04.08.2013 Views

erovnebaTaSorisi urTierTobebis marTva meToduri saxelmZRvanelo

erovnebaTaSorisi urTierTobebis marTva meToduri saxelmZRvanelo

erovnebaTaSorisi urTierTobebis marTva meToduri saxelmZRvanelo

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>erovnebaTaSorisi</strong><br />

<strong>urTierTobebis</strong><br />

<strong>marTva</strong><br />

<strong>meToduri</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong><br />

jana javaxiSvilisa da nodar sarjvelaZis<br />

redaqciiT<br />

2007 weli, Tbilisi


saavtoro koleqtivi:<br />

jana javaxiSvili<br />

nodar sarjvelaZe<br />

medea CxaiZe<br />

qeTevan xafava<br />

ia wulaia<br />

ekaterine pavermani<br />

nino SuSania<br />

salome sabelaSvili<br />

teqnikuri redaqtori:<br />

nana fruiZe<br />

dizaineri:<br />

giorgi bagrationi<br />

© adamianis resursebis ganviTarebis fondi, 2007<br />

daibeWda gamomcemlobaSi `nekeri~, 2007<br />

ISBN: 978-99940-910-7-2


sarCevi<br />

madliereba .............................................................................................. 5<br />

winaTqma ..................................................................................................... 6<br />

nawili pirveli<br />

meTodologiis arsi .....................................................................12<br />

Tavi I. meTodologiis sazrisi anu meTodologiis `ratom~...........12<br />

I.1. mokle preistoria ...............................................................................12<br />

I.2. samizne jgufebi ...................................................................................13<br />

I.3. meTodologiis specifika da filosofia ...........................................13<br />

I.3.1. xedva .............................................................................................13<br />

I.3.2. meTodologiis komponentebi .....................................................14<br />

I.4. meTodologiis sabazo daSvebebi ........................................................17<br />

I.5. sabazo faseulobebi ............................................................................17<br />

Tavi II. meTodologiis aRwera komponentebis mixedviT,<br />

anu meTodologiis `rogor~ ....................................................17<br />

II.1. treningi ..............................................................................................17<br />

II.2. problemebis gadaWraze mimarTuli samuSao Sexvedrebi ......................... 20<br />

II.3. <strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> kodeqsis Seqmnaze<br />

mimarTuli samuSao Sexvedra da kodeqsis xelmoweris aqcia ..........22<br />

nawili meore<br />

meTodologiis calkeuli komponentebis<br />

Sesabamisi modulebi, anu meTodologiis `ra~..................25<br />

Tavi I. <strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> marTvis<br />

kompetenciis amaRlebis treningis moduli ...........................25<br />

treningis Sesavali ..................................................................................26<br />

Tema I. subieqturi realoba ......................................................................29<br />

Tema II. eTnikuroba da saxelmwifo mowyobis modelebi ..........................31<br />

Tema III. <strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTierTobis<br />

maregulirebeli saerTaSoriso dokumentebi ..................................40<br />

Tema IV. <strong>erovnebaTaSorisi</strong> aRqma: stereotipebisa da<br />

diskriminaciis gacnobiereba da daZleva ........................................46<br />

Tema V. samoqalaqo integracia ................................................................54<br />

Tema VI eTnosTaSorisi problemebis analizi .........................................58<br />

Tema VII: <strong>erovnebaTaSorisi</strong> problemebis gadaWraze muSaoba ............................ 66<br />

treningis daskvniTi nawili ................................................................................... 71<br />

3


Tavi II. erovnebTaSorisi urTierTobis problemebis<br />

gadaWraze mimarTuli samuSao Sexvedris moduli .................85<br />

Tema I. mkvlevar-eqspertis roli da misi morgeba ....................................... 85<br />

Tema II. saWiroebaTa kvleva da proeqtTa ideebis bankis Seqmna ............... 87<br />

danarTi: proeqtebis ideaTa banki ....................................................................101<br />

Tavi III. erovnebTaSorisi urTierTobis eTikuri kodeqsis<br />

Seqmnaze mimarTuli samuSao Sexvedris moduli ................105<br />

danarTi:!<strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTierTobis<br />

eTikuri kodeqsi samcxe-javaxeTis regionSi ..........................................109<br />

!<br />

avtorTa rekomendaciebi <strong>erovnebaTaSorisi</strong><br />

urTierTobis marTvis treningisa<br />

da samuSao Sexvedrebis Casatareblad ....................................116<br />

!<br />

gamoyenebul terminTa ganmartebani ...............................................119<br />

gamoyenebuli litraturis sia .............................................................124<br />

avtorTa mokle biografiebi .......................................................127<br />

4


madliereba<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

proeqtis ganmaxorcielebli gundi da mocemuli wignis saavtoro<br />

koleqtivi gamouxatavs madlierebis grZnobas Semdeg institutebsa da<br />

pirovnebebs:<br />

evropis uSiSroebisa da TanamSromlobis organizaciis erovnul umciresobaTa<br />

dargSi umaRlesi komisris ofiss, pavlo bialikis, tata xunwarias<br />

da nino bolqvaZis saxiT, proeqtis ganxorcielebis procesSi mudmivi<br />

organizaciuli mxardaWerisa da TanamSromlobisaTvis;<br />

saqarTveloSi euTos erovnul umciresobaTa dargSi umaRlesi komisris<br />

ofisis integraciis programis yofil TanamSromlebs beatris Sulters,<br />

magdalena friCovas da gabriela butners proeqtis sawyis fazaSi<br />

adamianis resursebis ganviTarebis fondTan ndobaze dafuZnebuli <strong>urTierTobebis</strong><br />

CamoyalibebisaTvis;<br />

yirgiz specialistebs mira karibaevasa da zulfia koCorbaevas, eTnos-<br />

TaSorisi <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong>Si uaRresad saintereso gamocdilebis<br />

gaziarebisaTvis;<br />

samcxe-javaxeTisa da qvemo qarTlis regionul koordinatorebsa da<br />

partniorebs: cira mesxiSvils, ivane baliaSvils, artur eremians, vaRarSak<br />

Saxbekians, nairi iricians, koba zedginiZes, biZina maisuraZes, razmik<br />

kumaSians, irma SveliZes, martin gabrelians, grigol jvariZes, maqsim<br />

mahtesians, ramin bucxrikiZes, Taqui varTanians, Temur ZaZamias, leila<br />

suleimanovas, vladimer WanturiZes, Temur devnozaSvils, naTia mindiaSvils,<br />

nona xCoians, qeTevan merebaSvils, gulnara SoSitaiSvils –<br />

proeqtis msvlelobaSi gaweuli profesiuli saqmianobisaTvis;<br />

samcxe-javaxeTisa da qvemo qarTlis 441 sajaro moxeles, proeqtis<br />

msvlelobaSi aqtiuri monawileobisaTvis;<br />

samcxe-javaxeTis regionSi prezidentis rwmunebuls giorgi xaCiZes da<br />

rwmunebulis aparats armen amirxanianisa da papuna xaCiZis saxiT;<br />

qvemo qarTlis regionSi prezidentis rwmunebuls zurab meliqiSvils<br />

da mis moadgiles zaqro darCiaSvils;<br />

eqspertebs gia nodiasa da lia meliqiSvils proeqtis farglebSi<br />

Seqmnili <strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> eTikuri kodeqsis saeqsperto<br />

SefasebisaTvis;<br />

adamianis resursebis ganviTarebis fondis TanamSromlebs eTer<br />

cincaZes, nodar maminaiSvils, mamuka erqomaiSvils da sofio verulaSvils<br />

metad saintereso pedagogiuri da kvleviT-analitikuri samuSaosaTvis;<br />

fsiqologebs marina baliaSvils, TinaTin CxeiZes, elene ComaxiZes,<br />

ekaterine jioevasa da nikolas lous mocemuli wignis rusulad da<br />

inglisurad TargmnisaTvis.<br />

5


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

winaTqma<br />

`warmoidgineT, rom erT mSvenier dRes msoflioSi yvela xalxi<br />

mSvidobianad Tanacxovrobs ...~<br />

am SemTxvevaSi samyaros iseTi unikaluri resursi, rogoricaa eTnos-<br />

Ta, kulturaTa, religiaTa gansxvavebuloba, maTi urTierTdamokidebuleba<br />

da am urTierTdamokidebulebis dinamika - srulfasovnad amoqmedebul<br />

da realizebul iqneba; igi veRar gaxdeba politikuri manipulaciebisa da<br />

Sesabamisad, SeiaraRebuli konfliqtebis mizezi, sababi Tu sagani, rac<br />

dRevandeli gadasaxedidan, msoflio istoriis perspeqtivaSi, cxovrebis<br />

normad Tu ara, cxovrebiseul mocemulobad iqca.<br />

realistebi rom viyoT, unda vaRiaroT, rom amgvari situaciis miRweva<br />

dRes sakmarisad utopiurad gamoiyureba; samagierod, misi warmodgena<br />

namdvilad SesaZlebeli da realisturia.<br />

magram ra faseuloba aqvs mis warmodgenas? Sesabamisad, ra xibli aqvs<br />

jon lenonis cnobil simReras? albaT dasawyisSive icaniT da mixvdiT, rom<br />

Cven ar SegveSinda wignis dawyeba misi am `hitad~ qceul simReraSi gaJRerebuli<br />

winadadebiT; ram ganapiroba rom igi, ukve meoTxedi saukunea, aqtualuria<br />

da ar `cvdeba`? am kiTxvaze pasuxis gasacemad iseT ganzomilebas SemovitanT,<br />

rogoricaa aucilebloba: ama Tu im sasurveli mdgomareobis warmodgena<br />

aucilebelia.<br />

saqme isaa, Tu ar warmoidgine, Tu ras gsurs rom miaRwio, ver airCev<br />

Seni moZraobis mimarTulebas, Sens saval gzas. es ki yvelaze mTavari adamianuri<br />

arCevania, romlis gareSe cxovrebas sazrisi ekargeba. aq,<br />

SesaZloa, gavixsenoT andaza, romlis Tanaxmad advilia mozaikis milioni<br />

nawilakiT aago figura, im SemTxvevaSi, Tu ici ras ageb. xolo Tu ar ici,<br />

maSin, erTi mxriv, cdisa da Secdomis meTodis tyveobaSi eqcevi; meore<br />

mxriv - ganwiruli xar, rom adre Tu gvian gza agebneva.<br />

saqme agreTve isaa, rom sxvadasxva kulturaTa, eTnosTa da religiaTa<br />

mSvidobiani da nayofieri Tanacxovreba imgvari idealisturi mizania,<br />

romlis ganxorcieleba swored iq iwyeba, sadac maszed muSaoba, anu<br />

sasurveli Sedegis warmodgena da misi mimarTulebiT svla iwyeba.<br />

Cveni wigni da upirveles yovlisa, proeqti, romlis ganxorcielebis<br />

safuZvelzec is daiwera, swored am mSvidobis gzaze gadadgmul ramdenime<br />

nabijs warmoadgens.<br />

iareT CvenTan erTad!<br />

6


* * *<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

yvelaferi ki ai ase daiwyo: 2004 wlis oqtomberi iyo. qalbatonma<br />

beatris Sulterma, euTos erovnul umciresobaTa dargSi umaRlesi komisris<br />

saqarTvelos proeqtebis koordinatorma, dagviniSna Sexvedra.<br />

beatrisma mkafiod Camogviyaliba amocana: euTos erovnul umciresobaTa<br />

dargSi umaRles komisars saqarTveloSi surs ganaxorcielos erovneba-<br />

TaSorisi <strong>urTierTobebis</strong> marTvis efeqturobis amaRlebaze mimarTuli<br />

proeqti samcxe-javaxeTis regionSi. proeqti moazrebuli iyo, rogorc<br />

samcxe-javaxeTis regionis 6 raionis (ninowminda, axalqalaqi, axalcixe,<br />

adigeni, borjomi da aspinZa) sajaro moxeleTa treningi <strong>erovnebaTaSorisi</strong><br />

<strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong>Si, am sferoSi maTi kompetenciis amaRlebis mizniT.<br />

qalbaton SulterTan saubarSi gairkva, rom yirgizeTSi euTos xaziT<br />

warmatebiT ganxorcielda analogiuri proeqti - treningTa seria, da am<br />

gamocdilebaze dayrdnobiT, euTos egidiT, samcxe-javaxeTSi ukve moxda<br />

yirgizi specialistebis mier treningis saWiroebis Sefaseba, ris safuZvelzec<br />

unda dagegmiliyo muSaoba.<br />

Cveni sapasuxo SeTavazeba Semdegi iyo: <strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong><br />

marTvis proeqti samcxe-javaxel sajaro moxeleebTan ar Semofargluliyo<br />

mxolod treningiT da proeqtis Tematuri formati gagvefarTovebina kidev<br />

ori amocaniT, ris Sedegadac momavali samuSao daeyrdnoboda 3 fundamentur<br />

`boZs~: 1. <strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> efeqturi marTvisa da<br />

tolerantobis treningi; 2. samcxe-javaxeTis regionSi <strong>erovnebaTaSorisi</strong><br />

klimatis gaumjobesebaze mimarTuli erToblivi qarTul-somxuri proeqtebis<br />

ideaTa bankis Seqmna da 3. <strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> zneobrivi<br />

principebisa da eTikuri kodeqsis dokumentis SemuSaveba.<br />

Cvens mier sakiTxis aseTi dayeneba emsaxureboda integraciis amocanebs<br />

da efuZneboda Semdeg mniSvnelovan sabazo debulebebs:<br />

- <strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> efeqturi <strong>marTva</strong> gulisxmobs<br />

rogorc codnasa da Sesabamis unar-Cvevebs, aseve perspeqtiul saproeqto<br />

qmedebebsa da zneobriv orientirebs;<br />

- ar aris sakmarisi sakiTxis samarTlebriv-iuridiuli aspeqtebis<br />

codna, saWiroa gansazRvro da daadgino am urTierTobaTa zneobriveTikuri<br />

principebi da regulatorebi; amasTan erTad, saWiroa pozitiuri<br />

qmedebis neba da perspeqtiul wamowyebaTa inicireba <strong>erovnebaTaSorisi</strong><br />

<strong>urTierTobebis</strong> sferoSi;<br />

- <strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTierTobebi ar arsebobs mzamzareuli nimuSebis<br />

saxiT, isini SemoqmedebiTi ZalisxmeviT unda aSenon adamianebma; gansakuTrebiT<br />

ki maT, vis xelSicaa marTvis sadaveebi centrsa da regionebSi.<br />

qalbatonma beatrisma imTaviTve aitaca es ideebi da euTos erovnul<br />

umciresobaTa dargSi umaRlesi komisris ofissa da adamianis resursebis<br />

ganviTarebis fonds Soris imTaviTve Camoyalibda SemoqmedebiTi Tana-<br />

7


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

mSromlobis atmosfero. rogorc Camoyalibebis, aseve ganxorcielebis<br />

dros es SemoqmedebiTi suliskveTeba mudmivad Tan axlda proeqts.<br />

2006 wlidan proeqtis ganxorcieleba daiwyo, agreTve, qvemo qarTlis<br />

regionSi, da moicva q. rusTavi, dmanisi, bolnisi, gardabani, walka, TeTri<br />

wyaro, marneuli.<br />

* * *<br />

Cveni <strong>saxelmZRvanelo</strong>s mizania, gavarRvioT is sainformaciomeTodologiuri<br />

vakuumi da umoqmedoba, rac eTnosTaSorisi <strong>urTierTobebis</strong><br />

gaumjobesebaze muSaobis TvalsazrisiT arsebobs Cven qveyanaSi.<br />

saqarTvelos dRevandeli mdgomareoba SeiZleba aRiweros iseTi maxasiaTeblebiT,<br />

rogoricaa: gaxangrZlivebuli politikur-ekonomikuri da<br />

socialuri krizisi, gadatanili SeiaraRebuli konfliqtebis wyeba, `gayinvis~<br />

stadiaSi gadasuli eTno-politikuri konfliqtebi; Sedegad, qveynis<br />

darRveuli mTlianoba da sazogadoebis fragmentacia. am fonze sagrZnobia<br />

gaucxoeba sxvadasxva eTnosis warmomadgenlebs Soris; ar SevcdebiT,<br />

Tu vityviT, rom qveynis mosaxleoba (rogorc satitulo eri, aseve eTnikuri<br />

umciresobebi) <strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTierTobis Temas amJamad safrTxis<br />

Semcvelad aRiqvams da ufro xSirad eWvis, undoblobisa da SiSis<br />

TvaliT uyurebs. is dumili da umoqmedoba, romelic, samwuxarod, prevalirebs<br />

profesiuli Temisa da Sesabamisi uwyebebis mxridan am mimarTulebiT,<br />

kidev ufro amZimebs arsebul viTarebas.<br />

vimedovnebT, rom Cvens mier SemoTavazebuli <strong>saxelmZRvanelo</strong> Seitans<br />

wvlils arsebuli vakuumisa da umoqmedobis daZlevaSi da Cvens qveyanaSi<br />

mcxovreb sxvadasxva eTnosTa warmomadgenlebs Soris gaucxoebis gadalaxvaSi,<br />

saTanado profesionalTa kvalifikaciis amaRlebis gziT.<br />

amdenad, Cveni <strong>saxelmZRvanelo</strong> gankuTvnilia yvela im profesionalisa-<br />

Tvis, romelsac Tavis yoveldRiur praqtikaSi <strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTier-<br />

