere<br />
neurri ertain eta handikoak, eta, gehienak, inoiz erakutsi<br />
gabeak. Bertan, Tamayoren figurazio pertsonalaz<br />
gozatu ahal izango da; hain zuzen ere, figurazio hori<br />
objektu-izaera duten formen geometrizazioan eta<br />
kromatismo biziko tinta lauetan dago oinarrituta.<br />
Argazkigintza maite dutenek beste hitzordu bat izango<br />
dute aurten, New Topographics erakusketari esker<br />
(11/10/17–12/01/08). Bertan, 1975ean New Yorken<br />
egindako izen bereko erakusketa mitikoa berrikusteko<br />
proposamena egingo da; izan ere, erakusketa hark goitik<br />
behera aldatu zuen Ipar Amerikako argazkigintza arloko<br />
paisaien kontzeptu estetikoa.<br />
Espero <strong>de</strong>zagun egitarau hau eta museoaren gainerako<br />
jarduerak zure gustukoak izatea eta urtean zehar gure<br />
ondoan izatea.<br />
Avance<br />
En 2011 están previstas cuatro gran<strong>de</strong>s muestras.<br />
En primer lugar, las celebradas con el patrocinio<br />
<strong>de</strong> la Fundación BBK: a comienzos <strong>de</strong> año, Hay<br />
más en ti. Imágenes <strong>de</strong> la mujer en la Edad Media<br />
(siglos XIII–XV) (07/02/11–15/05/11); <strong>de</strong>spués, Oro<br />
sagrado. Arte prehispánico <strong>de</strong> Colombia (06/06/11–<br />
04/09/11); y por último Antonio López (06/10/11–<br />
22/01/12). La primera, <strong>de</strong> producción propia, se<br />
plantea con la intención <strong>de</strong> contribuir a los estudios<br />
sobre el papel <strong>de</strong> la mujer en la sociedad y en<br />
el arte. En ese sentido, sigue la línea <strong>de</strong> otras<br />
muestras organizadas por el museo con anterioridad:<br />
Mujeres impresionistas. La otra mirada, celebrada<br />
en 2001, y Kiss Kiss, Bang Bang, en 2007. En este<br />
caso, presenta la imagen <strong>de</strong> la mujer en la Edad<br />
Media a través <strong>de</strong> un sorpren<strong>de</strong>nte recorrido por<br />
la iconografía <strong>de</strong> diversos objetos artísticos. Por<br />
su parte, Oro sagrado es la primera gran muestra<br />
arqueológica <strong>de</strong>l museo, en este caso centrada en<br />
un valioso conjunto <strong>de</strong> más <strong>de</strong> doscientas piezas<br />
<strong>de</strong> orfebrería prehispánica, proce<strong>de</strong>nte <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong><br />
<strong>de</strong>l Oro <strong>de</strong> Bogotá, que tuvo en el propio museo<br />
un prece<strong>de</strong>nte ya lejano en 1972. En otoño, la<br />
colaboración con el <strong>Museo</strong> Thyssen-Bornemisza<br />
<strong>de</strong> Madrid hará posible la presentación, primero<br />
en Madrid y luego en <strong>Bilbao</strong>, <strong>de</strong> una excepcional<br />
exposición, que ya está causando gran expectación,<br />
sobre Antonio López, uno <strong>de</strong> los artistas españoles<br />
más admirados <strong>de</strong> nuestro tiempo. A estas<br />
tres gran<strong>de</strong>s citas expositivas se suma Matta<br />
(16/05/11–21/08/11), que, en coproducción con el<br />
IVAM <strong>de</strong> Valencia, reunirá una treintena <strong>de</strong> cuadros<br />
<strong>de</strong> gran formato <strong>de</strong> uno <strong>de</strong> los representantes más<br />
significativos <strong>de</strong>l surrealismo.<br />
A<strong>de</strong>más, el museo continuará con su atención<br />
a lo más cercano con Daniel Tamayo. Fabulario<br />
(14/03/11–12/06/11), una muestra con una veintena<br />
<strong>de</strong> pinturas <strong>de</strong> mediano y gran formato realizadas<br />
entre los años 2000 y 2010 y, en su mayoría, no<br />
expuestas con anterioridad, que recogen la personal<br />
figuración <strong>de</strong> Tamayo basada en la geometrización<br />
<strong>de</strong> las formas <strong>de</strong> carácter objetual y las tintas<br />
planas <strong>de</strong> intenso cromatismo. Los aficionados a la<br />
fotografía tendrán una nueva cita este año con New<br />
Topographics (17/10/11–08/01/12), que propone<br />
ahora revisitar la mítica exposición homónima<br />
celebrada en 1975 en Nueva York y que cambió<br />
el concepto estético <strong>de</strong>l paisajismo fotográfico<br />
norteamericano.<br />
Confiamos en que este programa, junto con el resto<br />
<strong>de</strong> la actividad <strong>de</strong>l museo, sea <strong>de</strong> tu agrado y nos<br />
acompañes a lo largo <strong>de</strong>l año.
