Gazteak eta gizartea - Nagusia
Gazteak eta gizartea - Nagusia
Gazteak eta gizartea - Nagusia
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
GAZTEAK ETA GIZARTEA<br />
KEXA-GUTUNA<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
DBHko 3. maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako 1
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
HIZKUNTZEN TRATAERA BATERATUEN PROGRAMA<br />
PROGRAMA DE TRATAMIENTO INTEGRADO DE LAS LENGUAS<br />
DBHko 3. mailarako materialak / Materiales para 3º de E.S.O.<br />
PROIEKTUA / PROYECTO: <strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong><br />
UNITATEAK:<br />
UNIDADES:<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna.<br />
Jóvenes y sociedad. Mesa redonda.<br />
ZUZENDARITZA ETA KOORDINAZIOA:<br />
DIRECCIÓN Y COORDINACIÓN:<br />
SORTZAILEA:<br />
AUTORA:<br />
KOLABORATZAILEAK:<br />
COLABORADORES:<br />
Nerea Badiola<br />
Teresa Ruiz<br />
Mª Inmaculada Marcos, Maribi Apraiz, Marimar Pérez<br />
<strong>eta</strong> Hizkuntza <strong>eta</strong> Gizarte esparruko Bigarren<br />
Hezkuntzako Aholkulariak<br />
Berritzegune <strong>Nagusia</strong> (Bilbao)<br />
Eusko Jaurlaritza. Hezkuntza, Unibertsitate <strong>eta</strong> Ikerk<strong>eta</strong> Saila.<br />
Gobierno Vasco. Departamento de Educación, Universidades e Investigación.<br />
MATERIAL HONEN JABETZA EUSKO JAURLARITZARENA DA<br />
MATERIAL PROPIEDAD DEL GOBIERNO VASCO<br />
2008ko urria<br />
Octubre de 2008<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 2
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Argudio-testua eguneroko bizitzan erabiltzen duzuen testu-tipoa da.<br />
Imajinatu oso garestia den <strong>eta</strong> modan dagoen jantzia, futboleko botak,<br />
ordenagailu-jokoa... nahi dituzuela, ben<strong>eta</strong>n nahi duzuen zer edo zer, <strong>eta</strong><br />
gurasoei eskatu behar diezuena. Nola eskatuko zeniekete? Zuentzat hori hil<br />
ala bizikoa, premiazkoa dela adierazten ahaleginduko zinatekete, ezta?<br />
Baina, normalean horrelako<strong>eta</strong>n ez duzue arrakasta handiegirik izaten.<br />
Zuentzat, erabili dituzuen argudioak argiak <strong>eta</strong> pisuzkoak badira ere;<br />
haientzat, aldiz, ez.<br />
Beste batzu<strong>eta</strong>n taldeko <strong>eta</strong> koadrilako lagunekin ere antzeko egoeran<br />
izaten zarete. Batek nahiago du futbol/saskibaloi partidua ikustera joan <strong>eta</strong><br />
besteok alboko ikastetxeko neskekin/mutilekin geratu. Bata bestea<br />
konbentzitzen ahaleginduko zarete, norberaren “arrazoiak” besteari<br />
ulertarazten.<br />
Ondo argudiatzea ez da erraza, argudiatzea ez da “hau nahi dut” esatea <strong>eta</strong><br />
argudiotzat “nahi dudalako” erabiltzea. Argudiak<strong>eta</strong>k besteak<br />
konbentzitzea du helburu, besteak norberaren aldera erakartzen<br />
ahalegindu behar zarete, gauzak norberak ikusten duen legez ikustarazten.<br />
Bestalde, besteak zu konbentzitzen ahalegintzen direnean, arrazoizko<br />
argudioak erabiltzen dituzten ala ez bereizten ikasi behar duzue.<br />
Euskarako unitate hon<strong>eta</strong>n, talde bakoitzak kexa-gutun bat idatziko du bere<br />
intereseko gai bati buruz (emakumeen egoera, etorkinen egoera...), <strong>eta</strong><br />
eskualdeko egunkarira, arartekoari edo beste instituzio bati bidaliko dio.<br />
Gaztelaniako ekoizpena, berriz, zuek aukeratutako hainbat gairi buruzko<br />
mahai-ingurua izango da. Eta ingelesekoa, gazte-tribu edo talde marjinal<br />
bati buruzko liburuxka izango da.<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 3
0. jarduera. Motibazioa <strong>eta</strong> negoziazioa<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
1. LAN-SEKUENTZIA. ARGUMENTATZEA, ZER DA?<br />
1. jarduera. Testuak aztertzen.<br />
2. jarduera. Argumentatzea, zer da?<br />
3. jarduera. Argudio-testuak aztertzen.<br />
2. LAN-SEKUENTZIA. TESIA ETA ARGUDIO-MOTAK<br />
4. jarduera. Zer defendatuko dugu?<br />
5. jarduera. Gure argudioak, zeintzuk dira?<br />
6. jarduera. Arrazoi guztiek balio al dute?<br />
7. jarduera. Argudioei aurre egiten.<br />
8. jarduera. Zuen tesiak <strong>eta</strong> argudioak, zeintzuk dira?<br />
3. LAN-SEKUENTZIA. KEXA-GUTUNA NORENTZAT<br />
9. jarduera. Testuaren egokitasuna.<br />
10. jarduera. Egokitasuna <strong>eta</strong> gutunaren atalak.<br />
11. jarduera. Kexa-gutun formala, norentzat?<br />
4. LAN-SEKUENTZIA.<br />
ARGUDIO-TESTUA IDATZIKO DUGU<br />
12. jarduera: Informazioa bilatu.<br />
13. jarduera: Gure argudio-testua.<br />
14. jarduera. Kohesio-elementuak.<br />
15. jarduera. Modalizazio-markak.<br />
16. jarduera. Egindakoa birpasatzen.<br />
5. LAN-SEKUENTZIA. KEXA-GUTUNA EKOIZTEN<br />
17. jarduera. Kexa-gutun formala, nolakoa da?<br />
18. jarduera. Lehen zirriborroa.<br />
19. jarduera. Azken ekoizpena.<br />
Auto-ebaluazioa<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 4
0. jarduera. Motibazioa.<br />
Ezagutzen al dituzu honako erakunde hauek?<br />
Taldeka, lotu logotipo bakoitza bere erakundearen eginkizunekin.<br />
Nazio Batuak<br />
EUSKADIKO<br />
KONTSUMITZAILEEN<br />
ERAKUNDEAK<br />
Udal<strong>eta</strong>ko kexa-zerbitzua<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Gaur egun, nazioarteko erakunde<br />
handiena da. Beren helburu<br />
garrantzitsuenak hauek dira: nazioarteko<br />
zuzenbidea, ordenua, garapen<br />
ekonomiko <strong>eta</strong> soziala <strong>eta</strong> giza<br />
eskubideak bermatzea.<br />
Euskal Autonomi Erkidegoko<br />
kontsumitzaile <strong>eta</strong> erabiltzaile guztiak<br />
babesteko daude, dituen bitarteko<br />
guztiak erabiliz. Hitzartutakoa betetzen<br />
ez bada, kontsumitzaileek elkarte<br />
hau<strong>eta</strong>riko batera jo dezakete, bertan,<br />
euren kexak bideratzen lagunduko zaie.<br />
Herritarrek udalari kexa <strong>eta</strong><br />
iradokizunak egiteko edo<br />
udalerriarekin loturiko gaiak<br />
jakinarazteko aukera izango dute<br />
zerbitzu honi esker.<br />
Bere eginkizun nagusia da<br />
herritarrak arr<strong>eta</strong>z hartzea,<br />
administrazioaren jarduera oker<br />
edo legez kontrakoen kontra<br />
egiten dituzten kexei dagokienez,<br />
<strong>eta</strong> kexok prozedura jakin baten<br />
arabera bideratzea.<br />
Boluntarioek osatutako mundumugimendu<br />
independentea dugu,<br />
giza eskubideen nazioarteko<br />
babesean zeregin berezia duena.<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 5
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Entzun honako grabazio hauek, bidegabetzat jo ditzakegun egoerak<br />
azaltzen dira bertan. Entzungai bakoitzerako, pentsatu aurreko orriko<br />
erakunde bakoitzari zuzendutako kexa-gutun baterako gai posiblea <strong>eta</strong><br />
idatzi txantiloian.<br />
ENTZUNGAIAK:<br />
Urrutiko esklabuak Heriotz zigorra<br />
Lehen emakume boto-emaileak Hotelean haurrak debekatuta<br />
Trafiko-isunak oinezkoei<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 6
NORI ZUZENDUTA ENTZUNGAIA<br />
ARARTEKOA<br />
NAZIO BATUAK<br />
AMNESTY<br />
INTERNATIONAL<br />
KONTSUMITZAILEEN<br />
ERAKUNDEAK<br />
UDALETAKO KEXA-<br />
ZERBITZUA<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Gaztelaniako unitatean mahai-ingururako aukeratu dituzuen gaiei lotutako<br />
kexa-gutunik bururatzen al zaizue?<br />
Idatzi honako koadro hon<strong>eta</strong>n bururatutako gaiak:<br />
KEXA-GUTUNAREN GAI POSIBLEAK<br />
Baina gure kexak norbaitek entzungo al ditu? Askotan pentsatzen dugu<br />
kexatzeak ez duela ezertarako balio, baina eskatzen dugun horr<strong>eta</strong>rako<br />
eskubidea badugu, <strong>eta</strong> pisuzko arrazoiak erabiliz argumentatzen badugu,<br />
geure helburua lortu ahal izango dugu. Taldeka, irakurri testua, <strong>eta</strong> ondoren<br />
ikusi testuari buruzko bideoa.<br />
(Entrevista a Willy Meyer sobre el caso de David Raya)<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 7
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Un joven catalán protesta ante la Eurocámara por la norma que limita los líquidos en los<br />
aviones<br />
David Raya, que padece fibrosis quística y diabetes, ha explicado que este reglamento le<br />
acarrea constantes problemas a la hora de transportar sus medicamentos<br />
Europa Press Bruselas | 27/05/2008<br />
El joven catalán David Raya, que padece fibrosis quística y diabetes, ha presentado este<br />
martes ante la comisión de Peticiones de la Eurocámara una queja contra la norma que limita<br />
la cantidad de líquidos que se pueden llevar en el equipaje de mano de los aviones. Según ha<br />
explicado, este reglamento le provoca constantes problemas para poder transportar los<br />
medicamentos que necesita para tratarse porque no es público y se aplica de forma arbitraria.<br />
Por ello reclamó que se suprima o se modifique.<br />
La Comisión Europea ha lamentado las dificultades con las que se encuentra Raya. Asimismo,<br />
ha anunciado que pronto se publicará esta legislación en su totalidad, y ha resaltado que<br />
sólo podrá suprimirse cuando se desarrollen máquinas que puedan detectar en los controles<br />
aeroportuarios líquidos explosivos en el equipaje de mano.<br />
"Controles humillantes"<br />
En su comparecencia ante la comisión de Peticiones, Raya ha explicado que por sus<br />
enfermedades debe tomar cada día más de 40 pastillas y otros medicamentos líquidos. El día<br />
después de la entrada en vigor de las restricciones a los líquidos, el 7 de noviembre de 2006,<br />
debía tomar un avión de Berlín a Barcelona. Y, al llevar consigo estos medicamentos, en el<br />
aeropuerto de Berlín le aplicaron controles "muy exhaustivos" y "muy humillantes", según<br />
consta en su denuncia.<br />
"Mis insulinas, mis antibióticos, mis aerosoles y mi máquina de vaporizar la medicación se<br />
habían convertido de la noche a la mañana en armas de destrucción masiva y yo en un<br />
supuesto yihadista con un máster en química para poder mezclar todos mis medicamentos y<br />
crear un explosivo", ha dicho a los eurodiputados.<br />
Ha explicado que, por su condición de diabético, lleva siempre consigo una lata de Coca-Cola<br />
para recuperar los niveles de azúcar en la sangre. "En algunos aeropuertos, la Coca-Cola ha<br />
podido subir conmigo y en otros ha sido declarada peligrosa y sospechosa de terrorismo", ha<br />
