03.06.2013 Views

dumadze IV tomi.indd - nodardumbadze.ge

dumadze IV tomi.indd - nodardumbadze.ge

dumadze IV tomi.indd - nodardumbadze.ge

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

338<br />

Tbilisi<br />

Sen lali xar, saqarTvelos silamaze,<br />

Tbilisi da Tbili gulis feTqva gqvia,<br />

Sens ZebnaSi saqarTvelos laJvard caze<br />

mzes ramdenjer gza da kvali dahkargvia.<br />

saqarTvelos didi dafnis gvirgvinidan<br />

aTasi gziT mowyvetili foToli xar,<br />

magram mainc, waglejili mtris piridan,<br />

qarTvelis guls dRevandlamde mohyolixar.<br />

Sen krwanisze samas gmirTa aragvelTa<br />

dawyvetili gulis simebs Sehxebixar,<br />

Sen Tbilisi ki ara da, im qarTvelTa<br />

daumSrali Tbili sisxlis wveTebi xar.<br />

Sens kedlebTan vinc Tavs mtrisgan imalavda,<br />

mas dedis rZe mware Sxamad Ser<strong>ge</strong>bia,<br />

mtkvars rom xedav, es mTis wyali ki ara da<br />

qarTvelebis sisxlnarevi cremlebia.<br />

gorgasalis udrekeli fari xar da<br />

xar Tamaris RimiliviT daxatuli,<br />

qarTvelebis salocavi xati xar da<br />

mzis naTeba zurmuxtovan gazafxulis,<br />

Sens ZebnaSi saqarTvelos laJvard caze<br />

mzes ramdenjer gza da kvali dahkargvia,<br />

Sen Tbilisi ki ara da, Cemo kargo,<br />

is maocebs, natvrisTvali rad ar gqvia?!<br />

* * *<br />

ase xanmokle rom maqvs cxovreba _<br />

erTi dila da erTi saRamo,<br />

yvela rogor sTqvas nazma grZnobebma,<br />

Cemo muzav da Cemo kalamo.<br />

339


* * *<br />

locva ar vici me jixvis rqaze,<br />

Cangs Sevavedreb awmyos da mermiss,<br />

me, albaT, leqsi gamakravs jvarze<br />

da Tu aRmad<strong>ge</strong>ns, kvlav Zala leqsis.<br />

amoduRdi, margalito<br />

saqarTvelos siyvaruliT ametyveldi!<br />

sxvas umRero, agaJRere gana mitom?<br />

Cemo qnaro, masze xotbiT axaverddi<br />

da gulidan amoduRdi, margalito.<br />

masze locviT gaicviTe yvela lari,<br />

xma apkure tkbil SarbaTad, damTrob eSxad,<br />

masze gqondes gacveTamde saubari,<br />

gaCenilo qarTvel mgosnis azarfeSad.<br />

saqarTvelos siyvaruliT axaverddi,<br />

mas umRere, rom mgosani masaxelo,<br />

rom krebulis leqsiT savse yvela gverdis<br />

saTauri iyos mxolod saqarTvelo.<br />

iyos mxolod saqarTvelo da sxva ara,<br />

gana misTvis agaJRere, sxva adido?<br />

xotba uTxar, ametyveldi kvlav narnarad<br />

da gulidan amoduRdi, margalito.<br />

saqarTvelo<br />

kaspiis zRviT wamosulo qaravnebo,<br />

mTebo, gzebo, viwro, faTerakiano,<br />

gubazis da miTridatis qalaqebo,<br />

myinvarwvero, zamTar-zafxul janRiano.<br />

momiyeviT, viT ibrZoda saqarTvelo,<br />

ros Telavda monRoli da lang-Temuri,<br />

viT brwyinavda mzis sxivebze sasaxelo<br />

gorda xmali, TviT mzesaviT anTebuli.<br />

aw saidan modenila es zRva xalxi,<br />

ra undodaT am patara walkotidan,<br />

risTvis ecva qarTvel dedas mudam Talxi,<br />

xmals rad lesdnen qarTvelebi balRobidan.<br />

sad SeCerda kidobani gariyuli,<br />

roca STanTqa niaRvarma mTa da mdelo,<br />

sad dairwa is akvani, vaziT wnuli,<br />

sad iSva da davaJkacda saqarTvelo.<br />

samSoblo<br />

kvdebodnen imisTvis, rom uyvardaT mamuli<br />

miwas ar daTmobdnen uomrad,<br />

d<strong>ge</strong>bodnen naxmleviT mkerdgadaRaruli,<br />

ver grZnobdnen, Wriloba Tu hqondaT.<br />

kvdebodnen imisTvis, rom uyvardaT mamuli<br />

da maradi sicocxle undodaT.<br />

Tamariseul droSas rom gaSlidnen<br />

erTi midioda asze.<br />

aTas sicocxlesac sikvdilze gacvlidnen,<br />

daclidnen sicocxlis Tasebs,<br />

oRond, saqarTvelo mravalJamier<br />

yofiliyo sicocxliT savse.<br />

340 341


aTas siyvarulsac gacvlidnen wmindas,<br />

Caiklavdnen gulis feTqvas,<br />

oRond, ver dasTmobdnen saqarTvelos miwas,<br />

maxvils imarxavdnen mkerdTan,<br />

kvdebodnen da ambobdnen mxolod erT sityvas,<br />

imasac samSoblo erqva.<br />

saqarTvelo gqvia saxelad<br />

am siyvaruls rom ar uCans bolo,<br />

sad gagonila grZnoba amxela!<br />

iqneb imisTvis miyvarxar mxolod,<br />

rom `saqarTvelo~ gqvia saxelad.<br />

an Tu fiqrobda mSobeli maSin,<br />

Cemi sicocxlis kars rom aRebda,<br />

rom is patara, uRono bavSvi<br />

dedaze ufro Segiyvarebda.<br />

arc naxidurTan ar mibrZolia<br />

da arc arabi vkafe moZale,<br />

arc Temuris win ar miTrTolia<br />

da arc misvria misTvis boZali.<br />

Seni saxeli raRad maTrTolebs,<br />

rom ar gyolivar WirSi mfarvelad,<br />

iqneb imisTvis <strong>ge</strong>trfi martoden,<br />

rom `saqarTvelo~ gqvia saxelad.<br />

saidan gadiqec sxivad ocnebis,<br />

RmerTi rom ar mwams, qarTul miwaze<br />

fexs rom davadgam, rad vilocebi.<br />

sxvas rom uyvarxar, rad vgrZnob sinanuls,<br />

ase mgonia, mxolod Cemi xar,<br />

ra SeuZlia am Cems siyvaruls,<br />

magram sicocxles rad mirCevnixar.<br />

raRad gamxdara Seni saxeli<br />

CemTvis mzesaviT cad asatani,<br />

iqneb imisTvis, rom Sens didebas<br />

Seakvdnen Cemi mama-papani.<br />

da mec ar vici, vficav, ar vici<br />

RmerTi viwamo? xoda, RmerTi xar,<br />

xati rad minda sxva dasafici,<br />

roca sicocxles Sen mirCevnixar.<br />

da am siyvaruls rad unda bolo,<br />

Tuki mawamebs grZnoba amxela,<br />

dae, imisTvis miyvarde mxolod,<br />

rom `saqarTvelo~ gqvia saxelad.<br />

hei, loTebo<br />

vici, verasdros CamoixsniT lodebs mxrebidan,<br />

Tumc Savi Rvino Tqvens TvalebSi Sav fers abacebs,<br />

hei, loTebo, amoforTxdiT sardafebidan,<br />

SexedeT qalaqs, rogor barbacebs.<br />

aCrdilebiviT sardafebSi uzixarT boTlebs,<br />

amSralebT Wiqebs, saocnebo Tqveni alagi.<br />

verc ki SeamCnevT, roca TqvenTan Semoabotebs<br />

landi qalaqis.<br />

da mxolod landi... o, es landic TqvenTvis mTvralia,<br />

trialebs yvela, yoveli da mTeli samyaro,<br />

daubrundebiT isev Rvinos... orTqlis galias,<br />

rom gulis Sxami am RvinosTan erTad daRvaroT.<br />

