20.06.2013 Views

levan berZeniSvili patriotizmi, nacionalizmi da identobis sxvadasxva ...

levan berZeniSvili patriotizmi, nacionalizmi da identobis sxvadasxva ...

levan berZeniSvili patriotizmi, nacionalizmi da identobis sxvadasxva ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>levan</strong> <strong>berZeniSvili</strong><br />

<strong>patriotizmi</strong>, <strong>nacionalizmi</strong> <strong>da</strong> <strong>identobis</strong> sxva<strong>da</strong>sxva done 1<br />

Tavi<strong>da</strong>nve un<strong>da</strong> ganvacxado, rom samecniero moxsenebis wakiTxvas<br />

ar vapireb <strong>da</strong>, romc momendomebina, albaT, verc SevZlebdi, radgan arc<br />

proesiiT <strong>da</strong> arc mowodebiT, ar var filosofosi; arc istorikosi var.<br />

ase rom, Tu romelsame sakiTxTan <strong>da</strong>kavSirebiT istoriuli masalis<br />

moxmoba <strong>da</strong>mWir<strong>da</strong>, es ar iqneba profesionalis kompetenturi <strong>da</strong>skvna;<br />

arc sociologi var, raTa movlenebi am WrilSi ganvixilo; ar var<br />

fsiqologi... barem erTbaSad gamovtydebi: isic ki ar vici, saerTod Tu<br />

arsebobs <strong>patriotizmi</strong>s Semswavleli mecniereba, an romelma <strong>da</strong>rgma<br />

“<strong>da</strong>ado tori” am sferos <strong>da</strong> <strong>da</strong>apatenta masze fiqris prioriteti.<br />

ase rom, Cems Sexedulebebs gagiziarebT, rogorc, ubralod,<br />

qarTveli a<strong>da</strong>miani, romelic sisxlxorceulad aris <strong>da</strong>interesebuli am<br />

movleniT, radgan, <strong>da</strong>rwmunebuli var: is, Tu rogor saxes miiRebs<br />

xvalindeli qarTuli sazogadoeba, _ iqneba igi arqauli <strong>da</strong> miTebSi<br />

CaZiruli Tu Tanamedrove <strong>da</strong> sicocxlisunariani, agresiuli <strong>da</strong><br />

TviTgamanadgurebeli Tu mSvidi <strong>da</strong> saqmiani, _ ukve saZirkvelSive<br />

ganuyoflad aris <strong>da</strong>kavSirebuli imasTan, Tu rogor gaviazrebT <strong>da</strong><br />

ganvaxorcielebT <strong>patriotizmi</strong>s ideas.<br />

ase rom, rRac arnaxul samecniero siRrmeebSi wvdomiT ver<br />

gagaocebT, magram Tavs imiT vinygeSeb, rom Cemi moxseneba namdvilad ar<br />

iqneba gulgrili kacis saubari.<br />

1. sityva “<strong>patriotizmi</strong>s” Sesaxeb<br />

saerTod “<strong>patriotizmi</strong>” (Tu am cnebiT aRniSnuli movlena ara,<br />

TviT sityva mainc), rogorc wesi, Zalian advili gansasazRvravi<br />

eCvenebaT xolme <strong>da</strong> misi etimologiis <strong>da</strong>dgeba uiolesi saqme hgoniaT.<br />

marTlac<strong>da</strong>, erTi SexedviT, ra SeiZleba iyos ufro martivi: yvelam icis,<br />

rom pater indoevropuli fuZea <strong>da</strong> mamas niSnavs; rom aqe<strong>da</strong>n momdinare<br />

berZnuli πάτρις <strong>da</strong> laTinuri patria, igivea, rac “mamuli”, <strong>da</strong>, maSasa<strong>da</strong>me,<br />

“patriotic” sxva veraferi iqneba Tu ara “mamuliSvili”. sinamdvileSi<br />

ki es erTi im SemTxvevaTagania, roca moCvenebiTi simartive Zalian cud<br />

samsaxurs gviwevs (rac sakmaod xSirad xdeba berZnuli <strong>da</strong> laTinuri<br />

terminebis gamoyenebisas) _ mTargmneli aRar uRrmavdeba saqmis arss <strong>da</strong><br />

iseT Sinaarss debs sityvaSi, romelic mas Soreul warsulSi veranairad<br />

ver eqnebo<strong>da</strong>, im ubralo mizezis gamo, rom TviT aseTi movlena maSin<br />

saerTod ar arsebob<strong>da</strong>.<br />

ver vityvi, berZnul πάτρις-s dRevandel “samSoblosTan” saerTo<br />

araferi aqvs-meTqi, magram kargad un<strong>da</strong> gvqondes gacnobierebuli, rom<br />

1 moxseneba, wakiTxuli “kavkasiur saxlSi” 2003 wlis 14 ianvars.


es sulac ar aris erTi <strong>da</strong> igive. jer erTi, πάτρις aranairad <strong>da</strong><br />

arasodes ar aRniSnav<strong>da</strong> arc mTel saberZneTs <strong>da</strong> arc mis romelsame<br />

mxares, _ vTqvaT, aqaias an, miT umetes, peloponess; ufro metic πάτρις<br />

ar iyo arc qalaqi _ korinTo, aTeni an, saerTod, romelime polisi:<br />

rodesac berZeni ambob<strong>da</strong> “Cemi patrisi” (“Cemi mamuli”) yovelTvis<br />

polisTan Se<strong>da</strong>rebiT gacilebiT viwro ram igulisxmebo<strong>da</strong> _ “patrisi”<br />

iyo is “sanaTesao bude”, romli<strong>da</strong>nac igi, ase vTqvaT, Tavis “saZmoSi” _<br />

“fratriaSi” _ ewerebo<strong>da</strong>; sami “fratria” Seadgen<strong>da</strong> erT “patriss” _ es<br />

iyo elinis mamis, papis <strong>da</strong> papis mamis “fratriebis” jami. maSasa<strong>da</strong>me, “me<br />

var patrioti” Zveli berZnisTvis <strong>da</strong>axloebiT amas niSnav<strong>da</strong>: “me var<br />

mamaCemis Svili <strong>da</strong> papaCemis SviliSvili <strong>da</strong> isini orive aqaurebi<br />

(vTqvaT, aTenelebi) ariaan”. swored <strong>da</strong> mxolod es Sinaarsi hqon<strong>da</strong><br />

“patriotisms” Zvel saberZneTSi.<br />

ase rom, yvela is etimologiuri varaudi, romelic am sityvas<br />

Tanamedrove “mamuliSvilobis” raRacgvar adekvatad miiCnevs, mc<strong>da</strong>ria _<br />

ZvelberZnuli <strong>patriotizmi</strong>, rogorc movlrna, ubralod, ar arsebobs:<br />

erTianobis aranairi mistikuri ganc<strong>da</strong> maT ar hqoniaT. samagierod,<br />

gaazrebuli hqon<strong>da</strong>T, rom arsebobs saerToelinuri enobrivi erToba;<br />

amas mowinave berZnebi V-IV saukuneebi<strong>da</strong>n (oRond, ara ufro adreul<br />

xanaSi) aRniSnavdnen sityva “panelinizmiT”, romelic asset<br />

Tvalsazrissac moicav<strong>da</strong>: Cven, berZnebi, erTmaneTis naTesavebi varTo.<br />

miuxe<strong>da</strong>vad amisa, ise <strong>da</strong>srul<strong>da</strong> antikuroba <strong>da</strong> ise ga<strong>da</strong>vi<strong>da</strong> elinizmSi,<br />

rom erTiani samSoblos gageba ela<strong>da</strong>Si ar Camoyalibebula. sxart<br />

formas rom mivmarToT, SeiZleba asec CamovayaliboT saTqmeli:<br />

peloponesis omi aTensa <strong>da</strong> spartas Soris ar iyo samoqalaqo omi.<br />

romis imperiaze sagangebod SeCereba ar mamWirdeba, erTi mcire<br />

magaliTic ikmarebs yvelafris naTelsayofad. gavixsenoT ciceronis<br />

sityvebi: patriam nemo amat quia magna, sed quia sua (“samSoblo aravis uyvars<br />

imis gamo, rom didia, aramed [uyvarT] imis gamo, rom sakuTaria”). xom<br />

aSkaraa, rom es “patria” ver iqneba romis imperia. am frazis “mamuli”<br />

met-naklebad imave Sinaarsisaa, romliTac is dro<strong>da</strong>dro dRemde<br />

gamoiyeneba zepir metyvelebaSi _ <strong>da</strong>axloebiT “mamuleT-deduleTis”<br />

aRmniSvnelia.<br />

saerTod, imperiisadmi, rogorc samSoblosadmi, romaelTa<br />

<strong>da</strong>mokidebulebaze, SesaZloa, vinme msjelobdes kidec, magram didi<br />

specialistebisTvis, vTqvaT, Teodor momzenisTvis, naTeli iyo, rom<br />

aranairi “samSoblo” rogorc imperia aravisTvis ar yofila, radgan ase<br />

mas aravin aRiqvam<strong>da</strong>.<br />

amgvarad, <strong>patriotizmi</strong>, rogorc movlena, antikuri saberZneTisa<br />

<strong>da</strong> romis realobaSi ar arsebula. ufro metic, “<strong>patriotizmi</strong>” aris ara<br />

berZnul-laTinuri termini, aramed mxolod virtualuri berZnuli<br />

sityva e.i. sityva, romlis arsebobas berZnuli enis kanonebi ar<br />

krZalavs, magram romelsac im Soreul warsulSi arasdros Sinaarsi ar<br />

hqonia (dRevandeli kacobrioba berZnul-laTinuri terminebiT


suldgmulobs, magram ramdenjerac un<strong>da</strong> gaumeoroT Zvel romaels<br />