indicado. Además, cada vez que coge un avión debe mostrar a la Policía y a los vigilantes de<br />
seguridad un historial médico que "es confidencial o debería serlo".<br />
Distinguir los líquidos explosivos<br />
La representante de la Comisión, Marion Knoben, ha explicado que Bruselas tiene previsto<br />
publicar todos los anexos de la norma sobre restricciones de líquidos que todavía son secretos<br />
para lograr una mayor transparencia. En cuanto a la a supresión del reglamento, Knoben<br />
explicó que "estamos buscando alternativas para que los líquidos puedan introducirse a bordo<br />
de los aviones, pero esto cuesta tiempo porque tenemos que desarrollar la maquinaria para<br />
distinguir los líquidos explosivos de los líquidos como tales".<br />
Durante el debate posterior, el eurodiputado conservador británico Robert Atkins ha dicho<br />
que considera que esta norma es "absolutamente esencial" para luchar contra el<br />
terrorismo. A su juicio, el problema está en cómo se aplica y cómo garantizar que el personal<br />
de seguridad de los aeropuertos lo haga correctamente.<br />
El representante de Izquierda Unida, Willy Meyer, ha señalado que se trata de una norma<br />
"oscurantista" y ha recordado que la abogada general del Tribunal de Luxemburgo ha pedido<br />
que se declare "inexistente". En este sentido, ha dicho que el anuncio de la Comisión de que<br />
publicará su contenido demuestra que la batalla de David Raya "no caerá en saco roto".<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 8
Negoziazioa.<br />
Unitate hon<strong>eta</strong>n, azken ekoizpen egokia lortzeko<br />
jarraituko duzuen prozesua argi izatea komeni zaizue. Ez<br />
ahaztu argumentazioaren helburua konbentzitzea dela<br />
<strong>eta</strong> hori lortzeko komunikazio-egoera mantendu beharra<br />
duzuela. Nola? Gutuna idazterakoan tonu egokia erabiliz<br />
<strong>eta</strong> beste hainbat ezaugarri kontuan hartuz.<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Horr<strong>eta</strong>rako, honako txantiloi hon<strong>eta</strong>n dagoena aztertu <strong>eta</strong> hausnartu<br />
tentuz. Hiruko taldean lan egin <strong>eta</strong> adostu hor dagoenaren zentzua <strong>eta</strong><br />
garrantzia prozesuan, zer edo zer falta bada, gehitu.<br />
Zer ikasiko dugu?<br />
Argudio-testuen<br />
ezaugarriak<br />
Tesia <strong>eta</strong> gaia<br />
bereizten<br />
Argudiatze- <strong>eta</strong><br />
argudio-motak<br />
Bakoitzaren iritzia<br />
adierazten <strong>eta</strong> ondo<br />
arrazoituz<br />
argudiatzen<br />
Besteen iritziak<br />
entzuten<br />
Testua<br />
kohesionatzeko<br />
baliabideak<br />
erabiltzen<br />
Kexa-gutunen egitura<br />
<strong>eta</strong> ezaugarri<br />
behinenak<br />
Talde-lana burutzen<br />
...<br />
Nolako jarduerak<br />
egingo ditugu<br />
Testuak irakurri<br />
edo entzun,<br />
aztertu <strong>eta</strong><br />
ekoiztu.<br />
Informazioa<br />
sarean <strong>eta</strong><br />
liburu<strong>eta</strong>n<br />
bilatu<br />
Taldeka<br />
eztabaidatu<br />
Norberaren <strong>eta</strong><br />
ikaskideen<br />
ekoizpenak<br />
berrikusi <strong>eta</strong><br />
zuzendu<br />
Nola ebaluatuko dugu<br />
lana?<br />
PROZEDURAK<br />
Auto-ebaluazioaren<br />
bidez<br />
Ikaskideen<br />
ebaluazioaren bidez<br />
Aurkeztutako testuen<br />
bidez<br />
Probatxoen bidez<br />
Koaderno<strong>eta</strong>n<br />
egindakoaren bidez<br />
Azken talde<br />
ekoizpenaren bidez<br />
...<br />
JARRERAK<br />
Parte-hartze<br />
aktiboaren bidez<br />
Taldekideekiko jarrera<br />
balioetsiz<br />
...<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 9
1. LAN-SEKUENTZIA<br />
ARGUMENTATZEA, ZER DA?<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Sekuentzia hon<strong>eta</strong>n argudio-testuek, beste testu-tipoekin alderatuz, nolako<br />
ezaugarriak dituzten ikasiko duzue. Argumentatzea zer den ikasiko duzue<br />
<strong>eta</strong> argudio-testuen egitura.<br />
1. jarduera. Testuak aztertzen.<br />
Taldeka, irakurri honako testu hauek <strong>eta</strong> ondoren bete behak<strong>eta</strong>-txantiloia.<br />
Testuak irakurri baino lehen, behak<strong>eta</strong>-txantiloia irakurtzea lagungarri<br />
izango zaizue.<br />
1. testua<br />
Zuzendari jauna: 2007-11-28<br />
Aritz Ibargutxi naiz <strong>eta</strong> zuengana jotzen dut pasa den egunean zuen markako<br />
produktu bat erosi nuelako <strong>eta</strong> berak eragindako kalteak konpontzeko irtenbidea<br />
topatzeko asmoarekin.<br />
Orain dela aste bat "Proper Bang” deitutako produktua erostera joan nintzen nire<br />
auzoko supermerkatura <strong>eta</strong> etxera itzuli nintzen produktu berria erabilzeko irrikaz.<br />
Produktua erabiltzen hasi nintzen etxe guztian, baina ez zuen emaitza onik izan:<br />
komuneko zorua produktua erabili baino lehenago zikin bazegoen igurtzi ondoren,<br />
askoz zikinagoa zirudien, produktuaren etik<strong>eta</strong>n edozein hodi libratu ahal zuela<br />
adierazten zenuten baina, probatu nuenean ez zituen tutuak libratu <strong>eta</strong> etxe guztia<br />
urez bete zitzaidan.<br />
Haserretuta, dendara jaitsi nintzen produktua erreklamatzera baina dendariak ez<br />
zidan sosik ere itzuli, zuen ardura zela <strong>eta</strong> zuekin harreman<strong>eta</strong>n jartzeko esan zidan.<br />
Kexa honen bitartez zera espero dut: zuen produktua erabiltzeagatik etxean<br />
izandako kalteen erantzule zaretela onartzea <strong>eta</strong> kalte-ordainak ordaintzeko akordio<br />
batera heltzea. Hori posible ez bada, iragarki<strong>eta</strong>n ez publikatzea egia ez dena!<br />
Agur!<br />
Aritz Ibargutxi<br />
Ez naiz zure iritzikoa.<br />
Zeharo desbideratuta zabiltza.<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 10
2. testua<br />
BALOI BATEN ISTORIOA<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Pau Gasol, Allen Iverson, Kobe Bryant, Saquille O`Neal <strong>eta</strong> baita<br />
Michael Jordanen esku<strong>eta</strong>n ere egon nintzen ni. Duela urte asko<br />
NBA ligako saskibaloiko baloirik hoberena izan nintzen. Beno, ez nuen<br />
Munduko koparik jokatu baina final handiak protagonizatu nituen,<br />
<strong>eta</strong> oso harro nago horr<strong>eta</strong>z. Orain non nagoen galdetuko diozue zeuon buruari: ba guztion<br />
harridurarako ez nago NBA ligan <strong>eta</strong> EEBB <strong>eta</strong>tik oso urrun nago. Hain zuzen ere, Euskal<br />
Herriko institutu batean bizi naiz orain. Koldo Mitxelena da institutuaren izena, <strong>eta</strong> berriro<br />
ere, zeuon buruari, zera galdetuko diozue: “nola iritsi zinen horraino?”. Istorio bitxia da, baina<br />
kontatu egingo dizuet, garai zaharrak gogoratzea izugarri atsegin baitut:<br />
“Partidu batean nengoela, jada ez dut gogoratzen zein<strong>eta</strong>n, Kobe Bryant-ek hartu ninduen.<br />
Zoritxarrez, estropezu egin zuen, et ni jendea zegoen tokirantz joan nintzen abiadura bizian.<br />
Han, mutiko batek hartu ninduen: ile-horia zen, baxua <strong>eta</strong> begi handi-handiak zituen.<br />
Berarekin eraman ninduen, <strong>eta</strong> bi egun geroago, goiz hodeitsu <strong>eta</strong> bero batean, portura<br />
eraman, <strong>eta</strong> ur<strong>eta</strong>ra erori nintzen. Oraindik gogoan ditut haren negar-hotsak.<br />
Ni beldurtzen hasi nintzen, baina hiriaren etxe-orratz altuak silu<strong>eta</strong> bihurtu zirenean, nire<br />
egoera larriaz jabetu nintzen: bi egun lehenago NBA-ko baloirik hoberena nintzen, <strong>eta</strong> orain?<br />
Orain ozeanoaren erdian nengoen aldurik, inoren laguntzarik gabe. Bat-batean, nire aitonak<br />
(hondartzako pilota puzgarri hori<strong>eta</strong>koa zen nire aitona) kontatu zidan gauza bat gogoratu<br />
nuen: Itsasoan, marrazo handiak daude, hortz zorrotz-zorrotzak dituztenak. Eta bakean<br />
utziko ez zaituzte uzten hortz bat sartu <strong>eta</strong> BOOM! zuk eztanda egin arte. Airea izoztu egin<br />
zitzaidan nire barnean. Marrazoak. Eta bat-batean zerbait sentitu nuen nire azpian... <strong>eta</strong><br />
goraka igotzen hasi nintzen. Hegan ari al nintzen? Behera begiratu nuen, <strong>eta</strong> arrain pilo bat<br />
ikusi nuen , hauek ere ur<strong>eta</strong>tik kanpo <strong>eta</strong> sare batean bilduta; ni sarearen goialdean<br />
nengoen, arrain guztien gainean. Esku batek hartu ninduen, Beste traste bat esan zuen, <strong>eta</strong><br />
gero ikusi ahal izan nuen bezala, itsasontzi handi batera bota ninduen. Jende pilo zegoen<br />
han, batetik bestera. Hilabete bat eman nuen itsasontzi haren ontzigainean, <strong>eta</strong> ekaitzak,<br />
bero izugarria <strong>eta</strong> haize bolada handiak jasan behar izan nituen.<br />
Egun batean lurra ikusi nuen urrunean, <strong>eta</strong> poz-pozik jarri nintzen. Ordu bat geroago marinel<br />
batek hartu ninduen <strong>eta</strong> itsasontzitik jeitsi zen nirekin. Jarraian haur txiki baten esku<strong>eta</strong>n jarri<br />
ninduen. Gero, emakume batengana joan zen marinela, <strong>eta</strong>, besarkatu ondoren, auto batera<br />
igo ziren hirurak. Hogei minutu <strong>eta</strong> gero, herri batera heldu ginen <strong>eta</strong> haurrak bere gelan utzi<br />
ninduen. Hiru egun geroago, berriro autora igo ninduen haurrak <strong>eta</strong> autoan ordubetez ibili <strong>eta</strong><br />
gero hiri handi batera iritsi ginen laurok (haurra, marinela, emakumea <strong>eta</strong> ni). Autobus geltoki<br />
batean utzi ninduen haurrak ahaztuta ordea.<br />
Hotz ikaragarria pasa nuen, <strong>eta</strong> goiz aldera eguzkia irten baino pixka bat lehenago, mutil<br />
gazte batek hartu ninduen (mozkortuta zegoela uste dut) <strong>eta</strong> bere apartamentu txiki <strong>eta</strong><br />
izugarri desordenatura eraman ninduen. Bi egun igaro ondoren etxe hartatik atera ninduen,<br />
<strong>eta</strong> ikastetxe batera eraman. Neskatxa batzuk zeuden polikiroldegiaren barruan, nire zain <strong>eta</strong><br />
mutil gaztearen zain.”<br />
Orain institutu bateko baloi xume <strong>eta</strong> bat naiz. Batzuek pentsatuko duzue oso amaiera<br />
penagarria dela, lehenago Michael Jordanen esku<strong>eta</strong>n egon den baloi batentzat, baina nire<br />
iritzia guztiz kontrakoa da: ederra da hemengo saskibaloiko baloiak ezagutzea, <strong>eta</strong> are<br />
ederragoa da saskibaloian afizioagatik jolasten duten neska gazte batzuen baloia izatea, <strong>eta</strong><br />