mainc verasdros CamoixsniT lodebs mxrebidan,<br />

ver gausworebT qalaqis lands Tvalebs almacers,<br />

hei, loTebo, amoforTxdiT sardafebidan,<br />

SexedeT qalaqs, ar damTvrala, mainc barbacebs.<br />

342 343


ase Zvirad rad gafaseben<br />

aRa-mahmad-xan...<br />

yizilbaSebi...<br />

RamiT kivili SeSinebul mecixovneTa,<br />

Slegi frutuni cxenTa laSebis,<br />

mahmadis landi, molaslase sveticxovelTan.<br />

namgala mTvare<br />

da zRva varskvlavTa _<br />

qarTlis lurj caze mokamkame ase azizad,<br />

aRa-mahmad-xan...<br />

jari karavTa<br />

da xmaldakruli jvari vazisa.<br />

deda Tbilisi...<br />

gmiris cremlebi...<br />

da mahmad-xanis oqroT nayidi cixis karebi.<br />

deda Tbilisi...<br />

mtkvari, gloviT anamRerebi,<br />

anamRerebi gloviT zarebi.<br />

miwa qarTuli...<br />

sisxlis mewyeri...<br />

krwanisis veli da sikvdilis raSiT tareba...<br />

arc erTi saxli daungreveli.<br />

dolbandiani saWurisis axarxareba.<br />

deda Tbiliso!<br />

naTelo mzisa!<br />

da Senc, qarTulo miwav, aseve,<br />

qarTls gadaxede da, Tuki ican,<br />

ar gaocdebi, ase Zvirad rad gafaseben.<br />

dedas<br />

dedao tkbilo, rogorc Seni ZuZus Tavebi,<br />

dedao nazo, siyvarulis ufrTo feria,<br />

manaxe guli, sisxlis cremliT naiarebi<br />

da me am gulze o, ra cota damiweria.<br />

gadamaviwyes sityva `deda~, Sen ase gsurda?<br />

gadamaviwyes, mere risTvis, ase iyo da<br />

me guli boRmiT mevseboda, an risTvis mSurda,<br />

roca akvnidan pawawina `dedas~ ityoda.<br />

dedao tkbilo, salocavo, sagalobelo,<br />

leqsSi yovelis SeiZleba gana xseneba?<br />

ra Zneli iyo ganSorebiT, Cemo mSobelo,<br />

cxra wlis manZilze es vaeba da SeCveneba.<br />

da mikvirs exla, cxra wlis gulSi ase uRmerTod,<br />

amdeni tanjva sad dagubda, sad daetia,<br />

rad iyo yofa _ metyveleba TvalTa uenod.<br />

Cemi cxovreba iyo drama da tra<strong>ge</strong>dia.<br />

ara, borkilebs, Cemo kargo, ar atarebdi,<br />

samagierod, mogonebis sakire gwvavda<br />

da igonebdi, iq, mSobliur lamaz mxareSi,<br />

xuWuWTmiani, pawawina biWuna gyavda.<br />

aTasebs yavdaT, aTasebi moigonebdnen<br />

da RamiT, roca yazarmaSi mefobda Zili,<br />

bagis caxcaxiT guls titiniT moioxebdnen,<br />

is _ saxelmwifos moRalate deda _ da Svili.<br />

rogor undodaT mzis naTeli dagviwyeboda,<br />

amoxval mzeze da siciviT gaiToSebi...<br />

iq, Sens sakanSi Ramis landi ise wveboda,<br />

rogorc sikvdilis daZonZili Savi droSebi.<br />

dedao nazo, siyvarulis ufrTo feria,<br />

amdenma tanjvam Seni saxe rogor daRara,<br />

wyeulimc iyos, im warsulis rac dagrCenia,<br />

xom damibrundi cimbiriviT TeTri WaRara.<br />

344 345


Rame mTebSi<br />

Camsxvreuliyo xevi mTebis uRran ubeSi,<br />

daTvis danator bedauris xerxemaliviT,<br />

varskvlavebs mTvare gadahqondaT qera RrublebSi<br />

gulSeRonebul, gatacebul TamarqaliviT.<br />

beberi muxa rZisfer janRiT galeSiliyo<br />

da qartexilze barbacebda mTvrali deviviT,<br />

giJi CanCqeri napralebze CamoSliliyo,<br />

zRapruli alis almodebul nawnavebiviT.<br />

maRla varskvlavni kiafobdnen aTasferadad,<br />

muq lurj zewarze oqros zolad gadaRvrilebi,<br />

TiTqos meomrebs nabadebi gadaeyaraT,<br />

ise eyarnen mTvaris Suqze mTebis Crdilebi...<br />

da iyo Rame saocari Sesaxedavi,<br />

kavkasionze frTamokecil Rames eZina,<br />

eZinaT mTebsac, ar eZinaT mxolod varskvlavebs,<br />

rom mSvidi Rame Tavdasxmisgan gadaerCinaT.<br />

galaktioni<br />

SenTvis axlobels,<br />

CemTvis Soreuls, _<br />

ambobs simReras qari,<br />

ise godeben xeTa totebi,<br />

rogorc larebi qnaris.<br />

CemTvis Soreuls,<br />

cremlebmoreuls,<br />

Sevcqer uxilav Tvalebs.<br />

galaktioni ganmartoebiT<br />

estumre zamTris baRebs.<br />

im saubariT<br />

ra daubare,<br />

yornebs rom miaqvT sadRac...<br />

lurja cxenebiT gadauare<br />

im Cems samyofel alags.<br />

ukan mogdevda qari simReriT<br />

da fantelebis jari.<br />

SenTvis axlobels,<br />

CemTvis Soreuls, _<br />

ambavs yveboda qari.<br />

am qars tyed gaWrils, rogorc ocnebas,<br />

vin audgamda enas.<br />

leqss Tu scodnia gasxivosneba,<br />

Zala Tu hqonda zenas,<br />

mzesTan saubars ra dagiSlida,<br />

leqsis RmerTkaci Tu xar,<br />

brmisTvis wyvdiadi gadagiSlia<br />

mkvdars `mesaflave~ uTxar.<br />

CemTan saubris dro ara gqonda,<br />

arRvevdi zecis TaRebs,<br />

Tumc aTaswlobiT iTvlidi dros da<br />

me ki, viTvlidi wamebs.<br />

bolos gipove da mainc sdumxar,<br />

axal samyaros badeb.<br />

vijeqiT, didxans gismendi mdumars,<br />

aTovda zamTris baRebs.<br />

eklesia<br />

raze fiqrob, miTxar, raze, ase didxans.<br />

rad waxrilxar, yavarjeni xom ar ginda,<br />

arc samreklo zaris xmaze suls ar iTqvams...<br />

nino wminda...<br />

ra uyavi is samreklo, an zarebi,<br />

o, im zarebs Tqma Tu surdaT kidev ramis,<br />

da zarebi isev aRar zanzareben,<br />

sdums iveris mariami.<br />

346 347


arc me mesmis, rad dadumdi mlocvelisTvis,<br />

kvlav cremli gdis daxavsebul kedlebians,<br />

mainc moval da orTaves codvebisTvis<br />

muxlT mogiyri, eklesia.<br />

`Seundeo~, warsulSi Tu giTqvams ase,<br />

aRaRaddi, aRsareba mainc minda,<br />

o, sada xar, <strong>ge</strong>amboro vazis jvarze,<br />

nino wminda.<br />

am saflavebs rom dascqeri SublSekruli,<br />

jvrebamoCrils, gadabarduls, eklebians,<br />

Sav fiqrebSi yoraniviT Serujuli<br />

Camarxulxar, eklesiav.<br />

an ras izam, daiqance,<br />

gadadeqi am cxovrebis Saragzidan,<br />

daaviwydaT RvTismSobeli mariami,<br />

ieso da nino wminda.<br />

muxa<br />

im uRran tyeSi gamvleli Tu xar<br />

da yurs Tu ugdeb xeTa kaeSans,<br />

naxav did muxas, aswlovan muxas,<br />

taxis naeSvars.<br />

im uRran tyeSi gamvleli Tu xar,<br />

naxav, totebi ra Zirs daeSva,<br />

uyureb muxas,<br />

uyureb, swuxxar...<br />

