04.08.2013 Views

monawileoba skolis TviTmmarTvelobaSi

monawileoba skolis TviTmmarTvelobaSi

monawileoba skolis TviTmmarTvelobaSi

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

aluda gogliCiZe<br />

samoqalaqo ganaTlebis damxmare<br />

maswavleblis<br />

wigni<br />

<strong>monawileoba</strong> <strong>skolis</strong><br />

<strong>TviTmmarTvelobaSi</strong><br />

saxelmZRvanelo IX – XII klasebisaTvis<br />

amerikeli xalxisgan


<strong>monawileoba</strong> <strong>skolis</strong> <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong><br />

maswavleblis wigni<br />

samoqalaqo ganaTlebis damxmare saxelmZRvanelo IX – XII klasebisaTvis<br />

avtori:<br />

aluda gogliCiZe<br />

konsultantebi:<br />

naTia nacvliSvili<br />

qeTevan januaSvli<br />

samuSao jgufis lideri:<br />

nino beselia<br />

saxelmZRvaneloSi gamoyenebuli masalebis mowodebisTvis madlobas vuxdiT<br />

giorgi gaxelaZes.<br />

redaqtori: diana yasumaSvili<br />

dizaineri: marTa TabukaSvili<br />

damkabadonebeli: TinaTin berberaSvili<br />

© Project Harmony, Inc., 2011<br />

yvela ufleba daculia<br />

saxelmZRvanelo dasabeWdad momzadda bakur sulakauris gamomcemlobaSi.<br />

ISBN 978-9941-15-522-2<br />

saxelmZRvanelo momzadda amerikeli xalxis mxardaWerisa da amerikis SeerTebuli<br />

Statebis saerTaSoriso ganviTarebis saagentos Zalisxmevis safuZvelze. erTpirovnuli<br />

pasu xismgebloba mocemul saxelmZRvaneloSi asaxuli informaciisa da masSi<br />

gamoTqmuli mosazrebebis Taobaze ekisrebaT avtorebs da is ar warmoadgens amerikis<br />

SeerTebuli Statebis saerTaSoriso ganviTarebis saagentosa an amerikis SeerTebuli<br />

Statebis mTav robis Sexedulebebs.


winasityvaoba<br />

2010 wels saqarTveloSi daiwyo samoqalaqo ganaTlebisa da pedagogTa gadamzadebis<br />

prog rama, romelsac axorcielebs organizacia PH International, amerikis SeerTebuli State-<br />

bis saerTaSoriso ganviTarebis saagentos (USAID) dafinansebiT. programas mxars uWers<br />

saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministro.<br />

programis mizania, gaaumjobesos samoqalaqo ganaTlebis saskolo programis xarisxi da<br />

daexmaros axalgazrdebs codnis amaRlebaSi, gaaaqtiuros maTi <strong>monawileoba</strong> demokratiuli<br />

sazogadoebis mSeneblobis procesSi.<br />

am miznis misaRwevad programis farglebSi Seiqmna 4 damxmare saxelmZRvanelo samoqalaqo<br />

ganaTlebis swavlebisaTvis, Catarda pedagogTa treningebi, Seiqmna saskolo samoqalaqo<br />

klubebi, gaica mcire grantebi moswavleTa, pedagogTa da mSobelTa samoqalaqo inicia-<br />

tivebisaTvis, dafuZnda samoqalaqo ganaTlebis pedagogTa forumi, moewyo samoqalaqo<br />

ganaTlebis sazafxulo banakebi, Seiqmna samoqalaqo ganaTlebisa da samoqalaqo inicia-<br />

tivebis ori vebportali www.civics.ge da www.initiatives.ge, Catarda moswavleTa treningebi<br />

socialur mediaSi da daarsda samoqalaqo ganaTlebis biblioTekebi.<br />

winamdebare saxelmZRvanelo erT-erTia im damxmare saxelmZRvaneloebis seriidan, rom-<br />

lebic programis farglebSi Seiqmna. igi gamiznulia pedagogebisaTvis da Seicavs bevr<br />

saintereso da sasargeblo informacias. saxelmZRvanelos meSveobiT pedagogebi SeZleben<br />

xeli Seuwyon moswavleebs gakveTilze miRebuli codnis yoveldRiur cxovrebasa da saqmi-<br />

anobaSi gamoyenebaSi, <strong>skolis</strong> <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong> monawileobis miRebaSi <strong>skolis</strong>aTvis<br />

mniSvnelovani problemebis mogvarebis mizniT. kargi moqalaqeobis principebis praqtikul<br />

saqmianobaSi ganxorcielebiT moswavleebi miiReben <strong>monawileoba</strong>s saqarTvelos, rogorc<br />

Zlieri demokratiuli saxelmwifos mSeneb lobasa da ganviTarebaSi.<br />

momavali warmatebebis surviliT,<br />

PH International – saqarTvelo


S i n a a r s i<br />

Sesavali<br />

rogor gamoviyenoT saxelmZRvanelo<br />

Tema 1<br />

<strong>monawileoba</strong><br />

danarTi 1.1<br />

Tema 2<br />

<strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi<br />

Tema 3<br />

moswavlis adgili da monawileobis SesaZleblobebi<br />

<strong>skolis</strong> sxvadasxva <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong><br />

Tema 4<br />

TviTmmarTvelobis praqtikuli ganxorcieleba<br />

Tema 5<br />

rogor virCevT <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis<br />

organoebs<br />

anbanuri leqsikoni<br />

gamoyenebuli literatura da fotoebi<br />

5<br />

7<br />

10<br />

16<br />

22<br />

44<br />

64<br />

76<br />

88<br />

95


S e s a v a l i<br />

am saxelmZRvanelos mizania, moswavleebs, <strong>skolis</strong> <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong> monawileobis<br />

saSualebiT, CamouyalibdeT demokratiuli Rirebulebebi, ganuviTardeT aqtiuri<br />

moqalaqis unar-Cvevebi.<br />

saxelmZRvanelo daexmareba moswavleebs, gaiazron TavianTi uflebebi, movaleobebi<br />

da pasuxismgeblobebi jer kidev skolaSi, raTa samomavlod mzad iyvnen sazogadoebriv<br />

cxovrebaSi aqtiuri da gaazrebuli monawileobis misaRebad.<br />

saxelmZRvaneloSi yuradReba gamaxvilebulia imaze, Tu ramdenad mniSvnelovania<br />

moswavleTa uSualo <strong>monawileoba</strong> <strong>skolis</strong> saqmianobasa da cxovrebaSi, aqtiuri<br />

CarTva sakuTari ganaTlebis procesSi, saklaso garemos SeqmnaSi, skolaSi arsebuli<br />

problemis gadaWrasa Tu saskolo RonisZiebebSi. saxelmZRvaneloSi ganxilulia <strong>skolis</strong><br />

TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi, aRwerilia TviTmmarTvelobis arCevis<br />

procedurebi da meqanizmebi, moyvanilia TviTmmarTvelobis mier praqtikulad ganxorcielebuli<br />

magaliTebi, saubaria moswavlis adgilsa da SesaZleblobebze <strong>skolis</strong><br />

TviTmmarTvelobis sxvadasxva rgolSi. saxelmZRvanelo daexmareba axalgazrdebs<br />

kritikuli azrovnebis ganviTarebasa da moswavleTa TviTmmarTvelobis SesaZlo mravalferovnebis<br />

gacnobierebaSi. moswavlis wignSi Sesuli masalebi metwilad dafuZnebu lia<br />

saproeqto swavlebaze, rac codnis praqtikaSi gamoyenebis optimaluri saSua lebaa.<br />

winamdebare saxelmZRvaneloSi konkretulad iqneba saubari TviTmmarTvelobis<br />

TemasTan dakavSirebul cnebebze, terminebsa da procesebze, SevexebiT <strong>skolis</strong><br />

demokratizaciisa da decentralizaciis procesebs, samoqalaqo sazogadoebis<br />

ganviTarebis, adgilobriv TviTmmarTvelobasTan TanamSromlobis Temebs. amdenad,<br />

saxelmZRvaneloSi ganxiluli Temebi da praqtikuli savarjiSoebi moswavleebs<br />

daexmareba, ukeT gaiazron <strong>skolis</strong> saqmianobaSi monawileobis aucilebloba da dasaxon<br />

saskolo problemebis gadaWris gzebi.<br />

5


saxelmZRvanelo Sedgeba 5 ZiriTadi Temisagan, esenia:<br />

Tema 1 – <strong>monawileoba</strong>;<br />

rogor gamoviyenoT saxelmZRvanelo<br />

Tema 2 – <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi;<br />

Tema 3 – moswavlis adgili da monawileobis SesaZleblobebi <strong>skolis</strong><br />

sxvadasxva TviT mmarTvelobaSi;<br />

Tema 4 – TviTmmarTvelobis praqtikuli ganxorcieleba;<br />

Tema 5 – rogor virCevT <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis organoebs.<br />

saxelmZRvanelo aerTianebs 5 ZiriTad Temas. TiToeul maTgans axlavs savarjiSoebi,<br />

romelTa nawilic skolaSi gasakeTeblad, xolo nawili saxlSi Sesasrulebladaa gamiznuli.<br />

yoveli Temis Seswavlis Sedegad, moswavleebi miiReben codnas da gamoimuSaveben aqti uri<br />

moqalaqisTvis saWiro unar-Cvevebs. yoveli Temis bolos mocemuli davalebebi erTobliobaSi<br />

qmnis proeqts, romelic mimarTulia <strong>skolis</strong> <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong> moswavleTa<br />

monawileobisa da aqtiuri CarTulobisaken.<br />

wignSi mocemuli kiTxvebi miznad isaxavs moswavleebSi interesis gaRviZebas, codnis<br />

miRebas, unar-Cvevebis Camoyalibebas. testuri savarjiSoebisa da situaciuri magaliTebis<br />

daniSnulebaa, moswavleebs ganuviTardeT samarTlebrivi azrovneba.<br />

saxelmZRvanelos erTvis damatebiTi sakiTxavi masala. Tematikis efeqturad aRqmis<br />

mizniT, saxelmZRvaneloSi SegxvdebaT sxvadasxva vizualuri masala: diagramebi, cxrilebi<br />

da sxva.<br />

7


T e m a<br />

1


<strong>monawileoba</strong>


T e m a<br />

1<br />

10 Tema 1. მონაწილეობა<br />

<strong>monawileoba</strong><br />

pirveli gakveTilis farglebSi Tqveni amocanaa, moswavleebma<br />

Seiswavlon pirvel TavSi mocemuli masala, anu kargad gaiazron<br />

monawileobis Tema. gakveTilis savaraudo ganrigi Semdegnairad<br />

gamoiyureba:<br />

პირველი გაკვეთილი<br />

gakveTilis mimdinareoba dro meTodologia<br />

Sesavali, saxelmZRvanelos (saswavlo kursis) gacnoba<br />

moswavleTa molodinebi, `klasis konstituciis~ Seqmna<br />

Tema 1. <strong>monawileoba</strong> – Teoriuli masalis ganxilva:<br />

Tqven da skola; monawileobis moTxovnileba da praqtika; saerTaSoriso<br />

gamocdileba da Sesabamisi dokumentebi.<br />

davaleba 1.1. saskolo cxovrebis mniSvnelovani sakiTxebi<br />

davaleba 1.2. saerTo interesebi da moTxovnilebebi<br />

davaleba 1.3. monawileobis kibe<br />

davaleba 1.4. saproeqto jgufebis formireba<br />

gakveTilis Sejameba, Sefaseba da momdevno gakveTilis dagegmva<br />

saSinao davaleba<br />

2<br />

wuTi<br />

3<br />

wuTi<br />

4<br />

wuTi<br />

2 + 3<br />

wuTi<br />

4 + 2<br />

wuTi<br />

6 + 2<br />

wuTi<br />

12 + 3<br />

wuTi<br />

2<br />

wuTi<br />

maswavleblis prezentacia<br />

`molodinebis xis~ Seqmna, muSaoba individualurad<br />

da/an saerTo jgufSi<br />

kiTxva-pasuxi saerTo jgufSi<br />

muSaoba wyvilebSi, ganxilva saerTo jgufSi<br />

muSaoba mcire jgufebSi, prezentacia<br />

saerTo jgufSi<br />

muSaoba mcire jgufebSi, prezentacia<br />

saerTo jgufSi<br />

muSaoba mcire jgufebSi, prezentacia<br />

saerTo jgufSi<br />

muSaoba saerTo jgufSi<br />

pirveli Tavis damoukideblad damuSaveba da gakveTilis gaanalizeba individualuri muSaoba<br />

Tema #2-is gacnoba (<strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis struqtura da fun qciebi)<br />

sakanonmdeblo testebis individualurad Sesruleba (davaleba 2.2; 2.3)<br />

situaciuri magaliTebis 2.1, 2.2, 2.3, 2.4-is damuSaveba/Sesruleba<br />

mTliani masalis gacnoba/Teoriuli nawilis<br />

damuSaveba<br />

kanonmdeblobis damuSaveba, testis Sesruleba<br />

kanonmdeblobis damuSaveba, davalebis<br />

Sesruleba<br />

davalebebis 2.1, 2.4, 2.5, 2.6-is damuSaveba/Sesruleba individualuri muSaoba<br />

bunebrivia, rom mocemuli ganrigi, rogorc am, aseve momdevno<br />

gakveTilebisaTvis, pirobiT xasiaTs atarebs. situaciis<br />

mixedviT, Tqven SegiZliaT SeitanoT saWiro cvlilebebi masSi.<br />

magaliTad, klasSi gansaxorcielebeli erTgvarovani savarji-<br />

Soebidan, moswavleebTan erTad, airCieT, Tqveni SexedulebiT,<br />

yvelaze mniSvnelovani aqtivobebi. magaliTisaTvis, momdevno


gakveTilze saSinao davalebaSi mocemuli situaciuri maga li-<br />

Tebidan klasSi ganixileT ara yvela, aramed 2 an 3.<br />

aRniSnuli midgomidan gamomdinare, umjobesia, saswavlo<br />

kursis dawyebisTanave, moswavleebs naTlad auxsnaT maT mier<br />

damoukidebeli muSaobis/saSinao davalebis Sesrulebis auci-<br />

lebloba da srulyofilad gaaazrebinoT saklaso oTaxSi<br />

drois racionalurad gamoyenebis mniSvneloba. moswavleeb-<br />

ma unda gaacnobieron, rom gakveTilis warmateba ZiriTadad<br />

iqneba damokidebuli winaswar Temis damuSavebis (saSinao dava-<br />

lebebis Sesrulebis) xarisxze.<br />

marTebulia, rom winamdebare saxelmZRvanelos pirveli gakve-<br />

Tili daiwyos mokle SesavliT, sadac moswavleebs ganumartavT<br />

saxelmZRvanelos struqturasa da misi swavlebis dros gamosa-<br />

yenebeli meTodologiis mniSvnelobas.<br />

saxelmZRvanelos struqturisa da Sinaarsis zogadad gac-<br />

nobis Semdeg sasurvelia, rom moswavleebma werilobiT daafiq-<br />

siron sakuTari molodinebi Sesaswavl TematikasTan dakav-<br />

SirebiT. dafaze an webovani furclebis arsebobis pirobebSi,<br />

kedelze, kargi iqneba, Tu moswavleebi `sakuTar molod-<br />

inebs~ mouyrian Tavs da klasis nebismieri wevri SeZlebs yve-<br />

la Canaweris gacnobas. aseve kargi iqneba, Tu SeZlebT did<br />

furcelze, an dafaze daxatoT xe da moswavleebs SesTavazoT,<br />

sakuTari furclebi ganaTavson `molodinebis xeze~ imisda<br />

mixedviT, Tu ramdenad kompetenturad miiCneven Tavs moswav-<br />

leTa TviTmmarTvelobis realizebis saqmeSi – rac ufro kom-<br />

petenturad miiCnevs Tavs, miT ufro maRla unda ganaTavsos<br />

moswavlem sakuTari `molodinebis furceli~.<br />

`molodinebis furclebis~ Tavmoyris paralelurad SegiZ-<br />

liaT daiwyoT e.w. `TamaSis wesebis~ an, rogorc xSirad uwode-<br />

ben, `klasis konstituciis~ SemuSaveba/miReba. SesaZloa, am<br />

dokumentis formireba daiwyoT ganmartebiT, rom dasaxuli<br />

miznebis misaRwevad dro Zalian SezRudulia da saWiroa iseTi<br />

wesebis SemoReba, romelic klass daexmareba minimalur droSi<br />

maqsimaluri codnis da unar-Cvevis SeZenaSi da, rac mTavaria,<br />

klasis yvela wevrs mieces saSualeba, CaerTos swavleba-swav-<br />

lis procesSi. sabolood dasviT kiTxva: rogori SeiZleba iyos<br />

aRniSnuli wesebi? SegiZliaT, dasmuli sakiTxis martivad aRqmis<br />

აქტივობა 1<br />

შესავალი და<br />

სახელმძღვანელოს/<br />

სასწავლო კურსის<br />

მოკლე მიმოხილვა<br />

აქტივობა 2<br />

„მოლოდინების ხის“ და<br />

„კლასის კონსტიტუციის“<br />

შექმნა<br />

11


აქტივობა 3<br />

თეორიული ნაწილის<br />

განხილვა<br />

(პირველი თავი)<br />

12 Tema 1. მონაწილეობა<br />

mizniT, ramdenime formulireba Tqvenc SesTavazoT, magaliTad:<br />

• saubrobs erTi da orientacia gvqondes oratorze;<br />

• viyoT tolerantulebi gansxvavebuli azris mimarT;<br />

• visaubroT Temis irgvliv, viyoT lakoniurebi, ar gamoviyenoT<br />

klasis tolerantoba borotad da ar movaxdinoT saku-<br />

Tari Tavis reklamireba;<br />

• TviTneburad ar SevcvaloT saubris Tema da sxva.<br />

aseve dasaSvebia, rom aseTi `dokumenti~, drois dazogvis<br />

mizniT, Tqven TviTon SeqmnaT damoukideblad da klasma<br />

mxolod kenWi uyaros mas, xolo Tu vinme ar daeTanxmeba romelime<br />

formulirebas, sTxoveT mas ganmarteba, Tu ra aris amis<br />

mizezi. ganmartebis Semdeg daayeneT sakiTxi klasis winaSe<br />

kenWisyraze da xmebis ubralo umravlesobis principis gamoyenebiT<br />

datoveT an amoiReT konkretuli formulireba.<br />

kargi iqneba, Tu naSroms SeqmniT did furcelze (`flif-<br />

Cartze~), raTa yovel gakveTilze SegeZloT misi yvelasaTvis<br />

dasanax adgilze ganTavseba.<br />

gakveTilis am etapze uSualod gakveTilis Tema ganvi xiloT.<br />

imis gamo, rom es mocemuli saxelmZRvanelos/saswavlo kursis<br />

farglebSi pirveli gakveTilia, SesaZloa, rom moswavleebs<br />

masala winaswar ar hqondeT damuSavebuli. nebismier SemTxveva-<br />

Si Tqveni amocanaa, SeZloT moswavleebis gamowveva da dainte-<br />

reseba <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobasa da sazogadoebriv cxovre-<br />

baSi moswavleTa monawileobis sakiTxebiT.<br />

am miznis misaRwevad, warmarTeT diskusia da etapobrivad<br />

dasvaT Semdegi kiTxvebi:<br />

• rogor gesmiT, ras niSnavs termini `<strong>monawileoba</strong>~?<br />

• ra kavSirSia termini `<strong>monawileoba</strong>~ Tqvens saskolo cxovrebasTan?<br />

• rogor migaCniaT, Tqven da, zogadad, <strong>skolis</strong> moswavleebi,<br />

ramdenad aqtiurad xarT CarTulni <strong>skolis</strong> <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong><br />

da/an sazogadoebriv cxovrebaSi?<br />

• gaxsendebaT Tu ara <strong>skolis</strong> <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong> da/an<br />

sazogadoebriv cxovrebaSi `monawileobis~ warmatebuli<br />

da/an warumatebeli magaliTebi?<br />

• rogor fiqrobT `monawileobis~ warmatebuli praqtikis<br />

gaziareba ufro aqtualuria Tu warumateblisa, Tu orive<br />

gamocdilebis analizia aucilebeli?<br />

diskusiis farglebSi sasurvelia, moswavleebma gaacnobieron,<br />

rom <strong>skolis</strong> TviTmmarTveloba aris <strong>skolis</strong> demokratiu-


li marTvis sistema, romelSic CarTulni arian moswavleebi,<br />

maswavleblebi, mSoblebi, Temisa da saskolo sazogadoebis<br />

sxvadasxva interesTa jgufebi. aseve ganumarteT, Tu rogor<br />

aris <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis sakiTxis gaaqtiureba dakav-<br />

Sirebuli zogadi ganaTlebis sferoSi mimdinare reformasTan.<br />

moswavleebs unda avuxsnaT, rom <strong>skolis</strong> <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong><br />

<strong>monawileoba</strong> kargi winapirobaa sazogadoebriv saqmianobaSi<br />

warmatebuli monawileobisaTvis.<br />

aRniSnul Temebze muSaobis mizania moswavleebma:<br />

• daazuston, vin da ra aris maTTvis mniSvnelovani skolaSi;<br />

• gaigon, ras niSnavs <strong>monawileoba</strong> da rogor CaerTon sazogadoebriv<br />

saqmianobaSi;<br />

• aRmoaCinon, Tu rogor monawileoben <strong>skolis</strong> cxovrebaSi;<br />

• <strong>monawileoba</strong> miiRon maTTvis mniSvnelovan saskolo Ronis-<br />

ZiebebSi.<br />

saskolo cxovrebaSi moswavleebis monawileobis sakiTxebze<br />

msjelobisas sasurvelia, isini daafiqroT Semdeg terminebze:<br />

interesebi, survilebi, saWiroebebi, moTxovnilebebi.<br />

d a v a l e b a 1.1<br />

savarjiSos mizania, moswavleebma saskolo cxovrebidan gamoyon maTTvis<br />

yvelaze mniSvnelovani sakiTxebi. amisaTvis isini unda daawyviloT da daavaloT<br />

mewyvilesTan erTad gaixsenon, vin da ra aris maTTvis mniSvnelovani skolaSi?<br />

kiTxvaze pasuxis gacemis procesSi kargi iqneba, Tu wyvilebi erTmaneTs gauziareben<br />

skolaSi da/an ojaxSi raime problemis gadaWris procesSi miRebul<br />

gamocdilebas.<br />

moswavleebma pasuxebi mokled unda daafiqsiron azrobriv rukaze.<br />

skola<br />

აქტივობა 4<br />

მნიშვნელოვანი<br />

საკითხები სასკოლო<br />

ცხოვრებაში<br />

13


აქტივობა 5<br />

მოსწავლეთა საერთო<br />

ინტერესები და<br />

მოთხოვნილებები<br />

d a v a l e b a 1.2<br />

moswavleebi unda ganawildnen mcire jgufSi da pasuxi unda gascen Semdeg kiT-<br />

xvebs:<br />

• ra aris maTi erToblivi saqmianoba?<br />

• ra aris maTi saerTo interesebi da survilebi?<br />

• ra saerTo saWiroebebi da moTxovnilebebi aqvT klasSi/skolaSi?<br />

• ra saerTo Rirebulebebi aqvT klasSi/skolaSi?<br />

• aqvT Tu ara klasSi/skolaSi qcevis ganmsazRvreli saerTo normebi?<br />

• ra problemis irgvliv aris SesaZlebeli klasis gaerTianeba da drois ra monakveTSi?<br />

• ramdenad xangrZlivia klasis erTianoba?<br />

14 Tema 1. მონაწილეობა<br />

mcire jgufebSi pasuxebis Sejerebis Semdeg moswavleebma<br />

unda airCion jgufis wevri, romelic klass warudgens jgufis<br />

daskvnebs.<br />

saerTo jgufSi isaubreT monawileobis moTxovnilebaze,<br />

aseve warmatebuli praqtikis Sesaxeb. dausviT kiTxva, Tu ra<br />

ician <strong>monawileoba</strong>sTan dakavSirebiT moswavleebis/bavSvTa<br />

uflebebis Sesaxeb. kerZod, icnoben Tu ara `bavSvTa uflebebis<br />

konvencias~ da ramdenad xdeba am dokumentiT miniWebuli<br />

uflebebis realizeba. ra ician CamoTvlili uflebebis Sesaxeb<br />

da rogor esmiT isini: sityvis Tavisufleba, azris, sindisisa<br />

da religiis Tavisufleba, gaerTianebisa da Sekrebis ufleba,<br />

erovnuli da saerTaSoriso wyaroebidan masalebisa da informaciis<br />

xelmisawvdomobis ufleba, sazogadoebis kulturul<br />

cxovrebaSi monawileobis ufleba...<br />

kargi iqneba, Tu moswavleebi imsjeleben, ratom aris mniSvnelovani<br />

maTi <strong>monawileoba</strong> ara marto saskolo cxovrebaSi,<br />

aramed sazogadoebriv procesebSic.


d a v a l e b a 1.3<br />

savarjiSos Sesasruleblad moswavleebi unda ganawildnen<br />

mcire jgufebSi. savarjiSos Sesrulebis meore etapze mcire<br />

jgufebis warmomadgenlebma unda uzrunvelyon Sedegebis<br />

prezentacia.<br />

mcire jgufebSi muSaobis dros ecadeT, rom jgufis lideris<br />

rolSi sxvadasxva moswavle aRmoCndes, ise, rom saboloo jamSi<br />

yovel moswavles erTxel mainc hqondes aseTi pozicia. kar-<br />

gia, Tu es bunebrivad moxdeba, winaaRmdeg SemTxvevaSi, sjobs<br />

Tqveni Careva da pasiuri moswavleebisaTvis lideris rolis<br />

SeTavazeba. igive midgoma gamoiyeneT prezentaciebis gakeTebis<br />

procesSic.<br />

აქტივობა 6<br />

მონაწილეობის კიბე<br />

samoqalaqo <strong>monawileoba</strong> yovelTvis da yvelgan erTnairi ar aris – gansxvavebulia<br />

misi masStabi da xarisxi. moswavleebi unda gaecnon `monawileobis kibes~ (ix. danarTi<br />