ez, gehienbat, diruarengatik jolasten duten gizon famatu <strong>eta</strong> handi batzuena izatea.<br />
Leire Martinez de Marigorta, 1.maila F<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 11
3. testua<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Napoleonek bere azken sei urte<strong>eta</strong>n erabilitako prakak aztertu ondoren, <strong>eta</strong> guztira 12<br />
praka aztertu zituzten, handienek 110 zentimetro zituztela ikusi zuten, <strong>eta</strong> hil aurretik<br />
erabilitakoek, ordea, 98 zentimetro. Napoleonek pisu asko galdu zuen denbora gutxian,<br />
minbizia duten gaixoen antzera (sei hilabet<strong>eta</strong>n 15 kilo galdu zituen).<br />
Ikerlarien ustez, horrek frogatzen du Napoleon urdaileko minbiziak jota hil zela. Bestalde,<br />
artsenikoaren teoriari buruz (Napoleonen ile<strong>eta</strong>n artsenikoa topatu zen) azalpen hauek<br />
eman dituzte: antza denez, Napoleonek oso gustuko zuen ardoa, <strong>eta</strong> garai hartako<br />
ardogileek artsenikoarekin garbitzen zituzten upelak.<br />
Aizu!, 2005eko ekaina<br />
BEHAKETA-TXANTILOIA<br />
HELBURUA 1. testua 2. testua 3. testua<br />
Informazioa ematea <strong>eta</strong> entretenitzea<br />
Informazioa ematea <strong>eta</strong> ulertaraztea<br />
Jasotzailea konbentzitzea<br />
EZAUGARRIAK<br />
1. pertsonan idatzia<br />
3. pertsonan idatzia<br />
1. <strong>eta</strong> 2. pertsonan idatzia<br />
Hitz teknikoak<br />
Igorlea <strong>eta</strong> hartzailearen arteko dialogoa<br />
Tonu subjektiboa<br />
...<br />
TESTU-TIPOA<br />
NAPOLEONEN HERIOTZAZ<br />
Napoleonen heriotzaren arrazoia misterio bat da. Hainbat teoria garatu<br />
dituzte zientzialariek, esaterako, artsenikoarekin pozoitu zutela, edota botika<br />
gehiegi hartzeagatik hil zela. Zuricheko (Suitza) Unibertsitateko zientzialari<br />
batzuek, ordea, beste teoria bat aurkeztu dute.<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 12
2. jarduera. Argumentatzea, zer da?<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Argumentatzea zer den gaztelaniako unitatean ikusi duzue dagoeneko. Han<br />
duzuen kontzeptu-maparen antzekoa dugu honako hau. Gaztelaniaz ikasi<br />
dituzuen oinarrizko kontzeptuak gogoratuko dituzue orain, <strong>eta</strong><br />
argumentazioari lotutako euskarazko terminologia ikasiko duzue, unitatean<br />
zehar askotan agertu <strong>eta</strong> oso argi izan beharreko hitzak baitira.<br />
Taldeka, jarri honako eskema hon<strong>eta</strong>n azpiko etiket<strong>eta</strong>n dituzun hitzak:<br />
non edo nor(i)<br />
________________________<br />
hau da<br />
_________ / ________<br />
limurtzea / asmoa kentzea<br />
arrazoiak ematea<br />
ARGUMENTATZEA<br />
hauxe da:<br />
Ez dago hori ukatzerik.<br />
Ez zabiltza oker.<br />
_______________________<br />
erabiliz<br />
TESIA<br />
____________ / _____________<br />
konbentzitzea<br />
baieztatzeko / ezeztatzeko<br />
argudioak<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 13
Orain kontzeptu-mapako hitz batzuen esanahia aztertuko<br />
duzue. Horr<strong>eta</strong>rako hiru iragarki (bata gaztelaniaz, bestea<br />
euskaraz <strong>eta</strong> hirugarrena ingelesez) ikusiko dituzue <strong>eta</strong><br />
gero, taldeka, galdera hauexek arrazoiak adieraziz<br />
erantzungo dituzue:<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Zein<strong>eta</strong>n/zeintzu<strong>eta</strong>n ematen ditu igorleak arrazoiak nor edo nor<br />
konbentzitzeko?<br />
Zein<strong>eta</strong>n/zeintzu<strong>eta</strong>n ematen ditu igorleak arrazoiak nor edo nor<br />
limurtzeko?<br />
Zein<strong>eta</strong>n/zeintzu<strong>eta</strong>n ematen ditu igorleak arrazoiak nor edo nori<br />
zer edo zertarako asmoa kentzeko?<br />
Zein<strong>eta</strong>n/zeintzu<strong>eta</strong>n erabiltzen ditu igorleak bere tesia<br />
baieztatzeko argudioak?<br />
Zein<strong>eta</strong>n/zeintzu<strong>eta</strong>n erabiltzen ditu igorleak beste baten tesia<br />
ezeztatzeko argudioak?<br />
BIDEOAK:<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 14
3. jarduera. Argudio-testuak aztertzen.<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Narrazio-testuak <strong>eta</strong> azalpen-testuak idaztea ez da hain zaila, baina<br />
argudio-testuak idaztea ez zaigu erraza egiten. Zergatik? Bada, argudiotestu<br />
on batek iritzi argi <strong>eta</strong> ondo zehaztua idaztea eskatzen duelako,<br />
horrek batzuen alde jartzea edota beste batzuen aurka<br />
jartzea eskatzen du, <strong>eta</strong> askotan ez dugu inoren alde jarri<br />
nahi izaten. Hori dela <strong>eta</strong>, gure argumentazioaren egitura<br />
nahasia izaten da <strong>eta</strong> ez dugu lortzen ezer komunikatzerik.<br />
Bakarka, irakurri honako testu hauek <strong>eta</strong> bete ondoren duzuen kontroltaulatxoa.<br />
4. testua<br />
http://www.elkarlanean.com/ostadar/ostadar2-euskara-literatura-2ud.pdf<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 15
5. testua<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
KONTROL-ZERRENDA 4. testua 5. testua<br />
• Jasotzailea konbentzitzeko xede argia du testuak<br />
• Egitura argia du: sarrera (tesia), gorputza<br />
(tesiaren argudiak<strong>eta</strong>) <strong>eta</strong> konklusioa.<br />
• Testuaren tesia argi dago<br />
• Tesiaren aldeko argudioak argi <strong>eta</strong> ondo garatuta<br />
daude<br />
• Kontrako tesia ezeztatzeko argudioak ondo<br />
erabiltzen ditu<br />
• Paragrafo bakoitzak ideia bakarra garatzen du<br />
• ...<br />
ETORKINAK ESPAINIAN<br />
Jendeak etorkinei buruz iritzi desberdinak ditu. Batzuk esaten dute etorkinak Espainiara<br />
etortzen direla guri dirua kentzera <strong>eta</strong> lapurr<strong>eta</strong> egitera, beste batzuk ordea, lana aurkitzera gero<br />
bere familia mantentzeko.<br />
Iritzi horiek oso desberdinak dira, baina biak egia esaten dute. Etorkin batzuk txalup<strong>eta</strong>n etortzen<br />
dira, baina beste batzuek hiltzen dira ahaleginean. Gehienak, Kanariar Uharte<strong>eta</strong>n lehorteratu<br />
egiten dira. Gurutze Gorrikoak zaindu<br />
<strong>eta</strong> sendatzen dituzte, batzuk Espainian<br />
geratzen dira, beste batzuk bere<br />
herriald<strong>eta</strong>ra atzera bidaltzen dituzte.<br />
Egon dira arrazismo kasu asko,<br />
arrazista den jendea etorkinak hiltzen<br />
dituzte beste herriald<strong>eta</strong>koak direlako.<br />
Nik hori txarto ikusten dut, zeren<br />
arrazistak ez dute ikusten etorkinak<br />
pasatzen ari dutena: morroitzat hartzen<br />
dituzte lan egiteko, lan egiten <strong>eta</strong> ezer<br />
gutxi kobratzen, <strong>eta</strong>b.<br />
TESTU HAU ARGUDIO-TESTU EGOKIA DELA<br />
USTE DUZUE?<br />
Argazki hon<strong>eta</strong>n ikusten da etorkin bat kalean CD-ak <strong>eta</strong> gerrikoak saltzen.<br />
Etorkinak bere herrialdera berriro joateko, pasaportea behar dute, <strong>eta</strong> izugarrizko ilarak<br />
egin behar dituzte dokumentuak eskuratzeko. Batzuk ezin dute, ez dutelako lanik egiten <strong>eta</strong> beste<br />
batzuk suertez lortzen dute.<br />
Esan nahi dudana, etorkinak ez direla guk ikusten ditugun bezala, batzuk ondo egiten<br />
dute bere bizimodua.<br />
Ibaizabal BHI DBH 3 ikasleen iritziak<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 16
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Argudio-testu batek irakurterreza <strong>eta</strong> ulergarria izan behar du;<br />
horr<strong>eta</strong>rako igorlearen iritzia argi <strong>eta</strong> garbi adierazi behar du, baita iritzi<br />
hori defendatzeko argudioak ere.<br />
Ikus ezazue nolako egitura duen ehizari buruzko testuak. Egin al dezakezue<br />
honelako banak<strong>eta</strong>rik Etorkinak Espainian testuan?<br />
A<br />
Testuaren sarreran gaia<br />
aurkezten du <strong>eta</strong> harekiko<br />
igorlearen tesia: eman al<br />
diezaiokegu kirol izena izakien<br />
heriotza dakarren jarduera bati?<br />
Tesia defendatzeko argudioak<br />
<strong>eta</strong> kontra-argudioak:<br />
Tesiarekin bat datorren<br />
konklusioa aurkezten du:<br />
sufrimendua <strong>eta</strong> heriotza<br />
dakarrenez, ehiza giza<br />
ikuspuntutik ez da bidezkoa.<br />
2. PARAGRAFOA B<br />
3. PARAGRAFOA C<br />
Hauxe ikasi dugu sekuentzia hon<strong>eta</strong>n:<br />
..................................................................................................................<br />
..................................................................................................................<br />
..................................................................................................................<br />
..................................................................................................................<br />
..................................................................................................................<br />
.................................................................................................................<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 17
2. LAN-SEKUENTZIA<br />
TESIA ETA ARGUDIOAK<br />
Lehenengo sekuentzian ikusi duzuenez,<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Gai bati buruz, nork bere tesi edo iritzia defendatzeko<br />
(<strong>eta</strong> beste bat/batzuenak baztertzeko) helburuarekin<br />
idazten den testua da ARGUDIO-TESTUA. Testu-tipo<br />
honen ezaugarri nagusia subjektibotasuna da, <strong>eta</strong><br />
baliabideak, berriz, tesia bera <strong>eta</strong> argudioak dira.<br />
4. jarduera. Zer defendatuko dugu?<br />
Argudio-testuaren helburua betetzeko (norbait zerbaitez konbentzitzeko)<br />
igorlearen iritzia zein den argi geratu behar da, hori izango baitu igorleak<br />
hartzaileari trasmititu beharrekoa. Hori dela <strong>eta</strong>, gure tesiak ondo<br />
eraikitzen jakitea oso garrantzitsua da.<br />
TESIA<br />
Igorleak gaiari buruz daukan iritzia edo ikuspuntuaren adierazpena da.<br />
Tesia adierazteko baiezko esaldi osoak erabiltzen dira, non<br />
argumentazioaren hitz-gakoak agertzen diren. Esaldiak argiak,<br />
zuzenak <strong>eta</strong> testuan erraz ikusteko modukoak izan behar dira.<br />
Taldeka, gaia <strong>eta</strong> tesia bereizteko irakurri honako iritzi hauek <strong>eta</strong> erantzun<br />
koadroan dituzun galderei.<br />
6. testua<br />