uyureb didxans, viT cxovrebas<br />

Sensas naeSvars.<br />

im uRran tyeSi gamvleli Tu xar<br />

da Tu ocnebis afra da<strong>ge</strong>xa,<br />

Tavs Seadareb naeSvar muxas,<br />

muxas,<br />

namexars.<br />

Zvirfaso deda<br />

da ase wvimda...<br />

albaT, isev Rame monaxavs,<br />

guls rom <strong>ge</strong>marxa RamesaviT ukuni sevda,<br />

gismino minda,<br />

Senc warsuli wlebis mona xar,<br />

Zvirfaso deda.<br />

tiroda Rame...<br />

bevri rame miTxari kidev,<br />

o, mogonebav im lamazi warsulis dReTa,<br />

miTxari rame,<br />

kidev rame, Ramea vidre,<br />

Zvirfaso deda.<br />

miTxari rame,<br />

rogor miyvars, roca miyvebi _<br />

gareT wvimaa, Ramea da glovaa ferTa,<br />

gaTendes, barem,<br />

netav diliT isev viqnebiT,<br />

Zvirfaso deda?<br />

da ase wvimda...<br />

aCrdilebma cremlebi Rvares,<br />

o, isev Rame... gadaiRebs es wvima, neta?<br />

gismino minda,<br />

rad dadumdi, miTxari rame,<br />

Zvirfaso dedav.<br />

348 349


foToli<br />

es foToli uTenia<br />

Telas moswyda CqamiT,<br />

diliT fexs gauTelia,<br />

Severcxlili namiT,<br />

uTenia es foToli,<br />

uTeliaT fexiT...<br />

Telas moswyda, obolia,<br />

auareT gverdi.<br />

Rame mtkvris piras<br />

cis mkerdze Rrubelma taZari aRmarTa,<br />

Sig mTvare SebrZanda varskvlavTa amaliT.<br />

dRes Tbiliss mgzavriviT gzad SemoaRamda<br />

da mtkvarTan amuxla merani frTamali.<br />

Tbilisma nabadi mtkvris piras gaSala<br />

da mtkvari, viT ZiZa, umReris Zilispirs,<br />

`daviTma arabi emiri dalaSqra,<br />

cxraasi wlis winaT aiRo Tbilisi~.<br />

Rame ki naomar zRvasaviT mSvidia,<br />

mtkvris RurRus qafians Tbilisi Cahyurebs,<br />

Sig mTvaris mTrTolavi aCrdili hkidia,<br />

viT aRmosavleli qalRmerTis sayure.<br />

`ca frTebs ikecavda, viT orbi daWrili,<br />

qreboda naTeli qarTuli dilis mzis,<br />

kvdeboda, viT igi, xoxobi frTaWreli,<br />

daviTs rom ar exsna mtrisagan Tbilisi~,<br />

mTvare ki, moxrili gorgaslis SvildiviT,<br />

dahyurebs Tbiliss da RimilSi TeTrdeba,<br />

Tbilisi amxedrda, merani WixviniT<br />

Slis fafars, oqrosfers. mtkvris piras Tendeba.<br />

Tendeba _ mec mtkvarTan vbaasob dilamdis,<br />

Tbiliso, me SenTan xom mgzavrad mivlia,<br />

Tendeba _ Sexede, es mTvare pirbadri<br />

cis gaxsnil perangze badaxSis Rilia.<br />

gaTenda _ Rrublebis taZari daimsxvra<br />

mzem sxivTa Rimili ra uxvad dasTova,<br />

Ramem ki guda da nabadi aikra<br />

da mahmadxaniviT Tbilisi dastova.<br />

pirveli zamTari<br />

quCebSi Tovlis qudebiT dadian,<br />

fifqi xis totebze rCeba Tu cviva;<br />

patara gogona gamohyavs bebias;<br />

gogona gundaobs, bebias sciva.<br />

vaJebi dganan da qalebi Cqaroben,<br />

Tovls ayris gamvlelebs naZvebis marao,<br />

kmarao _ aCqarebs gogonas bebia;<br />

gogona siciliT pasuxobs _ arao.<br />

Tmis vercxlis kibeebs ahyveba TiTebiT,<br />

moixsnis TavSals da moaxvevs SviliSvils.<br />

me vxedav saocar siTbos da siyvaruls<br />

bebias TvalebSi, bebias RimilSi.<br />

bebias TovliviT qaTqaTa Tmebi aqvs.<br />

naZvebic qaTqaTa sabnebiT morTulan.<br />

da ukvirs pataras, bebias TavSalqveS<br />

ra Tbili, ra Tbili zamTari mosula.<br />

350 351


gaxsovdes. Turqo!<br />

vuyureb zecis lurj tatnobze mTvaris Semosvlas,<br />

da guli Cemi mogonebis talRebs SerTvia;<br />

mdinaris aqeT mSobliuri saqarTveloa,<br />

mdinaris gaRma osmaleTia.<br />

vici, cecxls yridnen Tvalebidan Slegi raSebi<br />

da brZolis velze uTvalavi Tavi eyara,<br />

maxvils iTxovdnen akvnidanve Cvili bavSvebic,<br />

rom mtrisTvis mkerdi gadaeRaraT.<br />

am deda mtkvarSi sisxlis tbori ar dateula,<br />

sikvdils Sebmia Tavganwirul gmirTa laSqari,<br />

bolos maxvili Sig vadaSi gadamtvreula<br />

da mainc iyo: hei, dahkari!<br />

me isic vici, erT qarTvelze aTi iyaviT,<br />

monebad yiddiT qarTvel qalebs TvalebgiSrians,<br />

mamulisaTvis vecemodiT, mamuls vficavdiT<br />

da osmaleTSi ambis mimtanic ar gagviSvia.<br />

me isic vici, bevri aris mdinaris gaRma,<br />

ar Cahqrobia sicocxle da mklavis imedi;<br />

da bevris guli qceulia mrisxane naRmad,<br />

amRerebuli, rogorc hiqmeTi.<br />

rad ginda, Turqo, Zveleburad xmali SemarTo,<br />

vin giTxra, TiTqos Sobidanve Seni mteri var,<br />

arc mifiqria mkerdi sisxliT Segiferado,<br />

magram gaxsovdes _ me qarTveli var.<br />

rad medavebi mSobel miwas dasabamidan,<br />

Savi balRami gulSi rad gaqvs Semonaxuli?<br />

me Seni qveynis terfistola miwac ar minda,<br />

Sen ki wamarTvi oSki, xaxuli.<br />

mdinaris gaRma me Sens maxvils SemarTuls vxedav,<br />

ginda glovaSi gaiTenos deda-Tbilisma,<br />

gaxsovdes, Turqo, Sen Tamaris laSqari gcemda.<br />

gaxsovdes, Turqo, me qarTveli var.<br />

RamiT TbilisSi<br />

TbilisSi RamiT vin seirnobs, poetis garda,<br />

sxvas leqsisaTvis Ramis Teva ar moundeba.<br />

Sevd<strong>ge</strong>bi xidze,<br />

quds movixdi,<br />

Cavxedav mtkvars da...<br />

zeca gulaRma amobrundeba.<br />

mere gavyvebi...<br />

vivli, manam ar daviRlebi,<br />

mtkvari metexTan ahyolia jebirs yelamde,<br />

saxlis kedlebze miyrdnobilan Wadris Crdilebi<br />

da ase sZinavT gaTenebamde...<br />

sZinavT?<br />

iZinon,<br />

xels ar vuSli ZilSi srulebiT,<br />

davdivar frTxilad,<br />

ai, Crdilsac gadavalaje,<br />

davxetialob,<br />

Tbiliss leqsebs vedudunebi<br />

da vaeWveb Ramis darajebs.<br />

mere Tendeba...<br />

Tmebs miwewavs sunTqva dilisa,<br />

kaxeTis mxridan matareblis kivili mesmis...<br />

o, rogor minda,<br />

rogor minda, Cemo Tbiliso,<br />

Cvens siyvarulze davwero leqsi.<br />

beThoveni<br />

yovel saRamos, roca minda davwero leqsi,<br />

roca bavSvebi ezos nuSebs eTxovebian,<br />

ucxo gogonas aRebuli akordi mesmis,<br />

davdeb kalams da davmunjdebi,<br />

_ beThovenia...<br />

352 353<br />