“kompiuteri”, sul erTia, verafriT gaagebinebT, saxeldobr raze<br />

elaparakebiT).<br />

sinamdvileSi, termini “<strong>patriotizmi</strong>” Sva erTma cnobilma<br />

simReram, romelic Tavi<strong>da</strong>n sabrZolo marSi iyo, mere ki safrangeTis<br />

saxelmwifo himnad iqca.me vigulisxme “marselioza” <strong>da</strong> misi sityvebi<br />

alons enfants de la patrie (“gaveSuroT, samSoblos Svilebo”). swored es<br />

“patri” (<strong>da</strong> mxolod es “patri”) aris safuZveli <strong>patriotizmi</strong>sa, rac imas<br />

niSnavs, rom patriotizms safuZveli uCndeba mxolod mas Semdeg, rac<br />

Cndeba axali realoba _ sabSoblo, rogorc loialobis subieqti.<br />

maSasa<strong>da</strong>me, patriotizmze laparaki ar SeiZleba im dromde, vidre mefis<br />

mimarT loialoba Seicvlebodes saxelmwifos mimarT loialobiT.<br />

aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, <strong>da</strong>vuSvaT, aseTi sityvebi, _ “XII saukunis qarTuli<br />

(an franguli an espanuri an, miT umetes, germanuli <strong>da</strong> italiuri)<br />

<strong>patriotizmi</strong>”, _ anaqronizmia Tun<strong>da</strong>c mxolod im ubralo mizezis gamo,<br />

rom im epoqaSi loialobis subieqts warmoadgen<strong>da</strong> ara saxelmqifo,<br />

aramed mefe an mTavari.<br />

maSasa<strong>da</strong>me, termini “<strong>patriotizmi</strong>” Sinaarss iZens im droi<strong>da</strong>n, rac<br />

Cndeba patrotizmi, rogorc movlena: xolo es movlena Cndeba mas<br />

Semdeg, rac subieqti moqalaqis loialobisa xdeba ara mefe, ara xalxi,<br />

ara miwa-wyali, ara aRmsarebloba, aramed saxelmwifo; Tunca, yvelaferi<br />

CamoTvlili im saxelmwifos Semadgeneli elementi aris (an SeiZleba<br />

iyos), romlis mimarT loialuri xdeba moqalaqe.<br />

amdenad, termini “saxelmwifo <strong>patriotizmi</strong>” me, ubralod,<br />

tavtologia mgonia, radgan aranairi sxva saxis patritizmi ar SeiZleba<br />

arsebobdes; xolo loialobas sxva subieqtisadmi Tav-Tavisi saxeli<br />

un<strong>da</strong> ewodos. magaliTad, loialoba sakuTari erisadmi sityva<br />

“<strong>nacionalizmi</strong>T” un<strong>da</strong> aRiniSnos <strong>da</strong> ara “<strong>patriotizmi</strong>T”. sxvaTa Soris,<br />

verc <strong>nacionalizmi</strong>s <strong>da</strong>badebis TariRi iqneba imaze Zveli, vidre termini<br />

“nacia” gaCndebo<strong>da</strong>, xolo igi safrangeTis revoluciis epoqam Sva. is<br />

Teoriebi, romlebic nacionalizms, rogorc movlenas, fuZe-sityvaze<br />

bevrad ufro adre gaCenilad miiCnevs, me vfiqrob, seriozul ganxilvas<br />

ar imsaxurebs <strong>da</strong> iseTi sakiTxebi, rogoricaa, un<strong>da</strong>c, _ “iyo Tu ara<br />

vaxtang gorgasali qarTuli naciolanizmis medroSe?” _ umjobesia,<br />

iaffasian Jurnalistebs, diletant mkvlevarebsa <strong>da</strong> “professional<br />

nacionalistebs” <strong>da</strong>vutovoT.<br />

axla me, miuxe<strong>da</strong>vad am cnebis erTgvari iracionalurobisa,<br />

Sevecdebi ganvsazRvro ra aris <strong>patriotizmi</strong>. <strong>patriotizmi</strong> ar <strong>da</strong>iyvaneba<br />

mis Semadgenel romelsame elementze: es ar aris arc sakuTari xalxis<br />

msaxureba (<strong>nacionalizmi</strong>); arc romelime aRmsareblobis erTguleba<br />

(vTqvaT, marTlmadidebloba an grigorianoba); arc samSoblos mTavelis<br />

siyvaruli; arc romelime pirovnebis gafetiSebis saSin<strong>da</strong>l<br />

arqauli warmodgenebi (saqarTvelos SemTxvevaSi _ stalinizmi an, ufro<br />

adreuli epoqebisTvis, “Tamarizmi”); arc erovnul kerZebze<br />

mijaWvuloba... me gTavazobT, <strong>patriotizmi</strong> iyos ufro farTo cneba, vidre


nebismieri masTan Sefardebuli: <strong>patriotizmi</strong> ar aris arc erTi es<br />

movlena calke aRebuli <strong>da</strong> <strong>patriotizmi</strong> moicavs yvelas erTad (zog<br />

maTgans mxolod potenciurad).<br />

axla, mas Semdeg, rac ase Tu ise <strong>da</strong>vazuste sazRvrebi, romelSic<br />

termin “<strong>patriotizmi</strong>s” Sinaarsi un<strong>da</strong> ganixilebodes, met-naklebi<br />

safuZvlianobiT SevCerdebi identurobis CamoTvlili saxeobebi<strong>da</strong>n<br />

(nacionaluri, konfesiuri, pirovnebis kerpad qcevasTan <strong>da</strong>kavSirebuli<br />

<strong>da</strong> a.S.) mxolod ramdenimeze. amasTan, <strong>da</strong>viwyeb yvelaze “<strong>da</strong>bali<br />

safexuri<strong>da</strong>n”, ase vTqvaT, “safuZvli<strong>da</strong>n” <strong>da</strong> “zemoT-zemoT” waval, raTa<br />

bolos isev patriotizmamde mivide <strong>da</strong> kidev ramdenime mosazreba<br />

gamovTqva am movlenis Sinaarsis gamo.<br />

2. identurobis kulinaruli done<br />

es ubralo sakiTxi ar gegonoT _ samzareulo <strong>nacionalizmi</strong>s<br />

nawils warmoadgens, ramdena<strong>da</strong>c is ueWvelad aris eTnikurobis<br />

Semadgeneli erT-erTi elementi.<br />

Tavis droze (kerZod ki 1974 wels) erTi wignis recenziaSi (es iyo<br />

v. WeliZis “qarTlis cxovrebis qronikebi”) _ saqarTvelos istoriis<br />

saymawvilo-popularuli gamocema) akaki baqraZem aseTi ram <strong>da</strong>wera:<br />

“qarTvelma kacma amiranis Tqmulebac Seqmna <strong>da</strong> ufliscixec aaSena, vazis<br />

nairnairi jiSebic gamoiyvana <strong>da</strong> “vefxistyaosanic” <strong>da</strong>wera, kldeSi<br />

varZiac gamokveTa <strong>da</strong> sacivic moigona, sveticxovelic aago <strong>da</strong> sulgunic<br />

<strong>da</strong>amza<strong>da</strong>. diax, sruliad Segnebulad vaxsene erTmaneTis gverdiT, erTi<br />

SexedviT arsebiTad gansxvavebuli sagnebi _ varZia <strong>da</strong> sacivi,<br />

sveticxoveli <strong>da</strong> sulguni. sulgunisa <strong>da</strong> sacivis momgonebeli iseTive<br />

niWieri kaci iyo Tavis saqmeSi, rogorc “vefxistyaosnis” avtori. vinc<br />

sulguns <strong>da</strong> sacivs amzadeb<strong>da</strong>, iseve inaxav<strong>da</strong> saqarTvelos, rogorc<br />

didgors gamarjvebuli mxedrebi. roca Cveni xalxis Sesaxeb<br />

vlaparakobT, farTo gagebiT mis istorias vyvebiT, yvelaferi es un<strong>da</strong><br />

aRinusxos <strong>da</strong> aRiweros. aq Cans swored xalxis SemoqmedebiTi suli”.<br />

sabednierod, maSin jer kidev ar iyo <strong>da</strong>mdgari “profesionali<br />

patriotebis” xana, TavianTi cxovrebis miznad erovnul faseulobaTa<br />

ubiwoebis <strong>da</strong>cva rom gauxdiaT, Torem mosalodnelia, viRacas avtoris<br />

Caqolva moendomebina im motiviT, TiTqos ase wera ar SeiZleba, rom e<br />

saris sibrtyeebis aRreva, romlis Sedegad maRali <strong>da</strong> <strong>da</strong>bali sruliad<br />

gaumarTeblad aRmoCn<strong>da</strong> <strong>da</strong>yenebuli erTmaneTis gverdiT. sinamdvileSi<br />

ki, Tu yvelaferSi garkveva gvsurs, sakiTxis ase, moulodneli kuTxiT,<br />

<strong>da</strong>yenebasac ar un<strong>da</strong> moveridoT, ufro metic _ es aucilebelic ki aris.<br />

identurobis kulinaruli donis mniSvnelobis naTelsayofad<br />

mxolod erTs vityvi. wakiTxuli maqvs seriozuli gamokvleva, sa<strong>da</strong>c<br />

naTqvamia, rom mSobel eTnosTan kavSiro qarTveli, is gawyvetis<br />

mxolod boloswina safexuri aris sruli indiferentuloba eTnikuri


warmomavlobisadmi, xolo sul bolos kvebis produqtebisadmi<br />

erTguleba kvdeba. <strong>da</strong> marTlac, sakvirvelic ki aris, imdenad<br />

gagiWrdebaT imgvari qarTvelis povna, romelic ise mTlianad iyos<br />

qarTvelobi<strong>da</strong>n gasuli, rom uari hqondes naTqvami uklebliv yvela<br />

qarTul produqtze. Sors mimavali <strong>da</strong>skvnebis gakeTebaSi Tu ver<br />

<strong>da</strong>gvexmareba, iqneb, simboluri mniSvneloba mainc hqondes im faqts, rom<br />

TviT jorj balanCinic ki, romelic arc erTi niSniT (arc kulturulad,<br />

arc enobrivad, nacionalur TviTcnobierebaze xom laparakic zedmetia)<br />

ar iyo qarTveli, sakuTari xeliT amzadeb<strong>da</strong> xaWapurs <strong>da</strong> Tavisi <strong>da</strong>sis<br />

wevrebs umaspinZldebo<strong>da</strong>. an kidev, warmovidginoT amave tipis situacia<br />