1.1.) da gansazRvron, romel safexurze imyofeba maTi klasi, skola `monawileobis<br />

kibeze~. Camoayalibon, ra aris saWiro warmatebuli monawileobis misaRwevad?<br />

15


დანართი<br />

1.1 <strong>monawileoba</strong><br />

monawileobis arsi kargad aris ganmartebuli modelSi `monawileobis kibe~. niu-<br />

iorkis universitetis profesori, sociologi rojer harti aRwers monawileobis<br />

rvasafexurian kibes.<br />

magaliTebi<br />

bavSvebi axdenen problemis identificirebas<br />

skolaSi, iwyeben proeqts problemis<br />

gada Wris mizniT da arwmuneben ufrosebs,<br />

rom saWiroa misi ganxorcieleba.<br />

bavSvebi qmnian TavianTi <strong>skolis</strong> gazeTs an<br />

radio programas.<br />

bavSvebs sTxoven, miiRon <strong>monawileoba</strong><br />

saTamaSo moednis dagegmarebaSi.<br />

garkveul sakiTxTan dakavSirebiT bavSvebisgan<br />

rCevas iRebs qalaqis meri; maT azrs<br />

seriozulobiT ekidebian.<br />

sazogadoebrivi samuSaos Sesasruleblad<br />

organizebulia bavSvebis jgufi, magram isini<br />

informirebulni arian miznebis Sesaxeb da<br />

Tvlian, rom sakiTxi maT gankargulebaSia.<br />

moswavleebi, romlebic sakuTar azrs kargad<br />

gadmoscemen, SerCeulni arian mrgval<br />

magidaze dasaswrebad saTanado momzadebisa<br />

da TanatolebTan gasaubrebis gareSe.<br />

bavSvebi mRerian da cekvaven RonisZiebaze,<br />

magram warmodgena ara aqvT rasTan aris es<br />

dakavSirebuli.<br />

bavSvebi organizebulad monawileoben<br />

politikur demonstraciaSi xelSi politikuri<br />

Sinaarsis plakatebiT.<br />

16<br />

Tema 1. მონაწილეობა<br />

monawileobis kibe<br />

bavSvebis mier<br />

inicireba,<br />

gadawyvetilebebis<br />

gaziareba<br />

ufrosebisTvis<br />

bavSvebis mier<br />

inicireba da<br />

marTva<br />

ufrosebis mier<br />

inicireba,<br />

gadawyvetilebebis<br />

gaziareba<br />

bavSvebisTvis<br />

SeTanxmeba da<br />

informireba<br />

daniSvna da<br />

informireba<br />

simbolizmi<br />

dekoracia<br />

manipulacia<br />

m o n a w i l e o b i s d o n e e b i c r u m o n a w i l e o b a


d a v a l e b a 1.4<br />

აქტივობა 7<br />

საპროექტო ჯგუფების<br />

ფორმირება<br />

moswavleebma saskolo cxovrebaSi monawileobisa da aqtualuri sakiTxebis ga daw-<br />

yvetis mizniT unda Seqmnan saproeqto jgufebi.<br />

savarjiSoze muSaobis dawyebamde moswavleebs dausviT Semdegi kiTxvebi:<br />

• romelia yvelaze mniSvnelovani sakiTxi/problema <strong>skolis</strong> cxovrebaSi, romlis<br />

mogvareba an gaumjobesebac sWirdebaT an surT;<br />

• aseve, Camoayalibon, Tu rogor aris SesaZlebeli am sakiTxis gaumjobeseba;<br />

• vin SeiZleba dainteresdes am sakiTxiT: Tanaklaselebi, sxva moswavleebi, maswav-<br />

leblebi Tu ojaxis wevrebi?<br />

moswavleebis mier saproeqto jgufebis formirebisaTvis<br />

saerTo interesis sakiTxebis/problemebis srulfasovnad<br />

identificirebaSi, daxmarebis mizniT, moswavleebis yuradReba<br />

gaamaxvileT terminebze: moTxovnileba, saWiroeba, survili da<br />

aseve, am terminebis mniSvnelobasa da urTierTkavSirze.<br />

saWiroeba – iseTi ram, ris<br />

dakmayofilebac aucilebelia<br />

daexmareT moswavleebs, gaiazron moTxovnilebis ganmarteba<br />

da ganixilon is mcire jgufebSi.<br />

uzrunvelyaviT, rom azrobriv rukaze rgolebSi Caweri-<br />

li sakiTxebis gaazreba moswavleebma moaxdinon aRniSnul<br />

terminebTan mimarTebaSi da amis Semdeg moswavleebma isini<br />

gadaitanon venis diagramaze.<br />

moTxovnileba – 1. saWiroeba;<br />

2. survili, ndoma<br />

survili – miswrafeba,<br />

midrekileba risame misaRwevad<br />

saWiroebebi survilebi<br />

17


აქტივობა 8<br />

გაკვეთილის შეჯამება,<br />

შეფასება და მომდევნო<br />

გაკვეთილის დაგეგმვა<br />

18 Tema 1. მონაწილეობა<br />

savarjiSos Sedegad, moswavleebma unda Seqmnan saproeqto<br />

jgufebi, romlebic imuSaveben moswavleTa TviTmmarTvelo-<br />

baSi aqtiuri monawileobis Sesaxeb proeqtebis momzadebaze,<br />

risTvisac unda gamoiyenon danarTi 1.2 – gzamkvlevi proeqtis<br />

momzadebisaTvis.<br />

pirveli gakveTilis dasasruls Catarebul samuSaoebze unda<br />

warmarToT ukukavSiri, ris Sedegadac moswavleebma mokled unda<br />

Seajamon gakveTili (gaixsenon, Tu ra gakeTda) da Seafason is.<br />

gakveTilis Sefaseba SeiZleba moicavdes moswavleebis mxri-<br />

dan: gakveTilis struqturis, saswavlo programis, saswavlo<br />

masalebis, drois ganawilebis da sxva sakiTxebis Sefasebas,<br />

aseve TviTSefasebas, erTmaneTisa da maswavleblis, rogorc<br />

fasilitatoris Sefasebas. moswavleebs SeiZleba dausvaT<br />

kiTxvebi:<br />

• ramdenad gaamarTla gakveTilma maTi molodini?<br />

• ra iyo gakveTilis Zlieri da susti mxareebi, miRwevebi da<br />

warumateblobebi, dadebiTi da uaryofiTi mxareebi?<br />

• rogor afaseben sakuTar da sxvaTa rols gakveTilis warmatebulad<br />

Catarebis saqmeSi da a.S.<br />

bolos, Tqven unda misceT moswavleebs davalebebi individualuri<br />

muSaobisaTvis. meore gakveTilisaTvis saSinao davaleba<br />

iqneba:<br />

1. pirveli Tavis damoukideblad damuSaveba da gakveTilis<br />

gaanalizeba – individualuri muSaoba;<br />

2. Tema #2-is gacnoba (<strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis struqtura da<br />

funqciebi) – mTliani masalis gacnoba/Teoriuli nawilis<br />

damuSaveba;<br />

3. kanonmdeblobis damuSaveba da sakanonmdeblo testebis<br />

individualurad Sesruleba (savarjiSo 2.2; 2.3) – kanonmdeblobis<br />

damuSaveba, testis Sesruleba;<br />

4. situaciuri magaliTebis 2.1, 2.2, 2.3, 2.4-is damuSaveba/Sesruleba<br />

individualurad;<br />

5. savarjiSoebis 2.1, 2.4, 2.5, 2.6-is damuSaveba/Sesruleba individualurad<br />

– individualuri muSaoba.


T e m a<br />

2


<strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis<br />

struqtura da funqciebi


T e m a<br />

2<br />

<strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis<br />

struqtura da funqciebi<br />

mocemul gakveTilze Tqveni amocanaa, moswavleebma kargad<br />

Seiswavlon meore TavSi mocemuli masala – sajaro <strong>skolis</strong><br />

TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi, maT Soris<br />

gansakuTrebuli aqcenti unda gakeTdes moswavleTa TviTmmarTvelobis<br />

struqturasa da funqciebze. gakveTilis Semo-<br />

Tavazebuli ganrigi Semdegnairad gamoiyureba:<br />

პირველი გაკვეთილი<br />

gakveTilis mimdinareoba dro meTodologia<br />

wina gakveTilis mokle mimoxilva 2 wuTi kiTxva-pasuxi saerTo jgufSi<br />

Tama 2. <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi – Teoriuli<br />

masalis ganxilva:<br />

2.1. <strong>skolis</strong> TviTmmarTveloba da adgilobrivi TviTmmarTveloba;<br />

2.2. skolebis demokratizacia da Sesabamisi garemos uzrunvelyofa;<br />

2.3. sameurveo sabWo; 2.4. pedagogiuri sabWo; 2.5. direqcia; 2.6. moswavleTa<br />

TviTmmar Tveloba; 2.7. disciplinuri komiteti; 2.8. saapelacio<br />

komiteti; 2.9. konfliqtur situaciebSi moqmedebis formebi.<br />

saSinao davalebis ganxilva: savarjiSo 2.2. sakanonmdeblo testi –<br />

TviTmmarTvelobis struqtura; savarjiSo 2.3. sakanonmdeblo testi<br />

– TviTmmarTvelobis funqciebi<br />

davaleba 2.1. moqmedebis formebi konfliqtur situaciaSi<br />

davaleba 2.4. TviTmmarTvelobis funqciebi<br />

davaleba 2.5 – TviTmmarTvelobis struqturis grafikulad gamosaxva<br />

da davaleba 2.6 – moswavleTa TviTmmarTvelobis struqtura<br />

situaciuri magaliTebis ganxilva: 2.1, 2.2, 2.3 da 2.4<br />

22 Tema 2. <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi<br />

5 wuTi kiTxva-pasuxi saerTo jgufSi<br />

2 wuTi<br />

5 (3+2)<br />

wuTi<br />

(5+2)<br />

wuTi<br />

9(5+2+2)<br />

wuTi<br />

13 (5+2+<br />

2+2+2)<br />

wuTi<br />

Sedegebis ganxilva saerTo<br />

jgufSi<br />

muSaoba wyvilebSi, ganxilva<br />

saerTo jgufSi<br />

muSaoba mcire jgufebSi,<br />

prezentacia saerTo jgufSi<br />

muSaoba mcire jgufebSi,<br />

prezentacia saerTo jgufSi<br />

muSaoba mcire jgufebSi,<br />

prezentacia saerTo jgufSi<br />

gakveTilis Sejameba, Sefaseba da momdevno gakveTilis dagegmva 2 wuTi muSaoba saerTo jgufSi<br />

saSinao davaleba<br />

Tema #3-is gacnoba (moswavlis adgili da SesaZleblobebi <strong>skolis</strong><br />

sxvadasxva <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong>, konfliqtis mogvareba)<br />

situaciuri magaliTebis 3.1, 3.2, 3.3, 3.4 da 3.5-is damuSaveba/Sesruleba<br />

mTliani masalis gacnoba/ Teoriuli<br />

nawilis damuSaveba<br />

individualuri muSaoba<br />

davalebebis 3.1, 3.2, 3.3-is damuSaveba/Sesruleba individualuri muSaoba<br />

davaleba 1.4-ze muSaobis gagrZeleba<br />

damoukideblad muSaoba<br />

jgufebSi


gakveTilis srulfasovnad warmarTvis mizniT, umjobesia,<br />

Tu, kidev erTxel, konkretulad gadaxedavT zogadi ganaTlebis<br />

Sesaxeb saqarTvelos kanonis Semdeg muxlebs: 37, 41, 45, 47,<br />

38, 46, 48; sajaro <strong>skolis</strong> wesdebis1 muxlebs: 5, 6, 7, 8, 9, 10, 13,<br />

14, 15.<br />

mimdinare gakveTilis uSualo Temaze muSaobis dawyebamde<br />

sasurvelia, moswavleebs misceT saSualeba, mokled gaixsenon<br />

wina gakveTilze Seswavlili masala da amis Semdeg gaacnoT am<br />

gakveTilis mizani da amocanebi, aseve zogadad gamokiTxoT<br />

saSinao davalebebis Sesrulebis procesi (ra daZlies martivad?<br />

xom ar gauZneldaT romelime sakiTxis momzadeba? ...).<br />

Sesaval nawilSi aseve sasurvelia, moswavleebma mokled<br />

aRweron, Tu rogor mimdinareobs muSaoba saproeqto jgufebSi.<br />

me-2 gakveTilis am etapze gadavideT uSualo Temis (skolaSi<br />

TviTmmarTvelobis struqturebisa da maTi funqciebis) ganxilvaze.<br />

wina gakveTilze saSinao davalebis saxiT Tqven moswavleebs<br />

daavaleT aRniSnuli Tavis gacnoba da praqtikuli savarji-<br />

Soebis damuSaveba/momzadeba, amdenad, saklaso oTaxSi maqsimaluri<br />

dro praqtikuli sakiTxebis ganxilvas unda daeTmos,<br />

magram pirvel rigSi, Tqven unda uzrunvelyoT Teoriuli nawilis<br />

Se saxeb moswavleebis codnis gaRrmaveba, damoukideblad<br />

muSaobisas miRebuli codnis/informaciis refleqsia da gamyareba.<br />

am miznis misaRwevad, warmarTeT diskusia da etapobrivad<br />

dasviT Semdegi kiTxvebi:<br />

• rogor gesmiT termini TviTmmarTveloba?<br />

• Tqveni azriT, ras niSnavs termini sajaro <strong>skolis</strong> TviTmmar-<br />

Tveloba?<br />

• rogoria skolaSi TviTmmarTvelobis struqtura da ra aris<br />

mis SemadgenlobaSi Semavali yoveli rgolis funqcia?<br />

• ras niSnavs termini moswavleTa TviTmmarTveloba?<br />

• gaixseneT TviTmmarTvelobis sxvadasxva rgolis funqciebis<br />

cxovrebaSi realizebis SemTxvevebi sakuTari <strong>skolis</strong> magaliTze;<br />

• gaixseneT, migiRiaT Tu ara <strong>monawileoba</strong> <strong>skolis</strong> TviT mmar-<br />

Tvelobis, maT Soris moswavleTa TviTmmarTvelobis struq-<br />

turebis, muSaobaSi da gaqvT Tu ara warmatebuli da/an waru-<br />

matebeli gamocdileba am mxriv?<br />

1 brZaneba #448 - zogadsaganmanaTleblo dawesebulebebis sajaro samarTlis iuridiul<br />

pirebad dafuZnebisa da sajaro <strong>skolis</strong> wesdebis damtkicebis Sesaxeb.<br />

აქტივობა 9<br />

შესავალი / წინა<br />

გაკვეთილის მოკლე<br />

მიმოხილვა<br />

აქტივობა 10<br />

თეორიული მასალის<br />

განხილვა (მეორე თავი)<br />

23


ganaTlebisa da mecnierebis<br />

saministro<br />

saapelacio<br />

komiteti<br />

diagrama 2.1. sajaro <strong>skolis</strong> mmarTvelobiTi sistema<br />

pedagogiuri<br />

sabWo<br />

kaTedrebi<br />

m a s w a v l e b l e b i<br />

sameurveo sabWo<br />

direqtori<br />

direqcia<br />

teqnikuri<br />

personali<br />

24 Tema 2. <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi<br />

winamdebare Temis damuSavebisaTvis aucilebelia samar-<br />

Tlebrivi dokumentebis gacnoba. ar unda dagvaviwydes, rom<br />

didi albaTobiT moswavleebis udides nawils pirvelad mouwia<br />

kanonebis gacnoba da maTTvis SesaZloa sakanonmdeblo ena rTu-<br />

lad gasagebi yofiliyo. amdenad, sasurvelia, am mimarTulebiT<br />

moswavleebs dausvaT ramdenime kiTxva:<br />

• winamdebare Temis damuSavebisas ra samarTlebrivi normebis<br />

gacnoba mogiwiaT?<br />

• gqoniaT Tu ara kanonebis damuSavebis gamocdileba aqamde?<br />

• ramdenad martivi an rTuli iyo samarTlebriv dokumentebze<br />

muSaoba, da Tu warmoiSva sirTule, ra xasiaTis iyo igi?<br />

Tu aRmoCnda, rom moswavleTa nawils gauWirda kanonebis<br />

damuSaveba, ecadeT, rom sxva moswavleebma Tavad gauziaron<br />

klaselebs gamocdileba, Tu Tavad rogor gaarTves Tavi aRniS-<br />

nul sirTuleebs. Tu Tanaklaselebis daxmareba ar iqneba sak-<br />

marisi, bunebrivia, Tqven unda CaerioT procesSi.<br />

adgilobrivi<br />

mmarTveloba<br />

disciplinuri<br />

komiteti<br />

moswavleTa<br />

TviTmmarTveloba<br />

m o s w a v l e e b i<br />

m S o b l e b i<br />

<strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis struqturebisa da maTi funqcie-<br />

bis ganxilvamde, mniSvnelovania, moswavleebma gaiazron, Tu<br />

rogor ukavSirdeba <strong>skolis</strong> TviTmmarTveloba iseT cnebebsa<br />

da procesebs, rogoricaa demokratizacia da decentraliza-<br />

cia. aseve, unda gascen pasuxi kiTxvas, ratom aris aqtualuri<br />

skolebSi TviTmmarTveloba, zogadad, da maT Soris, konkretu-<br />

lad, moswavleTa TviTmmarTveloba.<br />

termini, `TviTmmarTvelobis~ arsis ganxilvis procesSi<br />

sa survelia, moswavleebma gaiazron, misi gansxvaveba termi-<br />

nisagan `adgilobrivi TviTmmarTveloba~ da amavdroulad


gaacnobieron, Tu ra formiT aris CarTuli es ukanaskneli<br />

<strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis ganxorcielebaSi. am Temis ganxil-<br />

visas moswavleebma aseve unda gaiazron terminebi: `samoqalaqo<br />

sazogadoeba~, `demokratia~ da maTi urTierTkavSiri, zoga-<br />

dad, TviTmmarTvelobasTan, <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobasTan da<br />

adgilobriv TviTmmarTvelobasTan. es sakiTxebi moswavleeb-<br />

ma unda ganixilon kanonmdeblobis konteqstSi da aseve unda<br />

aRweron, Tu ra xdeba realur cxovrebaSi.<br />

diagrama 2.2. sabiujeto saqmianobis etapebi<br />

gansazRvra/damtkiceba<br />

sameurveo sabWo<br />

direqtori SeimuSavebs da<br />

warudgens dasamtkiceblad<br />

sameurveo sabWos<br />

gankargva/realizeba<br />

direqtori<br />

direqciasTan erTad axdens<br />

biujetis realizebas<br />

kontroli/<br />

monitoringi da Sefaseba<br />

sameurveo sabWo<br />

amtkicebs direqtoris mier<br />

momzadebul finansur<br />

angariSs<br />

amrigad, sagakveTilo Temis ganxilvisas Tqveni amocanaa,<br />

rom moswavleebi gaecnon ara marto <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelo-<br />

bis struqturasa da mis funqciebs, aramed gaiazron, zogadad,<br />

TviTmmarTvelobis arsi da <strong>skolis</strong> marTvis sistemis demokra-<br />

tizaciis procesis mniSvneloba. <strong>skolis</strong> marTvis demokratiza-<br />

ciaSi moiazreba: mmarTvelobiT rgolebs Soris funqciebisa<br />

da Zalauflebis gonivruli gadanawileba, gamWvirvalobisa<br />

da angariSvaldebulebis meqanizmebi, informaciis sajarooba,<br />

interesTa konfliqtis Tavidan acilebisa da am TemasTan dakav-<br />

Sirebuli sxva sakiTxebi.<br />

Tqveni, rogorc pedagogis, Sorsmimavali mizani aris is,<br />

rom moswavleebma gaacnobieron zogadi ganaTlebis reformis<br />

Sedegad <strong>skolis</strong> demokratiuli marTvis upiratesobis Cveneba,<br />

adreuli centralizebuli, administraciul-mbrZanebluri<br />

da direqtiuli marTvis sistemasTan SedarebiT. aseve moswav-<br />

leebma unda gaacnobieron demokratiuli mmarTvelobis upi-<br />

ratesoba, zogadad, totalitarul warsulTan.<br />

25


აქტივობა 11<br />

საკანონმდებლო ტესტი<br />

(სავარჯიშო 2.2 და 2.3)<br />

d a v a l e b a 2.2<br />

<strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis struqturisa da funqciebis uSualo<br />

ganxilva umjobesia daiwyoT testuri xasiaTis ori savarjiSos<br />

(2.2 da 2.3) ganxilviT. moswavleebs isini damoukideblad<br />

unda SeesrulebinaT, amdenad procesi warimarTeba mTel klasTan.<br />

aRniSnul savarjiSoebze Tqvens muSaobas rac Seexeba,<br />

umjobesia, pirvel rigSi, damoukideblad gasceT pasuxebi<br />

mocemul kiTxvebs, moZebnoT Sesabamisi samarTlebrivi norma<br />

da darwmundeT Tqveni pasuxis sisworeSi. mxolod amis Semdeg,<br />

Tu geqnebaT survili, gadaamowmeT Tqven mier ganxiluli<br />

samarTlebrivi normis relevanturoba. yoveli kiTxvis Semdeg<br />

gTavazobT SekiTxvaSi mocemuli sakiTxis maregulirebeli<br />

samarTlebrivi normis dasaxelebas.<br />

sakanonmdeblo testi – TviTmmarTvelobis struqtura<br />

mocemuli savarjiSos saSualebiT, Tqven ganimtkicebT codnas sajaro <strong>skolis</strong><br />

TviTmmarTvelobis struqturuli mowyobis maregulirebeli samarTlebrivi normebis<br />

Se saxeb. davaleba momzadebulia testuri formiT, sadac mocemulia sami tipis<br />

testuri davaleba: 1) erTi SesaZlo swori pasuxiT; 2) mcdaria an WeSmatiri formulirebebiT<br />

da 3) erTze meti swori pasuxiT.<br />

a) erTi SesaZlo swori pasuxi – qvemoT mocemul savarjiSoeb-<br />

Si SemoTavazebuli variantebidan mxolod erTia swori versia.<br />

guldasmiT waikiTxeT savarjiSo da gamoicaniT swori pasuxi:<br />

26 Tema 2. <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi<br />

1. sameurveo sabWos wevri SeiZleba iqnas:<br />

a) arCeuli zedized mxolod erTxel;<br />

b) arCeuli zedized mxolod orjer;<br />

g) arCeuli zedized mxolod samjer.<br />

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 37,<br />

punqti 1.<br />

2. pedagogiuri sabWo aris <strong>skolis</strong> maswavlebelTa TviTmmar-<br />

Tvelobis organo, romelSic Sedis:<br />

a) <strong>skolis</strong> pedagogTa umravlesoba;<br />

b) <strong>skolis</strong> pedagogTa kvalificirebuli umravlesoba;<br />

g) <strong>skolis</strong> yvela pedagogi.<br />

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 45,<br />

punqti 1.


3. pedagogiuri sabWo gadawyvetilebas iRebs:<br />

a) xmebis kvalificirebuli umravlesobiT, aranakleb saerTo<br />

xmebis mesamedisa;<br />

b) xmebis umravlesobiT, aranakleb siiTi xmebis mesamedisa;<br />

g) xmebis ubralo umravlesobiT, aranakleb saerTo xmebis<br />

mesamedisa.<br />

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 45,<br />

punqti 5.<br />

4. moswavleTa TviTmmarTveloba warmoadgens <strong>skolis</strong> struq-<br />

turul erTeuls, romelic aris:<br />

a) moswavleTa warmomadgenlobiTi organo;<br />

b) daniSvniTi organo;<br />

g) moswavleTa arCeviTi organo.<br />

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 47,<br />

punqti 1.<br />

b) mcdaria an WeSmariti – gaeciT kiTxvas pasuxi, qvemoT<br />

mocemuli formulireba mcdaria Tu WeSmariti, srulad an na wi-<br />

lobriv. Tu TvliT, rom is nawilobriv mcdaria an WeSmariti,<br />

daakonkreteT ra nawils exeba es mosazreba da ratom?<br />

5. sameurveo sabWoSi arCeul mSobelTa da pedagogTa raode-<br />

noba ar unda iyos 9-ze naklebi da 12-ze meti, magram SesaZle-<br />

belia iyos araTanabaric. mSoblebis mier arCeuli wevrebi<br />

Tanabrad unda warmoadgendnen skolaSi arsebul TiToeul<br />

safexurs.<br />

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 37,<br />

punqti 1.<br />

g) erTze meti swori pasuxi – qvemoT mocemul pasuxebSi<br />

erTze meti swori pasuxia, gamoicaniT isini:<br />

6. <strong>skolis</strong> sameurveo sabWo aris <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis<br />

umaRlesi arCeviTi organo, romelic Sedgeba:<br />

a) mSoblebis mier 3 an 6 sami wliT arCeuli warmomadgenlisagan;<br />

b) pedagogiuri sabWos mier 3 an 6 sami wliT arCeuli warmo-<br />

madgenlisagan;<br />

g) saSualo safexuris moswavleTa TviTmmarTvelobidan<br />

arCeuli erTi warmomadgenlisagan;<br />

d) saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros<br />

warmomadgenlisagan;<br />

e) adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlisagan,<br />

saTaTbiro xmis uflebiT.<br />

27


d a v a l e b a 2.3<br />

sakanonmdeblo testi TviTmmarTvelobis funqciebze<br />

mocemuli davalebebi emsaxureba sajaro skolaSi TviTmmarTvelobis funqciebis<br />

maregulirebeli samarTlebrivi normebis Sesaxeb codnis ganmtkicebas.<br />

davaleba momzadebulia testuri formiT, sadac mocemulia davalebebi SesaZlo<br />

erTi swori pasuxiT.<br />

28 Tema 2. <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi<br />

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 37,<br />

punqti 1,3.<br />

7. <strong>skolis</strong> direqcia Sedgeba Semdegi wevrebisagan:<br />

a) <strong>skolis</strong> direqtori;<br />

b) direqtoris moadgile/moadgileebi;<br />

g) samurneo nawilis gamge;<br />

d) buRalteri.<br />

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 41,<br />

punqti 1.<br />

davaleba momzadebulia testuri formiT, sadac mocemulia<br />

davalebebi SesaZlo erTi swori pasuxiT.<br />

1. moswavleTa TviTmmarTveloba:<br />

a) SeimuSavebs rekomendaciebs <strong>skolis</strong> Sinaganawesis Sesaxeb;<br />

b) SeimuSavebs werilobiT rekomendaciebs <strong>skolis</strong> Sinaganawesis<br />

Sesaxeb;<br />

g) SeimuSavebs zepir da, aseve, werilobiT rekomendaciebs<br />

<strong>skolis</strong> Sinaganawesis Sesaxeb.<br />

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 48,<br />

punqti `a~.<br />

2. moswavleTa TviTmmarTveloba:<br />

a) uflebamosilia, sameurveo sabWos warudginos winadadebebi<br />

<strong>skolis</strong>aTvis mniSvnelovan sakiTxebze;<br />

b) uflebamosilia, sameurveo sabWos warudginos winadadebebi<br />

mopovebuli grantis gankargvasTan dakavSirebiT;<br />

g) valdebulia, sameurveo sabWos warudginos winadadebebi<br />

mopovebuli grantis gankargvasTan dakavSirebiT.<br />

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 48,<br />

punqti `b~.