Tobebis sakiTxebze muSaoba uxdeba, an apirebs rom es gaixados moRvaweobis<br />

prioritetad. es, rasakvirvelia, ar zRudavs wignis potenciur momxmarebelTa<br />

speqtrs. <strong>saxelmZRvanelo</strong>s wakiTxva da gacnoba udaod sasargeblo<br />

iqneba im pirTaTvis, romelTac erovnebaTaSoris urTierTobaTa Tematika<br />

zogadad ainteresebT, anda sakuTari kompetenciis gaRrmaveba<br />

surT am mimarTulebiT; magram, rac Seexeba <strong>saxelmZRvanelo</strong>s praqtikul<br />

gamoyenebas, gvinda dabejiTebiT gavusvaT xazi, rom wigni gankuTvnilia<br />

SedarebiT gamocdili fasilitatorebisaTvis, da rom masSi aRwerili midgoma<br />

gaSinagnebas, xolo praqtikuli savarjiSoebis ganxorcieleba – gamocdilebaze<br />

dafuZnebul faqiz muSaobas moiTxovs, raTa ar dairRves<br />

fsiqologiuri eTikis upirvelesi principi - `ar avno~.<br />

8


* * *<br />

oriode sityva <strong>saxelmZRvanelo</strong>s struqturaze:<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

<strong>saxelmZRvanelo</strong>s pirvel nawilSi daxasiaTebulia avtorTa mier SemuSavebuli<br />

meTodologia da dasabuTebulia am meTodologiis sami Ziri-<br />

Tadi komponentis mniSvneloba, maTi sinergiuli urTierTdamokidebuleba<br />

da logikuri urTierTgadajaWvuloba.<br />

<strong>saxelmZRvanelo</strong>s meore nawilSi ukve detalurad aris gaSlili da aRwerili<br />

meTodologiis TiToeuli komponenti: eTnosTaSorisi <strong>urTierTobebis</strong><br />

marTvis unar-Cvevebis ganviTarebaze mimarTuli treningi; <strong>erovnebaTaSorisi</strong><br />

problemebis gadaWraze mimarTuli moqmedeba-kvleviTi 1 samu-<br />

Sao Sexvedrebi; dabolos, <strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> eTikuri kodeqsis<br />

Seqmnaze mimarTuli samuSao Sexvedrebi.<br />

<strong>saxelmZRvanelo</strong>s mesame nawilSi gadmocemulia proeqtis TiToeuli<br />

komponentis Sesabamisi moduli. modulebis gadmocema eyrdnoba adamianis<br />

resursebis ganviTarebis fondis gundis mier proeqtis msvlelobis procesSi<br />

am modulebis praqtikuli ganxorcielebis gamocdilebas. TiToeuli<br />

moduli gadmocemulia Semdegi sqemiT: Tematurad dalagebuli Teoriuli<br />

masala; TiToeuli Temis Sesabamisi savarjiSoebi, maTi msvlelobis detaluri,<br />

safexureobrivi aRweriT; ama Tu im savarjiSoSi miRebuli gamocdilebis<br />

Sedegad monawileTa savaraudo daskvnebi; dabolos, avtorTa<br />

rCeva-rekomendaciebi ama Tu im konkretuli savarjiSos CatarebasTan dakavSirebiT.<br />

treningis modulis `xerxemlis~ (rogorc savarjiSoebis, aseve Teoriuli<br />

masalis) SemuSavebaSi mniSvnelovani roli Seasrula yirgiz kolegaTa<br />

- mira karibaevasa da zulfia koCerbaevas - mier mowodebulma meTodologiurma<br />

<strong>saxelmZRvanelo</strong>m 2 . Tumca, ZiriTadad, Cven davefuZneT adamianis<br />

resursebis ganviTarebis fondis gamocdilebas. modulSi Sesulia<br />

argfo-s mier wlebis manZilze praqtikulad xmarebadi, sayovelTaod cnobili,<br />

magram amave dros, sakuTar `prizmaSi gatarebuli~ da sakuTar<br />

stils morgebuli savarjiSoebi (magaliTad, `dainteresebuli subieqtebis<br />

analizi~, `problemaTa xe~ da sxv.); aseve, modulSi SemoTavazebulia fondis<br />

TanamSromelTa saavtoro savarjiSoebic (rogoricaa `integraciis<br />

gansazRvra~ da `eTnikuri identoba, dro da identobis urTierTaRqma<br />

sxvadasxva erovnebis warmomadgenelTa mier~ da a.S.). danarTebis saxiT<br />

treningis modulis bolos mocemulia euTos eqspertTa mier Seqmnili<br />

saerTaSoriso oficialuri dokumentebi eTnosTaSorisi <strong>urTierTobebis</strong><br />

marTvis sferoSi, e.w. `energaizerebis~ nakrebi, boringis orazrovani<br />

naxati da monawileTa mier treningis Sefasebis forma.<br />

1 ingl. “Action-research workshop”<br />

2 ix. gamoyenebuli literaturis sia<br />

9


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

problemaTa gadaWraze mimarTuli samuSao Sexvedris moduli Camoyalibebuli<br />

da gadmocemulia Cileli ekonomistis, manfred maqs-nifis<br />

meTodologiaze dayrdnobiT; Tumca, aqac bevria adamianis resursebis<br />

ganviTarebis fondis `know-how~: kerZod, maqs-nifis meTodis kombinacia<br />

proeqtis ciklis marTvis, problemebis gadaWrisa da moqmedeba-kvlevis<br />

midgomis sxva teqnologiebTan mas ganumeorebel specifikas sZens. danar-<br />

Tis saxiT mocemulia modulis msvlelobaSi samcxe-javaxeTis sajaro moxeleTa<br />

mier SemuSavebuli saproeqto ideaTa banki.<br />

rac Seexeba <strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> eTikuri kodeqsis Seqmnaze<br />

mimarTuli samuSao Sexvedrebis moduls, igi inovaciuria, Sedgenilia<br />

nodar sarjvelaZis mier. rogorc samuSao sqema, aq gamoyenebulia sistemebis<br />

Teoriis erT-erTi avtoris, gregori beiTsonis `adamiani-garemos~<br />

sistemis logikuri doneebis cnobili modeli. modulis danarTad mocemulia<br />

proeqtis farglebSi, samcxe-javaxeTis qarTveli da somexi sajaro<br />

moxeleebis mier adamianis resursebis ganviTarebis fondis fasilitaciiT<br />

SemuSavebuli <strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> eTikuri kodeqsi, rogorc<br />

erovnebaTaSoris urTierTobaTa xarisxis gaumjobesebaze muSaobis<br />

erT-erTi faseuli Sedegi.<br />

<strong>saxelmZRvanelo</strong>s bolos mocemulia adamianis resursebis ganviTarebis<br />

fondis treningis/sesiis wamyvanTa rekomendaciebi treningisa da samuSao<br />

Sexvedrebis Catarebaze.<br />

<strong>saxelmZRvanelo</strong>s danarTis saxiT axlavs terminTa mokle ganmartebani<br />

da gamoyenebuli literaturis sia.<br />

* * *<br />

dasasrul, gvinda SevCerdeT mocemuli <strong>saxelmZRvanelo</strong>s `enaze~:<br />

upirveles yovlisa, gvinda aRvniSnoT, rom terminebi `eTnikuri umciresoba~,<br />

`erovnuli umciresoba~ an `erovnuli umravlesoba~ ar Seicavs<br />

diskriminaciis elementebs; Cven maT viyenebT, rogor saerTaSorisod aRiarebul<br />

samuSao cnebebs, <strong>saxelmZRvanelo</strong>s Sinaarsis mkafiod gadmosacemad.<br />

gvinda Tavidanve sicxade SevitanoT imaSi, rom sityvaTa Sexamebas –<br />

`intereTnikuri urTierTobebi~, `eTnosTaSorisi urTierTobebi~, `eTnos-<br />

Ta Soris urTierTobebi~, `erovnebaTa Soris urTierTobebi~ da `<strong>erovnebaTaSorisi</strong><br />

urTierTobebi~ – erTi da igive mniSvnelobiT viyenebT.<br />

gvinda gavamaxviloT yuradReba imaze, rom <strong>saxelmZRvanelo</strong>s ZiriTad<br />

teqstSi ver SexvdebiT saqarTvelos arasamTavrobo seqtorSi dReisaTvis<br />

ise farTod xmarebad sityvas, rogoricaa `treneri~, miuxedavad imisa,<br />

rom wignis erT-erTi yvelaze mniSvnelovani nawili treningis modulis<br />

aRweras eTmoba. Cveni azriT, es termini zedmetad asadavebs im faqiz<br />

samuSaos, rasac eTnosTaSorisi <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong> an marTvis swav-<br />

10


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

leba warmoadgens. aqedan gamomdinare, Cven upiratesoba mivaniWeT saxelwodebas<br />

`treningis wamyvani~, an `sesiis wamyvani~, sadac `sesiis~ qveS vgulisxmobT<br />

rogorc trenings, aseve e.w. `samuSao Sexvedras 3 ~; xolo rac<br />

Seexeba `wamyvans~ - es aseve zogadi saxelwodebaa im funqciis aRsaniSnavad,<br />

rasac axorcielebs specialisti: fasilitacia, moderacia, Tavmjdomareoba,<br />

da a.S., - samuSaos dizainis, saWiroebisa da konteqstis<br />

Sesabamisad.<br />

dabolos, unda aRvniSnoT, rom miuxedavad Cveni mcdelobisa wigni<br />

gamarTuli qarTuliT gvewera da barbarizmebi SeZlebisdagvarad Tavidan<br />

agvecilebina, mainc ver avuareT gverdi interaqciuli muSaobis iseT<br />

`sakulto~ atributebis xsenebas, rogoricaa `flifCarti~, `markeri~ da<br />

TviT `treningi` 4 .<br />

3<br />

romlis inglisur analogs e.w. “workshop”-i warmoadgens<br />

4<br />

ix. terminTa ganmartebani<br />

11


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

nawili pirveli<br />

meTodologiis arsi<br />

wignis pirvel nawilSi gadmocemulia <strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> mar-<br />

Tvis Taobaze avtorTa xedva da filosofia; daxasiaTebulia meTodologiuri<br />

midgoma, misi ZiriTadi komponentebi; faseulobebi da sabazo daSvebebi, romel-<br />

Tac is eyrdnoba; samizne jgufebi, romelTaTvisac is gankuTvnilia. <strong>saxelmZRvanelo</strong>s<br />

es nawili daexmareba mkiTxvels, ukeT gaigos Cveneuli midgoma<br />

da, im SemTxvevaSi, Tu gaiziarebs mas, gaiTavisos wignis meore nawilSi<br />

dalagebuli samuSao teqnologiebi.<br />

Tavi I. meTodoglogiis sazrisi, anu meTodologiis `ratom~<br />

I.1. mokle preistoria<br />

mocemuli <strong>saxelmZRvanelo</strong> Sedgenilia saqarTveloSi evropis uSiSroebisa<br />

da TanamSromlobis organizaciis erovnul umciresobaTa dargSi umaRlesi<br />

komisris ofisis egidiT mimdinare proeqtis - `<strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTier-<br />

Tobebis <strong>marTva</strong> samcxe-javaxeTisa da qvemo qarTlis regionebSi~ - dagegmvis,<br />

ganxorcielebisa da Sefasebis Sedegad miRebuli gamocdilebis safuZvelze.<br />

proeqti SeimuSava da ganaxorciela adamianis resursebis ganviTarebis fondma.<br />

proeqti mimarTuli iyo saqarTvelos somexi da azerbaijaneli eTnikuri<br />

umciresobebiiT kompaqturad dasaxlebul, eTnikurad mravalferovan<br />

samcxe-javaxeTisa da qvemo qarTlis regionebSi eTnosTaSorisi<br />

klimatis gajansaRebaze, saxelmwifo moxeleTa intereTnikuri kompetenciis<br />

amaRlebis gziT.<br />

specifikur miznobriv regionebze fokusirebis miuxedavad, proeqtis<br />

meTodologias da miRebul gamocdilebas aqvs potenciali, dainergos<br />

sxva qveynebsa da, Sesabamisad, gansxvavebul socialur-politikur, geografiul<br />

an eTnikur konteqstebSi analogiur problemebze muSaobisas.<br />

amis safuZvels iZleva meTodologiis orientacia ara Carevis Sinaarsze,<br />

aramed muSaobis formebze (ix. qvemoT `meTodologiis komponentebi`).<br />

samcxe-javaxeTsa da qvemo qarTlSi ganxorcielebuli meTodologiis<br />

sxva konteqstebSi gamoyenebis potencials isic gansazRvravs, rom mis Semu-<br />

Savebas win uZRoda yirgizeTSi, aseve euTos erovnul umciresobaTa dargSi<br />

umaRlesi komisris egidiT, ganxorcielebuli <strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTier-<br />

Tobebis <strong>marTva</strong>ze mimarTuli proeqtis Sedegad miRebuli gamocdilebis<br />

gaziareba. yirgiz kolegaTa meTodologia, ZiriTadad, swavlebiT (kerZod,<br />

treningi) midgomas eyrdnoboda da moicavda:<br />

1) sajaro moxeleTa mier <strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> konteqstSi<br />

sakuTari qceviTi paternebis 5 gacnobierebasa da koreqciaze mimar-<br />

5 ix. terminTa ganmartebani<br />

12


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

Tul savarjiSoebs;<br />

2) saerTaSoriso normatiul-regulaciuri dokumentebis gacnobaze<br />

mimarTul sesiebs.<br />

adamianis resursebis ganviTarebis fondis meTodologiuri midgoma<br />

ufro farToa, vidre mxolod treningi; igi swavlebiTi komponentis paralelurad,<br />

kidev or principul komponents moicavs, romlebic gulisxmoben<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> sakiTxebze moqmedeba _ kvleviT<br />

muSaobas, razec qvemoT gveqneba saubari.<br />

I.2. samizne jgufebi<br />

sakiTxisadmi Cveni midgoma gulisxmobs intensiur muSaobas im adamianebTan,<br />

romlebic sakvanZo rols asruleben Temis, sazogadoebis, regionisa<br />

da qveynis cxovrebaSi, iReben ra monawileobas eTnikurad mravalferovani<br />

regionebis <strong>marTva</strong>Si da Sesabamisad, gadawyvetilebebis miRebaSi.<br />

eseni arian, upirveles yovlisa, sxvadasxva sferoSi dasaqmebuli sajaro<br />

moxeleebi: adgilobrivi mmarTvelobisa da TviTmmarTvelobis struqturebis<br />

warmomadgenlebi, policielebi, pedagogebi, jandacvis specialistebi,<br />

sasamarTlo moxeleebi da a.S.; garda amisa, masobrivi sainformacio<br />

saSualebebis muSakebi da Temis liderebi.<br />

zemoT CamoTvlili jgufebi Seadgenen, faqtobrivad, im pirvel<br />

rgols, romelsac, Tavisi yoveldRiuri movaleobebis Sesrulebis procesSi,<br />

uxdeba <strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTierTobis sakiTxebTan dakavSirebuli<br />

regularuli Tu spontanurad aRmocenebuli problemebis mogvareba da<br />

<strong>marTva</strong>. amdenad, es is xalxia, romelTa koreqtul da konstruqciul,<br />

miukerZoebel moRvaweobas ZaluZs mniSvnelovani wvlili Seitanos regionisa<br />

da qveynis <strong>erovnebaTaSorisi</strong> klimatis gajansaRebaSi.<br />

Tumca, isic unda aRiniSnos, rom mocemul <strong>saxelmZRvanelo</strong>Si gadmocemuli<br />

samuSao teqnologiebi ar Semoifargleba mxolod dasaxelebul<br />

miznobriv kontingentTan muSaobis potencialiT. maTi gamoyeneba Tavisufladaa<br />

SesaZlebeli <strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTierTobis <strong>marTva</strong>-gaumjobesebiT<br />

dainteresebul sxva nebiemier jgufTan Tu pirTan.<br />

I.3. meTodologiis specifika da filosofia<br />

I.3.1. xedva<br />

meTodologiis logika emyareba xedvas, romlis mixedviTac erovneba-<br />

TaSorisi urTierTobis marTvis konstruqciuli praqtika moiTxovs:<br />

am urTierobaTa sferoSi, sakuTar eTnosze da sxva garemomcvel<br />

eTnikur jgufebze, <strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> sakiTxebze<br />

codnis amaRlebasa da Sesabamisi unar-Cvevebis gamomuSavebas; saer-<br />

13


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

TaSoriso gamocdilebis gacnobas da gaTvaliswinebas;<br />

sxvadasxva eTnikuri jgufebis mier arsebuli problemebis erTobliv<br />

analizs, maTi daZlevis gzebis erTobliv moZieba-dagegmvas da<br />

maTi ganxorcielebisaTvis erTobliv saqmianobas;<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> sferoSi zneobrivi normebis (eTikuri<br />

kodeqsis) erTobliv SemuSavebasa da erTobliv zrunvas maT<br />

ganxorcielebaze.<br />

<strong>saxelmZRvanelo</strong>Si Camoyalibebuli meTodologia, romelsac avtorTa<br />