_ Tbiliseli somexi, romelic Tavis eTnikur warmomavloas ukve<br />

aranair mniSvnelobas aRar aniWebs, qarTulad laparakobs, somxuri ar<br />

icis <strong>da</strong> kulturula<strong>da</strong>c qarTul samyaros ufro ekuTvnis, vidre somxurs<br />

(Tu literaturuli ilustracia gvin<strong>da</strong> _ marex geurqis asuli<br />

karapetova z. antonovis piesi<strong>da</strong>n “mzis <strong>da</strong>bneleba saqarTveloSi”,<br />

romelic, Tavisi bebiisa <strong>da</strong>d ed-mamisgan gansxvavebiT, SesaniSnavi<br />

qarTuliT metyvelebs, somxuri, ara Tu fraza, erTi sityva, erTi<br />

Sorisdebulic ki ar wamoscdeba <strong>da</strong>, ufro metic, saqmros erTgulebas<br />

rustavelis zepirad naTqvami sriqonebiT eficeba); rodis SeiZleba<br />

CavTvaloT, rom is ukve mTlianad mowy<strong>da</strong>Sobel eTnoss <strong>da</strong> Tavis<br />

somxur ZirebTan aRaraferi akavSirebs? _ im droi<strong>da</strong>n, roca mas<br />

<strong>da</strong>axloebiT imgvarive <strong>da</strong>mokidebuleba eqneba sujukisadmi, rogoric<br />

maqvs me: CemTvis es aris mxolod xorcis Seubolavi Senaxvis uaRresad<br />

saintereso saxeoba, metad ekonomiuri <strong>da</strong> gemrieli... <strong>da</strong> sxva araferi _<br />

me Tvalebi ar menTeba <strong>da</strong> nerwyvdena ar mewyeba sujukis xsenebisas.<br />

yvelaze ukeT swored gafarToebuli Tvalebi <strong>da</strong> nerwyvis ylapvis<br />

intensivoba SegatyobinebT somxobi<strong>da</strong>n misi gasvlis sistulesa <strong>da</strong><br />

xarisxs.<br />

aris ramdenime sakvebi mcenare, romelic Cveni, qarTvelebis,<br />

mxri<strong>da</strong>n sagangebo yuradRebas imsaxurebs. uwinares yovlisa, esaa wyavi,<br />

radgan igi mTlianad <strong>da</strong> mxolod Cvenia _ am SemTxvevaSi martoden<br />

saxeli igulisxmeba <strong>da</strong> ara botanikuri saxeoba: wy <strong>da</strong> Wy fonetikur<br />

kompleqsebs jer msoflioSi aravin Segv<strong>da</strong>vebia <strong>da</strong>, ar vici, awi vis<br />

gauwyreba RmerTi, rom amas Segve<strong>da</strong>vos. Tanac “wyavi” samsave<br />

qarTvelur enaSi aris <strong>da</strong><strong>da</strong>sturebuli <strong>da</strong>, maSasa<strong>da</strong>me, ueWvelad<br />

protoqarTveluri terminia. ase rom, msoflios botanikur rukaze<br />

raoden moulodnel wertilSic un<strong>da</strong> aRdges es sityva, iq Cveni<br />

winaprebis yofnas, rogorc ityvian, wyali ar gauva.<br />

meore (an iqneb pirveli) nacionaluri mcenarea qinZi. faqtia, rom<br />

Cvens mezoblad mcxovrebi verc erTi eri an eTnikuri jgufi qinZs ver<br />

hguobs. qinZi niaxuri ar gegonoT, romelsac eridebian somxebi,<br />

iSviaTad Wamen rusebi, magram uyvarT azerbaijanlebs. qinZis Ziri kidev<br />

SeiZleba gamoiyenos rusma, magram mwvane foTlebi _ nuras ukacravad.<br />

es zustad vici, radgan karga xani <strong>da</strong>vyavi zonaSi, sa<strong>da</strong>c Wamen yvelafers,<br />

risi Wamac SeiZleba, <strong>da</strong> iqac ki, qarTvelebis gar<strong>da</strong>, qinZs saTofeze


aravin ekarebo<strong>da</strong>. ase rom, “wy” <strong>da</strong> “Wy” kompleqsebis ar iyos, qinZis<br />

RirsebebSic CvensaviT veravin erkveva msoflioSi. swored amitom<br />

vuwode qarTvelebs populus coriandri _ “qinZis xalxi” (miuxe<strong>da</strong>vad<br />

safrTxisa, rom gamotyvreba viRac WkuanaRrZobi cilismwamebeli,<br />

romelic usindisod <strong>da</strong>mdbralebs, TiTqos me qarTvelebze meTqvas,<br />

qinZebi arian-meTqi).<br />

<strong>da</strong>, bolos, nigozi... qimikosebi amboben <strong>da</strong>, albaT, un<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>vujeroT, rom Termuli <strong>da</strong>muSavebisas nigozi gamoyofs momwamlav<br />

nivTierebas <strong>da</strong>, maSasa<strong>da</strong>me, wamonaduRari nigvziani kerZebis Wama ar<br />

SeiZleba _ janmrTelobisTvis aris saxifaTo. miuxe<strong>da</strong>vad amisa, Cven<br />

dRemde vWamT sacivs <strong>da</strong> gozinays <strong>da</strong>, mTelma saqarTvelomac rom<br />

<strong>da</strong>ijeros maTi mavnebloba, ueWvelia, xvalac SevWamT. logikuria<br />

vikiTxoT, ratom? ratom ar vemorCilebiT samedicino argumentebs?<br />

ratom vayenebT safrTxis winaSe Cvens janmrTelobas? _ swored imitom,<br />

rom qarTvelebi varT, xolo erovnuli samzareulos erTguleba es aris<br />

qarTvelobasTan ziarebis, Cveni eTnikuri vinaobis <strong>da</strong><strong>da</strong>sturebis erTerTi<br />

forma, romelic gacilebiT ufro Zlieri <strong>da</strong> sicocxlisunariania,<br />

vidre Tun<strong>da</strong>c egoisturi instinqtebi <strong>da</strong> sari azris argumentebi<br />

(aRsaniSnavia, rom arsebobs megruli versia sacivisa _ auduRari<br />

nigvziT <strong>da</strong>mzadebuli TeTri sacivi, romelic Zalian lamazia <strong>da</strong> Tvals<br />

axarebs, magram efemerulia _ erT dReze mets ver Zlebs. amitom Tu sxva<br />

mizeziT, oRond is ki faqtia, rom “kanonikuri” saaxalwlo nacionaluri<br />

delikatesis adgili swored kerZis anaduRarnigvzianma variantma<br />

<strong>da</strong>ikava <strong>da</strong> Cven im xalxebis arcTu mravalricxovan wreSi Segviyvana,<br />

Termulad <strong>da</strong>muSavebul nigozs rom Seeqcevian _ moulodnelad<br />

<strong>da</strong>gvaaxlova indoelebTan <strong>da</strong> CinelebTan (TviT Cveni mezobeli<br />

sparselebic ki megruli tipis auduRar sacivs aniWeben upiratesobas).<br />

Tu vinme mainc <strong>da</strong>varwmune erovnuli kerZebis mniSvnelobaSi, mas<br />

SeuZlia es Tavi CaTvalos ga<strong>da</strong>xrad <strong>patriotizmi</strong>s centraluri Temi<strong>da</strong>n<br />

_ gaumarTleblad vrcel eqskursad (Tumca, gulwrfelad vaRiareb, mas<br />

ufro iseTi diskursis gaqanebiT <strong>da</strong> petenziiT vTxzavdi, momavalSi<br />

avtoris gansakuTrebuli siamayis sagnad rom un<strong>da</strong> iqces). am Temaze<br />

saubars ki lamis aRsarebiT <strong>da</strong>vasruleb <strong>da</strong> gaugonar mkrexelobaSi<br />

gamovtydebi: qarTul samzareuloSic ki aris raRaceebi, rac me ar<br />

momwons!!! oRond, amjerad mets aras vityvi, amas vikmareb <strong>da</strong> mxolod<br />

<strong>da</strong>vZen, rom maSinve movipoveb qarTuli samzareulos <strong>da</strong>undobeli<br />

kritikis uflebas, rogorc ki qarTuli saxelmwifos Seqebis ufleba<br />

gamiCndeba: aucilebelia arsebobdes ierarqiulad ufro maRal<br />

safexurze myofi ueWveli Rirebulebebi, raTa gaCndes saeWvos<br />

gakritikebis saSualeba.<br />

TviT kerZebis zemoT esoden xotbaSesxmuli mravalferovnebac ki<br />

<strong>da</strong>saSvebi <strong>da</strong> sasurveli mxolod maSin aris, roca arsebobs raRac sxva<br />

Rirebulebebi _ vTqvaT, mTeli eTnosis an naciis mier gafetiSebuli<br />

miTiuri an istoriuli gmiri, saerTo religia, <strong>nacionalizmi</strong>,<br />

saxelmwifo, yvelas mier pativcemuli sakonstitucio sasamarTlo... am


dromde ki, umjobesia, arsebobdes xaWapurisa <strong>da</strong> yvelis mxolod TiTo<br />

saxeoba, radgan maTi mravalferovneba saxifaToa _ subeTnikur <strong>da</strong>Slas<br />

gamoiwvevs. xolo im droi<strong>da</strong>n, roca arsebobs saerToeTnikuri <strong>da</strong><br />

sruliad ueWveli religiuri, kulturyli an politikuri Rirebulebebi,<br />

araTu saSiSi, sasurvelic ki xdeba mZafri diskusia sakiTxze, <strong>da</strong>savluri<br />

janjuxa ufro gemrielia Tu kaxuri CurCxela (Tumca, pira<strong>da</strong>d me<br />

rogorc Tavga<strong>da</strong>klul CurCxelists, am sakiTxis mxolod wamoWrac ki<br />

miutevebel barbarosobad meCveneba), radgan kamaTSi mxolod is<br />

gamoirkveva, rom orsave am produqts erTi <strong>da</strong> igive Sinaarsi hqonia.<br />

