You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
338<br />
Tbilisi<br />
Sen lali xar, saqarTvelos silamaze,<br />
Tbilisi da Tbili gulis feTqva gqvia,<br />
Sens ZebnaSi saqarTvelos laJvard caze<br />
mzes ramdenjer gza da kvali dahkargvia.<br />
saqarTvelos didi dafnis gvirgvinidan<br />
aTasi gziT mowyvetili foToli xar,<br />
magram mainc, waglejili mtris piridan,<br />
qarTvelis guls dRevandlamde mohyolixar.<br />
Sen krwanisze samas gmirTa aragvelTa<br />
dawyvetili gulis simebs Sehxebixar,<br />
Sen Tbilisi ki ara da, im qarTvelTa<br />
daumSrali Tbili sisxlis wveTebi xar.<br />
Sens kedlebTan vinc Tavs mtrisgan imalavda,<br />
mas dedis rZe mware Sxamad Ser<strong>ge</strong>bia,<br />
mtkvars rom xedav, es mTis wyali ki ara da<br />
qarTvelebis sisxlnarevi cremlebia.<br />
gorgasalis udrekeli fari xar da<br />
xar Tamaris RimiliviT daxatuli,<br />
qarTvelebis salocavi xati xar da<br />
mzis naTeba zurmuxtovan gazafxulis,<br />
Sens ZebnaSi saqarTvelos laJvard caze<br />
mzes ramdenjer gza da kvali dahkargvia,<br />
Sen Tbilisi ki ara da, Cemo kargo,<br />
is maocebs, natvrisTvali rad ar gqvia?!<br />
* * *<br />
ase xanmokle rom maqvs cxovreba _<br />
erTi dila da erTi saRamo,<br />
yvela rogor sTqvas nazma grZnobebma,<br />
Cemo muzav da Cemo kalamo.<br />
339
* * *<br />
locva ar vici me jixvis rqaze,<br />
Cangs Sevavedreb awmyos da mermiss,<br />
me, albaT, leqsi gamakravs jvarze<br />
da Tu aRmad<strong>ge</strong>ns, kvlav Zala leqsis.<br />
amoduRdi, margalito<br />
saqarTvelos siyvaruliT ametyveldi!<br />
sxvas umRero, agaJRere gana mitom?<br />
Cemo qnaro, masze xotbiT axaverddi<br />
da gulidan amoduRdi, margalito.<br />
masze locviT gaicviTe yvela lari,<br />
xma apkure tkbil SarbaTad, damTrob eSxad,<br />
masze gqondes gacveTamde saubari,<br />
gaCenilo qarTvel mgosnis azarfeSad.<br />
saqarTvelos siyvaruliT axaverddi,<br />
mas umRere, rom mgosani masaxelo,<br />
rom krebulis leqsiT savse yvela gverdis<br />
saTauri iyos mxolod saqarTvelo.<br />
iyos mxolod saqarTvelo da sxva ara,<br />
gana misTvis agaJRere, sxva adido?<br />
xotba uTxar, ametyveldi kvlav narnarad<br />
da gulidan amoduRdi, margalito.<br />
saqarTvelo<br />
kaspiis zRviT wamosulo qaravnebo,<br />
mTebo, gzebo, viwro, faTerakiano,<br />
gubazis da miTridatis qalaqebo,<br />
myinvarwvero, zamTar-zafxul janRiano.<br />
momiyeviT, viT ibrZoda saqarTvelo,<br />
ros Telavda monRoli da lang-Temuri,<br />
viT brwyinavda mzis sxivebze sasaxelo<br />
gorda xmali, TviT mzesaviT anTebuli.<br />
aw saidan modenila es zRva xalxi,<br />
ra undodaT am patara walkotidan,<br />
risTvis ecva qarTvel dedas mudam Talxi,<br />
xmals rad lesdnen qarTvelebi balRobidan.<br />
sad SeCerda kidobani gariyuli,<br />
roca STanTqa niaRvarma mTa da mdelo,<br />
sad dairwa is akvani, vaziT wnuli,<br />
sad iSva da davaJkacda saqarTvelo.<br />
samSoblo<br />
kvdebodnen imisTvis, rom uyvardaT mamuli<br />
miwas ar daTmobdnen uomrad,<br />
d<strong>ge</strong>bodnen naxmleviT mkerdgadaRaruli,<br />
ver grZnobdnen, Wriloba Tu hqondaT.<br />
kvdebodnen imisTvis, rom uyvardaT mamuli<br />
da maradi sicocxle undodaT.<br />
Tamariseul droSas rom gaSlidnen<br />
erTi midioda asze.<br />
aTas sicocxlesac sikvdilze gacvlidnen,<br />
daclidnen sicocxlis Tasebs,<br />
oRond, saqarTvelo mravalJamier<br />
yofiliyo sicocxliT savse.<br />
340 341
aTas siyvarulsac gacvlidnen wmindas,<br />
Caiklavdnen gulis feTqvas,<br />
oRond, ver dasTmobdnen saqarTvelos miwas,<br />
maxvils imarxavdnen mkerdTan,<br />
kvdebodnen da ambobdnen mxolod erT sityvas,<br />
imasac samSoblo erqva.<br />
saqarTvelo gqvia saxelad<br />
am siyvaruls rom ar uCans bolo,<br />
sad gagonila grZnoba amxela!<br />
iqneb imisTvis miyvarxar mxolod,<br />
rom `saqarTvelo~ gqvia saxelad.<br />
an Tu fiqrobda mSobeli maSin,<br />
Cemi sicocxlis kars rom aRebda,<br />
rom is patara, uRono bavSvi<br />
dedaze ufro Segiyvarebda.<br />
arc naxidurTan ar mibrZolia<br />
da arc arabi vkafe moZale,<br />
arc Temuris win ar miTrTolia<br />
da arc misvria misTvis boZali.<br />
Seni saxeli raRad maTrTolebs,<br />
rom ar gyolivar WirSi mfarvelad,<br />
iqneb imisTvis <strong>ge</strong>trfi martoden,<br />
rom `saqarTvelo~ gqvia saxelad.<br />
saidan gadiqec sxivad ocnebis,<br />
RmerTi rom ar mwams, qarTul miwaze<br />
fexs rom davadgam, rad vilocebi.<br />
sxvas rom uyvarxar, rad vgrZnob sinanuls,<br />
ase mgonia, mxolod Cemi xar,<br />
ra SeuZlia am Cems siyvaruls,<br />
magram sicocxles rad mirCevnixar.<br />
raRad gamxdara Seni saxeli<br />
CemTvis mzesaviT cad asatani,<br />
iqneb imisTvis, rom Sens didebas<br />
Seakvdnen Cemi mama-papani.<br />
da mec ar vici, vficav, ar vici<br />
RmerTi viwamo? xoda, RmerTi xar,<br />
xati rad minda sxva dasafici,<br />
roca sicocxles Sen mirCevnixar.<br />
da am siyvaruls rad unda bolo,<br />
Tuki mawamebs grZnoba amxela,<br />
dae, imisTvis miyvarde mxolod,<br />
rom `saqarTvelo~ gqvia saxelad.<br />
hei, loTebo<br />
vici, verasdros CamoixsniT lodebs mxrebidan,<br />
Tumc Savi Rvino Tqvens TvalebSi Sav fers abacebs,<br />
hei, loTebo, amoforTxdiT sardafebidan,<br />
SexedeT qalaqs, rogor barbacebs.<br />
aCrdilebiviT sardafebSi uzixarT boTlebs,<br />
amSralebT Wiqebs, saocnebo Tqveni alagi.<br />
verc ki SeamCnevT, roca TqvenTan Semoabotebs<br />
landi qalaqis.<br />
da mxolod landi... o, es landic TqvenTvis mTvralia,<br />
trialebs yvela, yoveli da mTeli samyaro,<br />
daubrundebiT isev Rvinos... orTqlis galias,<br />
rom gulis Sxami am RvinosTan erTad daRvaroT.<br />
mainc verasdros CamoixsniT lodebs mxrebidan,<br />
ver gausworebT qalaqis lands Tvalebs almacers,<br />