Zalantzarik gabe ezinbestekoa da gaur<br />
egun. Erosotasunean bizi gara <strong>eta</strong><br />
eskuko telefonoak hori eskaintzen digu.<br />
Jarriz gero, moldatuko nintzateke batere<br />
gabe, baina, kontua da moldatzea<br />
bakarrik nahikoa zaidan. Niri oso arraroa<br />
egingo litzaidake eskuko telefonorik gabe ibiltzea, maila<br />
guzti<strong>eta</strong>n, ordea. Lanean, adibidez, askotan kanpora joan<br />
behar izaten dut makinak konpontzera <strong>eta</strong> enpresarekin<br />
harreman<strong>eta</strong>n egoteko behar-beharrezkoa dut.<br />
8. testua<br />
7. testua<br />
Gauza askotarako oso ondo dator<br />
sakelakoa edukitzea. Ni horren alde<br />
nago. Nire lagun guztiek badaukate <strong>eta</strong><br />
oso eroso egiten zaigu askotan gure<br />
artean geratzeko, lagunak non dauden<br />
jakiteko... Gainera, asko ikasle-etxe<strong>eta</strong>n<br />
bizi gara <strong>eta</strong> normalean ez da<br />
telefonorik izaten, horregatik, elkarrekin komunikatzeko<br />
primeran etortzen zaigu. Nere ingurukoek <strong>eta</strong> nik, mezuak<br />
bidaltzeko edota deiak egiteko erabiltzen dugu, batez ere.<br />
Nik uste dut engainu hutsa dela. Nik neuk ez dut sekula<br />
izan eskuko telefonorik. Deitzeko beharra izaten<br />
dudanean beti daukat bestelako telefonoren bat<br />
eskura, finkoa esan nahi dut, lanean, etxean, kalean,<br />
tabern<strong>eta</strong>n... Telekomunikazio-konpainiek euren burua<br />
aberasteko asmatutako modu erraza <strong>eta</strong> zitala iruditzen zait, jendearen<br />
lepotik dirutza egiten ari baitira, zertarako, <strong>eta</strong> bost minutu barru ikusiko<br />
duzun lagunari mezua bidaltzeko edo alferrikako dei bat egiteko.<br />
www.ikasbil.net<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 18
6. testua<br />
7. testua<br />
8. testua<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Taldeka, honako txantiloi hon<strong>eta</strong>n agertzen den gai bakoitzari dagozkion<br />
tesi<strong>eta</strong>tik bat idatzi. Lehenengo, erabaki ea zuen iritzia aldekoa edo<br />
kontrakoa den; <strong>eta</strong> gero, idatzi iritzi horrekin bat datorren tesia. Zaindu<br />
hizkuntzaren zuzentasuna (ortografia, ondo egituratutako esaldiak...) tesia<br />
idazterakoan.<br />
GAIA JARRERA<br />
(aldekoa/kontrakoa)<br />
Isunak oinezkoentzat Aldekoa<br />
Derrigorrezko<br />
hezkuntza 14 urtera<br />
arte jaistea<br />
Inderkeriaz beteriko<br />
bideo-jokoen debekua<br />
Milanen, droga-testak<br />
gurasoentzat semealabak<br />
kontrolatzeko<br />
Lagundutako suizidioa<br />
Zein da gaia? Zein da tesia?<br />
TESIA<br />
“Arau-hausleek bere jokabidearen ondorioz sortutako<br />
arriskuen araberako isuna ordaindu behar dute”<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 19
5. jarduera. Gure argudioak, zeintzuk dira?<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Nahiz <strong>eta</strong> tesia argia izan <strong>eta</strong> ondo formulatuta egon, ez da nahikoa.<br />
Tesiak ondo eraikitako argudioen babesa behar du eraginkorra izateko.<br />
5.1. Zenbat argudio eman dezakezue 4. jardueran idatzi dituzuen tesiak<br />
indartzeko? Idatzi taulan. Ondoren, azaldu alboko taldekoei defendatzen<br />
dituzuen tesiak <strong>eta</strong> horr<strong>eta</strong>rako erabilitako argudioak; gero, horiek<br />
argudioak baliokoak diren ala ez <strong>eta</strong> zergatik esan behar dute. Amaitzeko,<br />
zuek alboko taldekoen argudioak aztertuko dituzue.<br />
GAIA ARGUDIOAK Baliozkoak? Zergatik?<br />
Isunak<br />
oiezkoentzat<br />
Derrigorrezko<br />
hezkuntza 16<br />
urtera arte<br />
Inderkeriaz<br />
beteriko bideojokoen<br />
debekua<br />
Seme-alabak<br />
kontrolatzeko<br />
droga-testak<br />
gurasoentzat<br />
Lagundutako<br />
suizidioa<br />
ARGUDIOAK<br />
Argudioak igorleak bere tesiaren alde, hau da tesia indartzeko,<br />
ematen dituen arrazoiak dira.<br />
Eraginkorrak izan daitezen arr<strong>eta</strong>z aukeratuak izan behar dira <strong>eta</strong><br />
ondo adierazita egon behar dira; horrela ez balitz, gerta liteke tesia<br />
baliogabetzea.<br />
Argudioak garatzea komeni da (argudio bakoitzak bigarren mailako<br />
idei<strong>eta</strong>n adarkatu daiteke) <strong>eta</strong> garrantziaren arabera sailkatzea.<br />
www.zarautzagenda.tk<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 20
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Gaztelaniako unitatean ikusi duzuenez argumentatzeko era ezberdinak<br />
daude: batzuek argudio afektibo-emotiboak erabiliko dituzte; beste<br />
batzuek, berriz, arrazoizko argudioak.<br />
Nahiz <strong>eta</strong> argudio afektibo-emotiboak oso eraginkorrak izan, argudiak<strong>eta</strong><br />
objektiboan horiek baino hobeto oinarritutako argudioak erabili behar<br />
dituzue. Hona hemen hori<strong>eta</strong>ko batzuk <strong>eta</strong> euren definizioak.<br />
5.2. Bakarka, jarri definizio bakoitzari dagokion argudio-motaren izena.<br />
Ondoren, zuen taldekideekin bateratu <strong>eta</strong> arrazoitu zuen aukerak<strong>eta</strong>ren<br />
zergatia.<br />
___________________________<br />
Defendatzen ari garenaren antzeko<br />
iritzia duten ikerlariek, adituek <strong>eta</strong><br />
sinesgarriak diren erakundeek<br />
esandakoak biltzen dira bertan.<br />
____________________________<br />
Gertakari beten arrazoiak aurkezten<br />
dira, kausak egiaztatuta (nolabaiteko<br />
zorroztasun zientifikoa behar dute).<br />
____________________________<br />
Gertaerak, pasadizoak, arazo<br />
partikularrak... kontatzen ditu<br />
argudioa eraikitzeko.<br />
___________________________________<br />
Konparazioa edo m<strong>eta</strong>fora oinarrian duela<br />
osatzen den argudioa: adibideak emateko era<br />
honekin arrazoitu nahi den antzeko kasu bati<br />
egiten zaio erreferentzia.<br />
________________________________<br />
ESPERIENTZIA PERTSONALAREN ARGUDIOA<br />
Gure <strong>gizartea</strong>k modu zabalean onartzen duen ideia<br />
defendatzen da (gehiengoa oker ez dagoela<br />
suposatuta, <strong>eta</strong> horrek sarritan topikoak<br />
formulatzera garamatza) edo <strong>gizartea</strong>k baliozkoak<br />
onartu dituen jakintzak (aurresuposizioak).<br />
____________________________________<br />
Bere esperientziak jartzen ditu arrazoi edo<br />
argudio gisa hartzaileak. (Ez da zorrotzegia, <strong>eta</strong><br />
partziala izateko joera ere badu).<br />
____________________________________<br />
Hartzailea hunkitzeko moduko baliabideak<br />
erabiltzen ditu igorleak, errukia, ongura, <strong>eta</strong> abar,<br />
eragiten duten sentimenduzko efektuak baliatuta.<br />
AUTORITATE-ARGUDIOA ARGUDIO AFEKTIBO-EMOTIBOA<br />
ADIBIDEEN BIDEZKO ARGUDIOA ANALOGIAZKO ARGUDIOA<br />
KAUSA-ERAGINAREN ARGUDIOA TRADIZIOAREN ARGUDIOA<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 21
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
5.3. Taldeka, argudio-motak errepasatu ondoren, eman dagokion izena<br />
honako adibide hauei.<br />
Antzerkia, ikuskizunaz gain,<br />
norberaren ikaskuntzarako<br />
bitarteko eraginkorra dela esan<br />
dezaket. Antzerki-zal<strong>eta</strong>sunak<br />
eragin zituen nire ezagutz<strong>eta</strong>ko<br />
asko.<br />
Krisialdi<strong>eta</strong>n normala da<br />
lanpostu gutxiak gizonei<br />
esleitzea, betidanik izan<br />
baitira familiaren sostengua.<br />
Ur asko alferrik galduta<br />
bainatzen gara gure<br />
<strong>gizartea</strong>n; hirugarren<br />
munduko familia batek<br />
bere premiak bete ahal<br />
izango lituzke ur horrekin.<br />
Errepide<strong>eta</strong>ko ezbeharkopurua<br />
gero <strong>eta</strong> gehiago<br />
hazten ari da alkoholaren<br />
gehiegizko kontsumoa,<br />
gidatze ausartegia, <strong>eta</strong><br />
aurreratze okerrak tarteko,<br />
<strong>eta</strong> erraz asko froga daiteke<br />
hori.<br />
Green Peace-k<br />
dioenez, Frantziako<br />
gobernua Mururoan<br />
egiten ari den probak<br />
ingurumenerako eraso<br />
itzulezinak dira.<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 22
6. jarduera. Arrazoi guztiek balio al dute?<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Argudiak<strong>eta</strong>rako erabil daitezkeen arrazoi edo argudio guztiek ez dute<br />
sendotasun bera. Aurreko jardueran ikusi dituzuenak sinesgarritasun<br />
handiko argudioak dira, gertaer<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> egiazkoa den edo egiazta<br />
daitekeen informazioan oinarrituta baitaude. Baina, horrela ez denean zer?<br />
6.1. Taldeka, irakurri honako koadrotxo<strong>eta</strong>n dauden argudio hauek, <strong>eta</strong><br />
erabaki zuentzako baliozkoak diren ala ez. Zuen erabakiaren zergatiak<br />
adierazi.<br />
1. Edatea ez da hain txarra!<br />
Auzokideak botila bat ardo<br />
edaten zuen egunero <strong>eta</strong> 100<br />
urtera heldu zen.<br />
4. Ez pasa inoiz aldamio baten<br />
azpitik, zoritxarra besterik ez dakar<br />
<strong>eta</strong>! Lehengoan gazte bat pasa zen,<br />
<strong>eta</strong> arratsaldean orkatila bihurrituta<br />
eraman zuten ospitalera.<br />
2. Zentral nuklearren aurkakoak<br />
sasiekologistak dira: uste handi<br />
<strong>eta</strong> jakinduria gutxi.<br />
3. Mesedez, ez jarri isunik! Bi ume<br />
txiki ditut <strong>eta</strong> langabezian nago.<br />
5. Athletiko kapitainak<br />
negutegi efektuarena<br />
asmakeri hutsa dela dio,<br />
<strong>eta</strong> arrazoi osoa du.<br />
1. BAI/EZ Zergatik?________________________________________<br />
___________________________________________________________<br />
2. BAI/EZ Zergatik?________________________________________<br />
___________________________________________________________<br />
3. BAI/EZ Zergatik?________________________________________<br />
___________________________________________________________<br />
4. BAI/EZ Zergatik?________________________________________<br />
___________________________________________________________<br />
5. BAI/EZ Zergatik?________________________________________<br />
__________________________________________________________<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 23
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
6.2. Orain, argudio bakoitzaren azpian dagoen arrazoia aztertuko duzue.<br />
Lehenengo, lotu azpian dagoen ideia argudioarekin <strong>eta</strong> esan orain baliozkoa<br />
