proyecto de bpr sistema de vigilancia en salud ambiental en la ...
proyecto de bpr sistema de vigilancia en salud ambiental en la ...
proyecto de bpr sistema de vigilancia en salud ambiental en la ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Organización <strong>de</strong>l Tratado <strong>de</strong><br />
Cooperación Amazónica (OTCA)<br />
PROYECTO DE BPR<br />
SISTEMA DE VIGILANCIA<br />
EN SALUD AMBIENTAL EN<br />
LA REGION AMAZONICA<br />
Jannette Aguirre<br />
Coordinadora <strong>de</strong> Salud
I. Contexto Amazónico
Fu<strong>en</strong>te OPS, 2007
El Amazonas es el río mas<br />
<strong>la</strong>rgo, ancho y profundo <strong>de</strong>l<br />
mundo, con 7,100<br />
kilometros.<br />
La cu<strong>en</strong>ca Amazónica ti<strong>en</strong>e<br />
mas <strong>de</strong> 1,100 ríos<br />
tributarios y ti<strong>en</strong>e 20% <strong>de</strong><br />
agua dulce <strong>de</strong>l mundo.<br />
El Amazonas <strong>de</strong>scarga<br />
aproximadam<strong>en</strong>te 210,000<br />
mts 3 <strong>de</strong> agua por segundo<br />
<strong>en</strong> el Oceáno At<strong>la</strong>ntico.
Los Eco<strong>sistema</strong>s Amazónicos conti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>la</strong> mas<br />
gran<strong>de</strong> biodiversidad que ningún otro eco<strong>sistema</strong><br />
<strong>en</strong> el mundo.<br />
Cerca a 60,000<br />
especies <strong>de</strong> p<strong>la</strong>ntas
3,000<br />
especies <strong>de</strong><br />
pescados<br />
(cerca al 6%<br />
<strong>de</strong>l total <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
Tierra)
1,800<br />
especies of<br />
pájaros (cerca<br />
al 11% <strong>de</strong>l<br />
total <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
Tierra)
Alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong><br />
600 especies<br />
<strong>de</strong> reptiles
Mas <strong>de</strong> 400<br />
especies <strong>de</strong><br />
mamíferos (<br />
alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong>l<br />
7% <strong>de</strong>l total<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> Tierra.)
Dinámicas e Impactos<br />
Mercados <strong>de</strong> <strong>la</strong>s economías<br />
emerg<strong>en</strong>tes<br />
Increm<strong>en</strong>to <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda <strong>de</strong><br />
combustibles y alim<strong>en</strong>tos<br />
Agricultura capital int<strong>en</strong>siva<br />
Expansión <strong>de</strong> <strong>la</strong> frontera agríco<strong>la</strong><br />
DEFORESTACION
La región Amazónica fu<strong>en</strong>te importante <strong>de</strong><br />
minerales: 15% <strong>de</strong> reservas <strong>de</strong>l mundo <strong>de</strong> bauxita.<br />
Fu<strong>en</strong>te <strong>de</strong> hierro, estaño. Depósitos <strong>de</strong> oro, zinc,<br />
manganeso, petróleo, gas.
Hoy, <strong>la</strong> Región Amazónica cu<strong>en</strong>ta con cerca <strong>de</strong> 38<br />
millones <strong>de</strong> personas, <strong>en</strong>tre ellos pob<strong>la</strong>ciones<br />
indíg<strong>en</strong>as.<br />
La mayoría <strong>de</strong> los habitantes están conc<strong>en</strong>trados <strong>en</strong> <strong>la</strong>s<br />
ciuda<strong>de</strong>s, don<strong>de</strong> <strong>la</strong> mayoría vive <strong>en</strong> pobreza.
AMAZONIA<br />
Región <strong>de</strong> contrastes,<br />
Belleza natural<br />
Diversidad cultural
Yesterday<br />
Today<br />
Tomorrow?<br />
Source:<br />
Azevedo-Ramos C. IPAM
Amazonía foco <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción ambi<strong>en</strong>tal:<br />
Deforestación, secuestro <strong>de</strong> carbono,<br />
•Cambio climático . Conservación <strong>de</strong> <strong>la</strong> biodiversidad<br />
•Biocomercio<br />
•Mayor carga <strong>de</strong> <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s como <strong>la</strong><br />
Ma<strong>la</strong>ria y otras emerg<strong>en</strong>tes y reemerg<strong>en</strong>tes<br />
•Riesgos <strong>de</strong> contaminación <strong>de</strong>l agua, suelo, aire
AMAZONÍA<br />
•De vital importancia por los efectos <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>salud</strong> humana a<br />
nivel global y local, por cambios/transformaciones <strong>en</strong> el<br />
eco<strong>sistema</strong> amazónico.<br />
•Demanda políticas públicas integradas y acciones<br />
simultaneas <strong>de</strong> <strong>salud</strong> pública, infraestructura, gestión<br />
ambi<strong>en</strong>tal, <strong>de</strong>sarrollo social, económico y participación <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
pob<strong>la</strong>ción.