hei, loTebo, amoforTxdiT sardafebidan,<br />
SexedeT qalaqs, ar damTvrala, mainc barbacebs.<br />
342 343
ase Zvirad rad gafaseben<br />
aRa-mahmad-xan...<br />
yizilbaSebi...<br />
RamiT kivili SeSinebul mecixovneTa,<br />
Slegi frutuni cxenTa laSebis,<br />
mahmadis landi, molaslase sveticxovelTan.<br />
namgala mTvare<br />
da zRva varskvlavTa _<br />
qarTlis lurj caze mokamkame ase azizad,<br />
aRa-mahmad-xan...<br />
jari karavTa<br />
da xmaldakruli jvari vazisa.<br />
deda Tbilisi...<br />
gmiris cremlebi...<br />
da mahmad-xanis oqroT nayidi cixis karebi.<br />
deda Tbilisi...<br />
mtkvari, gloviT anamRerebi,<br />
anamRerebi gloviT zarebi.<br />
miwa qarTuli...<br />
sisxlis mewyeri...<br />
krwanisis veli da sikvdilis raSiT tareba...<br />
arc erTi saxli daungreveli.<br />
dolbandiani saWurisis axarxareba.<br />
deda Tbiliso!<br />
naTelo mzisa!<br />
da Senc, qarTulo miwav, aseve,<br />
qarTls gadaxede da, Tuki ican,<br />
ar gaocdebi, ase Zvirad rad gafaseben.<br />
dedas<br />
dedao tkbilo, rogorc Seni ZuZus Tavebi,<br />
dedao nazo, siyvarulis ufrTo feria,<br />
manaxe guli, sisxlis cremliT naiarebi<br />
da me am gulze o, ra cota damiweria.<br />
gadamaviwyes sityva `deda~, Sen ase gsurda?<br />
gadamaviwyes, mere risTvis, ase iyo da<br />
me guli boRmiT mevseboda, an risTvis mSurda,<br />
roca akvnidan pawawina `dedas~ ityoda.<br />
dedao tkbilo, salocavo, sagalobelo,<br />
leqsSi yovelis SeiZleba gana xseneba?<br />
ra Zneli iyo ganSorebiT, Cemo mSobelo,<br />
cxra wlis manZilze es vaeba da SeCveneba.<br />
da mikvirs exla, cxra wlis gulSi ase uRmerTod,<br />
amdeni tanjva sad dagubda, sad daetia,<br />
rad iyo yofa _ metyveleba TvalTa uenod.<br />
Cemi cxovreba iyo drama da tra<strong>ge</strong>dia.<br />
ara, borkilebs, Cemo kargo, ar atarebdi,<br />
samagierod, mogonebis sakire gwvavda<br />
da igonebdi, iq, mSobliur lamaz mxareSi,<br />
xuWuWTmiani, pawawina biWuna gyavda.<br />
aTasebs yavdaT, aTasebi moigonebdnen<br />
da RamiT, roca yazarmaSi mefobda Zili,<br />
bagis caxcaxiT guls titiniT moioxebdnen,<br />
is _ saxelmwifos moRalate deda _ da Svili.<br />
rogor undodaT mzis naTeli dagviwyeboda,<br />
amoxval mzeze da siciviT gaiToSebi...<br />
iq, Sens sakanSi Ramis landi ise wveboda,<br />
rogorc sikvdilis daZonZili Savi droSebi.<br />
dedao nazo, siyvarulis ufrTo feria,<br />
amdenma tanjvam Seni saxe rogor daRara,<br />
wyeulimc iyos, im warsulis rac dagrCenia,<br />
xom damibrundi cimbiriviT TeTri WaRara.<br />
344 345
Rame mTebSi<br />
Camsxvreuliyo xevi mTebis uRran ubeSi,<br />
daTvis danator bedauris xerxemaliviT,<br />
varskvlavebs mTvare gadahqondaT qera RrublebSi<br />
gulSeRonebul, gatacebul TamarqaliviT.<br />
beberi muxa rZisfer janRiT galeSiliyo<br />
da qartexilze barbacebda mTvrali deviviT,<br />
giJi CanCqeri napralebze CamoSliliyo,<br />
zRapruli alis almodebul nawnavebiviT.<br />
maRla varskvlavni kiafobdnen aTasferadad,<br />
muq lurj zewarze oqros zolad gadaRvrilebi,<br />
TiTqos meomrebs nabadebi gadaeyaraT,<br />
ise eyarnen mTvaris Suqze mTebis Crdilebi...<br />
da iyo Rame saocari Sesaxedavi,<br />
kavkasionze frTamokecil Rames eZina,<br />
eZinaT mTebsac, ar eZinaT mxolod varskvlavebs,<br />
rom mSvidi Rame Tavdasxmisgan gadaerCinaT.<br />
galaktioni<br />
SenTvis axlobels,<br />
CemTvis Soreuls, _<br />
ambobs simReras qari,<br />
ise godeben xeTa totebi,<br />
rogorc larebi qnaris.<br />
CemTvis Soreuls,<br />
cremlebmoreuls,<br />
Sevcqer uxilav Tvalebs.<br />
galaktioni ganmartoebiT<br />
estumre zamTris baRebs.<br />
im saubariT<br />
ra daubare,<br />
yornebs rom miaqvT sadRac...<br />
lurja cxenebiT gadauare<br />
im Cems samyofel alags.<br />
ukan mogdevda qari simReriT<br />
da fantelebis jari.<br />
SenTvis axlobels,<br />
CemTvis Soreuls, _<br />
ambavs yveboda qari.<br />
am qars tyed gaWrils, rogorc ocnebas,<br />
vin audgamda enas.<br />
leqss Tu scodnia gasxivosneba,<br />
Zala Tu hqonda zenas,<br />
mzesTan saubars ra dagiSlida,<br />
leqsis RmerTkaci Tu xar,<br />
brmisTvis wyvdiadi gadagiSlia<br />
mkvdars `mesaflave~ uTxar.<br />
CemTan saubris dro ara gqonda,<br />
arRvevdi zecis TaRebs,<br />
Tumc aTaswlobiT iTvlidi dros da<br />
me ki, viTvlidi wamebs.<br />
bolos gipove da mainc sdumxar,<br />
axal samyaros badeb.<br />
vijeqiT, didxans gismendi mdumars,<br />
aTovda zamTris baRebs.<br />
eklesia<br />
raze fiqrob, miTxar, raze, ase didxans.<br />
rad waxrilxar, yavarjeni xom ar ginda,<br />
arc samreklo zaris xmaze suls ar iTqvams...<br />
nino wminda...<br />
ra uyavi is samreklo, an zarebi,<br />
o, im zarebs Tqma Tu surdaT kidev ramis,<br />
da zarebi isev aRar zanzareben,<br />
sdums iveris mariami.<br />
346 347
arc me mesmis, rad dadumdi mlocvelisTvis,<br />
kvlav cremli gdis daxavsebul kedlebians,<br />
mainc moval da orTaves codvebisTvis<br />
muxlT mogiyri, eklesia.<br />
`Seundeo~, warsulSi Tu giTqvams ase,<br />
aRaRaddi, aRsareba mainc minda,<br />
o, sada xar, <strong>ge</strong>amboro vazis jvarze,<br />
nino wminda.<br />
am saflavebs rom dascqeri SublSekruli,<br />
jvrebamoCrils, gadabarduls, eklebians,<br />
Sav fiqrebSi yoraniviT Serujuli<br />
Camarxulxar, eklesiav.<br />
an ras izam, daiqance,<br />
gadadeqi am cxovrebis Saragzidan,<br />
daaviwydaT RvTismSobeli mariami,<br />
ieso da nino wminda.<br />
muxa<br />
im uRran tyeSi gamvleli Tu xar<br />
da yurs Tu ugdeb xeTa kaeSans,<br />
naxav did muxas, aswlovan muxas,<br />
taxis naeSvars.<br />
im uRran tyeSi gamvleli Tu xar,<br />
naxav, totebi ra Zirs daeSva,<br />
uyureb muxas,<br />
uyureb, swuxxar...<br />
uyureb didxans, viT cxovrebas<br />
Sensas naeSvars.<br />