3. moswavleTa TviTmmarTveloba:<br />

a) wevrTa erTi mesamedis iniciativiT qmnis saskolo klubebs;<br />

b) wevrTa erTi mexuTedis iniciativiT qmnis saskolo klubebs;<br />

g) wevrTa erTi meaTedis iniciativiT qmnis saskolo klubebs.<br />

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 48,<br />

punqti `e~.<br />

4. moswavleTa TviTmmarTveloba:<br />

a) saSualo safexurze irCevs Tavis warmomadgenels sameurveo<br />

sabWoSi;<br />

b) saSualo safexurze irCevs Tavis warmomadgenels disciplinur<br />

komitetSi;<br />

g) saSualo safexurze irCevs Tavis warmomadgenels saapelacio<br />

komitetSi.<br />

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 48,<br />

punqti `g~.<br />

<strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis struqturisa da funqciebis ganxilvam<br />

naTlad aCvena, rom <strong>skolis</strong> marTvis procesSi sxvadasxva<br />

pirovneba da jgufi erTveba da maT SesaZloa, mkveTrad gansxvavebuli<br />

da, rig SemTxvevaSi, urTierTgamomricxavi interesebi<br />

hqondeT. aqedan gamomdinare, konfliqtur situaciebSi<br />

efeqturi strategiis SemuSavebisaTvis, winamdebare savarjiSos<br />

farglebSi, moswavleebi daawyvileT da daavaleT, rom<br />

mewyvileebma erTmaneTs gauziaron saxelmZRvanelos amave<br />

TavSi CamoTvlili 5 variantidan moqmedebis romel formas<br />

irCeven, anu moqmedebis romeli formaa maTTvis ufro misaRebi.<br />

Semdeg imsjelon imaze, Tu romel situaciaSi aris gamarTlebuli<br />

da gaumarTlebeli TiToeuli es moqmedeba, moiyvanon<br />

Sesabamisi praqtikuli magaliTebi.<br />

savarjiSos mizania, moswavleebis mier <strong>skolis</strong> struqturis<br />

srulfasovnad gaazreba da TviTmmarTvelobis funqciebisa da<br />

muSaobis ukeT gacnoba.<br />

savarjiSo warmarTeT saerTo jgufSi diskusiis saxiT.<br />

moswavleebma unda gascen pasuxi Semdeg kiTxvebs:<br />

1) ramdenad icnobT <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis struqturebs<br />

da ra iciT maTi saqmianobis Sesaxeb. Tu aRmoCnda, rom klasis<br />

აქტივობა 12<br />

მოქმედების ფორმები<br />

კონფლიქტურ სიტუაციაში<br />

(დავალება 2.1)<br />

აქტივობა 13<br />

თვითმმართველობის<br />

ფუნქციები (დავალება 2.4)<br />

29


აქტივობა 14<br />

თვითმმართველობის<br />

სტრუქტურის<br />

გრაფიკულად გამოსახვა<br />

didma nawilma ar icis, Tu ras saqmianobs, magaliTad, sameurveo<br />

sabWo, unda gasceT pasuxi kiTxvas – ratom?<br />

30 Tema 2. <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi<br />

2) <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis funqciebidan romeli srulde-<br />

ba Tqvens skolaSi da ra xarisxiT, romeli funqciebis Sesaxeb<br />

miiReT informacia pirvelad, winamdebare saswavlo programis<br />

farglebSi.<br />

winamdebare aqtivobis farglebSi moswavleebma unda Seas-<br />

rulon 2 savarjiSo (2.5 da 2.6). drois simciris gamo, Tqven<br />

SegiZ liaT maTze moswavleebi paralelurad amuSaoT, anu mcire<br />

jgufebis nawili Seasrulebs erT savarjiSos, xolo meore –<br />

meores.<br />

savarjiSo unda Sesruldes 2 etapad: pirvel etapze samu-<br />

Saoebi unda Sesruldes 6-7 wevrisagan Semdgar mcire jgufebSi,<br />

xolo meore etapze klass warudginoT mcire jgufebSi Ses-<br />

rulebuli samuSaoebis Sedegebi.<br />

(დავალება 2.5) mocemuli savarjiSos mizania, moswavleebma sqematurad<br />

warmoidginon <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis struq tura; gansaz-<br />

Rvron da gaiazron sxvadasxva mmarTvelobiT rgolsa da interesTa<br />

jgufs Soris urTierTobebi.<br />

savarjiSos Sesrulebis pirvel etapze moswavleebi gul das -<br />

miT unda gaecnon diagrama 2.3-ze gamosaxul terminebs/dasa-<br />

xelebebs, romelTa dayofa 2 kategoriad SeiZleba: 1) struqtu-<br />

ruli erTeulebi/mmarTvelobiTi organoebi (sameurveo sabWo,<br />

moswavleTa TviTmmarTveloba da sxva) da 2) interesTa jgufebi<br />

(moswavleebi, mSoblebi da sxva). amis Semdeg moswavleeb ma aRniS-<br />

nul struqturul erTeulebsa da interesTa jgufebs Soris<br />

unda daadginon kavSiri da sqematurad gamosa xon isini.


diagrama 2.3. sajaro <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis struqtura<br />

pedagogiuri<br />

sabWo<br />

saapelacio<br />

komiteti<br />

kaTedrebi<br />

maswavleblebi<br />

moswavleebi<br />

sameurveo<br />

sabWo<br />

ganaTlebisa<br />

da mecnierebis<br />

saministro<br />

qvelmoqmedi<br />

pirebi<br />

teqnikuri<br />

personali<br />

Tavdacvis<br />

saministro<br />

direqcia<br />

direqtori<br />

adgilobrivi<br />

mmarTveloba<br />

disciplinuri<br />

komiteti<br />

moswavleTa<br />

TviTmmarTveloba<br />

mSoblebi<br />

savarjiSo 2.6. moswavleTa TviTmmarTvelobis struqtura<br />

savarjiSos mizania, moswavleTa TviTmmarTvelobis struq-<br />

turis gaanalizeba da misi ganviTarebisTvis saWiro xedvis<br />

formireba.<br />

savarjiSos Sesrulebis pirvel etapze moswavleebma mcire<br />

jgufebSi grafikulad unda warmoadginon <strong>skolis</strong> moswavleTa<br />

TviTmmarTvelobis struqtura, xolo arsebuli struqturis<br />

gamosaxvis Semdeg Seqmnan misi gaumjobesebuli varianti.<br />

meore etapze jgufebi namuSevrebs klasis winaSe waradgenen<br />

da ganmartaven gaumjobesebuli struqturis SemuSavebis wina-<br />

pirobebs da mizezebs.<br />

31


აქტივობა 15<br />

სიტუაციური მაგალითები<br />

32 Tema 2. <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi<br />

am aqtivobis farglebSi moswavleebma unda ganixilon si tu-<br />

aciuri magaliTebi: 2.1, 2.2, 2.3 da 2.4, romlebic emsaxureba sko-<br />

lis TviTmmarTvelobis struqturisa da funqciebis Se saxeb<br />

miwodebuli Teoriuli masalis srulfasovnad gaazrebas.<br />

savarjiSoebSi Segnebulad aris mocemuli aramarTlzomieri<br />

qmedebebis amsaxveli situaciebi. Tqveni amocanaa, daexmaroT<br />

moswavleebs, aRmoaCinon da ganixilon isini da Sesabamisi<br />

samarTlebrivi normebis moSveliebiT uzrunvelyon situaciis<br />

analizi da sakuTari poziciis dacva. Tqveni amocanaa,<br />

moswavleebma SeZlon analizi imisa, Tu ra xdeba praqtikaSi,<br />

rogor aris miRebuli, rogoria tradicia da rogor unda iyos<br />

samar Tlebrivi kuTxiT. aqve davZenT, rom wignSi mocemuli<br />

si tuaciuri magaliTebis umetesoba realuri cxovrebidan aris<br />

aRebuli.<br />

mniSvnelovania, rom situaciuri magaliTebis ganxil-<br />

vis dros pirdapir ar moaxdinoT swori pasuxis miwodeba,<br />

umjobesia procesis fasilitacia da mizanmimarTuli kiTxve-<br />

biT siRrmiseuli diskusiis uzrunvelyofa. sakuTari komen-<br />

tarebi, Tu amis survili iarsebebs, umjobesia diskusiis dasas-<br />

ruls gaakeToT.<br />

rac Seexeba situaciuri magaliTebis gakveTilis msvle-<br />

lobisas ganxilvas, pirvel rigSi, moswavleebma isini saSinao<br />

davalebis saxiT, individualurad unda daamuSaon gakveTi-<br />

lamde, xolo gakveTilze maT mier unda moxdes ukve Camoya-<br />

libebuli poziciebis Sejereba. amas garda, umjobesia, Tu<br />

Tqven moswavleebTan erTad miiRebT gadawyvetilebas, ramdeni<br />

da romeli savarjiSo ganixiloT gakveTilis msvlelobisas.<br />

magaliTisaTvis, SegiZliaT SeqmnaT imdenive mcire jgufi,<br />

ramdeni situaciuri magaliTic aris mocemul Temaze da<br />

yo velma jgufma sxvadasxva savarjiSo Seasrulos, aseve SegiZliaT,<br />

SemoTavazebuli variantebidan airCioT, saerTo azriT,<br />

yvelaze aqtualuri savarjiSoebi da isini gansaxilvelad erT<br />

an ramdenime jgufs misceT.<br />

moswavleTa CarTulobis xarisxis gazrda aseve mniSvnelovania<br />

mcire jgufebis mier namuSevrebis prezentaciebis drosac.<br />

amdenad, SeecadeT, rom yvela moswavle erTxel mainc aRmoCndes<br />

prezentatoris rolSi.


სიტუაციური მაგალითი 2.1<br />

q. Tbilisis erT-erTi <strong>skolis</strong> direqcias werilobiT mimarTa<br />

<strong>skolis</strong> kursdamTavrebulTa erTma nawilma, romelsac 50-ze<br />

meti kursdamTavrebuli awerda xels. werilSi kursdamTavre-<br />

bulebi aRwerdnen, rom bolo ori wlis ganmavlobaSi maT, daax-<br />

loebiT, 10000 laramde finansuri daxmareba gauwies skolas da<br />

aqvT survili, TavianTi warmomadgenlis saSualebiT CaerTon<br />

<strong>skolis</strong> sameurveo sabWos muSaobaSi da ufro aqtiurad daex-<br />

maron skolas.<br />

კ უ რ ს დ ა მ თ ა ვ რ ე ბ უ ლ ე ბ ი ს ა მ ე უ რ ვ ე ო ს ა ბ ჭ ო შ ი<br />

<strong>skolis</strong> direqtori miesalma kursdamTavrebulTa ini-<br />

ciativas da SuamdgomlobiT mimarTa sameurveo sabWos Tav-<br />

mjdomares, romelmac daakmayofila kursdamTavrebulTa<br />

Txovna da maTi warmomadgeneli daamata samurveo sabWos sias.<br />

კითხვები<br />

1. kanonieri iyo Tu ara kursdamTavrebulTa Txovna?<br />

2. marTlzomieri iyo Tu ara kursdamTavrebulTa gancxadebaze reagireba?<br />

davaleba: moswavleebma unda upasuxon kiTxvebs da moiyvanon<br />

sakuTari poziciis gamamyarebeli argumentebi.<br />

komentarebi maswavleblisaTvis:<br />

1. mocemul situaciaSi kursdamTavrebulTa mxridan sameur-<br />

veo sabWoSi TavianTi warmomadgenlis CarTva marTlzomieri<br />

moTxovna iyo, rameTu zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos<br />

kanonis 37-e muxlis pirveli punqtis mixedviT `... sameurveo<br />

sabWos SemadgenlobaSi Seyvanil iqnes sameurveo sabWos mier<br />

<strong>skolis</strong>aTvis dadasturebulad qvelmoqmedebis gamwev pirTagan<br />

(aseTis arsebobis SemTxvevaSi) arCeuli 1 wevri...~.<br />

2. rac Seexeba im faqts, rom werils 50-ze meti kursdamTavre-<br />

buli awers xels, es faqti da xelismomwerTa raodenoba Tavis-<br />

Tavad raime privilegias ar iZleva, rameTu, Tu iarsebebda sxva<br />

qvelmoqmedebis gamwevi erTi pirovnebac ki, sameurveo sabWos<br />

misi arCevis sruli ufleba eqneboda.<br />

33


სიტუაციური მაგალითი 2.2<br />

პ ე დ ა გ ო გ თ ა წ ა რ მ ო მ ა დ გ ე ნ ლ ე ბ ი დ ი ს ც ი პ ლ ი ნ უ რ<br />

კ ო მ ი ტ ე ტ შ ი<br />

34 Tema 2. <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi<br />

3. rac Seexeba termins `qvelmoqmedeba~, is Sesabamisi kanon-<br />

mdeb lobiT aris ganmartebuli da daregulirebuli, magram am<br />

SemTxvevaSi savarjiSos daniSnulebidan gamomdinare, es sa kiT-<br />

xi nakleb aqtualuria.<br />

4. direqtoris mxridan kursdamTavrebulis gancxadebaze<br />

reagireba marTlzomieri iyo, radgan zogadi ganaTlebis Sesa-<br />

xeb saqarTvelos kanonis 35-e muxlis 2’ punqti gansazRvravs<br />

sajaro <strong>skolis</strong> TiToeuli struqturuli erTeulis pasux-<br />

ismgeblobas Tavisi kompetenciis farglebSi miRebul gadaw-<br />

yvetilebebze. amave kanonis 43-e muxlis pirveli punqtis `b~<br />

qvepunqtis Sesabamisad, direqtori warmoadgens skolas mesame<br />

pirTan urTierTobaSi, xolo, Tavis mxriv, amave kanonis 37-e<br />

muxlis me-5 punqtis Tanaxmad, sameurveo sabWos Tavmjdomare<br />

warmoadgens skolas direqtorTan urTierTobebSi.<br />

5. marTalia, sameurveo sabWos SeeZlo aRniSnuli gadawyve<br />

tilebis miReba, magram savarjiSos pirobaSi ar Cans, rom<br />

sabWom miiRo gadawyvetileba. piriqiT, savarjiSos pirobaSi<br />

naTqvamia, rom sameurveo sabWos Tavmjdomarem daakmayofila<br />

kursdamTav rebulTa Txovna, rac uflebamosilebebis gadaWar-<br />

bebad unda CaiTvalos. zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos<br />

kanonis 37-e muxlis me-6 punqtis Tanaxmad, sameurveo sabWos<br />

Tavmjdomaris xma gadamwyveti aris mxolod xmebis Tanabrad<br />

ganawilebis SemTxvevaSi.<br />

q. goris x <strong>skolis</strong> pedagogiuri sabWos sxdomaze maswavle-<br />

belTa siiTi Semadgenlobis 1/10-ma werilobiT daayena sakiTxi<br />

disciplinur komitetSi 3 axali warmomadgenlis arCevis ini-<br />

ciativis Sesaxeb. iniciatorebma amis mizezad skolaSi discip-<br />

linuri kuTxiT Seqmnili problemebi daasaxeles da argumen-<br />

tad Sesabamisi, bolo 3 wlis statistikis SedarebiTi analizi<br />

moiyvanes. maT, amavdroulad, daasaxeles maTTvis sasurveli 3<br />

kandidati.<br />

pedagogiuri sabWos sxdomas 46 maswavleblidan 23 eswreboda,<br />

aqedan aRniSnul iniciativas da Sesabamis 3 kandidaturas 14-ma<br />

maswavlebelma dauWira mxari. pedagogiuri sabWos Tav mjdomarem<br />

sabWos gadawyvetileba Sesabamisi oqmiT daadastura.


კითხვები<br />

1. ramdenad marTlzomieri iyo maswavlebelTa iniciativa?<br />

2. rogor SeafasebT pedagogiuri sabWos qmedebas?<br />

davaleba: moswavleebma unda upasuxon kiTxvebs da moiyvanon<br />

sakuTari poziciis gamamyarebeli argumentebi.<br />

komentarebi maswavleblisaTvis:<br />

1. pedagogiuri sabWos sxdomaze disciplinur komitetSi<br />

mas wav leblebis kandidaturis sakiTxis dayeneba ar iyo mar-<br />

Tlzomieri, radganac disciplinuri komitetis wevrebs zogadi<br />

ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis 38-e muxlis pirveli<br />

punqtis `l~ qvepunqtis Sesabamisad, irCevs sameurveo sabWo da<br />

ara pedagogiuri sabWo.<br />

2. zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis 45-e mux-<br />

lis pirveli punqtis Sesabamisad, pedagogiuri sabWos sxdoma<br />

uflebamosilia, Tu mas eswreba sabWos wevrTa naxevarze meti<br />

(pedagogiur sabWoSi yvela maswavlebeli da maswavleblobis<br />

maZiebeli sargeblobs Tanabari xmis uflebiT), rac Seexeba sab-<br />

Wos wevrebis mier sxdomis mowvevas, amave kanonis amave muxlis<br />

me-2 punqtis mixedviT, sxdomis mowvevis ufleba aqvs sabWos<br />

wevrTa erT mesameds da SeuZlia sameurveo sabWoSi maTi warmo-<br />

madgenlis mosmena. aseve, amave normis me-3 punqtis Sesabamisad,<br />

pedsabWos mowvevis ufleba aqvs pedsabWos Tavmjdomares,<br />

xolo rac Seexeba gadawyvetilebis miRebis proceduras, amave<br />

kanonis amave muxlis me-5 punqtis Sesabamisad, pedagogiuri<br />

sabWo gadawyvetilebas iRebs xmebis umravlesobiT, aranak-<br />

leb saerTo xmebis erTi mesamedisa. amdenad, pedsabWom daar-<br />

Rvia sxdomis mowvevis procedurebi da is amavdroulad ar iyo<br />

uflebamosili, xolo rac Seexeba gadawyvetilebis miRebas, Tu<br />

ar gaviTvaliswinebT gansaxilveli sakiTxis aramarTlzomie-<br />

rebas, gadawyvetilebis miRebis procedura daculi iyo.<br />

35


სიტუაციური მაგალითი 2.3<br />

კითხვები<br />

1. moiyvaneT argumentebi, ra darRvevebma miiyvana direqtori Seqmnil mdgoma-<br />

reobamde?<br />

დ ი ს ც ი პ ლ ი ნ ი ს მ ა რ თ ვ ა<br />

2. sworad imoqmeda Tu ara sameurveo sabWom gadawyvetilebis miRebisas?<br />

36 Tema 2. <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi<br />

xaSuris x <strong>skolis</strong> VII klasi ar gamoirCeoda sanimuSo discip-<br />

liniT, magram klasSi arsebul problemebs damrigebeli ar<br />

axmaurebda da TviTon cdilobda maT mogvarebas.<br />

erTxel Tanaklaselebs Soris kamaTi CxubSi gadaizarda<br />

da savalalo SedegiT dasrulda, klasis erT-erT moswavles,<br />

janmrTelobis problemebi Seeqmna, ris gamoc skolaSi siaru-<br />

li ver SeZlo. aRniSnulis gamo misma mSobelma saCivari Sei-<br />

tana direqciaSi da moiTxova VII klasis damrigeblis dasja.<br />

vinaidan VII klasis damrigebeli kargi specialisti iyo, direq-<br />

tori Semoifargla marto pirad saqmeSi sayveduris SetaniT.<br />

direqtoris es gadawyvetileba mSobels ar moewona da saCivari<br />

amjerad sameurveo sabWos disciplinur komitets warudgina.<br />

komisiam mSoblis saCivari ganixila da direqtors daavala,<br />

Seewyvita xelSekruleba aRniSnul pedagogTan. direqtorma es<br />

gadaw yvetileba ar Seasrula, amis gamo sameurveo sabWom miiRo<br />

gadaw yvetileba, Seewyvita xelSekruleba <strong>skolis</strong> direqtorTan<br />

da gaaTavisufla igi dakavebuli Tanamdebobidan.<br />

davaleba: moswavleebma unda upasuxon kiTxvebs da moiyvanon<br />

sakuTari poziciis gamamyarebeli argumentebi.


komentarebi maswavleblisaTvis:<br />

1. mocemul situaciaSi aqtualuria damrigeblis qmedeba,<br />

romelic tradiciulad ar asrulebda marTlzomier qmede-<br />

bebs, ar afiqsirebda moswavleTa mier disciplinur gadac-<br />

domebs da amiT aWarbebda sakuTar kompetencias, rameTu<br />

zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis 43-e muxlis<br />

pirveli punqtis `a~ qvepunqtis Sesabamisad, <strong>skolis</strong> marTvas<br />

axorcielebs da amave kanonis 35-e muxlis pirveli punqtis Sesa-<br />

bamisad, saswavlo-saaRmzrdelo procesze pasuxismgebelia<br />

<strong>skolis</strong> direqtori, romelic ar iyo saTanadod informirebu-<br />

li. amavdroulad, maswavleblis profesiuli eTikis kodeqsis<br />

me-4 muxlis me-5 punqtis Sesabamisad, `maswavlebeli, saswavlo<br />

procesis ganmavlobaSi, zrunavs moswavlis janmrTelobis,<br />

piradi usafrTxoebisa da sakuTrebis dacvaze~.<br />

2. rac Seexeba direqtoris mier damrigeblis mimarT gatare-<br />

bul RonisZiebas, magaliTidan ar Cans, Tu msgavs situaciaSi ras<br />

iTvaliswinebda <strong>skolis</strong> Sinaganawesi an masTan dadebuli SromiTi<br />

xelSekruleba. im SemTxvevaSi, Tu Sinaganawesi ar aregulireb-<br />

da magaliTSi aRweril problemas, direqtoris kompetenciaa,<br />

SeimuSaos Sinaganawesis proeqti da dasamtkiceblad warudginos<br />

sameurveo sabWos. amdenad, pirvel rigSi is aris pasuxismgebeli<br />

skolaSi xarisxiani Sinaganawesis arsebobaze.<br />

3. sameurveo sabWos mier saCivris ganxilva direqtoris<br />

mi er miRebul gadawyvetilebaze zogadi ganaTlebis Sesaxeb<br />

saqarTvelos kanonis 38-e muxlis pirveli punqtis `l~ qvepun-<br />

qtis Sesabamisad, srulebiT marTlzomierad moxda.<br />

4. disciplinuri komitetis mier direqtorisaTvis pedagog-<br />

Tan/damrigebelTan SromiTi xelSekrulebis gauqmebis Sesaxeb<br />

moTxovna aramaTlzomieri iyo, rameTu zogadi ganaTlebis Sesaxeb<br />

saqarTvelos kanonis 38-e muxlis pirveli punqtis `k~ qvepunqtis<br />

Sesabamisad, sameurveo sabWos aqvs ufleba `mosTxovos <strong>skolis</strong><br />

direqtors, vadamde Seuwyvitos SromiTi xelSekruleba maswav-<br />

lebels xelSekrulebis pirobebis darRvevisas, aRmzrdelobiTi<br />

saqmianobisaTvis Seuferebeli qmedebis Cadenisas da kanonmdeb-<br />

lobiT gaTvaliswinebul sxva SemTxvevebSi~.<br />

5. zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis 38-e mux-<br />

lis pirveli punqtis `v~ qvepunqtis Sesabamisad, sameurveo<br />

sabWo `... uflebamosilia, SromiTi xelSekrulebiTa da saqarTve-<br />

los kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli moTxovnebis darRvevis<br />

SemTxvevaSi xelSekruleba Seuwyvitos <strong>skolis</strong> direqtors~.<br />

6. savarjiSoSi aRwerili situacia iZleva im daskvnis gakeTe-<br />

bis saSualebas, rom direqtori arajerovnad asrulebda saku-<br />

Tar movaleobebs; savaraudod, skolas ar gaaCnda srulyofili<br />

Sinaganawesi, pedagogebTan SromiTi xelSekruleba an ar arse-<br />

bobda, an arasrulyofili iyo da aseve mis mier waxalisebuli<br />

37


კითხვები<br />

1. rogor fiqrobT, rogor unda moiqces<br />

disciplinuri komiteti?<br />

2. rogor SeafasebT moswavleTa TviT mmar-<br />

Tvelobis mocemuli nawilis, di req ciisa<br />

da sameurveo sabWos qmedebebs?<br />

iyo informaciis damalvis tendencia. aseve SeiZleba vivarau-<br />

doT, rom direqtorma arasaTanado reagireba moaxdina mSob-<br />

lis saCivarze, xarisxianad da jerovnad ar warmarTa adminis-<br />

traciuli warmoeba.<br />

სიტუაციური მაგალითი 2.4<br />

მ ო ს წ ა ვ ლ ე თ ა მ ო ნ ა წ ი ლ ე ო ბ ა შ ი ნ ა გ ა ნ ა წ ე ს ი ს<br />

შ ე მ უ შ ა ვ ე ბ ა შ ი<br />

38 Tema 2. <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi<br />

moswavleTa TviTmmarTvelobis mniSvnelovani nawili<br />

aqtiurad cdilobda, rom <strong>skolis</strong> SinaganawesSi arasapatio<br />

gacdenebis konkretul raodenobaze disciplinuri saxdeli<br />

msubuqi yofiliyo. amasTan dakavSirebiT Catarebuli sainfor-<br />

macio kampaniis Sedegad, maT moagroves <strong>skolis</strong> moswavleTa<br />

umravlesobisagan mxardamWeri xelmowerebi, magram direq-<br />

ciam maTi pozicia ar gaiziara da sameurveo sabWos winaSe<br />

dasamtkiceblad sapirispiro Canaweris Semcveli Sinaganawesis<br />

samuSao versia waradgina, romelic sabWom gaiziara.<br />

Sinaganawesis amoqmedebis Semdeg moswavleTa erTma nawilma<br />

arakanonierad CaTvala disciplinur gadacdomaze reagire-<br />

bis meqanizmebi da direqciis mier misi gamoyenebis pirvelsave<br />

SemTxvevaSi, apelaciis mizniT mimarTa saapelacio komitets.<br />

davaleba: moswavleebma unda upasuxon kiTxvebs da moiyvanon<br />

sakuTari poziciis gamamyarebeli argumentebi.


komentarebi maswavleblisaTvis:<br />

1. savarjiSoSi aRwerili situaciidan gamomdinare, saapela-<br />

cio komiteti uflebamosili iyo, ganexila aRniSnuli saCivari,<br />

radgan disciplinur gadacdomebze miRebuli gadawyvetilebis<br />

Sesaxeb saCivars ganixilavs saapelacio komiteti an sameurveo<br />

sabWo (zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis 38-e<br />

muxlis pirveli punqtis `l~ qvepunqti)<br />

2. rac Seexeba moswavleTa TviTmmarTvelobis mocemuli nawi-<br />

lis, direqciisa da sameurveo sabWos qmedebebis Sefasebas:<br />

• zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis me-12<br />

muxlis pirveli punqtis Sesabamisad, moswavleebs hqon-<br />

daT ufleba, gaesaCivrebinaT direqtoris gadawyvetile-<br />

ba, magram maTi moTxovna iyo aramarTlzomieri, rameTu<br />

moswavleebs aqvT ufleba, gamoxaton sakuTari mosazrebe-<br />

bi SinaganawesSi Sesatani formulirebebis Sesaxeb; magram<br />

gadawyvetilebas, Tu rogori saxiT waradginos sameurveo<br />

sabWos winaSe Sinaganawesis proeqti, iRebs direqtori,<br />

xolo sameurveo sabWo uflebamosilia, daamtkicos Sina-<br />

ganawesi da sruli ufleba aqvs, ar gaiTvaliswinos moswav-<br />

leTa, Tundac didi nawilis, pozicia da survilebi. am<br />

SemTxvevaSi, saqme gvaqvs samarTlebrivi azrovnebis defi-<br />

citTan.<br />

• direqtoris mxridan moswavleTa survilis argaTva-<br />

liswineba veranairad ver CaiTvleba kanonis darRvevad,<br />

misi qmedebebi SeiZleba ar iyo popularuli, magram is<br />

moqmedebda marTlzomierad.<br />

• situaciidan Cans, rom skolaSi Seqmnilia sakmaod jansaRi<br />

atmosfero. moswavleebs aqvT ara marto ufleba, aramed<br />

saSualebac, warmarTon sainformacio kampania, Seagrovon<br />

xelmowerebi da izrunon sakuTari interesebis dasacavad.<br />

• Seqmnil viTarebaSi, miuxedavad imisa, rom moswavleTa<br />

aRniSnuli nawili aqtiurobda da ar eTanxmeboda discip-<br />

linuri saxdelis SemuSavebul formas, isini valdebul-<br />

ni iyvnen, damorCilebodnen procedurebis dacviT dam-<br />

tkicebul Sinaganawess. sakuTari interesebis dasacavad,<br />

moswavleebs SeuZliaT, kanonis farglebSi uzrunvelyon<br />

maTTvis misaRebi formulirebebis lobireba sameurveo<br />

sabWoSi da SinaganawesSi Sesabamisi cvlilebebis Setana,<br />

rac iqneba, rogorc marTlzomieri qmedeba, aseve samo-<br />

qalaqo cnobierebis gamovlenac. xolo im SemTxvevaSi,<br />

Tu disciplinuri saxdelis formulireba ewinaaRmdegeba<br />

samarTlebriv normebs, maT SeuZliaT gaasaCivron is.<br />

39


აქტივობა 16<br />

გაკვეთილის შეჯამება,<br />

შეფასება და მომდევნო<br />

გაკვეთილის დაგეგმვა<br />

gakveTilis dasasruls unda uzrunvelyoT gakveTilis<br />

Sejameba, amisaTvis SegiZliaT dasvaT Semdegi kiTxvebi:<br />

1. <strong>skolis</strong> demokratizaciisa da TviTmmarTvelobis maRali<br />

xarisxis uzrunvelyofisaTvis ramdenad mniSvnelovania<br />

sameurveo sabWos funqcionireba arsebuli struqturiTa da<br />

funqciebiT?<br />

2. Tqveni azriT, ratom arian warmodgenilni moswavleTa<br />

<strong>TviTmmarTvelobaSi</strong> cal-calke sabazo da saSualo safexuris<br />

moswavleebi?<br />

3. Tqveni azriT, ratomaa moswavleebis warmomadgeneli<br />

sameurveo sabWosa da disciplinur komitetSi?<br />

4. Tqveni azriT, ra roli akisria <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobas<br />

samoqalaqo sazogadoebis mSeneblobisa da qveyanaSi demokratiis<br />

ganviTarebis saqmeSi?<br />

5. Tqveni azriT, ramdenad mniSvnelovania moswavleebis<br />

aqtiuroba moswavleTa <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong>, da zogadad, <strong>skolis</strong><br />

cxovrebaSi?<br />

gakveTilis Sejamebis farglebSi moswavleebma unda gaixsenon,<br />

Tu ra gakeTda gakveTilis msvlelobisas.<br />

gakveTilis Sejamebis Semdeg moswavleebma unda Seafason<br />

gakveTili. bolos Tqven unda misceT davalebebi individualuri<br />

muSaobisaTvis.<br />

momdevno gakveTilisaTvis saSinao davaleba iqneba:<br />

1. Tema #3-is gacnoba (moswavlis adgili da SesaZleblobebi<br />

<strong>skolis</strong> sxvadasxva <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong>, konfliqtis mogvareba)<br />

