20.02.2015 Views

Jaitsi PDF - Museo de Bellas Artes de Bilbao

Jaitsi PDF - Museo de Bellas Artes de Bilbao

Jaitsi PDF - Museo de Bellas Artes de Bilbao

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

KRONIKA<br />

CRÓNICA10 2011ko<br />

Martxoa Marzo <strong>de</strong> 2011


Erakusketak<br />

Exposiciones<br />

Bilboko Arte E<strong>de</strong>rren <strong>Museo</strong>ko 2010eko erakusketen<br />

egitarauaren helburuak bi izan ziren: al<strong>de</strong> batetik,<br />

museoak gure inguruko artistekin dituen loturak estutzea,<br />

eta, bestetik, nazioarteko panoramako museoekiko<br />

harremanak areagotzea. Helburu hori aurrera eramateko,<br />

ekoizpen propioko lau erakusketa eta lanki<strong>de</strong>tza bi<strong>de</strong>zko<br />

beste erakusketa bat egin ziren; azken hori, lehen<br />

aldiz, Parisko Centre Georges Pompidou ospetsuarekin<br />

lanki<strong>de</strong>tzan egin zen.<br />

Lehenengo eta behin, Alberto Schommerren (Vitoria-<br />

Gasteiz, 1928) figurari eta bizitzari buruzko argazkierakusketa<br />

aurkeztu zen: Schommer. Atzera begirakoa<br />

1952–2009 (BBK-k babestua, 10/02/08–10/05/16).<br />

1966an, artista arabarren Orain tal<strong>de</strong>a sortu zuen; geroztik,<br />

El programa <strong>de</strong> exposiciones <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong> <strong>de</strong> <strong>Bellas</strong> <strong>Artes</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong> en 2010 tuvo como objetivo estrechar el vínculo<br />

<strong>de</strong>l museo con los artistas <strong>de</strong> nuestro entorno y las<br />

relaciones con instituciones museísticas <strong>de</strong>l panorama<br />

internacional. Este propósito se materializó en cuatro<br />

exposiciones <strong>de</strong> producción propia y otra más realizada en<br />

colaboración, por primera vez, con el prestigioso Centre<br />

Georges Pompidou <strong>de</strong> París.<br />

En primer lugar, se presentó una exposición <strong>de</strong> fotografía<br />

<strong>de</strong>dicada a la figura y obra <strong>de</strong> Alberto Schommer (Vitoria-<br />

Gasteiz, 1928): Schommer. Retrospectiva 1952–2009<br />

(patrocinada por BBK, 08/02/10–16/05/10). Miembro<br />

fundador en 1966 <strong>de</strong>l grupo Orain <strong>de</strong> artistas alaveses,<br />

Schommer es uno <strong>de</strong> los fotógrafos más <strong>de</strong>stacados <strong>de</strong>l<br />

Alberto Schommer, bere erakusketa komunikabi<strong>de</strong>ei aurkezteko ekitaldian<br />

Alberto Schommer en la presentación <strong>de</strong> su exposición a los medios <strong>de</strong> comunicación


Balenciaga.<br />

Mugaren diseinua<br />

erakusketa<br />

Exposición<br />

Balenciaga. El<br />

diseño <strong>de</strong>l límite<br />

Schommer Espainiako sorkuntza-panoramako argazkilaririk<br />

nabarmenenetakoa da. Erakusketak Schommerren<br />

ibilbi<strong>de</strong>aren ikuspegi osoa eskaini zuen, ehun lan ingururen<br />

bitartez: vintageak eta lehenengo garaiko kopia mo<strong>de</strong>rnoak,<br />

Paisaia beltzak, Maskarak edo Kaskografiak sailetako<br />

argazkiak, 1978tik aurrera argitaratutako bidaia-liburu<br />

ugari, fotomuntaiak eta pieza bolumetrikoak.<br />

Beste asmo eta neurri batzuekin, Tomás <strong>de</strong> Acillona.<br />

Argazkiak 1932–1957 (10/07/02–10/09/12) erakusketak<br />

lehenengo urratsa eman zuen Tomás <strong>de</strong> Acillonaren (Getxo,<br />

Bizkaia, 1893–Biarritz, Frantzia, 1957) argazkigintza-lana<br />

berreskuratu ahal izateko. Hain zuzen ere, Acillona, Andrés<br />

Isasi (<strong>Bilbao</strong>, 1891–Algorta, Bizkaia, 1940) musikariarekin<br />

batera, goma bikromatatuaren teknika zailean espezializatu<br />

zen, eta argazkigintza arloko inpresionismoaren or<strong>de</strong>zkari<br />

aipagarria izan zen.<br />

Argazkigintzaren ostean, museoak goi mailako joskintzari<br />

buruzko erakusketa bat aurkeztu zuen bere historian<br />

lehen aldiz; zehatzago esateko, Cristóbal Balenciaga<br />

(Getaria, Gipuzkoa, 1895–Xàbia, Alacant, 1972) euskal<br />

jostunak nazioartean izan zuen ospeari buruzko erakusketa<br />

izan zen. Beroki, kapa eta koktelerako zein gaueko<br />

soinekoen artean, hogeita hamabost pieza aurkeztu<br />

ziren, eta, horrekin batera, eztei-jantzi zoragarri bat,<br />

<strong>de</strong>nak ere Eusko Jaurlaritzaren eta Cristóbal Balenciaga<br />

Fundazioaren bildumetakoak eta Euskadiko zein Madrilgo<br />

bi bildumatakoak. <strong>Museo</strong> osoan zehar egindako muntaiak<br />

milaka bisitari erakarri zituen, eta, horrela, goi mailako<br />

joskintzaren urrezko aroko jostunik onenetakoarekiko<br />

interesa piztu zen. Balenciaga. Mugaren diseinua (BBK-k<br />

babestua, 10/05/10–10/09/26) erakusketa, 84.117<br />

bisitarirekin, azken hamarkadako bigarren erakusketarik<br />

bisitatuena izatera heldu zen.<br />

Udan, erakusketa harrigarri batek ikuspuntu kultural eta<br />

artistikoa eman zion puri-purian dagoen eztabaida bati:<br />

Taurus. Mitotik erritualera (10/06/07–10/09/05, BBK eta<br />

Iberdrolaren babesarekin eta Euskaltelen lanki<strong>de</strong>tzarekin)<br />

zezenak Artearen Historian izan duen garrantzia erakutsi<br />

eta aztertu duen lehenengo erakusketa handia izan zen.<br />

Horretarako, berrehun artelan baino gehiago bildu zituen<br />

–margoak, eskulturak, paperean egindako lanak eta arte<br />

aplikatuak–; esate baterako, pieza arkeologiko baliotsuak<br />

(K.a. 1200. urtearen inguruan datatutako jatorri irandarreko<br />

terrakota bat, Londresko British Museumek lagatako<br />

panorama creativo español <strong>de</strong> las últimas décadas.<br />

La exposición proporcionó una visión completa <strong>de</strong> su<br />

trayectoria a través <strong>de</strong> un centenar <strong>de</strong> obras: vintages<br />

y copias mo<strong>de</strong>rnas <strong>de</strong> primera época, fotografías <strong>de</strong><br />

las series Paisajes negros, Máscaras o Cascografías,<br />

numerosos libros <strong>de</strong> viajes publicados <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 1978,<br />

fotomontajes y piezas volumétricas.<br />

Con otra intención y dimensión, Tomás <strong>de</strong> Acillona.<br />

Fotografías 1932–1957 (02/07/10–12/09/10) dio un<br />

primer paso para la recuperación <strong>de</strong> la obra fotográfica<br />

<strong>de</strong> Tomás <strong>de</strong> Acillona (Getxo, Bizkaia, 1893–Biarritz,<br />

Francia, 1957), que se especializó, en compañía <strong>de</strong>l<br />

músico Andrés Isasi (<strong>Bilbao</strong>, 1891–Algorta, Bizkaia,<br />

1940), en la compleja técnica <strong>de</strong> la goma bicromatada y<br />

que fue un <strong>de</strong>stacado representante <strong>de</strong>l impresionismo<br />

fotográfico.<br />

Tras la fotografía, el museo presentó por vez primera en<br />

su historia una exposición sobre alta costura, <strong>de</strong>dicada<br />

a la figura <strong>de</strong> dimensión internacional <strong>de</strong>l modisto vasco<br />

Cristóbal Balenciaga (Getaria, Gipuzkoa, 1895–Jávea,<br />

Alicante, 1972). Con una selección <strong>de</strong> treinta y cinco<br />

abrigos, capas, vestidos <strong>de</strong> cóctel y <strong>de</strong> noche, y un<br />

extraordinario vestido <strong>de</strong> novia, pertenecientes a la<br />

colección <strong>de</strong>l Gobierno Vasco, la Fundación Cristóbal<br />

Balenciaga y dos colecciones particulares <strong>de</strong>l País Vasco<br />

y Madrid, se planteó un montaje por todo el museo<br />

que consiguió atraer a miles <strong>de</strong> visitantes y avivar el<br />

interés por uno <strong>de</strong> los mejores modistos <strong>de</strong> la edad <strong>de</strong><br />

oro <strong>de</strong> la alta costura. Balenciaga. El diseño <strong>de</strong>l límite<br />

(patrocinada por BBK, 10/05/10–26/09/10) se convirtió,<br />

con 84.117 visitantes, en la segunda muestra más<br />

visitada <strong>de</strong> la última década.<br />

En verano, otra sorpren<strong>de</strong>nte cita expositiva aportó el<br />

punto <strong>de</strong> vista cultural y artístico a un <strong>de</strong>bate actual:<br />

Taurus. Del mito al ritual (07/06/10–05/09/10, con<br />

el patrocinio <strong>de</strong> BBK e Iberdrola y la colaboración <strong>de</strong><br />

Euskaltel) fue la primera gran exposición <strong>de</strong>dicada a<br />

mostrar y analizar la trascen<strong>de</strong>ncia cultural <strong>de</strong> la figura<br />

<strong>de</strong>l toro a lo largo <strong>de</strong> la Historia <strong>de</strong>l Arte. Para ello<br />

reunió más <strong>de</strong> doscientas obras –pinturas, esculturas,<br />

obra sobre papel y artes aplicadas–, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> valiosas<br />

piezas arqueológicas, como una terracota fechada<br />

hacia 1200 a. C. <strong>de</strong> origen iraní, dos ánforas griegas <strong>de</strong><br />

los siglos VI y V a. C. prestadas por el British Museum


Taurus. Mitotik erritualera erakusketa<br />

Exposición Taurus. Del mito al ritual<br />

K.a. VI eta V. men<strong>de</strong>etako bi anfora greziar, edo Napoliko<br />

<strong>Museo</strong> Arkeologikoko K.a. I. men<strong>de</strong>ko fresko ponpeiar bat),<br />

Goya, Zuloaga, Gutiérrez Solana, Picasso, Miró, Equipo<br />

Crónica edo Barcelóren pinturak, eta Carnicero, Goya eta<br />

Picassok tauromakiari buruz egindako estanpen sorta osoa,<br />

beste gauza askoren artean. Lan horiek guztiak nazioarteko<br />

berrogeita hamar museo eta bilduma inguruk lagatakoak<br />

izan ziren.<br />

Urteko azken hiruhilekoan, pintura izan zen protagonista<br />

nagusia. Lehenengo, Jesus Mari Lazkanoren (Bergara,<br />

Gipuzkoa, 1960) azken aldiko lanari buruzko erakusketarekin,<br />

Lazkano gure inguruko margolaririk miretsienetakoa baita.<br />

Lazkano. Arkitekturatik naturara (10/10/04–11/01/16,<br />

BBKren babesarekin) erakusketak, gainera, ezaugarri<br />

bitxi bat izan zuen; izan ere, erakusketarako beren-beregi<br />

pintatutako eta orain arte inon erakutsi gabeko artelan<br />

batzuk jarri ziren ikusgai, eta lan horien gai nagusia Bilboko<br />

Arte E<strong>de</strong>rren <strong>Museo</strong>a eta bertako espazioak izan ziren.<br />

Amaitzeko, lehen aldiz, museoaren eta Parisko Centre<br />

Georges Pompidouren arteko lanki<strong>de</strong>tza izan zen, eta, horri<br />

esker, Georges Rouault. Sakratua eta profanoa (10/11/15–<br />

11/02/13) erakusketa antolatu zen. Modu horretan,<br />

Georges Rouault (Paris, 1871–1958) margolariaren ehun lan<br />

baino gehiago ikusi ahal izan ziren Bilbon. Ezohiko atzera<br />

begirako honetan olioak, grabatuak eta beirate bat egon<br />

ziren ikusgai, bai eta margolariaren tailerreko lan ezezagun<br />

ugari ere –gutxitan uzten zion inori tailerrera sartzen–. Lan<br />

horiek Marthe Rouault alargunak eta bere seme-alabek<br />

1963an Frantziako Estatuari dohaintzan emandakoak.<br />

Aldi baterako erakusketen osagarri, museoak <strong>de</strong>ialdi<br />

berezia antolatzen du duela zenbait urtetatik hona,<br />

bilduma propioari balioa eman nahian. Banco Santan<strong>de</strong>r<br />

Fundazioaren babesari esker, Gonbidatua programak<br />

beste museo edo bilduma batzuek lagatako artelan<br />

bereziak helarazten dizkio publikoari, eta, modu horretan,<br />

museoaren bildumako egileen gaineko ikuspegia aberasten<br />

edo osatzen da, museoaren bilduman ez dau<strong>de</strong>n egileen<br />

lanak erakutsiz. Artelan bakarreko erakusketa-formatu<br />

berezi honen barruan, 2010ean honakoak aurkeztu ziren:<br />

Gregorio Fernán<strong>de</strong>zen (Sarria, Lugo, 1576–Valladolid,<br />

1636) Kristo zigorkatua eskultura, c. 1616, Santan<strong>de</strong>r<br />

bildumakoa (10/01/12–10/04/25); Rubensen Deidamiaren<br />

bahiketa mihise monumentala, 1636–1638, eta berau<br />

prestatzeko zirriborroa, hurrenez hurren Pradoko <strong>Museo</strong>koa<br />

eta Belgikako Musées royaux <strong>de</strong>s Beaux-Arts <strong>de</strong>lakoetakoa<br />