im uRran tyeSi gamvleli Tu xar<br />
da Tu ocnebis afra da<strong>ge</strong>xa,<br />
Tavs Seadareb naeSvar muxas,<br />
muxas,<br />
namexars.<br />
Zvirfaso deda<br />
da ase wvimda...<br />
albaT, isev Rame monaxavs,<br />
guls rom <strong>ge</strong>marxa RamesaviT ukuni sevda,<br />
gismino minda,<br />
Senc warsuli wlebis mona xar,<br />
Zvirfaso deda.<br />
tiroda Rame...<br />
bevri rame miTxari kidev,<br />
o, mogonebav im lamazi warsulis dReTa,<br />
miTxari rame,<br />
kidev rame, Ramea vidre,<br />
Zvirfaso deda.<br />
miTxari rame,<br />
rogor miyvars, roca miyvebi _<br />
gareT wvimaa, Ramea da glovaa ferTa,<br />
gaTendes, barem,<br />
netav diliT isev viqnebiT,<br />
Zvirfaso deda?<br />
da ase wvimda...<br />
aCrdilebma cremlebi Rvares,<br />
o, isev Rame... gadaiRebs es wvima, neta?<br />
gismino minda,<br />
rad dadumdi, miTxari rame,<br />
Zvirfaso dedav.<br />
348 349
foToli<br />
es foToli uTenia<br />
Telas moswyda CqamiT,<br />
diliT fexs gauTelia,<br />
Severcxlili namiT,<br />
uTenia es foToli,<br />
uTeliaT fexiT...<br />
Telas moswyda, obolia,<br />
auareT gverdi.<br />
Rame mtkvris piras<br />
cis mkerdze Rrubelma taZari aRmarTa,<br />
Sig mTvare SebrZanda varskvlavTa amaliT.<br />
dRes Tbiliss mgzavriviT gzad SemoaRamda<br />
da mtkvarTan amuxla merani frTamali.<br />
Tbilisma nabadi mtkvris piras gaSala<br />
da mtkvari, viT ZiZa, umReris Zilispirs,<br />
`daviTma arabi emiri dalaSqra,<br />
cxraasi wlis winaT aiRo Tbilisi~.<br />
Rame ki naomar zRvasaviT mSvidia,<br />
mtkvris RurRus qafians Tbilisi Cahyurebs,<br />
Sig mTvaris mTrTolavi aCrdili hkidia,<br />
viT aRmosavleli qalRmerTis sayure.<br />
`ca frTebs ikecavda, viT orbi daWrili,<br />
qreboda naTeli qarTuli dilis mzis,<br />
kvdeboda, viT igi, xoxobi frTaWreli,<br />
daviTs rom ar exsna mtrisagan Tbilisi~,<br />
mTvare ki, moxrili gorgaslis SvildiviT,<br />
dahyurebs Tbiliss da RimilSi TeTrdeba,<br />
Tbilisi amxedrda, merani WixviniT<br />
Slis fafars, oqrosfers. mtkvris piras Tendeba.<br />
Tendeba _ mec mtkvarTan vbaasob dilamdis,<br />
Tbiliso, me SenTan xom mgzavrad mivlia,<br />
Tendeba _ Sexede, es mTvare pirbadri<br />
cis gaxsnil perangze badaxSis Rilia.<br />
gaTenda _ Rrublebis taZari daimsxvra<br />
mzem sxivTa Rimili ra uxvad dasTova,<br />
Ramem ki guda da nabadi aikra<br />
da mahmadxaniviT Tbilisi dastova.<br />
pirveli zamTari<br />
quCebSi Tovlis qudebiT dadian,<br />
fifqi xis totebze rCeba Tu cviva;<br />
patara gogona gamohyavs bebias;<br />
gogona gundaobs, bebias sciva.<br />
vaJebi dganan da qalebi Cqaroben,<br />
Tovls ayris gamvlelebs naZvebis marao,<br />
kmarao _ aCqarebs gogonas bebia;<br />
gogona siciliT pasuxobs _ arao.<br />
Tmis vercxlis kibeebs ahyveba TiTebiT,<br />
moixsnis TavSals da moaxvevs SviliSvils.<br />
me vxedav saocar siTbos da siyvaruls<br />
bebias TvalebSi, bebias RimilSi.<br />
bebias TovliviT qaTqaTa Tmebi aqvs.<br />
naZvebic qaTqaTa sabnebiT morTulan.<br />
da ukvirs pataras, bebias TavSalqveS<br />
ra Tbili, ra Tbili zamTari mosula.<br />
350 351
gaxsovdes. Turqo!<br />
vuyureb zecis lurj tatnobze mTvaris Semosvlas,<br />
da guli Cemi mogonebis talRebs SerTvia;<br />
mdinaris aqeT mSobliuri saqarTveloa,<br />
mdinaris gaRma osmaleTia.<br />
vici, cecxls yridnen Tvalebidan Slegi raSebi<br />
da brZolis velze uTvalavi Tavi eyara,<br />
maxvils iTxovdnen akvnidanve Cvili bavSvebic,<br />
rom mtrisTvis mkerdi gadaeRaraT.<br />
am deda mtkvarSi sisxlis tbori ar dateula,<br />
sikvdils Sebmia Tavganwirul gmirTa laSqari,<br />
bolos maxvili Sig vadaSi gadamtvreula<br />
da mainc iyo: hei, dahkari!<br />
me isic vici, erT qarTvelze aTi iyaviT,<br />
monebad yiddiT qarTvel qalebs TvalebgiSrians,<br />
mamulisaTvis vecemodiT, mamuls vficavdiT<br />
da osmaleTSi ambis mimtanic ar gagviSvia.<br />
me isic vici, bevri aris mdinaris gaRma,<br />
ar Cahqrobia sicocxle da mklavis imedi;<br />
da bevris guli qceulia mrisxane naRmad,<br />
amRerebuli, rogorc hiqmeTi.<br />
rad ginda, Turqo, Zveleburad xmali SemarTo,<br />
vin giTxra, TiTqos Sobidanve Seni mteri var,<br />
arc mifiqria mkerdi sisxliT Segiferado,<br />
magram gaxsovdes _ me qarTveli var.<br />
rad medavebi mSobel miwas dasabamidan,<br />
Savi balRami gulSi rad gaqvs Semonaxuli?<br />
me Seni qveynis terfistola miwac ar minda,<br />
Sen ki wamarTvi oSki, xaxuli.<br />
mdinaris gaRma me Sens maxvils SemarTuls vxedav,<br />
ginda glovaSi gaiTenos deda-Tbilisma,<br />
gaxsovdes, Turqo, Sen Tamaris laSqari gcemda.<br />
gaxsovdes, Turqo, me qarTveli var.<br />
RamiT TbilisSi<br />
TbilisSi RamiT vin seirnobs, poetis garda,<br />
sxvas leqsisaTvis Ramis Teva ar moundeba.<br />
Sevd<strong>ge</strong>bi xidze,<br />
quds movixdi,<br />
Cavxedav mtkvars da...<br />
zeca gulaRma amobrundeba.<br />
mere gavyvebi...<br />
vivli, manam ar daviRlebi,<br />
mtkvari metexTan ahyolia jebirs yelamde,<br />
saxlis kedlebze miyrdnobilan Wadris Crdilebi<br />
da ase sZinavT gaTenebamde...<br />
sZinavT?<br />
iZinon,<br />
xels ar vuSli ZilSi srulebiT,<br />
davdivar frTxilad,<br />
ai, Crdilsac gadavalaje,<br />
davxetialob,<br />
Tbiliss leqsebs vedudunebi<br />
da vaeWveb Ramis darajebs.<br />
mere Tendeba...<br />
Tmebs miwewavs sunTqva dilisa,<br />
kaxeTis mxridan matareblis kivili mesmis...<br />
o, rogor minda,<br />
rogor minda, Cemo Tbiliso,<br />
Cvens siyvarulze davwero leqsi.<br />
beThoveni<br />
yovel saRamos, roca minda davwero leqsi,<br />
roca bavSvebi ezos nuSebs eTxovebian,<br />
ucxo gogonas aRebuli akordi mesmis,<br />
davdeb kalams da davmunjdebi,<br />
_ beThovenia...<br />
352 353<br />
23. n. dumbaZe, t. <strong>IV</strong>