– mTliani masalis gacnoba/Teoriuli nawilis damuSaveba;<br />

2. situaciuri magaliTebis 3.1, 3.2, 3.3, 3.4 da 3.5-is damuSaveba/Sesruleba<br />

– individualuri muSaoba;<br />

3. savarjiSoebis 3.1, 3.2, 3.3-is damuSaveba/Sesruleba – individualuri<br />

muSaoba;<br />

4. savarjiSo 1.4-ze muSaobis gagrZeleba – damoukideblad<br />

muSaoba jgufebSi.<br />

40 Tema 2. <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi


T e m a<br />

3


moswavlis adgili da<br />

monawileobis SesaZleblobebi<br />

<strong>skolis</strong> sxvadasxva<br />

<strong>TviTmmarTvelobaSi</strong>


T e m a<br />

3 moswavlis<br />

adgili da<br />

monawileobis SesaZleblobebi<br />

<strong>skolis</strong> sxvadasxva<br />

<strong>TviTmmarTvelobaSi</strong><br />

winamdebare gakveTilis Tema aris <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelo-<br />

baSi moswavlis adgilisa da SesaZleblobebis ganxilva da Ses-<br />

wavla. gakveTilis farglebSi ganvixilavT, samarTlebrivi<br />

normebis garda, ra ganapirobebs moswavleTa aqtiurobas sko-<br />

lis <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong> da <strong>monawileoba</strong>s <strong>skolis</strong> cxovrebaSi/<br />

marTvis procesebSi.<br />

gakveTilis srulfasovnad warmarTvis mizniT, umjobesia,<br />

Tu kidev erTxel, konkretulad gadaxedavT zogadi ganaTlebis<br />

Sesaxeb saqarTvelos kanonis muxlebs: 11, 13, 14, 15, 16, 17, 18,<br />

aseve, <strong>skolis</strong> wesdebis muxlebs: 23, 24, 25, 26.<br />

gTxovT, gaecaniT gakveTilis SesaZlo gegmas:<br />

მესამე გაკვეთილი<br />

gakveTilis mimdinareoba dro meTodologia<br />

wina gakveTilis mokle mimoxilva 2 wuTi kiTxva-pasuxi saerTo jgufSi<br />

Tema 3. moswavlis adgili da SesaZleblobebi <strong>skolis</strong> sxvadasxva <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong>,<br />

konfliqtis mogvareba – Teoriuli masalis ganxilva:<br />

3.1. <strong>monawileoba</strong> sameurveo sabWos muSaobaSi; 3.2. <strong>monawileoba</strong><br />

discip linuri komitetis muSaobaSi; 3.3. TviTmmarTvelobis procesSi<br />

monawileobis samarTlebrivi garantiebi.<br />

situaciuri magaliTebis ganxilva: 3.1, 3.2, 3.3, 3.4 da 3.5<br />

5 wuTi kiTxva-pasuxi saerTo jgufSi<br />

15 (5+2+<br />

2+2+2+2)<br />

wuTi<br />

muSaoba mcire jguf(eb)Si,<br />

prezentacia saerTo jgufSi<br />

davaleba 3.1-isa da 3.2-is ganxilva 5 wuTi diskusia saerTo jgufSi<br />

davaleba 3.3-is Sesruleba (<strong>TviTmmarTvelobaSi</strong> sakuTari SesaZleblobebis<br />

realizebis Sefaseba)<br />

15 wuTi<br />

muSaoba mcire jguf(eb)Si,<br />

prezentacia saerTo jgufSi<br />

gakveTilis Sejameba, Sefaseba da momdevno gakveTilis dagegmva 3 wuTi muSaoba saerTo jgufSi<br />

saSinao davaleba<br />

Tema #4-is gacnoba (TviTmmarTvelobis praqtikuli ganxorcieleba)<br />

mTliani masalis gacnoba/Teoriuli<br />

nawilis damuSaveba<br />

davaleba 4.1-isa da 4.2-is damuSaveba/Sesruleba individualuri muSaoba<br />

davaleba 1.4-ze muSaobis gagrZeleba<br />

damoukideblad muSaoba<br />

jgufebSi<br />

44 Tema 3. moswavlis adgili da monawileobis SesaZleblobebi <strong>skolis</strong> sxvadasxva <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong>


mimdinare gakveTilis uSualo Temaze muSaobis dawyebamde<br />

sasurvelia, moswavleebma tradiciulad gaixsenon wina gakve-<br />

Tilis msvleloba, Semdeg gaacnoT mimdinare gakveTilis miznebi<br />

da amocanebi, aseve gamokiTxoT saproeqto jgufebis<br />

wevrebs (savarjiSo 1.4) maTi muSaobis Sesaxeb.<br />

sagakveTilo Temis irgvliv Teoriuli nawilis ganxilva<br />

tradiciulad sasurvelia, daiwyoT sxvadasxva kiTxviT, magali-<br />

Tad:<br />

• rogor warmogidgeniaT, ra adgili da SesaZleblobebi aqvs<br />

moswavles sajaro <strong>skolis</strong> <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong>, marTvis procesSi?<br />

• ramdenad gaZlevT moqmedi kanonmdebloba saSualebas, Caer-<br />

ToT <strong>skolis</strong> cxovrebaSi da ramdenad mravalferovani SeiZleba<br />

iyos es aqtiuroba?<br />

• rogor fiqrobT, moswavleebs mxolod uflebebi unda hqondeT,<br />

Tu aseve pasuxismgeblobac, rogor aris es daregulirebuli<br />

samarTlebrivi kuTxiT?<br />

• rogor fiqrobT, moswavleebi ramdenad iyenebT <strong>skolis</strong><br />

TviT mmarTvelobaSi monawileobis SesaZleblobebs da Tu<br />

miiCnevT, rom naklebad, ganmarteT ratom?<br />

mniSvnelovania, rom gakveTilis Sedegad moswavleebs mkafi-<br />

od hqondeT gacnobierebuli, rom <strong>skolis</strong> marTvaSi da, Sesa-<br />

bamisad, <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong> maTi (uSualo an arCeuli warmo-<br />

madgenlis meSveobiT) <strong>monawileoba</strong> ori formiTaa SesaZlebeli:<br />

erTi mxriv, is atarebs `savaldebulo~ xasiaTs, ganpirobebuli<br />

da ganmtkicebulia moqmedi kanonmdeblobiT (zogadi ganaTle-<br />

bis Sesaxeb saqarTvelos kanonis me-11 muxli – <strong>monawileoba</strong><br />

<strong>skolis</strong> sameurveo sabWosa da disciplinuri komitetis muSao-<br />

baSi), xolo meore mxriv, maTi aqtivoba nebayoflobiTi xasia-<br />

Tisaa, saqmianobis Sinaarsi ar aris konkretulad gansazRvruli<br />

kanonmdeblobiT da arsebobs mxolod ufleba-movaleobebis<br />

zogadi CarCo (moswavleebs SeuZliaT Seqmnan an gawevriandnen<br />

sxvadasxva klubSi, Seqmnan da ganaxorcielon proeqtebi).<br />

sagakveTilo TemasTan dakavSirebuli diskusiisa Tu praqtikuli<br />

savarjiSoebis saSualebiT, moswavleebma srulyofilad<br />

unda Seiswavlon, rom <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis yvelaze<br />

mniSvnelovan rgolSi – sameurveo sabWoSi, maTi <strong>monawileoba</strong><br />

xorcieldeba saSualo safexuris moswavleTa TviTmmarTvelo-<br />

აქტივობა 17<br />

შესავალი / წინა<br />

გაკვეთილის მოკლე<br />

მიმოხილვა<br />

აქტივობა 18<br />

თეორიული მასალის<br />

განხილვა (მესამე თავი)<br />

45


<strong>skolis</strong><br />

Sinaganawesis<br />

damtkiceba/<br />

disciplinis<br />

marTva<br />

wliuri<br />

angariSis<br />

damtkiceba<br />

saskolo<br />

saswavlo gegmis/<br />

saxelmZRvaneloebis<br />

nusxis SeTanxmeba<br />

diagrama ¹3.1. moswavleTa <strong>monawileoba</strong> <strong>skolis</strong><br />

finansebisa<br />

da qonebis<br />

marTvaze<br />

kontroli<br />

<strong>TviTmmarTvelobaSi</strong><br />

moswavleebi/<br />

saSualo safexuris<br />

moswavleTa<br />

TviTmmarTvelobis<br />

Tavmjdomare<br />

saswavlo wlis<br />

damamTavrebeli<br />

gamocdis Catarebaze<br />

davalebis micema<br />

sameurveo<br />

sabWos arCevnebis<br />

biuletenebis<br />

aRricxva da<br />

Senaxva<br />

<strong>skolis</strong><br />

biujetis<br />

damtkiceba<br />

direqtoris<br />

arCeva/<br />

xelSekrulebis<br />

Sewyveta<br />

<strong>skolis</strong><br />

wesdebis proeqtis<br />

SeTanxmeba<br />

maswavleblisaTvis<br />

SromiTi<br />

xelSekrulebis<br />

Sewyvetis<br />

moTxovna<br />

bis Tavmjdomaris saSualebiT. amdenad, maT aqtiurobas moswav-<br />

leTa TviTmmarTvelobis arCevnebsa Tu Semdgom saqmianobaSi<br />

metad didi mniSvneloba aqvs. amave konteqstSi maT kargad unda<br />

gaiazron im sakiTxTa CamonaTvali, romlebzec sameurveo sab-<br />

WoSi monawileobiT SeuZliaT garkveuli zegavlenis moxdena.<br />

rac Seexeba gansaxilveli Temis meore nawils – moswavleTa<br />

aqtivoba sxvadasxva klubsa Tu saproeqto jgufSi – aq mniSvnelovania,<br />

rom gakveTilis Sedegad moswavleebma gaiazron<br />

sakuTari ufleba-movaleobebis CarCo da Sesabamisi samar-<br />

Tleb rivi normebi. SegaxsenebT, rom moswavleTa uflebebis<br />

SemzRudvel normebs moicavs zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqar-<br />

Tvelos kanonis muxli 8/punqtebi 2,3,4; muxli 11/punqti pirve-<br />

li da muxli 13/punqti pirveli). xolo rac Seexeba moswavleTa<br />

uflebebs: zogadi ganaTlebis miRebis ufleba; informaciis<br />

xelmisawvdomoba; azris gamoTqma gadawyvetilebis miRebisas;<br />

gamoxatvis Tavisufleba; Semowirulobebis mozidva; neit-<br />

raluroba da aradiskriminaciuloba; Sekrebis Tavisufleba;<br />

gaerTianebis Tavisufleba; piradi cxovrebis xelSeuxebloba;<br />

rwmenis Tavisufleba; umciresobebis uflebebi – isini daregu-<br />

lirebulia zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis<br />

Semdegi muxlebiT: 9, 10, 11, 13, 14, 15, 16, 17, xolo moswavleTa<br />

damatebiTi/specifikuri saWiroebebi gansazRvrulia sajaro<br />

<strong>skolis</strong> wesdebis 23-e da 24-e muxlebiT.<br />

aRniSnuli ufleba-movaleobebis ganxilvis procesSi mniS-<br />

vnelovania, rom moswavleebma gaaanalizon, Tu ra mdgoma reobaa<br />

sakuTar klasSi/skolaSi da ra SeiZleba gaakeTon situaciis<br />

46 Tema 3. moswavlis adgili da monawileobis SesaZleblobebi <strong>skolis</strong> sxvadasxva <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong>


gasaumjobeseblad, miTumetes, rom nebismieri mimarTulebiT<br />

problem(eb)is aRmoCena SeiZleba gaxdes momavalSi maTi saproeqto<br />

aqtivobis winapiroba.<br />

gakveTili warmatebulad SeiZleba CaiTvalos, Tu moswavleebi<br />

gamoitanen daskvnas, rom maTi da maTi Tanatolebis mi -<br />

marT zemoT CamoTvlili da/an kanonmdeblobiT gansazRvruli<br />

sxva uflebebis darRvevis SemTxvevaSi, SeuZliaT, izrunon<br />

Sela xuli uflebebis dasacavad kanonmdeblobis farglebSi,<br />

gamoi yenon sakuTari warmomadgenlis <strong>monawileoba</strong> sameurveo<br />

sabWoSi, Seqmnan Sesabamisi proeqtebi da uzrunvelyon advoka-<br />

tirebis kampania interesebis lobirebisaTvis.<br />

Teoriuli nawilis ganxilvis Semdeg muSaoba unda gagrZel-<br />

des praqtikuli savarjiSoebis Sesrulebis kuTxiT.<br />

mogexsenebaT, rom sagakveTilo Temis farglebSi moswav-<br />

leebs saSinao davalebis saxiT dasamuSaveblad/mosamzadeblad<br />

micemuli hqondaT situaciuri magaliTebi 3.1, 3.2, 3.3, 3.4 da<br />

3.5. amdenad, saklaso oTaxSi, ZiriTadad, dro unda daixarjos<br />

mcire jgufebSi saerTo poziciebis Camoyalibebasa da saerTo<br />

jgufSi maT gacnobaze. saerTo ganxilvisaTvis savarjiSoebis<br />

SerCeva klasis monawileobiT tradiciulad maswavleblis kom-<br />

petenciaa.<br />

სიტუაციური მაგალითი 3.1<br />

აქტივობა 19<br />

სიტუაციური<br />

მაგალითების განხილვა<br />

მ ო ს წ ა ვ ლ ე თ ა ი ნ ი ც ი ა ტ ი ვ ა ლ ი ტ ე რ ა ტ უ რ უ ლ ი ჟ უ რ ნ ა ლ ი ს<br />

გ ა მ ო ც ე მ ი ს შ ე ს ა ხ ე ბ<br />

Tbilisis x <strong>skolis</strong> me-3 safexuris moswavleTa jgufma gadaw-<br />

yvita gamoeca literaturuli Jurnali da Sesabamisi proeqtiT<br />

mimarTa <strong>skolis</strong> direqcias. proeqtis mixedviT, moswavleebi<br />

<strong>skolis</strong>agan iTxovdnen Jurnalis pirveli nomris gamocemis<br />

xarjebis dafinansebas, xolo momdevno gamocemebis xarjebs<br />

Jurnalis gayidvebidan amonagebi saxsrebiT dafaravdnen. maTi<br />

azriT, mTavari iyo Jurnalis kargad reklamireba da amisaTvis<br />

gansazRvruli hqondaT, misi prezentacia <strong>skolis</strong> gareT, pres-<br />

tiJul garemoSi moewyoT. amavdroulad, gegmavdnen Jurnalis<br />

pirveli nomris mniSvnelovani nawilis realizebas, rameTu maTi<br />

molodiniT, prezentaciaze stumrebis sakmarisi raodenoba<br />

47


mividoda. Jurnalis warmatebisa da misi momgebianobis Tval-<br />

sazrisiT, moswavleebs, TviTdafinansebis garda, ramdenime<br />

kerZo kompaniis finansuri daxmarebis imedi hqondaT (sityvieri<br />

dapirebis safuZvelze).<br />

კითხვები<br />

<strong>skolis</strong> direqciam moiwona moswavleTa iniciativa, magram<br />

miiCnia, rom proeqtis detalebi bolomde ar iyo gaTvlili<br />

da is garkveul riskebs Seicavda. kerZod, direqciam miiCnia,<br />

rom umjobesi iqneboda prezentaciis skolaSi Catareba, rac<br />

xarjebs Seamcirebda, xolo ramdenadac stumrebis udidesi<br />

nawili, moswavleebis gaTvliT, sakuTari <strong>skolis</strong> moswavleebi,<br />

mSoblebi da kursdamTavrebulebi unda yofiliyvnen, presti-<br />

Juli garemo maTTvis gadamwyveti ar unda yofiliyo.<br />

aseve, direqciam proeqtis sisusted miiCnia Jurnalis Sem-<br />

dgomi dafinansebis perspeqtiva potenciuri partniorebis<br />

mxridan, rameTu ar arsebobda Jurnalis nimuSi, maT Soris<br />

eleqtronuli versia mainc da ar arsebobda TanamSromlobis<br />

nebis gamomxatveli raime werilobiTi dokumenti (xelSekruleba,<br />

memorandumi, werili).<br />

miuxedavad imisa, rom direqcias proeqti ar miaCnda sicocxlisunarianad,<br />

mas surda, waexalisebina moswavleTa iniciativa<br />

da gamoxata mzadyofna Jurnalis pirveli nomris gamocemasTan<br />

dakavSirebuli xarjebis dasafinanseblad, rameTu wlis biujetSi<br />

arsebobda saxsrebi moswavleTa iniciativebis dasafinanseblad.<br />

saboloo jamSi, moswavleebma ar gaiTvaliswines direqciis<br />

SeniSvnebi da rekomendaciebi da prezentacia <strong>skolis</strong> gareT<br />

moawyves sakuTari saxsrebiT. Tumca direqciis mier dasaxelebuli<br />

riskebi realisturi aRmoCnda da prezentaciaze arc erTi<br />

potenciuri partniori ar movida, ris Sedegadac proeqtis<br />

avtorebi darwmundnen proeqtis pirobebis gadaxedvis aucileblobaSi<br />

da gadawyvites misi xelmeored dagegmva.<br />

1. rogor SeafasebT moswavlisa da direqciis qmedebebs?<br />

2. romel samarTlebriv normebs exmianeba mocemuli magaliTi?<br />

3. Tqveni azriT, rogor unda emoqmedaT moswavleebs?<br />

davaleba: moswavleebma unda upasuxon kiTxvebs da moiyvanon<br />

sakuTari poziciis gamamyarebeli argumentebi.<br />

48 Tema 3. moswavlis adgili da monawileobis SesaZleblobebi <strong>skolis</strong> sxvadasxva <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong>


komentarebi maswavleblisaTvis:<br />

1. mocemuli situaciuri magaliTi is SemTxvevaa, sadac<br />

samarTlebrivi urTierTobebis garda, mkafiod Cans partni-<br />

oruli urTierTobebis saWiroeba da aqtualuroba. <strong>skolis</strong><br />

cxovrebaSi aris uamravi sakiTxi, romelic ver gadawydeba<br />

mxolod samarTlebrivi midgomebiT da saWiroebs met profe-<br />

sionalizms, gamocdilebas, swori gadawyvetilebis miRebis<br />

unars.<br />

2. mocemul situaciaSi aSkarad Cans moswavleebsa da direq-<br />

cias Soris partnioruli urTierTobebis arseboba, moswavlee-<br />

bis mxridan aqtiuroba <strong>skolis</strong> cxovrebaSi. skolaSi Seqmnilia<br />

saTanado garemo moswavleebis uflebebis realizebisaTvis.<br />

3. savarjiSo exmianeba <strong>skolis</strong> struqturul erTeulebs<br />

So ris uflebamosilebebis gamijvnis samarTlebriv normebs,<br />

sameurveo sabWos mier damtkicebuli biujetis realizebis<br />

farglebSi administraciis kompetencias, cxovrebaSi gaataros<br />

<strong>skolis</strong> strategiuli da samoqmedo gegmebi.<br />

4. moswavleebis gegma, rom momavalSi Jurnalis xarjebis<br />

dafarvas uzrunvelyofdnen misi gayidvebis Sedegad amonagebi<br />

saxsrebidan, emyareba zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTve-<br />

los kanonis 51-e muxlis me-2 punqtis formulirebas: `...sajaro<br />

skolas ufleba aqvs, moizidos saqarTvelos kanonmdeblo-<br />

biT nebadarTuli sxva finansuri saxsrebi, maT Soris, miiRos<br />

Semosavali ekonomikuri saqmianobiT, Tu es saqmianoba ar aris<br />

saxifaTo janmrTelobisaTvis da ar axdens mavne zegavlenas<br />

moswavleTa fizikur da zneobriv ganviTarebaze. miRebuli sax-<br />

srebi, kanonmdeblobis Sesabamisad, xmardeba mxolod <strong>skolis</strong><br />

miznebisa da funqciebis ganxorcielebas~.<br />

5. moswavleebis qmedebebi, ra Tqma unda, ar scdeba kanonis<br />

moTxovnebs. maT hqondaT ufleba, ar gaeTvaliswinebinaT di -<br />

req ciis rCevebi. ra Tqma unda, maTTvis umjobesi iqneboda<br />

kvalificirebuli rCevebis gaTvaliswineba, magram swavlis<br />

procesi Secdomebis gareSe ar arsebobs. situaciidan Cans, rom<br />

moswavleebma Zalian sxartad aiTvises cxovrebiseuli gakveTi-<br />

li da miRebul gamocdilebaze swrafad moaxdines adekvaturi<br />

reagireba – maT gadaxedes sakuTar pozicias da gadawyvites<br />

proeqtSi Sesworebebis Setana.<br />

49


სიტუაციური მაგალითი 3.2<br />

თ ე ა ტ რ ა ლ უ რ ი ს ტ უ დ ი ი ს ჩ ა მ ო ყ ა ლ ი ბ ე ბ ა<br />

კითხვები<br />

x <strong>skolis</strong> ufrosklaselebis didi survili<br />

iyo, moewviaT reJisori da CamoeyalibebinaT<br />

Teatraluri studia, radgan<br />

moswavleTa garkveuli raodenoba SemoqmedebiTi<br />

niWiT iyo dajildoebuli da<br />

apirebdnen Teatralur universitetsa da<br />

samxatvro akademiaSi swavlis gagrZelebas.<br />

moswavleebi miiCnevdnen, rom Teatraluri<br />

studia Tavis wvlils Seitanda<br />

im codnis miRebasa da unar-Cvevebis gamomuSavebaSi,<br />

romelic gamoadgebodaT sa -<br />

sur vel saswavlebelSi swavlis gasag-<br />

rZeleblad. moswavleebi imedovnebdnen, rom Teatraluri war-<br />

modgenebis dadgmiT sxvadasxva dramaturgisa da mwerlis Semoq-<br />

medebis ukeT gacnobisa da sakuTari Tvalsawieris gafarToebis<br />

saSualeba miecemodaT.<br />

<strong>skolis</strong> biujetis simciris gamo, direqciam ver daakmayofila<br />

maTi Txovna, radgan scenis dekoraciebi, sasceno formebi da<br />

reJisoris anazRaureba did TanxebTan iyo dakavSirebuli. am<br />

fonze moswavleebma survili gamoTqves, skolaSi waremarTaT<br />

nebayoflobiTi Semowirulobebis mozidvis kampania, saWiro<br />

Tanxis miRebis mizniT. direqciam da sameurveo sabWom ganixila<br />

es sakiTxi, radgan, <strong>skolis</strong> Sinaganawesis Tanaxmad, akrZaluli<br />

iyo es qmedeba, amitom neba ar darTo, TviTon SeekribaT saWiro<br />

Tanxebi.<br />

1. rogor SeafasebT moswavleebis, direqciisa da sameurveo sabWos<br />

qmedebebs?<br />

2. romel samarTlebriv normebs exmianeba mocemuli magaliTi?<br />

3. Tqveni azriT, rogor unda emoqmedaT moswavleebs da Tqven ra<br />

gamosavals naxavdiT aRniSnul situaciaSi?<br />

davaleba: moswavleebma unda upasuxon kiTxvebs da moiyvanon<br />

sakuTari poziciis gamamyarebeli argumentebi.<br />

50 Tema 3. moswavlis adgili da monawileobis SesaZleblobebi <strong>skolis</strong> sxvadasxva <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong>


komentarebi maswavleblisaTvis:<br />

1. zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis me-14 mux-<br />

lis me-4 punqtis Sesabamisad `... moswavles, mSobels da maswav-<br />

lebels ufleba aqvT saqvelmoqmedo miznebisaTvis, dadgenili<br />

wesiT moizidon nebayoflobiTi Semowirulobebi. skola val-<br />

debulia, miiRos yvela gonivruli zoma, raTa Tavidan iqnes<br />

acilebuli finansuri saxsrebis an sxva sikeTis gamoZalva~.<br />

amdenad, Sinaganawesis formulireba Tanxebis mobilizebasTan<br />

dakavSirebiT, ewinaaRmdegeba moqmed kanonmdeblobas da masze<br />

dayrdnoba direqtorisa da sameurveo sabWos mier aramar-<br />

Tlzomieri qmedeba iyo.<br />

2. moqmedi kanonmdebloba mkafiod gansazRvravs <strong>skolis</strong><br />

mmar TvelobiT rgolebs Soris kompetenciebis ganawilebis<br />

sa kiTxs: <strong>skolis</strong> direqtori SeimuSavebs <strong>skolis</strong> biujetis<br />

proeqts da dasamtkiceblad warudgens sameurveo sabWos, xolo<br />

mis realizebas uzrunvelyofs direqtori. Tu direqtori<br />

Ta nax ma iqneboda, skolas aRniSnuli xarjebi gaeRo moswav-<br />

leTa iniciativis dasafinanseblad: 1) mas SeeZlo biujetSi<br />

cvlilebebis Setanis Sesaxeb iniciativiT miemarTa sameurveo<br />

sabWosaTvis; 2) zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis<br />

52-e muxlis me-2 punqtis Sesabamisad `... direqtori uflebamo-<br />

silia gadaudebeli aucileblobisas sameurveo sabWos Tanxmo-<br />

bis gareSe gadaanacvlos biujetis erTi muxlis saxsrebis ara<br />

umetes 10%-isa meore muxlSi. am cvlilebam ar unda gamoiwvios<br />

maswavlebelTa xelfasebis Semcireba~.<br />

3. mocemuli magaliTi exmianeba samarTlebriv normebs:<br />

gamoxatvis Tavisuflebis Sesaxeb (zogadi ganaTlebis Sesaxeb<br />

saqarTvelos kanonis muxli 14, punqti 1, 2), Semowirulobe-<br />

bis mozidvis Sesaxeb (zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos<br />

kanonis muxli 14, punqti 4), azris gamoTqma gadawyvetilebis<br />

miRebisas (zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis<br />

muxli 11, punqti 3).<br />

4. moswavleebs, pirvel rigSi, unda gaesaCivrebinaT maTTvis<br />

saxsrebis mobilizebis uflebis SezRudva da daesabuTebinaT,<br />

rom Sinaganawesi Seicavs aramarTlzomier formulirebas,<br />

xolo amis Semdeg ezrunaT sakuTari proeqtis ganxorcielebi-<br />

saTvis.<br />

51


სიტუაციური მაგალითი 3.3<br />

კ ლ ა ს ი ს რ ო ლ ი მ ო ს წ ა ვ ლ ე თ ა თ ვ ი თ მ მ ა რ თ ვ ე ლ ო ბ ი ს<br />

x <strong>skolis</strong> me-10 klasi gamoirCeoda megobrulobiT, maRali<br />

akademiuri moswrebiT, gansakuTrebuli aqtiurobiT <strong>skolis</strong><br />

cxovrebaSi. maTi iniciativiT, <strong>skolis</strong> <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong><br />