jgufi iyenebda saqarTvelos sxvadasxva regionis sajaro moxeleebTan da<br />

sxva samizne jgufebTan muSaobisas, emyareba am qveTavSi Camoyalibebul<br />

komponentebs. aseve, unda aRiniSnos, rom Cveni xedva efuZneba daSvebas,<br />

romelic demokratiul qveynebsa da saerTaSoriso praqtikaSi farTodaa<br />

danergili:<br />

qveyanaSi mcxovrebi eTnikuri umciresobis warmomadgenlebi CarTulni<br />

unda iyvnen maTTvis mniSvnelovan da saWirboroto sakiTxebis mogvarebaSi<br />

da gadawyvetilebebis miRebaSi. am gziT gamotanili gadawyvetileba<br />

da problemis daZlevis napovni gza yvelaze relevanturi da<br />

samarTliani iqneba, radgan eTnikuri umciresobis warmomadgenlebi<br />

gacilebiT Rrmad icnoben sakiTxs da sakuTar Tavze ganicdian erovnebaTaSoris<br />

urTierTobebTan dakavSirebul problemebs.<br />

I.3.2. meTodologiis komponentebi<br />

gamomdinare zemoT gadmocemuli xedvidan, meTodologiuri midgoma<br />

moicavs sam, mniSvnelobis TvalsazrisiT urTierTTanaswor, da amave<br />

dros, sinergiul 6 mimarTebaSi myof komponents. esenia:<br />

a. erovnebaTaSoris urTierTobaTa efeqturi marTvis gamocdilebiTi<br />

swavleba (treningi)<br />

meTodologiis es komponenti gulisxmobs monawileTa (Cvens SemTxveva-<br />

Si, sajaro moxeleTa) kompetenciis amaRlebas <strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTierTobis<br />

sferoSi. <strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTierTobis kompetencia, Tavis<br />

mxriv, moicavs Sesabamis Teoriul codnas (inteleqtualuri aspeqti),<br />

mgrZnobelobas intereTnikuri sakiTxebis mimarT (emociuri aspeqti) da<br />

praqtikul unar-Cvevebs (qceviTi aspeqti). Sesabamisad, meTodologiis<br />

treninguli komponenti mimarTulia samizne kontingentSi erovnebaTa-<br />

Sorisi urTierTobaTa marTvis kompetenciis am sami aspeqtis ganvi-<br />

TarebisaTvis aucilebeli pirobebis Seqmnaze.<br />

6 ix. terminTa ganmartebani<br />

14


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

b. <strong>erovnebaTaSorisi</strong> problemebis gadaWraze mimarTuli samuSao Sexvedra<br />

meTodologiis es komponenti gulisxmobs e.w. `workshop`-ebis – samuSao<br />

Sexvedris Catarebas, rac mimarTuli iqneba Sesabamis regionSi, an<br />

regionsa da centrs Soris arsebul erovnebaTaSoris urTierTobebSi<br />

aRmocenebuli problemebis gamokveTaze, analizsa da maT mosagvareblad<br />

Sesabamisi erToblivi RonisZiebebis dagegmvaze.<br />

am komponentis saWiroeba imiT aixsneba, rom regionisa da qveynis<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> klimatis gasajansaReblad ar aris sakmarisi am sferoSi<br />

sajaro moxeleTa kompetenciis donis amaRlebaze zrunva. aucilebelia,<br />

sajaro moxeleebisa da mosaxleobis sxva warmomadgenlebis monawileobiT<br />

mizandasaxulad SevqmnaT konteqstebi, sadac isini, erTmaneTTan TanamSromlobis<br />

procesSi aTvisebuli codnisa da unar-Cvevebis gamoyenebas<br />

SeZleben.<br />

mravaleTnikur saxelmwifoSi da mis regionebSi erovnebaTaSoris<br />

urTierTobebTan dakavSirebul problemaTa mTeli rigi arsebobs, romelTa<br />

gadawyvetac sxvadasxva eTnkuri jgufis erTobliv Zalisxmevas<br />

saWiroebs. mniSvnelovania am problemebis gadawyvetis dagegmvisa da ganxorcielebis<br />

legitimuri, yvela eTnosisaTvis misaRebi gzis SemuSaveba.<br />

legitimurobas ganapirobebs monawileoba. amdenad, meTodologiis farglebSi<br />

problemaTa gadaWraze mimarTuli samuSao Sexvedrebi swored<br />

intereTnikuri problemebis gadawyvetis dagegmvisa da ganxorcielebis<br />

legitimuri gzebis moZiebas emsaxureba.<br />

g. <strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> eTikuri kodeqsis erTobliv SemuSavebaze<br />

mimarTuli samuSao Sexvedra<br />

meTodologiis es komponenti mimarTulia sxvadasxva eTnosis warmomadgenelTa<br />

mier <strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> eTikuri kodeqsis<br />

erTobliv SemuSavebaze.<br />

regionSi erovnebaTaSoris urTierTobaTa gasajansaReblad ar aris<br />

sakmarisi Sesabamis sakiTxebze codnisa da unar-Cvevebis aTvisebisa da<br />

erToblivi problemebis gadawyvetaze TanamSromlobisaTvis Sesabamisi<br />

pirobebis uzrunvelyofa. principulad mniSvnelovania, sxvadasxva eTnosis<br />

warmomadgenlebi TviTon gaxdnen <strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong><br />

eTikuri kanonis Tanaavtorebi.<br />

yvela qveyanaSi eTnikur urTierTobebs am qveynis kanonmdebloba da<br />

qveynis mier xelmowerili Tu ratificirebuli saerTaSoriso dokumentebi<br />

gansazRvraven, rac erovnebaTaSoris urTierTobaTa saTanado<br />

sakanonmdeblo normatiul-regulaciur fons qmnis. Tu sxvadasxva eTnosi<br />

TviTon, TanaavtorobiT SeimuSaveben erTmaneTTan urTierTobis eTikur<br />

15


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

normebs da aseve TviTon, saxalxo forumis 7 safuZvelze moaxdenen am<br />

dokumentis miReba-ratifikacias _ es <strong>urTierTobebis</strong> gajansaRebis erTerTi<br />

mniSvnelovani winapiroba iqneba.<br />

dokumentis Seqmnaze erToblivi muSaoba, erTi mxriv, gansazRvravs mis<br />

legitimurobas im gansxvavebuli sazogadoebebis Tu eTnosTa TvalSi,<br />

romelnic mis SeqmnaSi erToblivad monawileobdnen da romelTa urTierTobis<br />

daregulirebisTvis aris kodeqsi mowodebuli; meore mxriv, mis<br />

Seqmnaze daxarjuli erToblivi Zalisxmeva da Semdgomi xelmowera swored<br />

is investiciaa, rac Seqmnili dokumentis cxovrebaSi gatarebisaTvis aucilebel<br />

winapirobas warmoadgens; dabolos, Cveni proeqtis farglebSi<br />

ukve Seiqmna saqarTveloSi mcxovrebi qarTveli da somexi erovnebis moqalaqeebis<br />

urTierTobis eTikuri kodeqsi. mas Semdeg, rac igi sxvadasxva<br />

eTnikur konteqstSi iqneba ganxiluli da amis safuZvelze daxvewili,<br />

SesaZloa <strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> maregulirebel erT-erT<br />

mniSvnelovan saerTaSoriso dokumentad iqces.<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> kodeqsis<br />

sajaro miReba-xelmoweris aqcia<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTierTobis eTikuri kodeqsis Seqmnis saboloo<br />

safexuria mis SeqmnaSi monawile sajaro moxeleTa, sazogadoebis liderTa<br />

da maT mier warmodgenil TemTa mier kodeqsis sajaro ganxilva da<br />

xelmowera. es aqcia mniSvnelovania Semdegi mosazrebebidan gamomdinare:<br />

a. xelmoweris sajaro aqcia, romlis erT-erTi mniSvnelovani komponenti<br />

kodeqsSi Camoyalibebuli principebis cxovrebaSi gatarebis<br />

efeqturi meqanizmebis ganxilva-moazrebaa, kidev erTxel aqcevs<br />

erovnebaTaSoris urTierTobebs konstruqciuli sazogadoebrivi<br />

msjelobisa da erToblivi zrunvis sagnad;<br />

b. kodeqsis sajaro xelmowera misi avtorebis keTili nebis da maT<br />

mier arCeuli, kodeqsSi gadmocemuli kursis Riad gacxadebis konteqsts<br />

qmnis. mecnieruli kvlevis monacemebis Tanaxmad, qcevis<br />

kursis sajaro gacxadeba adamianis Tu adamianTa jgufis mier, faqtobrivad,<br />

am qcevis kursis safuZvlad mdebare ganwyobis gaZlierebas<br />

ganapirobebs, rac misi ganxorcielebis mniSvnelovani winapirobaa.<br />

amdenad, TviT sajaro xelmoweris aqti SeiZleba ganxilul<br />

iqnas, rogorc kodeqsis cxovrebaSi gatarebis mimarTulebiT gadadgmuli<br />

erT-erTi mniSvnelovani nabiji;<br />

g. sajaro aqcia kodeqsis Semoqmedebs da avtorebs maT mier gaweuli<br />

7 ix. terminTa ganmartebebi<br />

16


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

Sromisa da Cadebuli moraluri Tu fizikuri investiciis aRiarebis<br />

konteqsts uqmnis, rac esoden mniSvnelovania, gamomdinare Tundac<br />

mxolod iqidan, rom aRiareba, anu, iyos aRiarebuli adamianis erTerTi<br />

yvelaze mniSvnelovani sabazo moTxovnilebis – identobis 8<br />

principuli komponentia.<br />

I.4. meTodologiis sabazo daSvebebi<br />

meTodologia sam principul sabazo daSvebas efuZneba:<br />

kulturul gansxvavebebsa da, Sesabamisad, mravalferovnebas gaaCnia<br />

didi potenciali, romlis srulfasovani gamoyeneba sazogadoebis<br />

ganviTarebis biZgis mimcemia;<br />

kulturaTaSorisi dialogis procesi pirovnuli urTierTgamdidrebisa<br />

da zrdisaTvis aucilebel pirobebs uzrunvelyofs;<br />

samoqalaqo midgomis CarCoSi SesaZlebelia uzrunvelyofil iqnas<br />

qveynis sxvadasxva eTnikuri jgufebis srulfasovani monawileoba<br />

sazogadoebriv cxovrebaSi.<br />

I.5. sabazo faseulobebi<br />

meTodologia efuZneba Semdeg faseulobebs:<br />

gansxvavebulTa urTierTmimRebloba da urTierTpativiscema<br />

adamianis uflebebis dacva<br />

samarTlianoba da Tanasworuflebianoba<br />

urTierTmosmena da dialogi<br />

Riaoba<br />

ganviTareba<br />

Tavi II. meTodologiis aRwera komponentebis mixedviT:<br />

meTodologiis `rogor~<br />

II.1. treningi<br />

treningi gamocdilebiTi swavlebis mniSvnelovani formaa. dReisaTvis<br />

igi arasamTavrobo seqtorSi proeqtebis warmoebis erT-erTi yvelaze<br />

gavrcelebuli aqtivoba gaxda. samwuxarod, amgvari popularobidan da<br />

Sesabamisad, sayovelTao moxmarebidan gamomdinare, treningis cneba Cvens<br />

sinamdvileSi xSirad vulgarizebuli da diskreditirebulia. mas da-<br />

8 ix. terminTa ganmartebani<br />

17


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

karguli aqvs Tavisi arsi da praqtikaSi treningis formaluri niSnebis<br />

nakrebad aris qceuli. kerZod, xSirad saxezea treningis e.w. `sajentlmeno<br />

nakrebi~: `flifCarti~, `markeri~, `energaizerebi~, mcire jgufebSi<br />

namuSevarTa prezentaciebi, magram am formis miRma sicarielea, treningis<br />

mTavari specifika gamorCenili da amdenad, dakargulia.<br />

treningis specifika ki imaSi mdgomareobs, rom monawileTaTvis<br />

Seiqmnas saTanado pirobebi, romelic maT miscems saSualebas:<br />

erTi mxriv, axal gamocdilebaSi gavlis gziT aRmoaCinon maTTvis<br />

axali kanonzomierebebi sakuTari Tavisa Tu sinamdvilis ama Tu im<br />

movlenis, sferos Sesaxeb;<br />

meore mxriv, aiTvison, gaivarjiSon da daxvewon esa Tu is<br />

cxovrebiseulad mniSvnelovani unar-Cveva.<br />

gamomdinare aRwerili specifikidan, treningis `saSen masalas~ Semdegi<br />

komponentebi warmoadgens:<br />

a) interaqciuli aqtivobebi (savarjiSoebi, roluri TamaSi, diskusia,<br />

da a.S.), romelic imgvaradaa organizebuli, rom monawileebma gaiaron<br />

axal gamocdilebaSi, rac maT Tavisi Zveli codnis gacnobiereba-gadafasebisa<br />

da axali codnis miRebis SesaZleblobas<br />

miscems.<br />

b) e.w. `ukukavSiris sesiebi~, romelic monawileebs zemoT aRniSnul<br />

praqtikul aqtivobebSi monawileobis Sedegad SeZenili gamocdilebis<br />

urTierTgaziarebis saSualebas miscems, rac agreTve mniSvnelovania<br />

axali codnis gasaazreblad. es procesi treningis wamyvanTa<br />

organizaciuli da meTodologiuri xelmZRvanelobiT unda warimar-<br />

Tos. organizaciuli xelmZRvaneloba aq gulisxmobs procesis organizebulad<br />

da samarTlianad war<strong>marTva</strong>s. mag., gamocdilebis gaziarebis<br />

msurvelTa rigiTobis dacvas da Tanabari monawileobis<br />

uzrunvelyofas fasilitaciis 9 Sesabamisi xerxebiT. meTodologiuri<br />

xelmZRvanelobis qveS aq igulisxmeba monawileebis mier gaziarebuli<br />

mosazrebebis dajameba da dakavSireba garkveul meTodologiur sqemebTan,<br />

midgomebTan, rac miRebuli gamocdilebis garkveul, mecnierulad<br />

dasabuTebul, Teoriul codnasTan dakavSirebis SesaZleblobas<br />

iZleva.<br />

g) treningis wamyvanTa mokle Teoriuli prezentaciebi (`mini-leqciebi`),<br />

rac monawileebs miRebuli gamocdilebis gasaazreblad Sesabamis<br />

inteleqtualur `fiWas~ sZens.<br />

d) jgufSi energiis gadamaxalisebeli savarjiSoebi, e.w. `energiser`-ebi,<br />

romlebic treningis wayvanis procesSi SesaZloa sxvadasxva mizniT<br />

gamoviyenoT: mag., jgufSi muSaobis sawyis etapze arsebuli uxerxu-<br />

9 ix. terminTa ganmartebani<br />

18


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

lobis gadasalaxad - `yinulis gasalRobad~; daRlilobisa da modunebis<br />

dasaZlevad - `fexis gasaSlelad~; jgufSi arsebuli agresiis<br />

gansamuxtad - `orTqlis amosaSvebad~, da a.S.<br />

e) treningis `organizaciuli standartebi~, rac, rogorc wesi, treningis<br />

dasawyisSi da boloSi gamoiyeneba. dasawyisisaTvis es Semdegi<br />

aqtivobebia:<br />

• monawileTa da wamyvanTa urTierTgacnoba. es aucilebelia, erTi<br />

mxriv, treningis wamyvanTa da monawileTa erTmaneTis ukeT gasacnobad;<br />

meore mxriv, es efeqturia `yinulis gasalRobad~, anu,<br />

ucnob socialur garemoSi yofnis gamo arsebuli stresis mosaxsnelad,<br />

da Sesabamisad, zemoxsenebuli uxerxulobis gadasalaxad,<br />

jgufis Sesakvrelad;<br />

• muSaobis gegmisa da ganrigis gacnoba. es aucilebelia jgufSi<br />

gaurkvevloba-ganusazRvrelobasTan dakavSirebuli stresis mosaxsnelad<br />

da samuSao CarCos gansasazRvrad;<br />

• muSaobis wesebis erToblivi SemuSaveba, raTa monawileebma aiRon<br />

Tavis Tavze Tavisi wili pasuxismgebloba procesis organizebulad<br />

war<strong>marTva</strong>ze da Sesabamisad, igi SeTanxmebulad da organizebulad<br />