23. n. dumbaZe, t. <strong>IV</strong>


is mohyavs CemTan ucnob gogos ucxo alersiT,<br />

mohyavs, rom guli, Cemi guli sadRac waiRos,<br />

da im saRamos, beThoveni roca ar mesmis,<br />

me meSinia, is gogona avad ar iyos.<br />

tician tabiZes<br />

mihqrian wlebi frTaasxmuli raSis uswrafes<br />

da ivsebian mogonebis sawyaulebi,<br />

Seni cxovreba erTxel ise daaxurdaves,<br />

rogorc iesos Cadenili saswaulebi.<br />

datove qveynad gafrenili lurji ocneba,<br />

leqsiT damwvarma, daferflilma, almodebulma,<br />

Sen kidev erTxel moaswari xmis gamoReba,<br />

viT didma zarma, samreklodan Camogdebulma.<br />

matareblidan<br />

didi warsulis daRi azis qvaTa yovelTa<br />

sveticxovelTan.<br />

jvrisken micuravs mZime nisli qarSi daZruli...<br />

... da ukan rCeba mcxeTa,<br />

CvenTa winaparT kurTxeul xelTa<br />

naSeni da gadataZruli...<br />

aragvis WalebSi<br />

... da lurjad gaTenda aragvis WalaSi,<br />

niavi Rrubelis baliSze isvenebs,<br />

jejilebs sicocxlis wigniviT gadaSlis<br />

da TiTebs aragvis talRebSi isvelebs.<br />

savsea cvar-namiT yayaCos Tasebi,<br />

wiTlad rom qargaven wiwamurs tevrians,<br />

Walas rom rZisferi nislebi avseben, _<br />

nuSis da tyemalis yvavilTa mtveria.<br />

mze mcxeTis jvarzea,<br />

dneba da iRvreba,<br />

_ mamulo, icocxle,<br />

dRemudam <strong>ge</strong>xaros,<br />

ismine mzisa da sicocxlis simRera:<br />

_ daiwye, mercxalo.<br />

Tamaris cixe<br />

Cem soflad erTi didi mTa aris,<br />

ca Rrublis kalTas am mTaze ixevs,<br />

mze aq amodis, rogorc Tamari,<br />

da agvirgvinebs Tamaris cixes.<br />

wamodi, vnaxoT Tamaris mTaze<br />

cixe zviadi, SublSeWmuxvnili,<br />

am xevs mTisaken biliki asdevs,<br />

Zneli, guruli krimanWuliviT.<br />

cixe Cans, rogorc mTebis nawili,<br />

miduRebuli cis siSoresTan,<br />

da qongurebze msxdari arwivni<br />

hgvanan nabdian mecixovneTa.<br />

354 355


maTi yvirili Soridan ismis,<br />

TiTqos uxmoben Torosan moymes,<br />

o, rogor hgvanan kedlebi cixis<br />

qarTveli dedis daxokil loyebs.<br />

radgan Sen soflad,<br />

radgan Cem soflad,<br />

radganac yvelgan, sadac mTa aris,<br />

dgas didi cixe:<br />

daviTis cixe,<br />

bagratis cixe,<br />

cixe Tamaris.<br />

radgan sicocxlis didi saxeli<br />

ar gavuxadeT sikvdils ziari,<br />

amitom qarTvels hqvia qarTveli,<br />

xolo Tbilisi Tbilisi ari.<br />

baRSi<br />

aisi Ramis darabebs aRebs,<br />

sicocxlis feri mohyveba ivliss.<br />

_ salami vardiT moqargul baRebs,<br />

_ salami mtkvars da salami Tbiliss!<br />

xeze Citebi kvirtebad sxedan,<br />

mival da baRis karebs SevaReb,<br />

ai, moxuci gadaxril xesTan...<br />

_ dila mSvidobis, Zia mebaRe!<br />

Camogviqrolebs gogona anci,<br />

yvavils funTula xelebs Seaxebs.<br />

_ dila mSvidobis, patara gvanca!<br />

_ dila mSvidobis, Zia mebaRe!<br />

mere mTeli dRe vardebSi dadis,<br />

mzes emaleba baRSi Takaras,<br />

_ Zia mebaRe, movwyvito vardi?..<br />

_ modi, mowyvite, Cemo patara.<br />

daisi Ramis darabebs ketavs,<br />

mze ukanasknel sxivebs Segvaxebs<br />

da ismis irgvliv Sriali xeTa:<br />

_ Rame mSvidobis, Zia mebaRe.<br />

me Tbiliseli biWi var<br />

me Tbiliseli biWi var,<br />

yadriani da gam<strong>ge</strong>bi,<br />

Tu aCrdiliviT ar mdie,<br />

quCebSi da<strong>ge</strong>kar<strong>ge</strong>bi.<br />

me lerwmis salamuri var,<br />

Cemi xma varskvlavs miswvdeba,<br />

Tu droze ar amakvnese,<br />

simRera damaviwydeba.<br />

me foToli var am Wadris,<br />

mze mkocnis, mTvare mari<strong>ge</strong>bs,<br />

Tu droze ar amitaceb,<br />

mova da qari wamiRebs.<br />

me siyvarulis wvima var<br />

da SenTan erTad vsveldebi,<br />

Tu droze ar damagube,<br />

waval, mtkvars SevuerTdebi.<br />

me siyvarulis leqsi var,<br />

leqsi var gulis nadebi,<br />

Tu droze ar Semiyvare,<br />

sxva vinmes Sevuyvardebi.<br />

356 357


varazi<br />

akaciebis rxeviT<br />

aRar modixar, qaro,<br />

gaqra varazis xevi,<br />

gaqra varazis wyaro.<br />

jaWvze dabmuli ZaRli<br />

gaavebuli rogor,<br />

xevis pirs Tixis saxli,<br />

da iezidi gogo.<br />

silaze cicqna terfi _<br />

bavSvobis kvali Cemi,<br />

qvaze Semskdari RelviT<br />

Cemi qaRaldis <strong>ge</strong>mi.<br />

varazis mRvrie sarke,<br />

Sors gaqceuli fiqri,<br />

universitets aqeT,<br />

universitets iqiT.<br />

ukacravad<br />

quCa-quCa fexakrefiT da RiRiniT movdivar,<br />

cota nabaxusevi var, cota, mTvrali ki ara,<br />

gogonebo, gzas nu miqcevT, gana marTla loTi var,<br />

wuxel Cvensken wvimda, magram ukve gadaiara.<br />

jer sisxami dilaa da mTvare isev damnaTis,<br />

ra codnia tviSis Rvinos, gamogaclis araqaTs,<br />

_ ukacravad, megobaro, romelia saaTis?<br />

_ mapatieT, megobaro, papirosi ara gaqvT?<br />

quCa-quCa fexakrefiT da RiRiniT movdivar,<br />

cota nabaxusevi var, cota, mTvrali ki ara,<br />

gogonebo, gzas nu miqcevT, gana marTla loTi var,<br />

wuxel Cvensken wvimda, magram ukve gadaiara.<br />

mze sarkmels xvdeba, rogorc<br />

sarkmels gamiRebs mTawmindis qari<br />

oqronavlebi funji,<br />

da akaciis totebTan daobs,<br />

is iezidi gogo<br />

Cveni Tbilisi, Cvenive mtkvari<br />

modis varazis quCiT.<br />

da mogoneba, Zvirfaso dao.<br />

gadamaviwyda yoveli TiTqos,<br />

exla sad cxovrobs, netav,<br />

mainc warsulis xsenebas vbedav.<br />

gamoicvala rogor,<br />

gaxsovs? uecrad wasuli siTbo<br />

_ Semoiare CvenTan,<br />

da sicocxleze utkbesi deda...<br />

sad daikar<strong>ge</strong>, gogo!<br />

modi, vifiqroT warsulze erTad,<br />

radganac igi gvqonia erTi,<br />

Cven RvTismSobeli gvegona deda<br />

da mama _ TviTon maRali RmerTi.<br />

gaxsovs? _ zRapari oqros mamalze<br />

da amiranze naTqvami miTi,<br />

ocneba dedis iavnanaze<br />

da sanTlis alze damwvari TiTi.<br />

358 359<br />

dao!