3. “axloiT ganCxrekili” <strong>nacionalizmi</strong><br />

a. temperamentis, qcevis <strong>da</strong> metyvelebis eTnikuri<br />

Taviseburebebi _ <strong>identobis</strong> kidev erTi done<br />

sxvaTa Soris, tusaRobis periodi mxolod eTnikur-nacionaluri<br />

<strong>identobis</strong> kulinarul doneze <strong>da</strong>kvirvebaSi rodi <strong>da</strong>mexmara _ zogi sxva<br />

sakiTxic gul<strong>da</strong>smiT Semaswavlina. iq, zonaSi, Zalzed mniSvnelovani iyo<br />

gagverkvia: vin aris axalSemosuli patimari? Seesabameba Tu ara misi<br />

qceva <strong>da</strong> metyveleba missave dosies? xo mar cdilobs Tavi sxva vinmed<br />

SemogvasaRos? amis <strong>da</strong>dgenaSi ki eTnikuri kuTvnilebis <strong>da</strong>zustebasac<br />

Tavisi roli eniWebo<strong>da</strong> (sxvaTa Soris, iq am saqmis didi specialistebi<br />

gvyav<strong>da</strong>: ori akademikosi <strong>da</strong> oTxi doqtori _ semiotikosebs, ratomRac<br />

Zalian aqtiurad iWerdnen). Cven gul<strong>da</strong>smiT vakvirdebodiT<br />

Semosaxlebulis Jestikulacias <strong>da</strong> uCumrad vzomavdiT misi bgeris<br />

modulacias: rogor iqceva _ 30 santimetrze miaxlovdeba <strong>da</strong> saubrisas<br />

xelebs lamis cxvirSi mirtyams somexiviT Tu ormetrian distancias<br />

icavs <strong>da</strong> sarga<strong>da</strong>ylapuliviT dgas litveliviT, zantad warmoTqvams<br />

sityvebs Tu sxapasxupiT, pauzebs rogors akeTebs, ise xom ar agebs<br />

frazas, rac misenovani kacisTvis arabunebrivia...<br />

temperamentis, metyvelebis <strong>da</strong> qcevis es niSnebi, ra Tqma un<strong>da</strong>,<br />

eTnikuria. yoveldRiurobaSi, TanamemamuleTa Soris yofnisas, a<strong>da</strong>miani<br />

maT, rogorc wesi, ver aRiqvams <strong>da</strong> mxolod maSin aqcevs yuradRebas,<br />

raTa viRac ucxo, am TvalsazrisiT gansxvavebuli pirovneba moeqceva mis<br />

TvalsawierSi an TviTon moxvdeba ucxo garemoSi.<br />

asea Tu ise, cnobierad Tu gaucnobiereblad, identurobis es<br />

qceviT-temperamentuli done Zalian mniSvnelovan rols asrulebs<br />

yofierebaSi _ a<strong>da</strong>mians uqmnis “Tavisianebs” Soris cxovrebis,<br />

“mSobliur wiaRSi yofnis <strong>da</strong>mamSvidebel ganc<strong>da</strong>s. cxadia, mxolod es ar<br />

kmara, raTa individma <strong>da</strong>culad <strong>da</strong> komfortulad igrZos Tavi, magram<br />

usafrTxo <strong>da</strong> keTilganwyobili garemos warmomqmneli erT-erTi<br />

Zliermoqmedi faqtori identurobis es donec uTuod aris. amdenad,


ueWvelia, igi <strong>nacionalizmi</strong>s Semadgenel mniSvnelovan nawils<br />

warmoadgens.<br />

b. namdvili <strong>da</strong> “aranamdvili” <strong>nacionalizmi</strong><br />

oRond, <strong>nacionalizmi</strong> mxolod gamaerTianebeli niSnebisgan _<br />

qcevisa <strong>da</strong> metyvelebis Taviseburebebisgan an kulinaruli<br />

prioritetebisgan _ ar Sedgeba. misi aucilebeli elementia isic, rasac<br />

Cven gvdebdnen bralad _ “mcire imperializmi”.<br />

<strong>nacionalizmi</strong> aris erTi eTnosis mier sxva eTnosebze<br />

aRmatebulobis, misi uflebrivi upiratesobis ideologia. amitomac<br />

namdvili <strong>nacionalizmi</strong> monoeTnikur xalxSi ver iarsebebs: am<br />

ideologiis arsi swored imis qa<strong>da</strong>gebaa, rom garkveul teritoriaze<br />

ZiriTadi eTnosis xalxs meti politikur-kulturuli uflebebi aqvs,<br />

vidre sxva eTnosebs (teritoriuli SemosazRvrulobia Zalian<br />

mniSvnelovani momentia, radgan Tavisi teritoriis gareT gasuli,<br />

totaluri <strong>nacionalizmi</strong> gar<strong>da</strong>iqmneba Tvisebrivad sxva movlenad _<br />

faSizmad). amdenad 99%-sac rom Seadgendes Tavis miwa-wyalze nacia,<br />

aucilebelia is <strong>da</strong>rCenili 1% sxvaerovani mosaxleobisa, raTa<br />

<strong>nacionalizmi</strong> gaCndes.<br />

maS ra aris monoeTnikuri xalxis, ase vTqvaT “aranamdvili”<br />

<strong>nacionalizmi</strong>? _ esaa sakuTari genetikur-kulturuli <strong>identobis</strong><br />

SenarCunebis ideologia, romlisTvisac, Tuki Sinaarsobrivad<br />

ganvsazRvravT, Se<strong>da</strong>rebiT zusti iqnebo<strong>da</strong> “izolacionizmi” gvewodebina,<br />

magram mas nacionalizmTan imdenad mniSvnelovani saerTo niSnebi aqvs,<br />

rom ufro mosaxerxebelia orive erTi <strong>da</strong> imave saxeliT aRvniSnavT.<br />

jer sxvaobas <strong>da</strong>vazusteb _ isini funqciiT gansxvavdebian<br />

erTmaneTisgan: “aranamdvili” <strong>nacionalizmi</strong>s anu izolacionizmis mizani,<br />

rogorc vTqvi, <strong>identobis</strong> SenarCunebaa, xolo namdvili <strong>nacionalizmi</strong><br />

esaa ZiriTadi eTnosis mier sxva eTnosebis erT saxelmwifoSi<br />

<strong>da</strong>morCilebis xerxi.<br />

axla saerTos Sesaxeb. uwinares yovlisa, orives axasiaTebs<br />

sakuTari istoriisTvis, kulturisTvis, landSaftisTvis, erovnuli<br />

misiisTvis <strong>da</strong> a.S. gamorCeuli Rirebulebis miwera. warsulis<br />

gafetiSebac <strong>patriotizmi</strong>sTvis ki ar aris <strong>da</strong>maxasiaTebeli, swored<br />

<strong>nacionalizmi</strong>s warmonaqmnia.<br />

g. <strong>nacionalizmi</strong> <strong>da</strong> farisevloba<br />

<strong>da</strong> swored am punqtSi Seicavs <strong>nacionalizmi</strong> did safrTxes:<br />

totalur farisevlobaSi Caflobis sacTurs, roca sakuTari kulturis<br />

an istoriis imdenad ga<strong>da</strong>Warbebuli Sefaseba xdeba, rom Zneli<br />

warmosadgenia, <strong>nacionalizmi</strong>s gar<strong>da</strong>, kidev ra SeiZleba ase <strong>da</strong>abrmavos


srul Wkuaze myofi a<strong>da</strong>miani. ase magaliTad, Cemi TvaliT maqvs<br />

wakiTxuli erTi aw gar<strong>da</strong>cvlili mwerlis statia, sa<strong>da</strong>c igi seriozulad<br />

gmobs <strong>da</strong> amunaTebs sazogadoebis im wevrebs, romlebsac faliaSvili<br />

baxze <strong>da</strong> mocartze did kompozitorad ar miaCniaT. yvelaze uaresi ki is<br />

aris, rom im arcTu uWkuo kacs gulwrfelad sjero<strong>da</strong> Tavisi simarTle.<br />

axla dro Seicvala. qarTuli operas mxatvrul Rirsebebs ase vaglaxad<br />

ver Sevbe<strong>da</strong>v, magram iqneb is mainc ar CameTvalos samSoblos Ralatad<br />

Tu, abram molis wignze <strong>da</strong>yrdnobiT, gavbe<strong>da</strong>v <strong>da</strong> vityvi, rom<br />

faliaSvili ar Sedis SarSan msoflioSi yvelaze xSirad Sesrulebuli<br />

kompozitorebis pirvel aTaseulSi.<br />

Cven verc ki vgrZnobT, ise vdgamT pirvel nabijs farisevlobis<br />

saflobSi, roca ilias <strong>da</strong> akakis erTad vudgamT Zegls <strong>da</strong> gvin<strong>da</strong>, es ori<br />

uaRresad mkafio individualoba yvela sakiTxSi erT poziciaze mdgom<br />

TanamebrZolebad gamoviyvanoT. axla irkveva, rom niko nikolaZec maTi<br />

Tanamoazre <strong>da</strong> umcrosi TanamebrZoli yofila... aqe<strong>da</strong>n araferi gamova:<br />

am a<strong>da</strong>mianebs im droisTvis cxovrebis mier wamoWril sakiTxebze<br />

sruliad gansxvavebuli Sexedulebebi hqjn<strong>da</strong>T <strong>da</strong> erTmaneTs<br />

uSeRavaTod ekamaTebodnen. ase rom, rogorc ar un<strong>da</strong> movindomoT,<br />

warsuls ver SevcvliT, yvelas erTmaneTTan ver SevarigebT <strong>da</strong><br />

Sexmatkbilebul gun<strong>da</strong>d ver gavaerTianebT. sxvas rom yvelafers Tavi<br />

<strong>da</strong>vaneboT, <strong>da</strong>uSvebelia saqarTvelos parlamentSi noe Jor<strong>da</strong>nias<br />

<strong>da</strong>rbazi iseTive pativiscemiT sargeblobdes, rogorc ilia WavWavaZis<br />