ganxorcieldes; agreTve, raTa gaTvaliswinebuli iqnas monawileTa<br />

sabazo moTxovnilebebi da maTi SesaZlo frTxili damokidebuleba<br />

erToblivi muSaobis mimarT (rac maT mier SeTavazebul wesebSi<br />

`ikiTxeba`). wesebis SemuSaveba, agreTve, xels uwyobs monawileTa<br />

Soris gulrwfeli, pozitiuri urTierTobis damyarebas, rac mu-<br />

Saobis efeqturobas exmareba;<br />

• monawileTa molodinebis garkveva. es aucilebelia, raTa iqnas<br />

gaTvaliswinebuli monawileTa interesebi da molodinebi, xolo<br />

ararealisturi molodinebis arsebobis SemTxvevaSi droulad<br />

ganisazRvros treningis CarCoebi.<br />

yvela es zemoT aRwerili standarti SesaZloa absoluturad gansxvavebuli<br />

(magram aucileblad interaqciuli) xerxebiT, savarjiSoebiTa da<br />

aqtivobebiT ganxorcieldes. es damokidebulia treningis wamyvanTa stilze,<br />

gamocdilebaze da SemoqmedebiT unarze. igive SeiZleba iTqvas treningis<br />

bolos gamosayenebel organizaciul standartebze: ar aris<br />

principuli, Tu ra gziT ganxorcieldeba igi, yvela SemTxvevaSi es unda<br />

iyos monawileTa da wamyvanTa mier ganvlili procesis erToblivi<br />

Sefaseba da ukukavSiri.<br />

mniSvnelovania, treningis damTavrebidan drois garkveuli periodis<br />

mere moxdes masSi monawile mosargebleTa gamoikTxva imis Taobaze, Tu<br />

ramdenad gamoadgaT treningis msvlelobaSi miRebuli codna da<br />

gamocdileba, ra da rogor Seicvala am TvalsazrisiT maT yovedRiur<br />

profesiul saqmianobasa Tu socialur urTierTobebSi. Tu proeqtis gegma<br />

19


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

iZleva amis saSualebas, es unda ganxorcieledes ase vTqvaT, `miuker-<br />

Zoebeli Semfaseblebis~ mier, anu proeqtSi garedan mowveuli eqspertebis<br />

mier, specifikuri teqnologiiT.<br />

* * *<br />

proeqtis ganxorcielebisas, procesis Sesabamisad, Cven viyenebdiT<br />

treningis yvela zemoTCamoTvlil komponents. rac Seexeba im interaqciul<br />

xerxebs, romlebiTac uSualod xorcieldeboda treningi, eseni<br />

iyo: saerTo diskusia, debatebi aqtualur sakiTxebze, muSaoba mcire<br />

jgufebSi <strong>erovnebaTaSorisi</strong> urToerTobebis maregulirebel saerTaSoriso<br />

dokumentebze, socialuri situaciebis roluri gaTamaSeba, Tematuri<br />

`energaizerebi~, `gonebrivi ieriSi~, da a.S. es xerxebi uzrunvelyofda<br />

procesis maRal dinamikas da monawileebis aqtiur CarTulobas.<br />

dabolos, rac Seexeba treningis Sinaarss, is gulisxmobda Semdeg<br />

Temebs: samoqalaqo sazogadoeba da eTnikuroba, saxelmwifos mier<br />

samoqalaqo da eTnikuri midgomis gamoyeneba politikaSi, eTnikuri Tu<br />

sxva saxis umciresobebisa da umravlesobis <strong>urTierTobebis</strong> Taviseburebebi,<br />

diskriminaciuli da stereotipuli azrovneba da misi daZleva,<br />

integraciis gansxvaveba asimilaciisagan, saerTaSoriso samarTlebrivi<br />

dokumentebi eTnikuri umciresobebis Sesaxeb, Teoriebi, romlebic mecnieruli<br />

da praqtikuli azrovnebis ganviTarebis procesSi Seiqmna erovnulobis/eTnikurobis<br />

kvlevis sferoSi. TiToeuli Tema <strong>saxelmZRvanelo</strong>Si<br />

warmodgenilia Sesabamisi interaqciuli savarjiSoebis nakrebiT.<br />

II.2. problemebis gadaWraze mimarTuli samuSao Sexvedra<br />

rogorc wignis dasawyisSive aRvniSneT, problemebis gadaWraze mimar-<br />

Tuli samuSao Sexvedris koncefcia eyrdnoba moqmedeba-kvlevis midgomas,<br />

romlis arsic SeiZleba Semdegnairad ganisazRvros: jgufur muSaobaSi<br />

CarTuli pirebi Sedian `mkvlevar-eqspertis~ rolSi, anu, Cvens SemTxvevaSi,<br />

sakuTari regionisa da eTnosis mcodne eqspertebisa, romlebic,<br />

erTmaneTTan TanamSromlobiT, konkretuli samuSaos ganxorcielebis (anu<br />

moqmedebis) procesSi, cdiloben gamoikvlion <strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTier-<br />

Tobebis sferoSi arsebul problemaTa speqtri, arsi da erToblivad,<br />

eqspertulad dagegmon am problemaTa daZlevis gzebi.<br />

amdenad, meTodi gulisxmobs adamianTa didi araerTgvarovani jgufis<br />

muSaobas (50 da meti monawile - sxvadasxva sferos sajaro moxeleebi,<br />

magaliTad: adgilobrivi TviTmmarTvelobis, policiis, ganaTlebis, jandacvis,<br />

masobrivi sainformacio saSualebebis warmomadgenlebi da a.S.);<br />

rac ufro mravalferovania jgufi Semadgenlobis mixedviT, miT ufro<br />

mdidari produqcia SeiZleba miviRoT Catarebuli samuSaos Sedegad.<br />

sasurvelia, regionis problemebze muSaobisas procesSi CarTulni iyvnen<br />

20


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

saxelmwifos rogorc regionuli, ise centraluri mmarTvelobis struqturebis<br />

warmomadgenlebi. muSaobis procesSi monawileTa didi jgufi<br />

unda daiyos mcire, Semadgenlobis mixedviT mravalferovan, ramdenime<br />

jgufad. mcire jgufTa namuSevari unda wardges plenarul sxdomebze da<br />

iyos erToblivi ganxilvis sagani. sasurvelia, rogorc did, aseve mcire<br />

jgufebSi sxvadasxva eTnikuri jgufis warmomadgenelebi Tanabrad<br />

ganawildnen.<br />

mcire jgufebSi muSaoba Semdeg fazebs unda moicavdes: problemaTa<br />

gamokveTa (identifikacia), problemaTa analizi, problemaTa gadaWris<br />

gzebis moZieba da Sesabamis RonisZiebaTa dagegmva. TiToeul fazas<br />

gansaxorcieleblad Sesabamisi teqnologia gaaCnia da sesiis wamyvanebs<br />

SeuZliaT arCevani gaakeTon (gamomdinare jgufis Taviseburebebidan, misi<br />

ganviTarebis stadiidan da arsebuli situaciidan), Tu ra teqnologiiT<br />

ganaxorcielon esa Tu is faza; aseve, wamyvanebs SeuZliaT ramodenime<br />

teqnologia erToblivad an kombinaciaSi gamoiyenon.<br />

magaliTad, problemaTa gamokveTisaTvis gamoiyeneba `gonebrivi ieri-<br />

Sis~ teqnologia; problemaTa analizisas efeqturia e.w. `problemaTa xis~<br />

teqnikis gamoyeneba, romelic saSualebas iZleva esa Tu is problema ganvixiloT<br />

mis safuZvlad mdebare problemebisa da simptomebis WrilSi (ix.<br />

nawili II, Tavi I, Tema VI, savarjiSo `problemebis xe`); analizisaTvis,<br />

agreTve, Zalian mniSvnelovania problemis arsebobis sibrtyeSi moqmed<br />

ZalTa, e.w. `dainteresebul (CarTul) subieqtTa~ analizi; garda amisa,<br />

problemaTa srulfasovani analizisaTvis aucilebelia maT safuZvlad<br />

mdebare sabazo moTxovnilebaTa gaazreba, ris saSualebasac iZleva<br />

Cileli ekonomistis manfred maqs-nifis mier SemoTavazebululi e.w.<br />

`matriculi meTodi~ (ix. qvemoT), da sxva.<br />

Cven analizis yvela es zemoT CamoTvlili meTodi gamoviyeneT: problemis<br />

xisa da dainteresebuli subieqtebis analizi jer kidev muSaobis<br />

satreningo fazaSi CavrTeT, radganac miviCnieT, rom erovnebaTaSoris<br />

urTierTobaTa marTvis unar-Cvevebis treningi bevrad ufro efeqturi<br />

iqneboda, Tu monawileebs maT sacxovrebel garemoSi arsebuli <strong>erovnebaTaSorisi</strong><br />

problemebisa da maTSi CarTuli subieqtebis gacnobierebis<br />

donis amaRlebaSi davexmarebodiT. es logikuri xazi, faqtobrivad, gagrZelda<br />

problemaTa gadaWraze mimarTul samuSao Sexvedrazec, radgan<br />

monawileebma ukve gacnobierebul problemebze ganagrZes muSaoba manfred<br />

maqs-nifis matricis daxmarebiT.<br />

manfred maqs-nifis matrica saSualebas iZleva adamianis TiToeuli<br />

sabazo moTxovnilebis (arseboba, usafrTxoeba, identoba, monawileoba,<br />

Semoqmedeba, ZalTa aRdgena, da a.S.) dakmayofilebis TvalsazrisiT arsebuli<br />

mdgomareobisa da sasurveli mdgomareobis gansxvavebis analizis<br />

safuZvelze moZiebul iqnas dakmayofilebis efeqturi, realisturi gzebi<br />

da moazrebul iqnas maTi ganxorcielebis pirobebi. ramdenadac meTodis<br />

21


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

arsi aRwerili gvaqvs samuSao Sexvedris Sesabamis modulsa da damatebaSi,<br />

aq amaze dawvrilebiT aRar SevCerdebiT.<br />

amdenad, problemebis gadaWraze mimarTuli samuSao Sexvedris etapze<br />

Zalian efeqturia manfred maqs-nifis matricis gamoyeneba. Tumca, aqve<br />

unda aRiniSnos, rom <strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> problemebis analizamde<br />

jgufisaTvis SedarebiT ufro martivi samuSao teqnologiebiT<br />

muSaobis gamocdilebis miRebisaTvis saTanado pirobebis Seqmnaa<br />

sasurveli.<br />

matricas, analizis fazidan, logikurad gavyavarT problemaTa gadaWris<br />

gzebis moZiebis fazaSi, igi gviCvenebs, Tu ra unda iyos gakeTebuli<br />

imisaTvis, rom adamianis, Temisa Tu sazogadoebis esa Tu is sabazo moTxovnileba<br />

dakmayofildes. rodesac jgufebi plenarul sxdomaze waradgenen<br />

maqs-nifis matricis mixedviT Seqmnil TavianT produqcias, wamyvanTa<br />

amocanaa daafiqsiron saproeqto ideebi, ramdenadac am ideebis<br />

plenarul sxdomaze Sefasebisa da prioretizaciis safuZvelze iqmneba<br />

samuSao Sexvedrebis saboloo produqti: regionSi an qveyanaSi <strong>erovnebaTaSorisi</strong><br />

<strong>urTierTobebis</strong> klimatis gajansaRebaze mimarTuli gansaxorcielebeli<br />

proeqtebis banki.<br />

samuSao Sexvedris Sedegad miRebuli prioretizebuli saproeqto<br />

ideebis bankidan jgufi irCevs remdenime gansaxorcielebeli proeqtis<br />

ideas, Semdegi kriteriumebis safuZvelze:<br />

mravaleTnikuri ganmaxorcielebeli gundi;<br />

orientacia <strong>erovnebaTaSorisi</strong> klimatis gajansaRebaze;<br />

realisturoba da sisxarte `SMART`- is principebis Sesatyvisoba.<br />

(ix. nawili II, Tavi II: `<strong>erovnebaTaSorisi</strong> problemebis gadaWraze<br />

mimarTuli samuSao Sexvedris moduli`);<br />

proeqtis ganxorcielebisaTvis `strategiuli vin`-is, anu, potenciuri<br />

ganmaxorcielebeli pirebis an gundis arseboba.<br />

ai, am adgilas samuSao Sexvedris kompetencia mTavrdeba da iwyeba<br />

konkretuli proeqtis werilobiT gaformeba, misTvis samuSao gundis<br />

SerCeva-momzadeba, mis ganxorcielebaze zrunva, rac ukve Semdgomi nabijebis<br />

gadadgmas gulisxmobs, da amdenad, muSaobis gagrZelebis stimuli<br />

da safuZvelia.<br />

II.3. <strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> kodeqsis Seqmnaze mimarTuli samuSao<br />

Sexvedra da kodeqsis xelmoweris aqcia<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> kodeqsis Seqmnaze mimarTuli samu-<br />

Sao Sexvedris meTodologia eyrdnoba gregori beiTsonis `adamiani-garemos~<br />

sistemis logikuri doneebis koncefcias da Sesabamis meTodo-<br />

22


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

logiur sqemas. beiTsonis Tanaxmad, adamiani sakuTriv, da mis garSemo<br />

arsebuli fizikuri, socialuri Tu geo-politikuri sinamdvile SesaZloa<br />

ganvixiloT, rogorc erTiani sistema, romelsac sxvadasxva, erTmaneTTan<br />

logikurad dakavSirebuli doneebi gaaCnia. am doneebis urTierTmimar-<br />

Teba Cvens SemTxvevaSi Semdegnairad SeiZleba warmovadginoT:<br />

imis mixedviT, Tu ra aris muSaobis mizani, SesaZloa gansxvavebuli<br />

masStabisa da zogadobis doneebi gamovyoT, mag., zemoT moyvanili sqemisagan<br />

gansxvavebiT, SesaZloa sqemaSi CavrToT `ojaxi~, `Temi~, `sazogadoeba~,<br />

da a.S. amdenad, beiTsonis sqema ar warmoadgens dogmas. midgomis<br />

plusi swored misi moqnilobaa.<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> kodeqsis SesamuSaveblad Sexvedris<br />

monawileebi kvlav iyofian mcire (12-15 monawile), eTnikuri SemadgenlobiT<br />

dabalansebul da monawileTa poziciebis (Tanamdebobebis) mixedviT<br />

mravalferovan jgufebad.<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> kodeqsze muSaobisas ganxilvis sagani<br />

unda iyos sistemis `adamiani - garemo~ TiToeul zemoT mocemul doneze<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> sasurveli, konstruqciuli wesebi da<br />

normebi. msjelobisaTvis efeqturi da droSi ekonomiuri teqnologia aqac<br />

`gonebrivi ieriSia~. gonebrivi ieriSis Sedegad miRebuli mdidari produqciis<br />

ganxilva mimdinareobs plenarul, gaerTianebul sxdomaze, sadac,<br />

faqtobrivad, miRebuli produqciis `dawreta~ da jerarsis principiT dala-<br />

23


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

geba iwyeba. jerarsi gulisxmobs, rom msjeloba midis `ra unda iyos~<br />

principiT nacvlad principisa `ra aris~, anu monawileebi adgenen cxovrebis<br />

principebs `undas~ poziciidan.<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> kodeqsis Sedgenaze mimarTuli samuSao<br />

Sexvedra, faqtobrivad, amgvari kodeqsis Seqmnis sawyisi nabijia. aRwerili<br />

gonebrivi ieriSisa da plenaruli sxdomis farglebSi misi ganxilva-dawretis<br />

Semdeg, iwyeba wamyvanTa gundis skrupulozuri muSaoba masalis jerarsis<br />

formiT lakonurad Camoyalibebaze. kodeqsis Seqmnis Semdgomi safexuri<br />

gulisxmobs samuSao Sexvedraze miRebuli da wamyvanTa gundis mier damu-<br />

Savebuli dokumentis eqspertizas profesionali eqspertebis mier. xolo<br />

damagvirgvinebeli etapi ukve gamzadebuli kodeqsis sajaro prezentaciaganxilva,<br />

avtorTa mier misi xelmowera da bolos, gamoqveynebaa.<br />

24


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

nawili meore<br />

meTodologiis calkeuli komponentebis Sesabamisi<br />

modulebi, anu meTodologiis `ra~<br />

wignis meore nawilSi gadmocemulia erovnebaTaSoris urTierTobaTa mar-<br />

Tvis xarisxis gaumjobesebis meTodologiis sami ZiriTadi komponentis<br />

Sesabamisi moduli. TiToeuli moduli moicavs, erTi mxriv, mokle Teoriul<br />

informacias mocemul sferoSi ZiriTad cnebebze, sakiTxebis dayenebasa da<br />

midgomebze; meore mxriv, modulebSi dawvrilebiT, safexureobrivad aris<br />

aRwerili rekomendebuli savarjiSoebis krebuli. aqve saWirod migvaCnia<br />

xazi gavusvaT imas, rom mocemuli modulebis wakiTxva ar aris sakmarisi<br />

imisaTvis, rom mkiTxvelma maTi praqtikulad gamoyeneba SeZlos. am modulebis<br />

praqtikaSi ganxorcielebis dasawyebad aucilebelia mkiTxvelma Tvi-<br />

Ton gaiaros Sesabamisi treningi, romelic mas miscems ara marto `codnas am<br />

modulebis Sesaxeb~, aramed am modulebSi gavlis unikalur gamocdilebas,<br />

rac aucilebelia maTi aTvisebisaTvis.<br />

Tavi I. erovnebaTaSoris urTierTobaTa marTvis kompetenciis<br />

amaRlebis treningis moduli<br />

moceul TavSi aRwerili modulis mizania treningis monawileTa<br />

mgrZnobelobis amaRleba erovnebaTaSoris urTierTobaTa sakiTxebze;<br />

sxvadasxva Sesabamisi saerTaSoriso dokumentisa da normatiuli aqtis<br />

gacnoba; aseve, erovnebis formirebaze im ZiriTadi Teoriuli da praqtikuli<br />

midgomebis gacnoba, romelic Tanamedrove mecnierebasa da politikaSi<br />

gamoiyeneba da popularulia; mgrZnobelobis amaRleba stereotipuli<br />

da diskriminaciuli azrovnebis mimarT; negatiuri azrovnebis<br />

daZlevis unar-Cvevebis ganviTareba.<br />

moduli gadmocemulia calkeuli Temebisa da maTi Sesabamisi meTodebisa<br />

da savarjiSoebis aRweris saxiT. Cven Segnebulad ar viZleviT<br />

erTmniSvnelovan, CarCoSi Casmul sqemas, raTa mkiTxvelsa da potenciur<br />

momxmarebels, saqmisadmi SemoqmedebiTad midgomis SemTxvevaSi, sakuTari<br />

prioritetebisa da saWiroebebis kvalobaze, moqnilad moqmedebis saSualeba<br />

mivceT.<br />

Temebis mixedviT gadmocemuli Teoriuli sakiTxebi SesaZloa gamoyenebul<br />

iqnas, rogorc treningis monawileTaTvis dasarigebeli masala.<br />

TiToeul SemoTavazebul savarjiSos Tan axlavs miznis, xangrZlivobis,<br />

gamosayenebeli masalis gansazRvra, romelic danarTSia mocemuli. amas-<br />

Tan, mowodebulia procesis safexurebrivi aRwera, avtorTa rCevebi da<br />

monawileTa SesaZlo daskvnebi.<br />

savarjiSoebis aRwerasTan erTad, moduli moicavs danarTs: e.w. `ener-<br />

25


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

gaizerebis~, anu gamaxalisebeli savarjiSoebis nakrebs, rogorc jgufTan<br />

praqtikuli muSaobisaTvis erT-erT sasargeblo standartul `samuSao<br />

iaraRs~.<br />

treningis Sesavali<br />

Sesavali nawili treningis e.w. `standartebis~ or mniSvnelovan komponents<br />

Seicavs: a. jgufSi monawileebis urTierTgacnobas, rac monawileebSi<br />

ganusazRvrelobasTan dakavSirebuli SesaZlo stresis moxsnasa da<br />

socialuri cnobismoyvareobis dakmayofilebas exmareba; b. molodinebis<br />

gamokveTa, romelic saSualebas aZlevs rogorc sesiis wamyvans, aseve<br />

monawileebs maTi `SekveTis gacnobierebaSi~, rac aucilebeli pirobaa<br />

interaqciuli muSaobis warmarTvisaTvis (ix. nawili pirveli, Tavi II,<br />

qveTavi `treningi`).<br />

Tu Sesavali nawili, monawileTa SesaZlo uxerxulobisa da simorcxvis<br />

gaTvliswinebiT, saxaliso stiliT, taqtianad warimarTa – es jgufis,<br />

rogorc erTi mTlianis Camoyalibebasa da SekvraSi mniSvnelovan rols<br />

Seasrulebs, rac, Tavis mxriv, niadags Seamzadebs erToblivi muSaobisaTvis.<br />

urTierTgacnobis savarjiSoebi<br />

`saxelis istoria~<br />

mizani: monawileebis urTierTgacnoba, `yinulis galRoba`<br />

xangrZlivoba: damokidebulia jgufis sidideze. TiToeul monawiles 1-2<br />

wT. eTmoba.<br />

masala: mkerdze misamagrebeli furceli (saxelis dasawerad 10 ), `markerebi~.<br />