(10/04/27–10/09/05); eta Santiago Rusiñolen Miquel<br />

Utrilloren erretratua margoa, 1890-1891, Museu Nacional<br />

d’Art <strong>de</strong> Catalunya museokoa (10/09/21–11/01/09).<br />

<strong>de</strong> Londres o un fresco pompeyano <strong>de</strong>l siglo I a. C. <strong>de</strong>l<br />

<strong>Museo</strong> Arqueológico <strong>de</strong> Nápoles, hasta pinturas <strong>de</strong><br />

Goya, Zuloaga, Gutiérrez Solana, Picasso, Miró, Equipo<br />

Crónica o Barceló, y las series completas <strong>de</strong> estampas<br />

<strong>de</strong> la tauromaquia <strong>de</strong> Carnicero, Goya y Picasso, entre<br />

otras muchas, prestadas por medio centenar <strong>de</strong> museos<br />

y colecciones internacionales.<br />

En el último trimestre <strong>de</strong>l año la pintura tomó<br />

protagonismo. Primero con la exposición sobre la obra<br />

reciente <strong>de</strong> Jesus Mari Lazkano (Bergara, Gipuzkoa,<br />

1960), uno <strong>de</strong> los pintores más admirados <strong>de</strong> nuestro<br />

entorno. Lazkano. De la arquitectura a la naturaleza<br />

(04/10/10–16/01/11, con patrocinio <strong>de</strong> BBK) tuvo<br />

a<strong>de</strong>más la peculiaridad <strong>de</strong> dar a conocer un conjunto<br />

inédito <strong>de</strong> obras pintadas ex profeso para la exposición<br />

con el <strong>Museo</strong> <strong>de</strong> <strong>Bellas</strong> <strong>Artes</strong> <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong> y sus espacios<br />

como tema principal. Para finalizar, la colaboración<br />

inédita entre el museo y el Centre Georges Pompidou<br />

<strong>de</strong> París en Georges Rouault. Lo sagrado y lo profano<br />

(15/11/10–13/02/11) permitió exhibir en <strong>Bilbao</strong> más<br />

<strong>de</strong> cien obras <strong>de</strong>l pintor Georges Rouault (París, 1871–<br />

1958). Óleos, grabados e, incluso, una vidriera reunidos<br />

en una retrospectiva poco convencional que incluyó un<br />

buen número <strong>de</strong> obras poco conocidas proce<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong>l<br />

taller <strong>de</strong>l pintor –al que él rara vez permitió el acceso–<br />

y que fueron donadas al Estado francés en 1963 por su<br />

viuda Marthe Rouault y sus hijos.<br />

Como complemento a las exposiciones temporales,<br />

el museo viene organizando <strong>de</strong>s<strong>de</strong> hace años una<br />

convocatoria especial que preten<strong>de</strong> poner en valor la<br />

colección propia. Gracias al patrocino <strong>de</strong> la Fundación<br />

Banco Santan<strong>de</strong>r el programa La Obra Invitada acerca<br />

al público obras singulares temporalmente cedidas por<br />

otros museos o colecciones que enriquecen la visión<br />

<strong>de</strong> autores presentes en la colección <strong>de</strong>l museo o la<br />

complementan al mostrar autores no representados.<br />

Con este peculiar formato <strong>de</strong> exposición <strong>de</strong> una<br />

sola obra en 2010 se presentaron la escultura Cristo<br />

flagelado, c. 1616, <strong>de</strong> Gregorio Fernán<strong>de</strong>z (Sarria, Lugo,<br />

1576–Valladolid, 1636) <strong>de</strong> la Colección Santan<strong>de</strong>r<br />

(12/01/10–25/04/10); el lienzo monumental El rapto<br />

<strong>de</strong> Deidamía, 1636–1638, <strong>de</strong> Rubens, acompañado,<br />

a<strong>de</strong>más, por su boceto preparatorio, proce<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong>l<br />

<strong>Museo</strong> <strong>de</strong>l Prado y <strong>de</strong> los Musées royaux <strong>de</strong>s Beaux-<br />

Arts <strong>de</strong> Bélgica respectivamente (27/04/10–05/09/10);<br />

y la pintura Retrato <strong>de</strong> Miquel Utrillo, 1890–1891, <strong>de</strong><br />

Santiago Rusiñol, perteneciente al Museu Nacional d’Art<br />

<strong>de</strong> Catalunya (21/09/10–09/01/11).


Jesus Mari Lazkano margolaria, bere<br />

erakusketaren muntaian<br />

El pintor Jesus Mari Lazkano durante<br />

el montaje <strong>de</strong> su exposición<br />

Rouault. Sakratua eta profanoa erakusketa<br />

Exposición Rouault. Lo sagrado y lo profano<br />

Gonbidatua. Rusiñol<br />

La Obra Invitada. Rusiñol


Bilduma<br />

La Colección<br />

Eskuratutakoak<br />

Bilboko Arte E<strong>de</strong>rren <strong>Museo</strong>a Fundazioaren babeslea <strong>de</strong>n<br />

BBVArekin sinatutako akordio bi<strong>de</strong>z, museoak eskuratzefuntsa<br />

dauka, eta, horri esker, artelanak eskuratu ditzake.<br />

<strong>Museo</strong>aren patronatuak maiatzaren 26an egindako bileran,<br />

Anselmo Guinearen margo bat eta paperean egindako<br />

zenbait lan erostea erabaki zen; azken horien artean,<br />

Alberto Dureroren grabatu bat nabarmendu behar da.<br />

Aipatutako lehenengoa Anselmo Guinearen (<strong>Bilbao</strong>,<br />

1855–1906) Pazko loretsua mihisea da, margolariaren<br />

helduaroko funtsezko lana. Izan ere, Parisen igarotako<br />

egonaldien eragina jasotzen da bertan, teknika<br />

inpresionistarekin aplikatutako koloreen erabilerari<br />

dagokionez eta argazkigintzako enkoadratzeari<br />

dagokionez. Bigarrenik, Hormako Ama Birjina estanpa<br />

erosi zen, 1514an datatua eta Durerok (Nuremberg, 1471–<br />

1528) egina; hain zuzen ere, Durero Artearen Historiako<br />

grabatzailerik onenetakoa izan zen. Era berean, José<br />

Luis Zumetaren (Usurbil, Gipuzkoa, 1939) Oi! Bihotz Ay!<br />

Corazón Oh! Heart liburuko hogeita hamabost serigrafiak<br />

ere eskuratu ziren, 2009an museoan ikusgai egon ostean.<br />

Dohaintzak<br />

Beste al<strong>de</strong> batetik, zenbait dohaintza jaso ziren; horien<br />

artean, Alberto Schommerrek (Vitoria-Gasteiz, 1928)<br />

lagatako hamar argazkiak dau<strong>de</strong>; hain zuzen ere, argazki<br />

Adquisiciones<br />

La compra <strong>de</strong> obras <strong>de</strong> arte es posible gracias al<br />

fondo <strong>de</strong> adquisiciones <strong>de</strong>l que dispone el museo por el<br />

acuerdo con BBVA, patrono <strong>de</strong> la Fundación <strong>Museo</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>Bellas</strong> <strong>Artes</strong> <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong>. En la reunión <strong>de</strong>l patronato <strong>de</strong>l<br />

museo celebrada el 26 <strong>de</strong> mayo se acordó la compra <strong>de</strong><br />

una pintura <strong>de</strong> Anselmo Guinea y diversas obras sobre<br />

papel, entre las que <strong>de</strong>staca un grabado <strong>de</strong> Alberto<br />

Durero.<br />

Se trata, en primer lugar, <strong>de</strong>l lienzo Pascua florida<br />

<strong>de</strong> Anselmo Guinea (<strong>Bilbao</strong>, 1855–1906), una obra<br />

fundamental <strong>de</strong> la etapa <strong>de</strong> madurez <strong>de</strong>l pintor, que<br />

recoge la influencia <strong>de</strong> sus estancias parisinas en el<br />

uso <strong>de</strong> un colorido aplicado con técnica impresionista<br />

y en el encuadre fotográfico. En segundo lugar, se<br />

compró la estampa La Virgen <strong>de</strong>l muro, fechada en<br />

1514 y realizada por Durero (Núremberg, 1471–1528),<br />

uno <strong>de</strong> los mejores grabadores <strong>de</strong> la Historia <strong>de</strong>l Arte.<br />

También se adquirieron las treinta y cinco serigrafías<br />

correspondientes al libro Oi! Bihotz Ay! Corazón Oh!<br />

Heart <strong>de</strong> José Luis Zumeta (Usurbil, Gipuzkoa, 1939),<br />

que el museo expuso en el verano <strong>de</strong> 2009.<br />

Donaciones<br />

Por otra parte, se recibieron diversas donaciones, y,<br />

entre ellas, las diez fotografías cedidas por el propio<br />

Anselmo Guinearen<br />

Pazko loretsua<br />

mihisea, 2010ean<br />

eskuratua<br />

El lienzo Pascua<br />

florida <strong>de</strong> Anselmo<br />

Guinea adquirido<br />

en 2010


horien artean, aipatzeko modukoak dira berrogeita<br />

hamarreko hamarkadako lehenengo irudietako batzuk eta<br />

Gabriel Celaya eta José Hierro idazleen eta Andy Warhol<br />

margolariaren erretratu ospetsuak, museoan egindako<br />

erakusketa antologikoan ikusi ahal izan zirenak. Horretaz<br />

gain, Vicente Larrea (<strong>Bilbao</strong>, 1934) eskultoreak dohaintzan<br />

emanda, 1967an datatutako egurrezko lan bat eskuratu zen,<br />

bai eta Susana Talayeroren (<strong>Bilbao</strong>, 1961) koadro bat ere,<br />

1993koa, Jorge <strong>de</strong> Barandiaránek (museoaren zuzendaria<br />

izan zen 1982tik 1996ra) dohaintzan emana.<br />

Gordailuak<br />

Azkenik, bildumagile partikularren zenbait lan onartu ziren<br />

gordailu gisa: Eduardo Zamacoisen (<strong>Bilbao</strong>, 1841–Madril,<br />

1871) Lehenengo ezpata mihisea, 1866koa; Anselmo<br />

Guinearen (<strong>Bilbao</strong>, 1855–1906) Gizon baten erretratua<br />

mihisea, 1894koa; Francisco Durrioren (Valladolid, 1868–<br />

Paris, 1940) San Kosme igeltsua 1909–1910 ingurukoa;<br />

eta Jorge Oteizaren (Orio, Gipuzkoa, 1908–Donostia-San<br />

Sebastián, 2003) Esferaren <strong>de</strong>sokupazioaren aldaera<br />

oboi<strong>de</strong>a eskultura, 1958koa, <strong>Bilbao</strong> Bizkaia Ur Partzuergoak<br />

gordailuan emana.<br />

Kontserbazioa eta Zaharberritzea<br />

El Corte Inglés-ek museoaren bildumako artelanak<br />

kontserbatu eta zaharberritzeko arloan egiten duen lana<br />

1990ean hasi zen. 2000. urtean, Zaindu–El <strong>Museo</strong> Restaura<br />

programa abian jartzean, neurri eta egonkortasun handiagoa<br />

hartu zuen; modu horretan, urtero-urtero, artelan multzo<br />

bat aukeratzen da, eta, kasu batzuetan, kontserbaziorako<br />

tratamenduak aplikatzen zaizkie, eta, beste batzuetan,<br />

zaharberritzeko prozesu konplexuak. Prozesu hau funtsezkoa<br />

da piezen baldintza materialak eguneratzeko, baina, gainera,<br />

artelan bakoitza behar bezala katalogatzeko eta egilearen<br />

lan egiteko modua aztertzeko ere funtsezkoa da; hau da,<br />

funtsezkoa da museoaren bildumaren gaineko ezagutza<br />

zientifikoa hobetzeko.<br />

2010eko kontserbazio eta zaharberritze arloko jardueren<br />

artean, nabarmentzekoa da José <strong>de</strong> Madrazoren (Santan<strong>de</strong>r,<br />

1781–Madril, 1859) Francisco Javier Gardoqui kardinalaren<br />

erretratua mihise handian egindako lana. Margo horretan<br />

erretratatuta agertzen <strong>de</strong>n Francisco Antonio Javier Gardoqui<br />

(1747–1820) merkatari bilbotarren familia dirudun eta<br />

itzaltsu batean jaio zen. Kardinal izendatu zutenean, Bilboko<br />

Udalak koadro honen enkargua egin zuen; hain zuzen ere,<br />

erretratu honek hasiera eman zion erreplika autografoen<br />

sail bati, baina, gaur egun, lan horiek <strong>de</strong>sagertuta dau<strong>de</strong>.<br />

Koadro hau Erroman pintatu zen 1816an, eta margolariaren<br />

produkzio osoko erretraturik esanguratsuenetakoa da, bai eta<br />

funtsezko pieza ere arte neoklasiko espainiarrean.<br />

Euskal artearen bildumatik, Azokara eta Sardina-saltzailea<br />

jesarrita mihiseak zaharberritu ziren, Aurelio Artetak (<strong>Bilbao</strong>,<br />

1879–Mexiko DF, 1940) 1913–1915 inguruan pintatutako<br />

lanak. Koadro horiek margolariak Gurutzetako (Barakaldo,<br />

Bizkaia) Munoa Jauregiko jantokirako egin zituen margo<br />

alegorikoen ziklokoak dira; hain zuzen ere, museoak ziklo<br />

horretako beste lau lan ditu. Horietako bat, Baserrira,<br />

programa honen barruan zaharberritu zen 2007an. Zikloa<br />

lurreko eta itsasoko elikagaien alegoriatzat hartu daiteke,<br />

eta Kataluniako noucentismoarekin bat egiten du, nekazarien<br />

lanari buruz egiten duen i<strong>de</strong>alizazioa <strong>de</strong>la eta.<br />