<strong>da</strong>rbazi _ erT-erTis <strong>da</strong>rbazi naklebad pativsacemi un<strong>da</strong> iyos.<br />

am tipis farisevloba skolaSi iwyeba, qarTuli enisa <strong>da</strong><br />

literaturis gakveTilebze: maswavlebelTa absoluturma umravlesobam<br />

ar icis qarTuli gramatika (oRond, am punqtSi mainc, TviT<br />

maswavleblebs ver <strong>da</strong>va<strong>da</strong>naSauleb _ akaki SaniZis saskolo<br />

saxelmZRvaneloze <strong>da</strong>yrdnobiT amis miRweva TiTqmis SeuZlebeli<br />

amocanaa), ar icis literature, arafrad uRirs nawarmoebis stili,<br />

kompozicia, mxatvruli xerxebi, simboloebi, metaforebi <strong>da</strong> a.S. maS,<br />

ratom Sedis gakveTilze, ras aswavlis bavSvebs es metismetad<br />

sasargeblo xalxi? ras aswavlis <strong>da</strong> _ qarTul nacionalizms, Tanac<br />

sabWoTa droSi Camoyalibebuli <strong>da</strong> dRes ukve warmoudgenel<br />

anaqronizmad qceuli formiT _ rom Cven ara varT rusebi <strong>da</strong> rom Cveni<br />

klasikosi jobia sxvisas... sakuTriv literaturaze aravin laparakobs <strong>da</strong><br />

verc ilaparakeben, radgan misi araferi gaegebaT. samarTlianoba<br />

moiTxovs aRiniSnos, rom sabWoTa droSi Cveni pe<strong>da</strong>gogebi namdvilad<br />

sasargeblo saqmes akeTebdnen, radgan maSin <strong>nacionalizmi</strong>s swavleba<br />

ufro mniSvnelovanic ki iyo, vidre Tun<strong>da</strong>c gramatikisa <strong>da</strong> mwerlobis<br />

esTetikuri mxarisa. ubralod, dRes iqca es saSinel marazmad <strong>da</strong><br />

ubedurebad.<br />

aqve SeiZleba “arasufTasisxliani”, “aranamdvili” qarTvelebis<br />

gamovlena-mxilebis sadReisod Zalze aqtualuri procesi movigonoT...<br />

gamigonia, “SuSanikis wamebi<strong>da</strong>n” rom ixseneben xolme <strong>da</strong>ufaravi<br />

siamovnebiT: varsqeni “... agineb<strong>da</strong> Tesl-tomsa missa...” warmoidgenen,


pirze dorblmomdgari pitiaxSi rogor Rrialeb<strong>da</strong> “Seni somexi de<strong>da</strong>o...”<br />

<strong>da</strong> saSinlad moswonT es ambavi. farisevlobaa, aba ra aris, roca is<br />

xalxi “marSrutki<strong>da</strong>n” eklesiis <strong>da</strong>naxvisTanave pirjvris weras rom<br />

iwyebs, wmin<strong>da</strong>nis nacionalobis gamo mowonebiT <strong>da</strong> gagebiT Sehyurebs<br />

mis jalaTs _ qristes gamyidvels <strong>da</strong> satanis mociquls. Tanac, am dros<br />

xalisiT iviwyeben xolme, rom varsqens de<strong>da</strong> arwrunis qali hyav<strong>da</strong>,<br />

xolo mama _ sparseli; <strong>da</strong> rom, Cveni istoriis personaJebs Tu mivuyeneT<br />

qarTvelobis dRevandeli qajuri sazomi (roca cdiloben a<strong>da</strong>mians<br />

genealogiaSi amouqeqon bebia sirana an sara <strong>da</strong> papis papa tigrana,<br />

abrami <strong>da</strong> tiko) maTi absoluturi umravlesoba saerTod ar aRmoCndeba<br />

qarTveli: qarTvelobis aseTi gageba ar arsebob<strong>da</strong> <strong>da</strong> misi gaCena,<br />

sruliad <strong>da</strong>ueWveblad SeiZleba iTqvas, ganviTarebis ki ara,<br />

ga<strong>da</strong>gvarebis Sedegia.<br />

d. kosmopolitizmi <strong>da</strong> faSizmi<br />

<strong>nacionalizmi</strong><strong>da</strong>n gza ori mimarTulebiT midis: farisevlobis<br />

<strong>da</strong>ZleviT _ <strong>patriotizmi</strong>sken <strong>da</strong> totalur farisevlobaSi CaflobiT _<br />

faSizmisken. jer am ukanasknels Sevexebi (termin “faSizms” yvelgan<br />

“nacizmis” srul sinonimad gamoviyeneb) <strong>da</strong>, barem, mis antipode<br />

kosmopolitizmsac aqve “movuTaveb xels”.<br />

1905 wels vaJa-fSavelam <strong>da</strong>wera statia “kosmopolitizmi <strong>da</strong><br />

<strong>patriotizmi</strong>”, sa<strong>da</strong>c bevri sakiTxi ise kargad aris ga<strong>da</strong>Wrili, rom<br />

dResac ki, roca XX saukunem am sferoSi axali umniSvnelovanesi<br />

gamocdileba moitana <strong>da</strong> viTareba sruliad Seicvala, aranair koreqtivs<br />

ar saWiroebs. kerZod, dReisTvisac WeSmaritia is debuleba, rom “yoveli<br />

mamuliSvili T vis samSoblos un<strong>da</strong> emsaxuros mTeli Tavis ZalRoniT,<br />

TanamoZmeTa sargeblobaze un<strong>da</strong> fiqrobdes <strong>da</strong> ramdena<strong>da</strong>c sasargeblo<br />

gamodgeba mSobeli qveynisTvis misi Rvawli, imdenadve sasrgeblo iqneba<br />

mTeli kacobriobisTvis”.<br />

a<strong>da</strong>mianuri arsebis cnobiereba ise aris mowyobili, rom igi<br />

yovelgvari nacionalobis _ qarTvelobis, somxobis, Cinelobis,<br />

frangobis _ gverdis avliT <strong>da</strong> masze uaris TqmiT, mTel kacobriobas<br />

uSualod ver Caikravs gulSi d aver ganacxadebs: me arc amerikeli var,<br />

arc italieli <strong>da</strong> arc iaponeli _ mxolod <strong>da</strong> pir<strong>da</strong>pir msoflio<br />

moqalaqe varo. es iseve ganuxorcielebelia, rogorc is, rom a<strong>da</strong>miani<br />

arc erT rasa, arc erT kulturas ar ekuTvnodes, arc erTi<br />

faseulobaTa sistema ar gaaCndes, ar iyos arcerTenovani <strong>da</strong><br />

azrovnebdes rogorc yvelafer amaze maRla mdgomi zoga<strong>da</strong>d a<strong>da</strong>miani.<br />

xolo, Tu romelsame ers ekuTvni <strong>da</strong> Seni xalxi ar giyvars, rogorRa<br />

moaxerxe yvela erTad Segeyvarebina?! (aqac vaJa SeiZleba gavixsenoT:<br />

“visac Tavisi mSobeli de<strong>da</strong> ar uyvars, igi sxvas rogor Seiyvarebs, sxvas<br />

rogor moepyroba, rogorc namdvil de<strong>da</strong>s?”)


mokled, kosmopolitizmi, gagebuli rogorc yovelgvar<br />

nacionalobaze uaris Tqma <strong>da</strong> am gziT mTeli kacobriobis Seyvareba, me<br />

farisevloba mgonia, radgan sakuTar-konkretulis uaryofiT, msi<br />

SeZulebiT sayovelTaos siyvaruli ver <strong>da</strong>ibadeba, mxolod myvirala<br />

humanistur lozungebs amofarebuli saSineli siZulvili SeiZleba<br />

gaCndes.<br />

meores mxriv, <strong>nacionalizmi</strong>, romelic zoga<strong>da</strong>d a<strong>da</strong>mianis, mTeli<br />

kacobriobis siyvarulamde ar amaRldeba, romelsac uyvars mxolod<br />

Tavisi nacia (Tavisi “polisi”) <strong>da</strong> sZuls yvelaferi kosmopolituri,<br />

sayovelTao, universaluri, faSizmad ga<strong>da</strong>gvardeba. universalurze uars<br />

rom ambobs, faSizmi Tavis nacias miawers universalur Rirebulebas,<br />

miiCnevs mas yvela TvalsazrisiT <strong>da</strong> yvela sferoSi sxva <strong>da</strong>narC n<br />

arasrulfasovan naciebze aRmatebulad.<br />

ra araa<strong>da</strong>mianobamde, ra kaciWamiobamde SeiZleba mivides<br />

<strong>nacionalizmi</strong>s es faza, kargad gamoCn<strong>da</strong> ganaTlebuli, kulturuli <strong>da</strong><br />

wesieri meojaxe germanelebis magaliTze, roca maT imdenad irwmunes<br />

sxvebis ganuviTarebloba, arasrulfasovneba, araa<strong>da</strong>mianoba, rom,<br />

TavianTi bednieri momavlis Senebisas, nedleulad im arasrulyofilTa<br />

Tmebisa <strong>da</strong> tyavis gamoyenebac ki moindomes. <strong>da</strong> am ubedurebaSi mxolod<br />

imitom Caigdes Tavi, rom mTeli arsebiT <strong>da</strong>ijeres sxvebTan Se<strong>da</strong>rebiT<br />

sakuTari yovelmxvrivi upiratesoba. am dros isini iseve gulwrfelni<br />

<strong>da</strong> “ucodvelni” iyvnen, rogorc meomris uxinjo didsulovnebiT saves is<br />

spartelebi, samxedro saqmeSi gasavarjiSeblad ZaRlebiviT rom<br />

xocavdnen monebs, radgan isini marTla ar miaCniaT a<strong>da</strong>mianebad.<br />