mimdinareoba: monawileebs sTavazobT, furclebze daweron TavianTi saxelebi,<br />

xolo Semdeg wriuli mimarTulebiT TanmimdevrobiT moaxdinon<br />

TviTwardgena: xmamaRla warmoTqvan sakuTari saxeli da masTan<br />

dakavSirebuli istoria (vin daarqva es saxeli an ratom, Tu ician misi<br />

mniSvneloba, rogoria maTi damokidebuleba (moswonT /ar moswonT)<br />

saxelis mimarT da a.S);<br />

avtorTa rCeva: amave mizniT SeiZleba movTxovoT monawileebs TavianTi<br />

gvaris istoriis moyola. es gansakuTrebiT efeqturia iseT kulturul<br />

garemoSi, sadac gvari raimes aRwers an mianiSnebs. mxedvelobaSi iqonieT,<br />

rom zogierTi monawile Zalian `erToba~ sakuTar Tavze TxrobiT da did<br />

dros `itacebs~. amitom Tavidanve daaweseT reglamenti.<br />

10 inglisurad e.w. “name bage”<br />

26


`urTierTwardgena~<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

mizani: monawileTa urTiergacnoba, `yinulis galRoba~.<br />

xangrZlivoba: damokidebulia jgufis sidideze. TiToeul monawiles 1-2<br />

wT. eTmoba.<br />

masala: ar aris saWiro.<br />

mimdinareoba: monawileebi wyvildebian e.w. `ucxoobis wesiT~ (Tu gverdigverd<br />

nacnobebi aRmoCndnen, isini ucnobebTan daawyvileT); monawileebs<br />

eZlevaT instruqcia, rac SeiZleba meti informacia miiRon<br />

TavianT mewyvileebze, raTa gacnobisa da saubris Semdeg isini mTel<br />

jgufs warudginon. erTmaneTis gasacnobad wyvilebs eZlevaT 6 wuTi (3<br />

wT. TiToeuls), amis mere wyvilis TiToeuli wevri waradgens meores<br />

damswre sazogadoebis winaSe.<br />

`saxeli da dadebiTi Tviseba~<br />

mizani: monawileebis gacnoba.<br />

xangrZlivoba: 5-10 wT.<br />

masala: ar aris saWiro.<br />

mimdinareoba: monawileebs sTxovT, wriuli TanmimdevrobiT warmoTqvan<br />

sakuTari saxeli da saxelis pirvel asoze dawyebuli raime zedsarTavi<br />

saxeli, anu maTi dadebiTi Tviseba, romelic axasiaTebT, mag: mari –<br />

mxiaruli, kote – keTili da a.S.<br />

treningis mimarT monawileTa molodinebis gacnobierebis savarjiSoebi<br />

`molodinis xe~<br />

mizani: gamovlindes, Tu ra molodinebi aqvT monawileebs treningis<br />

mimarT<br />

xangrZlivoba: 20 wT.<br />

masala: `flifCarti~, patara misawebebeli feradi furclebi, `markerebi~,<br />

winaswar gamzadebuli naxati – xe – didi formatis qaRaldze (mag.:<br />

`flifCartze~);<br />

mimdinareoba:<br />

safexuri I. dafaze vakravT `flifCarts~, sadac winaswar aris<br />

daxatuli fesvebiani da totebgaSlili xe; TiToeul monawiles<br />

urigdeba patara misawebebeli furceli da `markeri~.<br />

safexuri II. monawileebi 5 wuTis ganmavlobaSi furclebze weren an<br />

simbolurad gamoxataven, Tu ras elian treningTan/seminarTan<br />

dakavSirebiT.<br />

safexuri III. wamyvani kiTxulobs furclebs, ajamebs da Semdeg akravs<br />

27


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

xeze, fesvebis adgilas. Tu romelime molodini Zalian zogadia,<br />

SekrebilT ganumartavs, rom rac ufro zogadia molodini, miT<br />

ufro naklebia misi miRwevis SesaZlebloba da cdilobs mis<br />

dakonkretebas monawileebTan erTad. mag., xSirad monawileebi<br />

molodins amgvarad ayalibeben: `codnis miReba mocemul sakiTxSi~.<br />

saWiroa dakonkretdes, Tu konkretulad ra saxis codnas<br />

gulisxmobs monawile, gamomdinare Tavisi gamocdilebidan. Tu esa<br />

Tu is molodini ar Seefereba treningisa Tu seminaris miznebs,<br />

mniSvnelovania, wamyvanma igi Tavidanve gaaqarwylos.<br />

safexuri IV. trening-seminaris bolos jgufi ubrundeba `xes~ imis<br />

Sesamowmeblad, Tu ramdenad gamarTlda maTi molodinebi. gamarTlebuli<br />

molodinebis amsaxveli furclebi jgufis wevrebs<br />

gadaaqvT totebisa da nayofis adgilas. aseve, xdeba gaumarTlebeli<br />

molodinebis ganxilva da analizi, rac SeiZleba Semdgomi<br />

muSaobis dagegmvis stimulad iqces.<br />

avtorTa rCeva: rogorc wesi, gamocdili wamyvanebi jgufis winaswari<br />

Seswavlis safuZvelze gaTvlian monawileTa molodins, raTa gaiTvaliswinon<br />

treningis Sinaarsis agebisas. amave dros, uaRresad mniSvnelovania<br />

Ria iyoT monawileTa `moulodneli molodinebis mimarT~ da SeZlebisdagvarad<br />

gaiTvaliswinoT treningis msvlelobaSi, Tu isini ar ewinaaRmdegeba<br />

treningis miznebs. mieciT Tavs moqnilobisa da SemoqmedebiTi<br />

midgomis saSualeba.<br />

`molodini + wvlili~<br />

mizani: monawileebis mier trening-seminarTan dakavSirebuli molodinis<br />

gamovlena<br />

xangrZlivoba: 20 wT.<br />

masala: ori `flifCarti~ warwerebiT `Cemi molodini~ da `Cemi wvlili~,<br />

feradi baraTebi, `markerebi~.<br />

mimdinareoba:<br />

safexuri I. TiToeul monawiles eZleva ori feris baraTi da `markeri~.<br />

safexuri II. wamyvani monawileebs sTxovs, 5 wuTis ganmavlobaSi<br />

moifiqron da Camoweron erTi feris baraTebze is, Tu ras elian am<br />

treningis/seminarisgan, ra surT rom Tan waiRon (codna, informacia,<br />

unar-Cvevebi, emociebi da a.S.), xolo meore feris baraTze –<br />

ra wvlili SeuZliaT maT, rogorc monawileebs, Seitanon jgufur<br />

muSaobaSi. es davaleba SesaZlebelia xatviTac Sesruldes.<br />

safexuri III. TiToeuli monawile saerTo `flifCartze~ akravs Tavis<br />

furclebs. wamyvani ajamebs Sedegebs, akeTebs komentarebs, akonkretebs<br />

ganzogadebebs.<br />

28


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

avtorTa rCeva: jgufis wevrebis mier Semotanili SesaZlo wvlilis<br />

Tavidanve dazustebas didi mniSvneloba aqvs. xSirad treningi/seminari<br />

monawileTa mier codnis miRebis pasiur procesad aRiqmeba, maSin roca<br />

interaqciuli midgoma gulisxmobs urTierTganaTlebasa da urTierTgamdidrebas.<br />

SeuwyveT xeli monawileebs, Tavidanve gaiazron, rom maTi<br />

aqtiuri monawileoba treningis efeqturobis pirobaa da xels uwyobs<br />

wamyvansa da jgufs Soris urTierTndobis da TanamSromluri urTierTobis<br />

Camoyalibebas.<br />

Tema I. subieqturi realoba<br />

yoveli adamiani Taviseburad unikaluri da ganumeorebelia, gaaCnia<br />

cxovrebis sakuTari istoria da Sesabamisi gamocdileba. gamomdinare Tavisi<br />

bunebidan da gamocdilebidan, adamiani Taviseburad, unikalurad aRiqvams<br />

gare samyaros. Sesabamisad, yovel adamians gaaCnia ganumeorebeli damokidebuleba<br />

samyarosa da sakuTari Tavisadmi, rasac fsiqologiis enaze xSirad<br />

`samyaros models~ uwodeben, xolo konfliqtologiis ki - `subieqtur realobas~.<br />

samyaros modeli, anu subieqturi realoba samyaros asaxavs Cveni Sidapirovnuli<br />

`filtris~ prizmaSi da, Sesabamisad, gansxvavdeba rogorc<br />

obieqturi realobisagan (imdenad, ramdenadac es ukanaskneli arsebobs...),<br />

aseve erTmaneTisagan.<br />

arsebobs metafora, romelic kargad xsnis amgvar urTierTdamokidebulebas:<br />

`ruka ar aris teritoria~. adamianis orientacia ucnob garemoSi<br />

damokidebulia imaze, Tu ramdenad zustia misi ruka. zusti ruka iZleva<br />

saSualebas, dainaxo SesaZleblobebi, rac aucilebeli pirobaa moqmedebis<br />

mimarTulebis, gzis asarCevad.<br />

gansxvavebulis mimarT tolerantobis ganviTarebis<br />

savarjiSo `subieqturi realoba~<br />

mizani: monawileebis mier imis gacnobiereba, Tu ramdenad mravalferovnad,<br />

gansxvavebulad aRiqmeba samyaro sxvadasxva adamianis mier, gamomdinare<br />

pirovnebis xasiaTidan da gamocdilebidan; imis gacnobiereba,<br />

rom konfliqtur dapirispirebaSi gadasvlamde Rirs dafiqrde, Tu<br />

rogor aRiqvams situacias da ras ganicdis meore mxare, anu mxedvelobaSi<br />

miiRo misi subieqturi realoba, rac xSir SemTxveveaSi<br />

konfliqtisa da gaugebrobis Tavidan acilebis saSualebas iZleva.<br />

xangrZlivoba: 15 - 20 wT.<br />

masala:<br />

• boringis orazrovani naxati (ix. qvemoT)<br />

• monawileTaTvis dasarigebeli masala `subieqturi realoba`<br />

29


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

mimdinareoba:<br />

safexuri I. jgufs warudgenen boringis orazrovan naxats. monawileebi<br />

siCumeSi akvirdebian gamosaxulebas. gamosaxulebis eqspozicia,<br />

rogorc wesi, ar aRemateba 20-30 wams.<br />

safexuri II. TiToeuli monawile xmamaRla gamoTqvams, Tu ra gamosaxuleba<br />

dainaxa naxatze. wamyvani ajamebs gamoTqmul versiebs,<br />

romlebic, rogorc wesi, or ZiriTad jgufad iyofa: moxuci da<br />

axalgazrda qali (Tumca, SesaZlebelia gamoTqmuli iyos originaluri<br />

mosazrebanic: mag., fari, mwyemsi biWi, kolba da a.S.). wamyvani<br />

Tavad Semoxazavs orive gamosaxulebis ZiriTad konturebs,<br />

raTa TiToeulma monawilem SeZlos gamosaxulebis danaxva.<br />

safexuri III. monawileebi msjeloben imaze, Tu ram gamoiwvia erTi da<br />

imave gamosaxulebis gansxvavebuli aRqma, ra SeiZleba amas edos<br />

safuZvlad da a.S. diskusia Tavisuflad mimdinareobs.<br />

avtorTa rCeva: Tu jgufis yvela wevri Tavidanve erTnair naxats dainaxavs,<br />

SeecadeT Tqven ikisroT gansxvavebuli pozicia, raTa Tavidan aiciloT<br />

jgufSi erTgvarovani azris Camoyalibeba. waaxaliseT gansxvavebuli<br />

azrebis arseboba, raTa gacnobierebis procesi formaluri ar gaxdes.<br />

kiTxvebi ganxilvisaTvis:<br />

ra moxda jgufSi? ra iyo yuradsaRebi am procesSi?<br />

ram ganapiroba is, rom gamoTqmuli iyo sxvadasxva versia?<br />

SeiZleba Tu ara am savarjiSos ganzogadeba cxovrebiseul magaliTebze?<br />

mag., sxvadasxva eTnikuri jgufis aRqmebis gasaazreblad?<br />

SeiZleba Tu ara arsebobdes mxolod erTaderTi, WeSmariti xedva<br />

ama Tu im movlenaze?<br />

ra zogadi daskvnis gakeTeba SeiZleba zemoT aRniSnuli procesidan?<br />

safexuri IV. wamyvani sTxovs monawileebs, gaixsenon <strong>erovnebaTaSorisi</strong><br />

urTierTobis erTi romelime realuri faqti, romelic aRqmis<br />

subieqturobis demonstrirebas moaxdens.<br />

SeniSvna:<br />

wamyvani savarjiSos mimdinareobisas mudmivad saubrobs gansxvavebuli<br />

xedvebis erTdrouli Tanaarsebobis SesaZleblobaze<br />

da gansxvavebuli poziciebis arsebobis Tanabaruflebianobaze;<br />

savarjiSos bolos ki uyveba monawileebs subieqturi realobis<br />

cnebis Sesaxeb.<br />

SesaZlo daskvnebi:<br />

• yvela adamiani unikaluria, amitom imdeni xedva arsebobs, ramdeni<br />

adamianicaa;<br />

30


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

• rogorc `orazrovani suraTi~, ise cxovrebiseuli situaciebi, xSirad<br />

iZlevian aracalsaxa aRqmisa da interpretaciis stimuls,<br />

sababs;<br />

• aRqmis subieqturoba ar aris negatiuri movlena, is samyaros mravalferovans<br />

xdis da adamianebs aZlevs ganviTarebis SesaZleblobas;<br />

• adamianma unda SeZlos SezRuduli, calmxrivi xedvebisagan Tavis daRweva,<br />

sakuTar TavSi ganaviTaros sxvisi TvaliT movlenis danaxvis unari.<br />

es mniSvnelovnad Seamcirebs konfliqtis eskalaciis 11 albaTobas;<br />

• eTnikuri urTierTobebi metad faqizi sferoa. Sexedulebebi am<br />

sferoSi wlebisa da saukuneebis manZilze yalibdeba im xedvidan da<br />

realobidan gamomdinare, romelSic eTnoss uwevs arseboba;<br />

• subieqturi realoba axasiaTebs rogorc jgufebs, ise pirovnebebs.<br />

Tumca, jgufis mier Camoyalibebuli azris Secvla gacilebiT rTuli,<br />

xangrZlivi da Sromatevadi procesia; eTnosTa TanacxovrebisaTvis<br />

es mniSvnelovani gamowvevaa.<br />

Tema II. eTnikuroba<br />

am TemaSi gadmocemuli masala gamocdil mkiTxvels SesaZloa metismetad<br />

gasadavebulad eCvenos. ramdenime gverdze marTlac SeuZlebelia eTnikurobis<br />

Sesaxeb informaciis srulfasovani gadmocema; es xom sakiTxis ganxilvas<br />

iseTi uaRresad didi da tevadi Temebis konteqstSi moiTxovs, rogoricaa<br />

preindustriuli sazogadoeba, modernizmi, eris mSenebloba da nacionalizmi,<br />

postmodernizmi, postindustriuli sazogadoebis faseulobebi da globalizacia,<br />

saxelmwifo mowyobis modelebi da a.S. Cven mizans ar warmoadgenda<br />

am uaRresad mniSvnelovani da saintereso sakiTxebis gaSla/ganxilva.<br />

masalis gadmocemisas CvenTvis mniSvnelovani iyo, upirveles yovlisa, sami<br />

sakiTxis xazgasma:<br />

a. Sexeduleba eTnikuri identobis imTaviTve mocemulobaze, Tandayolilobaze,<br />

romelic mniSvnelovan rols TamaSobs Cveni drois eTnopolitikur<br />

konfliqtebSi – es mxolod erT-erTi Teoriaa, romelsac aqvs<br />

Rirseuli alternativebi, romelnic eTnikur identobas rogorc SeZenil/qmnad/ganviTarebad<br />