feriscvaleba uamrav dReTa,<br />

mogonebebi isev ramdeni...<br />

mere, viT Suqi, movida deda<br />

da masTan erTad davibadeniT.<br />

sarkmels mixuravs mTawmindis qari<br />

da axla CemTan raRacas daobs,<br />

macocxlebs deda, Tbilisi, mtkvari<br />

da Senze fiqri, Zvirfaso dao!<br />

rusTavelis ZeglTan<br />

vinme meleqse mesxi.<br />

muxlebs moiyris Zegli,<br />

mtkvrisken gaiwvdis xelebs.<br />

xma aJRerdeba neli:<br />

`Tamars vaqebdeT mefes~,<br />

mTvare Rrublebis taxtze<br />

zis TamariviT badri,<br />

Sed<strong>ge</strong>ba mgosnis xmaze,<br />

wuTiT daudo yadri,<br />

gauRima da Rrublis<br />

Camoifara Cadri.<br />

mtkvari salamurs ukravs<br />

mosagoneblad ZvelTa,<br />

qarTvlis sicocxle sunTqavs<br />

SoTa rusTvelis ZeglTan.<br />

mze Tavs miwamde ixris,<br />

Rame nabadiT d<strong>ge</strong>ba,<br />

mTvare RrublebSi iwvis,<br />

Rrublis SandalSi dneba.<br />

mtkvari salamurs ukravs<br />

mosagoneblad ZvelTa,<br />

qarTvlis sicocxle sunTqavs<br />

meaTe palata<br />

SoTa rusTvelis ZeglTan.<br />

me maSin movedi, damTavrda rodesac<br />

qarTvlis sicocxle sunTqavs<br />

sicocxlis uriTmo, uazro balada,<br />

mTvariT naSuqar bnelSi,<br />

rodesac gardacvlils mori<strong>ge</strong> mosdevda,<br />

SoTa rusTvelis gulTan,<br />

meaTe gogona... meaTe palata...<br />

qvisgan gamoTlil mkerdSi.<br />

me yovel gazafxuls, sikvdilis gazafxuls<br />

gaSlis qaRaldis gragnils<br />

velodi sicocxlis SiSiT da kankaliT,<br />

mTawmindis sio grili,<br />

miyvarda... mZulda da velodi dasasruls,<br />

gadabmul warbebs gaxsnis<br />

meaTe palata _ sikvdilis sakani...<br />

saxe qvisagan Tlili.<br />

iwvao gogona fermkrTali, SavTvala<br />

zeciT mouxmobs riTmas,<br />

da lados leqsebi ewyoo karadas,<br />

mtkvari Sed<strong>ge</strong>ba ganzrax,<br />

da bolos lamazma eqimma dagTvala<br />

yuri daugdos sityvas:<br />

mease gogona, meaTe palata.<br />

`sjobs sicocxlesa naZraxs~.<br />

me mZulda WiriviT es Wiri veragi _<br />

mTvare RrublebSi iwvis,<br />

lamazi eqimi da TeTri xalaTi,<br />

TrTis, viT foToli verxvis,<br />

da ver daviviwye, Zvirfaso, verasgziT<br />

ukvdav simReras ityvis<br />

gza samarisaken meaTe palatis.<br />

360 361


avSvobis sizmrebi<br />

wevxar loginSi garinduli da Tvalebs nabav,<br />

xandaxan Zafi gauwydeba azris dinebas,<br />

deda kiTxulobs lamaz wignSi saocar ambavs,<br />

usmen, usmen da... Ca<strong>ge</strong>Zineba.<br />

... ai, micuravs ialqani dausabamod,<br />

Tvali iRleba napiridan Cvensken yurebiT,<br />

<strong>ge</strong>mis baqanze gvestumreba mlaSe saRamo,<br />

mere dominos viTamaSebT mezRvaurebi.<br />

mivcuravT isev...<br />

gamoCndeba xmeleTi albaT...<br />

movarda talRa da <strong>ge</strong>mbani risxviT danisla...<br />

_ adiT anZaze!<br />

_ afrebi dabla!<br />

ismis brZaneba kapitanisa...<br />

imsxvreva <strong>ge</strong>mi, _<br />

mSveleli ki ara Cans axlos,<br />

sikvdili dasdevs gzadakargul xomalds aCrdilad.<br />

gvisrola talRam,<br />

_ viRupebiT, gviSveleT, xalxo!..<br />

...da isev dedam,<br />

dedis kocnam gadagvarCina.<br />

* * *<br />

ucxovria Sahis mofardagul darbazebSi,<br />

uynosia nazi sakmeveli vardis,<br />

SarbaTi usvams oqros azarfeSiT<br />

da mainc axrCobda dardi.<br />

mTvare aq badria, iqac iyo badri<br />

da mainc sadari ver ipova versad,<br />

saqarTvelos miwis icoda yadri,<br />

saqarTvelos miwaze erCia kvnesa.<br />

Sen xar venaxi!<br />

me mTaze damrCa patara oda,<br />

kargi dila da kargi amindi,<br />

odas lamazi parmaRi hqonda<br />

da xavsiani ewyo kramiti.<br />

maTrobda Cemi soflis haeri<br />

da zeca elviT gadaxeuli,<br />

maTrobda Cemi ezos Cxaveri,<br />

odis birkvilze gadaxveuli.<br />

me siyvaruli uzomo vici<br />

da amisaTvis mamuls <strong>ge</strong>Zaxi,<br />

sitkbo da madli qarTuli miwis _<br />

Sen xar venaxi!<br />

zRva<br />

me aq ver davdeb zRvars,<br />

me aq ver vityvi leqss,<br />

yvelafers ambobs zRva,<br />

Tumca arafers wers.<br />

vficav miwas da mzes,<br />

zRvis majiscema mSurs,<br />

zRvao, ar <strong>ge</strong>tyvi leqss,<br />

mxolod dagigdeb yurs.<br />

mere mogandob Tavs,<br />

mere mogandob suls,<br />

Tu ar damimsxvrev navs,<br />

Tu ar gamwirav sul.<br />

362 363


zRvasTan simRera minda<br />

qaro, arwie yana,<br />

yanav, amwife puri,<br />

wyarov, imRere nana,<br />

iav, daugde yuri.<br />

mzeo, Sexede Rrubels,<br />

ca rad tiroda winad,<br />

Cito, aSene bude,<br />

alvav, mieci bina.<br />

iremo, Camo barad,<br />

tyeo, dayare wabli,<br />

vazo, iqeci qarvad,<br />

futkaro, momec Tafli.<br />

kerav, idine boli,<br />

saro, gamarTe Robe,<br />

ezov, amwvane moli,<br />

miwav, sicocxle momec.<br />

zRvao, raRacas mReri<br />

saocarsa da wmindas,<br />

cav, aixade Weri,<br />

zRvasTan simRera minda.<br />

riwis gza<br />

marcxniv xramia, axedav marjvniv, _<br />

Savi lodebi bewvze hkidia.<br />

ufro maRldeba sicocxle Seni,<br />

xedav mSvenebas, jer uTqmels eniT,<br />

ca dedamiwas saocrad Svenis,<br />