II. La respuesta <strong>de</strong> los Países<br />
Amazónicos
O T C A<br />
El Tratado <strong>de</strong> Cooperación<br />
Amazónica (TCA)<br />
establecido el 3 <strong>de</strong> Julio <strong>de</strong><br />
1978 por:Bolivia, Brasil,<br />
Colombia, Ecuador, Guyana,<br />
Perú, Suriname y V<strong>en</strong>ezue<strong>la</strong>,<br />
con el objeto <strong>de</strong> promover<br />
acciones conjuntas para el<br />
<strong>de</strong>sarrollo sost<strong>en</strong>ible <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
Cu<strong>en</strong>ca Amazónica<br />
La Secretaría a Perman<strong>en</strong>te – SP/OTCA, establecida <strong>en</strong> Brasilia<br />
<strong>en</strong> diciembre <strong>de</strong>l 2002 para at<strong>en</strong><strong>de</strong>r los problemas comunes<br />
<strong>de</strong> los ocho países.
Àreas<br />
Programáticas y Ejes<br />
Estratégicos<br />
Agua<br />
Conservación y uso<br />
sost<strong>en</strong>ible <strong>de</strong> Los recursos<br />
naturales r<strong>en</strong>ovables<br />
Bosques-Suelos<br />
Y Áreas Protegidas<br />
Diversidad Biológica,<br />
Biotecnología y<br />
Biocomercio<br />
Or<strong>de</strong>nami<strong>en</strong>to Territorial<br />
As<strong>en</strong>tami<strong>en</strong>tos Humanos<br />
Y Asuntos indíg<strong>en</strong>as<br />
Infraestructura<br />
social: Salud<br />
y Educación<br />
Infraestructura <strong>de</strong><br />
Transporte, Enegía y<br />
Comunicación<br />
Gestión <strong>de</strong>l conocimi<strong>en</strong>to e<br />
Intercambio tecnológico<br />
Integración y<br />
competitividad<br />
regional<br />
Fortalecimi<strong>en</strong>to<br />
Institucional<br />
DESARROLLO<br />
SOSTENIBLE<br />
DE LA<br />
AMAZONÍA
Coordinación <strong>de</strong> Salud OTCA<br />
• Objetivos estratégicos<br />
- Derecho a <strong>la</strong> <strong>salud</strong>-<br />
- Contribuir <strong>en</strong> el logro <strong>de</strong> ODM<br />
- Promover políticas públicas regionales<br />
- Fortalecer capacida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> respuesta nacionales y locales<br />
- Fortalecer <strong>la</strong> <strong>vigi<strong>la</strong>ncia</strong> <strong>de</strong> <strong>salud</strong> ambi<strong>en</strong>tal y epi<strong>de</strong>miológica<br />
- Impulsar el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> re<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>salud</strong> y APS<br />
- Promover <strong>la</strong> participacion, inclusión y cohesión social<br />
- Establecer alianzas estrategicas intrasectoriales e<br />
intersectoriales
ACTIVIDADES REALIZADAS<br />
2006-2007<br />
2007<br />
• Organización <strong>de</strong> <strong>la</strong> Reunión<br />
<strong>de</strong> Ministros <strong>de</strong> Salud<br />
(Salvador, Marzo, 2006)<br />
• Organización<br />
conjunta con OPS <strong>de</strong><br />
Rabia Silvestre<br />
(Brasilia, Octubre,<br />
2006)<br />
• Organización con<br />
FIOCRUZ y OPS <strong>la</strong> Red<br />
Panamazónica <strong>de</strong> Ci<strong>en</strong>cia,<br />
Tecnología e Innovación <strong>en</strong><br />
Salud (Belem,2006-2007)
Proyecto Sistema <strong>de</strong> <strong>de</strong> Vigi<strong>la</strong>ncia <strong>de</strong> <strong>de</strong> Salud Ambi<strong>en</strong>tal <strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>la</strong><br />
Región Amazónica<br />
Contribución <strong>de</strong> <strong>la</strong> Cooperación Técnica <strong>de</strong>l BID<br />
Cooperación Técnica OPS-OMS , FIOCRUZ, IEC y otros<br />
Unidad Ejecutora OTCA. Países participantes: Bolivia, Brasil,<br />
Colombia, Ecuador, Guyana, Perú, Suriname y V<strong>en</strong>ezue<strong>la</strong><br />
Adoptar un marco operativo e instrum<strong>en</strong>tal <strong>de</strong><br />
Indicadores para <strong>la</strong><br />
OBJETO:<br />
institucionalización <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
Vigi<strong>la</strong>ncia <strong>de</strong> Salud Ambi<strong>en</strong>tal <strong>en</strong> <strong>la</strong> Región<br />
Amazónica, con miras a facilitar <strong>la</strong> prev<strong>en</strong>ción,<br />
protección, adaptación y mitigación fr<strong>en</strong>te<br />
a <strong>la</strong> alteración, contaminación y cambios<br />
ambi<strong>en</strong>tales, que afectan <strong>la</strong> <strong>salud</strong> humana.