maxasiaTebels ganixilaven (ix. qveTavi `eTnikurobis<br />

Teoriebi~);<br />

b. samoqalaqo identobis CarCos ZaluZs eTnikuri identobis safuZvelze<br />

aRmocenebuli winaaRmdegobebis gadalaxva, im SemTxvevaSi, Tu igi ar uaryofs<br />

da aRiarebs mas (ix. qveTavi `saxelmwifos mowyobis modelebi eTnikuri<br />

da samoqalaqo principiT~);<br />

g. dargSi ar arsebobs arc sakvanZo cnebebis erTmniSvnelovani gageba-gan-<br />

11 ix. terminTa ganmartebebi<br />

31


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

sazRvreba, da arc sayovelTaod aRiarebuli Tu miRebuli erTi Teoria. es<br />

aucilebels xdis saxvadasxva kuTxiT danaxul, gaazrebul da gansazRvrul<br />

masalas gavecnoT, raTa terminologiuri Tu cnebaTa Seusabamobis gamo<br />

gaugebroba Tavidan aviciloT, da eTnikurobisa da saxelmwifo mowyobis<br />

sakiTxebis mimarT Tvalsawieri gavifarTovoT. imedi gvaqvs, rom Temis<br />

farglebSi qvemoT moyvanili masala mkiTxvels interess gauRvivebs da igi<br />

am mimarTulebiT specialuri literaturis gacnobas ganagrZobs.<br />

ZiriTadi gansazRvrebani<br />

a. eTnosi, eTnikuri jgufi<br />

arsebobs eTnosis mravali gansazRvreba. Cven ramodenime maTgans<br />

SemogTavazebT 12 :<br />

- eTnosi aris gansazRvrul teritoriaze adamianTa istoriulad Camoyalibebuli<br />

erToba, romelsac gaaCnia saerTo, SedarebiT stabiluri<br />

enobrivi, kulturuli, fsiqologiuri Taviseburebebi da sxva erTobebisagan<br />

gansxvavebulobis gancda, aRbeWdili mis TviTcnobierebaSi;<br />

- eTnosebi sivrcobrivad SemosazRvruli specifikuri kulturuli<br />

informaciis `naglejebi~ arian, xolo intereTnikuri urTierToba aseTi<br />

informaciis gacvlas warmoadgens;<br />

- eTnikuri jgufi aris adamianTa populacia, romlis wevrebi erTmaneTTan<br />

aigiveben Tavs saerTo warmomavlobis an winaprebis, saerTo<br />

kulturis, qcevebis, enis an religiis safuZvelze.<br />

rom ganvazogadoT, eTnikuri jgufis saerTo identoba dafuZnebulia<br />

rasobriv, erovnul, an religiur kuTvnilebaze.<br />

b. eri, nacia<br />

analogiurad eTnosisa, eris erTi, sayovelTaod miRebuli gansazRvreba<br />

ar arsebobs. qvemoT gTavazobT sxvadasxva wyarodan amokrefil<br />

gansazRvrebaTa rigs. maTSi bevri ram emTxveva erTmaneTs, Tumca TiToeuli<br />

Seicavs erTmaneTisagan gansxvavebul erT an ramdenime elements:<br />

nacia/eri aris didi gaerTianeba an aglomeracia adamianebisa, romlebic<br />

iziareben maTTvis saerTo da sxvebisagan ganmasxvavebel rasobriv,<br />

enobriv, istoriul an kulturul memkvidreobas. es xels uwyobs<br />

adamianebs, aRiqvan Tavi maTTvis Rirebul bunebriv gaerTianebas mikuTvnebulad:<br />

`Cven erT bedqveS varT da ase unda gagrZeldes samudamod~.<br />

eri xalxis erToba, vinc moaxdina TviTgamorkveva, aqvs saerTo istoria,<br />

ena, kultura da qveyana.<br />

eri aris xalxis, kulturisa da teritoriuli mTlianobis yvelaze<br />

mdgradi organizacia.<br />

eri aris SedarebiT didi jgufi adamianebisa, romlebsac organizebas<br />

12 ix. gamoyenebuli literaturis sia<br />

32


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

uwevs da marTavs erTi damoukidebeli mTavroba; aqvT teritoria, damoukidebeli<br />

saxelmwifo, saerTo wes-Cveulebebi, warmomavloba da istoria.<br />

eri aris erToba xalxisa saerTo warmomavlobiT, istoriiT, eniT,<br />

kulturiT da sxva, magram ar aris aucilebeli, mas hqondes saxelmwifo an<br />

teritoriuli sazRvrebi.<br />

eri aris kulturulad homogenuri adamianebis jgufi, ufro didi,<br />

vidre tomi an Temi, romelic iziarebs saerTo enas, instituciebs,<br />

religias da istoriul gamocdilebas.<br />

rom ganvazogadoT, nacia/eri, _ es aris im adamianTa erToblioba,<br />

romelTa saerTo identoba qmnis fsiqologiur sazRvrebs da politikur<br />

erTobas.<br />

g. erovneba<br />

erovnebis cneba sxvadasxva kulturaSi sxvadasxvagvarad gaigeba. kavkasiur,<br />

koleqtivistur kulturaSi, eTnosisa da erovnebis cnebebi erTmaneTTan<br />

Zalian axlos dgas, Tumca dasavluri kultura ganasxvavebs am<br />

cnebebs. dasavlur (evropul da amerikul) mecnierebaSi erovneba ufro<br />

farTo cnebaa, vidre eTnosi da uaxlovdeba eris gagebas; anu, dasavluri<br />

gagebiT, erovneba SeiZleba aRniSnavdes da moicavdes pirovnebis moqalaqeobas,<br />

eTnikur warmomavlobas, saxelmwifoebriobas, enas da sxva faqtorebs.<br />

rogorc vxedavT, eTnosis/erovnebisa da eris mecnieruli ganmartebebi<br />

TiTqmis emTxveva erTmaneTs. didi msgavsebis miuxedavad, maT<br />

ganmasxvaveblad SeiZleba miviCnioT saxelmwifos qona, rac damaxasiaTebelia<br />

erisaTvis, xolo eTnosebi da erovnebebi SeiZleba gabneulni iyvnen<br />

sxvadasxva er-saxelmwifoebSi. mag., safrangeTSi mcxovrebi senegaleli<br />

erovnebis moqalaqe miekuTvneba frang ers.<br />

eTnikurobis Teoriebi<br />

(Teoriebi, romlebic gansazRvraven erovnebis<br />

Camoyalibebisa da Secvlis meqanizmebs)<br />

socialur mecnierebebSi mniSvnelovani adgili uWiravs sakiTxs eTnosisa<br />

da eTnikuri identobis warmoSobis Sesaxeb. eTnologiis erT-erTi<br />

mimdinareobaa primordializmi (zogi avtoris mixedviT _ esencializmi).<br />

primordializmis mixedviT, eTnikuroba Tandayolili Tvisebaa, romelic<br />

safuZvlad udevs jgufis (eTnikur/erovnul) TviTaRqmas. am mimarTulebis<br />

zogierTi orTodoqsi mimdevari miiCnevs, rom eTnikurobas biologiuri<br />

fesvebi aqvs, xolo jgufuri eTnikuri identoba gadaecema Taobidan<br />

Taobas.<br />

33


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

primordializmis sapirispiro mimarTulebas warmoadgens konstruqtivizmi.<br />

maqs veberze dayrdnobiT, konstruqtivizmi xazs usvams saerTo<br />

warmomavlobis Sesaxeb sazogadoebis wevrebis rwmenis upirates mniSvnelobas<br />

faqtobriv, biologiur mocemulobasTan SedarebiT. amdenad, konstruqtivizmis<br />

Tanaxmad, eTnikuri identoba socialurad aris konstruirebuli,<br />

politikuri elitis mier Zalauflebis misaRwevad. Sesabamisad,<br />

igi aris cvalebadi, advilad <strong>marTva</strong>di da eqvemdebareba jgufuri cnobierebis<br />

movlenebs, anu, igi aranairad ar aris Tandayolili.<br />

kidev erTi mniSvnelovani Teoria, romelic enaTesaveba konstruqtivizms,<br />

aris instrumentalizmi. am Teoriis Tanaxmad, eTnikuroba aris<br />

situaciuri, cvalebadi da damokidebuli sazogadoebis struqturaze.<br />

amasTanave, eTnikuri identobis Rirebuleba mravali sxvadasxva faqtoris<br />

fonze SeiZleba izrdebodes an mcirdebodes. erT-erTi amgvari faqtori<br />

aris politikosTa unari, efeqturad moaxdinon adamianTa jgufis<br />

mobilizeba saerTo miznis misaRwevad.<br />

zogierTi avtoris mixedviT, eTnikuri identoba eyrdnoba kulturuli<br />

gansxvavebulobis socialurad sanqcionirebul, magram ara realur<br />

Sexedulebebs. Sesabamisad, eTnikuri identoba gulisxmobs warmomavlobis<br />

Sesaxeb urTierTgaziarebul Sexedulebebs (fiqtiuri naTesaoba), kultura<br />

ki _ ziar xatebs (reprezentaciebs), normebsa da Cveulebebs.<br />

amgvarad, konstruqtivizmisa da instrumentalizmis mixedviT, eTnikuri<br />

jgufebi ar warmoadgenen statikurad arsebul erTeulebs, romelTac<br />

adamiani obieqturad miekuTvneba an ar miekuTvneba. mikuTvnebuloba damokidebulia<br />

garemo faqtorebsa da Sinagan Rirebulebaze, romelsac pirovneba<br />

aniWebs eTnikur kuTvnilebas.<br />

saxelmwifo mowyobis modelebi eTnikuri da samoqalaqo principiT<br />

dRes msoflioSi daaxloebiT 200 eri-saxelmwifoa, Tumca arsebobs<br />

5000 eTnosi da erovneba.<br />

eri-saxelmwifo aris saxelmwifo, romelSic dominirebs erTi erovnuli<br />

identoba da romelsac gaaCnia suverenuli mTavroba. eri-saxelmwifoebis<br />

magaliTs warmoadgenen ganviTarebuli qveynebi, mag.: safrangeTi,<br />

germania, aSS (sadac dominanti erebia, Sesabamisad, frangi, germaneli, amerikeli);<br />

aseve kanada da belgia, sadac erTdroulad ori dominanti eri<br />

arsebobs.<br />

eri-saxelmwifoebi gansxvavdebian imis mixedviT, Tu rogor aris<br />

gagebuli maTTan eris cneba da rogor aris Camoyalibebuli erovnuli<br />

identoba. ganasxvaveben eris gagebis germanul da frangul models.<br />

germanuli modelis mixedviT, eris gageba efuZneba Sexedulebas saer-<br />

To warmomavlobis, enis, kulturisa da istoriis Sesaxeb, anu SeiZleba<br />

34


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

iTqvas, rom aseTi gageba eTnikurobis gagebis primordialuri variantia<br />

(ix. zemoT). am midgomis mixedviT, eTnikuri jgufis identoba yvelaze<br />

mniSvnelovania saxelmwifoSi. eTnikuri jgufi gamoirCeva misTvis Tandayolili<br />

urTierTsolidarobis grZnobiT, amitom mas axasiaTebs sxva jgufebisagan<br />

gamijvnis tendencia da dayofa kategoriebad `Cven~ da `sxvebi~.<br />

Sesabamisad, eTnikuri jgufi iRebs `Cvens~ da Seuwynarebelia `sxvebis~<br />

mimarT. es modeli Tandayolil konfliqts gulisxmobs da eTnikuri<br />

midgomis radikaluri ideologizebis safrTxes moicavs, rogorc moxda<br />

gasuli saukunis Sua wlebSi germaniaSi.<br />

franguli modeli eyrdnoba eris gagebas moqalaqeobriv CarCoebSi. es<br />

niSnavs, rom saxelmwifoSi mcxovreb yvela adamians, ganurCevlad eTnikuri<br />

warmomavlobisa, aqvs Tanabari SesaZleblobebi da identobis dadgenaSi<br />

gadamwyvetia maTi moqalaqeoba. germanuli modelis sapirispirod,<br />

franguli modeli konstruqtivistul (ix. zemoT) Tvalsazriss eyrdnoba.<br />

amgvari saxelmwifo Tvlis, rom eTnikuri kuTvnileba socialurad qmnadia<br />

da aZlevs uflebas pirovnebas, socialur-politikuri garemos Sesabamisad,<br />

airCios Tavisi eTnikuri kuTvnileba; aqedan gamomdinare, eTnikuroba<br />

SeiZleba Seicvalos socialur-politikur cvlilebebTan erTad,<br />

Sesabamisad pirovnebis subieqturi rwmenisa imis Taobaze, Tu romel<br />

eTnikur jgufs miekuTvneba igi. franguli modelis Tanaxmad, politikuri<br />

Zalaufleba da socialuri daswavla 13 is ZiriTadi faqtorebia, romlebic<br />

gavlenas axdens erovnebis an eTnikurobis Camoyalibebasa da cvlilebaze.<br />

saxelmwifo mowyobis sferoSi am midgomam farTo gamoyeneba pova II<br />

msoflio omis Semdgom. konstruqtivistuli midgoma, im SemTxvevaSi, Tu<br />

igi radikaluri formiT gatarda, moicavs eTnikuri sazRvrebis waSlisa<br />

da asimilaciis risks.<br />

multikulturalizmis modeli gulisxmobs saxelmwifoSi eTnikuri<br />

jgufebisaTvis gansakuTrebuli garemos Seqmnas, ramac unda uzrunvelyos<br />

maTi TviTmyofadobis SenarCuneba da ganviTareba. aq saxelmwifo, garda<br />

imisa, rom sTavazobs qveyanaSi mcxovreb eTnosebs moqalaqeobaze dafuZnebul<br />

Tanabar SesaZleblobebs, amave dros, zrunavs maTi eTnikuri identobis<br />

SenarCunebaze. aseT models uwodeben, agreTve, eTnokulturuli<br />

mravalferovnebis koncefcias. multikulturalizmis SemTxvevaSi, adamiani<br />

mimReblobs im CarCoebs, uflebebsa da movaleobebs, romelic gaaCnia,<br />

rogorc mocemuli saxelmwifos moqalaqes. paralelurad amisa, mas eZleva<br />

saSualeba SeinarCunos erovnuli/eTnikuri identobac, romelic ar gaxdeba<br />

diskriminaciisa Tu eTnokonfliqtis 14 mizezi, piriqiT, iqneba aRiarebuli<br />

da pativcemuli.<br />

Tumca, mutikulturalizmis modelic moicavs Tavis TavSi garkveul<br />

13 ix. terminTa ganmartebani<br />

14 cnobilia, rom eTnikurma konfliqtebma me-20 saukunis 90-iani wlebis msoflioSi<br />