is mohyavs CemTan ucnob gogos ucxo alersiT,<br />
mohyavs, rom guli, Cemi guli sadRac waiRos,<br />
da im saRamos, beThoveni roca ar mesmis,<br />
me meSinia, is gogona avad ar iyos.<br />
tician tabiZes<br />
mihqrian wlebi frTaasxmuli raSis uswrafes<br />
da ivsebian mogonebis sawyaulebi,<br />
Seni cxovreba erTxel ise daaxurdaves,<br />
rogorc iesos Cadenili saswaulebi.<br />
datove qveynad gafrenili lurji ocneba,<br />
leqsiT damwvarma, daferflilma, almodebulma,<br />
Sen kidev erTxel moaswari xmis gamoReba,<br />
viT didma zarma, samreklodan Camogdebulma.<br />
matareblidan<br />
didi warsulis daRi azis qvaTa yovelTa<br />
sveticxovelTan.<br />
jvrisken micuravs mZime nisli qarSi daZruli...<br />
... da ukan rCeba mcxeTa,<br />
CvenTa winaparT kurTxeul xelTa<br />
naSeni da gadataZruli...<br />
aragvis WalebSi<br />
... da lurjad gaTenda aragvis WalaSi,<br />
niavi Rrubelis baliSze isvenebs,<br />
jejilebs sicocxlis wigniviT gadaSlis<br />
da TiTebs aragvis talRebSi isvelebs.<br />
savsea cvar-namiT yayaCos Tasebi,<br />
wiTlad rom qargaven wiwamurs tevrians,<br />
Walas rom rZisferi nislebi avseben, _<br />
nuSis da tyemalis yvavilTa mtveria.<br />
mze mcxeTis jvarzea,<br />
dneba da iRvreba,<br />
_ mamulo, icocxle,<br />
dRemudam <strong>ge</strong>xaros,<br />
ismine mzisa da sicocxlis simRera:<br />
_ daiwye, mercxalo.<br />
Tamaris cixe<br />
Cem soflad erTi didi mTa aris,<br />
ca Rrublis kalTas am mTaze ixevs,<br />
mze aq amodis, rogorc Tamari,<br />
da agvirgvinebs Tamaris cixes.<br />
wamodi, vnaxoT Tamaris mTaze<br />
cixe zviadi, SublSeWmuxvnili,<br />
am xevs mTisaken biliki asdevs,<br />
Zneli, guruli krimanWuliviT.<br />
cixe Cans, rogorc mTebis nawili,<br />
miduRebuli cis siSoresTan,<br />
da qongurebze msxdari arwivni<br />
hgvanan nabdian mecixovneTa.<br />
354 355
maTi yvirili Soridan ismis,<br />
TiTqos uxmoben Torosan moymes,<br />
o, rogor hgvanan kedlebi cixis<br />
qarTveli dedis daxokil loyebs.<br />
radgan Sen soflad,<br />
radgan Cem soflad,<br />
radganac yvelgan, sadac mTa aris,<br />
dgas didi cixe:<br />
daviTis cixe,<br />
bagratis cixe,<br />
cixe Tamaris.<br />
radgan sicocxlis didi saxeli<br />
ar gavuxadeT sikvdils ziari,<br />
amitom qarTvels hqvia qarTveli,<br />
xolo Tbilisi Tbilisi ari.<br />
baRSi<br />
aisi Ramis darabebs aRebs,<br />
sicocxlis feri mohyveba ivliss.<br />
_ salami vardiT moqargul baRebs,<br />
_ salami mtkvars da salami Tbiliss!<br />
xeze Citebi kvirtebad sxedan,<br />
mival da baRis karebs SevaReb,<br />
ai, moxuci gadaxril xesTan...<br />
_ dila mSvidobis, Zia mebaRe!<br />
Camogviqrolebs gogona anci,<br />
yvavils funTula xelebs Seaxebs.<br />
_ dila mSvidobis, patara gvanca!<br />
_ dila mSvidobis, Zia mebaRe!<br />
mere mTeli dRe vardebSi dadis,<br />
mzes emaleba baRSi Takaras,<br />
_ Zia mebaRe, movwyvito vardi?..<br />
_ modi, mowyvite, Cemo patara.<br />
daisi Ramis darabebs ketavs,<br />
mze ukanasknel sxivebs Segvaxebs<br />
da ismis irgvliv Sriali xeTa:<br />
_ Rame mSvidobis, Zia mebaRe.<br />
me Tbiliseli biWi var<br />
me Tbiliseli biWi var,<br />
yadriani da gam<strong>ge</strong>bi,<br />
Tu aCrdiliviT ar mdie,<br />
quCebSi da<strong>ge</strong>kar<strong>ge</strong>bi.<br />
me lerwmis salamuri var,<br />
Cemi xma varskvlavs miswvdeba,<br />
Tu droze ar amakvnese,<br />
simRera damaviwydeba.<br />
me foToli var am Wadris,<br />
mze mkocnis, mTvare mari<strong>ge</strong>bs,<br />
Tu droze ar amitaceb,<br />
mova da qari wamiRebs.<br />
me siyvarulis wvima var<br />
da SenTan erTad vsveldebi,<br />
Tu droze ar damagube,<br />
waval, mtkvars SevuerTdebi.<br />
me siyvarulis leqsi var,<br />
leqsi var gulis nadebi,<br />
Tu droze ar Semiyvare,<br />
sxva vinmes Sevuyvardebi.<br />
356 357
varazi<br />
akaciebis rxeviT<br />
aRar modixar, qaro,<br />
gaqra varazis xevi,<br />
gaqra varazis wyaro.<br />
jaWvze dabmuli ZaRli<br />
gaavebuli rogor,<br />
xevis pirs Tixis saxli,<br />
da iezidi gogo.<br />
silaze cicqna terfi _<br />
bavSvobis kvali Cemi,<br />
qvaze Semskdari RelviT<br />
Cemi qaRaldis <strong>ge</strong>mi.<br />
varazis mRvrie sarke,<br />
Sors gaqceuli fiqri,<br />
universitets aqeT,<br />
universitets iqiT.<br />
ukacravad<br />
quCa-quCa fexakrefiT da RiRiniT movdivar,<br />
cota nabaxusevi var, cota, mTvrali ki ara,<br />
gogonebo, gzas nu miqcevT, gana marTla loTi var,<br />
wuxel Cvensken wvimda, magram ukve gadaiara.<br />
jer sisxami dilaa da mTvare isev damnaTis,<br />
ra codnia tviSis Rvinos, gamogaclis araqaTs,<br />
_ ukacravad, megobaro, romelia saaTis?<br />
_ mapatieT, megobaro, papirosi ara gaqvT?<br />
quCa-quCa fexakrefiT da RiRiniT movdivar,<br />
cota nabaxusevi var, cota, mTvrali ki ara,<br />
gogonebo, gzas nu miqcevT, gana marTla loTi var,<br />
wuxel Cvensken wvimda, magram ukve gadaiara.<br />
mze sarkmels xvdeba, rogorc<br />
sarkmels gamiRebs mTawmindis qari<br />
oqronavlebi funji,<br />
da akaciis totebTan daobs,<br />
is iezidi gogo<br />
Cveni Tbilisi, Cvenive mtkvari<br />
modis varazis quCiT.<br />
da mogoneba, Zvirfaso dao.<br />
gadamaviwyda yoveli TiTqos,<br />
exla sad cxovrobs, netav,<br />
mainc warsulis xsenebas vbedav.<br />
gamoicvala rogor,<br />
gaxsovs? uecrad wasuli siTbo<br />
_ Semoiare CvenTan,<br />
da sicocxleze utkbesi deda...<br />
sad daikar<strong>ge</strong>, gogo!<br />
modi, vifiqroT warsulze erTad,<br />
radganac igi gvqonia erTi,<br />
Cven RvTismSobeli gvegona deda<br />
da mama _ TviTon maRali RmerTi.<br />
gaxsovs? _ zRapari oqros mamalze<br />
da amiranze naTqvami miTi,<br />
ocneba dedis iavnanaze<br />
da sanTlis alze damwvari TiTi.<br />
358 359<br />
dao!