Rirseuli kandidatebis arCevisaTvis moewyo Sexvedrebi da<br />

saubrebi klasebTan TviTmmarTvelobis mniSvnelobisa da arsis<br />

gaazrebisaTvis. maTi damsaxureba iyo, rom x <strong>skolis</strong> moswavleTa<br />

TviTmmarTveloba gamoirCeoda mTel raionSi.<br />

me-10 klasi xSirad awyobda miznobriv eqskursiebs. eswrebodnen<br />

speqtaklebsa da SemoqmedebiT saRamoebs, romlis Semdegac<br />

klaselebi erTad ganixilavdnen speqtaklebs, erTmaneTs<br />

uziarebdnen TavianT STabeWdilebebs. isini SemoqmedebiTi<br />

saRamoebis mowyobis aqtiuri iniciatorebi iyvnen skolaSi.<br />

moswavleebi nebayoflobiT, TavianTi SesaZleblobebidan<br />

gamomdinare, iRebdnen pasuxismgeblobas, Tanaklaselebs daeZliaT<br />

swavlaSi arsebuli sxvadasxva problema. maTi iniciativiT,<br />

moswavleTa TviTmmarTveloba xSirad atarebda sportul<br />

Sejibrebebs, rac gantvirTvis kargi saSualeba iyo.<br />

me-10 klasis moswavleebi miiswrafvodnen, skolaSi yofiliyvnen<br />

gamorCeulebi, risTvisac SemuSavebuli hqondaT klasis<br />

Sinaganawesi.<br />

კითხვები<br />

წ ა რ მ ა ტ ე ბ ა შ ი<br />

1. SeafaseT me-10 klasis moswavleTa saqmianoba da ganmarteT,<br />

romel samarTlebriv normebs exmianeboda maTi saqmianoba?<br />

2. gaaanalizeT aRniSnuli situacia da axseniT, ra iyo maTi<br />

warmatebis mizezi?<br />

davaleba: moswavleebma unda upasuxon kiTxvebs da moiyvanon<br />

sakuTari poziciis gamamyarebeli argumentebi.<br />

komentarebi maswavleblisaTvis:<br />

1. me-10 klasis moswavleTa aqtiuri <strong>monawileoba</strong> problemebis<br />

gadawyvetaSi mianiSnebs maTSi samoqalaqo cnobiere bis<br />

52 Tema 3. moswavlis adgili da monawileobis SesaZleblobebi <strong>skolis</strong> sxvadasxva <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong>


maRal doneze. moswavleebs TviTmmarTvelobis muSaobaSi<br />

mo nawileobis ufleba ganpirobebulia zogadi ganaTlebis Se sa-<br />

xeb saqarTvelos kanonis 47-e muxlis pirveli punqtiT.<br />

2. klasis saqmianoba pirdapir Tu iribad exmianeba Semdeg<br />

samarTlebriv normebs: gaerTianebis Tavisuflebis (zogadi<br />

ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis muxli 8/punqti 1, mux-<br />

li 16/punqti 1, 2, 3), Sekrebis Tavisuflebis (zogadi ganaTlebis<br />

Sesaxeb saqarTvelos kanonis muxli 15/punqti 1, 2, 3), neitra-<br />

lurobisa da aradiskriminaciulobis (zogadi ganaTlebis Se sa-<br />

xeb saqarTvelos kanonis muxli 13/punqti 5,6), informaciis<br />

xelmisawvdomobisa (saqarTvelos kanoni zogadi ganaTle bis<br />

Sesaxeb, muxli 10/punqti 1, 2, 3; 11/2) da gamoxatvis Tavisuf-<br />

lebis Se saxeb (zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis<br />

muxli 14/punqti 1, 2).<br />

3. klasis warmatebis safuZveli iyo monawileobis maRali<br />

motivacia, samoqalaqo aqtiuroba, gunduroba, klasis inte-<br />

resebidan gamomdinare, sworad SemuSavebuli Sinaganawesi,<br />

mizandasaxuloba, moswavleTa TviTmmarTvelobis muSaobaSi<br />

aqtiuri <strong>monawileoba</strong>, funqciebis sworad gadanawileba, pa su-<br />

xismgebloba da is, rom klass isini moiazrebdnen, rogorc Tana-<br />

moazreTa gaerTianebas.<br />

სიტუაციური მაგალითი 3.4<br />

moswavlem mobiluriT gadaiRo klasSi Sesvenebis dros<br />

momxdari Zaladoba – uwyinari Widaobis dros dazianda ram-<br />

denime merxi. es masala moswavlem ganaTavsa popularul veb-<br />

gverdze, sadac miuTiTa <strong>skolis</strong> dasaxeleba. masala <strong>skolis</strong><br />

warmomadgenlebma naxes, rasac didi aRSfoTeba mohyva.<br />

aRniSnul faqtTan dakavSirebiT, moswavleTa TviTmmar-<br />

TvelobaSi araerTgvari damokidebuleba gaCnda. procesSi Car-<br />

Tuli pedagogebi moswavlis dasjas moiTxovdnen, rameTu, maTi<br />

azriT, moswavlem <strong>skolis</strong> avtoriteti Selaxa. igive pozicia<br />

gaiziares klasis mSoblebmac.<br />

გ ა მ ო ხ ა ტ ვ ი ს უ ფ ლ ე ბ ა<br />

<strong>skolis</strong> direqcia gaecno Seqmnil viTarebas da miiCnia, rom<br />

moswavlis mxridan raime aramarTlzomier qmedebas adgili<br />

ar hqonia, rasac ar daeTanxma maswavleblebis erTi jgufi da<br />

sa kiT xi Sesaswavlad sameurveo sabWos winaSe daayena.<br />

53


კითხვები<br />

1. rogor fiqrobT, moswavlis mxridan hqonda Tu ara adgili raime saxis dar-<br />

Rvevas?<br />

2. ras fiqrobT pedagogebis, mSoblebisa da direqciis poziciebsa da qmedebebze?<br />

3. ramdenad safuZvliani iyo sameurveo sabWos winaSe sakiTxis dayeneba?<br />

davaleba: moswavleebma unda upasuxon kiTxvebs da moiyvanon<br />

sakuTari poziciis gamamyarebeli argumentebi.<br />

komentarebi maswavleblisaTvis:<br />

1. moswavlis mxridan raime samarTlebrivi normis darRve-<br />

vas adgili ar hqonia, rameTu man gamoiyena zogadi ganaTlebis<br />

Se sa xeb saqarTvelos kanonis me-14 muxliT gansazRvruli gamo-<br />

xat vis ufleba.<br />

2. pedagogebma da mSoblebma sakiTxi ganixiles arasamar-<br />

Tlebriv WrilSi, riTac samarTlebrivi cnobierebis deficiti<br />

gamovlinda.<br />

სიტუაციური მაგალითი 3.5<br />

3. sameurveo sabWos winaSe maswavleblebis mxridan sakiT-<br />

xis dayeneba usafuZvlo iyo, rameTu savarjiSoSi ar Cans, rom<br />

direqciam aramarTlzomieri qmedebis raime faqti damala an<br />

darRvevis ignorireba moaxdina.<br />

დ ი რ ე ქ ტ ო რ ი ს რ ო ლ ი თ ვ ი თ მ მ ა რ თ ვ ე ლ ო ბ ი ს<br />

რ ე ა ლ ი ზ ე ბ ა შ ი<br />

q. Tbilisis erT-erT skolaSi, ramdenime kandidats Soris<br />

sameurveo sabWom direqtorad airCia pirovneba, romelsac<br />

ori wlis damTavrebuli hqonda prestiJuli universiteti,<br />

perspeqtiuli axalgazrda Canda da, amave dros, kandidatebs<br />

Soris <strong>skolis</strong> ganviTarebis saukeTeso gegma warmoadgina.<br />

axlad arCeuli direqtori gaecno pedagogebs da axali sas-<br />

wavlo wlidan xelSekrulebebi gaaforma maTTan. man yovel-<br />

gvari axsna-ganmartebisa da mizezis gareSe 6 Tvis Semdeg gaaTa-<br />

visufla moadgileebi da buRalteri. pedagogiurma sabWom axal<br />

saswavlo wels airCia axali Tavmjdomare, damswre pedagogebis<br />

xmebis erTi mesamediT. direqtorma pedagogiur sabWos warud-<br />

gina saswavlo gegma, <strong>skolis</strong> biujeti da <strong>skolis</strong> Sinaganawesi. is<br />

54 Tema 3. moswavlis adgili da monawileobis SesaZleblobebi <strong>skolis</strong> sxvadasxva <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong>


Tavisi gundiT Seudga muSaobas. direqtorma moswavleebs Soris<br />

didi pativiscema daimsaxura. moswavleebi, sxvadasxva sakiTxis<br />

mosagvareblad, xSirad mimarTavdnen mas. gansakuTrebiT xSirad<br />

iTxovdnen eqskursiebis dafinansebas da isic <strong>skolis</strong> biujetidan<br />

gamoyofili TanxiT akmayofilebda maT Txovnebs.<br />

direqtori gaweuli muSaobis Sesaxeb periodulad abarebda<br />

angariSs <strong>skolis</strong> pedagogiur da sameurveo sabWos gaweuli<br />

muSaobis, finansuri saqmianobisa da saswavlo procesis mimdinareobis<br />

Sesaxeb.<br />

garkveuli periodis Semdeg zemdgomma organoebma Seamowmes<br />

skola da, aRmoCenili darRvevebis gamo, direqtori gaaTavisuf<br />

les dakavebuli Tanamdebobidan.<br />

კითხვები<br />

1. mocemuli situaciidan gamomdinare, Tqveni azriT, hyavda Tu ara skolas kompe-<br />

tenturi sameurveo da pedagogiuri sabWoebi?<br />

2. mocemuli situaciidan gamomdinare, ra darRvevebis aRmoCena SeZlo skolaSi<br />

komisiam?<br />

3. Tqveni azriT, kanonieri iyo Tu ara direqtoris gaTavisufleba da ratom?<br />

davaleba: moswavleebma unda upasuxon kiTxvebs da moiyvanon<br />

sakuTari poziciis gamamyarebeli argumentebi.<br />

komentarebi maswavleblisaTvis:<br />

1. mocemuli situaciidan gamomdinare, skolas ar hyavda kompetenturi<br />

pedagogiuri da sameurveo sabWoebi.<br />

2. skolaSi komisias SeeZlo aRmoeCina Semdegi darRvevebi:<br />

a) direqtorad unda arCeuliyo, sul mcire, sami wlis samu-<br />

Sao gamocdilebis mqone piri (saqarTvelos kanoni zogadi ga -<br />

naT lebis Sesaxeb, muxli 41, punqti 2);<br />

b) pedagogiuri sabWos sxdoma uflebamosilia, Seud ges muSao-<br />

bas, Tu mas eswreba wevrTa naxevarze meti (zogadi ganaTlebis<br />

Sesaxeb saqarTvelos kanonis 45-e muxlis pirveli punqti), xolo<br />

gadawyvetileba miiReba damswre pedagogebis xmebis umravleso-<br />

biT, aranakleb saerTo xmebis erTi mesamedisa (zogadi ganaTle-<br />

bis Sesaxeb saqarTvelos kanonis 45-e muxlis me-5 punqti);<br />

g) direqtorma gaweuli muSaobisa da finansuri saqmianobis<br />

Sesaxeb angariSi yoveli wlis 10 dekembramde (da ara periodu-<br />

lad) unda Caabaros sameurveo sabWos da ara pedagogiur sab-<br />

55


აქტივობა 20<br />

იგავ-არაკები<br />

(სავარჯიშო 3.1, 3.2)<br />

Wos (saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 43,<br />

pirveli punqti, `T~ qvepunqti);<br />

d) Tu eqskursiebis da moswavleTa sxva moTxovnebis dafinanseba<br />

ar gamomdinareobda sameurveo sabWos mier damtkicebuli<br />

biujetidan, am SemTxvevaSi adgili hqonda Tanxebis aramiznobriv<br />

xarjvas;<br />

e) saskolo saswavlo gegmas ar SeimuSavebs direqtori, misi<br />

mona wileobiT aRniSnul dokuments SeimuSavebs pedagogiuri sab-<br />

Wo da sameurveo sabWosTan SeTanxmebiT amtkicebs mas (saqarTve-<br />

los kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 46, `a~ qvepunqti);<br />

v) <strong>skolis</strong> biujetsa da Sinaganawess amtkicebs sameurveo<br />

sabWo da ara pedagogiuri sabWo (saqarTvelos kanoni zogadi<br />

ganaTlebis Sesaxeb, muxli 43, pirveli punqti, `g~ qvepunqti).<br />

3. rac Seexeba direqtoris mier moadgileebisa da buRal-<br />

tris Tanamdebobebidan gaTavisuflebas, saqarTvelos Sromis<br />

ko deqsis 37-e muxlis pirveli punqtis „d“ qvepunqtis Sesa-<br />

bamisad, damsaqmeblis iniciativiT `xelSekrulebis moSlis~<br />

SemTxvevaSi, kanoni damsaqmebels ar avaldebulebs, gaake-<br />

Tos ax sna -ganmartebebi, Tu SinaganawesiT an/da SromiTi xel-<br />

SekrulebiT am konteqstSi mas sxva valdebulebebi ar gaaCnia,<br />

magram menejeruli TvalsazrisiT, TanamSromlebs Soris ndo-<br />

bis atmosferosa da SemoqmedebiTi garemos uzrunvelyofis<br />

mizniT, umjobesia, rom TanamSromlebma icodnen, Tu risTvis<br />

aTavisuf leben samsaxuridan. aqve davamatebT, kanonmdeblobis<br />

Sesabamisad, axali direqtori niSnavs moadgileebsa da buRal-<br />

ters da, Tu maTTan dadebuli hqonda xelSekruleba gamosacde-<br />

li vadiT, is aseve ar iyo valdebuli, gaekeTebina axsna-ganmarte-<br />

bebi.<br />

4. zemoTCamoTvlili argumentebidan gamomdinare, direq-<br />

toris gaTavisufleba kanonieri iyo.<br />

situaciuri magaliTebis ganxilvis Semdeg, winamdebare<br />

aqtivobis farglebSi, moswavleebma unda Seasrulon 2 savar-<br />

jiSo (3.1 – igav-araki `ramdeni adamiani iyo abanoSi~ da 3.2 –<br />

igav-araki `gabzaruli qoTani~). mogexsenebaT, maTi damuSaveba<br />

moswavleebs saSinao davalebis farglebSi daevalaT. amdenad,<br />

maTi ganxilva diskusiis formiT SegiZliaT uzrunvelyoT saer-<br />

To jgufis farglebSi da dasvaT TiToeuli igav-arakis bolos<br />

mocemuli kiTxvebi.<br />

56 Tema 3. moswavlis adgili da monawileobis SesaZleblobebi <strong>skolis</strong> sxvadasxva <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong>


d a v a l e b a 23.1<br />

waikiTxeT igav­araki da gaeciT pasuxebi SekiTxvebs:<br />

• rogori pirovneba miiCnia brZenma ezopem `adamianad~? daasabuTeT.<br />

• ra Tvisebebi unda hqondes `ezopeseul~ adamians?<br />

• raSi mdgomareobs `erTi kacis~ pasuxismgebloba?<br />

• rogor gadaWra problema kacma?<br />

• rogor xarT CarTulebi saskolo cxovrebaSi? daasabuTeT.<br />

• xom ar arian Tqven garSemo `yvelas~ msgavsi adamianebi? ra Sedegi moaqvs gul-<br />

grilobas?<br />

igav-araki `ramdeni adamiani iyo abanoSi~<br />

Rirseuli adamiani pasuxismgeblobiT ekideba sazogadoeb riv saqmes!<br />

qsenofma abanoSi wasvla gadawyvita da ezopes uTxra: wadi da naxe, abanoSi bevri<br />

xalxia Tu arao.<br />

dabrunda ezope da uTxra: mivedi da iq erTaderTi adamiani vnaxeo.<br />

qsenofs gauxarda, wavida abanoSi da ras xedavs?! iqauroba savsea xalxiT.<br />

dabrunda da ezopes usayvedura, – ratom momatyueo.<br />

– tyuili namdvilad ar miTqvams. abanos win qva egdo. vinc ki gamoiara, yvelam fexi<br />

wamohkra, yuradReba aravin miaqcia da gza ganagrZo. mxolod erTi kaci moiqca sxvagvarad:<br />

qvas fexi rom wamohkra, aiRo da gadaagdo. hoda, mec amitom vifiqre, aq xalxi<br />

bevria, magram adamiani mxolod es erTi kacia-meTqi.<br />

57


d a v a l e b a 23.2<br />

igav-araki `gabzaruli qoTani~<br />

yvelas aqvs ufleba, Tavisi SesaZleblobis gaTvaliswinebiT miiRos <strong>monawileoba</strong><br />

saerTo saqmeSi!<br />

indoeTSi erTi meTuluxCe cxovrobda. ori didi qoTani hqonda ketis boloze bawriT<br />

Camokidebuli. gaidebda kets mxarze, wyalze qoTnebs aavsebda da ukan brundeboda.<br />

erTi qoTani gabzaruli iyo, wyali ipareboda da meTuluxCes ad gilze naxevari qoTani<br />

wyalic ver mihqonda maSin, rodesac meore qoTani pirTamde iyo savse da patrons erT<br />

wveT wyalsac ar aklebda.<br />

TiTqmis ori weli gavida da meTuluxCes am xnis ganmavlobaSi mxolod qoTan-naxevari<br />

wyali mihqonda saxlSi. mTeli qoTani qedmaRlurad uyurebda gabzaruls, Tavi mohqonda<br />

masTan da ver gaego, ratom ar iSorebda Tavidan patroni aseT usargeblo nivTs. gabzaruli<br />

qoTani ki guliT wuxda, rom is samuSaos na wilsac ver asrulebda. bolos ver aitana<br />

mTeli qoTnis damamcirebeli mzera da wyarosTan rom mividnen, patrons mowiwebiT uTxra:<br />

– mrcxvenia Cemi naklisa da bodiSi unda mogixado.<br />

– risTvis, raze mebodiSebi? – gaukvirda meTuluxCes.<br />

– mTeli ori weli saxlamde naxevari mimaqvs im wylisa, rac wesiT unda mimqondes, –<br />

gulwrfeli sinanuli ismoda qoTnis CurCulSi. meTuluxCes Seecoda Zveli gabzaruli<br />

qoTani. saerTod, gulCvili iyo da mudam cdilobda, enugeSebina mwuxarebaSi myofi. man<br />

siyvaruliT gadausva xeli qoTans da uTxra:<br />

– axla Cven saxlSi davbrundebiT. miaqcie, geTayva, yurad Reba im ulamazes yvavilebs,<br />

gzis piras rom izrdebian.<br />

marTlac, aRmarTi rom aiares da gzaze gavidnen, gabzarulma qoTanma pirvelad<br />

SeamCnia saucxoo yvavilebi da cota xans tkbeboda maTi mSvenebiT, magram male isev<br />

imaze daiwyo fiqri, ra ubadruki iyo TviTon da kvlav cremlebi gadmoyara imis gamo,<br />

rom saxlamde wylis naxevari ver mihqonda.<br />

maSin meTuluxCem qoTans auxsna:<br />

Sen rom wuwuniT gulgawyalebuli ar iyo, SeamCnevdi, rom is saucxoo yvavilebi, ase rom<br />

alamazeben aqaurobas, gzis im napirze gaizardnen, saiTac Sen xar Camokidebuli ketze.<br />

rogor ggonia, ar vicodi, gabzaruli rom xar? magram Seni nakli CemTvis sasargeblod<br />

gamoviyene: davTese yvavilebi gzis im mxares, saiTac Sen xar Cems mxarze gadadebuli da<br />

yoveldRe, roca wyarodan vbrundebodi, swored Sen rwyavdi am yvavilebs. mTeli ori weli<br />

mudam maqvs lamazi Taiguli, rom sicocxle gavixaliso da Sen rom ara, saidan viqnebodi<br />

am silamazis mflobeli?! da amitomaa, rom mWirdebi swored iseTi, rogoric xar.<br />

waikiTxeT igav­araki da gaeciT pasuxebi SekiTxvebs:<br />

• ra aris igavis Segoneba?<br />

• gaixseneT situacia, rodesac Tqven an Tqvens axlobels raime niSnis mixedviT ar<br />

migiRiaT <strong>monawileoba</strong> raime RonisZiebaSi?<br />

• rogor imoqmeda `gariyvam~ Tqvenze an Tqvens axloblebze? daasabuTeT.<br />

•ras iwvevs adamianisadmi amgvari damokidebuleba?<br />

58 Tema 3. moswavlis adgili da monawileobis SesaZleblobebi <strong>skolis</strong> sxvadasxva <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong>


winamdebare savarjiSos mizania, moswavleebma Seafason, Tu<br />

ramdenad acnobiereben skolaSi, TviTmmarTvelobis fargleb-<br />

Si, sakuTar adgilsa da SesaZleblobebs.<br />

savarjiSo ganxorcieldeba 2 etapad, Semdeg 4 Temaze/<br />

sa kiTxze. es Temebia: 1) Sinaganawesi; 2) biujeti; 3) saskolo<br />

saswavlo gegma; 4) saskolo finansebi da/an qoneba.<br />

pirvel etapze, moswavleebma unda Seafason sakuTar sko-<br />

laSi arsebuli mdgomareoba im uflebebis gamoyenebis Sesaxeb,<br />

romelic kanonmdeblobiT aqvT miniWebuli <strong>skolis</strong> TviTmmar-<br />

Tvelobis procesebSi monawiloebisaTvis:<br />

1) Sinaganawesi – kiTxvebi: ramdenad icnobT sakuTari sko -<br />

lis Sinaganawess (aqvs Tu ara skolas is?), rogor afasebT<br />

moq med Sinaganawess, ramdenad asaxavs is Tqvens kanonier da<br />

samarTlian interesebs, ramdenad iyaviT moswavleebi Car-<br />

Tulebi Sinaganawesis samuSao versiis da/an masSi cvlilebe-<br />

bisa da/an damatebebis momzadebaSi, ganxilvasa Tu miRebaSi da<br />

Tu Tqven ar migiRiaT <strong>monawileoba</strong> am procesebSi (ar momxdara<br />

Tqveni uflebebis realizeba), gaeciT kiTxvas pasuxi – ratom?<br />

2) biujeti – kiTxvebi: ramdenad icnobT sakuTari <strong>skolis</strong><br />

biujets, rogor afasebT mimdinare wlis biujets, ramdenad<br />

gansxvavdeba is wina wlebis biujetisagan, ramdenad asaxavs is<br />

Tqvens kanonier da samarTlian interesebs, ramdenad iyaviT<br />

moswavleebi CarTuli biujetis samuSao versiis da/an masSi<br />

cvlilebebis momzadebaSi, ganxilvasa Tu miRebaSi da Tu Tqven<br />

ar migiRiaT <strong>monawileoba</strong> am procesebSi (ar momxdara Tqveni<br />

uflebebis realizeba) gaeciT kiTxvas pasuxi – ratom?<br />

3) saskolo saswavlo gegma – kiTxvebi: ramdenad icnobT sas-<br />

kolo saswavlo gegmas, ramdenad asaxavs is Tqvens kanonier<br />

da samarTlian interesebs, ramdenad iyaviT moswavleebi Car-<br />

Tulebi saskolo saswavlo gegmis momzadebis, ganxilvisa Tu<br />

miRebis procesebSi da Tu Tqven <strong>monawileoba</strong> ar migiRiaT am<br />

procesebSi (ar momxdara Tqveni uflebebis realizeba), gaeciT<br />

kiTxvas pasuxi – ratom?<br />

4) saskolo finansebi da/an qoneba – kiTxvebi: ramdenad<br />

icnobT <strong>skolis</strong> finansebisa da qonebis marTvis Sesaxeb anga-<br />

riSebs, rogor afasebT maT, ramdenad aris isini informaciuli<br />

da TqvenTvis gasagebi, ramdenad iyaviT moswavleebi CarTulebi<br />

aRniSnuli angariSebis ganxilvis procesSi da Tu ara (ar gangi-<br />

xorcielebiaT sakuTari uflebebis realizeba), gaeciT kiTxvas<br />

pasuxi – ratom?<br />

აქტივობა 21<br />

თვითმმართველობაში<br />

საკუთარი შესაძლებლობე-<br />

ბის რეალიზების შეფასება<br />

(დავალება 3.3)<br />

59


აქტივობა 22<br />

გაკვეთილის შეჯამება,<br />

შეფასება და მომდევნო<br />

გაკვეთილის დაგეგმვა<br />

savarjiSos Sesrulebis meore etapze mcire jgufebma unda<br />

moaxdinon sakuTari jgufis Sedegebis prezentacia.<br />

SeaxseneT moswavleebs, rom maT mier SemuSavebuli daskvnebi/<br />

prezentaciebi Seinaxon, radgan maTze muSaobas erT-erT mom-<br />

devno gakveTilze gaagrZeleben.<br />

gakveTilis bolos Tqven unda uzrunvelyoT moswavleebis<br />

mier gakveTilis Sejameba da Sefaseba, bolos Tqven unda misceT<br />

davalebebi individualuri muSaobisaTvis.<br />

momdevno gakveTilisaTvis saSinao davaleba iqneba:<br />

1. Tema #4-is gacnoba (TviTmmarTvelobis praqtikuli gan-<br />

xorcieleba) – mTliani masalis gacnoba/ Teoriuli nawilis<br />

damuSaveba;<br />

2. savarjiSo 4.1-isa da 4.2-is damuSaveba/Sesruleba – indi-<br />

vidualuri muSaoba;<br />

3. savarjiSo 1.4-ze muSaobis gagrZeleba – damoukideblad<br />

muSaoba jgufebSi.<br />

60 Tema 3. moswavlis adgili da monawileobis SesaZleblobebi <strong>skolis</strong> sxvadasxva <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong>


T e m a<br />

4<br />

oqtomberi


TviTmmarTvelobis praqtikuli<br />

ganxorcieleba


T e m a<br />

4<br />

აქტივობა 23<br />

შესავალი / წინა<br />

გაკვეთილის მოკლე<br />

მიმოხილვა<br />

64 Tema 4. TviTmmarTvelobis praqtikuli ganxorcieleba<br />

TviTmmarTvelobis<br />

praqtikuli ganxorcieleba<br />

mocemul gakveTilze Tqveni amocanaa moswavleebisaTvis<br />

TviTmmarTvelobis praqtikuli realizebis sakiTxebis gac-<br />

noba, rac gulisxmobs moswavlis mier pasuxismgeblobis aRe-<br />

bisa da problemis gadaWris unaris gamomuSavebas. mocemuli<br />

gakveTilis SemoTavazebuli gegma Semdegnairad gamoiyureba:<br />

მეოთხე გაკვეთილი<br />

gakveTilis mimdinareoba dro meTodologia<br />

wina gakveTilis mokle mimoxilva 2 wuTi kiTxva-pasuxi saerTo jgufSi<br />

Tema 4. TviTmmarTvelobis praqtikuli ganxorcieleba-Teoriuli<br />

masalis ganxilva:<br />

4.1. moswavleTa TviTmmarTvelobis praqtikuli saqmianobis diapazoni;<br />

4.2. saqmianobis dagegmva; 4.3. moswavleTa TviTmmarTvelobis<br />

struqtura; 4.4. moswavleTa TviTmmarTvelobis muSaobis regulacia;<br />

4.5. TviTmmar Tvelobis saqmianoba / advokatirebis kampania.<br />

davaleba 4.1-is Sesruleba (advokatirebis kampaniis dagegmva) 35 wuTi<br />

5 wuTi kiTxva-pasuxi saerTo jgufSi<br />

muSaoba mcire jguf(eb)Si,<br />

prezentaciebi saerTo jgufSi<br />

gakveTilis Sejameba, Sefaseba da momdevno gakveTilis dagegmva 3 wuTi muSaoba saerTo jgufSi<br />

saSinao davaleba<br />

Tema #5-is gacnoba<br />

mTliani masalis gacnoba/Teoriuli<br />

nawilis damuSaveba<br />

davaleba 4.2-ze muSaobis gagrZeleba individualuri muSaoba<br />

davaleba 1.4-ze muSaobis gagrZeleba<br />

damoukideblad muSaoba<br />

jgufebSi<br />

mimdinare gakveTilis uSualo Temaze muSaobis dawyebamde<br />

sasurvelia, moswavleebma tradiciulad gaixsenon wina gakve-<br />

Tilis msvleloba, Semdeg gaacnoT mimdinare gakveTilis<br />

miznebi da amocanebi, aseve gamokiTxoT saproeqto jgufebSi<br />

(savarjiSo 1.4) muSaobis Sesaxeb.