XX saukuneSi komunistur-uerovnebo utopiebis mSeneblobis<br />

grandiozuli kraxiT <strong>da</strong>srulebulma grandiozulma eqsperimentebma isic<br />

gvaCvena, rom yvelaze ufro <strong>da</strong>undobel kaciWamiobamde<br />

kosmopolitizmic Zalian advilad SeiZleba mivides.<br />

ase rom, vaJa-fSavela yvelaferSi marTalia: a<strong>da</strong>mianis<br />

kacTmoyvare buneba maSin ufro aris <strong>da</strong>sajerebeli, Tu mas, uwinares<br />

yovlisa, Tavisianebi, Tavisi xalxi uyvars. erTaderTi, rac vaJas<br />

werilSi sadReisod <strong>da</strong>zustebas moiTxovs aris termini<br />

“kosmopolitizmi”.<br />

Sinaarsi, romelic masSi aris nagulisxmevi, ufro mosaxerxebelia<br />

sityva “humanizmiT” aRvniSnoT <strong>da</strong> maSin yvelaferi sruliad TvalsaCino<br />

gaxdeba: <strong>patriotizmi</strong> <strong>da</strong> humanizmi erTmaneTi<strong>da</strong>n gamomdinareobs,<br />

gulisxmobs erTmaneTs <strong>da</strong> erTad warmoadgens efeqtian wamals<br />

kanibalobis, rogorc nacisturi, ise kosmopolituri saxesxvaobis<br />

winaaRmdeg.<br />

ase ro, upriani iqnebo<strong>da</strong>, axla pir<strong>da</strong>pir patriotizmze<br />

ga<strong>da</strong>vsuliyavi, magram manmade, <strong>nacionalizmi</strong>s saqme rom moviTavo, mcire<br />

ga<strong>da</strong>xvevas gavakeTeb <strong>da</strong> qarTuli <strong>nacionalizmi</strong>s erT yba<strong>da</strong>Rebul Temas<br />

_ stalinisadmi Cvens <strong>da</strong>mokidebulebas Sevexebi.


e. stalini <strong>da</strong> qarTveloba<br />

anu erTi Sinaarsgamoclili simbolos Sesaxeb<br />

stalinisadmi qarTvelebis <strong>da</strong>mokidebulebis sakiTxi sakmaod<br />

martivi meCveneba: qarTvelTa garkveul nawils an eamayeba stalini,<br />

rogorc msofliosTvis yvelaze cnobili qarTveli (mas namdvilad<br />

icnoben mTel msoflioSi, xolo mcire erebi Seusabamod gazrdil,<br />

hipertrofirebul mniSvnelobas aniWeben amas), magram saqarTveloSi ar<br />

arsebobs stalinizmi.<br />

stalini rom dRes realurad moqmed ideologiur Zalas<br />

warmoadgendes <strong>da</strong> igi qarTvelebs cxovrebis maswavleblad miaCndeT,<br />

cali TvaliT mainc Caixe<strong>da</strong>vdnen mis TxzulebebSi, raTa, Tun<strong>da</strong>c Zalian<br />

zereled, informaciis doneze, gaegoT, raze wer<strong>da</strong>, ras fiqrob<strong>da</strong> es<br />

a<strong>da</strong>miani. ara<strong>da</strong>, rogoc biblioTekis direqtorma, zustad vici, rom<br />

stalins aravin kiTxulobs: vcdilob misi tomeulebi gavyido, gavaCuqo,<br />

magram msurvelebs ver vpoulob.<br />

ase rom, aranairi namdvili stalinizmi saqarTveloSi ar aris:<br />

seriozulad aravin apirebs komunisturi samoTxisken mimavali naTel<br />

gzaze gulagebis aSenebas <strong>da</strong> “xalxis mtrebis” masobriv Jletas.<br />

samagierod, arian butaforuli stalinistebi, romlebic saopereto<br />

paTosiT acxadeben, rom saWiroa “sabWoTa kavSiris <strong>da</strong>mangrevlebis”,<br />

“xalxis moRalateebis” <strong>da</strong> “mSromelTa mZarcvelebis” <strong>da</strong>patimreba <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>xvreta. magram am “<strong>da</strong>xvretas” realurad xalxis <strong>da</strong>Wera-<strong>da</strong>xocvasTan<br />

saerTo araferi aqvs. TviT am gancxadebaSive naTlad ikiTxeba qveteqsti<br />

_ msgavsi arafris gamkeTeblebad Cven ver gamovdgebiTo (arc erTi<br />

namdvili mJleteli Tavis zraxvebze ase sajarod ar yviris). metic, Cveni<br />

viTomstalinistebi, araTu ver ganaxorcieleben, realurad verc ki<br />

isurveben amas. ubralod, aseTi formiT gamoxatavs es, ZiriTa<strong>da</strong>d<br />

sakmaod asakovani, xalxi protests dRevandeli cxovrebisadmi,<br />

romelSic Tavisi adgili ver monaxa, romelsac veraferi gaugo <strong>da</strong>,<br />

amitom, uZluri boRmiTa <strong>da</strong> mrisxanebiT aris savse; gamoxatavs wesrigis,<br />

“magari xelisa” <strong>da</strong> garantirebuli ulufis monatrebas...<br />

amgvarad, saSinao TvalsazrisiT, stalinistur-komunisturi<br />

safrTxe aCrdilis saxiTac ki ar gvemuqreba. samagierod, saerTaSoriso<br />

arenaze gvifuWebs stalinis saxeli saqmes, radgan visac hgonia, rom<br />

stalini gaigo, eCveneba, rom qarTvelis bunebac esmis. kargad maxsovs,<br />

erTi ucxoelis SeniSvna: “qarTvelebs manmade araferi geSvelebaT, sanam<br />

aRfrTovanebulebi iqnebiT imiT, xvarazmSas vaJi ra muxanaTurad mokla<br />

Tqvenianmao”. im kacs marTla sjero<strong>da</strong>, rom qarTvelebs aseTi ambebi<br />

mogvwons. veragoba <strong>da</strong> sisastike, ris gansaxiereba<strong>da</strong>c iqca stalini<br />

msofliosTvis, Cven mogvewereba nacionalur Tvisebebad.<br />

ras warmoadgens Cveni xalxisTvis stalini dRes? _ rakiRa<br />

msofliosTvis Cveni eri naklebar aris cnobili, realurad,<br />

qarTvelebisTvis stalini ga<strong>da</strong>iqca mxolod simbolur niSnad<br />

kacobriobis winaSe sakuTari arsebobis <strong>da</strong>safiqsireblad (oRond, ara


umetes amisa), imis aRsaniSnad, rom sadRec aseTi nacionalobis xalxi<br />

cxovrobs. ritorikis doneze, Cven gviWirs uari vTqvaT a<strong>da</strong>mianze,<br />

romelic Cveni modgmi<strong>da</strong>n yvelaze ufro cnobilia msoflioSi (TumcaRa,<br />

sinamdvileSi, misi azrebisa Tu saqmeebisa Zalian cota ram Tu<br />

gvainteresebs, isic _ mxolod gulisamaCuyebeli <strong>da</strong> saSinlad<br />

primitiuli miTebis doneze). rom arsebobdes romelsame sferoSi<br />

cnobilobis TvalsazrisiT masTan Sesa<strong>da</strong>ri saxeli, garwmunebT, stalins<br />

yvela advilad <strong>da</strong> sixaruliT Seeleo<strong>da</strong> (aba, romeli gonieri qarTveli<br />

ityo<strong>da</strong> uars, rom msoflios vaJa-fSavelaTi vcnobodiT <strong>da</strong> ara<br />

staliniT?).<br />

ase rom, dRes stalini mxolod simboloa <strong>da</strong> sxva araferi.<br />

simbolos ki erTi Tviseba aqvs: igi metismetad ganzogadebulia,<br />

metismetad pirobiTia <strong>da</strong>, amitom. iolad SeiZleba sxva simboloTi<br />

SeiCvalos.<br />

4. isev <strong>patriotizmi</strong>s Sesaxeb<br />

axla ki droa, moxsenebis ZiriTad Temas _ patriotisms<br />

mivubrundeT. ra aris <strong>patriotizmi</strong> <strong>da</strong> riT gansxvavdeba igi<br />

<strong>nacionalizmi</strong>sgan? <strong>patriotizmi</strong> _ e saris, uwinares yovlisa, eTnikuri<br />

prioritetebis nacvlad, saxelmwifoebrivi prioritetebiT azrovneba;<br />

RirebulebaTa sistemis mTavar orientirebad, eTnikuri elementebisa <strong>da</strong><br />

eTnikur-kulturuli <strong>identobis</strong> SenarCunebis amocanaTa nacvlad,<br />

saxelmwifos, misi instituciebisa <strong>da</strong> atributebis ga<strong>da</strong>qceva.<br />

sicxadisTvis <strong>da</strong>vazusteb: Cemi azriT, simarTlesTan yvelaze ufro<br />

miaxloebuli, axali msoflios realobi<strong>da</strong>n amozrdili <strong>da</strong>, aqe<strong>da</strong>n<br />

gamomdinare, yvelaze perspeqtiuli <strong>da</strong> yvela TvalsazrisiT sasargeblo<br />

aris am cnebis amerikuli ganmarteba, romlis mixedviT <strong>patriotizmi</strong><br />

zustad igivea, rac loialoba saxelmwifo institutebisadmi.<br />

<strong>patriotizmi</strong> TviT eris, naciis gagebasac cvlis: <strong>nacionalizmi</strong> erad<br />

miiCnevs eTnoss an genetikur-kulturulad monaTesave eTnosTa<br />

erTobliobas. misTvis erovnebas eTnikuri warmomavloba gansazRvravs.<br />

<strong>patriotizmi</strong>sTvis Sinaarsi cnebisa “eri” (“nacia”), metnaklebobis gareSe,<br />

emTxveva saxelmwifos mosaxleobas (miuxe<strong>da</strong>vad eTnikuri <strong>da</strong> TviT<br />

rasobrivi erTgvarovneba-siWrelisa).<br />

Cven dRes swored aseTi sasicocxlo amocanis winaSe vdgavarT,<br />

oRond, Zalian gviWirs amis gacnobiereba: aucilebelia Camoyalibeba<br />

Tanamedrove tipis <strong>patriotizmi</strong>sa, roca qarTul saxelmwifo<br />

institutebisadmi loialuri moqalaqeebi Seadgenen qarTvel nacias <strong>da</strong><br />

es qarTveli nacia ar iqneba arc martoden qarTuli eTnosi, arc<br />

qarTvelur subeTnosTa erToblioba _ qarTveli eri zustad <strong>da</strong>emTxveva<br />

saqarTvelos mosaxleobas. ase, rom qarTuli <strong>patriotizmi</strong>, romelic<br />

dRes Canasaxovani formiT arsebobs, Zalas moikrebs mxolod maSin,<br />

rodesac Cven sisxlxorceulad <strong>da</strong>vinteresdebiT, riT suldgmuloben


saqarTveloSi mcxovrebi sxva eTnosebi, ra survilebiT, amocanebiT <strong>da</strong><br />

imedebiT cxovrobs aTeul <strong>da</strong> aseulaTasobiT aqauri somexi,<br />

azerbaijaneli, osi... patriotuli cnobierebis sisustisa <strong>da</strong><br />

ganuviTareblobis niSania is garemoeba, rom dRes Cveni mosaxleobis<br />

mniSvnelovan nawils moswons sxva eTnosebisadmi agdebuli<br />

<strong>da</strong>mokidebuleba. amgvar ganwyobas patriotizmTan saerTo araferi aqvs,<br />

es qarTuli sabWoTa (<strong>da</strong> cota ufro adrindeli) <strong>nacionalizmi</strong>s<br />

rudimentia, romelic Cvens Tvalwin ixrwneba <strong>da</strong> sasicocxlo sivrces<br />

wamlavs mSenebare qarTul saxelmwifoSi.<br />

zemoTqmuli<strong>da</strong>n cxadi un<strong>da</strong> iyos, rom qarTuli <strong>patriotizmi</strong><br />

sabWoTa kavSiris dros ar arsebob<strong>da</strong> <strong>da</strong> verc iarsebeb<strong>da</strong> _ es<br />