Arte garaiki<strong>de</strong>ko funtsetatik, 2010ean, Andrés Nagelen<br />

(Donostia-San Sebastián, 1947) bi lan zaharberritu ziren:<br />

Bilboko lagunak eta Galerista madrildarrak Benidormen,<br />

bere produkzioko pieza bereizgarriak eta, teknikoki,<br />

2009an zaharberritutako Zentauroren bahiketa lanaren<br />

antzekoak. Ezkutuko funtsetik, berriz, igeltsuz egindako<br />

erliebe e<strong>de</strong>r bat berreskuratu zen, Amatasuna izenekoa,<br />

Nemesio Mogrobejok (<strong>Bilbao</strong> 1875–Graz, Austria, 1910)<br />

1895ean Parisen egindakoa. Lan horren brontzezko bertsioa<br />

ere museoaren jabetzakoa da, eskultore horren beste<br />

pieza askoren artean. Paperean egindako lanen funtsa,<br />

normalean, ez da jendaurrean jartzen, oso euskarri hauskorra<br />

<strong>de</strong>lako. Hori horrela, oraingo honetan, Joan Gonzálezen<br />

Alberto Schommer (Vitoria-Gasteiz, 1928) entre las que<br />

se incluyen primeras imágenes <strong>de</strong> los años cincuenta y<br />

los célebres retratos <strong>de</strong> los escritores Gabriel Celaya y<br />

José Hierro, y <strong>de</strong>l pintor Andy Warhol, mostrados en la<br />

antológica celebrada en el museo. También se recibieron<br />

una obra en ma<strong>de</strong>ra pintada fechada en 1967, donada<br />

por el escultor Vicente Larrea (<strong>Bilbao</strong>, 1934), y un cuadro<br />

<strong>de</strong> Susana Talayero (<strong>Bilbao</strong>, 1961) <strong>de</strong> 1993, donado por<br />

Jorge <strong>de</strong> Barandiarán (que fue director <strong>de</strong>l museo entre<br />

1982 y 1996).<br />

Depósitos<br />

Por último, se aceptaron diversas obras en <strong>de</strong>pósito <strong>de</strong><br />

coleccionistas particulares: <strong>de</strong> Eduardo Zamacois (<strong>Bilbao</strong>,<br />

1841–Madrid, 1871) el lienzo La primera espada <strong>de</strong> 1866;<br />

<strong>de</strong> Anselmo Guinea (<strong>Bilbao</strong>, 1855–1906) el lienzo Retrato<br />

<strong>de</strong> caballero <strong>de</strong> 1894; <strong>de</strong> Francisco Durrio (Valladolid,<br />

1868–París, 1940) el yeso San Cosme <strong>de</strong> hacia 1909–<br />

1910; y <strong>de</strong> Jorge Oteiza (Orio, Gipuzkoa, 1908–Donostia-<br />

San Sebastián, 2003) la escultura Variante ovoi<strong>de</strong> <strong>de</strong> la<br />

<strong>de</strong>socupación <strong>de</strong> la esfera <strong>de</strong> 1958, <strong>de</strong>positada por el<br />

Consorcio <strong>de</strong> Aguas <strong>Bilbao</strong> Bizkaia.<br />

Conservación y Restauración<br />

La participación <strong>de</strong> El Corte Inglés en la conservación y<br />

restauración <strong>de</strong> obras <strong>de</strong> arte <strong>de</strong> la colección <strong>de</strong>l museo<br />

se inició en 1990. En 2000 adquirió mayor dimensión<br />

y estabilidad con la puesta en marcha <strong>de</strong>l programa<br />

Zaindu–El <strong>Museo</strong> Restaura, que anualmente selecciona<br />

un conjunto <strong>de</strong> obras a las que, en unos casos, se aplican<br />

tratamientos <strong>de</strong> conservación y, en otros, complejos<br />

procesos <strong>de</strong> restauración. A<strong>de</strong>más <strong>de</strong> para la puesta<br />

al día <strong>de</strong> las condiciones materiales <strong>de</strong> las piezas, este<br />

trabajo es <strong>de</strong>terminante para la correcta catalogación <strong>de</strong><br />

cada obra y el análisis <strong>de</strong>l modo <strong>de</strong> trabajar <strong>de</strong> su autor,<br />

es <strong>de</strong>cir, es imprescindible para un mejor conocimiento<br />

científico <strong>de</strong> la colección <strong>de</strong>l museo.<br />

Entre las actuaciones <strong>de</strong> conservación y restauración <strong>de</strong>l<br />

año 2010 <strong>de</strong>staca la realizada en el lienzo monumental<br />

<strong>de</strong> José <strong>de</strong> Madrazo (Santan<strong>de</strong>r, 1781–Madrid, 1859)<br />

Retrato <strong>de</strong>l car<strong>de</strong>nal Francisco Javier Gardoqui. El<br />

retratado, Francisco Antonio Javier Gardoqui (1747–<br />

1820), nació en el seno <strong>de</strong> una influyente y adinerada<br />

familia <strong>de</strong> comerciantes bilbaínos. Con motivo <strong>de</strong> su<br />

nombramiento como car<strong>de</strong>nal, el Ayuntamiento <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong><br />

encargó este cuadro, origen <strong>de</strong> una serie <strong>de</strong> réplicas<br />

autógrafas en para<strong>de</strong>ro <strong>de</strong>sconocido. Pintado en Roma<br />

en 1816, es uno <strong>de</strong> los retratos más significativos <strong>de</strong><br />

toda la producción <strong>de</strong>l pintor y una pieza clave <strong>de</strong>l arte<br />

neoclásico español.<br />

De la colección <strong>de</strong> arte vasco se restauraron los lienzos<br />

Al mercado y Sardinera sentada, pintados hacia 1913–<br />

1915 por Aurelio Arteta (<strong>Bilbao</strong>, 1879–México D.F., 1940).<br />

Pertenecen al ciclo <strong>de</strong> pinturas alegóricas que el pintor<br />

realizó para el comedor <strong>de</strong>l Palacio <strong>de</strong> Munoa en Cruces<br />

(Barakaldo, Bizkaia), <strong>de</strong>l que el museo conserva otras<br />

cuatro; una <strong>de</strong> ellas, Al caserío, fue también restaurada<br />

<strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> este programa en 2007. El ciclo pue<strong>de</strong><br />

consi<strong>de</strong>rarse una alegoría <strong>de</strong> los alimentos <strong>de</strong> la tierra<br />

y <strong>de</strong>l mar, y conecta con el noucentismo catalán por su<br />

i<strong>de</strong>alización <strong>de</strong>l trabajo campesino.<br />

De los fondos <strong>de</strong> arte contemporáneo, a lo largo <strong>de</strong> 2010<br />

se trabajó sobre dos obras <strong>de</strong> Andrés Nagel (Donostia-<br />

San Sebastián, 1947), Amigas <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong> y Galeristas<br />

madrileños en Benidorm, piezas características <strong>de</strong> su<br />

producción y técnicamente similares a El rapto <strong>de</strong>l<br />

centauro, restaurado en 2009. Del fondo oculto se<br />

recuperó un bello relieve en yeso, Maternidad, realizado<br />

en París en 1895 por Nemesio Mogrobejo (<strong>Bilbao</strong><br />

1875–Graz, Austria, 1910), cuya versión en bronce forma<br />

parte también <strong>de</strong> la importante representación que el<br />

museo conserva <strong>de</strong> este escultor. Del fondo <strong>de</strong> obras<br />

sobre papel, habitualmente no expuestas por la fragilidad<br />

<strong>de</strong>l soporte, son los doce dibujos <strong>de</strong> paisajes y escenas


(Bartzelona, 1868–1908) –Julio González (Bartzelona,<br />

1876–Arcueil, Frantzia, 1942) eskultore ospetsuaren anaia–<br />

hamabi marrazki zaharberritu dira; bertan, paisaiak eta<br />

pertsonaiadun eszenak dau<strong>de</strong> ikusgai.<br />

Maileguak<br />

2010ean, museoaren bildumako zenbait lanen aldi<br />

baterako maileguak egin zaizkie beste instituzio batzuei,<br />

eta, besteak beste, lan aipagarri hauek nabarmendu behar<br />

dira: Miquel Barcelóren Des potirons (1998), Madrilgo<br />

(10/02/10–10/06/13) eta Bartzelonako (10/07/15–11/01/07)<br />

CaixaForumen egindako Miquel Barceló erakusketarako;<br />

Paul Gauguinen Laveuses à Arles (1888), Ohioko Cleveland<br />

Museum of Art museoan (09/10/04–10/01/18) eta<br />

Amsterdameko Van Gogh Museumen (10/02/19–10/06/06)<br />

egindako Becoming Gauguin: The Volpini Suite, 1889<br />

erakusketarako; Karel Appelen Le cheval mourant (1956)<br />

eta Francisco <strong>de</strong> Goyaren Moratín poetaren erretratua<br />

(1924), Milango Palazzo Realen egindako Goya e il mondo<br />

mo<strong>de</strong>rno erakusketarako (10/03/17–10/06/27); Daniel<br />

Vázquez Díazen Miguel <strong>de</strong> Unamunoren erretratua (1920),<br />

Madrilgo Liburutegi Nazionalean egindako Marañón y su<br />

tiempo 1887–1960 erakusketarako (10/03/22–10/06/06);<br />

Nestor Basterretxearen Euskal Serie Kosmogonikoa (1972)<br />

osatzen duten hamazortzi lanak, Baionako Musée Basque<br />

et Carré-Bonnat museoan egindako Nestor Basterretxea<br />

erakusketarako (10/05/14–10/08/22); Robert Delaunayren<br />

Femme nue lisant (c. 1920), Sidneyko The Art Gallery of<br />

New South Wales museoan egindako Paths to Abstraction<br />

1867– 1917 erakusketarako (10/06/25–10/09/19); Paul<br />

Cézanneren Les grands baigneurs (c. 1898), Madrilgo<br />

CaixaForumen egindako Dalí, Lorca y la Resi<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong><br />

Estudiantes erakusketarako (10/09/22–11/02/06); James<br />

Ensorren Vierge et mondaine (c. 1933), Madrilgo Carlos <strong>de</strong><br />

Amberes Fundazioan egindako James Ensor erakusketarako<br />

(10/09/30–10/12/10); Jan Gossaerten Familia Sakratua<br />

(c. 1525–1530), New Yorkeko The Metropolitan Museum<br />

of Art museoan (10/10/05–11/01/17) eta Londresko The<br />

National Gallery <strong>de</strong>lakoan (11/02/23–11/05/30) egindako<br />

Jan Gossaert’s Renaissance erakusketarako; eta Bram van<br />

Vel<strong>de</strong>ren Composition (1970), Heerenveengo (Holanda)<br />

Belvédère Museumen egindako Bram van Vel<strong>de</strong>–Geer van<br />

Vel<strong>de</strong> erakusketarako (10/11/12–11/02/13).<br />

con personajes <strong>de</strong> Joan González (Barcelona, 1868–1908)<br />

–hermano <strong>de</strong>l célebre escultor Julio González (Barcelona,<br />

1876–Arcueil, Francia, 1942)–, que fueron restaurados en<br />

esta ocasión.<br />

Préstamos<br />

La relación <strong>de</strong> préstamos temporales <strong>de</strong> obras <strong>de</strong> la<br />

colección <strong>de</strong>l museo a otras instituciones en 2010<br />

incluye, entre otras, las siguientes obras <strong>de</strong>stacadas:<br />

Des potirons (1998) <strong>de</strong> Miquel Barceló para la exposición<br />

Miquel Barceló, CaixaForum Madrid (10/02/10–<br />

13/06/10) y Barcelona (15/07/10–07/01/11); Laveuses<br />

à Arles (1888) <strong>de</strong> Paul Gauguin para Becoming Gauguin:<br />

The Volpini Suite, 1889, Cleveland Museum of Art, Ohio<br />

(04/10/09–18/01/10) y Van Gogh Museum, Amsterdam<br />

(19/02/10–06/06/10); Le cheval mourant (1956) <strong>de</strong> Karel<br />

Appel y Retrato <strong>de</strong>l poeta Moratín (1924) <strong>de</strong> Francisco<br />

<strong>de</strong> Goya para Goya e il mondo mo<strong>de</strong>rno, Palazzo Reale,<br />

Milán (17/03/10–27/06/10); Retrato <strong>de</strong> don Miguel<br />

<strong>de</strong> Unamuno (1920) <strong>de</strong> Daniel Vázquez Díaz para<br />

Marañón y su tiempo 1887–1960, Biblioteca Nacional,<br />

Madrid (22/03/10–06/06/10); las dieciocho obras que<br />

componen la Serie Cosmogónica Vasca (1972) <strong>de</strong> Nestor<br />

Basterretxea para Nestor Basterretxea, Musée Basque<br />

et Carré-Bonnat, Bayonna (14/05/10–22/08/10); Femme<br />

nue lisant (c. 1920) <strong>de</strong> Robert Delaunay para Paths<br />

to Abstraction 1867– 1917, The Art Gallery of<br />

New South Wales, Sidney (25/06/10–19/09/10); Les<br />

grands baigneurs (c. 1898) <strong>de</strong> Paul Cézanne para Dalí,<br />

Lorca y la Resi<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> Estudiantes, CaixaForum<br />