gakveTilze gansaxilveli Teoriuli sakiTxebis ganxilva<br />

SegiZliaT Semdegi kiTxvebiT daiwyoT:<br />

• migiRiaT Tu ara <strong>monawileoba</strong> moswavleTa TviTmmarTvelobis<br />

ganxorcielebis procesSi da Tu SegiZliaT ramdenime<br />

warmatebuli da warumatebeli SemTxvevis gaziareba?<br />

• rogor fiqrobT, ramdenad aqtualuria aseT procesebSi<br />

monawileobis miReba?<br />

• ra xelisSemSleli da xelSemwyobi faqtorebi SegiZliaT<br />

daasaxeloT moswavleTa TviTmmarTvelobis ganxorcielebis<br />

procesSi warmatebuli monawileobisaTvis?<br />

gakveTilis Sedegad moswavleebma kargad unda gaiTavison, rom<br />

<strong>skolis</strong> <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong> monawileobis sakiTxTa diapazoni<br />

SeuzRudavia da rom SeuZliaT izrunon maTTvis nebismieri aqtualuri<br />

sakiTxis/problemis mogvarebaze, eZebon Tanamoazreebi,<br />

Seqmnan klubebi, ganaxorcielon proeqtebi, moawyon aqciebi,<br />

se minarebi, gamofenebi da sxvadasxva RonisZieba. aRniSnuli SesaZ-<br />

leblobebis realizebisaTvis maT kargad unda aiTvison saqmia-<br />

nobebis dagegmvis teqnologiebi, risTvisac maT unda Seasrulon<br />

savarjiSo 4.1 advokatirebis kampaniis dagegmvis Temaze.<br />

gakveTilis warmatebis erT-erTi mTavari maCvenebeli iqneba,<br />

Tu moswavleebi sakuTari saqmianobebis dagegmvisa da maTi war-<br />

matebiT ganxorcielebis saSualebiT, praqtikuli unar-Cveve-<br />

bis gamomuSavebiT, SeiZenen sakuTari Tavis rwmenas da ufro<br />

aqtiurad CaerTvebian saskolo da sazogadoebriv cxovrebaSi,<br />

xels Seuwyoben <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis funqciebis rea-<br />

lizebas.<br />

aRniSnuli sakiTxebis ganxilvis procesSi sasurvelia, mos-<br />

wavleebs, saWiroebis mixedviT da SesaZleblobebidan gamomdi-<br />

nare, dausvaT Semdegi savaraudo kiTxvebi:<br />

• dausaxavT Tu ara rodisme raime saqmianobis gansaxorcieleb-<br />

lad miznebi, xom ar CamouyalibebiaT misia?<br />

• hqoniaT Tu ara mcdeloba, ganexorcielebinaT raime proeqti<br />

da rogor dasrulebula igi?<br />

• rogor esmiT, ra daniSnuleba aqvs dagegmili miznebis miR-<br />

wevisaTvis organizaciuli struqturisa da Sinaganawesis<br />

formirebas?<br />

• rogor esmiT, ras niSnavs terminebi: advokatireba, lobireba<br />

da Tu icnoben am mimarTulebiT ganxorcielebul saqmia no-<br />

bebs?<br />

აქტივობა 24<br />

თეორიული მასალის<br />

განხილვა (მესამე თავი)<br />

65


აქტივობა 25<br />

ადვოკატირების<br />

კამპანიის დაგეგმვა<br />

(დავალება 4.1)<br />

66 Tema 4. TviTmmarTvelobis praqtikuli ganxorcieleba<br />

<strong>skolis</strong> sxvadasxva <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong> moswavlis adgilisa<br />

da SesaZleblobebis Sesaxeb saxelmZRvanelos me-3 Tavis<br />

damuSavebisas moswavleebma Seasrules savarjiSo 3.3, romlis<br />

farglebSic, mcire jgufebSi muSaobis Sedegad, Seafases saku-<br />

Tar skolaSi arsebuli mdgomareoba im uflebebis gamoyenebis<br />

Sesaxeb, romelic exeba <strong>skolis</strong> biujetisa da Sinaganawesis<br />

damtkicebis, saskolo saswavlo gegmis SeTanxmebis, <strong>skolis</strong><br />

finansebisa da qonebis marTvaze angariSgebis procesSi moswavleTa<br />

(sul mcire, saSualo safexuris moswavleTa TviTmmar-<br />

Tvelobis Tavmjdomaris) <strong>monawileoba</strong>s.<br />

winamdebare savarjiSos farglebSi, moswavleebma unda<br />

moaxdinon erTgvari reagireba aRniSnul etapze gakeTebul<br />

daskvnebze, Camoayalibon momavlis xedva – ris Secvla miaCniaT<br />

saWirod da rogor:<br />

1) Sinaganawesi – ris Secvla an damateba surT <strong>skolis</strong> SinaganawesSi<br />

da rogor gegmaven maT realizebas?<br />

2) biujeti – ris Secvla, asaxva an damateba surT <strong>skolis</strong> mimdinare<br />

an momdevno wlis biujetSi da rogor gegmaven dasaxuli<br />

miznebis realizebas?<br />

3) saskolo saswavlo gegma – ris Secvla, asaxva an damateba<br />

surT saskolo saswavlo gegmaSi da rogor gegmaven dasaxuli<br />

miznebis realizebas?<br />

4) saskolo finansebi da/an qoneba – ra informaciis asaxva<br />

surT direqtoris mier momzadebul wliur saskolo angariSSi<br />

finansebis da/an qonebis marTvis kuTxiT, rogori undaT gaxdes<br />

aRniSnuli angariSebi da rogor gegmaven dasaxuli miznebis<br />

realizebas?<br />

davalebis Sesasruleblad moswavleebi unda gaanawiloT<br />

mcire jgufebSi. pirvel etapze maT unda Camoayalibon xedva,<br />

risi Secvlac surT, xolo momdevno etapze unda dagegmon,<br />

Tu rogor apireben SemuSavebuli alternativ(eb)is (xedvis/<br />

winadadebebis) lobirebas, cxovrebaSi realizebas, anu unda<br />

dagegmon advokatirebis kampania.<br />

konkretuli problemis mogvarebis saukeTeso gzis gansazRvrisaTvis<br />

moswavleebma unda gaiazron rac SeiZleba<br />

meti alternativa, anu bolomde unda Seavson `alternativaTa<br />

kalaTa~. moswavleebs unda urCioT, rom am samuSaos Sesruleba<br />

yvelaze efeqturia `gonebrivi ieriSis~ meTodis gamoyenebiT,<br />

romlis drosac jgufis nebismieri wevri gamoTqvams nebismier<br />

mosazrebas, winadadebas, alternativas auditoriis mxridan<br />

yovelgvari dadebiTi Tu uaryofiTi Sefasebis, emociis, komentarisa<br />

da replikis gareSe, romlebic jgufis erT-erTi wevris


mier fiqsirdeba TvalsaCino adgilas, xolo garkveuli drois<br />

gasvlis an ideebis amowurvis Semdeg jgufi axdens SemuSavebuli<br />

alternativebis Sefasebas da irCevs saukeTesos.<br />

alternativebis SefasebisaTvis moswavleebma unda gamoiyenon<br />

e.w. `SWOT~ analizis meTodi, rac `organizaciis~ Sida da<br />

gare garemos analizs moiazrebs. Sida garemos analizi gulisxmobs<br />

organizaciis farglebSi arsebuli faqtorebis analizs,<br />

romelTa klasificireba SeiZleba or kategoriad ganxorcieldes<br />

– organizaciis Zlieri da susti mxareebi. organizaciis<br />

gare garemo moicavs socialuri, ekonomikuri, politikuri,<br />

demografiuli, iuridiuli da saerTaSoriso faqto rebis<br />

analizs, romelTa klasificireba aseve or kategoriad xdeba<br />

– SesaZleblobebad da safrTxeebad.<br />

`SWOT~ analizis farglebSi arsebuli kiTxvebi<br />

Zlieri mxareebi<br />

• ra upiratesoba aqvs skolas?<br />

• ra mimarTulebiT saqmianobs skola warmatebulad?<br />

• ra wyaroebze miuwvdeba xeli?<br />

SesaZleblobebi<br />

• ra mimarTulebiT xedavs skola ganviTarebisa<br />

da warmatebis perspeqtivas?<br />

• ra mniSvnelovani socialur-ekonomikuri,<br />

politikuri, demografiuli da sxva cvlilebebi<br />

arsebobs an aris mosalodneli, ramac<br />

SeiZleba dadebiTi gavlena iqonios <strong>skolis</strong><br />

saqmianobaze?<br />

samuSao jgufSi konkretuli problemis mogvarebis xedvis/<br />

winadadebebis anu saukeTeso alternativis SemuSavebis Semdeg<br />

moswavleebma unda izrunon maT lobirebaze da unda dagegmon<br />

Sesabamisi advokatirebis kampania, romlis farglebSic unda<br />

gansazRvron kampaniis samizne auditoria, anu is pirovnebebi,<br />

romlebzec zegavlenis moxdenasac Seecdebian (magaliTad, am<br />

SemTxvevaSi aseTi pirebi SeiZleba iyvnen <strong>skolis</strong> direqciis da/<br />

an sameurveo sabWos wevrebi). moswavleebs unda axsovdeT, rom<br />

am pirebma mxari unda dauWiron maT iniciativas.<br />

amavdroulad, samizne auditoriaze zegavlenis moxdeni-<br />

saTvis moswavleebs dasWirdebaT erTgvari sazogadoebrivi<br />

mxardaWera, sazogadoebrivi azris formireba, risTvisac<br />

SesaZloa Seqmnan e.w. aliansebi im pirovnebebTan, interesTa<br />

susti mxareebi<br />

• ra unda gamoasworos skolam?<br />

• ra mimarTulebiT saqmianobs skola warumateblad?<br />

• ra sirTuleebi xvdeba skolas saqmianobis<br />

procesSi?<br />

safrTxeebi<br />

• ra winaaRmdegobebi xvdeba skolas?<br />

• icvleba Tu ara <strong>skolis</strong> momsaxurebasTan<br />

dakavSirebuli moTxovnebi? SeuZlia Tu<br />

ara <strong>skolis</strong> sust mxareebs mniSvnelovani<br />

safrTxis Seqmna misi saqmianobisaTvis?<br />

67


აქტივობა 26<br />

გაკვეთილის შეჯამება,<br />

შეფასება და მომდევნო<br />

გაკვეთილის დაგეგმვა<br />

68 Tema 4. TviTmmarTvelobis praqtikuli ganxorcieleba<br />

jgufebTan, romelTac eqnebaT neba, mxari dauWiron imave prob-<br />

lemis mogvarebas, romelzec moswavleebi imuSaveben.<br />

moswavleebma kampaniis Sesaxeb saTanado auditoriis efeq-<br />

turad informirebis mizniT, unda SeimuSaon Setyobineba/<br />

slogani, romlis saSualebiTac mkafiod gamoxataven, Tu risi<br />

miRweva surT, ratom surT amis miRweva, rogor sTavazoben amis<br />

miRwevas da ra qmedebisaken mouwodeben auditorias. slogani<br />

unda iyos mokle da naTeli, zusti da mZlavri, damajerebeli,<br />

advilad dasamaxsovrebeli da mizanmimarTuli. moswavleebma<br />

aseve, SeiZleba SeimuSaon kampaniis logo.<br />

jgufebma Setyobinebis Seqmnis Semdeg unda gansazRvron, Tu<br />

ra gzebiT miawvdian mas samizne auditorias, es iqneba preskonferencia,<br />

Sexvedrebi, Sekrebebi, <strong>skolis</strong> gazeTi, vebgverdi,<br />

<strong>skolis</strong> radio (aseTebis arsebobis SemTxvevaSi) Tu sxva.<br />

dagegmili kampaniis realizebisaTvis maT unda gansazRvron<br />

saWiro adamianuri/inteleqtualuri, materialuri, finansuri<br />

Tu sxva resursebi. yovelive amis Semdeg maT unda ganaxorcielon<br />

dagegmili kampania, xolo mis paralelurad uzrunvelyofili<br />

unda iqnas monacemebis mobilizeba da Sefaseba misi<br />

mimdinareobis Sesaxeb.<br />

gakveTilis dasasruls Tqven unda uzrunvelyoT moswavleebis<br />

mier gakveTilis Sejameba da Sefaseba, bolos Tqven unda<br />

misceT maT davalebebi individualuri muSaobisaTvis.<br />

momdevno gakveTilisaTvis saSinao davaleba iqneba:<br />

1. Tema #5-is gacnoba – mTliani masalis gacnoba/Teoriuli<br />

nawilis damuSaveba;<br />

2. savarjiSo 4.2-ze muSaobis gagrZeleba – individualuri<br />

muSaoba;<br />

3. savarjiSo 1.4-ze muSaobis gagrZeleba – damoukideblad<br />

muSaoba jgufebSi.


TviTmmarTvelobis<br />

praqtikuli ganxorcieleba<br />

(გაგრძელება)<br />

mimdinare gakveTilze Tqveni amocanaa TviTmmarTvelobis<br />

praqtikuli realizebis sakiTxebis Seswavlaze muSaobis<br />

gagrZeleba. Sesabamisad, gakveTilis gegma Semdegnairad gamoiyureba:<br />

მეხუთე გაკვეთილი<br />

gakveTilis mimdinareoba dro meTodologia<br />

wina gakveTilis mokle mimoxilva 2 wuTi kiTxva-pasuxi saerTo jgufSi<br />

Tema 4. TviTmmarTvelobis praqtikuli ganxorcieleba – Teoriuli<br />

masalis ganxilva (gagrZeleba):<br />

4.6. moswavleTa klubebi, komisiebi/proeqtebis Seqmna; 4.7. moswavleTa<br />

TviTmmarTvelobebis saqmianobis garemo.<br />

davaleba 4.2-is Sesruleba (moswavleTa klubebis formireba) 20 wuTi<br />

5 wuTi kiTxva-pasuxi saerTo jgufSi<br />

muSaoba mcire jgufebSi,<br />

prezentaciebi saerTo jgufSi<br />

davaleba 4.3 – proeqtebis prezentaciebi 15 wuTi muSaoba saerTo jgufSi<br />

gakveTilis Sejameba, Sefaseba da momdevno gakveTilis dagegmva 3 wuTi muSaoba saerTo jgufSi<br />

saSinao davaleba<br />

Tema #5-is gacnoba (rogor virCevT <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis organoebs)<br />

mTliani masalis gacnoba/Teoriuli<br />

nawilis damuSaveba<br />

situaciuri magaliTebis 5.1-isa da 5.2-is damuSaveba/Sesruleba muSaoba individualurad<br />

davaleba 5.1-is (sakanonmdeblo testi TviTmmarTvelobis arCevnebTan<br />

dakavSirebiT) Sesruleba<br />

davaleba 5.2. praqtikuli savarjiSo (simulacia) moswavleTa TviTmmarTvelobis<br />

arCevnebis Temaze – damuSaveba<br />

mimdinare gakveTilis uSualo Temaze muSaobis dawyebamde<br />

sasurvelia, moswavleebs misceT saSualeba, mokled gaixsenon<br />

wina gakveTilis msvleloba. amis Semdeg gaacnoT am gakveTilis<br />

mizani da amocanebi.<br />

muSaoba individualurad<br />

muSaoba idividualurad<br />

აქტივობა 27<br />

შესავალი / წინა<br />

გაკვეთილის მოკლე<br />

მიმოხილვა<br />

69


აქტივობა 28<br />

თეორიული მასალის<br />

განხილვა (მეოთხე თავი)<br />

აქტივობა 29<br />

მოსწავლეთა კლუბების<br />

ფორმირება<br />

(დავალება 4.2)<br />

70 Tema 4. TviTmmarTvelobis praqtikuli ganxorcieleba<br />

winamdebare Teoriuli masalis ganxilvis dawyebamde, SegiZliaT<br />

dasvaT Semdegi kiTxvebi:<br />

• ra iciT moswavleTa klubebisa da maTi saqmianobebis Sesaxeb?<br />

• SegiZliaT Tu ara daasaxeloT moswavleTa romelime warmatebuli<br />

klubi/gaerTianeba?<br />

• saproeqto jgufebSi muSaobis dros ra gaigeT axali da mniSvnelovani<br />

zogadad proeqtis Sesaxeb?<br />

• ramdenad mniSvnelovania proeqtebis Seqmna da Tu TvliT,<br />

rom mniSvnelovania, gaeciT kiTxvas pasuxi – ratom?<br />

• proeqtebze muSaobis dros xom ar gaCnda raime klubis Seqmnis<br />

survili?<br />

• rogor fiqrobT, ra faqtorebma SeiZleba ganapirobon moswavleTa<br />

klubis warmateba an warumatebloba?<br />

mocemuli savarjiSos farglebSi moswavleebma unda imuSaon<br />

moswavleTa klubebis formirebis sakiTxebze, kerZod, SeuZliaT<br />

klubis Seqmna romelime konkretuli saproeqto jgufis<br />

farglebSi. aseve SeuZliaT sxvadasxva saproeqto jgufebis<br />

gaerTianeba, an sulac maTi Seqmna individualuri interesebis<br />

gaerTianebiT.<br />

savarjiSos pirvel etapze moswavleebma unda SeZlon interesebis<br />

gamokveTa da gansazRvra imisa, Tu romeli klubis Seqmnas<br />

uxelmZRvaneleben an miiReben <strong>monawileoba</strong>s sxvaTa iniciativaSi.<br />

mcire jgufebSi ganawilebis Semdeg moswavleebma unda<br />

daiwyon klubis/organizaciis momavlis xedvis/koncefciisa<br />

da misiis formireba. konkretul jgufSi raime konkre tuli<br />

sakiTxis/problemis irgvliv maTi gaerTianebis motivi aris,<br />

Secvalon is suraTi/mdgomareoba, romelic ar akmayofilebT<br />

da miaCniaT, rom erToblivad, Zalebis/resursebis gaer-<br />

TianebiT amas ufro efeqturad Seasruleben. amdenad, moswav-<br />

leebis winaSe dgas gamowveva, jgufidan Camoayalibon gundi,<br />

romlis farglebSic wevrebs Soris funqciebi gadanawile-<br />

bulia, gavlilia damkvidrebis procesi da lideri gamokveTi-<br />

lia, arsebobs samuSaos SesrulebisaTvis mzaoba da efeqturad<br />

xdeba Sedegebis Sefaseba. xedvisa da misiis formirebiT, maT<br />

erTgvarad unda gaamarTlon organizaciis Seqmna/arseboba,<br />

risTvis arsebobs is da ra aris misi uSualo saqme.<br />

misiis gancxadeba pasuxobs Semdeg kiTxvas: risTvis arsebobs<br />

organizacia/klubi? ra SeiZleba gaakeTos man imisaTvis, rom<br />

xeli Seuwyos im idealuri samyaros Seqmnas, romelic momav-


lis xedvaSia aRwerili; rogor SeiZleba es gakeTdes – misiaSi<br />

mocemulia organizaciis Sexeduleba am sakiTxebze. is asaxavs<br />

organizaciis ZiriTad, grZelvadian miznebs, Rirebulebebsa da<br />

im ZiriTad midgomebs, romelTa gamoyenebiTac gegmavs samizne<br />

problem(eb)is gadaWras.<br />

xedvisa da misiis formirebis Semdeg, moswavleebi unda<br />

Camoyalibdnen, Tu ra proeqtebis ganxorcielebas gegmaven<br />

da ra gzebiT apireben amas. amis Semdeg, maT SeuZliaT Camoyalibdnen<br />

klubis Sinaganawesis struqturaze da mis ZiriTad<br />

postulatebze.<br />

savarjiSos dasrulebis bolos moswavleebma/jgufebma unda<br />

uzrunvelyon sakuTari klubis prezentacia klasis winaSe.<br />

მოსწავლეთა თვითმმართველობების<br />

საქმიანობის გარემო<br />

moswavleTa TviTmmarTvelobis praqtikuli realizebisaTvis<br />

saWiroa moswavleebs ganumartoT, rom <strong>skolis</strong>/organizaciis<br />

Sida faqtorebis garda mniSvnelovania, maqsimalurad<br />

iyos gamoyenebuli is SesaZleblobebi, romelic gare garemoSi<br />

arsebobs. am mizniT SegiZliaT gaacnoT ori internetportali:<br />

1) axalgazrdebis samoqalaqo monawileobis ganviTarebis vebportali<br />

– http://www.Initiatives.ge da 2) samoqalaqo ganaTlebis<br />

vebportali – http://www.civics.ge, romelTa saSualebiT isini<br />

miiReben uamrav saintereso da aqtualur informacias TviTmmarTvelobis<br />

praqtikaSi ganxorcielebisaTvis.<br />

71


აქტივობა 30<br />

პროექტების<br />

პრეზენტაციები<br />

(დავალება 4.3) monawileobis Temaze muSaobis dros moswavleebma Seqmnes<br />

saproeqto jgufebi da daiwyes zrunva konkretuli proeqtebis<br />

Sesaqmnelad. mocemuli savarjiSos farglebSi yovelma jgufma<br />

unda ganaxorcielos sakuTari proeqtis prezentacia. sasurvelia,<br />

moswavleebma erTmaneTs gauziaron proeqtis Seqmnis<br />

procesSi dagrovili gamocdileba, arsebobda Tu ara sirTuleebi<br />

da rogor daZlies isini, ra gamocdileba daagroves da<br />

ras urCevdnen sxvebs.<br />

აქტივობა 31<br />

გაკვეთილის შეჯამება,<br />

შეფასება და მომდევნო<br />

გაკვეთილის დაგეგმვა<br />

72 Tema 4. TviTmmarTvelobis praqtikuli ganxorcieleba<br />

gakveTilis dasasruls Tqven unda uzrunvelyoT moswavleebis<br />

mier gakveTilis Sejameba da Sefaseba, bolos unda misceT<br />

davalebebi individualuri muSaobisaTvis.<br />

momdevno gakveTilisaTvis saSinao davaleba iqneba:<br />

1. Tema #5-is gacnoba (rogor virCevT <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis<br />

organoebs) – mTliani masalis gacnoba/Teoriuli nawilis<br />

damuSaveba;<br />

2. situaciuri magaliTebis 5.1-isa da 5.2-is damuSaveba/Sesruleba<br />

– muSaoba individualurad;<br />

3. savarjiSo 5.1-is (sakanonmdeblo testi TviTmmarTvelobis<br />

arCevnebTan dakavSirebiT) Sesruleba – muSaoba individualurad;<br />

4. savarjiSo 5.2. praqtikuli savarjiSo (simulacia) moswavleTa<br />

TviTmmarTvelobis arCevnebis Temaze – damuSaveba/<br />

muSaoba idividualurad.