COMPONENTES<br />
Institucionalización<br />
Sistema <strong>de</strong> Vigi<strong>la</strong>ncia <strong>de</strong><br />
Salud Ambi<strong>en</strong>tal <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />
Región n Amazónica<br />
II<br />
III<br />
PROYECTOS<br />
PILOTO<br />
I<br />
ARMONIZACION<br />
MARCO<br />
OPERATIVO<br />
LINEAMIENTOS<br />
INSTRUMENTALES<br />
Y DE DIAGNOSTICO<br />
Validación n <strong>de</strong>l Sistema a<br />
nivel local con <strong>en</strong>foque<br />
intersectorial e<br />
interinstitucional<br />
SOSTENIBILIDAD
RESULTADOS ESPERADOS<br />
RESULTADOS ESPERADOS<br />
•ANALISIS DE SITUACION<br />
DE SALUD AMBIENTAL<br />
•–LINEA DE BASE-<br />
Construcción y<br />
<strong>de</strong>finición <strong>de</strong><br />
indicadores<br />
trazadores, según<br />
areas específicas y<br />
metodologia<br />
establecida<br />
Proceso<br />
De capacitación<br />
Adopción <strong>de</strong><br />
lineami<strong>en</strong>tos<br />
y mejores prácticas<br />
regionales<br />
instrum<strong>en</strong>tales<br />
y <strong>de</strong> diagnóstico<br />
– Sistema <strong>de</strong> Vigi<strong>la</strong>ncia<br />
<strong>en</strong> Salud Ambi<strong>en</strong>tal-<br />
.<br />
VALIDACION<br />
DEL SISTEMA<br />
Seguijmi<strong>en</strong>to y<br />
Monitoreo<br />
Informe Final<br />
según<br />
compon<strong>en</strong>tes<br />
RETROALIMENTACION<br />
Información para <strong>la</strong> e<strong>la</strong>boración <strong>de</strong> nuevos <strong>proyecto</strong>s
GESTION Y NIVELES DE EJECUCION DEL PROYECTO<br />
Comité<br />
Comite Tecnico<br />
Regional Min. <strong>de</strong><br />
Salud (COTEC)<br />
Comite Tecnico Nacional<br />
(Intersectorial)<br />
Asesor<br />
Inter<br />
ag<strong>en</strong>cial<br />
Comité <strong>de</strong> Fronteras Amazónico<br />
-Validación <strong>de</strong>l Sistema-<br />
Articu<strong>la</strong>ción <strong>en</strong>tre niveles <strong>de</strong> gestión interpaises<br />
Unidad Ejecutora: OTCA - Coordinación <strong>de</strong> Salud -
ESTRUCTURA ORGANIZACIONAL<br />
COMITE ASESOR INT.<br />
OTCA, OPS, BID,<br />
Experto<br />
UNIDAD EJECUTORA<br />
SP/OTCA<br />
COMITE TECNICO<br />
REGIONAL (COTEC)<br />
Ministerios <strong>de</strong> Salud <strong>de</strong><br />
Paises Miembros - OTCA<br />
Comité Nacional<br />
Intersectorial<br />
(<strong>en</strong> cada pais)<br />
Comité <strong>de</strong> Fronteras<br />
(Interinstitucional)<br />
(<strong>en</strong> fronteras<br />
participantes)<br />
Asesores, expertos,<br />
aliados, <strong>en</strong> los<br />
Ministerios <strong>de</strong> Salud <strong>de</strong><br />
Países
Perspectivas<br />
•Contribución a <strong>la</strong> puesta <strong>en</strong> marcha <strong>de</strong>l P<strong>la</strong>n <strong>de</strong><br />
Acción mazónico sobre cambio climático.<br />
•Definición <strong>de</strong> indicadores para <strong>la</strong><br />
<strong>vigi<strong>la</strong>ncia</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>terminantes y riesgos <strong>en</strong> <strong>salud</strong>, re<strong>la</strong>cionados con<br />
el cambio climático.<br />
•Directrices para evaluar vulnerabilidad y<br />
adaptación a esca<strong>la</strong> nacional y regional.<br />
•I<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong> riesgos y respuestas <strong>de</strong> <strong>salud</strong> pública al cambio<br />
climático.Perfeccionami<strong>en</strong>to y armonización <strong>de</strong> programas<br />
<strong>de</strong> <strong>vigi<strong>la</strong>ncia</strong> bajo um marco conceptual a ser construido<br />
•Apoyo <strong>en</strong> <strong>la</strong> reori<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> los <strong>sistema</strong>s y<br />
servicios <strong>de</strong> <strong>salud</strong> hacia interv<strong>en</strong>ciones<br />
prev<strong>en</strong>tivas, <strong>de</strong> adaptación y mitigación <strong>de</strong> los<br />
efectos <strong>de</strong>l cambio climático <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>salud</strong> humana.<br />
•Incorporación <strong>de</strong> <strong>la</strong> comunidad y medios<br />
<strong>de</strong> comunicación <strong>en</strong> <strong>la</strong>s diversas estrategias : Resili<strong>en</strong>cia.<br />
Fortalecer y <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>r el trabajo <strong>de</strong> Re<strong>de</strong>s y <strong>de</strong> alianzas<br />
estrategicas
Gracias<br />
aguirrej5@hotmail.com<br />
www.otca.info