Madrid (22/09/10–06/02/11); Vierge et mondaine<br />

(c. 1933) <strong>de</strong> James Ensor para James Ensor, Fundación<br />

Carlos <strong>de</strong> Amberes, Madrid (30/09/10–10/12/10); La<br />

Sagrada Familia (c. 1525–1530) <strong>de</strong> Jan Gossaert para<br />

Jan Gossaert’s Renaissance, The Metropolitan Museum<br />

of Art, Nueva York (05/10/10–17/01/11) y The National<br />

Gallery, Londres (23/02/11–30/05/11) y Composition<br />

(1970) <strong>de</strong> Bram van Vel<strong>de</strong> para Bram van Vel<strong>de</strong>–Geer<br />

van Vel<strong>de</strong>, Belvédère Museum, Heerenveen (Holanda)<br />

(12/11/10–13/02/11).<br />

Zaindu-El <strong>Museo</strong><br />

Restaura programaren<br />

aurkezpena. Ezkerretik<br />

eskuinera: Ángel<br />

Serna, El Corte Inglés<br />

<strong>Bilbao</strong>ren zuzendaria;<br />

Javier Viar, museoaren<br />

zuzendaria; eta Josune<br />

Ariztondo, Kulturako<br />

foru diputatua<br />

Presentación <strong>de</strong><br />

Zaindu-El <strong>Museo</strong><br />

Restaura. De izda.<br />

a dcha.: Ángel Serna,<br />

director <strong>de</strong> El Corte<br />

Inglés <strong>Bilbao</strong>; Javier<br />

Viar, director <strong>de</strong>l<br />

museo; y Josune<br />

Ariztondo, diputada<br />

foral <strong>de</strong> Cultura


Ezagutza eta hedapena<br />

Conocimiento y difusión<br />

<strong>Museo</strong>aren bildumaren gaineko ezagutza zientifikoan<br />

sakontzeko asmoz, urtero-urtero <strong>de</strong>i egiten zaie Artearen<br />

Historiari buruzko esparru eta garai askotan garrantzitsuak<br />

diren historialari, kritikari eta zaharberritzaileei,<br />

museoaren Buletinean kolaboratu <strong>de</strong>zaten. Hauek dira<br />

museoak argitaratutako Buletinaren bosgarren zenbakian<br />

agertzen diren ikerketak eta egileak: “Jakituriaren bila.<br />

Programa ikonografikoa XVI. men<strong>de</strong>ko marketeriazko<br />

altzari aleman batean”, María Paz Aguiló-Alonsoren<br />

eskutik (CSIC Giza eta Gizarte Zientzien Zentroko<br />

Historiako Institutuko zientzialari titularra); “Luis <strong>de</strong><br />

Morales ‘Jainkotiarra’. Bilboko Arte E<strong>de</strong>rren <strong>Museo</strong>ko<br />

Pietatea”, Manuela B. Mena Marquésen eskutik<br />

(Madrilgo Pradoko <strong>Museo</strong> Nazionaleko XVIII. men<strong>de</strong>ko<br />

Pinturaren eta Goyaren Pinturaren Kontserbazio Saileko<br />

burua); “María Médiciskoaren erretratua Frans Pourbus<br />

Gaztearen eskutik edo tentazio habsburgotarra Frantziako<br />

gortean”, Blaise Ducosen eskutik (Parisko Musée du<br />

Louvre museoko XVII eta XVIII. men<strong>de</strong>etako Pintura<br />

Holandar eta Flan<strong>de</strong>starraren kontserbatzailea); “Friedrich<br />

Rehberg margolariaren figurarekiko hurbilketa, Bilboko<br />

Arte E<strong>de</strong>rren <strong>Museo</strong>ko Kain lanaren bitartez”, Javier<br />

Novo Gonzálezen eskutik (Bilboko Arte E<strong>de</strong>rren <strong>Museo</strong>ko<br />

Bilduma Saileko burua); “Joaquín Sorollaren erretratuak<br />

Bilboko Arte E<strong>de</strong>rren <strong>Museo</strong>an”, Facundo Tomás eta<br />

Felipe Garínen eskutik (Artearen Historiako katedradunak<br />

Valentziako Unibertsitate Politeknikoan); “Karel Appel, Le<br />

cheval mourant, 1956”, Valeriano Bozalen eskutik (artehistorialaria).<br />

Manterola Bekak 10/11 programak prestakuntzarako<br />

zortzi beka eskaini zituen museoaren zenbait esparru<br />

profesionaletan: Kontserbazioa eta Zaharberritzea,<br />

Hezkuntza eta Kultur Ekintza, Bildumak, Artxiboa,<br />

Liburutegia, Erakusketak eta Administrazioa eta Finantzak.<br />

Manterolaren babesari esker, programa hau urtero jartzen<br />

da abian. Manterola erakusketen ekoizpenerako eta<br />

garraiorako enpresa da, eta oso sentsibilizatuta dago<br />

euren karrera profesionalak sektore kulturalean garatu<br />

nahi dituzten gazteen laneratze, autotrebakuntza eta lanhurbilketarekin.<br />

Aurreko <strong>de</strong>ialdietako esperientzia kontuan<br />

hartuta, iaz hilabetez luzatu zen bekaren iraupena, eta<br />

iraunaldia luzatzeko aukera ere eman zen, guztira hamar<br />

hilabete bete arte.<br />

Con el propósito <strong>de</strong> profundizar en el conocimiento<br />

científico <strong>de</strong> la colección <strong>de</strong>l museo, anualmente<br />

se convoca a <strong>de</strong>stacados historiadores, críticos y<br />

restauradores competentes en los más diversos campos<br />

y periodos <strong>de</strong> la Historia <strong>de</strong>l Arte para que colaboren en<br />

el Boletín <strong>de</strong>l museo. Éstos son los estudios y autores<br />

correspondientes al quinto número <strong>de</strong>l Boletín publicado<br />

por el museo: “En busca <strong>de</strong> la sabiduría. Un programa<br />

iconográfico en un mueble alemán <strong>de</strong> marquetería <strong>de</strong>l<br />

siglo XVI“, a cargo <strong>de</strong> María Paz Aguiló-Alonso, científica<br />

titular <strong>de</strong>l Instituto <strong>de</strong> Historia, Centro <strong>de</strong> Ciencias<br />

Humanas y Sociales-CSIC; “Luis <strong>de</strong> Morales ‘el Divino’.<br />

La Piedad <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong> <strong>de</strong> <strong>Bellas</strong> <strong>Artes</strong> <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong>“, a<br />

cargo <strong>de</strong> Manuela B. Mena Marqués, jefe <strong>de</strong> Área <strong>de</strong><br />

Conservación <strong>de</strong> Pintura <strong>de</strong>l siglo XVIII y Goya <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong><br />

Nacional <strong>de</strong>l Prado, Madrid; “El Retrato <strong>de</strong> doña María<br />

<strong>de</strong> Médicis por Frans Pourbus el Joven o la tentación<br />

habsburguesa en la corte <strong>de</strong> Francia“, a cargo <strong>de</strong> Blaise<br />

Ducos, conservador <strong>de</strong> Pintura Holan<strong>de</strong>sa y Flamenca <strong>de</strong><br />

los siglos XVII y XVIII <strong>de</strong>l Musée du Louvre, París; “Una<br />

aproximación a la figura <strong>de</strong>l pintor Friedrich Rehberg a<br />

través <strong>de</strong>l Caín <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong> <strong>de</strong> <strong>Bellas</strong> <strong>Artes</strong> <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong>“, a<br />

cargo <strong>de</strong> Javier Novo González, jefe <strong>de</strong>l Departamento<br />

<strong>de</strong> Colecciones <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong> <strong>de</strong> <strong>Bellas</strong> <strong>Artes</strong> <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong>;<br />

“Los retratos <strong>de</strong> Joaquín Sorolla en el <strong>Museo</strong> <strong>de</strong> <strong>Bellas</strong><br />

<strong>Artes</strong> <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong>“, a cargo <strong>de</strong> Facundo Tomás y Felipe<br />

Garín, catedráticos <strong>de</strong> Historia <strong>de</strong>l Arte <strong>de</strong> la Universidad<br />

Politécnica <strong>de</strong> Valencia; “Karel Appel, Le cheval mourant,<br />

1956“, a cargo <strong>de</strong> Valeriano Bozal, historiador <strong>de</strong>l Arte.<br />

El programa <strong>de</strong> Becas Manterola 10/11 ofertó ocho<br />

becas <strong>de</strong> formación en diferentes áreas profesionales <strong>de</strong>l<br />

museo: Conservación y Restauración, Educación y Acción<br />

Cultural, Colecciones, Archivo, Biblioteca, Exposiciones,<br />

y Administración y Finanzas. Este programa se pone en<br />

marcha cada año gracias al patrocinio <strong>de</strong> Manterola,<br />

empresa <strong>de</strong>dicada a la producción y transporte <strong>de</strong><br />

exposiciones, sensible a las necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> inserción<br />

laboral, autoformación y aproximación al contexto laboral<br />

<strong>de</strong> los jóvenes que quieran <strong>de</strong>sarrollar sus carreras<br />

profesionales en el sector cultural. La experiencia <strong>de</strong><br />

anteriores convocatorias aconsejó el pasado año la<br />

ampliación <strong>de</strong> la duración <strong>de</strong> la beca en un mes, con<br />

posibilidad <strong>de</strong> prórroga, hasta un total <strong>de</strong> diez meses.<br />

Manterola<br />

bekadunak<br />

Becarios<br />

Manterola


Komunikazioa<br />

Comunicación<br />

2010ean, museoak izan zuen albisterik onenetakoa<br />

Descubrir el Arte sarien bigarren edizioko Programazio<br />

Artistikorik Onenaren saria jaso izana izan zen; hain zuzen<br />

ere, Descubrir el Arte da gure herrial<strong>de</strong>an irakurle gehien<br />

dituen arte-aldizkaria. <strong>Museo</strong>ari buruzko aurkezpenean,<br />

Pradoko <strong>Museo</strong>ko kontserbatzailea <strong>de</strong>n Javier Barónek<br />

esan zuen Bilboko Arte E<strong>de</strong>rren <strong>Museo</strong>a “salbuespenezko<br />

adibi<strong>de</strong>a” <strong>de</strong>la. “Sortu zenetik (men<strong>de</strong>urrena duela<br />

bi urte ospatu zen), museoak euskal gizartearen eta<br />

bertako bildumagileen etengabeko babesa izan du, bai<br />

eta erakun<strong>de</strong>ena ere. Oso zaila izango litzateke bere<br />

hirian eta lurral<strong>de</strong>an hain errotuta dagoen beste museo<br />

bat aurkitzea”. Azken urteotako erakusketa-programei<br />

buruz hizketan, honakoei zuzendutakoak nabarmendu<br />

zituen, besteak beste: Caravaggio, Poussin, Rodin,<br />

Emakume Inpresionistak, Zurbarán, British Pop, Chillida,<br />

Euskal Artistak; edo duela <strong>de</strong>nbora gutxiago Sorollari<br />

eta Murillori eskainitako erakusketa arrakastatsuak.<br />

Azkenik, goraipamenezko hitzak eskaini zizkion museoaren<br />

ku<strong>de</strong>aketari: “Programazio orekatu hori, non bilduma<br />

propioak oso garrantzi nabaria daukan, horrekin estu<br />

lotuta dagoen planteamendu baten emaitza da, eta,<br />

horregatik eta urteetan zehar izandako jarraitutasunagatik,<br />

sendotasun bikaina erakusten du”.<br />

Euren sektorean li<strong>de</strong>r diren hedabi<strong>de</strong>ek museoarekiko<br />

izan duten interesaren beste adibi<strong>de</strong>etako bat Ca<strong>de</strong>na<br />

Ser kateko asteburu goizetako A vivir que son dos días<br />

irratsaioaren emisioa izan zen; izan ere, Montserrat<br />

Domínguez kazetaria gidari zela, museoaren auditoriumetik<br />

emititu zuten maiatzaren 23an (igan<strong>de</strong>a). Entzule<br />

ugari bertaratu ziren, eta, besteak beste, Patxi López<br />

lehendakariak eta Iñaki Azkuna Bilboko alkateak ere hartu<br />

zuten parte. Handik gutxira, museoak Cristóbal Balenciaga<br />

jostunari eskaini zion erakusketak TVEko Informe semanal<br />

saio ospetsuaren interesa piztu zuen eta, erakusketa<br />

erreferentzia gisa hartuta, Balenciagaren biografia eta lana<br />

errepasatu zituen, “Balenciaga, el arquitecto <strong>de</strong> la moda”<br />

erreportajearen bitartez (10/07/03).<br />

Beste al<strong>de</strong> batetik, 2010eko urrian, Raya Martin (Manila,<br />

1984) zuzendariaren Buenas noches España pelikularako<br />

sekuentzia batzuk grabatu ziren museoan. Hain zuzen ere,<br />

filmean Pilar López <strong>de</strong> Ayala eta Andrés Gertrudix aktoreek<br />

hartzen dute parte. 2010eko azaroan, Eusko Jaurlaritzako<br />

Turismo Sailaren eta Basquetourren “Euskadiko<br />

enbaxadoreak” publizitate-kanpainako iragarkiaren zati bat<br />

grabatu zen museoan eta, bertan, Igor Yebra dantzariak<br />

hartu zuen parte.<br />

Una <strong>de</strong> las mejores noticias para el museo en 2010<br />

fue la concesión <strong>de</strong>l premio a la Mejor Programación<br />

Artística en la segunda edición <strong>de</strong> los premios<br />

Descubrir el Arte, la revista <strong>de</strong> arte con mayor número<br />

<strong>de</strong> lectores en nuestro país. En la presentación sobre<br />

el museo, Javier Barón, conservador <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong> <strong>de</strong>l<br />

Prado, lo <strong>de</strong>finía como “un ejemplo <strong>de</strong> excepción.<br />

Des<strong>de</strong> su fundación, cuyo centenario se conmemoró<br />

hace dos años, el museo ha recibido el apoyo<br />

constante <strong>de</strong> la sociedad vasca y <strong>de</strong> sus coleccionistas,<br />

así como <strong>de</strong> las instituciones. Sería muy difícil<br />

encontrar otro ejemplo <strong>de</strong> un museo tan entrañado en<br />

su ciudad y en su territorio”. Refiriéndose al programa<br />

<strong>de</strong> exposiciones <strong>de</strong> los últimos años, <strong>de</strong>stacaba, entre<br />

otras muchas, las <strong>de</strong>dicadas a Caravaggio, Poussin,<br />

Rodin, Mujeres Impresionistas, Zurbarán, British Pop,<br />

Chillida, Artistas Vascos o las recientes, y exitosas,<br />

muestras <strong>de</strong>dicadas a Sorolla y Murillo. Por último,<br />

<strong>de</strong>dicaba a la gestión <strong>de</strong>l museo estas elogiosas<br />

palabras: “Esta compensada programación, don<strong>de</strong><br />

la colección propia cuenta como un activo <strong>de</strong> peso<br />

específico muy notable, es fruto <strong>de</strong> un planteamiento<br />

estrechamente vinculado con ella, y revela, por<br />

esto y por su continuidad a lo largo <strong>de</strong> los años, una<br />

consistencia excepcional”.<br />

Otro ejemplo <strong>de</strong> interés <strong>de</strong> los medios <strong>de</strong> comunicación<br />

lí<strong>de</strong>res en su sector por el museo fue la emisión <strong>de</strong>l<br />

programa matinal <strong>de</strong> fin <strong>de</strong> semana <strong>de</strong> la Ca<strong>de</strong>na Ser<br />

A vivir que son dos días, conducido por la periodista<br />

Montserrat Domínguez, el domingo 23 <strong>de</strong> mayo <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

el auditorio <strong>de</strong>l museo. Asistió numeroso público y<br />

participaron, entre otros, el lehendakari Patxi López<br />

y el alcal<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong> Iñaki Azkuna. Poco <strong>de</strong>spués, la<br />

exposición que el museo <strong>de</strong>dicó al modista Cristóbal<br />

Balenciaga <strong>de</strong>spertó el interés <strong>de</strong>l prestigioso<br />

programa Informe semanal <strong>de</strong> TVE, que, tomando<br />

como referencia la exposición, hizo un recorrido por<br />

la biografía y obra <strong>de</strong> Balenciaga en el reportaje<br />

“Balenciaga, el arquitecto <strong>de</strong> la moda” (03/07/10).<br />

En otro or<strong>de</strong>n <strong>de</strong> cosas, en octubre <strong>de</strong> 2010 se grabaron<br />

en el museo secuencias para la película Buenas noches<br />

España, <strong>de</strong>l director Raya Martin (Manila, 1984), con<br />

los actores Pilar López <strong>de</strong> Ayala y Andrés Gertrudix. En<br />

noviembre <strong>de</strong> 2010 se grabó también en el museo parte<br />

<strong>de</strong>l spot <strong>de</strong> la campaña publicitaria <strong>de</strong>l Gobierno Vasco,<br />

Departamento <strong>de</strong> Turismo y Basquetour, “Embajadores<br />

<strong>de</strong> Euskadi”, en el que participó el bailarín Igor Yebra.