miiwevs mTaSi, mzemdis izrdebi.<br />

win gadagirbens damfrTxali Sveli _<br />

da mxolod maSin gamofxizldebi.<br />

ra SeuZlia kacis Zalasa,<br />

kldes Seungria gulis ficari,<br />

da riwis tbisken farTo Saragza<br />

mTebs daumizna, rogorc isari.<br />

amRerebuli avedi mTaSi,<br />

mze Sublze Rrublis dalals ixvevda,<br />

Semodga kldeze da riwis tbaSi,<br />

patarZaliviT Camoixeda.<br />

tba napirs tkbilad esaubreba,<br />

naZvnari mzesTan moubaria,<br />

da rac hqonia kargi bunebas,<br />

suyvela riwas mouparia.<br />

gavcqeri qedebs, ZmebiviT Seyrils,<br />

mTaze Tovli Cans, xelis dadeba,<br />

CanCqers kldis qimze ucdeba fexi<br />

da napralebSi kisriT vardeba.<br />

_ salami, mTebo, TqvenTan movedi!<br />

_ sicocxle! _ mesmis yoveli mxridan,<br />

da mec, viT CanCqers, kldidan moxeTqils,<br />

ise mCqefare sicocxle minda.<br />

bzifis xeoba CajanRebuli,<br />

gza TiTqos zecis TaRze adiso.<br />

klde, kldeze SubliT dajaxebuli,<br />

warbebSekruli samaradisod.<br />

Sens uneburad umateb nabijs,<br />

Rrublebi caze dinjad midian.<br />

364 365


vaJa-fSavelas<br />

korCiota ras Cioda?<br />

aprilSi rom mindvrebs vercxlavs,<br />

iqneb peplebs uCioda?<br />

vin auxsnas bolocecxlas:<br />

`ras Cioda korCiota?~<br />

koWli beRura<br />

abuzuliyo buxarTan kata,<br />

naZvis xes TeTri qudi exura,<br />

miwas efina Tovli qaTqaTa<br />

da zed daxtoda koWli beRura.<br />

igi koWlia, magram mere ra,<br />

mas abreSumis frTebi asxia,<br />

da Tu isurva frTa frTas Semohkras,<br />

cis kari mudam daxvdeba Ria.<br />

varskvlavs akocos, _ mas SeuZlia<br />

da gadalaxos cxrajer cxra mTebi,<br />

magram man ra hqmnas, vinac koWlia<br />

da ar asxia beRuras frTebi?<br />

mnaTobebisken<br />

mTvaris nafexurs Cavyvebi xevSi,<br />

ankara wyalSi Cavxedav zecas<br />

da Rame, mTvariT daWrili mkerdSi,<br />

lurj mxrebs qedebze Semoikecavs.<br />

cis krialosans wyalSi daviTvli<br />

yelze momaxvevs sxivebs aisi<br />

da am patara xevSi gaivlis<br />

Cemi bavSvobis Tbili maisi.<br />

qveynis ambebiT daviyursebi<br />

veRar damitevs patara xevi<br />

da isev mTvaris nafexurebiT<br />

mnaTobebisken avyvebi zeviT.<br />

vuZRvni axalgazrda poetebs<br />

mtarvalze Rvarad momskdari <strong>ge</strong>sli<br />

gulsac swvavda da kupris Ramesac,<br />

Srapnelis alze naweri leqsi<br />

mters maxviliviT mkerdze daeca.<br />

leqss gamarjveba erqva saxelad,<br />

risxva grigalma rogor alagmos,<br />

Seni leqsebi maxvilTan erTad<br />

iyo tyvia da iyo malamo.<br />

roca sicocxlis lazaTi <strong>ge</strong>smis,<br />

roca sicocxlis ici ga<strong>ge</strong>ba,<br />

sisxliT naweri patara leqsic<br />

gmiris suliviT ar ikar<strong>ge</strong>ba.<br />

rodesac eZeb sikvdils imisTvis<br />

mamuli iyos dRegrZel maradis,<br />

rodesac qarTvels droSad migiZRvis<br />

brZola krwanisis, brZola marabdis,<br />

rodesac <strong>ge</strong>smis sicocxlis Zala,<br />

mudam Wabukob da ar berdebi,<br />

modi, scade da nu aswev kalams,<br />

modi, scade da nu amRerdebi.<br />

lamaz sicocxles roca uyureb<br />

ra ubraloa da ra rTulia,<br />

Sen ki arada, leqsi dudunebs<br />

guli zRva aris, zRva ki gulia.<br />

rodesac <strong>ge</strong>smis sicocxlis Zala,<br />

mudam Wabukob da ar berdebi,<br />

366 367


modi, scade da nu aswev kalams,<br />

modi, zRvasaviT nu amRerdebi.<br />

oRond imRere, imRere ise,<br />

iyo boboqar zRvaze xmieri,<br />

imRere, ise daaTbe mzisebr,<br />

wyalSi qvac gaTbes Seni simReriT.<br />

imRere ise, zecamac igrZnos,<br />

xmam amoxeTqos gulis ficari<br />

da SenTvis Seni leqsebi iyos<br />

yvelaze wminda dasaficari.<br />

nacnobi baRi<br />

nacnobi baRi...<br />

zRva sixaruli...<br />

nacnobi skami...<br />

Tbili saRamo...<br />

Cveni ocneba da siyvaruli _<br />

sicocxlesaviT dausabamo...<br />

im dReebs gulSi verafriT waSli<br />

da Cven im adgils vestumreT isev,<br />

win mirbis Cveni patara bavSvi<br />

da kabis kalTas kenWebiT ivsebs.<br />

orTaves dagvRlis bavSvi TamaSiT,<br />

aRarc isvenebs, arc eZineba...<br />

vxedavT, Cvens skamze sxedan qal-vaJi,<br />

davinaxavT da gagvecineba.<br />

mere RimiliT vuxdiT madlobas,<br />

mogvyavs patara,<br />

vbrundebiT ukan<br />

da baRSi vtovebT axalgazrdobas.<br />

gadascem, alubalo?<br />

gaxsovs, alubalo?<br />

ar gaxsovs? maSin<br />

me da Sen viyaviT garTuli fiqriT,<br />

is gazafxuliviT movida baRSi<br />

patara qolgiT da patara wigniT.<br />

ca iyo saocrad mSvidi da Rrma,<br />

misi Tvalebi baZavdnen zecas,<br />

mxrebze eyara gaSlili Tma<br />

da apriliviT lamazad ecva.<br />

ar gaxsovs?<br />

gaixsene,<br />

kargad gaixsene,<br />

maSin Sen hgavdi sul axlad moTovils.<br />

movida,<br />

RimiliT ba<strong>ge</strong> gaixsna<br />

da wigniT waiRo Seni foToli.<br />

hoda, im gogonas,<br />

im lamaz ciras<br />

minda oriode sityva davubaro...<br />

iqneba movides SenTan da, ici ra?...<br />

_ gadascem, alubalo?<br />

_ dabrZandiT!<br />

_ ara, ara, ijeqiT!<br />

368 369<br />

24. n. dumbaZe, t. <strong>IV</strong>