Argazkia/Foto: Visión Angular<br />
Fundazioa<br />
Patronos <strong>de</strong>l museo<br />
Nagusi sortzaileak<br />
Patronos fundadores<br />
Bilboko Udala<br />
Ayuntamiento <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong><br />
Bizkaiko Foru Aldundia<br />
Diputación Foral <strong>de</strong> Bizkaia<br />
Eusko Jaurlaritza<br />
Gobierno Vasco<br />
Babesleak<br />
Patronos<br />
BBVA<br />
DEIA<br />
EITB<br />
El Correo<br />
El Corte Inglés<br />
Fundación <strong>Bilbao</strong> Bizkaia Kutxa<br />
Iberdrola<br />
Metro <strong>Bilbao</strong><br />
Enpresa laguntzaileak<br />
Empresas colaboradoras<br />
Ca<strong>de</strong>na Ser<br />
Euskaltel, S. A.<br />
Fundación Banco Santan<strong>de</strong>r<br />
Manterola División Arte<br />
Enpresa lagunak<br />
Empresas amigas<br />
Alse<br />
Aurtenetxea, S. A.<br />
Bankinter<br />
<strong>Bilbao</strong> Metropoli – 30<br />
Colegio Oficial <strong>de</strong> Arquitectos<br />
Vasco-Navarro <strong>de</strong>legación en Bizkaia<br />
Construcciones Balzola, S. A.<br />
Estrategia Empresarial<br />
Etxea Instalaciones, S. A.<br />
Faber-Castell<br />
Grafik<br />
Grafilur, S. A.<br />
Grupo Iruña<br />
Grupo Ormazabal, S. A.<br />
Here<strong>de</strong>ros <strong>de</strong> Rowan<br />
Hotel Miró<br />
Imprenta Berekintza, S. L.<br />
Ipar Kutxa<br />
La Caixa<br />
Luz <strong>Bilbao</strong>, S. A.<br />
Manpower Business Solutions<br />
Productos Manley, S. A.<br />
Sage Soluciones <strong>de</strong> Gestión Empresarial<br />
San Roque, Transportes y Mudanzas, S. L.<br />
Sial, S. L.<br />
Stai<br />
Suggiero Agencia Interactiva<br />
Telefónica, S. A.<br />
Viajes <strong>Bilbao</strong> Express<br />
Zornotza Jobs, S. L.<br />
Zorrozua y Asociados, S. L.<br />
Erredakzioa eta produkzioa / Redacción y producción<br />
Marta García Maruri<br />
Koordinazioa / Coordinación<br />
Teresa Icaza Ampuero<br />
Itzulpena / Traducción<br />
Labayru Ikastegia<br />
Diseinua / Diseño<br />
Grafik<br />
Argazkiak / Fotografías<br />
Sergio Ballestero Gurtubay<br />
Ramón Ganuza Álvarez<br />
Inprimaketa / Impresión<br />
Berekintza<br />
Bilboko Arte E<strong>de</strong>rren <strong>Museo</strong>a<br />
<strong>Museo</strong> <strong>de</strong> <strong>Bellas</strong> <strong>Artes</strong> <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong><br />
<strong>Museo</strong> Plaza, 2<br />
48009 <strong>Bilbao</strong><br />
Tel. 94 439 60 60 Fax. 94 439 61 45<br />
info@museobilbao.com<br />
www.museobilbao.com<br />
ISSN: 1886-1776<br />
Azalean:<br />
Here<strong>de</strong>ros <strong>de</strong> Rowan agentziak<br />
museorako egindako<br />
Eres diez siglos <strong>de</strong> arte<br />
kanpainako irudia<br />
En portada:<br />
Imagen <strong>de</strong> la campaña<br />
<strong>de</strong> Here<strong>de</strong>ros <strong>de</strong> Rowan<br />
Eres diez siglos <strong>de</strong> arte<br />
para el museo<br />
www.museobilbao.com