T e m a<br />

5


ogor virCevT <strong>skolis</strong><br />

TviTmmarTvelobis organoebs


T e m a<br />

5 rogor virCevT <strong>skolis</strong><br />

TviTmmarTvelobis organoebs<br />

მეექვსე გაკვეთილი<br />

76 Tema 5. rogor virCevT <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis organoebs<br />

winamdebare gakveTilze Tqveni amocanaa, moswavleebma Seis -<br />

wavlon TviTmmarTvelobis da, maT Soris, moswavleTa TviTmma-<br />

rTvelobis arCevnebTan dakavSirebuli sakiTxebi. saxelmZRvane-<br />

los am nawilSi Cveni mizania, ara marto <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelo-<br />

bis struqturebis arCevnebis maregulirebeli normebis Ses-<br />

wavla, aramed moswavleTa TviTmmarTvelobis arCevnebisaTvis<br />

praqtikuli unar-Cvevebis gamomuSavebaSi daxmarebac.<br />

gakveTilis SemoTavazebuli gegma Semdegnairad gamoiyureba:<br />

gakveTilis mimdinareoba dro meTodologia<br />

wina gakveTilis mokle mimoxilva 2 wuTi kiTxva-pasuxi saerTo jgufSi<br />

Tema 5. rogor virCevT <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis organoebs – Teoriuli<br />

masalis ganxilva:<br />

5.1. sameurveo sabWos wevrTa arCeva; 5.2. disciplinuri komitetis<br />

wevrTa arCeva; 5.3. pedagogiuri sabWos arCeva; 5.4. moswavleTa TviTmmarTvelobis<br />

arCeva; 5.5. instruqcia moswavleTa TviTmmarTvelobis<br />

arCevnebis orga nizebisaTvis skolaSi.<br />

5 wuTi kiTxva-pasuxi saerTo jgufSi<br />

situaciuri magaliTebis 5.1-isa da 5.2-is Sedegebis ganxilva 3 wuTi prezentaciebi saerTo jgufSi<br />

davaleba 5.1-is (sakanonmdeblo testi TviTmmarTvelobis arCevnebTan<br />

dakavSirebiT) Sedegebis ganxilva<br />

davaleba 5.2. praqtikuli savarjiSo (simulacia) moswavleTa TviTmmarTvelobis<br />

arCevnebis Temaze<br />

2 wuTi ganxilva saerTo jgufSi<br />

25 wuTi muSaoba jgufebSi, simulacia<br />

gakveTilis da, mTlianad, saswavlo kursis Sejameba da Sefaseba 8 wuTi muSaoba saerTo jgufSi<br />

gakveTilis srulfasovnad warmarTvis mizniT, umjobesia Tu<br />

kidev erTxel gadaxedavT zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos<br />

kanonis muxlebs: 39, 40, 45, 47; sajaro <strong>skolis</strong> wesdebis muxlebs:<br />

4, 8, 10, 13, 14 da debulebas saqarTvelos sajaro <strong>skolis</strong><br />

sameurveo sabWos wevris arCevis, maTTvis uflebamosilebis<br />

Sewyvetisa da registraciis wesis Sesaxeb (ganaTlebisa da mecnierebis<br />

ministris 2006 wlis 17 ianvris #N30 brZaneba).


mimdinare gakveTilis uSualo Temaze muSaobis dawyebamde<br />

sasurvelia, moswavleebs misceT saSualeba, mokled gaixsenon<br />

wina gakveTilis msvleloba. amis Semdeg gaacnoT am gakveTilis<br />

mizani da amocanebi.<br />

gakveTilze gansaxilveli Teoriuli sakiTxebis ganxilva<br />

SegiZliaT Semdegi kiTxvebiT daiwyoT:<br />

• <strong>skolis</strong> struqturis romeli subieqtebia arCeviTi?<br />

• rogor unda avirCioT TviTmmarTvelobis rgolebi?<br />

• romeli samarTlebrivi normebi aregulireben TviTmmarTvelobis<br />

arCevnebs?<br />

• migiRiaT Tu ara <strong>monawileoba</strong> TviTmmarTvelobis arCevnebSi?<br />

daakonkreteT, romeli subieqtis arCevnebSi monawileobdiT?<br />

• xom ar gaixsenebdiT raime mniSvnelovan movlenas, romelic<br />

TviTmmarTvelobis arCevnebs ukavSirdeba?<br />

mocemuli momentisaTvis, moswavleebTan erTad Tqven ukve<br />

gaecaniT sxvadasxva sakiTxs: saqarTvelos zogadi ganaTlebis<br />

sferoSi ganxorcielebuli da mimdinare demokratizaciisa da<br />

decentralizaciis procesis winapirobebs, am procesis mimdinareobis<br />

garkveul aspeqtebs, isaubreT TviTmmarTvelobebis<br />

struqturebze da maT funqciebze. mniSvnelovania, moswavleebma<br />

daimaxsovron, rom skolaSi demokratiuli marTvis sistemis<br />

damkvidrebisaTvis TviTmmarTvelobis organoebis arsebobisa<br />

da sxvadasxva interesTa jgufisaTvis (mSoblebi, pedagogebi,<br />

moswavleebi da sxva) Zalauflebis ganawilebis garda,<br />

gadamwyveti mniSvneloba aqvs iseTi procedurebis arsebobas,<br />

romlebic uzrunvelyofen moswavleebis, mSoblebis, maswavleblebis<br />

aqtiur CarTvas TviTmmarTvelobis ganxorcielebis<br />

procesSi, arCevanis Tavisuflebas, jansaRi konkurentuli<br />

garemos Seqmnas, piradi pasuxismgeblobis xarisxis zrdas,<br />

gamWvirvalobisa da angariSvaldebulebis moqnili sistemis<br />

damkvidrebas. amisaTvis mniSvnelovania, rom moswavleebma<br />

icodnen, Tu rogor unda airCion an/da rogor SeiZleba iyvnen<br />

arCeulni moswavleTa <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong>.<br />

აქტივობა 32<br />

შესავალი / წინა<br />

გაკვეთილის მოკლე<br />

მიმოხილვა<br />

აქტივობა 33<br />

თეორიული მასალის<br />

განხილვა (მეხუთე თავი)<br />

77


აქტივობა 34<br />

სიტუაციური<br />

მაგალითების განხილვა arCevnebis simulaciamde, Tqveni amocanaa, moswavleeb ma<br />

სიტუაციური მაგალითი 5.1<br />

srul yofilad Seiswavlon arCevnebTan dakavSirebuli samar-<br />

Tlebrivi normebi. am mizniT gansaxorcielebeli pirveli<br />

aqtivoba moicavs situaciuri magaliTebis 5.1-isa da, 5.2-is<br />

ganxilvas, romelTa damuSaveba/momzadeba moswavleebs saSinao<br />

davalebis saxiT hqondaT micemuli. maTi SesrulebisaTvis<br />

moswavleebi unda ganawildnen mcire jgufebSi, sadac muSaobis<br />

dasrulebis Semdeg unda moxdes Sedegebis ganxilva saerTo<br />

jgufSi.<br />

ს ა მ ე უ რ ვ ე ო ს ა ბ ჭ ო<br />

q. Telavis x sajaro skolaSi, romelSic 1500 moswavle swavlobs,<br />

daiwyo sameurveo sabWos wevrTa arCevnebisaTvis mzadeba.<br />

18 maiss gamoikra gancxadeba, direqtorma direqciis warmomadgenlebisagan<br />

daakompleqta komisia da wevrobis msurvel<br />

kandidatebs miecaT registraciis SesaZlebloba. wesdebis<br />

Ta naxmad, ganisazRvra arCevnebis TariRi – 20 ivnisi da gan-<br />

cxadebis wardgenis vada – arCevnebamde ara ugvianes 10 dRisa.<br />

78 Tema 5. rogor virCevT <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis organoebs<br />

klasebSi mSobelTa krebebze, romlebsac direqtori eswre-<br />

boda, Ria kenWisyriT airCies kandidatebi. aseve, moswavleTa<br />

TviTmmarTvelobam Caatara arCevnebi TavianTi kandidatis<br />

gamosavlenad. <strong>skolis</strong> koleqtivma saerTo krebaze sameurveo<br />

sabWos wevrobis kandidatebad airCa pedagogebi.<br />

arCeulma kandidatebma daTqmul vadebSi Seitanes gancxade-<br />

bebi, romlebsac Tan erTvoda maTze informacia: saxeli da gvari,<br />

dabadebis TariRi, romeli safexuris kandidati iyo, avtobi-<br />

ografia (CV), 2 fotosuraTi da piradobis mowmobis asli. zogi-<br />

erTma waradgina saarCevno programa, romelic gamoikra skolaSi.<br />

saarCevno komisiaSi TiToeulma kandidatma waradgina Tavisi<br />

interesebis damcveli damkvirveblis monacemebi.<br />

wevrobis kandidatebma da maTma mxardamWerebma daiwyes<br />

agitacia, magram <strong>skolis</strong> direqtori zogierT kandidats zRu-<br />

davda sxvadasxva motiviT, srulad gamoeyenebinaT <strong>skolis</strong><br />

farTi. Tavis mxriv ki sasurvel kandidatebs xels uwyobda<br />

amomrCevlebTan Sexvedrebsa da diskusiebis warmarTvaSi, rac<br />

xSirad aferxebda saswavlo process da iwvevda qaoss.<br />

arCevnebi Catarda daniSnul dRes pirdapiri, faruli,<br />

Tanaswori kenWisyriT. zogierTi kandidatis damkvirvebels<br />

saarCevno komisiam ar misca ufleba, moeTxova amomrCev-


lisTvis, eCvenebina saarCevno biuleteni, raTa darwmunebuliyo,<br />

rom mas mxolod erTi biuleteni eWira yuTSi Casagdebad.<br />

arCevnebis damTavrebis Semdeg komisiam xmebis daTvlisa<br />

da Sejamebis dros, sxvadasxva motiviT, SerCeviT misca damkvirveblebs<br />

daswrebis ufleba. oqmSi dafiqsirda, rom: I safexurze<br />

airCies 1 maswavlebeli da 1 mSobeli; II safexurze – 2<br />

maswavlebeli da 2 mSobeli, xolo III (saSualo) safexurze – 3<br />

maswavlebeli, 2 mSobeli, sameurveo sabWoSi moswavleTa mxridan<br />

Sevida saSualo safexuris moswavleTa TviTmmarTvelobis<br />

Tav mjdomared arCeuli moswavle, aseve sameurveo sabWoSi<br />

Se vida ganaTlebisa da mecnierebis saministrosa da adgilob-<br />

rivi TviTmmarTvelobis TiTo-TiTo warmomadgeneli.<br />

axlad arCeuli sameurveo sabWo maleve Seikriba da wevrebis<br />

1/3-is xmebiT sami wlis vadiT airCia disciplinuri komitetis<br />

wevrebi: 1 mSobeli, 1 pedagogi da 1 saSualo safexuris moswavle.<br />

garkveuli periodis Semdeg ganaTlebis saministroSi erT-<br />

maneTisgan damoukideblad Sevida mSoblebisa da pedagogebis<br />

saCivari Telavis x skolaSi sameurveo sabWos wevrTa arCevnebze<br />

darRvevebis Sesaxeb, sadac aseve dafiqsirebuli iyo direq-<br />

toris mxridan misTvis sasurveli kandidatebis arCevisaTvis<br />

xelSewyobis faqtebi.<br />

gamoiyo komisia saCivarSi dafiqsirebuli sakiTxebis Sesas-<br />

wavlad, romlis mier momzadebuli daskvnis safuZvelze gauq-<br />

mda aRniSnul skolaSi Catarebuli arCevnebis Sedegebi da dai-<br />

niSna xelaxali arCevnebi.<br />

კითხვები<br />

1. warmoidgineT, rom xarT komisiis wevri, aRmoCenil darRve vebs<br />

gausviT erTi xazi, xolo kanonier qmedebebs – ori.<br />

2. ra sanqciebs gamoiyenebT, garda arCevnebis Sedegebis gauqmebisa,<br />

darRvevebis aRmoCenisas.<br />

davaleba: moswavleebma unda upasuxon kiTxvebs da moiyvanon<br />

sakuTari poziciis gamamyarebeli argumentebi.<br />

komentarebi maswavleblisaTvis:<br />

I. winamdebare situaciuri magaliTis farglebSi SegviZlia<br />

gamovyoT Semdegi darRvevebi: direqtorma direqciis warmo-<br />

madgenlebisagan daakompleqta komisia; direqtori eswreboda<br />

79


სიტუაციური მაგალითი 5.2<br />

klasebSi mSobelTa kandidatebis arCevis mizniT organizebul<br />

krebebs; kandidatebi airCies Ria kenWisyriT; winasaarCevno<br />

agitacias xeli SeuSala; direqtorisTvis sasurvel kandi-<br />

dats xels uwyobdnen, rac iwvevda saswavlo procesis CaSlas;<br />

saarCevno komisiam ufleba ar misca arasasurveli kandidatis<br />

damkvirvebels, moeTxova, amomrCevlisTvis eCvenebina saar-<br />

Cevno biuleteni; saarCevno komisiam xmebis daTvlisa da Sejame-<br />

bis dros SerCeviT misca damkvirveblebs daswrebis ufleba;<br />

saSualo safexurze airCies sami maswavlebeli (kanoniT unda<br />

yofiliyo ori); disciplinuri komiteti arCeul iqna sami wlis<br />

vadiT (unda yofiliyo erTi wlis vadiT).<br />

80 Tema 5. rogor virCevT <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis organoebs<br />

kanonieri gaxldaT Semdegi qmedebebi: arCevnebisa da gan-<br />

cxadebis wardgenis vada; ganacxadis dadgenil vadebSi Setana<br />

da TandarTuli informaciis srulyofileba; TiToeuli kandi-<br />

datis mier Tavisi interesebis damcveli damkvirveblis wardge-<br />

na; arCevnebis Catareba daniSnul dRes pirdapiri, faruli,<br />

Ta naswori kenWisyriT; dawyebiT da sabazo safexurze wevrebis<br />

arCeva – ori maswavlebeli – ori mSobeli, moswavleTa warmo-<br />

madgenlis arCeva; ganaTlebisa da mecnierebis saministrosa da<br />

adgilobrivi mmarTvelobis warmomadgenlebis Careva sameur-<br />

veo sabWoSi; disciplinuri komitetis wevrebi: erTi mSobeli,<br />

erTi pedagogi da erTi saSualo safexuris moswavle.<br />

II. arCevnebis Sedegebis gauqmebis garda logikurad dadge-<br />

boda direqtoris Tanamdebobidan gadayenebis sakiTxi.<br />

მ ო ს წ ა ვ ლ ე თ ა თ ვ ი თ მ მ ა რ თ ვ ე ლ ო ბ ი ს ა რ ჩ ე ვ ა<br />

q. siRnaRis erT-erT skolaSi swavla 15 seqtembers daiwyo.<br />

swavlis dawyebidan erTi Tvis Semdeg VIII – IX klasis moswavleeb-<br />

ma gadawyvites, CaetarebinaT saskolo turniri mini-fexburTsa<br />

da kalaTburTSi, magram gairkva, rom skolaSi ar iyo arCeuli<br />

axali TviTmmarTveloba da wina wels arCeulma wevrebma uari<br />

Tqves saorganizacio samuSaoebis Catarebaze.<br />

imis gamo, rom turnirSi <strong>monawileoba</strong> TviTonac undodaT,<br />

aRniSnuli klasebis moswavleebma Camoayalibes sainiciativo<br />

jgufi, klasebSi Caatares krebebi arCevnebisaTvis kandidate-<br />

bis gamosavlenad. arCeulma kandidatebma registracia gaiares<br />

arCevnebis wina dRes, zogma klasis damrigebelTan, zogma ki –<br />

<strong>skolis</strong> direqtorTan.<br />

moswavleebi xalisiT CaerTvnen winasaarCevno kampaniaSi,


awyobdnen diskusiebs, kedelze akravdnen kandidatis programas,<br />

organizebas ukeTebdnen amomrCevel moswavleebTan<br />

Sexvedrebs. me-7– me-12 klasebidan dasaxelebuli kandidatebis<br />

arCevnebi Catarda noembris bolos da axlad arCeulma TviTmmarTvelobam<br />

ori kviris Semdeg airCia Tavmjdomare, wevrebis<br />

1/3-is xmebis kenWisyriT. sabazo da saSualo safexuris Tavmjdomareebi<br />

moemzadnen sameurveo sabWos muSaobaSi CarTvisa<br />

da moswavleTa interesebis dacvisaTvis.<br />

moswavleTa TviTmmarTvelobam turniri dekemberSi Caatara,<br />

magram masSi, miuxedavad adrindeli mondomebisa, yvela<br />

klass ar miuRia <strong>monawileoba</strong>, radgan isini dakavebulebi iyvnen<br />

saaxalwlo karnavalis mowyobiT.<br />

კითხვები<br />

1. Tqveni azriT, kanonieradaa Tu ara arCeuli <strong>skolis</strong> TviT mmarTveloba?<br />

cal-calke amoiwereT darRvevebi da swori qmedebebi.<br />

2. ra samarTlebriv uzustobebs/gadacdomebs hqonda adgili mocemul<br />

si tuaciaSi?<br />

3. ra samarTlebrivi gza arsebobda turniris operatiulad CatarebisaTvis?<br />

davaleba: moswavleebma unda upasuxon kiTxvebs da moiyvanon<br />

sakuTari poziciis gamamyarebeli argumentebi.<br />

komentarebi maswavleblisaTvis:<br />

1. <strong>skolis</strong> moswavleTa TviTmmarTveloba darRveviT iqna<br />

arCeuli.<br />

darRveva:<br />

kandidatebma registracia gaiares arCevnebis wina dRes;<br />

registracia gaiares direqtorTan maSin, rodesac arsebobs<br />

damrigebeli; droulad ar iqna (swavlis dawyebidan erTi Tvis<br />

vadaSi) arCeuli moswavleTa TviTmmarTveloba; moswavleTa<br />

axlad arCeuli TviTmmarTvelobis mier Tavmjdomare ori<br />

kviris Semdeg airCies, nacvlad Svidi dRis vadisa; TviTmmar-<br />

Tvelobis wevrebis 1/3 xmebis kenWisyriT airCies (unda aerCia<br />

siiTi Semadgenlobis umravlesobas); sameurveo sabWos muSaobaSi<br />

sabazo safexuris moswavleTa TviTmmarTvelobis Tavmjdo<br />

mare CaerTo.<br />

kanonieri qmedeba:<br />

registraciis gavla klasis damrigebelTan; sabazo da saSualo<br />

safexurze arCevnebisaTvis sainiciativo jgufis Seqmna;<br />

81


აქტივობა 35<br />

საკანონმდებლო ტესტი<br />

(დავალება 5.1)<br />

kandidatebis SesarCevad krebebis Catareba; agitaciis gaweva;<br />

sabazo safexuris moswavleTa TviTmmarTvelobis Tavmjdomaris<br />

CarTva sameurveo sabWos muSaobaSi.<br />

2. moswavleebs aRniSnuli RonisZiebebis organizebisaTvis<br />

ar moeTxovebaT moswavleTa TviTmmarTvelobis nebarTva an<br />

CarTva, maT SeeZloT miemarTaT TxovniT direqciisaTvis.<br />

winamdebare aqtivobis farglebSi gakveTilis msvlelobisas<br />

moswavleebma unda ganixilon sakanonmdeblo testis saxiT<br />

momzadebuli savarjiSo 5.1-is Sedegebi. ramdenadac maTi<br />

damuSaveba maT saSinao davalebis saxiT evalebodaT, procesi<br />

warimarTeba saerTo jgufSi.<br />

winamdebare savarjiSo emsaxureba sajaro skolaSi TviTmmarTvelobis<br />

organoebis arCevnebis maregulirebeli samar-<br />

Tlebrivi normebis Sesaxeb codnis gamyarebas.<br />

savarjiSo momzadebulia testuri formiT, sadac mocemulia<br />

2 tipis testuri davalebebi: 1) SesaZlo erTi swori pasuxiT<br />

(qvemoT mocemul savarjiSoebSi SemoTavazebuli variantebidan<br />

mxolod erTia swori versia, guldasmiT waikiTxeT savarjiSo<br />

da gamoicaniT swori pasuxi); 2) erTze meti swori pasuxiT (qvemoT<br />

mocemul pasuxebSi erTze meti swori pasuxia, gamoicaniT<br />

isini).<br />

1. sameurveo sabWos Tavmjdomared SeiZleba arCeuli iyos:<br />

a) mSobeli;<br />

b) maswavlebeli;<br />

g) moswavleTa TviTmmarTvelobis warmomadgeneli;<br />

d) saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros<br />

warmomadgeneli;<br />

e) adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgeneli.<br />

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 37,<br />

punqti 5.<br />

2. moswavleebi TavianT warmomadgenlebs <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong><br />

irCeven:<br />

a) akademiuri da disciplinuri maCveneblebis safuZvelze;<br />

b) Ria kenWisyriT;<br />

g) klasebis mixedviT, proporciuli warmomadgenlobis principis<br />

dacviT.<br />

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 47,<br />

punqti 3.<br />

82 Tema 5. rogor virCevT <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis organoebs


3. sabazo da saSualo safexuris moswavleTa TviTmmarTvelo­<br />

bis arCevnebi, romlis Catarebis TariRs niSnavs sameurveo sab­<br />

Wos Tavmjdomare, tardeba:<br />

a) saswavlo wlis dawyebidan ara ugvianes 1 Tvis vadaSi;<br />

b) saswavlo wlis dawyebamde ara ugvianes 1 Tvis vadaSi;<br />

g) saswavlo wlis dawyebidan ara ugvianes 1 kviris vadaSi.<br />

• sajaro <strong>skolis</strong> wesdeba muxli 10, punqti 3 (a).<br />

4. sabazo da saSualo safexurebis moswavleTa TviTmmar­<br />

TvelobebSi momdevno saswavlo wels sameurveo sabWos mier<br />

moswavleTa Sesabamisi TviTmmarTvelobis axali arCevnebis<br />

Catarebamde:<br />

a) TiToeuli paraleluri klasis moswavleebi irCeven TiTo<br />

warmomadgenels;<br />

b) TiToeuli klasis moswavleebi irCeven TiTo warmomadgenels;<br />

g) TiToeuli klasis moswavleebi irCeven sam-sam warmomadgenels.<br />

• sajaro <strong>skolis</strong> wesdeba muxli 10, punqti 3 (e).<br />

5. sabazo da saSualo safexuris moswavleTa TviTmmar Tvelo­<br />

bebis arCevnebSi:<br />

a) sabazo da saSualo safexuris yvela moswavle valdebulia,<br />

miiRos <strong>monawileoba</strong>;<br />

b) monawileobis miRebis valdebuleba aqvs Sesabamisi safexu-<br />

rebis mxolod maRali akademiuri moswrebis moswavles;<br />

g) monawileobis miRebis ufleba aqvs Sesabamisi safexurebis<br />

yvela moswavles.<br />

• sajaro <strong>skolis</strong> wesdeba muxli 10, punqti 3 (d).<br />

6. sabazo da saSualo safexurebis TiToeuli klasis moswav­<br />

le xmas aZlevs:<br />

a) erT kandidats;<br />

b) or kandidats;<br />

g) sam kandidats.<br />

• sajaro <strong>skolis</strong> wesdeba muxli 10, punqti 3 (e).<br />

7. skolebSi, sadac sabazo an saSualo safexurze, TiTo eulze,<br />

klasebis raodenoba ar aRemateba sams, TiToeuli klasis<br />

moswavle Sesabamisi safexuris <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong> asarCevad<br />