Montserrat Domínguez, A vivir que son<br />

dos días irratsaioan elkarrizketa egiten<br />

Patxi López lehendakariari<br />

Montserrat Domínguez entrevista al<br />

lehendakari Patxi López en su programa<br />

radiofónico A vivir que son dos días<br />

Irratsaioko beste une bat. We are<br />

Standard tal<strong>de</strong>aren emanaldia<br />

Otro momento <strong>de</strong> la emisión radiofónica.<br />

Actuación <strong>de</strong> We are Standard<br />

Raya Martin zuzendaria eta<br />

Pilar López <strong>de</strong> Ayala aktorea,<br />

Buenas noches España<br />

filmaren grabaketan<br />

El director Raya Martin y la<br />

actriz Pilar López <strong>de</strong> Ayala<br />

durante el rodaje <strong>de</strong>l film<br />

Buenas noches España


Jarduerak<br />

Activida<strong>de</strong>s<br />

<strong>Museo</strong>aren gaueko<br />

irekiera, El Correo<br />

egunkariaren<br />

men<strong>de</strong>urrena<br />

ospatzeko<br />

Apertura nocturna<br />

<strong>de</strong>l museo en la<br />

celebración <strong>de</strong>l<br />

centenario <strong>de</strong>l<br />

diario El Correo<br />

Hitzaldien egitaraua ere bete-betea izan zen. Pradoko<br />

<strong>Museo</strong>aren Lagunak Fundazioaren zikloarekin hasi<br />

zen, BBK Fundazioaren babesarekin; hain zuzen ere,<br />

ziklo horren izenburua Argien Men<strong>de</strong>ko artea. Arte<br />

garaiki<strong>de</strong>aren iturriak, Pradoko <strong>Museo</strong>aren bitartez izan<br />

zen (10/01/13–10/03/03). Francisco Calvo Serraller,<br />

Peter Cherry, Andrés Úbeda <strong>de</strong> los Cobos, Javier<br />

González <strong>de</strong> Durana, Miguel Ángel Elvira, José Luis<br />

Díez, Sofía Rodríguez Bernis eta Jesús Urrea adituek<br />

XVIII. men<strong>de</strong>ko arteari buruz egin zuten berba. Urte<br />

amaieran, museoaren eta <strong>Bilbao</strong> Orkestra Sinfonikoaren<br />

arteko lanki<strong>de</strong>tza izan zen, eta horrek jarraipena eman<br />

zion Musika, hurbiletik helduen trebakuntza-zikloari,<br />

oraingoan, “Musikaren koloreak” gaiarekin. Jarduera<br />

hori sei saiotan egin zen (10/27, 11/03–10–17 eta<br />

12/01–15), Merce<strong>de</strong>s Albaina irakaslearen eskutik.<br />

Alberto Schommerren argazkiei eta Jesus Mari<br />

Lazkanoren margoei eskainitako erakusketei dagokienez,<br />

inauguratu aurreko asteburuetan, <strong>Museo</strong>aren<br />

Lagunentzako bisita gidatu esklusiboak programatu<br />

ziren, ateak itxita zirela. Gainera, museoaren babeslea<br />

<strong>de</strong>n El Correo egunkariaren men<strong>de</strong>urrena ospatzeko<br />

antolatu ziren ekitaldien artean, egunkari horretako<br />

irakurleei gonbita egin zitzaien Lazkanoren erakusketa<br />

gaueko ordutegian bisitatzeko (10/10/23).<br />

El programa <strong>de</strong> conferencias fue también intenso. Se<br />

inició con el ciclo <strong>de</strong> la Fundación Amigos <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong><br />

<strong>de</strong>l Prado y el patrocinio <strong>de</strong> la Fundación BBK titulado<br />

El arte <strong>de</strong>l Siglo <strong>de</strong> las Luces. Las fuentes <strong>de</strong>l arte<br />

contemporáneo a través <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong> <strong>de</strong>l Prado (13/01/10–<br />

03/03/10). Los expertos Francisco Calvo Serraller, Peter<br />

Cherry, Andrés Úbeda <strong>de</strong> los Cobos, Javier González<br />

<strong>de</strong> Durana, Miguel Ángel Elvira, José Luis Díez, Sofía<br />

Rodríguez Bernis y Jesús Urrea disertaron sobre el arte<br />

<strong>de</strong>l siglo XVIII. A finales <strong>de</strong> año, una nueva colaboración<br />

entre el museo y la Orquesta Sinfónica <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong> dio<br />

continuidad al ciclo <strong>de</strong> formación para adultos La<br />

música <strong>de</strong> cerca, esta vez con el tema “Los colores <strong>de</strong><br />

la música”, impartido en seis sesiones (27/10, 03–10–<br />

17/11 y 01–15/12) por la profesora Merce<strong>de</strong>s Albaina.<br />

Con motivo <strong>de</strong> la inauguración <strong>de</strong> las exposiciones<br />

<strong>de</strong>dicadas a las fotografías <strong>de</strong> Alberto Schommer y a<br />

las pinturas <strong>de</strong> Jesus Mari Lazkano se programaron<br />

visitas guiadas a puerta cerrada y exclusivas para<br />

Amigos <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong> durante el fin <strong>de</strong> semana previo a la<br />

inauguración. A<strong>de</strong>más, entre los actos organizados para<br />

la celebración <strong>de</strong>l centenario <strong>de</strong> El Correo, patrono <strong>de</strong>l<br />

museo, se incluyó una invitación a los lectores <strong>de</strong>l diario<br />

para visitar en horario nocturno (23/10/10) la exposición<br />

<strong>de</strong> Lazkano.


Balenciaga.<br />

Mugaren diseinua<br />

erakusketari buruz<br />

hirian jarritako<br />

ban<strong>de</strong>ratxoak<br />

Ban<strong>de</strong>rolas urbanas<br />

<strong>de</strong> la exposición<br />

Balenciaga. El<br />

diseño <strong>de</strong>l límite<br />

Bi erakusketa horiek aprobetxatuta, topaketa bana<br />

egin zen aipatutako artista bakoitzarekin (10/03/17<br />

eta 10/11/30, hurrenez hurren), euren lanen gakoetan<br />

eta inspirazio-iturrietan sakontzeko asmoz. Jarduera<br />

horietako lehenengoan, gainera, erakusketaren<br />

komisarioak hartu zuen parte, Alejandro Castellotek.<br />

Topaketa bi horien artean, Gonbidatua programaren<br />

barruan –Rubensen Deidamiaren bahiketa mihisea<br />

aurkeztu zen (10/04/12), Pradoko <strong>Museo</strong>ak margolari<br />

horren lanen inguruan daukan bilduma bikainekoa;<br />

horrekin batera, aipatutako mihisearen zirriborroa ere<br />

egon zen ikusgai, azken hau Bruselatik ekarria–, Pradoko<br />

<strong>Museo</strong>ko Pintura Flan<strong>de</strong>starraren eta Ipar Al<strong>de</strong>ko<br />

Eskoletako Pinturaren Kontserbazio Saileko buruak,<br />

Alejandro Vergarak, hitzaldia eman zuen (10/04/28);<br />

“Rubens eta Antzinaro klasikoa” izan zen hitzaldiaren<br />

izenburua eta Banco Santan<strong>de</strong>r Fundazioak babestu zuen.<br />

Udan, aldiz, Cristóbal Balenciagaren goi mailako<br />

joskintzako mo<strong>de</strong>loen erakusketarako (museoaren zenbait<br />

espaziotan egon zen banatuta), audio-gida sistema bat<br />

jarri zen publikoaren esku eta, modu horretan, ikusleek<br />

jostunari eta haren ibilbi<strong>de</strong>ari buruzko azalpenak entzun<br />

zitzaketen, erakusketa ikusten zuten bitartean. Erakusketa<br />

honen muntaia oso konplexua izan zenez, ezohiko bi<br />

irekiera-ekitaldi egin behar izan ziren, biak gauez; horrela,<br />

modu esklusiboan, <strong>Museo</strong>aren Lagunek inork baino<br />

lehenago gozatu ahal izan zuten une hartan ikusgai<br />

zeu<strong>de</strong>n bi erakusketekin: Balenciaga. Mugaren diseinua<br />

(10/05/08) eta Taurus. Mitotik erritualera (10/06/05).<br />

Gainera, Balenciagari buruzko erakusketa inauguratu<br />

aurreko ekitaldian, Balenciaga, beti al<strong>de</strong> iragankorrean<br />

dokumentala estreinatu zen museoko auditoriumean eta<br />

jen<strong>de</strong>ak gero ere ikusi ahal izan zuen lan hori, erakusketak<br />

iraun zuen bitartean.<br />

Esklusibotasun berberaz gozatu ahal izan zuten Lagunek,<br />

jardueren tailerretan parte hartzeko orduan: hain zuzen<br />

ere, al<strong>de</strong> batetik, argazkigintzari buruzko bi tailer antolatu<br />

ziren, Patxi Cobo argazkilari eta EHUko irakaslearen<br />

eskutik (10/03/10–12); eta bestetik, Ikebana loreapainketako<br />

eta Origami paper-tolestaketako teknika<br />

japoniarrei buruzko bi tailer eskaini ziren (10/11/20–27),<br />

Arte japoniarra Palacio Bilduman erakusketaren ekimenen<br />

barruan. Aipatutako erakusketa horrekin, museoak bat<br />

egin zuen Nihon Jaia kultura japoniarraren jaialdiaren<br />

bigarren edizioarekin, zeina Bilbon egin baitzen<br />

También con ocasión <strong>de</strong> estas dos muestras se<br />

organizaron sendos encuentros con cada uno <strong>de</strong> los dos<br />

artistas (17/03/10 y 30/11/10, respectivamente), con el<br />

objetivo <strong>de</strong> profundizar en las claves <strong>de</strong> su obra y sus<br />

fuentes <strong>de</strong> inspiración. En el primero participó, a<strong>de</strong>más,<br />

el comisario <strong>de</strong> la exposición, Alejandro Castellote.<br />

Entre ambos encuentros, el programa La Obra Invitada<br />

–que presentó el lienzo <strong>de</strong> Rubens El rapto <strong>de</strong> Deidamía<br />

(12/04/10), perteneciente a la magnífica colección <strong>de</strong><br />

obras que <strong>de</strong> ese pintor conserva el <strong>Museo</strong> <strong>de</strong>l Prado,<br />

y su boceto proce<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> Bruselas– fue el origen <strong>de</strong><br />

una conferencia impartida (28/04/10) por el jefe <strong>de</strong><br />

Conservación <strong>de</strong> Pintura Flamenca y Escuelas <strong>de</strong>l Norte<br />

<strong>de</strong>l <strong>Museo</strong> <strong>de</strong>l Prado, Alejandro Vergara, con el título<br />

“Rubens y la Antigüedad clásica”, patrocinada por la<br />

Fundación Banco Santan<strong>de</strong>r.<br />

En verano, sin embargo, para la muestra sobre los<br />

mo<strong>de</strong>los <strong>de</strong> alta costura <strong>de</strong> Cristóbal Balenciaga,<br />

distribuida en diferentes espacios <strong>de</strong>l museo, se puso<br />

a disposición <strong>de</strong>l público un sistema <strong>de</strong> audio-guía que<br />

recorría las distintas instalaciones con explicaciones<br />

sobre el modisto y su trayectoria. La complejidad <strong>de</strong>l<br />

montaje <strong>de</strong> esta exposición hizo recomendable organizar<br />

dos aperturas extraordinarias y en horario nocturno para<br />

que, <strong>de</strong> forma exclusiva, los Amigos <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong> pudieran<br />

ser los primeros en disfrutar <strong>de</strong> las exposiciones<br />

que se celebraban en ese momento: Balenciaga. El<br />

diseño <strong>de</strong>l límite (08/05/10) y Taurus. Del mito al ritual<br />

(05/06/10). A<strong>de</strong>más, en el pase previo <strong>de</strong> la exposición<br />

sobre Balenciaga se estrenó en el auditorio <strong>de</strong>l museo<br />

el documental Balenciaga, permanecer en lo efímero,<br />

que el público pudo ver <strong>de</strong>spués en el transcurso <strong>de</strong> la<br />

exposición.<br />

La misma exclusividad se aplicó a los Amigos para la<br />

participación en talleres <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s: dos talleres<br />

sobre fotografía, impartidos por el fotógrafo y profesor<br />

<strong>de</strong> la UPV Patxi Cobo (10–12/03/10), y dos talleres sobre<br />

las técnicas japonesas <strong>de</strong>l arreglo floral Ikebana y <strong>de</strong>l<br />

plegado <strong>de</strong> papel Origami (20–27/11/10), organizados en<br />

el marco <strong>de</strong> la exposición Arte japonés en la Colección<br />

Palacio, con la que el museo se unió a la segunda<br />

edición <strong>de</strong>l festival sobre cultura japonesa Nihon<br />

Jaia, que se <strong>de</strong>sarrolló en <strong>Bilbao</strong> (12–13–14/11/10).<br />