den ala ez.<br />
AZPIAN DAGOEN IDEIA ZENBAKIA BALIOZKOA<br />
a. Goizean aldamio baten azpitik pasa<br />
zelako bihurtu zuen orkatila gazteak.<br />
b. Athletiko kapitaina denez esaten duen<br />
guztia egia da.<br />
c. Bi ume ditudalako <strong>eta</strong> langabezian<br />
nagoelako ez dut merezi isunik.<br />
d. Auzokidea luze bizi izan zenez alkohola<br />
ez da txarra.<br />
e. Zentral nuklearren aurka daudenak ez<br />
dakite ezer.<br />
Batzutan argudio desegokiak edo faltsuak erabiltzen ditugu, hau da, ez<br />
dute inondik ere egiaztatzen justifikatu nahi dugun hori. Mota hon<strong>eta</strong>ko<br />
argudioei falazia deritzegu. Baina, zer da falazia? Inoiz entzun al duzue<br />
hitz hori?<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 24
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
6.3. Taldeka, irakurri falaziaren definizioa (gaztelaniaz) <strong>eta</strong> motak<br />
(euskaraz).<br />
FALACIA<br />
El Diccionario de la RAE define “falacia” del siguiente modo:<br />
falacia. falacia. (Del lat. fallacĭa).<br />
1. f. Engaño, fraude o mentira con que se intenta<br />
dañar a alguien.<br />
2. f. Hábito de emplear falsedades en daño ajeno.<br />
En lingüística se entiende por falacia un<br />
razonamiento no válido o incorrecto pero con apariencia de<br />
correcto. Es un razonamiento engañoso o erróneo (falaz), pero que<br />
pretende ser convincente o persuasivo. Todas las falacias son<br />
razonamientos que vulneran alguna regla lógica.<br />
Arrazoiibiidean eman daiitezkeen akatsak<br />
Arrazoibide zuzena egiteko, argudioak arrazoizko logikaren legeen<br />
araberakoak izan behar dute. Orokorrean, lege horien menpe ez<br />
dauden bi argudio mota dago:<br />
• Argudio ez-zuzenak arrazoizko logika gaizki erabiltzearen<br />
ondorio dira:<br />
o Partikularra dena maila orokorrean ezartzea.<br />
o Kausa-ondorio harreman faltsuak ezarri.<br />
• Argudio faltsuak arrazoizko logikatik at dauden limurtze<br />
erak dira.<br />
o Hartzailearen sentimendu<strong>eta</strong>ra jotzea.<br />
o Igorlearen ospea erabiltzea.<br />
o Irain eginez .<br />
Egokituta www.hiru.com<br />
Irakurritakoa ondo ulertutakoan,<br />
irakaslearen laguntza behar<br />
baduzue eskatu, sailkatu aurreko<br />
ariket<strong>eta</strong>n agertutako falaziak<br />
honako zerrenda hon<strong>eta</strong>n.<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 25
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
ARGUDIO EZ ZUZENAK EDO FALTSUAK MOTA<br />
Athletiko kapitainak negutegi efektuarena<br />
asmakeri hutsa dela dio, <strong>eta</strong> arrazoi osoa du.<br />
Ez pasa inoiz aldamio baten azpitik,<br />
zoritxarra besterik ez dakar <strong>eta</strong>! Lehengoan<br />
gazte bat pasa zen, <strong>eta</strong> arratsaldean orkatila<br />
bihurrituta eraman zuten hospitalera.<br />
Mesedez, ez jarri isunik! Bi ume txiki ditut<br />
<strong>eta</strong> langabezian nago.<br />
Edatea ez da hain txarra! Auzokideak boteila<br />
bat ardo edaten zuen egunero <strong>eta</strong> 100 urtera<br />
heldu zen.<br />
Zentral nuklearren aurkakoak sasiekologistak<br />
dira: uste handi <strong>eta</strong> jakinduria gutxi.<br />
...<br />
6.4. Bilatu argudio desegokiak edo faltsuak hemerotekako edo etxeko<br />
egunkari<strong>eta</strong>n, begiratu euskaraz edo gaztelaniaz dauden<strong>eta</strong>n, edota baita<br />
beste hizkuntz<strong>eta</strong>n dauden egunkari<strong>eta</strong>n ere.<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako 26
7. jarduera. Argudioei aurre egiten.<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Honezkero konturatuko zineten batzuentzat onargarria <strong>eta</strong> objektiboa den<br />
argudioa beste batzuen ustez ahula <strong>eta</strong> baliogabea izan daitekeela, beti<br />
gaiari buruz daukagun iritziaren arabera.<br />
Gai bati buruz aldeko <strong>eta</strong> kontrako jarrera <strong>eta</strong> argudioak daudela<br />
konturatzeko nahiko izango duzue gaurkotasuna duen edozein gai<br />
aukeratu <strong>eta</strong> iritziak ematen hastea.<br />
7.1. Taldeka, irakurri hurrengo orrialdean duzuen<br />
gaztetxeei buruzko testua (8. testua) <strong>eta</strong> ondoren,<br />
gaztetxeen aldeko <strong>eta</strong> kontrako argudioak zerrendatu<br />
honako koadro hon<strong>eta</strong>n.<br />
ALDEKO ARGUDIOAK KONTRAKO ARGUDIOAK<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 27
8. testua<br />
GAZTETXEAK<br />
Gaztetxeak desalojatzea ongi iruditzen zaizue?<br />
Niri ez, aktibitate asko egiten baitugu han.<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Jendeak pentsatzen du gazteak ez dugula egoteko lekurik behar. Nik, aldiz,<br />
pentsatzen dut gazteak egoteko lekuak behar ditugula, gure denbora librean, gure<br />
aktibitateak egin nahi baititugu, gaztetx<strong>eta</strong>n egoteko aukera izan behar dugu.<br />
Azkeneko San Fermin<strong>eta</strong>n, esaterako, Euskal jai gaztetxean jendea hor gelditzen<br />
zen; hortaz, gazteek bagenuen leku bat egoteko.<br />
Gaur egungo gaztetxeak desalojatzea ongi iruditzen zaiela esaten du jendeak. Nik,<br />
aldiz, pentsatzen dut gaztetxeak desalojatu beharrean, udaletxeak lokalak eman<br />
beharko zizkigutela. Gazteek ez baitute lokalik egoteko. Orain dela aste batzuk,<br />
esaterako, Iturramako tximista gaztetxea desalojatu zuten; hortaz, Iturramako gazteria<br />
oraindik lokalik gabe dago bere aktibitateak egiteko.<br />
Jendeak gaztetxeak ilegalak direla esaten du. Nik, aldiz, legalak direla pentsatzen dut<br />
okupatutako etxeak ez baitzeuden jendeztatuak. Iturramako gazteek “Sancho el<br />
Fuerte” kalean zegoen jende gabeko etxea okupatu zuten. Handik <strong>eta</strong> 5 hilabetera<br />
polizia espainolak <strong>eta</strong> Simon Santamariaren gizonak tximista gaztetxean sartu <strong>eta</strong><br />
desalojatu egin zuten.<br />
Jendeak gaztetx<strong>eta</strong>n dauden pertsonak yonkiak direla pentsatzen du. Nik, berriz,<br />
pertsona normalak direla pentsatzen dut, gaztetx<strong>eta</strong>n dauden pertsonak lanean<br />
dabiltza; hortaz bakarrik bere denbora libr<strong>eta</strong>n joaten dira gaztetxe<strong>eta</strong>ra bere<br />
aktibitateak egiteko.<br />
Jendeak esaten du gaztetxeak euskaldunak izateagatik desalojatzen dituztela. Nik,<br />
aldiz, pentsatzen dut euskaldunak izateagatik, gure denbora librean gauza asko<br />
egiten dugulako bertan <strong>eta</strong> oso ondo pasatzen dugulako desalojatzen dituztela; esate<br />
baterako Errotxapeako Irule gaztetxean, aktibitate asko egiten ziren zinea, txalaparta,<br />
esku pilota, kontzertuak <strong>eta</strong> abar, ondorioz jendeak oso ondo pasatzen zuen.<br />
Hori guztia dela <strong>eta</strong>, argi dago gazteek leku apropos bat behar dugula aktibitateak<br />
egiteko, horregatik udaletxeari lokal apropos bat emateko <strong>eta</strong> dauden gaztetxeak ez<br />
desalojatzea eskatzen diogu, baina udaletxeak ez digu lokalik ematen <strong>eta</strong> daudenak<br />
desalojatzen ari da.<br />
www.pnte.cfnavarra.es<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 28
Eta zuek, gaztetxeen alde ala kontra zaudete?<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
7.2. Seiko taldean, mahai-ingurua prestatuko duzue (gogoratu<br />
gaztelaniako unitatean orain arte ikasitakoa). Beharrezko izango da<br />
taldean batzuk gaztetxeen alde <strong>eta</strong> beste batzuk kontra egotea, bestela<br />
ez da eztabaidarik sortuko. Jarraitu prozedura.<br />
PROZEDURA<br />
Erabaki alde edo kontra zauden <strong>eta</strong> hausnark<strong>eta</strong> egin.<br />
Aukeratu zure iritzia defendatzeko argudio egokiak, posible bada 5.<br />
jardueran ikusi dituzun argudio-mot<strong>eta</strong>tik adibide bat asmatu<br />
(kontuz argudio afektibo-emotiboekin).<br />
Aurreikusi kontrako iritzia dutenen argudioak zeintzuk izango<br />
daitezkeen <strong>eta</strong> kontra-argudiatzeko prestatu.<br />
Praktikatu zure albokoarekin: azaldu zein den zure tesia <strong>eta</strong> hori<br />
defendatzeko argudioak <strong>eta</strong> kontrako iritzia dutenen argudioak<br />
desegiten ahalegindu; amaitutakoan, entzun bere argudiak<strong>eta</strong>.<br />
Seiko taldean jarri, erabaki hitz egiteko ordena <strong>eta</strong> bakoitzaren<br />
txanda erresp<strong>eta</strong>tu.<br />
Entzun arr<strong>eta</strong>z zuen mahaikideek diotena <strong>eta</strong> posible bada zuen<br />
argudiak<strong>eta</strong>n erabili.<br />
Talde batek beste talde bateko mahai-ingurua behatu <strong>eta</strong><br />
ebaluatuko du.<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 29
MAHAI-INGURUKO JARDUNA<br />
KONTROLATZEKO FITXA<br />
Gaztetxeen kontrako jarrera du.<br />
Argudiak<strong>eta</strong>n tesia argi <strong>eta</strong> garbi<br />
antzematen da.<br />
Era askotako <strong>eta</strong> ondo oinarritutako<br />
argudioak erabili ditu.<br />
Argudiak<strong>eta</strong>n arazoak ikusi ditu<br />
(argudioak ez direla arrazoizko<br />
logikaren araberakoak edo argudio<br />
afektibo-emotiboen erabilera).<br />
Besteek erabilitako argudioak desegin<br />
ditu.<br />
Besteek hitz egin dutenean errespetuz<br />
entzuten egon da, euren azalpena<br />
ematen egon direnean ez ditu moztu.<br />
Txandaren zain egon da <strong>eta</strong>/edo hitza<br />
eskatu du behar izan duenean.<br />
Begiak hartzaileei begira mantendu<br />
ditu, <strong>eta</strong> konfiantzaz hitz egiten du.<br />
Eskuekin <strong>eta</strong> besoekin egindako<br />
keinuak egokiak dira.<br />
Ondo <strong>eta</strong> argi ahoskatu du.<br />
Ahots-doinua <strong>eta</strong> intonazioa egokiak<br />
dira.<br />
...<br />
Egindako argudiak<strong>eta</strong> ona iruditu zait.<br />
Kidearen<br />
jarduna<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Iradokizunak<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 30
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
8. jarduera. Zuen tesiak <strong>eta</strong> argudioak, zeintzuk dira?<br />
Pentsatu al dituzue zuen azken ekoizpen<strong>eta</strong>ko –mahai-ingurua <strong>eta</strong><br />
kexa-gutuna- tesiak zeintzuk izango diren <strong>eta</strong> horiek indartzeko<br />
erabiliko dituzuen argudioak zeintzuk izango diren? Oraintxe<br />
duzue horr<strong>eta</strong>rako aukera.<br />
Hiruko taldean, 7. jarduerako prozedurari jarraituz erabaki azken<br />