xmas aZlevs:<br />

a) 1 kandidats;<br />

b) 3 kandidats;<br />

g) 5 kandidats.<br />

• sajaro <strong>skolis</strong> wesdeba muxli 10, punqti 3 (v).<br />

83


8. arCevnebSi gamarjvebulad miiCneva:<br />

a) klasSi xmebis umetesi raodenobis mqone 1 kandidati;<br />

b) klasSi xmebis umetesi raodenobis mqone 3 kandidati;<br />

g) sabazo an saSualo safexurze xmebis umetesi raodenobis<br />

mqone 1 kandidati;<br />

d) sabazo an saSualo safexurze xmebis umetesi raodenobis<br />

mqone 3 kandidati.<br />

• sajaro <strong>skolis</strong> wesdeba muxli 10, punqti 3 (v).<br />

9. skolebSi, sadac sabazo an saSualo safexurze, TiToeulze,<br />

klasebis raodenoba ar aRemateba sams, arCevnebSi gamarjvebulad<br />

miiCneva:<br />

a) klasSi xmebis umetesi raodenobis mqone 1 kandidati;<br />

b) klasSi xmebis umetesi raodenobis mqone 3 kandidati;<br />

g) sabazo an saSualo safexurze xmebis umetesi raodenobis<br />

mqone 1 kandidati;<br />

d) sabazo an saSualo safexurze xmebis umetesi raodenobis<br />

mqone 3 kandidati.<br />

• sajaro <strong>skolis</strong> wesdeba muxli 10, punqti 3 (v).<br />

10. moswavleebi, romelTac surT, arCeulni iyvnen sabazo an<br />

saSualo safexuris <strong>TviTmmarTvelobaSi</strong>, registracias gadian:<br />

a) Sesabamisi klasis damrigebelTan, arCevnebis Catarebamde<br />

ara ugvianes 1 dRiT adre;<br />

b) Sesabamisi klasis damrigebelTan arCevnebis Catarebamde<br />

ara ugvianes 3 dRiT adre, damrigeblis ararsebobis SemTxvevaSi<br />

ki – <strong>skolis</strong> direqtorTan;<br />

g) Sesabamisi klasis damrigebelTan arCevnebis Catarebamde<br />

ara ugvianes 5 dRiT adre, damrigeblis ararsebobis SemTxvevaSi<br />

ki – <strong>skolis</strong> direqtorTan.<br />

• sajaro <strong>skolis</strong> wesdeba muxli 10, punqti 3 (z).<br />

11. kandidatis mxardasaWerad an sawinaaRmdegod winasaar­<br />

Cevno agitaciis gawevis ufleba aqvT:<br />

a) asarCev kandidatebs;<br />

b) asarCevi kandidatebis mxardamWer pirebs;<br />

g) saarCevno komisiis wevrebs;<br />

d) <strong>skolis</strong> direqcias;<br />

e) damkvirveblebs da damxmare personals.<br />

• sajaro <strong>skolis</strong> wesdeba muxli 10, punqti 3 (T).<br />

12. winasaarCevno kampania da agitacia SesaZlebelia ganxorcieldes:<br />

a) sxvadasxva RonisZiebis CatarebiT (krebebi da Sexvedrebi<br />

amomrCevlebTan, sajaro debatebi da diskusiebi);<br />

84 Tema 5. rogor virCevT <strong>skolis</strong> TviTmmarTvelobis organoebs


) beWduri saagitacio masalebis gamocema-gavrcelebiT;<br />

g) winasaarCevno mowodebebis, gancxadebebis, furclebisa da<br />

fotomasalis damzadebisa da gavrcelebis gziT;<br />

d) kanonmdeblobiT nebadarTuli nebismieri sxva saSualebiT.<br />

• sajaro <strong>skolis</strong> wesdeba muxli 10, punqti 3 (T).<br />

13. winasaarCevno kampaniam da agitaciam:<br />

a) SesaZloa xeli SeuSalos saswavlo process, Tu is winaswar<br />

aris SeTanxmebuli <strong>skolis</strong> direqtorTan;<br />

b) dauSvebelia gakveTilebze saarCevno kampaniisa da agitaciis<br />

Catareba;<br />

g) dauSvebelia nebismieri iseTi qmedeba, romelic xelyofs<br />

wesrigs skolaSi an zians ayenebs mis qonebas.<br />

• sajaro <strong>skolis</strong> wesdeba muxli 10, punqti 3 (T).<br />

14. TviTmmarTvelobis wevrebi, arCevnebis Sedegebis gamoqveynebidan,<br />

Sesabamisi safexuris TviTmmarTvelobis Tav mjdo­<br />

mares, romelic xelmZRvanelobs safexuris moswavleTa TviTm­<br />

marTvelobas:<br />

a) irCeven 5 dRis vadaSi, sakuTari Semadgenlobidan siiTi<br />

Semadgenlobis umravlesobiT;<br />

b) irCeven 7 dRis vadaSi, sakuTari Semadgenlobidan siiTi<br />

Semadgenlobis umravlesobiT;<br />

g) irCeven 9 dRis vadaSi, sakuTari Semadgenlobidan siiTi<br />

Semadgenlobis umravlesobiT.<br />

• sajaro <strong>skolis</strong> wesdeba muxli 10, punqti 4.<br />

winamdebare savarjiSos mizania, moswavleTa TviTmmarTvelo-<br />

bis arCevnebis modelirebis gziT moswavleebSi praqtikuli<br />

unar-Cvevebis gamomuSaveba.<br />

moswavleebma savarjiSo 3 etapad unda ganaxorcielon:<br />

1) mosamzadebeli samuSaoebi, 2) arCevnebis warmarTva, 3) simu-<br />

laciis Sejameba da Sefaseba.<br />

Tu ivaraudebT, rom sajaro skolebis did umravlesobaSi<br />

klasSi, saSualod, 25 moswavle iricxeba, savarjiSos speci-<br />

fikidan gamomdinare, saorientaciod klasis naxevari uSualod<br />

CarTuli iqneba arCevnebis momzadebis procesSi (saarCevno<br />

komisia, kandidati, mxardamWeri, damkvirvebeli) da `aqtiur~<br />

rols Seasrulebs, xolo meore naxevari iqneba amomrCevlis<br />

poziciaSi da `pasiur~ rols Seasrulebs. aqtiur rolSi myof<br />

moswavleTa raodenoba, anu ama Tu im rolis Sesasruleblad<br />

monawileTa raodenoba SeiZleba Seicvalos konkretul klasSi<br />

moswavleTa raodenobidan gamomdinare.<br />

აქტივობა 36<br />

პრაქტიკული სავარჯიშო/<br />

სიმულაცია (სავაჯიშო 5.2)<br />

85


86<br />

mosamzadebeli samuSaoebi:<br />

mosamzadebeli samuSaoebis ganxorcielebis etapze moswavleebi<br />

unda dayoT Semdeg samuSao jgufebad:<br />

1) saarCevno komisa;<br />

2) kandidatebi da mxardamWerebi;<br />

3) damkvirveblebi.<br />

saarCevno komisiis SeqmnisaTvis simulaciis farglebSi<br />

gTavazobT, mimarToT „moswavleTa TviTmmarTvelobis arCevnebis<br />

saxelmZRvanelo instruqciis“ farglebSi SemoTavazebul<br />

e.w. pirvel models, rodesac klasi irCevs komisiis 3 wevrs. aqve<br />

gvsurs, mogiwodoT, moswavleebs SeaxsenoT, rom aRniSnuli<br />

instruqcia mocemul etapze (winamdebare saxelmZRvanelos<br />

Seqmnis etapze) ar warmoadgens Sesasruleblad savaldebulo<br />

dokuments da misi gamoyenebis motivi aris demokratiuli procedurebis<br />

ukeT Seswavla.<br />

mosamzadebel etapze SesaZloa 3-ze metma moswavlem gamoxatos<br />

saarCevno komisiis muSaobaSi CarTvis survili, romelTagan<br />

zemoT SemoTavazebuli procedurebis gamoyenebiT unda<br />

SeirCes 3 monawile. saarCevno komisiis dakompleqtebis Semdeg<br />

unda uzrunvelyoT rolebis ganawileba da moswavleebis<br />

mier sxvadasxva mosamzadebeli samuSaos Sesruleba: kenWisyris<br />

oTaxis mowyoba, kandidatebis registracia, biuletenebis<br />

dabeW dva, Semajamebeli oqmis samuSao versiis momzadeba da<br />

sxva.<br />

samuSao jgufSi, sasurvelia, airCes 2 an 3 kandidati, xolo<br />

yovel kandidats hyavdes 2 an 3 mxardamWeri. kandidatebisa da<br />

mxardamWerebis raodenoba SeiZleba Seicvalos klasSi moswav-<br />

leTa raodenobis mixedviT.<br />

mosamzadebel etapze kandidatebma unda gaiaron regis-<br />

tracia da mxardamWerebTan erTad moamzadon/dagegmon wina-<br />

saarCevno kampania.<br />

arCevnebis damkvirvebeli SeiZleba iyos sazogadoebis war-<br />

momadgeneli, interesTa nebismieri jgufis warmomadgeneli.<br />

savarjiSos farglebSi damkvirveblis roli SeiZleba Seasrulos<br />

orma an samma moswavlem.<br />

mosamzadebel etapze damkvirveblebma unda gaiaron saTanado<br />

registracia da moemzadon sakuTari movaleobis SesrulebisaTvis<br />

(saCivrisaTvis standartuli formis SemuSaveba,<br />

arCevnebis Sefasebis kriteriumebis SemuSaveba, Sefasebis<br />

anketis Seqmna da sxva). maTi amocanaa arCevnebis dakvirveba<br />

– ramdenad samarTlianad da gamWvirvaled Catardeba is.<br />

arCevnebis organizeba:<br />

simulaciis meore etapze kandidatebi da maTi mxardamWerebi<br />

uzrunvelyofen saarCevno kampaniis warmoebas, romlis das-


ulebis Semdegac saarCevno komisia uzrunvelyofs kenWisyris<br />

Catarebas.<br />

damkvirveblebs ufleba aqvT, saarCevno komisiis wevrebs<br />

miuTiTon darRvevebze, daweron saCivrebi saarCevno proce-<br />

durebis darRvevis Sesaxeb da daaregistriron igi saarCevno<br />

JurnalSi, magram ufleba ar aqvT, Caerion arCevnebis procesSi<br />

da xeli SeuSalon saarCevno komisiis wevrebis saqmianobas.<br />

arCevnebis dasrulebis Semdeg moxdeba saarCevno yuTe bis<br />

gaxsna, xmebis daTvla, Sedegebis Sejameba, oqmis Sevseba da Sede-<br />

gebis gamoqveyneba.<br />

simulaciis am etapze adgili SeiZleba hqondes saCivre-<br />

bis miRebas, ganxilvas da gadawyvetilebis miRebas rogorc<br />

arCevnebis mimdinareobis procesSi, aseve misi dasrulebis Sem-<br />

deg, SedegebTan dakavSirebiT. aseTi SesaZleblobebis realize-<br />

ba simulaciis monawileTa fantaziaze da SemoqmedebiT niWze<br />

aris damokidebuli.<br />

simulaciis xarisxianad Sesrulebis mizniT sasurvelia,<br />

moswavleebma airCion realuri cxovrebisagan da maTTvis buneb-<br />

ri vad Cveuli poziciisagan mkveTrad gansxvavebuli roli. mTa-<br />

varia, savarjiSos Sesrulebisas moxdes yvela SesaZlo si tu aciis<br />

inscenireba, raTa moswavleebs mieceT meti daskvnis gakeTebis<br />

saSualeba.<br />

simulaciis Sejameba da Sefaseba:<br />

savarjiSos Sesrulebis am etapze umjobesia, rom ufro<br />

metad `pasiur~ rolSi myofi moswavleebi, e.w. amomrCevlebi<br />

CaerTon da detalurad gaaanalizon, rodis ra darRvevebs,<br />

gadacdomebs, Secdomebsa da warmatebebs hqonda adgili. sa sur-<br />

velia, rom arCevnebis simulacia ganxiluli iyos moqmedi<br />

samarTlebrivi normebis gaTvaliswinebiT da SemuSavdes kon-<br />

kretuli rekomendaciebi arCevnebis maregulirebeli normebis<br />

daxvewisaTvis.<br />

gakveTilis dasasruls Tqven unda uzrunvelyoT moswavlee-<br />

bis mier gakveTilis Sejameba da Sefaseba. amavdroulad, maT<br />

mokled unda Seafason mTliani saswavlo kursi.<br />

აქტივობა 37<br />

გაკვეთილისა და<br />

მთლიანად სასწავლო<br />

კურსის შეჯამება,<br />

შეფასება<br />

87


88<br />

advokatireba<br />

gaero<br />

ganviTarebis miznebi<br />

granti<br />

gundi<br />

disciplina<br />

disciplinuri gadacdoma<br />

disciplinuri saxdeli<br />

anbanuri leqsikoni<br />

ანბანური ლექსიკონი<br />

sazogadoebriv cxovrebaSi Semosuli SedarebiT axali<br />

kon cep ti, sazogadoebrivi interesebis dacvis meTodi,<br />

romlis ga moyeneba SesaZlebelia sazogadoebisaTvis<br />

sasar geblo cvli lebebis inicirebisaTvis. sazogadoebrivi<br />

interesebis dac va SeiZleba gulisxmobdes<br />

rogorc organizaciis mier SemuSavebuli politikis,<br />

poziciisa da programebis cvli lebas, ise – ideebis<br />

SemuSavebas am interesebis dasacavad, an maT SeTavazebas<br />

sazogadoebisaTvis. amas garda, sazoga doeb rivi<br />

interesebis dacva niSnavs sazogadoebis mxriv xmis<br />

amaRlebas, mniSvnelovani sakiTxebisaTvis Tvalyuris<br />

dev nebas da, Sesabamisad, gadawyvetilebe bis mimRebTagan<br />

maTi ga da Wris moTxovnas.<br />

gaerTianebuli erebis organizacia.<br />

zogjer moxseniebuli, rogorc „zogadi miznebi“,<br />

adgens Car Coebs, romlis farglebSic unda gan xorcieldes<br />

proeq ti. igi gviCvenebs proeqtis mimar-<br />

Tulebebs. seqtoris an qve seqtoris programis am<br />

grZelvadian miznebs ewode ba ganviTarebis miznebi.<br />

mravali specifikuri (an konkretu li) proeqtis mi zani<br />

uzrunvelyofs proeqtis ganviTarebis (zo gadi) miznebis<br />

miRwevas.<br />

is fuladi Tanxa, romelsac iZlevian donorebi garkveuli<br />

pro gramebis ganxorcielebisaTvis.<br />

igive jgufi, urTierTdakavSirebuli da gaerTianebu-<br />

li saerTo mizniT.<br />

(laT. Disciplina) – mtkiced dadgenili qcevis wesi, rom-<br />

lis dacvac savaldebuloa ama Tu im sazogadoebis<br />

(kla si, koleq tivi, skola, Temi, jgufi da sxva) yvela<br />

wevri sa Tvis. aqedan iwarmoeba sityvebi: disciplinuri,<br />

sadisciplino, udisciplino da a.S.<br />

zogadsaganmanaTleblo dawesebulebis SinaganawesiT<br />

gan sazR vruli wesebis darRveva.<br />

zogadsaganmanaTleblo dawesebulebis Sinaganawe-<br />

siT gan sazRvruli disciplinuri gadacdomisaTvis<br />

gaTvaliswi ne buli zemoqmedebis zoma.


decentralizacia<br />

diskriminacia<br />

donori<br />

erovnuli umciresoba<br />

Temi<br />

infrastruqtura<br />

interesTa konfliqti<br />

mmarTvelobis sistema, rodesac centraluri<br />

xelisufle bis zogierTi funqcia gadaecema adgilobrivi<br />

TviTmmar Tve lobis organoebs, zogadad, rodesac<br />

ierarqiaSi „zemo dan“ ufleba-movaleobebi gadaecemaT<br />

„qvemoT“.<br />

(laT. Discriminatio, gansxvaveba) – niSnavs adamianebis<br />

uTanas wo ro, arasamarTlian mopyrobas, gansakuTrebiT<br />

maSin, ro desac es mimarTulia raime niSniT gansxvavebuli<br />

adamia ne bis jgufis winaaRmdeg. kerZod, diskriminacia<br />

SeiZ leba iyos rasobrivi, eTnikuri, sqesobrivi, reli-<br />

giuri da a.S.<br />

yvela is organizacia Tu piri, romelic aris Tqveni saqmia<br />

nobis potenciuri damfinansebeli. es SesaZloa iyos<br />

ker Zo an saxelmwifo, adgilobrivi an saerTaSoriso fondi,<br />

saerTaSoriso saqvelmoqmedo organizacia, msxvili<br />

mwar moebeli kompania (korporacia), sxvadasxva saxelmwifo<br />

pro grama, kerZo piri da ase Semdeg. fondSi xSirad<br />

ram denime programa moqmedebs. calkeuli prog ramis<br />

xelmZRva nels koordinatori ewodeba.<br />

mocemul qveyanaSi mudmivad mcxovrebi mosaxleobis arado<br />

minirebuli nawili, romelic umravlesobisagan gansxvav<br />

deba eTnikuri, religiuri Tu lingvisturi maxa sia-<br />

TeblebiT da surs SeinarCunos sakuTari TviTmyo fa doba.<br />

ori an meti registrirebuli dasaxlebis gaerTianeba,<br />

romelsac aqvs adgilobrivi TviTmmarTvelobis erTiani<br />

organo da administraciuli centri.<br />

(laT. infra – qveda, qve; laT. structura – nageboba, ganla ge-<br />

ba) – urTierTdakavSirebuli momsaxure struqturebis<br />

kom pleqsi, romlebic garkveuli amocanis (problemis)<br />

ga da Wras uzrunvelyofs. termini tipurad miuTiTebs teq-<br />

nikur struqturebze, romlebic sazogadoebis funq cio-<br />

ni rebas uWers mxars, magaliTad, gzebi, wyalga yva ni lo ba,<br />

kanalizacia, eleqtrogadamcemi xazebi, sate le ko mu ni-<br />

kacio qselebi da sxva. aseve SeiZleba iyos satrans por to<br />

sa Sualebebi, skolebi, fabrikebi da a.S.<br />

SeiZleba ganimartos, rogorc situacia, rodesac pirs an<br />

korporacias ukavia iseTi mdgomareoba, romlis gamoyenebi<br />

Tac SesaZlebelia piradi an korporaciuli sargeblis<br />

mi Reba.<br />

89


90<br />

indikatorebi<br />

indoqtrinacia<br />

interesTa asimilacia<br />

internetZaladoba<br />

konkretuli miznebi<br />

konsensusi<br />

kontribucia<br />

kompromisi<br />

anbanuri leqsikoni<br />

aris realisturi, Sefasebadi warmatebis kriteriumi,<br />

ro melic proeqtis menejers saSualebas aZlevs, Seafa sos<br />

da monitoringi gauwios proeqtis miznebsa da Sede gebs.<br />

indikatorebi ayalibeben mkafio kriteriumebs monitorin<br />

gisa da SefasebisaTvis. logikuri matrica moicavs<br />

„obieq turad kontrolirebad indikatorebs“, romlebic<br />

ga moiyeneba proeqtSi CarTuli yvela mxaris mier<br />

proeqtis gan xorcielebis procesisa da Sedegebis efeqturi<br />

kontro li saTvis.<br />

politikuri ideis, doqtrinis, swavlebis mizandasaxuli<br />

gavrceleba sazogadoebaSi, an sazogadoebriv fenaSi garkveuli<br />

sazogadoebrivi cnobierebis Camosayalibeblad.<br />

erebis nebis sawinaaRmdegod urTierTSerwyma, SeerTeba,<br />

aTqvefa.<br />

internetZaladoba, rasac aseve uwodeben `kiber bu -<br />

lings~, eleqtronul Zaladobas, teqnologiebis gamoyenebiT<br />

Zaladobis ganxorcielebis formaa. moZalades<br />

SeuZlia msxverplze iZalados anonimurad mag., eleqtronuli<br />

fostiT (droebiTi eleqtronuli misamarTis<br />

gamoye nebiT), satelefono gzavniliT, socialuri qselebis<br />

meSveobiT da sxv. amgvari agresia SesaZlebelia<br />

SeumCne veli darCes mSoblebis, ufrosebis mxridan naklebi<br />

kontrolis gamo.<br />

migviTiTebs im miznebze, romlebic proeqtis farglebSi<br />

un da iqnes miRweuli. konkretuli (specifikuri) miznebi<br />

gviC venebs, Tu ra specifikuri Sedegi iqneba miRweuli<br />

proeq tis farglebSi misi warmatebuli ganxorcielebis<br />

Sem Txve vaSi. proeqts SeiZleba hqondes erTi an meti<br />

konkre tu li mizani. proeqtis konkretuli miznebi unda<br />

iyos spe cifi kuri, Sefasebadi, zusti, realisturi da<br />

droSi gan sazRvru li. konkretuli miznebi zogjer specifikur<br />

miz ne bad moixsenieba.<br />

Tanxmoba sabaziso sakiTxebsa da principebze, ramac SeiZleba<br />

dasaSvebi gaxados SeuTanxmebloba detalebsa da<br />

kon kretul sakiTxebze.<br />

Senatani.<br />

urTierTdaTmoba, sakuTari da sxvisi interesebis nawilob<br />

rivi dakmayofileba.


lobireba<br />

logo<br />

marginalizacia<br />

marginaluri jgufi<br />

maswavleblobis maZiebeli<br />

misiis gancxadeba<br />

nepotizmi<br />

organizaciis momavlis<br />

xedva<br />

interesTa garkveuli jgufisaTvis gaweuli Suamdgom-<br />

loba raime saqmianobaSi xelSewyobisaTvis.<br />

Setyobinebis gadmosacemad Seqmnili vizualuri<br />

gamosaxu leba (naxati, foto), modeli, simbolo.<br />

marginali – sazogadoebis nawili, romelic ar iziarebs<br />

sa zogadoebis mTavar Rirebulebebs da ar monawileobs<br />

sa zo gadoebriv cxovrebaSi.<br />

marginalobis cnebiT, Cveulebriv, aRiniSneba is individebi<br />

Tu jgufebi, romelTa faseulobebi da qcevis<br />

mo delebi zus tad da mkafiod ar Tavsdeba romelime<br />

kul turul sivr ceSi, aramed qmnis gardamaval safexurs<br />

am sivrceebs Sor is... socialuri jgufis gareT myofi,<br />

gaZevebuli.<br />

piri, romelmac dadgenili wesiT gaiara registracia<br />

maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis centrSi<br />

da muSaobs zogadsaganmanaTleblo dawesebulebaSi<br />

maswavleblis statusis mosapoveblad. zogadsaganma<br />

naT leblo dawesebulebaSi muSaobis periodSi<br />

maswavleblobis maZiebeli sargeblobs maswavleblisaTvis<br />

gaTvaliswinebuli TiTqmis yvela uflebiTa da<br />

SeRavaTiT. SezRudva exeba mxolod Sromis anazRaurebis<br />

odenobas da <strong>monawileoba</strong>s sajaro <strong>skolis</strong> sameurveo<br />

sabWos arCevnebSi.<br />

asaxavs organizaciis ZiriTad, grZelvadian mizans,<br />

Rire bule bebs da im ZiriTad midgomebs, romelTa<br />

ga moyenebiTac geg mavs samizne problem(eb)is gadaWras.<br />

Tanamdebobis pirTa mier TavianTi naTesavebis, axloblebis<br />

mfarveloba; „naTlimamoba“, „mamidaSviloba“.<br />

organizaciis mier danaxuli sasurveli momavlis sura-<br />

Ti. is, rac jerjerobiT ararealuria, magram ris warmodgenac<br />

SeuZliaT organizaciis wevrebs da ris miRwevac<br />

sa bolood surT. maT gaazrebuli aqvT, rom amgvari<br />

mdgoma reo ba TavisiT ar miiRweva.<br />

91


92<br />

programa<br />

proeqti<br />

proeqtis mizani<br />

proeqtis cikli<br />

proeqtis ciklis marTva<br />

anbanuri leqsikoni<br />

programis SemuSaveba xdeba grZelvadiani gegmis erTi an<br />

ramdenime komponentis ganxorcielebisaTvis dadgenili<br />

biujetisa da drois farglebSi. programa miznad isaxavs<br />

ganviTarebis miznebis Sesrulebas. programa mraval<br />

proeqts SeiZleba moicavdes; proeqtebis specifikuri<br />

miznebi xels uwyobs ganviTarebis miznebis miRwevas.<br />

proeqts, programisagan gansxvavebiT, ufro SezRuduli<br />

biu jeti da vadebi aqvs. is SeiZleba aRqmul iqnes, ro gorc<br />

gansazRvruli biujetisa da drois farglebSi specifikuri<br />

an konkretuli miznis miRwevisaTvis auci le beli,<br />

dageg mili RonisZiebebis erToblioba, romel Taganac<br />

yalibdeba programa.<br />

imis gaTvaliswinebiT, Tu ra konteqstSi ixmareba termini<br />

mi zani, igi miuTiTebs proeqtis zogad mimarTulebebs.<br />

am SemTxvevaSi, misi formulireba xdeba, rogorc zogadi<br />

ganacxadisa grZelvadiani xedvis Sesaxeb (ix. ganviTarebis<br />

miz nebi). aRniSnuli termini, aseve, SeiZleba aRniSnavdes<br />

uf ro specifikur moklevadian mizans an Sedegs, romelic<br />

proeqtis farglebSi unda iqnes miRweuli; am SemTxvevaSi,<br />

misi formulireba xdeba, rogorc detaluri, specifikuri<br />

da Sefasebadi ganacxadisa, romelic moicavs specifikur<br />

da Sefasebad kriteriumebs proeqtis warmatebis<br />

Sesafa seblad (ix. konkretuli miznebi).<br />

warmoadgens process, romelsac programis an proeqtis<br />

saw yisi idea gadis Sedegebis saboloo Sefasebamde. aR niSnuli<br />

procesis sxvadasxva etapi warmodgenilia, ro gorc<br />

cirkularuli nakadi procesis ganmeorebadi xa siaTis<br />

aqcentirebis mizniT. proeqtis ciklis idea mdgo mareobs<br />

imaSi, rom erTi programis an proeqtis Sede ge bi da<br />

ga mocdileba Semdegi programis an proeqtis ganxor ciele<br />

bis safuZvelia.<br />

proeqtis ganxorcielebis procesis sxvadasxva fazis mar-<br />

Tvis meTodebi, proeqtis Tavdapirveli ideidan dawyebuli<br />

saboloo Sedegebis angariSidan Sedegebis gamoyenebiT<br />

damTavrebuli. „marTva“ Seexeba proeqtis ganxorcielebis<br />

procesSi dagegmvasa da resursebis ganawilebas.


prozelitizmi<br />

resursebi<br />

samoqmedo gegma<br />

samuSao gegma<br />

slogani<br />

specialuri zogadsaganmanaTleblo<br />

programa<br />

miswrafeba Tavis sarwmunoebaze sxvebis moqcevisaken.<br />

pi rovnebis religiur rwmenaSi Carevis nebismieri, pirda<br />

piri Tu arapirdapiri mcdeloba, rac miznad isaxavs<br />

am rwmenis dakninebas nebismieri saxis cdunebis an<br />

mo raluri Tu materialuri daxmarebis dapirebis meSveobiT,<br />

cru saSualebebiT an Sesabamisi piris gamoucdelobis,<br />

ndobis sa Wiroebis, dabali inteleqtis an gulubryvilobis<br />

ga moyenebiT.<br />

aucilebelia RonisZiebebis gansaxorcieleblad. ma Ti<br />

aR wera, Cveulebriv, moicavs informacias Tanxe bis,<br />

perso na lis, aRWurvilobis, Senobebisa da infrastruq-<br />

turis Se saxeb.<br />

Cveulebriv, samoqmedo gegma moicavs grZelvadian samuSao<br />

geg mas seqtoris an qveseqtoris programis ganviTarebis<br />

miz nis misaRwevad. masSi CamoTvlilia ZiriTadi Ro nisZie -<br />

bebi, maTi ganxorcielebis Tanmimdevroba da mosalod neli<br />

Sedegebi garkveuli drois farglebSi miznis misaR we vad.<br />

zo gierTi saagento aRniSnul termins iyenebs proeqtis<br />

do kumentis samuSao gegmis aRsaniSnavad. termi nebi<br />

„saqmia no bis gegma“ an „ganxorcielebis gegma“ zogjer<br />

aRniSnuli ter minis sinonimebad moixsenieba.<br />

niSnavs SedarebiT detalur, Cveulebriv, moklevadian,<br />

gan xor cielebis gegmas. masSi warmodgenilia<br />

Tanmimdevru li RonisZiebebi, romelTa ganxorcielebac<br />

saWiroa gan sazRvruli drois farglebSi proeqtis erTi<br />

an ramdenime Sedegis misaRebad. zogierT samuSao gegmaSi<br />

miTiTebulia is mxareebi, romlebic pasuximgebelni arian<br />

RonisZiebebis ganxorcielebaze. samuSao gegmis Sedgenisas<br />

gamoiyeneba cxrilebi. proeqtis dokumenti, Cveulebriv,<br />

moicavs samuSao gegmas proeqtis ganxorcielebis<br />

periodisaTvis. proeqtis ganxorcielebis etapze samuSao<br />

gegmebis Semu Sa veba xdeba regularulad proeqtis<br />

RonisZiebebis ufro mokle periodebis dagegmvisa da<br />

monitoringisaTvis.<br />

Setyobineba kampaniis Temis gadmosacemad.<br />

gansakuTrebuli, sagangebo daniSnulebis mqone programa.<br />

93


94<br />

strategia<br />

RonisZieba<br />

Sedegebi<br />

jgufi<br />

OBESSU<br />

UNICEF<br />

anbanuri leqsikoni<br />

warmoadgens miznis an miznebis miRwevis gzas. proeqtis<br />

gan saz Rvris etapze xdeba alternatiuli strategiebis<br />

Se fa seba mTeli rigi kriteriumebis meSveobiT, rogoricaa,<br />

maga liTad, ganviTarebis mosalodneli gavlena, si co cxlis -<br />

unarianoba, ganxorcielebadoba (teqnikuri, mmar Tve lo biTi,<br />

finansuri TvalsazrisiT), survili (poli tika, dainterese-<br />

buli mxareebi), riskebi da sxva proeqtis Se fa sebis speci-<br />

fikuri kriteriumebi (mag., si Raribis Semci reba).<br />

RonisZieba warmoadgens aqtivobas an mcire amocanas,<br />

ro me lic unda ganxorcieldes proeqtis TanamSromlebis<br />

mier proeqtis Sedegebis misaRebad. TiToeuli Sedegis<br />

misaRebad, Cveulebriv, aucilebelia mTeli rigi Ronis-<br />

Zie bebis ganxorcieleba. RonisZiebebi met-naklebad<br />

de talurad aris aRwerili proeqtis dokumentsa da samu-<br />

Sao gegmaSi.<br />

RonisZiebebis arsebiTi, specifikuri da pirdapiri produq<br />

ti. RonisZiebebis ganxorcielebas Sesabamis konteqstSi<br />

Tan sdevs mosalodneli Sedegebis miReba. mravali<br />

Sedegi xels uwyobs konkretuli miznebis ganxorcielebas.<br />

„Se de gi“ asocirdeba raodenobasTan. xandaxan gamoiyeneba<br />

sxva terminebic, romlebic xarisxobriv da raodenobriv<br />

ganzo mi lebebs aRniSnavs. ix. „resursebi“.<br />

adamianTa erToblioba, gaerTianebuli situaciuri garemoebebiT.<br />

evropis skolebis studentTa gaerTianebis saorganizacio<br />

biuro.<br />

gaeros bavSvTa fondi.


gamoyenebuli literatura da fotoebi<br />

1. akademikos ilia vekuas saxelobis fizika-maTematikis 42-e sajaro skola, gv. 19<br />

2. brZaneba #448 – zogadsaganmanaTleblo dawesebulebebis sajaro samarTlis iuridiul<br />

pirebad dafuZnebisa da sajaro <strong>skolis</strong> wesdebis damtkicebis Sesaxeb<br />

3. ganaTlebis sistemis decentralizaciisa da marTvis sistemis ganviTarebis proeqti –<br />

kvlevis saerTo angariSi, fondi `Ria sazogadoeba-saqarTvelo~, 2000<br />

4. ganaTlebis politikis, dagegmvisa da marTvis saerTaSoriso instituti, proeqti `devnil-<br />

Ta integracia ganaTlebis gziT~, treningis masalebi, 2008<br />

5. ganmartebiTi leqsikoni ganaTlebis specialistebisaTvis, erovnuli saswavlo gegmebisa<br />

da Sefasebis centri (I, II nawili), 2007<br />

6. gvaramaZe nino, miwiSvili nino, TanamSromloba sazogadoebrivi sargeblisaTvis, Tbilisi,<br />

2011<br />

7. gogliCiZe aluda, kobaxiZe magda, lacabiZe giorgi, damxmare saxelmZRvanelo <strong>skolis</strong><br />

direqtorebisaTvis, maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis erovnuli centri, Tbilisi,<br />

2010<br />

8. danida, logikuri midgoma: monawileobiTi ganviTarebis moqnili xerxebi, kopenhageni:<br />

sagareo saqmeTa saministro (1996 wlis Tebervali)<br />

9. debuleba saqarTvelos sajaro <strong>skolis</strong> sameurveo sabWos wevris arCevis, maTTvis uflebamosilebis<br />

Sewyvetisa da registraciis wesis Sesaxeb (ganaTlebisa da mecnierebis ministris<br />

2006 wlis 17 ianvris #30 brZaneba)<br />

10. erovnuli saswavlo gegma, erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centri, 2010-2011<br />

11. erqomaiSvili vaxtang, `ra aris samoqalaqo sazogadoeba?~ saerTaSoriso sazogadoeba<br />

samarTliani arCevnebi, samoqalaqo ganaTlebis biblioTeka, Tbilisi, 1997<br />

12. zogadi ganaTlebis erovnuli miznebi, 2005<br />

13. `kompasito~ – saxelmZRvanelo adamianis uflebaTa ganaTlebis sferoSi bavSvebisTvis;<br />

qarTuli Targmani © 2009 adamianis uflebaTa saganmanaTleblo centri /evropis sabWos<br />

sainformacio biuro saqarTveloSi; inglisurenovani publikacia © evropis sabWo, 2007,<br />

meore gamocema, 2009<br />

14. magneni andre, ganaTlebis proeqtebi: Sefaseba, dafinanseba da marTva, parizi: iunesko<br />

ganaTlebis dagegmvis saerTaSoriso instituti, 1991<br />

15. maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis erovnuli centri, <strong>skolis</strong> direqtoris standarti,<br />

2010<br />

16. saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, 1999<br />

17. saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, 2004<br />

18. <strong>skolis</strong> marTvis saxelmZRvanelo, Tavisuflebis instituti, Tbilisi, 2007<br />

19. saqarTvelos Sromis kodeqsi, 2006<br />

20. `ucxo sityvaTa leqsikoni~, gamomcemloba meridiani, 2007<br />

21. Х. Корнелиус Ш. Фэйр. Выигратъ может каждый. Москва, 1992<br />

22. http://www.civics.ge<br />

23. http://www.civics.ge/uploads/library/Instruction%20for%20School%20Students%20Self-governance%20Elections.pdf<br />

24. http://www.ifc.org/ifcext/gcgp.nsf/AttachmentsByTitle/PB4/$FILE/4ConflictofInterest.pdf<br />

25. http://www.initiatives.ge/index.php<br />

26. http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=5&t=4219<br />

27. www.obessu.org<br />

95

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!