aRnusxuli SeiaraRebuli konfliqtebis 70%-s miaRwia.<br />

35


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

risks. magaliTisaTvis SeiZleba moviyvanoT globalizaciis epoqisaTvis<br />

damaxasiTebeli migraciis maRal masStabTan dakavSirebuli riskebi.<br />

adamianTa nakadebma, romlebic e.w. `mesame qveynebidan~ iZvris, SesaZloa<br />

maspinZel ganviTarebul qveynebSi konfliqtis safrTxe Seqmnas. adgilobrivi<br />

kultura myisierad ver SeZlebs verc TviTtransfomacias, verc<br />

didi raodenobis adamianTa azrovnebis wesis Secvlas. amave dros, maspin-<br />

Zeli saxelmwifos eTnikuri umravlesobisaTvis, SezRuduli resursebis<br />

(prestiJuli samuSao adgilebi, socialuri privilegiebi da a.S) gaziarebas<br />

`umciresobebisaTvis~ SesaZloa axldes problemebi. amitom, multikulturaluri<br />

modelis cxovrebaSi danergva-ganxorcieleba SesaZloa mimdinareobdes<br />

mxolod multikulturaluri sazogadoebrivi cnobierebis<br />

ganviTarebasTan erTad.<br />

Sesabamisi savarjiSoebi<br />

savarjiSo eTnikuri/erovnuli da moqalaqeobrivi identobebis<br />

gacnobierebaze `ringi~<br />

mizani: monawileebis mier erovnebis\eTnikuri kuTvnilebisa da moqalaqeobis<br />

Sesaxeb sakuTari Sexedulebebisa da damokidebulebebis gacnobiereba,<br />

msjelobis safuZvelze maTi ukeT gaazreba da saWiroebis<br />

SemTxvevaSi, poziciis konstruqciulad Secvla; Teoriuli informaciis<br />

miReba erovnebis formirebis mimarT mecnierul da sazogadoebaSi<br />

gavrcelebul midgomebze; erovnuli umciresobebis uflebebis<br />

gacnobiereba.<br />

xangrZlivoba: 40 wT.<br />

masala:<br />

winaswar momzadebuli debulebebi:<br />

1. `erovneba Tandayolili maxasiaTebelia da misi Secvla SeuZlebelia~;<br />

2. `Tanamedrove adamianze moqalaqeoba ufro mniSvnelovan gavlenas<br />

axdens, vidre erovneba~;<br />

3. `gansakuTrebuli uflebebis miniWeba eTnikuri umciresobebisa-<br />

Tvis ewinaaRmdegeba konstitucias, romlis Tanaxmad yvela moqalaqe<br />

Tanasworia~.<br />

ori warwera – `sruliad veTanxmebi~ da `sruliad ar veTanxmebi`<br />

monawileTaTvis dasarigebeli masala (`eTnikurobis Teoriebi`).<br />

mimdinareoba:<br />

safexuri I. wamyvani or mopirdapire kedelze akravs furclebs warweriT:<br />

`sruliad veTanxmebi~ da `sruliad ar veTanxmebi~.<br />

safexuri II. wamyvani rigrigobiT ukiTxavs monawileebs winaswar gamza-<br />

36


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

debul debulebebs. is monawileebi, romlebic eTanxmebian gamo-<br />

Tqmul debulebebs, dgebian Sesabamis warwerasTan (`sruliad ve-<br />

Tanxmebi`), xolo isini, vinc ar eTanxmebian debulebas, warwerasTan<br />

`sruliad ar veTanxmebi~. monawileebs SeuZliaT gamoiyenon arsebuli<br />

sivrce imis mixedviT, Tu ramdenad ukiduresia maTi pozicia;<br />

mag., Tu jgufis wevrs ar gaaCnia mkafiod Camoyalibebuli Sexeduleba,<br />

mas SeuZlia dadges SuaSi an ama Tu im `polusTan~ SedarebiT<br />

axlos.<br />

safexuri III. TiToeuli debulebis wakiTxvisa da monawileTa poziciebis<br />

gamokveTis Semdeg wamyvani yvela msurvels aZlevs SesaZleblobas,<br />

gamoTqvas sakuTari azri da Camoayalibos Tavisi pozicia<br />

– ratom daeTanxma an ar daeTanxma igi ama Tu im debulebas. aq<br />

wamyvani cdilobs, yvela monawiles misces azris gamoTqmis Tanabari<br />

SesaZlebloba, aseve cdilobs, maqsimalurad konstruqciulad<br />

marTos diskusia.<br />

safexuri IV. rodesac yvela monawile gamoTqvams Tavis damokidebulebas,<br />

wamyvani ajamebs Sexedulebebs da jgufs Semdegi debulebis<br />

ganxilvas sTavazobs.<br />

kiTxvebi ganxilvisaTvis:<br />

Tqveni azriT, ra iqneba TiToeuli am Sexedulebis ukiduresi ganviTareba?<br />

romeli modeli xorcieldeba Cvens qveyanaSi amJamad da romelia<br />

yvelaze misaRebi?<br />

SegiZliaT daasaxeloT magaliTebi Tqveni Sexedulebis dasadastureblad?<br />

safexuri V. dasasrul, wamyvani ajamebs monawileTa msjelobasa da<br />

msjelobis safuZvelze maT mier gamotanil daskvnebs.<br />

SesaZlo daskvnebi:<br />

• erovnuli TviTcnobierebis Camoyalibeba rTuli procesia, romelSic<br />

gadamwyveti roli socialur institutebs uWiravT. maTi<br />

meSveobiT yalibdeba pirovneba da iZens erovnul TviTaRqmas;<br />

• orive - moqalaqeoba da erovneba - mniSvnelovan gavlenas axdens<br />

Tanamedrove adamianze. adamiani Tavisi qveynis moqalaqea da<br />

amavdroulad rCeba sakuTari erovnebis matarebelad;<br />

• eTnikuri umciresobebisaTvis saWiroa droebiT `gansakuTrebuli<br />

uflebebis~ miniWeba, gansakuTrebuli (e.w. `pozitiuri~) zomebis<br />

gatareba, rac maT qveyanas saSualebas miscems, momavalSi umtkivneulod<br />

ganxorcielos konstituciiT gansazRvruli Tanasworobis<br />

ufleba. qveynis konstitucia aris dokumenti, romelic uzrunvel-<br />

37


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

yofs Cvens qveyanaSi moqalaqeTa Tanasworobas miuxedavad maTi<br />

rasobrivi, erovnuli, eTnikuri, religiuri, lingvisturi Tu sxva<br />

kuTvnilebisa. Tumca konstituciis aRsrulebas exmareba kanonebi,<br />

romlebSic saWiroa Tanasworobis realuri miRwevisaTvis meqanizmebis<br />

dakonkreteba;<br />

• diskusiis procesSi ikveTeba, rom erovnebis Secvla-SenarCunebaze<br />

zemoqmedebas axdens Semdegi faqtorebi:<br />

TviTgancda da TviTidentoba, anu pirovnebis mier sakuTari<br />

Tavis gancda ama Tu im eTnikur jgufs mikuTvnebulad;<br />

sociumis zewola, anu is, Tu ramdenad miiRebs irgvliv myofi<br />

`Zveli~ da `axali~ sociumi pirovnebis arCevans erovnebis Secvlis<br />

Taobaze da ganaxorcielebs Tu ara masze zewolas;<br />

iZuleba (politikuri an sxva saxis), rodesac qveynis politikuri<br />

kursi pirdapir an arapirdapir aiZulebs moqalaqes, SiSis<br />

gamo an raime SeRavaTis miRebis surviliT, erovnebis Secvlas<br />

an SenarCunebas;<br />

adamianis aRqma biologiurad da genetikurad determinirebul<br />

arsebad, rac am aRqmis matarebels ubiZgebs biologiuri maxasiaTeblebis<br />

erToblioba CavTvalos erovnebis ucvlelobis<br />

argumentad;<br />

drois faqtori: SesaZloa adamianma romelime zemoT CamoTvlili<br />

mizezis gamo Tavis sicocxleSi ver SeZlos erovnebis<br />

srulfasovnad Secvla, Tumca Taobebis ganmavlobaSi cvlileba<br />

ganxorcielebadia.<br />

• moqalaqeoba eTnikurobasTan SedarebiT ufro dinamikuri da advilad<br />

cvalebadi faqtoria.<br />

safexuri VI. savarjiSos bolos wamyvani ajamebs Sedegebs da acnobs<br />

jgufis monawileebs Tanamedrove Teoriebsa da Sexedulebebs erovneba-moqalaqeobis<br />

Sesaxeb (ix. Teoriuli masala Temis dasawyisSi).<br />

avtorTa rCeva: erovnebisa da eTnikurobis cnebebi kavkasiuri kulturebisaTvis<br />

erTmaneTTan Zalze axlos mdgomi cnebebia, maSin, rodesac<br />

zogierT dasavlur, individulistur kulturaSi `erovneba~ ufro<br />

farTo konteqstis mqone cnebaa, moicavs moqalaqeobisa da saxelmwifoebriobis<br />

elementebs da uaxlovdeba eris gagebas. amitom, Tu wamyvani da<br />

monawileebi Tavidanve gansazRvraven am terminebis maTeul `samuSao~<br />

gagebas, isini Tavidan aicileben azrobriv aRrevasa da gaugebrobas.<br />

38


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

savarjiSo erovnuli umciresobebisa da umravlesobis<br />

urTierTmimarTebebis gacnobierebaze `saCuqari~<br />

mizani: gaazreba imisa, Tu ramdenad gansazRvravs adamianis qcevas, mis damokidebulebas<br />

sxva adamianebisadmi misi ama Tu im statusis mqone<br />

jgufisadmi kuTvnileba; gaazreba imisa, Tu ramdenad gansazRvravs<br />

jgufis statusi am jgufis wevrebis qcevasa da damokidebulebas sxva<br />

jgufebisa Tu adamianebis mimarT.<br />

xangrZlivoba: 30 wT.<br />

masala:<br />

• rolebis (jgufebis) aRmniSvneli warwerebi;<br />

• furclebi, `markerebi~;<br />

• cxrili CanawerebisaTvis (didi formatis qaRaldze);<br />

• monawileTaTvis dasarigebeli masala<br />

mimdinareoba:<br />

safexuri I. monawileebi iyofian 4 jgufad. TiToeul jgufs eZleva<br />

roli da Sesabamisi warwera: `eTnikuri umravlesoba~, `xelisufleba~,<br />

`eTnikuri umciresoba #1~ da `eTnikuri umciresoba #2~ (Tu<br />

jgufi didia). wamyvani jgufebs aZlevs Semdeg instruqcias: `Tqven<br />

gaqvT SesaZlebloba, TiToeul sxva jgufs gaukeToT nebismieri<br />

ori saCuqari. amisaTvis geZlevaT 10 wuTi~.<br />

safexuri II. yvela jgufi gadascems saCuqars danarCen jgufebs<br />

sityvierad (SeiZleba agreTve werilobiT, naxatis an simbolos<br />

saxiT, an kombinirebulad). saCuqris mimReb jgufs SeuZlia miiRos<br />

saCuqari an uari Tqvas masze. CawereT Sedegebi winaswar Sedgenil<br />

cxrilSi.<br />

safexuri III. mas Semdeg, rac yvela jgufi gacvlis saCuqrebs, iwyeba<br />

ganvlili procesis erToblivi ganxilva.<br />

kiTxvebi ganxilvisaTvis:<br />

• ramdenad gagiadvildaT rolSi Sesvla?<br />

• ratom SeurCieT ama Tu im jgufs esa Tu es saCuqari?<br />

• moewonaT Tu ara jgufebs SeTavazebuli saCuqrebi? Tu moewonaT<br />

– ratom?<br />

• Tu ar moewonaT da uari Tqves – ratom?<br />

• ra molodini hqondaT jgufebs erTmaneTis mimarT? da a.S.<br />

wamyvani monawileebs sTxovs, Seajamon msjeloba daskvnebis saxiT.<br />

SesaZlo daskvnebi:<br />

• sxvadasxva statusisa da poziciis mqone jgufebs Soris xSirad ar<br />

arsebobs sakmarisi komunikacia, rac maT xels uSlis, dainaxon<br />

erTmaneTis realuri saWiroebebi da moTxovnilebebi. savarjiSos<br />

39


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

instruqcia ar krZalavs jgufebis wevrTa erTmaneTTan mimosvlas<br />

an gamokiTxvas, Tumca monawileebi am SesaZleblobas naklebad agneben<br />

da iyeneben;<br />

• jgufis statusi da pozicia saxelmwifoSi gansazRvravs mis qcevas<br />

da damokidebulebas sxva jgufebis mimarT;<br />

• mas Semdeg, rac pirovneba ama Tu im jgufis wevri xdeba, igi<br />

statusis gavlenis qveS eqceva da misi qceva ganpirobebulia axali<br />

jgufis dawerili Tu dauwereli normebiT;<br />

• savarjiSos Sesrulebis dros ganviTarebuli procesebi Cveni sazogadoebis<br />

models qmnis da SesaZleblobas iZleva, ukeT gavacnobieroT<br />

sxvadasxva eTnikur jgufebs Soris arsebuli damokidebulebebi.<br />

avtorTa rCeva:<br />

• savarjiSos ganxilvis procesSi monawileebs xSirad uWirT rolebidan<br />

gamosvla da agrZeleben erTmaneTis kritikas. am dros<br />

mniSvnelovania, rom wamyvanma SeZlos maTi disocireba 15 ise, rom maT<br />

SeZlon process gare-damkvirveblis TvaliT Sexedon. amisaTvis,<br />

dausviT jgufis wevrebs kiTxvebi, romlebic maT realobasTan<br />

daabrunebs, Tanac auxseniT, rom kiTxvebi maT rolidan gamoyvanas isaxavs<br />

miznad. mag.: ramdeni Svili gyavT? ra sagani gainteresebdaT<br />

yvelaze metad skolaSi an umaRlesSi? da a.S. kiTxvebi neitraluri<br />

unda iyos da ar iWrebodes Rrma pirovnul sferoSi, raTa monawilem<br />

uxerxulad ar igrZnos Tavi;<br />

• auxseniT monawileebs `struqturuli diskriminaciisa~ da `reversuli/pozitiuri<br />

diskriminaciis~ cnebaTa arsi (ix. Tavi II, Tema IV da<br />

terminTa ganmartebani);<br />

• xSirad gvqonia SemTxveva, roca savarjiSos ganxilvisas aRmoCenila,<br />

rom `eTnikuri umravlesobis~ rolSi myof monawileebs Tavi daCagrulad<br />

ugrZvniaT da SeqmniaT STabeWdileba, rom `mTavrobam~ `umciresobas~<br />

meti yuradReba miaqcia. aseTi magaliTi SesaZleblobas<br />

mogcemT daubrundeT `gansakuTrebuli/pozitiuri zomebis~ strategiis<br />

ganxilvas da gacnobierebas.<br />

Tema III. erovnebaTaSoris urTierTobaTa<br />

maregulirebeli saerTaSoriso dokumentebi<br />

dResdReobiT saerTaSoriso samarTalSi ar arsebobs terminis `erovnuli<br />

umciresoba 16 ~ zusti ganmarteba, Tumca mecnierTa da specialistTa<br />

umravlesoba Tanxmdeba Semdeg gansazRvrebaze: erovnuli umciresoba aris<br />

15 ix. terminTa ganmartebani<br />

16 saerTaSoriso samarTalSi gamoiyeneba rogorc `eTnikuri”, aseve `erovnuli umciresoba”.<br />

es terminebi Tavisi SinaarsiT identuria.<br />

40


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

mocemul qveyanaSi mudmivad mcxovrebi mosaxleobis aradominirebuli<br />

nawili, romelic umravlesobisagan gansxvavdeba Tavisi eTnikuri, religiuri<br />

Tu lingvisturi maxasiaTeblebiT da surs SeinarCunos sakuTari<br />

TviTmyofadoba.<br />

aradominirebuli pozicia gulisxmobs ara raodenobas, aramed sazogadoebriv<br />

mdgomareobas; rogorc wesi, eTnikur umciresobebs ara aqvT<br />

saSualeba daikavon wamyvani poziciebi saxelmwifoSi. mniSvnelovania is<br />

faqti, rom Tavad erovnulma umciresobam unda gadawyvitos, gaaCnia Tu<br />

ara mas es statusi.<br />

miuxedavad imisa, Tu rogori wyobaa saxelmwifoSi _ diqtatura Tu<br />

demokratia, cxadia, umciresobebis warmomadgenlebs aqvT kanonieri interesebi,<br />

romelTa dacva aucilebelia.<br />

sxvadasxva umciresobis warmomadgenlebi daculni arian mTeli rigi<br />

saerTaSoriso konvenciebiT, romelTac gaaCniaT iuridiuli Zala. gansakuTrebiT<br />

mniSvnelovani konvenciebia:<br />

• adamianis uflebaTa sayovelTao deklaracia (gaeros pirveli dokumenti,<br />

1948 w.);<br />

• iuneskos konvencia ganaTlebis dargSi diskriminaciis winaaRmdeg<br />

(1960 w.);<br />

• gaeros rasobrivi diskriminaciis yvela formis aRkveTis saerTa-<br />

Soriso konvencia (1965 w.);<br />

• gaeros samoqalaqo da politikuri uflebebis saerTaSoriso paqti<br />

(1966 w.);<br />

• saerTaSoriso paqti ekonomikur, socialur da kulturul uflebebze<br />

(1966 w.);<br />

• gaeros konvencia qalTa diskriminaciis yvela formis likvidaciis<br />

Sesaxeb (1979 w.);<br />

• gaeros konvencia bavSvTa uflebebis Sesaxeb (1989 w.);<br />

• evrosabWos CarCo-konvencia erovnul umciresobaTa dacvis Sesaxeb<br />

(1995 w.);<br />

mocemuli konvenciebis xelmomwer qveynebs gaaCniaT garkveuli iuridiuli<br />

valdebulebani. zemoT CamoTvlilTan erTad, gaerom miiRo deklaracia<br />

im pirTa uflebebis Sesaxeb, romlebic miekuTvnebian erovnul,<br />

religiur Tu lingvistur umciresobebs.<br />

garda iuridiuli Zalis mqone saerTaSoriso SeTanxmebebisa, arsebobs<br />

e.w. politikuri dokumentebi, maTi TvalsaCino magaliTia evropis usafrTxoebisa<br />

da TanamSromlobis organizaciis (euTos) dokumentebi. miuxedavad<br />

imisa, rom ar arian savaldebulo iuridiuli kuTxiT, isini ukiduresad<br />

faseulni arian, ramdenadac miRebulia yoveli monawile-qveynis<br />

Tanxmobis safuZvelze da aqvT politikuri rekomendaciebis saxe.<br />

euTos mier miRebulia mravali mniSvnelovani dokumenti im pirTa uf-<br />

41


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

lebebis Sesaxeb, romlebic miekuTvnebian erovnul umciresobebs. erTerTi<br />

aseTia 1990 wlis kopenhagenis eqspertTa TaTbiris Sedegad Seqmnili<br />

dokumenti. es aris pirveli dokumenti, sadac aRwerilia erovnuli umciresobebis<br />