ekoizpen<strong>eta</strong>rako tesiak <strong>eta</strong> argudioak.<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 31
3. LAN-SEKUENTZIA<br />
KEXA-GUTUNA, NORENTZAT?<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Jadanik argudio-testua aztertu <strong>eta</strong> beraren ezaugarririk behinenak ikusi<br />
dituzue. Baina, ez da gauza bera lagunartean argudiatzea edo<br />
hedabide<strong>eta</strong>n argudiatzea. Hori dela <strong>eta</strong>, lan-sekuentzia hon<strong>eta</strong>n zuen<br />
ekoizpenaren erabilpen-eremuari lotutako ezaugarri nagusienak aztertu<br />
<strong>eta</strong> landuko dituzue. Kontuan izan idatziko duzuen kexa-gutuna erakunde<br />
edo hedabide bati zuzenduta egongo dela, <strong>eta</strong> ondorioz komunikazioegoera<br />
horri lotutako arauak ezagutu <strong>eta</strong> erabili beharko dituzuela.<br />
9. jarduera. Testuaren egokitasuna.<br />
Testua hartzaileari egokitu behar zaio; horr<strong>eta</strong>rako, kontuan hartzen da<br />
testuinguru jakin bateko gizarte arauek hizkuntzan duten eragina <strong>eta</strong><br />
hartzailea nor izango den; horrela, erregistro egokia erabiltzea lortuko<br />
baitugu.<br />
9.1. Taldeka, esan nori zuzenduta dagoen iragarki bakoitza. Iragarki<br />
hau<strong>eta</strong>ko hizkuntza formala dela uste duzue? Noiz erabili behar da<br />
erregistro formala <strong>eta</strong> noiz informala?<br />
1 iragarkia<br />
2. iragarkia<br />
3. iragarkia<br />
1. ............................................................<br />
2. ...........................................................<br />
3. ...........................................................<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 32
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
9.2. Taldeka erabaki nortzuk izan daitezkeen <strong>eta</strong> zer nolako harremana<br />
edota rola duten testu hauen igorleek <strong>eta</strong> hartzaileek.<br />
Aizu, eman areto nagusiko giltza. Ez galdetu zertarako<br />
den, ze ez daukat ideia koxkorrik. Matematikako<br />
agureak bidali nau giltzatan.<br />
_____________________<br />
_____________________<br />
_____________________<br />
Egun on, barkatu. Matematikako irakasleak bidali nau,<br />
<strong>eta</strong> esan dit areto nagusiko giltzak eskatzeko.<br />
Dokumental bat ikusi behar dugu, antza, <strong>eta</strong> niri eskatu<br />
dit giltzatan etorteko.<br />
Eskoriatzan uztailaren 22tik abuztuaren 15era arte egingo<br />
dudan argazki erakusk<strong>eta</strong>ren inauguraziora etor zaitezen<br />
gonbidatzen zaitut. Erakusk<strong>eta</strong>ren inaugurazioa Kultura<br />
Etxeko aretoan izango da uztailaren 22an, arratsaldeko<br />
7<strong>eta</strong>n.<br />
Egun horr<strong>eta</strong>n gure artean izango zarelakoan, eskerrik asko,<br />
_____________________<br />
_____________________<br />
_____________________<br />
Iepa, Gibel! Idazten ez nizula-<strong>eta</strong>, estu<br />
egongo zinen honezkero, ezta? Zelan zabiltza<br />
ba? Ni lako ondo? Hau kristona da...<br />
_____________________<br />
_____________________<br />
_____________________<br />
_____________________<br />
_____________________<br />
_____________________<br />
Pentsatzen neban ez zala inoiz ailegatuko, baina bai!<br />
Azkenian, 18 urte, mundua jateko ate guztixak zabalik!<br />
Eta gosia asetzeko, zapatuan bazkarixa (14:00).<br />
Lagunduko didazu kandelak amatatzen, ezta? Asier.<br />
Kaixo lagun maitia. Azkenean badut b<strong>eta</strong>rik aspaldi igorri<br />
behar nizkizun eleak eskribitzeko. Ez zenuen halakoik<br />
espero, ezta? Ba, abagune xarmagarri hon<strong>eta</strong>z<br />
aprobetxau gura nuke ene esperientzia ‘super’ honen<br />
nondik norakoak kontatzeko...<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako 33<br />
_____________________<br />
_____________________<br />
_____________________
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Ekar ezazue honako taulara, alde batetik, erregistro<br />
informalekotzat, <strong>eta</strong> beste alde batetik, erregistro<br />
formalekotzat jo daitekeen lexikoa (hitzak <strong>eta</strong> esapideak). Saia<br />
zaitezte antzeko esanahia duten beste hitz batzuk asmatzen.<br />
ERREGISTRO INFORMALEKO<br />
ADIERAZLEAK<br />
Ba al dago erregistro-nahasterik duen txatalik?<br />
ERREGISTRO FORMALEKO<br />
ADIERAZLEAK<br />
Komunikazio-egoeraren ezaugarrien arabera (gaztelaniako Actividad 4-n<br />
ere aztertuko duzuen legez), hizkera modu bat (erregistro bat) aukeratu<br />
beharko du igorleak. Izan ere, ezin daiteke berdin hitz egin koadrilarekin<br />
kalean, edo medikuarenean; lagun arteko epost<strong>eta</strong>n, edo administrazio<br />
gutun<strong>eta</strong>n. Ziur irakasleak ere ez duela berdin hitz egiten zuekin <strong>eta</strong> beste<br />
irakasleekin edota etxekoekin.<br />
Egoki idaztea <strong>eta</strong> mintzatzea hauxe da: komunikazio-ekintza bakoitzera<br />
moldatzea <strong>eta</strong> ekoitzitako diskurtsoa bere helbururako eraginkorra izatea<br />
lortzea. Egokitasun hori lortzeko kontuan izan behar duzue komunikazioegoera<br />
(hartzailea, hartzailearekiko harremana, tokia, unea, asmoa...)<br />
Zuen kexa-gutunaren erregistroa nolakoa izan beharko da?<br />
ERREGISTRO _______________________<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 34
10. jarduera. Egokitasuna <strong>eta</strong> gutunaren atalak.<br />
9. testua<br />
Yang Huanyi andrea hil zen 98 urte zituela.<br />
Hamar urte lehenago, 1995ean, Pekinen burutu<br />
zen Nazio Batuen Konferentzian parte hartu<br />
zuen. Yang Huanyi nushu hizkuntzaren azken<br />
hiztuna zen <strong>eta</strong> bazekien hizkuntz debekatu<br />
hori berarekin hilko zela. Horregatik, 1995eko<br />
Pekingo Konferentzian, bere bizitza luzean<br />
nushu hizkuntzan idatzitako gutunak, poemak<br />
<strong>eta</strong> artikuluak adituei eman zizkien.<br />
www.argia.com<br />
Egunon emakumea.<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
M.P.R. kaz<strong>eta</strong>riari Yangek egindako<br />
hitzaldiaren berri ailegatu zitzaionean,<br />
beregan nushu hizkuntzari buruzko interesa<br />
piztu zen. Horr<strong>eta</strong>z erreportaia bat idatzi<br />
nahi zuenez, emakumeari gutun baten bidez<br />
elkarrizk<strong>eta</strong> eskatu zion.<br />
1997 ekaineko 17an<br />
Gasteiz<br />
Nire izena M.P.R. da <strong>eta</strong> kaz<strong>eta</strong>ria naiz <strong>eta</strong> zurekin berba egitea gustatuko<br />
litzaidake. Posible izango da zurekin elkarrizk<strong>eta</strong> bat edukitzea?<br />
1995ean Pekinen izandako konferentziaren berri jakin nuenetik, nushu<br />
hizkuntzari buruzko gauza asko aztertu ditut. Badakit zu nushuaren azken<br />
hiztuna zarela <strong>eta</strong> prestatzen ari naizen erreportaia betetzeko, zuk<br />
horr<strong>eta</strong>z dakizun guztia ezagutzea inportantea dela uste dut.<br />
Azkenez, espero dut zurekin egotea <strong>eta</strong> edukiko dugun elkarrizk<strong>eta</strong>tik<br />
informazio interesgarria lortzea.<br />
Pentsa ezazu.<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 35
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
M.P.R.k idatzitako gutunari egoki deritzozue? Gutunaren bi atal aztertuko<br />
ditugu: data <strong>eta</strong> agurrak (hasierakoa <strong>eta</strong> amaierakoa). Zenbat gauza<br />
aldatuko zenukete atal hori<strong>eta</strong>n?.<br />
Data<br />
Aldaketen proposamenak<br />
Euskaltzaindiaren arauak<br />
Tokia<br />
Data<br />
Agertzen denean Agertu beharko litzateke<br />
Tokia adierazteko beti izen ofiziala erabili behar da:<br />
Vitoria-Gasteiz<br />
Donostia-San Sebastián<br />
Gernika-Lumo<br />
Bilbao (izen ofiziala Bilbao; baina deklinatzean: Bilbon, Bilboko...)<br />
Hauxe da Euskaltzaindiak data adierazteko gomendatzen duena:<br />
Gernika-Lumo, 2006ko martxoaren 7a<br />
Gernika-Lumon, 2006ko martxoaren 7an<br />
Hori<strong>eta</strong>z gain, laburrago idazterik ere badago:<br />
Gernika-Lumo, 1995-03-07<br />
Nolanahi ere, gogoratu urte<strong>eta</strong>n barruko punturik ez dugula jarri behar.<br />
Euskaltzaindiaren gomendioei jarraituz, zelan deklinatuko zenituzkete<br />
ondoko data hauek? Gehitu gutuna bidaliko<br />
duzun lekua.<br />
2010-07-10<br />
2002-02-22<br />
1998-1-1<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 36
Agurrak<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Erabilitako hasierako <strong>eta</strong> bukaerako agurrak aproposak ikusten dituzue?<br />
Bete honako taula hau.<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
Zure lagun mina izango balitz 90 urteko emakumea izango balitz<br />
Hasierako<br />
agurrak<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
Bukaerako<br />
agurrak<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
Hasierako<br />
agurrak<br />
Bukaerako<br />
agurrak<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 37<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Aurreko orriko taulan <strong>eta</strong> honako taula hon<strong>eta</strong>n dituzuen kortesiazko<br />
esapideak bat al datoz?<br />
Hasierako agurrak<br />
Bukaerako agurrak<br />
AGURRAK<br />
Lagunartekoak Formalak Neutroak<br />
Zer moduz?<br />
Bizi al haiz?<br />
Kaixo:<br />
Epa!<br />
XX maitea:<br />
Adiskide hori:<br />
Lagun hori:<br />
Besarkada handi bat<br />
Ondo segi<br />
Ondo izan <strong>eta</strong> ikusi arte<br />
Ongi izan <strong>eta</strong> hurrengora arte<br />
Agur <strong>eta</strong> goraintziak<br />
Oraingoz besterik ez<br />
Besterik ez<br />
Ikusi arte<br />
Har ezazu nire agurrik<br />
adiskidekorrena<br />
Ondo ibili<br />
Agur bero bat<br />
(Agur) Jaun/Andre agurgarria:<br />
(Agur) Jaun/Andre argia:<br />
Jaun/Andere txit gorena:<br />
Jaun/Andre agurgarri hori:<br />
XX estimatua:<br />
(Agur) Jaun/Andre ohoregarria:<br />
(Agur) Jaun/Andre preziatua:<br />
Alkate Jaun/Andre agurgarria:<br />
Adeitasunez<br />
Jaso esazu nire agurrik beroena<br />
Begirunez<br />
Adeitasunez<br />
Beti zure esaneko<br />
Zure esan<strong>eta</strong>ra<br />
Mila esker zure laguntzagatik<br />
Aldez aurretik eskerrak emanez<br />
Har ezazu nire esker onaren<br />
eskermina<br />
Zure berri laster izango<br />
dugulakoan<br />
Gure eskaria kontuan hartuko<br />
duzulakoan<br />
Jauna:<br />
Andrea:<br />
Jauna/Andrea:<br />
Jaun/ Andre hori:<br />
Agur t´erdi<br />
Mila esker zure<br />
laguntzagatik<br />