feriscvaleba uamrav dReTa,<br />
mogonebebi isev ramdeni...<br />
mere, viT Suqi, movida deda<br />
da masTan erTad davibadeniT.<br />
sarkmels mixuravs mTawmindis qari<br />
da axla CemTan raRacas daobs,<br />
macocxlebs deda, Tbilisi, mtkvari<br />
da Senze fiqri, Zvirfaso dao!<br />
rusTavelis ZeglTan<br />
vinme meleqse mesxi.<br />
muxlebs moiyris Zegli,<br />
mtkvrisken gaiwvdis xelebs.<br />
xma aJRerdeba neli:<br />
`Tamars vaqebdeT mefes~,<br />
mTvare Rrublebis taxtze<br />
zis TamariviT badri,<br />
Sed<strong>ge</strong>ba mgosnis xmaze,<br />
wuTiT daudo yadri,<br />
gauRima da Rrublis<br />
Camoifara Cadri.<br />
mtkvari salamurs ukravs<br />
mosagoneblad ZvelTa,<br />
qarTvlis sicocxle sunTqavs<br />
SoTa rusTvelis ZeglTan.<br />
mze Tavs miwamde ixris,<br />
Rame nabadiT d<strong>ge</strong>ba,<br />
mTvare RrublebSi iwvis,<br />
Rrublis SandalSi dneba.<br />
mtkvari salamurs ukravs<br />
mosagoneblad ZvelTa,<br />
qarTvlis sicocxle sunTqavs<br />
meaTe palata<br />
SoTa rusTvelis ZeglTan.<br />
me maSin movedi, damTavrda rodesac<br />
qarTvlis sicocxle sunTqavs<br />
sicocxlis uriTmo, uazro balada,<br />
mTvariT naSuqar bnelSi,<br />
rodesac gardacvlils mori<strong>ge</strong> mosdevda,<br />
SoTa rusTvelis gulTan,<br />
meaTe gogona... meaTe palata...<br />
qvisgan gamoTlil mkerdSi.<br />
me yovel gazafxuls, sikvdilis gazafxuls<br />
gaSlis qaRaldis gragnils<br />
velodi sicocxlis SiSiT da kankaliT,<br />
mTawmindis sio grili,<br />
miyvarda... mZulda da velodi dasasruls,<br />
gadabmul warbebs gaxsnis<br />
meaTe palata _ sikvdilis sakani...<br />
saxe qvisagan Tlili.<br />
iwvao gogona fermkrTali, SavTvala<br />
zeciT mouxmobs riTmas,<br />
da lados leqsebi ewyoo karadas,<br />
mtkvari Sed<strong>ge</strong>ba ganzrax,<br />
da bolos lamazma eqimma dagTvala<br />
yuri daugdos sityvas:<br />
mease gogona, meaTe palata.<br />
`sjobs sicocxlesa naZraxs~.<br />
me mZulda WiriviT es Wiri veragi _<br />
mTvare RrublebSi iwvis,<br />
lamazi eqimi da TeTri xalaTi,<br />
TrTis, viT foToli verxvis,<br />
da ver daviviwye, Zvirfaso, verasgziT<br />
ukvdav simReras ityvis<br />
gza samarisaken meaTe palatis.<br />
360 361
avSvobis sizmrebi<br />
wevxar loginSi garinduli da Tvalebs nabav,<br />
xandaxan Zafi gauwydeba azris dinebas,<br />
deda kiTxulobs lamaz wignSi saocar ambavs,<br />
usmen, usmen da... Ca<strong>ge</strong>Zineba.<br />
... ai, micuravs ialqani dausabamod,<br />
Tvali iRleba napiridan Cvensken yurebiT,<br />
<strong>ge</strong>mis baqanze gvestumreba mlaSe saRamo,<br />
mere dominos viTamaSebT mezRvaurebi.<br />
mivcuravT isev...<br />
gamoCndeba xmeleTi albaT...<br />
movarda talRa da <strong>ge</strong>mbani risxviT danisla...<br />
_ adiT anZaze!<br />
_ afrebi dabla!<br />
ismis brZaneba kapitanisa...<br />
imsxvreva <strong>ge</strong>mi, _<br />
mSveleli ki ara Cans axlos,<br />
sikvdili dasdevs gzadakargul xomalds aCrdilad.<br />
gvisrola talRam,<br />
_ viRupebiT, gviSveleT, xalxo!..<br />
...da isev dedam,<br />
dedis kocnam gadagvarCina.<br />
* * *<br />
ucxovria Sahis mofardagul darbazebSi,<br />
uynosia nazi sakmeveli vardis,<br />
SarbaTi usvams oqros azarfeSiT<br />
da mainc axrCobda dardi.<br />
mTvare aq badria, iqac iyo badri<br />
da mainc sadari ver ipova versad,<br />
saqarTvelos miwis icoda yadri,<br />
saqarTvelos miwaze erCia kvnesa.<br />
Sen xar venaxi!<br />
me mTaze damrCa patara oda,<br />
kargi dila da kargi amindi,<br />
odas lamazi parmaRi hqonda<br />
da xavsiani ewyo kramiti.<br />
maTrobda Cemi soflis haeri<br />
da zeca elviT gadaxeuli,<br />
maTrobda Cemi ezos Cxaveri,<br />
odis birkvilze gadaxveuli.<br />
me siyvaruli uzomo vici<br />
da amisaTvis mamuls <strong>ge</strong>Zaxi,<br />
sitkbo da madli qarTuli miwis _<br />
Sen xar venaxi!<br />
zRva<br />
me aq ver davdeb zRvars,<br />
me aq ver vityvi leqss,<br />
yvelafers ambobs zRva,<br />
Tumca arafers wers.<br />
vficav miwas da mzes,<br />
zRvis majiscema mSurs,<br />
zRvao, ar <strong>ge</strong>tyvi leqss,<br />
mxolod dagigdeb yurs.<br />
mere mogandob Tavs,<br />
mere mogandob suls,<br />
Tu ar damimsxvrev navs,<br />
Tu ar gamwirav sul.<br />
362 363
zRvasTan simRera minda<br />
qaro, arwie yana,<br />
yanav, amwife puri,<br />
wyarov, imRere nana,<br />
iav, daugde yuri.<br />
mzeo, Sexede Rrubels,<br />
ca rad tiroda winad,<br />
Cito, aSene bude,<br />
alvav, mieci bina.<br />
iremo, Camo barad,<br />
tyeo, dayare wabli,<br />
vazo, iqeci qarvad,<br />
futkaro, momec Tafli.<br />
kerav, idine boli,<br />
saro, gamarTe Robe,<br />
ezov, amwvane moli,<br />
miwav, sicocxle momec.<br />
zRvao, raRacas mReri<br />
saocarsa da wmindas,<br />
cav, aixade Weri,<br />
zRvasTan simRera minda.<br />
riwis gza<br />
marcxniv xramia, axedav marjvniv, _<br />
Savi lodebi bewvze hkidia.<br />
ufro maRldeba sicocxle Seni,<br />
xedav mSvenebas, jer uTqmels eniT,<br />
ca dedamiwas saocrad Svenis,<br />