SeuZlebelia koloniur qveyanaSi. maSin arsebob<strong>da</strong> mxolod qarTuli<br />

nacionalizme, romlis erT-erTi ZiriTadi sayrdeni iyo <strong>patriotizmi</strong>s<br />

diametrulad sapirispiro movlena _ saxelmwifo institutebis, lamis<br />

siZulvilamde misuli, ugulebelyofa. axlac Zalian gvirTulebs saqmes<br />

is garemoeba, rom <strong>nacionalizmi</strong>s Suqze uamravi simaxinje saxes icvli<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>, keTilSobilebas Tu ver iZen<strong>da</strong>, yovel SemTxvevaSi, misatevebel<br />

“sicelqed” gamoiyurebo<strong>da</strong>. ase magaliTad, yvela qarTveli kombinatori<br />

<strong>da</strong> qurdi “kacur kacad” <strong>da</strong> “karg mamuliSvilad” iTvlebo<strong>da</strong>, radgan is<br />

Zarcvav<strong>da</strong> cud imperias. axla ki Zalian gviWirs imis gageba, rom<br />

<strong>patriotizmi</strong> infantiluri <strong>da</strong>, kidev uaresi, <strong>da</strong>unuri iqneba, vidre yvela<br />

korumpirebuli naZirala isev kacuri kacis saxeliT <strong>da</strong> gul<strong>da</strong>mwvari<br />

mamuliSvilis pretenziebiT ivlis. ara<strong>da</strong>, gonebrivad srulfasovani<br />

a<strong>da</strong>mianisTvis TiTqos Zneli misaxvedri ar un<strong>da</strong> iyos, rom <strong>patriotizmi</strong><br />

armoparvasac niSnavs.<br />

saerTos, imperiisTvis ucxoa saxelmwifo institutebisadmi<br />

loialoba <strong>da</strong>, maSasa<strong>da</strong>me, <strong>patriotizmi</strong>: sabWoTa kavSiris ceka <strong>da</strong><br />

sasamarTlo aravis uyvar<strong>da</strong>, rusebis CaTvliT. e.w. “sabWoTa patriotebs”<br />

eamayebo<strong>da</strong>T saxelmwifos erT-erTi elementi _ armia. swored aseTia<br />

calmxrivoba, SezRuduloba qmnis imperialistur cnobierebas, romelic<br />

aqe<strong>da</strong>n Sobili fsiqologiur-msoflmxedvelobrivi arasrulfasovnebis<br />

kompensacias imiT axdens, rom mudmivad eqspansiaze aris orientirebuli<br />

<strong>da</strong> Tavisi qveynis militaruli Zalmosilebis Segneba atkbobs.<br />

qarTuli <strong>patriotizmi</strong>s Camoyalibeba Zalian gagvirTula imanac,<br />

rom Cven jer ver SevZeliT iseTi saxelmwifos aSeneba, sa<strong>da</strong>c moqalaqe<br />

_ bednieri <strong>da</strong> Rirseuli arsebobis Sanss vin Civis, _ ubralod,<br />

a<strong>da</strong>mianad mainc igrZnob<strong>da</strong> Tavs. Cvens cnobierebaSi kargi qarTveloba<br />

dResac mTavrobis cocxal-mkvdris ginebasTan aris gaigivebuli.<br />

SeuZlebelia, axla Cvens Soris vinmem patriotobad dRevandeli<br />

prezidentisadmi 2 loialoba <strong>da</strong> misi erTguleba miiCnios.<br />

ara<strong>da</strong>, sxvagvari <strong>patriotizmi</strong>, ubralod ar arsebobs. Cven un<strong>da</strong><br />

avaSenoT iseTi saxelmwifo, romelic gveyvareba. cudi prezidentisa <strong>da</strong><br />

xelisuflebis gineba patriotebad ver gvaqcevs (xolo cudis qeba rom,<br />

2 igulisxmeba prezidenti SevardnaZe.


<strong>patriotizmi</strong> ki ara, an unamusoba an idiotizmi, es TavisTavad cxadi un<strong>da</strong><br />

iyos). aucilebelia gvyavdes qebis Rirsi prezidenti, ministrebi,<br />

parlamenti <strong>da</strong> sasamarTlo, raTa <strong>patriotizmi</strong> Camoyalibdes.<br />

im a<strong>da</strong>mianis cnobiereba, romelic amayobs qarTvelobiT, magram<br />

ambobs, rom Svils jarSi ver gauSvebs, katastrofulad aris<br />

<strong>patriotizmi</strong>sgan <strong>da</strong>Sorebuli. es SeiZleba iyos an metismetad Clungi <strong>da</strong><br />

arasrulfasovani <strong>nacionalizmi</strong> an kidev _ eTnikurobis is Sre, vTqvaT<br />

xaWapursa <strong>da</strong> xinkalze mijaWvas rom iwvevs. am magaliTi<strong>da</strong>nac cxadi un<strong>da</strong><br />

iyos, rom <strong>patriotizmi</strong> mxolod moqalaqis mcdeloba-mondomebiT ver<br />

Camoyalibdeba. saxelmwifom un<strong>da</strong> Seqmnas iseTi armia, sa<strong>da</strong>c moxvedra<br />

yovelmxriv sasargeblo <strong>da</strong> sasaxelo iqneba <strong>da</strong> ara iseTi _ mxolod<br />

Tavisive jariskacebis sicocxlisTvis rom aris ukiduresad saSiSi <strong>da</strong><br />

saxifaTo <strong>da</strong> _ meti aravisTvis de<strong>da</strong>miwis zurgze.<br />

mokled, Cveni xalxis amocana, vfiqrob naTelia _ Cven un<strong>da</strong><br />

SevqmnaT kargi saxelmwifo, amis gareSe patriotobis aranairi Sansi ar<br />

gvaqvs.<br />

rodis gveqneba Tanamedrove <strong>da</strong> srulfasovani <strong>patriotizmi</strong>? _<br />

maSin roca patriotuli fraza iqneba _ ara: “vasruleb ilias<br />

naanderZals!” an “win axali didgorisaken!”, arc “mamuli, ena,<br />

sarwmunoeba”, <strong>da</strong> arc, Tun<strong>da</strong>c, “me miyvars qarTveli xalxi”, aramed _<br />

“yoymanisa <strong>da</strong> orWofobis gareSe vemorCilebi saqarTvelos prezidentis<br />

(an parlamentis, an uzenaesi sasamarTlos) ga<strong>da</strong>wyvetilebas (miuxe<strong>da</strong>vad<br />

imisa, ramdenad xelsayreli <strong>da</strong> momgebiania igi CvenTvis)!!!”.<br />

5. mTavari amocana _ Tanamedrove saxelmwifos Seqmna<br />

ai, mivadeqiT mTavar sagans Cveni imedebisa <strong>da</strong> mRelvarebisa _<br />

saxelmwifos, romlis gareSe ver gaCndeba d aver iarsebebs <strong>patriotizmi</strong>.<br />

ras warmoadgens Tanamedrove saxelmwifo <strong>da</strong> ra niSnebi aqvs mas?<br />

uwinares yovlisa, kargad un<strong>da</strong> gavicnobieroT, rom Tanamedrove<br />

saxelmwifo _ dR vandel viTarebaSi ganviTarebis perspeqtivis mqone <strong>da</strong><br />

sicocxlisunariani nacionaluri erToba _ di<strong>da</strong>d gansxvavdeba im<br />

politikuri warmonaqmnebisgan, romlebsac amave saxeliT aRniSnavT, ara<br />

mxolod arqaul epoqebSi, Sua saukuneebSi an renesansis xanaSi, aramed<br />

TviT XIX saukunesa <strong>da</strong> XX saukunis pirvel naxevarSic ki.<br />

amis gauazrebloba dro<strong>da</strong>dro uimedobasa <strong>da</strong> fatalizmamde misul<br />

sasowarkveTas badebs Cveni sazogadoebis garkveul nawilSi _<br />

gveCveneba, rom yvelam didi xania aaSena saxelmwifoebi, xolo Cven<br />

katastrofulad CamovrCiT <strong>da</strong> ukve arafris Sansi aRar gvaqvs. es aris<br />

didi Secdoma.<br />

Tanamedrove saxelmwifod mxolod is nacionaluri erToba<br />

SeiZleba CaiTvalos, romelSic mosaxleobis sxva<strong>da</strong>sxva eTnikur an<br />

socialur jgufs (fenas) ga<strong>da</strong>ulaxavi winaaRmdegobebi ar ubiZgebs<br />

mudmivi <strong>da</strong>pirispirebisken <strong>da</strong> dR mu<strong>da</strong>m <strong>da</strong>nawevrebiT an ganadgurebiT<br />

ar emuqreba qveyanas, rac iZulebuls xdis mas mTeli Tavisi


inteleqtualuri <strong>da</strong> materialuri resursi erTianobis yvela<br />

saSualebiT SenarCunebas Sealios.<br />

amas Tu gaviTvaliswinebT, cxadi gaxdeba, rom iseT SesaniSnav<br />

adgilebSi, rogoric aris pirines, apeninis <strong>da</strong> balkaneTis<br />

naxevarkunZulebi saxelmwifoebad yalibdebian espaneTi, Italia <strong>da</strong><br />

saberZneTi. dRes cdilobs saxelmwifod Camoyalibebas TurqeTi.<br />

saxelmwifod ver iqca <strong>da</strong>, samwuxarod, rogorc Cans, verc iqceva<br />