Besterik gabe, agur<br />
Zure zain geratzen gara<br />
Agurtzen zaitut<br />
Besterik gabe, agur<br />
Zure erantzunaren zain<br />
Zure erantzuna baiezkoa<br />
izango delakoan, agur<br />
t´erdi<br />
Har ezazu nire agurrik<br />
beroena<br />
Horrenbestez, agur<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 38
11. jarduera. Kexa-gutun formala, norentzat?<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Erakunde bati zuzenduko diozue gutuna. Erakundeen izenak luzeak direnez<br />
<strong>eta</strong> askotan errepikatzen direnez laburtzapenen bidez ematen dira.<br />
Gizarteak adostatutako konbentzioak dira, identifikatzeko errazak. Baina,<br />
hizkuntza batetik bestera aldatu egiten dira.<br />
11.1. Jarduera hon<strong>eta</strong>n, zenbait sigla <strong>eta</strong> horien esanahia hiru (edota lau)<br />
hizkuntzatan aztertuko dituzue. Jarraian agertzen den taulan, euskarako,<br />
gaztelaniako <strong>eta</strong> ingeleseko (edota frantseseko) zenbait sigla <strong>eta</strong> horien<br />
esanahia edo azpiko hitz-multzoa daude.<br />
Taldeka, bete hutsuneak.<br />
OME<br />
OMS<br />
SIGLAK SIGLAREN AZPIKO IZEN MULTZOA<br />
WHO<br />
OMS<br />
EAE<br />
CAPV<br />
............<br />
EHU<br />
UPV<br />
.........<br />
NBE<br />
ONU<br />
UN<br />
ONU<br />
Osasunerako .................... .............................<br />
............................. ......................... de la Salud<br />
World Health Organization<br />
Organisation ...................... ..... ..... Santé<br />
Euskadiko .......................... .................................<br />
Comunidad Autónoma del ...................... ........................<br />
Autonomy of the Basque Country<br />
........................... ................................. ...................................<br />
........................... .................................. ..................................<br />
University of the Basque Country<br />
Nazio ...................... ..............................<br />
Organización de las ............................ ..................................<br />
United ..............................<br />
............................. des Nations Unies<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 39
HIESA<br />
SIDA<br />
AIDS<br />
SIDA<br />
NAN<br />
DNI<br />
NIDC<br />
GKE<br />
ONG<br />
NGO<br />
ONG<br />
AHT<br />
TAV<br />
HST<br />
TGV<br />
Hartutako Inmuno-Eskasiaren ............................<br />
Sindrome .de ................................... ........................<br />
Adquired ................... Deficiency .........................<br />
Syndrome D'immunodéficience Acquise<br />
Nortasun .............................. ...........................<br />
....................... ............................. de Identidad<br />
National Identity Card<br />
.............................. Kanpoko ..............................<br />
.............................. ............ ...........................<br />
Non-Governmental Organizations<br />
......................... ...... Gouvernementales<br />
Abiadura ........................ ...............<br />
Tren de ................. ........................<br />
High .................. ....................<br />
Tain à Grand Vitesse<br />
Aztertu siglen azpiko hitz-multzoak <strong>eta</strong> hizkuntzak erkatu.<br />
Zein hizkuntzen artean ikusten<br />
duzue alderik handiena?<br />
...............................................................<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Eta zein hizkuntzen artean<br />
ikusten duzue alderik txikiena?<br />
..............................................................<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 40
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
11.2. Orain, gutuna nori bidaliko diozuen erabaki behar duzue. Baina,<br />
eztabaidatzen hasi baino lehen, eztabaida-egoera batean, erdararen<br />
eraginez desegoki erabiltzen ditugun formak aztertuko dituzue. Zuen<br />
adineko ikasleei entzundakoak dira honako hauek.<br />
Taldeka, saia zaitezte adierazpen desegoki bakoitzari erabilera egokia<br />
finkatzen.<br />
Ez dakizu asi que isildu<br />
DESEGOKIA EGOKIA<br />
Nola irakaslea ez dagon, banoa<br />
Berandu nator,zergatik lo hartu dut<br />
Esan zergatik zure txanda da<br />
Ya que ez datorren goazen<br />
Dirudi hasarre zaudela<br />
Dirudi baietz<br />
Ordua da, asi que bagoaz<br />
Ez du pena merezi horregatik haserretzea<br />
Galderak erantzun ditut<br />
Horrelakorik ez du existitzen<br />
Eztabaidarekin amaitu nahi dut<br />
Zuei gonbidatzen dizuet<br />
Hainbat famili eraso dute.<br />
...<br />
Norbaitek zuzendu arren, ba al daukazue zuen hizkeran erroturik beste<br />
adierazpen desegokirik? Horrela bada sartu aurreko zerrendan.<br />
Ni ez naiz gose. Café con<br />
leche esneagaz hartuko dut<br />
Ancas de rana huevo fritokin<br />
jateko gogoa dut.<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 41
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
11.3. Amaitzeko, taldeka, eztabaidatu <strong>eta</strong> erabaki nori bidaliko diozuen<br />
gutuna; horr<strong>eta</strong>rako, taldekide bakoitzak bi edo hiru proposamen botako<br />
ditu, gero, denen artean bat aukeratuko duzue. Ikaskide bakoitzak bere<br />
proposamenen aldeko argudio egokiak erabiliko ditu.<br />
1. _________________________________________<br />
Zergatik?<br />
2. ________________________________________<br />
Zergatik?<br />
3. ________________________________________<br />
Zergatik?<br />
AUKERATUTAKO ERAKUNDEA<br />
Nik uste dut...ela.<br />
Nire ustez...<br />
Niri iruditzen zait...<br />
...-lako<br />
...-nez gero<br />
...-la <strong>eta</strong><br />
…………………………………………………………………….<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 42
4. LAN-SEKUENTZIA<br />
ARGUDIO-TESTUA IDATZIKO DUGU<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Sekuentzia hon<strong>eta</strong>n, kexa-gutunaren gorputza izango den argudio-testua<br />
idatziko duzue. Dakizuenez, testu on bat idaztea prozesu luzea da <strong>eta</strong><br />
aurre planifikazio egokia behar du. Horrek lagunduko baitu testu<br />
koherentea <strong>eta</strong> ondo kohesionatua ekoizten. Gogoratu testuaren<br />
koherentziak <strong>eta</strong> kohesioak testuaren irakurgarritasuna <strong>eta</strong><br />
ulergarritasuna bermatzen dituztela.<br />
12. jarduera. Informazioa bilatu.<br />
Dagoeneko erabakita duzue kexa-gutunaren gaia, tesia <strong>eta</strong> argudioak (9.<br />
jarduera). Orain, jarduera hon<strong>eta</strong>n zuen iritzia indartzeko informazioa<br />
bilduko duzue.<br />
Taldeka, honako helbide elektroniko<strong>eta</strong>ra jo, zuen argudioak defendatzeko<br />
informazioa lortzeko. Beste unitatean egin duzuen legez, ateratako<br />
informazioa fitx<strong>eta</strong>n antolatu <strong>eta</strong> datu guztiak karp<strong>eta</strong> batean jaso.<br />
INFORMAZIO-BILKETA EGITEKO NORA JO<br />
Euskaraz:<br />
Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsala:<br />
http://www.unhchr.ch/udhr/lang/bsq.htm<br />
Kontsumitzaileen eskubideak:<br />
http://www.euskonews.com/0344zbk/gaia34401eu.html<br />
Hirian, Giza Eskubideak babesten dituen Europako Karta:<br />
http://www.donostiagizaeskubideak.org/<br />
Gazteleraz:<br />
Haurren Eskubideen Deklarazioa:<br />
http://www.unhchr.ch/spanish/html/menu3/b/25_sp.htm<br />
Gazteen artean bakea, elkarrekiko errespetua <strong>eta</strong> herrien arteko elkarulertzea<br />
bultzatzeko deklarazioa:<br />
http://www.unhchr.ch/spanish/html/menu3/b/65_sp.htm<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 43
13. jarduera. Gure argudio-testua.<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Gogoratu oso lagungarria izango zaizuela testuaren gidoia egitea. Horrela,<br />
testuaren atalak <strong>eta</strong> egitura zehaztuko dituzue <strong>eta</strong> testuaren<br />
koherentziari eutsiko diozue.<br />
Taldeka, egin zuen argudioaren gidoia, testuaren egituran<br />
arr<strong>eta</strong> jarriz, gogoratu 3. jarduera, <strong>eta</strong> labur azaldu atal<br />
bakoitzean zertaz arituko zareten: tesia aipatzen,<br />
argudiatzen, kontra-argudiatzen...<br />
Gero, irakasleari eskatu ikusteko <strong>eta</strong> iritzia emateko. Bere<br />
onespena duzuenean hasi argudio-testua idazten.<br />
ARGUDIO-TESTUAREN GIDOIA<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 44
14. jarduera. Kohesio-elementuak.<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Testuak idaztean, <strong>eta</strong> ahoz ekoizterakoan ere, diskurtsoaren elementuen<br />
kohesioa, hau da, ideiak bata bestearekin logikaz erlazionatu <strong>eta</strong> lotzea,<br />
ezinbestekoa da.<br />
Horr<strong>eta</strong>rako, testu-antolatzaileak ondo erabiltzea derrigorrezkoa da.<br />
Hauek gaztelaniako Actividad 8-n ikusi dituzue.<br />
Orain taldeka, beste talde batek 13. jardueran ekoiztutako testua hartu<br />
<strong>eta</strong> agertzen diren testu-antolatzaileak bilatu <strong>eta</strong> sailkatu zein bere<br />
koadrotxoan. Gero talde handian zuzendu <strong>eta</strong> gehitu beste taldeek aurkitu<br />
dituzten testu-antolatzaileak.<br />
INDARTZEKO EDO<br />
ARRAZOITZEKO<br />
PAREKIDETASUNA<br />
ADIERAZTEKO<br />
ADIBIDEAK EMATEKO<br />
IDEIA BERRIAK<br />
TXERTATZEKO<br />
TESTU<br />
ANTOLATZAILEAK<br />
IRITZIAK EMATEKO<br />
ORDENATZEKO<br />
BUKATZEKO ETA<br />
LABURTZEKO<br />
JARRAITZEKO<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 45
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Antolatzaileen erabilera egokiak ortografiari lotutako ezagutza eskatzen<br />
du, hau da, koma non daramaten jakin behar da. Berrikusi aurreko<br />
jardueran idatzi duzuen testua. Antolatzaile<strong>eta</strong>n, komaren erabilerari<br />
dagokionez, egin al duzue akatsik?<br />
15. jarduera. Modalizazio-markak.<br />
ostadar2-euskara-literatura-2ud<br />
Argudiak<strong>eta</strong> edo eztabaida batean ematen diren iritziak subjektiboak, hau<br />
da, norberaren araberakoak, norberaren ikuspegiari edo usteari<br />
dagozkionak dira. Hori dela <strong>eta</strong>, esandakoari buruz igorlearen jarrera<br />
islatzen duten adierazpenak erabiliko ditu igorleak, adierazpen hauek<br />
modalizazio-markak dira.<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 46