La muestra presentó una selección <strong>de</strong> cerca <strong>de</strong> ciento<br />

cincuenta piezas <strong>de</strong> arte japonés, pertenecientes a la


(10/11/12–13–14). Erakusketak arte japoniarreko ehun<br />

eta berrogeita hamar pieza inguru aurkeztu zituen, <strong>de</strong>nak<br />

ere men<strong>de</strong>bal<strong>de</strong>ko arteari buruz museoak duen Palacio<br />

Bildumakoak. Hirurehun piezak baino gehiagok osatua (bi<br />

heren baino gehiago arte japoniarrekoak dira), lan-multzo<br />

berezi hau 1953an eman zion dohaintzan museoari María<br />

<strong>de</strong> Arechavaleta andreak, José Palacio jaun bildumazale<br />

bilbotarraren oinor<strong>de</strong>koak, alegia.<br />

<strong>Museo</strong>en Nazioarteko Kontseiluaren (ICOM) helburua<br />

munduko natur eta kultur ondarearen kontserbazioa,<br />

mantenimendua eta komunikazioa da. 1946an sortutako<br />

gobernuz kanpoko erakun<strong>de</strong>a da. Parisen dauka egoitza, eta<br />

harreman formala dauka UNESCOrekin. 1977tik, maiatzaren<br />

18 bakoitzean, <strong>Museo</strong>en Nazioarteko Eguna ospatzen<br />

da mundu osoan eta, horretarako, Kontseiluak lema bat<br />

aukeratzen du, museoen lana gizartera hurbilarazteko.<br />

2010ean, “<strong>Museo</strong>ak gizarte-harmoniarako” izan zen<br />

aukeratutako lema. Efemeri<strong>de</strong>a ospatzeko, egun hartan,<br />

bisitari guztiak dohainik sartu ahal izan ziren museora, berdin<br />

bilduma iraunkorrera zein aldi baterako erakusketetara.<br />

Era berean, bisitariek opari bana jaso zuten, eta, gainera,<br />

<strong>Museo</strong>aren Lagunen txartelen zozketan parte hartu ahal<br />

izan zuten. Baina Kontseiluarekin izandako lanki<strong>de</strong>tza<br />

estuagoa izan zen 2010ean; izan ere, ICOM-Espainiak<br />

sektoreko profesional guztiei zuzendutako urteroko<br />

VI. Nazioarteko Topaketa irekia antolatu zuen Bilbon,<br />

gaurkotasun museografikoa ezagutzeko. Horretarako,<br />

Bizkaiko Foru Aldundiaren babesa jaso zuen. Inauguraziojardunaldia<br />

museoan izan zen, ekainaren 17an; bertan,<br />

Josune Ariztondo, Kulturako foru diputatuak, Rafael Azuar,<br />

ICOM-Espainia erakun<strong>de</strong>aren presi<strong>de</strong>nteak, eta Javier Viar,<br />

museoaren zuzendariak, ongietorria eman zien biltzarki<strong>de</strong>ei.<br />

<strong>Bilbao</strong> 700 Fundazioak, Bilboko Udalarekin lanki<strong>de</strong>tzan, berriz<br />

ere Gau Zuria antolatu zuen ekainaren 19an (larunbata);<br />

artez eta kulturaz betetako gau jen<strong>de</strong>tsua izan zen, hiri osoan<br />

zehar egin zena. Oraingo honetan, museoko zenbait espazio<br />

dantza garaiki<strong>de</strong>ko eszenatoki bihurtu ziren. Ordutegia<br />

20:30etik 02:00etara bitartekoa izan zen, eta sarrera<br />

doakoa izan zen. Egitarauaren barruan, zenbait emanaldi<br />

izan ziren (soloak, bikoteak eta boskoteak), Eva Bartomeu,<br />

Dani Pannulo, Sharon Fridman, Antonio Ruz eta Fernando<br />

Hurtadoren eskutik.<br />

Irailean, museoa La Risa <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong> umorezko literaturaren<br />

eta umore grafikoaren nazioarteko lehenengo asteko<br />

egoitzetako bat izan zen; hain zuzen ere, jaialdiak BBK<br />

Fundazioaren babesa izan zuen, eta irailaren 22tik 26ra<br />

bitartean egin zen.<br />

Gabonetan, eta bigarren urtez jarraian, museoak bat<br />

egin zuen Kultura Bonoaren ekimenarekin. Proiektu hori<br />

Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak jarri zuen martxan,<br />

kultur produktuen kontsumoa sustatzeko asmoz. Ekimenak<br />

arrakasta handia izan zuen.<br />

<strong>Museo</strong>arekin kolaboratzen duten beste erakun<strong>de</strong> batzuek ere<br />

ekitaldi korporatiboen egoitza gisa aukeratu zuten museoa.<br />

Honakoak nabarmentzen dira: museoaren babeslea <strong>de</strong>n<br />

Metro <strong>Bilbao</strong>k barne-bilera bat egin zuen bertan (10/03/15);<br />

museoaren nagusi sortzailea <strong>de</strong>n Bilboko Udalak Europar<br />

Batasuneko enbaxadoreei ongietorria egiteko ekitaldia<br />

antolatu zuen (10/04/27), Iñaki Azkuna alkatea bertan<br />

zela; museoaren nagusi sortzailea <strong>de</strong>n Eusko Jaurlaritzak<br />

Etxebizitza Saileko zenbait jardunaldi antolatu zituen<br />

(10/05/27–28); museoaren enpresa laguna <strong>de</strong>n La Caixak<br />

bere liburu korporatiboa aurkeztu zuen bertan (10/07/14);<br />

eta Club Cocherito <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong> zezenketa-klubak bere<br />

men<strong>de</strong>urreneko ospakizunei amaiera emateko ekitaldia<br />

egin zuen bertan (10/11/11).<br />

<strong>Museo</strong>a ezagutzera eta bertako erakusketak bisitatzera<br />

etorri ziren pertsona ospetsuen artean, honakoak<br />

nabarmendu nahi ditugu: José Manuel Durão Barroso,<br />

Europako Batzor<strong>de</strong>aren presi<strong>de</strong>ntea; Ángeles González-<br />

Sin<strong>de</strong>, Espainiako Kultura ministroa; Ignacio Sánchez Galán,<br />

Iberdrolako presi<strong>de</strong>ntea; Álvaro Siza, arkitektoa; Robert<br />

Krier, arkitektoa; Fernando Botero, margolaria; Kirmen Uribe,<br />

idazlea; Igor Yebra, dantzaria; eta Bruno Delaye, Frantziako<br />

Colección Palacio <strong>de</strong> arte oriental <strong>de</strong>l museo. Formado<br />

por más <strong>de</strong> trescientas piezas, <strong>de</strong> las que más <strong>de</strong> dos<br />

tercios son <strong>de</strong> arte japonés, este singular conjunto <strong>de</strong><br />

obras fue donado al museo en 1953 por doña María <strong>de</strong><br />

Arechavaleta, here<strong>de</strong>ra <strong>de</strong>l coleccionista bilbaíno don<br />

José Palacio.<br />

El Consejo Internacional <strong>de</strong> <strong>Museo</strong>s (ICOM) tiene como<br />

objetivo la conservación, mantenimiento y comunicación<br />

<strong>de</strong>l patrimonio natural y cultural <strong>de</strong>l mundo. Creado en<br />

1946, es una organización no gubernamental con se<strong>de</strong><br />

en París y mantiene una relación formal con UNESCO.<br />

Des<strong>de</strong> 1977 cada 18 <strong>de</strong> mayo se celebra en todo el<br />

mundo el Día Internacional <strong>de</strong> los <strong>Museo</strong>s y para ello<br />

el Consejo escoge un lema con el objetivo <strong>de</strong> acercar la<br />

labor <strong>de</strong> los museos a la sociedad. En 2010 el elegido<br />

fue “<strong>Museo</strong>s para la armonía social”. Con motivo <strong>de</strong> la<br />

efeméri<strong>de</strong>, en esa jornada el museo facilitó la entrada<br />

gratuita a todos sus visitantes, tanto para su colección<br />

permanente como para las muestras temporales<br />

vigentes. Así mismo, los visitantes recibieron un<br />

obsequio y, a<strong>de</strong>más, pudieron participar en el sorteo <strong>de</strong><br />

carnés <strong>de</strong> Amigo <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong>. Pero la colaboración con el<br />

Consejo fue en 2010 más estrecha, pues ICOM-España<br />

convocó en <strong>Bilbao</strong> el VI Encuentro Internacional anual<br />

abierto a todos los profesionales <strong>de</strong>l sector para conocer<br />

la actualidad museográfica y contó para ello con el<br />

patrocinio <strong>de</strong> la Diputación Foral <strong>de</strong> Bizkaia. La jornada<br />

inaugural tuvo lugar en el museo el 17 <strong>de</strong> junio y en<br />

ella Josune Ariztondo, diputada foral <strong>de</strong> Cultura, Rafael<br />

Azuar, presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> ICOM-España, y Javier Viar, director<br />

<strong>de</strong>l museo, dieron la bienvenida a los congresistas.<br />

La Fundación <strong>Bilbao</strong> 700 en colaboración con el<br />

Ayuntamiento <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong> repitió la organización <strong>de</strong> La<br />

Noche Blanca el sábado 19 <strong>de</strong> junio, una concurrida<br />

noche <strong>de</strong> arte y cultura por toda la ciudad. En esta<br />

ocasión, diversos espacios <strong>de</strong>l museo se convirtieron en<br />

escenario <strong>de</strong> danza contemporánea. El horario fue <strong>de</strong><br />

20.30 a 2.00 horas y la entrada, gratuita. El programa<br />

incluyó las actuaciones (solos, dúos y quintetos) <strong>de</strong> Eva<br />

Bartomeu, Dani Pannulo, Sharon Fridman, Antonio Ruz<br />

y Fernando Hurtado.<br />

Ya en septiembre el museo fue una <strong>de</strong> las se<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la<br />

primera semana internacional <strong>de</strong> literatura <strong>de</strong> humor y<br />

humor gráfico, La Risa <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong>, que tuvo lugar con el<br />

patrocinio <strong>de</strong> la Fundación BBK entre el 22 y el 26 <strong>de</strong><br />

septiembre.<br />

En el periodo navi<strong>de</strong>ño, el museo se adhirió por segundo<br />

año consecutivo a la iniciativa Bono Cultura que el<br />

Departamento <strong>de</strong> Cultura <strong>de</strong>l Gobierno Vasco puso<br />

en marcha con gran éxito con el fin <strong>de</strong> incentivar el<br />

consumo <strong>de</strong> productos culturales.<br />

Otras entida<strong>de</strong>s colaboradoras con el museo también<br />

lo eligieron como se<strong>de</strong> para sus actos corporativos.<br />

Destacan éstos: Metro <strong>Bilbao</strong>, patrono <strong>de</strong>l museo,<br />

celebró una reunión interna (15/03/10); el Ayuntamiento<br />

<strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong>, patrono fundador <strong>de</strong>l museo, organizó un<br />

acto <strong>de</strong> bienvenida a los embajadores <strong>de</strong> la Unión<br />

Europea (27/04/10) con presencia <strong>de</strong>l alcal<strong>de</strong> Iñaki<br />

Azkuna; el Gobierno Vasco, patrono fundador <strong>de</strong>l museo,<br />

organizó varias jornadas <strong>de</strong>l Departamento <strong>de</strong> Vivienda<br />

(27–28/05/10); La Caixa, empresa amiga <strong>de</strong>l museo,<br />

presentó su libro corporativo (14/07/10); y el taurino<br />

Club Cocherito <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong> celebró el evento <strong>de</strong> clausura<br />

<strong>de</strong> su centenario (11/11/10).<br />

Entre las numerosas personalida<strong>de</strong>s que se acercaron a<br />

conocer el museo y visitar sus exposiciones queremos<br />

<strong>de</strong>stacar las siguientes: José Manuel Durão Barroso,<br />

presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> la Comisión Europea; Ángeles González-<br />

Sin<strong>de</strong>, ministra <strong>de</strong> Cultura <strong>de</strong> España; Ignacio Sánchez<br />

Galán, presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> Iberdrola; Álvaro Siza, arquitecto;<br />

Robert Krier, arquitecto; Fernando Botero, pintor; Kirmen<br />

Uribe, escritor; Igor Yebra, bailarín; y Bruno Delaye,<br />

embajador <strong>de</strong> Francia.


enbaxadorea.<br />

(Goian) Patxi Cobo argazkilariarekin egindako tailerra<br />

(Arriba) Taller con el fotógrafo Patxi Cobo<br />

(Goian) Ikebana tailerra Eiko Kishi maistrarekin<br />

(Arriba) Taller <strong>de</strong> Ikebana con la maestra Eiko Kishi<br />

(Erdian) Josune Ariztondo, Kulturako foru diputatua; Rafael Azuar, ICOM Espainiako<br />

presi<strong>de</strong>ntea; eta Javier Viar, museoaren zuzendaria, <strong>Museo</strong>grafiaren arloko<br />

Gaurkotasunari buruzko Nazioarteko VI. Topaketaren aurkezpenean<br />

(Centro) Josune Ariztondo, diputada foral <strong>de</strong> Cultura; Rafael Azuar, presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong><br />

ICOM España; y Javier Viar, director <strong>de</strong>l museo, en la presentación <strong>de</strong>l VI Encuentro<br />