giyvarda<br />

Sen CemTan titini giyvarda<br />

patara gogonas darad,<br />

kocnas rom mogTxovdi CinarTan,<br />

bavSviviT metyodi _ aras.<br />

Sen Cemi wameba giyvarda,<br />

ba<strong>ge</strong>s xels adebdi farad,<br />

me Seni bavSvoba mxiblavda<br />

da Seni bavSvuri _ ara.<br />

me leqsebs <strong>ge</strong>tyodi CinarTan,<br />

Sen Cemi leqsebi giyvarda,<br />

Semdeg es bavSvoba gafrinda,<br />

wavida, sad gauCinarda?<br />

cao<br />

cao, miwame, Tu xar,<br />

im vaJs da im qals uTxar,<br />

qal-vaJs:<br />

vaJas da lias,<br />

Tu erTmaneTi uyvarT,<br />

me ras merCian _ ias?!<br />

Sen gaxsovs?<br />

* * *<br />

wamodi, sicocxle ganaxo,<br />

gauZleb iebis mzeras?<br />

usmine, ras ambobs balaxi:<br />

_ miwa var<br />

_ zeca var<br />

_ mze var.<br />

yayaCo saSvels Tu ar mogvcems<br />

da mze Tu dagviwvavs Rawvebs,<br />

jer mindors kalTaze vakocoT<br />

da mere gulaRma gavwveT.<br />

Sexede, mTas cecxli edeba<br />

da rogor maRldeba camde.<br />

ar ginda? rogorc is qedebi<br />

am nislebs rZesaviT vsvamdeT.<br />

gaxede im naxirs aSvebuls<br />

da gzaze mimaval urmebs.<br />

Sen gaxsovs Cveni bavSvoba?<br />

ra cudad vxatavdiT Turme.<br />

soflis saRamoebi<br />

tkbili mogoneba,<br />

Wiakokonebad...<br />

soflis gogonebis<br />

TvalTa elvareba...<br />

sityva gadakruli...<br />

guli dazafruli...<br />

ba<strong>ge</strong> daSaqruli...<br />

sisxlis mRelvareba.<br />

mZivad dapneuli,<br />

mZivad gadayrili<br />

dganan Tavdaxrili<br />

soflis gogonebi.<br />

tkbili mogoneba.<br />

Wiakokonebad<br />

370 371


Sukis orRobesTan<br />

dganan or-orebi<br />

Rame dailia...<br />

mTvarec dailia...<br />

wyvilad gaivlian,<br />

rogorc molandeba.<br />

ase siaruli...<br />

sityva siyvaruli<br />

ucxo sixaruliT<br />

enas moad<strong>ge</strong>ba.<br />

erTis gaoreba...<br />

cremlis dagoreba...<br />

tkbili ganSoreba<br />

WiSkris alagidan.<br />

mere mogoneba,<br />

Wiakokonebad,<br />

leqsi, Camosuli<br />

soflad qalaqidan.<br />

uyvarda mama-papas,<br />

TmaSefifquli babu<br />

cecxlTan yveboda zRapars.<br />

babu yveboda ambavs,<br />

turfa da tanad saro,<br />

im gadamTiel TaTars<br />

gautacnia maro.<br />

qari qviTiniT Slida<br />

mTebis WaRara fafars,<br />

da buxris piras babu<br />

isev yveboda zRapars.<br />

Tovda da mere rogor,<br />

odebi gadabura,<br />

CalaSi Cawolili<br />

ZaRli uyefda turas.<br />

mTvare mobrZanda<br />

mTis kexze sxivi aenTo,<br />

Tovda<br />

gadmoskda Suqi patara,<br />

sofelSi sdumdnen ZaRlebic,<br />

Tovda da mere rogor,<br />

sdumda Citebis naRarac,<br />

ise bardnida karSi<br />

cam sxivmosili Tabaxi<br />

viT mogoneba as wels<br />

RimiliT gadmoatara,<br />

gadacilebul kacSi.<br />

mTvare mobrZanda sofelSi<br />

Tovda da mere rogor,<br />

da vercxlis cremli daRvara.<br />

sul mTlad daTova saxli,<br />

gorakebs moaxvia<br />

spetaki yabalaxi.<br />

daTova sabalaxo,<br />

SemoaTova axors,<br />

aseTi didi Tovli<br />

Cems sofels jer ar axsovs.<br />

mwvadi da Rvino medga,<br />

372 373


Semodgomis suraTi<br />

es qarviT piramde navsebi godrebi,<br />

es giSriT piramde navsebi urmebi,<br />

midian. WrialiT, zarmacad, zmorebiT,<br />

futkrebis zuzuniT giwivis yurebi.<br />

es Rvinis simagriT daguli biWebi<br />

marans gars uvlian baxusiT namians,<br />

mRerian, Tvrebian pirsavse jamebiT,<br />

mRerian: dalie, dagilev Zamia.<br />

Rvino ki CuxCuxiT iRvreba WurebSi,<br />

Wurebi gminaven, qSinaven, Tvrebian,<br />

mtevnebi, Cayrilni sawnaxlis ubeSi,<br />

cremls Rvrian wuwuniT da Saqrad dnebian.<br />

sofleli Zmobili<br />

ivnisis wvima mwyerisfexa balaxs alurjebs,<br />

biWi ezoSi nawvimarze frTxilad abijebs,<br />

mezoblis baRSi moiparavs mwvane aluCas<br />

da Cems gogonas orRobeSi miipatiJebs.<br />

aa<strong>ge</strong>bs wisqvils, mtreds mouyvans TeTrs da RuRunas,<br />

oRond inatros mananam da ras ar gauCens,<br />

daudgams odas, laSis Reles gadauwuravs<br />

da Rorjoebis akidoTi daasaCuqrebs.<br />

gvirgvins dauwnavs iebiT da iasamnebiT,<br />

gaacnobs soflis yvela murebs, yvela broliebs,<br />

guls gauxarebs daSanTuli Calam-kalmebiT<br />

da Cems uCumrad filTa Tofsac gaasroliebs.<br />

gadis zafxuli _ bednieri, alersiani...<br />

qari simReriT Semodgomis furcels gadaSlis...<br />

dgas Cemi gogo ala<strong>ge</strong>sTan Tvalcremliani<br />

da soflel Zmobils ipatiJebs dedaqalaqSi.<br />

Semodgomis Rame<br />

cad wasuli, veeberTela Wadris ZirSi Camjdari,<br />

Cemi oda iyureba nisliani TvalebiT,<br />

xrinwiani xmiT RiRinebs sawnaxelSi maWari<br />

da parmaRze taros fSvnaSi Woraoben qalebi.<br />

dailocos Caxoxbili, nenas gakeTebuli...<br />

ra sicili,<br />

ra simRera,<br />

ra cekvebi,<br />

ra mada...<br />

da kedlidan Camosuli jixviT dafeTebuli,<br />

kedel-kedel,<br />

Robe-Robe<br />

gaparuli Tamada.<br />

gadabmuli krimanWuliT waRebuli yurebi,<br />

_ nu iparav, megobaro!<br />

_ arxeinad iyavi!..<br />

alionze sufris TavSi wamoSlili stumrebi...<br />