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Taldeka, honako adierazpen hauek zer adierazteko balio duten erabaki <strong>eta</strong><br />
sailkatu hurrengo orriko taulan. Beste adierazpenik bururatzen bazaizue<br />
hori ere idatzi.<br />
(hau) defendatzea ulertezina da baliteke noski<br />
seguruenez... ...ohiz kanpokoa da ...esango nuke<br />
...ez dago onartzerik dirudienez... jakina<br />
...ezinbestekoa da ...harrigarri litzateke<br />
nire aburuz... zalantzak ditut ...deritzot omen<br />
(hau) esatea zentzugabekoa da argi <strong>eta</strong> garbi dago<br />
(hau) pentsatzea kontraesana da<br />
Iritzia Desadostasuna Zalantza<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 47
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Adierazpen<strong>eta</strong>n ikusi duzuen legez, aditzak ere modalizazio-markak dira,<br />
hiztunak adierazitakoari edo gertatutakoari buruz duen iritzia adierazten<br />
baitute.<br />
Taldeka, erabaki hiztunak ziurtasuna edo probabilitatea adierazteko<br />
asmoa duen honako esaldi hau<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> aztertu horr<strong>eta</strong>rako erabiltzen<br />
dituen aditzak:<br />
ESALDIAK Ziurtasuna/<br />
Probabilitatea<br />
Norbaitek gezurra esan duelakoan nago<br />
Maitasunak pasiorik beroenak <strong>eta</strong> gorrotorik<br />
sakonenak eragin ditzake.<br />
Garraiobide publikoen indartzea ezinbesteko<br />
neurria da trafikoaren arazoa arintzeko.<br />
Kimikak ekarpen handia egin liezaioke medikuntzari<br />
sendagaien alorrean.<br />
Komenigarri litzateke, ahal izanez gero, urtean<br />
behin bederen oporr<strong>eta</strong>ra irtetea.<br />
Arazo hori konponduko da noizbait.<br />
Litekeena da bide egokiena hori izatea, zalantza<br />
ugari ditudan arren.<br />
Baliabide naturalen gehiegizko ustiapenak kalte<br />
nabarmenak eragiten ditu ingurumenean.<br />
Eskolaren ardura litzateke ikask<strong>eta</strong>k garai<br />
berriekiko premi<strong>eta</strong>ra egokitzea.<br />
Litekeena da arazo hori noizbait konpontzea<br />
Lan hori edozeinek egin dezake<br />
Zer nolako aditza dute ziurtasuna adierazteko erabiltzen<br />
diren esaldiak?<br />
..........................................................................................................<br />
Eta probabilitatea adierazten dutenek?<br />
..........................................................................................................<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 48
16. jarduera. Egindakoa birpasatzen.<br />
Taldeko batek 13. jardueran idatzitako<br />
argudio-testua ozenki irakurriko du <strong>eta</strong><br />
besteek arr<strong>eta</strong>z entzungo diozue. Ondo<br />
ulertzen al da testua?<br />
Ondoren, beste talde batekoekin trukatuko<br />
duzue gutuna, kontrol-orriko irizpideak<br />
betetzen diren ala ez adierazi <strong>eta</strong><br />
beharrezkotzat jotzen dituzuen iradokizunak egingo dituzue.<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Amaitzeko, irakurri besteek zuen testuari egindako iradokizunak <strong>eta</strong> zer<br />
edo zer hobetzerik badago, zuzendu.<br />
KONTROL-ORRIA BAI/EZ IRADOKIZUNAK<br />
• Jasotzailea konbentzitzeko xede<br />
argia du testuak<br />
• Egitura argia du: sarrera (tesia),<br />
gorputza (tesiaren argudiak<strong>eta</strong>)<br />
<strong>eta</strong> konklusioa.<br />
• Testuaren tesia argi dago<br />
• Tesiaren aldeko argudioak argi<br />
<strong>eta</strong> ondo garatuta daude<br />
• Kontrako tesia ezeztatzeko<br />
argudioak ondo erabili ditu<br />
• Paragrafo bakoitzak ideia<br />
bakarra garatu du<br />
• Paragrafoak euren artean ondo<br />
lotuta daude. Kohesio elementuak<br />
ondo erabilita daude<br />
• Erregistro egokia, formala<br />
• Erreferentzia ez da galtzen<br />
• Puntuazioa egokia da<br />
• Modalizazio-markak egoki<br />
erabilita daude<br />
• ...<br />
TESTU HAU ARGUDIO-TESTU<br />
EGOKIA DELA USTE DUZUE?<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 49
5. LAN-SEKUENTZIA<br />
KEXA-GUTUNA EKOIZTEN<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Dagoeneko argudio-testua prestatu duzue, baina gogoratu azken ekoizpena<br />
erakunde edo hedabide bati bidaliko diozuen kexa-gutuna dela. Sekuentzia<br />
hon<strong>eta</strong>n, gutun formalek, hizkerari dagokionez, konbentzioz dituzten<br />
ezaugarriak aztertu, <strong>eta</strong> zuen gutuna behar bezala bidaltzeko prestatuko<br />
duzue.<br />
17. jarduera. Kexa-gutun formala, nolakoa da?<br />
Taldeka, aukeratu <strong>eta</strong> jarri gutunaren atal bakoitzaren izena:<br />
Amaierako agurra, sinadura, data, igorlearen datuak, gorputza,<br />
erakundearen helbidea, hasierako agurra<br />
KEXA-GUTUN EREDUA<br />
Aldabe Auzolagunen Elkartea<br />
Jaun/andre hori:<br />
Ol<strong>eta</strong>, 2008ko ekainaren 3a<br />
Ol<strong>eta</strong>ko udala<br />
Barrenkalea, 8<br />
20750 Ol<strong>eta</strong><br />
Gutun honen bidez zuregana jotzen dut salak<strong>eta</strong> publiko bat egiteko. Izan ere,<br />
duela gutxi polikiroldegian egiten ari zareten lanei buruzko informazioa jaso nuen, <strong>eta</strong><br />
orain jakin dut proiektu hori ez dela legala, iruzur hutsa baizik.<br />
Badirudi proiektuak ez duela segurtasun neurri minimoak betetzen erabiliko diren<br />
materialak oso kalitate txarrekoak baitira. Eta neurriak direla <strong>eta</strong>, hasieran onartutako<br />
azaleraren bikoitza beteko du eraikin berriak, hori bai alboko lurren jabeek ez dakite<br />
ezer euren ondasunen desjabetzaren baldintzei buruz.<br />
Nola liteke udala legalitatetik kanpo aritzea? Udalak ezin du onartu bere ardura<br />
den proiektu batean horrenbeste alde ilun egotea <strong>eta</strong> bera izan beharko litzateke dena<br />
argitzeko interesa duen lehena.<br />
Hori guztia kontuan hartuta, nire kexarik gogorrena adierazi nahi diet udaleko<br />
arduradunei, <strong>eta</strong> alkateari eskatzen diot egin beharreko ikerk<strong>eta</strong>k lehenbailehen egiteko.<br />
Zuen esku dagoen guztia egitea <strong>eta</strong> aurrerantzean horrelakorik errepikatuko ez dela<br />
zihurtatzea eskatzen dizuet.<br />
Horrenbestez, agur,<br />
Izp.: Mikel Ruiz Jensen<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 50
18. jarduera. Lehen ziriborroa.<br />
Taldeka, erakunde bati zuzendutako kexa-gutuna<br />
idatziko duzue, aurreko sekuentzian egindako argudiotestua<br />
erabilita. Ez ahaztu gutun formalaren atalak<br />
izan behar dituela <strong>eta</strong> baita erregistro egokian<br />
idatzita egon behar dela. Idatzi ondoren aztertu<br />
honako kontrol-zerrenda hau erabiliz.<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
KEXA-GUTUNA AZTERTZEKO KONTROL-ZERRENDA<br />
Atal guztiak ageri dira. Bai/Ez<br />
Atalen banak<strong>eta</strong> egokia da.<br />
Paragrafo bat baino gehiago erabili duzue.<br />
Sarrerako agurra <strong>eta</strong> azken agurra egiteko esamoldeak<br />
formalak <strong>eta</strong> egokiak dira.<br />
Hasieran eskutitza idazteko zergatia adierazi duzue.<br />
Eskutitza norentzat den idatzi duzue.<br />
Jasotzaileak erantzutera bultzatzeko arrazoiak eman dituzue.<br />
Jasotzaileak, informazio nahikoa du zuei gutunaren erantzuna<br />
bidaltzeko.<br />
Azken agurra bat-batean idatzi duzue.<br />
Trataera molde (erregistro) bera erabiltzen duzue gutun<br />
osoan.<br />
...<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 51
19. jarduera. Azken ekoizpena.<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
Gutunaren atalak ondo zehaztuta, idazk<strong>eta</strong> prozesua burutu duzue. Orain,<br />
beste talde batekin aldatuko duzue gutuna <strong>eta</strong> hurrengo koadroko<br />
zuzenk<strong>eta</strong>-irizpideak kontuan hartuz txantiloia beteko duzue. Amaitzeko,<br />
irakurri zuzenk<strong>eta</strong> <strong>eta</strong> zer edo zer hobetzerik badago zuzendu. Irakasleak<br />
batuko ditu azken gainbegiradatxoa emateko; <strong>eta</strong> ondoren, bidaltzeko<br />
prest egongo dira.<br />
EGOKITASUNA<br />
KOHERENTZIA<br />
KOHESIOA<br />
ZUZENTASUNA<br />
ZUZENKETA-IRIZPIDEAK Bai/Ez Iradokizunak<br />
• Jasotzailea konbentzitzeko xedea du<br />
testuak<br />
• Igorlea <strong>eta</strong> hartzailearen arteko<br />
dialogoa ematen da<br />
• Testu subjektiboa da<br />
• Erregistroa bakarra <strong>eta</strong> egokia da:<br />
formala.<br />
• Kexa-gutunaren atal guztiak ageri dira<br />
• Testuaren tesia argi dago<br />
• Tesiaren aldeko hainbat argudio-mota<br />
ezberdin erabiltzen dira<br />
• Tesiaren aldeko argudioak ondo<br />
garatuta daude<br />
• Kontra-argudioak ondo erabiltzen ditu<br />
• Paragrafo bakoitzak ideia bakarra<br />
garatzen du<br />
• Paragrafoak euren artean lotuta daude<br />
• Testu-antolatzaileak <strong>eta</strong> lokailuak ondo<br />
erabili ditu<br />
• Erreferentzia galdu egiten da<br />
• Puntuazio-akatsak daude<br />
• Perpausak sintaktikoki ondo<br />
egituratuta daude<br />
• Nahaste edo akats lexikoak daude<br />
• Akats ortografikoak daude<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 52
Auto-ebaluazioa<br />
UNITATEA BALORATZEKO GALDEKETA<br />
Euskal Hizkuntza <strong>eta</strong> Literatura<br />
<strong>Gazteak</strong> <strong>eta</strong> <strong>gizartea</strong>. Kexa-gutuna<br />
1. Unitate hon<strong>eta</strong>n ikusitako eduki<strong>eta</strong>tik zein interesatu zaizu<br />
gehien <strong>eta</strong> zein gutxien?<br />
• Argudio-testuen ezaugarriak<br />
• Kexa-gutun formalaren ezaugarriak<br />
• Tesia <strong>eta</strong> gaia bereiztea<br />
• Argudio-motak<br />
• Testua kohesionatzeko baliabideak<br />
• Modalizazio-markak<br />
• …<br />
2. Zure ustez, ba al da gehiago landu beharko litzatekeen<br />
edukirik? Aipa itzazu.<br />
3. Zein jarduera kostatu zaizkizu gehien?<br />
4. Zein jarduera kenduko zenituzke?<br />
5. Azken ekoizpena prestatzeko laguntza <strong>eta</strong> informazio nahikoa<br />
izan duzu.<br />
6. Aipa itzazu unitate hon<strong>eta</strong>n ikasitako <strong>eta</strong> zure ustez<br />
eguneroko bizitzarako baliagarriak diren edukiak.<br />
7. Nola baloratuko zenuke amaitu berria duzun unitatea? 81etik<br />
10era)<br />
• Unitatearen edukiak:<br />
• Erabilitako metodologia:<br />
• Erabilitako materialak:<br />
• Saioen erritmoa:<br />
8. Zure ustez nola hobetu daiteke unitate hau?<br />
Iradokizunak:<br />
DBHko 3 maila. Hizkuntzen Trataera Bateraturako materialak 53
Change language