miiwevs mTaSi, mzemdis izrdebi.<br />
win gadagirbens damfrTxali Sveli _<br />
da mxolod maSin gamofxizldebi.<br />
ra SeuZlia kacis Zalasa,<br />
kldes Seungria gulis ficari,<br />
da riwis tbisken farTo Saragza<br />
mTebs daumizna, rogorc isari.<br />
amRerebuli avedi mTaSi,<br />
mze Sublze Rrublis dalals ixvevda,<br />
Semodga kldeze da riwis tbaSi,<br />
patarZaliviT Camoixeda.<br />
tba napirs tkbilad esaubreba,<br />
naZvnari mzesTan moubaria,<br />
da rac hqonia kargi bunebas,<br />
suyvela riwas mouparia.<br />
gavcqeri qedebs, ZmebiviT Seyrils,<br />
mTaze Tovli Cans, xelis dadeba,<br />
CanCqers kldis qimze ucdeba fexi<br />
da napralebSi kisriT vardeba.<br />
_ salami, mTebo, TqvenTan movedi!<br />
_ sicocxle! _ mesmis yoveli mxridan,<br />
da mec, viT CanCqers, kldidan moxeTqils,<br />
ise mCqefare sicocxle minda.<br />
bzifis xeoba CajanRebuli,<br />
gza TiTqos zecis TaRze adiso.<br />
klde, kldeze SubliT dajaxebuli,<br />
warbebSekruli samaradisod.<br />
Sens uneburad umateb nabijs,<br />
Rrublebi caze dinjad midian.<br />
364 365
vaJa-fSavelas<br />
korCiota ras Cioda?<br />
aprilSi rom mindvrebs vercxlavs,<br />
iqneb peplebs uCioda?<br />
vin auxsnas bolocecxlas:<br />
`ras Cioda korCiota?~<br />
koWli beRura<br />
abuzuliyo buxarTan kata,<br />
naZvis xes TeTri qudi exura,<br />
miwas efina Tovli qaTqaTa<br />
da zed daxtoda koWli beRura.<br />
igi koWlia, magram mere ra,<br />
mas abreSumis frTebi asxia,<br />
da Tu isurva frTa frTas Semohkras,<br />
cis kari mudam daxvdeba Ria.<br />
varskvlavs akocos, _ mas SeuZlia<br />
da gadalaxos cxrajer cxra mTebi,<br />
magram man ra hqmnas, vinac koWlia<br />
da ar asxia beRuras frTebi?<br />
mnaTobebisken<br />
mTvaris nafexurs Cavyvebi xevSi,<br />
ankara wyalSi Cavxedav zecas<br />
da Rame, mTvariT daWrili mkerdSi,<br />
lurj mxrebs qedebze Semoikecavs.<br />
cis krialosans wyalSi daviTvli<br />
yelze momaxvevs sxivebs aisi<br />
da am patara xevSi gaivlis<br />
Cemi bavSvobis Tbili maisi.<br />
qveynis ambebiT daviyursebi<br />
veRar damitevs patara xevi<br />
da isev mTvaris nafexurebiT<br />
mnaTobebisken avyvebi zeviT.<br />
vuZRvni axalgazrda poetebs<br />
mtarvalze Rvarad momskdari <strong>ge</strong>sli<br />
gulsac swvavda da kupris Ramesac,<br />
Srapnelis alze naweri leqsi<br />
mters maxviliviT mkerdze daeca.<br />
leqss gamarjveba erqva saxelad,<br />
risxva grigalma rogor alagmos,<br />
Seni leqsebi maxvilTan erTad<br />
iyo tyvia da iyo malamo.<br />
roca sicocxlis lazaTi <strong>ge</strong>smis,<br />
roca sicocxlis ici ga<strong>ge</strong>ba,<br />
sisxliT naweri patara leqsic<br />
gmiris suliviT ar ikar<strong>ge</strong>ba.<br />
rodesac eZeb sikvdils imisTvis<br />
mamuli iyos dRegrZel maradis,<br />
rodesac qarTvels droSad migiZRvis<br />
brZola krwanisis, brZola marabdis,<br />
rodesac <strong>ge</strong>smis sicocxlis Zala,<br />
mudam Wabukob da ar berdebi,<br />
modi, scade da nu aswev kalams,<br />
modi, scade da nu amRerdebi.<br />
lamaz sicocxles roca uyureb<br />
ra ubraloa da ra rTulia,<br />
Sen ki arada, leqsi dudunebs<br />
guli zRva aris, zRva ki gulia.<br />
rodesac <strong>ge</strong>smis sicocxlis Zala,<br />
mudam Wabukob da ar berdebi,<br />
366 367
modi, scade da nu aswev kalams,<br />
modi, zRvasaviT nu amRerdebi.<br />
oRond imRere, imRere ise,<br />
iyo boboqar zRvaze xmieri,<br />
imRere, ise daaTbe mzisebr,<br />
wyalSi qvac gaTbes Seni simReriT.<br />
imRere ise, zecamac igrZnos,<br />
xmam amoxeTqos gulis ficari<br />
da SenTvis Seni leqsebi iyos<br />
yvelaze wminda dasaficari.<br />
nacnobi baRi<br />
nacnobi baRi...<br />
zRva sixaruli...<br />
nacnobi skami...<br />
Tbili saRamo...<br />
Cveni ocneba da siyvaruli _<br />
sicocxlesaviT dausabamo...<br />
im dReebs gulSi verafriT waSli<br />
da Cven im adgils vestumreT isev,<br />
win mirbis Cveni patara bavSvi<br />
da kabis kalTas kenWebiT ivsebs.<br />
orTaves dagvRlis bavSvi TamaSiT,<br />
aRarc isvenebs, arc eZineba...<br />
vxedavT, Cvens skamze sxedan qal-vaJi,<br />
davinaxavT da gagvecineba.<br />
mere RimiliT vuxdiT madlobas,<br />
mogvyavs patara,<br />
vbrundebiT ukan<br />
da baRSi vtovebT axalgazrdobas.<br />
gadascem, alubalo?<br />
gaxsovs, alubalo?<br />
ar gaxsovs? maSin<br />
me da Sen viyaviT garTuli fiqriT,<br />
is gazafxuliviT movida baRSi<br />
patara qolgiT da patara wigniT.<br />
ca iyo saocrad mSvidi da Rrma,<br />
misi Tvalebi baZavdnen zecas,<br />
mxrebze eyara gaSlili Tma<br />
da apriliviT lamazad ecva.<br />
ar gaxsovs?<br />
gaixsene,<br />
kargad gaixsene,<br />
maSin Sen hgavdi sul axlad moTovils.<br />
movida,<br />
RimiliT ba<strong>ge</strong> gaixsna<br />
da wigniT waiRo Seni foToli.<br />
hoda, im gogonas,<br />
im lamaz ciras<br />
minda oriode sityva davubaro...<br />
iqneba movides SenTan da, ici ra?...<br />
_ gadascem, alubalo?<br />
_ dabrZandiT!<br />
_ ara, ara, ijeqiT!<br />
368 369<br />