_ biWo, erTic da<strong>ge</strong>lia, mere wasuliyaviT.<br />

vxedav, rogor melodeba,<br />

vxedav, rogor miRimis<br />

Cemi odis sakvamuri,<br />

Cemi odis yavari<br />

da soflisken mimavali dagrexili biliki,<br />

rogorc Cemi mTvrali stumris dakarguli qamari.<br />

gagviwvimdeba<br />

mze guriidan aWaraSi gadaipara,<br />

ai, Sexede,<br />

saTaflias mTaze migoravs.<br />

male sofelSi SevalT, wiqara...<br />

male, nikora...<br />

cidan varskvlavi ar iyureba,<br />

374 375


qarma Rrublebi mTebze Sereka,<br />

daTvis ReleSi gaasvenes viRac turebma,<br />

albaT, bekeka.<br />

cam mTvare axlos ar gaikara,<br />

sul dabla iwevs, TiTqos mZimdeba.<br />

male, nikora,<br />

male, wiqara,<br />

gagviwvimdeba.<br />

* * *<br />

Cemo atmebo, gazafxulma rodis dagmosaT,<br />

mindoro, wablas rZia-rZia rodis a<strong>ge</strong>me,<br />

rodis gai<strong>ge</strong>T qalaqidan Cemi Camosvla,<br />

gzaSi wiTeli yayaCo rom Semoma<strong>ge</strong>beT.<br />

babu, zRapari moamzade aTasmeerTe,<br />

bebia, injra erTiT meti Camoari<strong>ge</strong>,<br />

Cemo muriav, bilikze rom SemomefeTe,<br />

Cemi Camosvla rogor gai<strong>ge</strong>.<br />

Sevdeqi gzaze da simReras davudaraje,<br />

isev aRmarTi,<br />

iseve bolavs Cveni keria,<br />

Cemi Camosvla vin gaxara, dao darejan,<br />

kargi kaba rom Segikeria.<br />

gagondebi<br />

sio rom venaxs moirbens,<br />

mze rom Cadneba daxrili,<br />

mobrunebuli soflisken<br />

bRavils mohyveba naxiri.<br />

ezoSi dgaxar WadarTan,<br />

xbos ucdi _ Tu dabrundeba,<br />

dasavleTi ki TandaTan<br />

Sens kabasaviT xundeba.<br />

maRla Wadaris foTlebSi<br />

daRlili skvinCa iZinebs,<br />

ezoSi, simartoveSi,<br />

Rarze mTis wyali RiRinebs.<br />

caze laSqari varskvlavTa<br />

iRviZebs TiTo-orola,<br />

ezoSi dgaxar WadarTan,<br />

ealersebi boColas.<br />

xelebs CasWideb yurebSi,<br />

Wkvian TvalebSi Caxedav,<br />

mere akoceb tuCebSi,<br />

moRebul WiSkars daketav _<br />

da bolos amoioxreb,<br />

netavi, raze Rondebi,<br />

albaT, boColas alersze<br />

im RamiT me gagondebi.<br />

mSvidobiT<br />

gaamos.. kidev dalie Rvino,<br />

xanZari kvaldakval mosdevs alions,<br />

`dagvifareo, wmindao nino~ _<br />

ambobs baba da abolebs yalions,<br />

`dalie kidev Cxavris nawuri~...<br />

xasanbegura... svanuri lileo...<br />

bavSvobis eJvnebi mihqrian JRaruniT...<br />

mSvidobiT, sofelo da siymawvileo.<br />

376 377


Cemi babua<br />

Tovlma datexa Wadars totebi,<br />

aragvis napirs, wiwamurTan, aRma mivdevdi,<br />

beRuras bina ver upovia,<br />

sadac aragvi aragviani ase giJia,<br />

TeTri nabdebiT dganan tolebi,<br />

da saqarTvelos matiane, savse didebiT<br />

baxmaros mTebze dauTovia.<br />

gulis siRrmeSi gadamiSlia.<br />

dadga kalanda, dro Tovlis mosvlis,<br />

iq, wiwamurTan, me aragvis talRebma miTxres:<br />

Tovlis zewari wyarom gaxia,<br />

gqonda sicocxle da Rimili qveynis sayofi,<br />

babua ambobs:<br />

Sen saqarTvelos kurTxeuli vaziviT gTxridnen,<br />

_ amxela Tovli<br />

rom ar enaxaT Seni nayofi.<br />

jer guriaSi ar minaxia.<br />

am kaklis CrdilSi mzes aswrebdi ciskarze Rimils,<br />

buxarTan zis da yalions qaCavs,<br />

qveynis varamiT guli rarig dagmZimebia...<br />

dauTovia babuas Tmazec,<br />

amas Ciodi: `RmerTo Cemo, sul Zili, Zili~,<br />

albaT, es erTi kalanda darCa<br />

Sen ki arasdros ar gZinebia.<br />

da Semdeg wava mousvlel gzaze.<br />

aragvis piras sawvimari Rrubeli iwva,<br />

weli moRuna _ asoci weli,<br />

qarTls rom scodnoda _ xalxi mkerdiT dagifaravda.<br />

_ ra momklavs, baba, _ ambobs glexurad,<br />

miwa atirda, dalocvili qarTuli miwa,<br />

_ namdvil sicocxles awi moveli, _<br />

da lodi aragvs cremlebs hparavda.<br />

da agugunebs `xasanbeguras~.<br />

vin gagimeta, Tvalze bindi vin gadagakra,<br />

`baxmaros mTebze dauTovia~, _<br />

mag guliscema ra marjvenas Cauketia...<br />

mReris babua da eRimeba:<br />

Sen Cagasvenes samareSi, ilia, magram<br />

_ Sen qalaqidan Camodi, Svilo,<br />

Seni dideba samareSi ar Caetia.<br />

qveynis ambavi <strong>ge</strong>codineba.<br />

Semobrundeba cxovreba waRma?<br />

vuyvebi iseT saocar ambebs,<br />

<strong>ge</strong>smis saflavSi _<br />

babu arafers ar ambobs didxans,<br />

SvilTa RaRadi!<br />

daeWvebuli Tvals mikravs gan<strong>ge</strong>b<br />

JamTa RaRadi!<br />

da mere kefas CibuxiT ifxans.<br />

qvaTa RaRadi!<br />

buxarSi jirki Tvals abrialebs,<br />

sanam aragvi wiwamurze ar ava aRma,<br />

balebi kverze Radars adeben.<br />

Sens naTels Sublze ar Caqreba Suqi maradi.<br />

babua Samfurs daatrialebs,<br />

atirdebian cecxlze mwvadebi.<br />

_ Tuki asea, ra momklavs, baba,<br />

ad<strong>ge</strong>ba, Coxis kalTas akecavs.<br />

_ es sadRegrZelo imisi iyos,<br />

ramac sicocxle gamiaskeca.<br />

baxmaros mTebze dauTovia,<br />

buxarSi cecxli tkbilad RuRunebs,<br />

_ banio, _ metyvis da berikaci<br />

mravalJamiers daagugunebs.<br />

378 379<br />

ilia

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!