Internacional Actualidad en <strong>Museo</strong>grafía<br />

(Behean) Ángeles González-Sin<strong>de</strong>, Espainiako Kultura ministroa, Balenciaga. Mugaren<br />

diseinua erakusketa bisitatzen<br />

(Abajo) Ángeles González-Sin<strong>de</strong>, ministra <strong>de</strong> Cultura <strong>de</strong> España, visitando la<br />

exposición Balenciaga. El diseño <strong>de</strong>l límite<br />

(Erdian) Dantza museoan, Gau Zurian<br />

(Centro) Danza en el museo en La Noche Blanca<br />

(Behean) Lazkanori buruzko erakusketa. Ezkerretik eskuinera: Iñaki Azkuna, Bilboko<br />

alkatea; Blanca Urgell, Kultura sailburua; Jesus Mari Lazkano; José Luis <strong>Bilbao</strong>,<br />

Bizkaiko ahaldun nagusia; Javier Viar, museoaren zuzendaria; eta Juan Mari Sáenz <strong>de</strong><br />

Buruaga, BBKren zuzendari nagusia<br />

(Abajo) Exposición Lazkano. De izda. a dcha.: Iñaki Azkuna, alcal<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong>;<br />

Blanca Urgell, consejera <strong>de</strong> Cultura; Jesus Mari Lazkano; José Luis <strong>Bilbao</strong>, diputado<br />

general <strong>de</strong> Bizkaia; Javier Viar, director <strong>de</strong>l museo; y Juan Mari Sáenz <strong>de</strong> Buruaga,<br />

director general <strong>de</strong> BBK


Zinemateka<br />

2010ean, atzera begirako ziklo hauek eskaini ziren:<br />

70eko hamarkadako zinema iparramerikarra (09/12/02–<br />

10/01/09), Werner Herzog (10/01/15–10/03/05 eta<br />

10/03/12–10/05/22), François Truffaut (10/05/28–<br />

10/08/07), Jørgen Leth (10/08/13–10/10/02), Francisco<br />

Regueiro (10/10/08–10/11/20), Zinebi 52 (10/11/22–<br />

10/11/27) eta Jacques Tati (10/12/03–10/12/18).<br />

Egitarauaren osagarri gisa, solasaldia egin zen Jørgen<br />

Lethekin eta, bertan, Olatz González Abrisketak, Santos<br />

Zunzuneguik eta Luis Eguiraunek hartu zuten parte<br />

(10/10/01). Era berean, beste solasaldi bat egin zen<br />

Francisco Regueirorekin eta Santos Zunzunegui ere bertan<br />

izan zen, parte hartzen (10/11/05).<br />

Urtea amaitzean, Zinematekak amaitutzat jo zituen<br />

museoan egindako jarduerak; beraz, labur bada ere,<br />

komeni da Zinematekaren historia gogoratzea. Bilboko<br />

Arte E<strong>de</strong>rren <strong>Museo</strong>ko Zinemateka 1983. urtean<br />

inauguratu zen, eta, geroztik, José Julián Bakedanok,<br />

museoaren zuzendarior<strong>de</strong>ak, zuzendu zuen. Zinematekaren<br />

hasierako helburua zinema arte bisual gisa integratzea<br />

izan zen, bai eta kultura zinematografikoa hedatzeko<br />

zerbitzu egonkorra eskaintzea ere. Hasieran, proiekzioak<br />

56 butakako areto txiki batean egiten ziren eta, 2001eko<br />

abenduan, museoa eraberritu ostean, 206 butaka<br />

dituen oraingo auditoriuma erabiltzen hasi zen. Metro<br />

<strong>Bilbao</strong> babesle esklusibo gisa sartu zen orduan. Ordutik,<br />

eta hogeita zortzi urtez, ehun mila erabiltzailek baino<br />

gehiagok gozatu dute bertako proiekzioekin. 2010ean,<br />

Alhóndiga<strong>Bilbao</strong> inauguratu zen, hiri erdian dagoen kultur<br />

ekipamendu berria –hain zuzen ere, Alhóndiga<strong>Bilbao</strong><br />

proiektua museoan aurkeztu zen 2009. urtearen hasieran–.<br />

Horrek hausnarketa piztu zuen eta, ondorioz, aisialdi eta<br />

kultur eskaintza berriro antolatu behar izan zen. Hori<br />

<strong>de</strong>la eta, egokitzat jo zen ikus-entzunezko programazioa<br />

Alhóndiga<strong>Bilbao</strong>n eskaintzea, eta bertara eramatea gure<br />

museoak eskaintzen zuen Zinemateka zerbitzua. 2010.<br />

urtea amaitzean, amaitutzat jo zen museoko proiekzio<br />

zinematografikoen programazio egonkorra, eta jarduera<br />

hori, indar berriz, Alhóndiga<strong>Bilbao</strong>ren jardueren parte<br />

izatera pasatu zen.<br />

Hezkuntza<br />

Bilboko Arte E<strong>de</strong>rren <strong>Museo</strong>aren eskola-programek<br />

erantzun zabala ematen diete hezkuntza sistemako<br />

maila guztiei eta, artelanen aurrean, elkarrizketa eta<br />

hausnarketa ahalbi<strong>de</strong>tzen duen hezkuntza-tresna gisa<br />

agertzen dira, bai eta ikasleen artean trebetasun sozialak<br />

eta ezagutza garatzeko bitarteko gisa ere.<br />

Hezkuntza zentroei eta zenbait kolektibori zuzenduta<br />

dau<strong>de</strong>n eta bilduma iraunkorretik egiten diren ibilbi<strong>de</strong><br />

didaktikoekin batera, <strong>Museo</strong>a Deskubritu programa<br />

didaktikoak familientzako jarduerak eskaintzen ditu,<br />

museoa modu atsegin eta parte-hartzailean ezagutu<br />

ahal izateko. 2010ean, BBK Fundazioaren eta Gaztedi<br />

Planaren babesarekin, eskaintza handitu egin zen, eta,<br />

guztira, hamazortzi jarduera eskaini ziren: <strong>Museo</strong>a<br />

dantzan, Eman <strong>de</strong>nbora <strong>de</strong>nborari, Imajinatu museo bat!,<br />

Txoria kaiolan, Musika entzuten da, Bazatoz nirekin?,<br />

Irudiak mugimenduan, Gabonak museoan, Animalia<br />

kontuak, Bilatu zure espazioa!, Kontadazu istorio bat!,<br />

Zer kontatzen didazu!, Eszenan sartzen gara!, Urtaroak,<br />

Animaliak parkean, Berrerabil ditzagun hondakinak!, Jolas<br />

optikoak eta Laburrak familian.<br />

Era berean, jarduera zehatzak egiten dira ikusmen<br />

arazoak edo zailtasun kognitiboak dituzten pertsonentzat,<br />

edo gizarteratze programetan dau<strong>de</strong>nentzat. Iberdrola<br />

eta ONCErekin lanki<strong>de</strong>tzan, ikusmen urritasuna duten<br />

pertsonei bilduma ezagutzeko aukera ematen zaie;<br />

horretarako, ordubeteko ibilaldia egiten da museoko<br />

aretoetatik, eta zenbait material eta teknika artistikotara<br />

ukimen bi<strong>de</strong>z hurbiltzeko aukera ematen duen<br />

esperimentazio-espazio bat ere eskaintzen da. Era berean,<br />

lau eskultura ukitu ahal izaten dituzte, neurriak, formak,<br />

ehundurak eta materialak aztertu ditzaten. Beste al<strong>de</strong><br />

batetik, Iberdrola eta Gorabi<strong>de</strong>rekin dugun lanki<strong>de</strong>tzari<br />

Cinemateca<br />

Durante el año 2010 se ofrecieron los siguientes ciclos<br />

retrospectivos: Cine norteamericano <strong>de</strong> los años 70<br />

(02/12/09–09/01/10), Werner Herzog (15/01/10–<br />

05/03/10 y 12/03/10–22/05/10), François Truffaut<br />

(28/05/10–07/08/10), Jørgen Leth (13/08/10–02/10/10),<br />

Francisco Regueiro (08/10/10–20/11/10), Zinebi 52<br />

(22/11/10–27/11/10) y Jacques Tati (03/12/10–<br />

18/12/10). Como complemento a la programación,<br />

tuvieron lugar un coloquio con Jørgen Leth, con la<br />

participación <strong>de</strong> Olatz González Abrisketa, Santos<br />

Zunzunegui y Luis Eguiraun (01/10/10) y otro con<br />

Francisco Regueiro con la participación <strong>de</strong> Santos<br />

Zunzunegui (05/11/10).<br />

Al finalizar el año, la Cinemateca cesó su actividad en el<br />

museo y conviene aquí recordar, aunque sea brevemente,<br />

su historia. La Cinemateca <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong> <strong>de</strong> <strong>Bellas</strong> <strong>Artes</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong> se inauguró en 1983 y <strong>de</strong>s<strong>de</strong> entonces estuvo<br />

dirigida por José Julián Bakedano, subdirector <strong>de</strong>l<br />

museo. Su creación obe<strong>de</strong>ció a los propósitos <strong>de</strong> integrar<br />

el cine como un arte visual y <strong>de</strong> ofrecer un servicio<br />

estable <strong>de</strong> difusión <strong>de</strong> la cultura cinematográfica. En los<br />

inicios, las proyecciones tenían lugar en una pequeña<br />

sala <strong>de</strong> 56 butacas y, tras la reforma <strong>de</strong>l museo, en<br />

diciembre <strong>de</strong> 2001, se trasladaron al auditorio actual<br />

<strong>de</strong> 206 butacas. Metro <strong>Bilbao</strong> se incorporó entonces<br />

como patrocinador exclusivo. Des<strong>de</strong> esa fecha, y a lo<br />

largo <strong>de</strong> veintiocho años <strong>de</strong> actividad, más <strong>de</strong> cien mil<br />

usuarios han disfrutado <strong>de</strong> las proyecciones. En 2010 la<br />

inauguración <strong>de</strong> Alhóndiga<strong>Bilbao</strong>, un nuevo equipamiento<br />

cultural en el centro <strong>de</strong> la ciudad –cuyo proyecto fue<br />

presentado precisamente en el museo a comienzos <strong>de</strong><br />

2009–, obligó a una reflexión y, consecuentemente, a<br />

una reorganización <strong>de</strong> la oferta <strong>de</strong> ocio y cultura. Por ese<br />

motivo se estimó conveniente concentrar la programación<br />

audiovisual en Alhóndiga<strong>Bilbao</strong> y trasladar a ese espacio<br />

el servicio <strong>de</strong> cinemateca que venía ofreciendo nuestro<br />

museo. Al finalizar 2010 cesó la programación estable<br />

<strong>de</strong> proyecciones cinematográficas en el museo, actividad<br />

que, con nuevo impulso, pasó a formar parte <strong>de</strong> la<br />

actividad <strong>de</strong> Alhóndiga<strong>Bilbao</strong>.<br />

Educación<br />

Los programas escolares <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong> <strong>de</strong> <strong>Bellas</strong> <strong>Artes</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>Bilbao</strong> dan una amplia respuesta a todos los niveles <strong>de</strong>l<br />

sistema educativo y se ofrecen como una herramienta<br />

educativa que hace posible el diálogo y la reflexión<br />

ante las obras <strong>de</strong> arte y como un medio para <strong>de</strong>sarrollar<br />

habilida<strong>de</strong>s sociales y generar conocimiento en los<br />

alumnos.<br />

Junto a los itinerarios didácticos por la colección<br />

permanente dirigidos a centros educativos y a diversos<br />

colectivos, el programa didáctico Descubre el <strong>Museo</strong><br />

ofrece activida<strong>de</strong>s familiares para conocer el museo<br />

<strong>de</strong> una manera amena y participativa. En 2010, con el<br />

apoyo <strong>de</strong> la Fundación BBK y su Plan Gaztedi, la oferta<br />

se incrementó hasta un total <strong>de</strong> dieciocho activida<strong>de</strong>s: El<br />

museo en danza, Tiempo al tiempo, ¡Imagina un museo!,<br />

El pájaro en la jaula, Suena la música, ¿Me acompañas?,<br />

Imágenes en movimiento, La Navidad en el museo,<br />

Esto va <strong>de</strong> animales, ¡Busca tu espacio!, ¡Cuéntame<br />

una historia!, ¡Qué me cuentas!, ¡Nos metemos en<br />

escena!, Las estaciones <strong>de</strong>l año, Animales en el parque,<br />

¡Reutilicemos los residuos!, Juegos ópticos y Cortos en<br />

familia.<br />

Para personas con dificulta<strong>de</strong>s visuales o cognitivas, o<br />

en programas <strong>de</strong> inserción social, se realizan activida<strong>de</strong>s<br />

específicas. En colaboración con Iberdrola y ONCE<br />

se ofrece a las personas con discapacidad visual la<br />

posibilidad <strong>de</strong> conocer la colección a través <strong>de</strong> un<br />

recorrido por las salas <strong>de</strong>l museo <strong>de</strong> una hora <strong>de</strong> duración<br />

y <strong>de</strong> un espacio <strong>de</strong> experimentación especialmente<br />

pensado para un acercamiento táctil a una serie <strong>de</strong><br />

materiales y técnicas artísticas, y a cuatro esculturas<br />

que permiten analizar el tamaño, la forma, la textura y<br />

el material. Por su parte, la colaboración con Iberdrola


esker, urritasun intelektuala duten pertsonei egokitutako<br />

bisita azalduak egin daitezke. Gizarteratze programetan<br />

ari diren pertsonei zuzendutako bisitetan ere helburu<br />

bera bilatzen da; izan ere, bisita interesgarri eta<br />

atsegina eskaini nahi zaie, interes eta itxaropen zehatzei<br />

egokitutako metodologia erabiliz.<br />

Jarduera egonkor horiez gain, 2010ean lanki<strong>de</strong>tza eman<br />

zen Eskolako Agenda 21 programan, eta, gainera, Ura<br />

museoan eta Berrerabil ditzagun hondakinak! programak<br />

ere jarri ziren abian. Ez da ahaztu behar, gainera,<br />

2009an Europa, Bilboko Arte E<strong>de</strong>rren <strong>Museo</strong>an izeneko<br />

esperientzia jarri zela martxan, lehen aldiz. Bertan,<br />

bildumako zortzi lan abiapuntu gisa hartuta, Europako<br />

historiari eta kulturari buruzko hausnarketa bultzatu nahi<br />

da. Aste Santuan, eta aurreko urteko <strong>de</strong>ialdiak izan zuen<br />

arrakastaren ondorioz, Animaziozko zazpi egun izeneko<br />

jarduera programatu zen 13 eta 18 urte bitarteko publiko<br />

gaztearentzat. Azkenik, aldi baterako erakusketen haritik,<br />

argazkigintzari, modari eta pinturari buruzko bisita<br />

azalduak eta heziketa-tailerrak egin ziren.<br />

y Gorabi<strong>de</strong> hace posible la puesta en marcha <strong>de</strong> visitas<br />

comentadas adaptadas a personas con discapacidad<br />

intelectual. El mismo objetivo <strong>de</strong> una visita interesante<br />

y amena con una metodología adaptada a intereses<br />

y expectativas concretos se aplica en las visitas para<br />

personas en programas <strong>de</strong> inserción social.<br />

A<strong>de</strong>más <strong>de</strong> estas activida<strong>de</strong>s estables, en 2010 se<br />

colaboró con el programa Agenda 21 Escolar con otras<br />

como El agua en el museo y ¡Reutilizemos los residuos!,<br />

a las que se suma la experiencia Europa en el <strong>Museo</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>Bellas</strong> <strong>Artes</strong> <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong>, que se puso en marcha en<br />