24. n. dumbaZe, t. <strong>IV</strong>
giyvarda<br />
Sen CemTan titini giyvarda<br />
patara gogonas darad,<br />
kocnas rom mogTxovdi CinarTan,<br />
bavSviviT metyodi _ aras.<br />
Sen Cemi wameba giyvarda,<br />
ba<strong>ge</strong>s xels adebdi farad,<br />
me Seni bavSvoba mxiblavda<br />
da Seni bavSvuri _ ara.<br />
me leqsebs <strong>ge</strong>tyodi CinarTan,<br />
Sen Cemi leqsebi giyvarda,<br />
Semdeg es bavSvoba gafrinda,<br />
wavida, sad gauCinarda?<br />
cao<br />
cao, miwame, Tu xar,<br />
im vaJs da im qals uTxar,<br />
qal-vaJs:<br />
vaJas da lias,<br />
Tu erTmaneTi uyvarT,<br />
me ras merCian _ ias?!<br />
Sen gaxsovs?<br />
* * *<br />
wamodi, sicocxle ganaxo,<br />
gauZleb iebis mzeras?<br />
usmine, ras ambobs balaxi:<br />
_ miwa var<br />
_ zeca var<br />
_ mze var.<br />
yayaCo saSvels Tu ar mogvcems<br />
da mze Tu dagviwvavs Rawvebs,<br />
jer mindors kalTaze vakocoT<br />
da mere gulaRma gavwveT.<br />
Sexede, mTas cecxli edeba<br />
da rogor maRldeba camde.<br />
ar ginda? rogorc is qedebi<br />
am nislebs rZesaviT vsvamdeT.<br />
gaxede im naxirs aSvebuls<br />
da gzaze mimaval urmebs.<br />
Sen gaxsovs Cveni bavSvoba?<br />
ra cudad vxatavdiT Turme.<br />
soflis saRamoebi<br />
tkbili mogoneba,<br />
Wiakokonebad...<br />
soflis gogonebis<br />
TvalTa elvareba...<br />
sityva gadakruli...<br />
guli dazafruli...<br />
ba<strong>ge</strong> daSaqruli...<br />
sisxlis mRelvareba.<br />
mZivad dapneuli,<br />
mZivad gadayrili<br />
dganan Tavdaxrili<br />
soflis gogonebi.<br />
tkbili mogoneba.<br />
Wiakokonebad<br />
370 371
Sukis orRobesTan<br />
dganan or-orebi<br />
Rame dailia...<br />
mTvarec dailia...<br />
wyvilad gaivlian,<br />
rogorc molandeba.<br />
ase siaruli...<br />
sityva siyvaruli<br />
ucxo sixaruliT<br />
enas moad<strong>ge</strong>ba.<br />
erTis gaoreba...<br />
cremlis dagoreba...<br />
tkbili ganSoreba<br />
WiSkris alagidan.<br />
mere mogoneba,<br />
Wiakokonebad,<br />
leqsi, Camosuli<br />
soflad qalaqidan.<br />
uyvarda mama-papas,<br />
TmaSefifquli babu<br />
cecxlTan yveboda zRapars.<br />
babu yveboda ambavs,<br />
turfa da tanad saro,<br />
im gadamTiel TaTars<br />
gautacnia maro.<br />
qari qviTiniT Slida<br />
mTebis WaRara fafars,<br />
da buxris piras babu<br />
isev yveboda zRapars.<br />
Tovda da mere rogor,<br />
odebi gadabura,<br />
CalaSi Cawolili<br />
ZaRli uyefda turas.<br />
mTvare mobrZanda<br />
mTis kexze sxivi aenTo,<br />
Tovda<br />
gadmoskda Suqi patara,<br />
sofelSi sdumdnen ZaRlebic,<br />
Tovda da mere rogor,<br />
sdumda Citebis naRarac,<br />
ise bardnida karSi<br />
cam sxivmosili Tabaxi<br />
viT mogoneba as wels<br />
RimiliT gadmoatara,<br />
gadacilebul kacSi.<br />
mTvare mobrZanda sofelSi<br />
Tovda da mere rogor,<br />
da vercxlis cremli daRvara.<br />
sul mTlad daTova saxli,<br />
gorakebs moaxvia<br />
spetaki yabalaxi.<br />
daTova sabalaxo,<br />
SemoaTova axors,<br />
aseTi didi Tovli<br />
Cems sofels jer ar axsovs.<br />
mwvadi da Rvino medga,<br />
372 373
Semodgomis suraTi<br />
es qarviT piramde navsebi godrebi,<br />
es giSriT piramde navsebi urmebi,<br />
midian. WrialiT, zarmacad, zmorebiT,<br />
futkrebis zuzuniT giwivis yurebi.<br />
es Rvinis simagriT daguli biWebi<br />
marans gars uvlian baxusiT namians,<br />
mRerian, Tvrebian pirsavse jamebiT,<br />
mRerian: dalie, dagilev Zamia.<br />
Rvino ki CuxCuxiT iRvreba WurebSi,<br />
Wurebi gminaven, qSinaven, Tvrebian,<br />
mtevnebi, Cayrilni sawnaxlis ubeSi,<br />
cremls Rvrian wuwuniT da Saqrad dnebian.<br />
sofleli Zmobili<br />
ivnisis wvima mwyerisfexa balaxs alurjebs,<br />
biWi ezoSi nawvimarze frTxilad abijebs,<br />
mezoblis baRSi moiparavs mwvane aluCas<br />
da Cems gogonas orRobeSi miipatiJebs.<br />
aa<strong>ge</strong>bs wisqvils, mtreds mouyvans TeTrs da RuRunas,<br />
oRond inatros mananam da ras ar gauCens,<br />
daudgams odas, laSis Reles gadauwuravs<br />
da Rorjoebis akidoTi daasaCuqrebs.<br />
gvirgvins dauwnavs iebiT da iasamnebiT,<br />
gaacnobs soflis yvela murebs, yvela broliebs,<br />
guls gauxarebs daSanTuli Calam-kalmebiT<br />
da Cems uCumrad filTa Tofsac gaasroliebs.<br />
gadis zafxuli _ bednieri, alersiani...<br />
qari simReriT Semodgomis furcels gadaSlis...<br />
dgas Cemi gogo ala<strong>ge</strong>sTan Tvalcremliani<br />
da soflel Zmobils ipatiJebs dedaqalaqSi.<br />
Semodgomis Rame<br />
cad wasuli, veeberTela Wadris ZirSi Camjdari,<br />
Cemi oda iyureba nisliani TvalebiT,<br />
xrinwiani xmiT RiRinebs sawnaxelSi maWari<br />
da parmaRze taros fSvnaSi Woraoben qalebi.<br />
dailocos Caxoxbili, nenas gakeTebuli...<br />
ra sicili,<br />
ra simRera,<br />
ra cekvebi,<br />
ra mada...<br />
da kedlidan Camosuli jixviT dafeTebuli,<br />
kedel-kedel,<br />
Robe-Robe<br />
gaparuli Tamada.<br />
gadabmuli krimanWuliT waRebuli yurebi,<br />
_ nu iparav, megobaro!<br />
_ arxeinad iyavi!..<br />