Israeli, romlis mosaxleoba <strong>da</strong>uZleveli winaaRmdegobiT aris<br />

<strong>da</strong>xleCil-<strong>da</strong>Sorebuli: Zneli warmosadgenia, arabma <strong>da</strong> ebraelma<br />

eTnosebma erTi nacia Seqmnan.<br />

vTqvaT, espaneTs rac Seexeba, Tu <strong>da</strong>vakvirdebiT,<br />

frankosdroindeli espaneTi, Tanamedrove gagebiT, saxelmwifo ar iyo:<br />

ar arsebob<strong>da</strong> erTi faseulobac ki, romelic baskebs, katalonielebs,<br />

sevilielebs <strong>da</strong> iqaur arabebs erT sazogadoebad gaaerTianeb<strong>da</strong><br />

(samxedro Zala, cxadia, asset faseulobad ver CaiTvleba). iq axlac<br />

mudmivi gulmodgine politikuri <strong>da</strong> ideologiuri Zalisxmeva aris<br />

saWiro nacionaluri erTobis misaRwevad. miuxe<strong>da</strong>vad amisa, mosaxleobis<br />

garkveuli nawili dResac miiCnevs, rom sakuTar saxelmwifoSi ki ar<br />

cxovrobs, aramed viRacis mier iaraRis ZaliT Sekowiwebul iseT cud<br />

imperiaSi, romelsac SegiZlia sindisis qenjnis gareSe nebismieri<br />

saSualebiT (maT Soris teroriT) <strong>da</strong>upirispirde.<br />

qarTul saxelmwifobriobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli uimedobisa <strong>da</strong><br />

nihilizmis gasamarTleblad, xSirad moixmoben xolme asset argumentebs:<br />

Cven ver avaSenebT saxelmwifos, radgan saqarTveloSi ar arsebobs<br />

samoqalaqo sazogadoeba; radgan ar gvyavs demokratiis anbanis mcodne<br />

kanonmorCili mosaxleoba; radgan mZime tvirTad gvawevs sabWourtotalitaruli<br />

<strong>da</strong> ufro Soreuli warsuli <strong>da</strong> a.S. magram, saxelmwifos<br />

arc xalxis ganaTlebis done qmnis <strong>da</strong>, miT umetes, arc warsuli.<br />

saxelmwifos qmnis politikuri ga<strong>da</strong>wyvetileba <strong>da</strong> erovnuli cxovrebis<br />

mTavar miznad SerCeuli prioritetebi.<br />

suc cota xnis win <strong>da</strong>iwyo saxelmwifos Seneba TurqeTSi <strong>da</strong>, am<br />

mxriv, ukve seriozul warmatebebsac miaRwies. ara<strong>da</strong>, ganaTlebis doniT<br />

TurqeTis mosaxleoba Cvensas ar aRemateba, xolo warsuls rac Seexeba<br />

_ seriozulad veravin ifiqrebs, rom Turquli cxovrebi<strong>da</strong>n raRac<br />

demokratiuli un<strong>da</strong> gamomdnariyo (TurqeTi dR sac ar aris<br />

demokratiuli qveyana <strong>da</strong> verc im donis saazrovno elitiT <strong>da</strong>ikvexnis,<br />

rogoric, Tun<strong>da</strong>c, saqarTveloSi arsebobs). TurqeTis saxelmwifo<br />

<strong>da</strong>ba<strong>da</strong> ideam: “modi, gavxdeT evropelebi!” iq Zalian Wkvianurad<br />

moiqcnen: roca TvalnaTliv <strong>da</strong>inaxes, rom partiebi evropuli arCevnis<br />

garantiad ver gamodgebodnen, samxedro ga<strong>da</strong>trialebis Semdeg<br />

<strong>da</strong>savluri orientaciis fun<strong>da</strong>mentad vest pointSi momzadebuli<br />

oficrebi mogvevlinen. TurqeTs Zalian mniSvnelovani msxverplis<br />

gaReba moux<strong>da</strong>: man faqtobrivad uari Tqva islamze, rogorc cxovrebis<br />

wesze. madloba RmerTs, Cven msgavsi araferi mogveTxoveba.


an kidev sxva magaliTi: dRevandeli iaponia Seqmna omis Semdeg<br />

miRebulma ga<strong>da</strong>wyvetilebam _ un<strong>da</strong> avaSenoT <strong>da</strong>savluri tipis<br />

saxelmwifo, ganvaviTaroT eleqtronika, manqanaTmSenebloba <strong>da</strong> a.S. iqac<br />

moux<strong>da</strong>T arCevnis gakeTeba <strong>da</strong> msxverplis gaReba _ arc erTi iena ar<br />

CaudiaT iaponur kulturaSi. Sedegi dRes yvelasTvis aSkaraa:<br />

saxelmwifoc aSen<strong>da</strong> <strong>da</strong> arc iaponuri kultura <strong>da</strong>Rupula.<br />

ra maZlevs imeds, rom Cven saxelmwifos avaSenebT (xolo es,<br />

erTxelac gavimeoreb, aris patriotuli imedis erTaderTi saxeoba)? _<br />

swored is, rac Cveni nacionalistebis mrisxanebas <strong>da</strong> sasowarkveTamde<br />

misul uimedobas iwvevs: <strong>da</strong>wyebulia avtoritetebis msxvreva _ CvenSi<br />

arasdros ar SeiZlebo<strong>da</strong> warsulze gulwrfeli saubari, axla gaCn<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>vit aRmaSeneblisa <strong>da</strong> ilia WavWavaZis kritikis saSualeba. arc<br />

inteligenciaSi, arc politikosTa Soris aRar arseboben a<strong>da</strong>mianebi,<br />

romelTa azrs mosaxleobis met_naklebad angariSgasawevi masa<br />

endobo<strong>da</strong>. xdeba totaluri desakralizacia _ siwmindis Saravandeds<br />

hkargavs yvelaferi, <strong>da</strong>wyebuli ritualuri guruli Rvezeli<strong>da</strong>n,<br />

romelic mxolod Soba Rames cxvebo<strong>da</strong>, axla ki larad iyidiT sa<strong>da</strong>c<br />

gnebavT, <strong>da</strong> <strong>da</strong>mTavrebuli qarTuli gramatikis normebiT, romelsac<br />

yvela ise irgebs, rogorc moexaliseba (enaTmecnierebis institute<br />

veRarafers <strong>da</strong>akanonebs, radgan kontrolirebis meqanizmi ar gaaCnia).<br />

TavisTavad, amaSi bevri araferia imedismomcemi <strong>da</strong> gulgasaxari,<br />

magram me mjera Senaxvis kanonisa: Tu xdeba raRacis deskralizeba <strong>da</strong><br />

raRac kargavs avtoritets, imedi un<strong>da</strong> viqonioT, rom, sakralur Tu ara,<br />

yovel SemTxvevaSi, Seuval avtoritets SeiZens raRac sxva <strong>da</strong> yvelaferi<br />

un<strong>da</strong> gavakeToT, raTa es sxva swored saxelmwifo <strong>da</strong> misi institutebi<br />

gaxdes.<br />

ganviTarebuli qveynebis magaliTze SeiZleba <strong>da</strong>vaskvnaT, rom<br />

saxelmwifos CamoyalibebasTan erTad, inteleqtualebis fena mowydeba<br />

xalxs, <strong>da</strong>mTavrdeba inteligenciis <strong>da</strong>Saqruli JRurtuli “sayvarel<br />

ubralo xalxze, mSobeli eris suls <strong>da</strong> Rirsebas rom inaxaven”.<br />

saxelmwifoSi xalxi iqneba “autaneli” anu Cveulebrivi, samagierod,<br />

“asatani” anu mowesrigebuli iqneba TviT qveyana <strong>da</strong> misi institutebi.<br />

Zalian mokled rom Sevajamo saTqmeli un<strong>da</strong> moxdes moZraoba<br />

iracionaluri “samSoblo _ dedis ZuZui<strong>da</strong>n” racionaluri “rZisken” _<br />

saxelmwifosken. Cven varT samSoblos Svilebi (“patriotebi”), romlebic<br />

vSobT nacionalur saxelmwifos.<br />

swore des aris Cemi moxsenebis de<strong>da</strong>azri: mTavaria, SevinaxoT<br />

Cveni Tavi, SevinarCunoT Cveni identoba. <strong>da</strong> Tu amis gakeTeba SeuZliaT<br />

kanonebs, maSin araferSi mWirdeba ukanono Senaxva. maSin, <strong>da</strong>e,<br />

literaturis maswavlebelma aswavlos is, rac evaleba <strong>da</strong> nuRar<br />

Seinaxavs nacionalizms iq, sa<strong>da</strong>c ami adgili ar aris (nacionalizms<br />

Tavisi patroni eyoleba). Tu qveynis prezidenti iqneba Cemi erovnuli<br />

<strong>identobis</strong> Senaxvis garanti, maSin aRar SemeSindeba, qarTuli<br />

istorii<strong>da</strong>n <strong>da</strong> kulturi<strong>da</strong>n <strong>da</strong>wyebuli <strong>da</strong> samzareuloTi <strong>da</strong>mTavrebuli,<br />

yvelafers <strong>da</strong>varqva Tavisis saxeli <strong>da</strong> yvelaferze vTqva is, rasac


vfiqrob. xolo, Tuki aseTi garanti ar iarsebebs, maSin raRa <strong>da</strong>mrCenia,<br />

an “namdvili qarTvelebis” siyvaruls un<strong>da</strong> CavebRauWo, an _ didgoris<br />

oms, am _ “vefxistyaosans”, an sulac _ sacivs.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!