2009 por vez primera. En ella ocho obras <strong>de</strong> la colección<br />

dan pie a una reflexión sobre la historia y la cultura<br />

europeas. Para el público joven <strong>de</strong> entre 13 y 18 años<br />

se programó en Semana Santa, <strong>de</strong>bido al éxito <strong>de</strong> la<br />

convocatoria <strong>de</strong>l año anterior, una actividad específica<br />

<strong>de</strong>nominada Siete días <strong>de</strong> animación. Por último,<br />

las exposiciones temporales dieron lugar a visitas<br />

comentadas y talleres educativos centrados<br />

en la fotografía, la moda y la pintura.<br />

Bildumaren inguruko<br />

jarduera didaktikoak<br />

Activida<strong>de</strong>s didácticas<br />

en la colección


<strong>Museo</strong>aren lagunei eta ki<strong>de</strong> korporatiboei<br />

eskerrak emateko iragarkiak, El Correo eta<br />

Deia egunkarietan argitaratua<br />

Anuncios <strong>de</strong> agra<strong>de</strong>cimiento a los amigos<br />

y a miembros corporativos <strong>de</strong>l museo<br />

publicado en los diarios Deia y El Correo


Aurrerapena<br />

2011n, lau erakusketa handi egingo dira. Lehenengo<br />

eta behin, BBK Fundazioaren babespean egiten direnak:<br />

urte hasieran, Gehiago dago zugan. Emakumeari<br />

buruzko irudiak Erdi Aroan (XIII–XV. men<strong>de</strong>ak)<br />

(11/02/07–11/05/15); gero, Urre sakratua. Kolonbiako<br />

arte prehispanikoa (11/06/06–11/09/04); eta, azkenik,<br />

Antonio López (11/10/06–12/01/22). Horietako<br />

lehenengoa ekoizpen propioko erakusketa da, eta<br />

emakumeak gizartean eta artean duen rolari buruzko<br />

ikerketen gaineko ekarpena egiteko asmoz planteatu<br />

da. Hori horrela, museoak lehenago antolatutako beste<br />

erakusketa batzuen ildotik doa: 2001ean egindako<br />

Emakume inpresionistak. Beste begirada bat eta<br />

2007an antolatutako Kiss Kiss, Bang Bang erakusketei<br />

buruz ari gara, hain zuzen ere. Kasu honetan,<br />

emakumeak Erdi Aroan zuen irudiaren berri ematen<br />

digu erakusketak, eta, horretarako, ibilbi<strong>de</strong> harrigarria<br />

egiten da zenbait objektu artistikoren ikonografiatik.<br />

Beste al<strong>de</strong> batetik, Urre sakratua museoak<br />

arkeologiaren inguruan egingo duen lehenengo<br />

erakusketa handia da. Erakusketa hau urregintza<br />

prehispanikoko berrehun pieza baino gehiagoko multzo<br />

baliotsu batean oinarrituko da. Pieza horiek Bogotáko<br />

Urrearen <strong>Museo</strong>tik ekarriko dira, eta, hain zuzen ere,<br />

museo horrek erakusketa honen aurrekari moduko bat<br />

egin zuen 1972an. Udazkenean, Madrilgo Thyssen-<br />

Bornemisza <strong>Museo</strong>arekin lanki<strong>de</strong>tzan, lehenengo<br />

Madrilen eta gero Bilbon, dagoeneko jakin-min<br />

handia pizten ari <strong>de</strong>n erakusketa aparta aurkeztuko<br />

da. Zehatzago esateko, Antonio Lópezi buruzko<br />

erakusketa izango da, kontuan hartu behar baita bera<br />

gure garaiko artista espainiarrik miretsienetakoa<br />

<strong>de</strong>la. Erakusketa handi horiez gain, Matta ere aipatu<br />

behar da (11/05/16–11/08/21). Valentziako IVAMekin<br />

koprodukzioan, erakusketa horrek surrealismoko<br />

or<strong>de</strong>zkaririk esanguratsuenetako baten hogeita hamar<br />

koadro inguru bilduko ditu.<br />

Gainera, museoak hurbilen dituen artistei begira<br />

jarraituko du. Horretarako, Daniel Tamayo. Alegiak<br />

(11/03/14–11/06/12) antolatuko du, 2000 eta 2010.<br />

urteen artean egindako hogei bat margoekin, <strong>de</strong>nak ere<br />

neurri ertain eta handikoak, eta, gehienak, inoiz erakutsi<br />

gabeak. Bertan, Tamayoren figurazio pertsonalaz<br />

gozatu ahal izango da; hain zuzen ere, figurazio hori<br />

objektu-izaera duten formen geometrizazioan eta<br />

kromatismo biziko tinta lauetan dago oinarrituta.<br />

Argazkigintza maite dutenek beste hitzordu bat izango<br />

dute aurten, New Topographics erakusketari esker<br />

(11/10/17–12/01/08). Bertan, 1975ean New Yorken<br />

egindako izen bereko erakusketa mitikoa berrikusteko<br />

proposamena egingo da; izan ere, erakusketa hark goitik<br />

behera aldatu zuen Ipar Amerikako argazkigintza arloko<br />

paisaien kontzeptu estetikoa.<br />

Espero <strong>de</strong>zagun egitarau hau eta museoaren gainerako<br />

jarduerak zure gustukoak izatea eta urtean zehar gure<br />

ondoan izatea.<br />

Avance<br />

En 2011 están previstas cuatro gran<strong>de</strong>s muestras.<br />

En primer lugar, las celebradas con el patrocinio<br />

<strong>de</strong> la Fundación BBK: a comienzos <strong>de</strong> año, Hay<br />

más en ti. Imágenes <strong>de</strong> la mujer en la Edad Media<br />

(siglos XIII–XV) (07/02/11–15/05/11); <strong>de</strong>spués, Oro<br />

sagrado. Arte prehispánico <strong>de</strong> Colombia (06/06/11–<br />

04/09/11); y por último Antonio López (06/10/11–<br />

22/01/12). La primera, <strong>de</strong> producción propia, se<br />

plantea con la intención <strong>de</strong> contribuir a los estudios<br />

sobre el papel <strong>de</strong> la mujer en la sociedad y en<br />

el arte. En ese sentido, sigue la línea <strong>de</strong> otras<br />

muestras organizadas por el museo con anterioridad:<br />

Mujeres impresionistas. La otra mirada, celebrada<br />

en 2001, y Kiss Kiss, Bang Bang, en 2007. En este<br />

caso, presenta la imagen <strong>de</strong> la mujer en la Edad<br />

Media a través <strong>de</strong> un sorpren<strong>de</strong>nte recorrido por<br />

la iconografía <strong>de</strong> diversos objetos artísticos. Por<br />

su parte, Oro sagrado es la primera gran muestra<br />

arqueológica <strong>de</strong>l museo, en este caso centrada en<br />

un valioso conjunto <strong>de</strong> más <strong>de</strong> doscientas piezas<br />

<strong>de</strong> orfebrería prehispánica, proce<strong>de</strong>nte <strong>de</strong>l <strong>Museo</strong><br />

<strong>de</strong>l Oro <strong>de</strong> Bogotá, que tuvo en el propio museo<br />

un prece<strong>de</strong>nte ya lejano en 1972. En otoño, la<br />

colaboración con el <strong>Museo</strong> Thyssen-Bornemisza<br />

<strong>de</strong> Madrid hará posible la presentación, primero<br />

en Madrid y luego en <strong>Bilbao</strong>, <strong>de</strong> una excepcional<br />

exposición, que ya está causando gran expectación,<br />

sobre Antonio López, uno <strong>de</strong> los artistas españoles<br />

más admirados <strong>de</strong> nuestro tiempo. A estas<br />

tres gran<strong>de</strong>s citas expositivas se suma Matta<br />

(16/05/11–21/08/11), que, en coproducción con el<br />

IVAM <strong>de</strong> Valencia, reunirá una treintena <strong>de</strong> cuadros<br />

<strong>de</strong> gran formato <strong>de</strong> uno <strong>de</strong> los representantes más<br />

significativos <strong>de</strong>l surrealismo.<br />

A<strong>de</strong>más, el museo continuará con su atención<br />

a lo más cercano con Daniel Tamayo. Fabulario<br />

(14/03/11–12/06/11), una muestra con una veintena<br />

<strong>de</strong> pinturas <strong>de</strong> mediano y gran formato realizadas<br />

entre los años 2000 y 2010 y, en su mayoría, no<br />

expuestas con anterioridad, que recogen la personal<br />

figuración <strong>de</strong> Tamayo basada en la geometrización<br />

<strong>de</strong> las formas <strong>de</strong> carácter objetual y las tintas<br />

planas <strong>de</strong> intenso cromatismo. Los aficionados a la<br />

fotografía tendrán una nueva cita este año con New<br />

Topographics (17/10/11–08/01/12), que propone<br />

ahora revisitar la mítica exposición homónima<br />

celebrada en 1975 en Nueva York y que cambió<br />

el concepto estético <strong>de</strong>l paisajismo fotográfico<br />

norteamericano.<br />

Confiamos en que este programa, junto con el resto<br />

<strong>de</strong> la actividad <strong>de</strong>l museo, sea <strong>de</strong> tu agrado y nos<br />

acompañes a lo largo <strong>de</strong>l año.


Argazkia/Foto: Visión Angular<br />

Fundazioa<br />

Patronos <strong>de</strong>l museo<br />

Nagusi sortzaileak<br />

Patronos fundadores<br />

Bilboko Udala<br />

Ayuntamiento <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong><br />

Bizkaiko Foru Aldundia<br />

Diputación Foral <strong>de</strong> Bizkaia<br />

Eusko Jaurlaritza<br />

Gobierno Vasco<br />

Babesleak<br />

Patronos<br />

BBVA<br />

DEIA<br />

EITB<br />

El Correo<br />

El Corte Inglés<br />

Fundación <strong>Bilbao</strong> Bizkaia Kutxa<br />

Iberdrola<br />

Metro <strong>Bilbao</strong><br />

Enpresa laguntzaileak<br />

Empresas colaboradoras<br />

Ca<strong>de</strong>na Ser<br />

Euskaltel, S. A.<br />

Fundación Banco Santan<strong>de</strong>r<br />

Manterola División Arte<br />

Enpresa lagunak<br />

Empresas amigas<br />

Alse<br />

Aurtenetxea, S. A.<br />

Bankinter<br />

<strong>Bilbao</strong> Metropoli – 30<br />

Colegio Oficial <strong>de</strong> Arquitectos<br />

Vasco-Navarro <strong>de</strong>legación en Bizkaia<br />

Construcciones Balzola, S. A.<br />

Estrategia Empresarial<br />

Etxea Instalaciones, S. A.<br />

Faber-Castell<br />

Grafik<br />

Grafilur, S. A.<br />

Grupo Iruña<br />

Grupo Ormazabal, S. A.<br />

Here<strong>de</strong>ros <strong>de</strong> Rowan<br />

Hotel Miró<br />

Imprenta Berekintza, S. L.<br />

Ipar Kutxa<br />

La Caixa<br />

Luz <strong>Bilbao</strong>, S. A.<br />

Manpower Business Solutions<br />

Productos Manley, S. A.<br />

Sage Soluciones <strong>de</strong> Gestión Empresarial<br />

San Roque, Transportes y Mudanzas, S. L.<br />

Sial, S. L.<br />

Stai<br />

Suggiero Agencia Interactiva<br />

Telefónica, S. A.<br />

Viajes <strong>Bilbao</strong> Express<br />

Zornotza Jobs, S. L.<br />

Zorrozua y Asociados, S. L.<br />

Erredakzioa eta produkzioa / Redacción y producción<br />

Marta García Maruri<br />

Koordinazioa / Coordinación<br />

Teresa Icaza Ampuero<br />

Itzulpena / Traducción<br />

Labayru Ikastegia<br />

Diseinua / Diseño<br />

Grafik<br />

Argazkiak / Fotografías<br />

Sergio Ballestero Gurtubay<br />

Ramón Ganuza Álvarez<br />

Inprimaketa / Impresión<br />

Berekintza<br />

Bilboko Arte E<strong>de</strong>rren <strong>Museo</strong>a<br />

<strong>Museo</strong> <strong>de</strong> <strong>Bellas</strong> <strong>Artes</strong> <strong>de</strong> <strong>Bilbao</strong><br />

<strong>Museo</strong> Plaza, 2<br />

48009 <strong>Bilbao</strong><br />

Tel. 94 439 60 60 Fax. 94 439 61 45<br />

info@museobilbao.com<br />

www.museobilbao.com<br />

ISSN: 1886-1776<br />

Azalean:<br />

Here<strong>de</strong>ros <strong>de</strong> Rowan agentziak<br />

museorako egindako<br />

Eres diez siglos <strong>de</strong> arte<br />

kanpainako irudia<br />

En portada:<br />

Imagen <strong>de</strong> la campaña<br />

<strong>de</strong> Here<strong>de</strong>ros <strong>de</strong> Rowan<br />

Eres diez siglos <strong>de</strong> arte<br />

para el museo<br />

www.museobilbao.com

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!