alionze sufris TavSi wamoSlili stumrebi...<br />
_ biWo, erTic da<strong>ge</strong>lia, mere wasuliyaviT.<br />
vxedav, rogor melodeba,<br />
vxedav, rogor miRimis<br />
Cemi odis sakvamuri,<br />
Cemi odis yavari<br />
da soflisken mimavali dagrexili biliki,<br />
rogorc Cemi mTvrali stumris dakarguli qamari.<br />
gagviwvimdeba<br />
mze guriidan aWaraSi gadaipara,<br />
ai, Sexede,<br />
saTaflias mTaze migoravs.<br />
male sofelSi SevalT, wiqara...<br />
male, nikora...<br />
cidan varskvlavi ar iyureba,<br />
374 375
qarma Rrublebi mTebze Sereka,<br />
daTvis ReleSi gaasvenes viRac turebma,<br />
albaT, bekeka.<br />
cam mTvare axlos ar gaikara,<br />
sul dabla iwevs, TiTqos mZimdeba.<br />
male, nikora,<br />
male, wiqara,<br />
gagviwvimdeba.<br />
* * *<br />
Cemo atmebo, gazafxulma rodis dagmosaT,<br />
mindoro, wablas rZia-rZia rodis a<strong>ge</strong>me,<br />
rodis gai<strong>ge</strong>T qalaqidan Cemi Camosvla,<br />
gzaSi wiTeli yayaCo rom Semoma<strong>ge</strong>beT.<br />
babu, zRapari moamzade aTasmeerTe,<br />
bebia, injra erTiT meti Camoari<strong>ge</strong>,<br />
Cemo muriav, bilikze rom SemomefeTe,<br />
Cemi Camosvla rogor gai<strong>ge</strong>.<br />
Sevdeqi gzaze da simReras davudaraje,<br />
isev aRmarTi,<br />
iseve bolavs Cveni keria,<br />
Cemi Camosvla vin gaxara, dao darejan,<br />
kargi kaba rom Segikeria.<br />
gagondebi<br />
sio rom venaxs moirbens,<br />
mze rom Cadneba daxrili,<br />
mobrunebuli soflisken<br />
bRavils mohyveba naxiri.<br />
ezoSi dgaxar WadarTan,<br />
xbos ucdi _ Tu dabrundeba,<br />
dasavleTi ki TandaTan<br />
Sens kabasaviT xundeba.<br />
maRla Wadaris foTlebSi<br />
daRlili skvinCa iZinebs,<br />
ezoSi, simartoveSi,<br />
Rarze mTis wyali RiRinebs.<br />
caze laSqari varskvlavTa<br />
iRviZebs TiTo-orola,<br />
ezoSi dgaxar WadarTan,<br />
ealersebi boColas.<br />
xelebs CasWideb yurebSi,<br />
Wkvian TvalebSi Caxedav,<br />
mere akoceb tuCebSi,<br />
moRebul WiSkars daketav _<br />
da bolos amoioxreb,<br />
netavi, raze Rondebi,<br />
albaT, boColas alersze<br />
im RamiT me gagondebi.<br />
mSvidobiT<br />
gaamos.. kidev dalie Rvino,<br />
xanZari kvaldakval mosdevs alions,<br />
`dagvifareo, wmindao nino~ _<br />
ambobs baba da abolebs yalions,<br />
`dalie kidev Cxavris nawuri~...<br />
xasanbegura... svanuri lileo...<br />
bavSvobis eJvnebi mihqrian JRaruniT...<br />
mSvidobiT, sofelo da siymawvileo.<br />
376 377
Cemi babua<br />
Tovlma datexa Wadars totebi,<br />
aragvis napirs, wiwamurTan, aRma mivdevdi,<br />
beRuras bina ver upovia,<br />
sadac aragvi aragviani ase giJia,<br />
TeTri nabdebiT dganan tolebi,<br />
da saqarTvelos matiane, savse didebiT<br />
baxmaros mTebze dauTovia.<br />
gulis siRrmeSi gadamiSlia.<br />
dadga kalanda, dro Tovlis mosvlis,<br />
iq, wiwamurTan, me aragvis talRebma miTxres:<br />
Tovlis zewari wyarom gaxia,<br />
gqonda sicocxle da Rimili qveynis sayofi,<br />
babua ambobs:<br />
Sen saqarTvelos kurTxeuli vaziviT gTxridnen,<br />
_ amxela Tovli<br />
rom ar enaxaT Seni nayofi.<br />
jer guriaSi ar minaxia.<br />
am kaklis CrdilSi mzes aswrebdi ciskarze Rimils,<br />
buxarTan zis da yalions qaCavs,<br />
qveynis varamiT guli rarig dagmZimebia...<br />
dauTovia babuas Tmazec,<br />
amas Ciodi: `RmerTo Cemo, sul Zili, Zili~,<br />
albaT, es erTi kalanda darCa<br />
Sen ki arasdros ar gZinebia.<br />
da Semdeg wava mousvlel gzaze.<br />
aragvis piras sawvimari Rrubeli iwva,<br />
weli moRuna _ asoci weli,<br />
qarTls rom scodnoda _ xalxi mkerdiT dagifaravda.<br />
_ ra momklavs, baba, _ ambobs glexurad,<br />
miwa atirda, dalocvili qarTuli miwa,<br />
_ namdvil sicocxles awi moveli, _<br />
da lodi aragvs cremlebs hparavda.<br />
da agugunebs `xasanbeguras~.<br />
vin gagimeta, Tvalze bindi vin gadagakra,<br />
`baxmaros mTebze dauTovia~, _<br />
mag guliscema ra marjvenas Cauketia...<br />
mReris babua da eRimeba:<br />
Sen Cagasvenes samareSi, ilia, magram<br />
_ Sen qalaqidan Camodi, Svilo,<br />
Seni dideba samareSi ar Caetia.<br />
qveynis ambavi <strong>ge</strong>codineba.<br />
Semobrundeba cxovreba waRma?<br />
vuyvebi iseT saocar ambebs,<br />
<strong>ge</strong>smis saflavSi _<br />
babu arafers ar ambobs didxans,<br />
SvilTa RaRadi!<br />
daeWvebuli Tvals mikravs gan<strong>ge</strong>b<br />
JamTa RaRadi!<br />
da mere kefas CibuxiT ifxans.<br />
qvaTa RaRadi!<br />
buxarSi jirki Tvals abrialebs,<br />
sanam aragvi wiwamurze ar ava aRma,<br />
balebi kverze Radars adeben.<br />
Sens naTels Sublze ar Caqreba Suqi maradi.<br />
babua Samfurs daatrialebs,<br />
atirdebian cecxlze mwvadebi.<br />
_ Tuki asea, ra momklavs, baba,<br />
ad<strong>ge</strong>ba, Coxis kalTas akecavs.<br />
_ es sadRegrZelo imisi iyos,<br />
ramac sicocxle gamiaskeca.<br />
baxmaros mTebze dauTovia,<br />
buxarSi cecxli tkbilad RuRunebs,<br />
_ banio, _ metyvis da berikaci<br />
mravalJamiers daagugunebs.<br />
378 379<br />
ilia