minimaluri uflebebis paketi demokratiul saxelmwifoSi. igi<br />

exeba iseT mniSvnelovan sakiTxebs, rogoricaa:<br />

• e.w. `aradiskriminacia~;<br />

• Tanasworobis waxaliseba;<br />

• kulturis, religiis, enisa da tradiciebis SenarCuneba;<br />

• SekrebaTa, azris, sityvis, sindisisa da religiis Tavisufleba;<br />

• ganaTlebis xelmisawvdomoba;<br />

• sazRvargareT kontaqtebi da TanamSromloba;<br />

• sazogadoebriv cxovrebaSi monawileoba;<br />

• iZulebiTi asimilaciis akrZalva da sxva.<br />

kopenhagenis dokumenti mTlianad ver moicavs yvela aspeqts, romelic<br />

Seexeba erovnuli umciresobebis uflebebis dacvas. zogierTi punqti, magaliTad,<br />

religiis Tvisuflebis, Tavisuflad gadaadgilebis da a.S.<br />

gacilebiT kargad aris mocemuli sxva dokumentebSi. am TalsazrisiT<br />

mniSvnelovania euTos iseTi dokumentebis gacnoba, rogoricaa: 1975 wlis<br />

daskvniTi dokumenti helsinkis Sexvedris Semdeg; madridis dokumenti<br />

(1983 w.); venis dokumenti (1989 w.) da erovnuli umciresobebis eqspertTa<br />

Jenevis angariSi (1991 w). am ukanasknels gaaCnia euTos oficialuri dokumentis<br />

statusi da Seicavs garkveul meqanizmebsa da indikatorebs<br />

erovnuli umciresobebis uflebaTa realizaciisaTvis. Tumca, igi mxolod<br />

aRwerilobiTi dokumentia da ar gulisxmobs valdebulebebs am sityvis<br />

pirdapiri mniSvnelobiT. gansxvavebiT paqtebisa da konvenciebisagan, rekomendacias<br />

ar gaaCnia aRmasrulebeli Zala, igi mxolod aRwerilobiTi<br />

(Sifri) dokumentia.<br />

saerTaSoriso organizaciebis mier Camoyalibebuli sxva politikuri<br />

dokumentebia:<br />

• gaeros deklaracia im pirTa uflebebis Sesaxeb, romlebic miekuTvnebian<br />

erovnul, eTnikur, religiur da enobriv umciresobebs<br />

(1992 w.);<br />

• euTos helsinkis dokumenti (1975 w.);<br />

• euTos madridis dokumenti (1989 w.).<br />

erovnuli umciresobebis uflebebis Sesaxeb erT-erTi yvelaze mniSvnelovani<br />

dokumentia `CarCo-konvencia erovnul umciresobaTa dacvis Sesaxeb~.<br />

mocemuli dokumenti evrosabWom miiRo 1995 wels, xeli moawera 42ma<br />

saxelmwifom, ratificireba moaxdina - 35-ma. CarCo-konvencias saqarTvelom<br />

xeli moawera 2000 wels, xolo ratificireba moaxdina 2005 wlis 13<br />

oqtombers. am dokumentis Tavisebureba isaa, rom qveyana pirvel etapze<br />

42


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

xels awers mas, anu kisrulobs valdebulebas, rom mocemul CarCos<br />

moargebs Tavisi qveynis politikur strategiasa da specifikas, Seqmnis<br />

Sesabamis kanons erovnuli umciresobis uflebebis Sesaxeb, da parlamenti<br />

moaxdens dokumentis ratificirebas.<br />

CarCo-konvenciis Tanaxmad, mxareebi iReben valdebulebas, uzrunvelyon<br />

sruli da efeqturi Tanasworoba ekonomikuri, socialuri, politikuri<br />

da kulturuli cxovrebis yvela sferoSi erovnuli umciresobebis<br />

warmomadgenelTaTvis. amavdroulad, mkafiod aris miTiTebuli, rom masSi<br />

aRwerili punqtebis ganxorcieleba ar unda emuqrebodes qveynis mTlianobas.<br />

sityva `CarCo~ xazs usvams imas, rom saxelmwifoebs eZlevaT saSualeba,<br />

ganmarton mocemuli konvenciis debulebebi maTi qveynisaTvis<br />

damaxasiaTebeli specifikis gaTvaliswinebiT erovnul kanonmdeblobasa<br />

da saTanado saxelmwifo politikaze dayrdnobiT, rac ar asustebs konvenciis<br />

samarTlebriv valdebulebebs. CarCo-konvenciis xelmomwer Ti-<br />

Toeul mxares eZleva saSualeba Seafasos, Tu mis teritoriaze mcxovreb<br />

adamianTa romel jgufs exeba es konvencia. gasaTvaliswinebelia, rom<br />

CarCo-konvencias ar gaCnia TviTaRsrulebadi Zala. Tavdapirvelad<br />

aucilebelia erovnul umciresobaTa Sesaxeb kanonis miReba.<br />

savarjiSo `muSaoba saerTaSoriso dokumentebze~<br />

mizani: <strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTierTobis sakiTxebze arsebuli sakvanZo<br />

saerTaSoriso dokumentebis gacnoba, intereTnikuri sakiTxebis Sesaxeb<br />

informaciis miReba da gacnobierebis donis amaRleba.<br />

xangrZlivoba: 1.30 sT.<br />

masala:<br />

monawileTaTvis dasarigebeli masala, anu <strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTier-<br />

Tobis maregulirebeli saeTaSoriso dokumentebi:<br />

• CarCo-konvencia erovnul umciresobaTa dacvis Sesaxeb.<br />

• euTos eqspertTa TaTbiris angariSi erovnuli umciresobebis<br />

sakiTxebze, Jeneva, 1991 w. (ix. <strong>saxelmZRvanelo</strong>s danarTi)<br />

• kopenhagenis konferenciis dokumenti adamianuri ganzomilebis<br />

Sesaxeb, euTo, 1990 w. (ix. <strong>saxelmZRvanelo</strong>s danarTi)<br />

• `flifCartebi~ mcire jgufebisaTvis, `markerebi~.<br />

mimdinareoba<br />

avtorTa rCeva: auxseniT monawileebs, Tu ratom gadawyviteT saerTaSoriso<br />

dokumentebze am formatSi (jgufSi, sesiis wamyvanTa TandaswrebiT<br />

kiTxva da erToblivi ganxilva) muSaoba. saqme isaa, rom xSirad erovnuli<br />

umciresobebis uflebaTa damcveli saerTaSoriso dokumentebi bevr<br />

kiTxvasa da eWvs badebs, rogorc eTnikur umciresobaSi, ise umravleso-<br />

43


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

baSi. am dokumentebis marTebulad gageba damatebiT informaciasa da<br />

konteqstis codnas moiTxovs. adamiani, romelic ar aris Rrmad Caxeduli<br />

sakiTxSi, aseT informacias ar flobs. swored amitom, mniSvnelovania,<br />

rom monawileebi profesionalebis TandaswrebiT gaecnon dokumentebs<br />

da dasvan kiTxvebi, raTa maTi eWvi ar gaxdes araswori interpretaciis<br />

safuZveli. yvelaze xSirad Cvens praqtikaSi monawileebs uCndebaT kiTxvebi<br />

umciresobebisaTvis avtonomiis miniWebis, maT mSobliur enaze<br />

swavlebis Sesaxeb. mniSvnelovania am sakiTxebis ganxilva da saerTaSoriso<br />

dokumentebis Sesabamisad maTi ganmarteba; winaaRmdeg SemTxvevaSi,<br />

maTSi SesaZloa SiSisa da Tavdacvis gancdebi aRmocendes da informirebuli<br />

da Segnebuli monawilis nacvlad treningidan wavides eWvebiT<br />

aRsavse adamiani, romelic saerTaSoriso dokumentebs Tavisi uflebebis<br />

Semlaxavad aRiqvams.<br />

safexuri I. monawileebi iyofian ramdenime mcire (oTx-xuT kacian) jgufad.<br />

monawileTa raodenobidan gamomdinare, SesaZloa 3 an meti mcire jgufis<br />

Camoyalibeba. dayofa xdeba SemTxveviTobis principiT. SesaZloa<br />

gamoviyenoT rigis mixedviT gaTvla an monawileTa dajgufeba adgilmdebareobis<br />

mixedviT.<br />

safexuri II. TiToeul mcire jgufs dasamuSaveblad eZleva qvemoT<br />

CamoTvlili sami saerTaSoriso dokumentidan erT-erTi: a) CarCokonvencia;<br />

b) Jenevis dokumenti; g) kopenhagenis dokumenti. yoveli<br />

mcire jgufi muSaobs mxolod erT dokumentze.<br />

avtorTa rCeva: CarCo xelSekrulebis didi formatidan gamomdinare, mizanSewonilia<br />

misi dayofa or nawilad. aqedan gamomdinare, Tu<br />

monawileta raodenoba iZleva SesaZleblobas, SegiZliaT jgufi dayoT<br />

oTx mcire qvejgufad. ori jgufi imuSavebs Jenevisa da kopenhagenis dokumentebze,<br />

darCenili ori ki gadainawilebs CarCo-konvencias.<br />

safexuri III. monawileebs eZlevaT instruqcia: `gaecaniT Tqven xelT arsebul<br />

dokuments jer individualurad (20 wT), xolo Semdeg, miTiTebuli<br />

sakiTxebis gaTvaliswinebiT, mcire jgufSi. mcire jgufSi muSaobis<br />

dasrulebis Semdeg TiToeulma jgufma unda waradginos muSaobis<br />

Sedegebi mTliani jgufis winaSe, amitom windawin airCieT momxsenebeli<br />

da izruneT masalis Sesabamisi saxiT gaformebaze~.<br />

instruqciiT miTiTebuli sakiTxebis SesaZlo nusxa:<br />

• ra aris mocemuli dokumentis arsi?<br />

• dokumentSi aRniSnuli punqtebidan romeli xorcieldeba<br />

•<br />

Cvens\Tqvens qveyanaSi da romeli ara?<br />

ra sirTuleebi SeiZleba axldes CamoTvlili punqtebis ganxorcielebas<br />

Cvens\Tqvens qveyanaSi?<br />

• ra rekomendaciebi SegiZliaT mogvawodoT aRniSnuli punqtebis<br />

ganxorcielebis xelSewyobisaTvis?<br />

44


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

safexuri IV. mcire jgufebSi muSaobis dasrulebis Semdeg TiToeuli<br />

jgufidan erTi monawile axdens jgufuri muSaobis Sedegebis<br />

wardgenas plenarul sxdomaze. (momxsenebels, survilis mixedviT,<br />

SeuZlia `flifCartis~ gamoyeneba). prezentaciebis dasrulebis<br />

Semdeg nebismier monawiles SeuZlia dausvas SekiTxva momxseneblebs<br />

da Sesabamis mcire jgufs, an gaakeTos komentari. wamyvani<br />

warmarTavs diskusias (gamoTqmuli mosazrebani iwereba `flif-<br />

Cartze`).<br />

safexuri V. wamyvani ajamebs Sesrulebul samuSaosa da ganxorcielebul<br />

msjelobas.<br />

avtorTa rCeva:<br />

• muSaobisas xSirad midiT mcire jgufebTan, raTa maqsimalurad daexmaroT<br />

procesis msvlelobas;<br />

• TviT wamyvani kargad unda icnobdes mocemul saerTaSoriso dokumentebs,<br />

maTi Seqmnisa da moqmedebis konteqsts. magram Tu aRmoCndiT<br />

iseT situaciaSi, roca ara gaqvT pasuxi monawilis kiTxvaze,<br />

umjobesia aRiaroT, rom informacia ara gaqvT, argumentad moiSvelioT<br />

iurisprudenciis specifikuroba da sirTule da aRuTqvaT,<br />

rom SemdgomSi moiZiebT am informacias. Tu SesaZlebloba mogecaT,<br />

gaakeTeT es imave dRes sesiis dasrulebisTanave, raTa meore dRes miawodoT<br />

saWiro informacia monawileebs, an CainiSneT maTi misamarTebi<br />

da mogvianebiT, eleqtronuli fostiT gaugzavneT masala;<br />

• TiToeul monawiles unda daurigdes arsebuli dokumentaciis mTeli<br />

paketi (samive dokumenti), raTa muSaobis dasrulebis Semdeg hqondes<br />

maTi ufro detalurad gacnobis da gaazrebis saSualeba.<br />

savarjiSos ganxorcielebis alternatiuli varianti<br />

SegiZliaT moceul savarjiSos waumZRvaroT savarjiSo `ringis~ bolo<br />

sakiTxze _ `gansakuTrebuli uflebebis miniWeba eTnikuri umciresobebisaTvis<br />

ewinaaRmdegeba konstitucias, romlis Tanaxmadac yvela<br />

moqalaqe Tanasworia~ - msjeloba. amiT sakiTxis ganxilvisas warmoSobil<br />

diskusias bunebrivad gadazrdiT saerTaSoriso dokumentebis<br />

ganxilvaSi, romlebic swored erovnuli da eTnikuri umciresobebis<br />

`gansakuTrebul uflebebsa~ da pozitiuri zomebis gatarebaze amaxvilebs<br />

yuradRebas.L<br />

SesaZlo daskvnebi:<br />

• saerTaSoriso organizaciebis mier momzadebul dokumetebSi saubaria<br />

im uflebebze, romlebic aucileblad unda iyos daculi nebismier<br />

demokratiul qveyanaSi, radgan isini iTvaliswineben adamianis<br />

sabazo moTxovnilebebs. sabazo moTxovnilebebis irgvliv vaWroba<br />

dauSvebelia, isini `aramolaparakebad~ sferos miekuTvnebian.<br />

• es dokumetebi mowodebulia ara eTnikuri umravlesobis uflebebis<br />

45


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

SezRudvis, aramed eTnikuri umciresobis SesaZleblobebis gazrdisaTvis.<br />

saboloo jamSi, es mimarTulia qveynis moqalaqeTa uflebebis<br />

Tanabar gaxorcielebasa da konstituciis aRsrulebaze, romlis<br />

mixedviT qveynis yvela moqalaqe kanonis winaSe Tanasworia miuxedavad<br />

erovnebisa, eTnikuri kuTvnileba, enisa, religiisa da sxva;<br />

• qveyana, romelic miiswrafis saerTaSoriso organizaciebis wevrobis,<br />

saerTaSoriso gadawyvetilebebSi monawileobisa da Tavisi<br />

demokratiuli uflebebis ganxorcielebisaken, aucileblad unda<br />

iTvaliswinebdes am dokumentebSi Camoyalibebul moTxovnebs. es<br />

xels Seuwyobs ara mxolod qveynis CarTvas saerTaSoriso sivrceSi,<br />

aramed daexmareba mas, ufro gonivrulad gamoiyenos sakuTari adamianuri<br />

resursebi.<br />

Tema IV. <strong>erovnebaTaSorisi</strong> aRqma: stereotipebisa da<br />

diskriminaciis gacnobiereba da daZleva<br />

yovel Cvengans aqvs Seqmnili garkveuli warmodgena samyaroze, sagnebze,<br />

movlenebze, adamianebze. warmodgenebs, romlebsac ar gaaCnia sakmarisi<br />

safuZveli, aris dausabuTebeli da/an araobieqturi, ewodeba winaswarganwyobebi.<br />

miuxedavad maTi dausabuTeblobisa, Cven mainc vxelmZRvanelobT<br />

am warmodgenebiT, raTa samyaro CvenTvis ufro martivi, gasagebi<br />

da <strong>marTva</strong>di gaxdes.<br />

winaswarganwyobis safuZvelia Cveni aRzrda, ojaxi, saurTierTo garemo<br />

da a.S. winaswarganwyobebi ar efuZneba Cven mier aRqmuls da danaxuls.<br />

piriqiT, movlenaTa aRqma eqceva Cvenive winaswarganwyobis gavlenis qveS.<br />

winaswarganwyobebi warmoadgens samyaros mimarT ara racionalur, aramed<br />

emociur damokidebulebas. Cven mudmivad Tan gvdevs Cveni winaswarganwyobebi.<br />

maT sakmaod uwyinari saxe aqvT manam, sanam ar iCenen Tavs adamianTa<br />

Soris urTierTobaSi. am SemTxvevaSi adamianTa Sesaxeb uaryofiT<br />

warmodgenebs SeiZleba sakmaod mZime Sedegebi moyves.<br />

rodesac Cveni winaswarganwyoba zedmetad ganzogadebulia adamianTa<br />

mTel jgufze da gveqmneba STabeWdileba, TiTqos am jgufis yvela wevrs<br />

saerTo maxasiaTeblebi da Tvisebebi gaaCnia, maSin saqme gvaqvs stereotipebTan.<br />

termini stereotipi stambidan wamovida. is mZime sabeWd formas,<br />

galvanur kliSes aRniSnavs, romelic erTxel Camoyalibebis Semdeg Znelad<br />

icvleba. aseTive, magram gadataniTi mniSvneloba aqvs mas socialur<br />

fsiqologiaSic. zogierT SemTxvevaSi erTxel Seqmnili warmodgena<br />

adamianTa jgufis/kategoriis Sesaxeb vrceldeba mis yvela wevrze, miuxedavad<br />

imisa, Seesabameba Tu ara igi konkretul pirovnebas.<br />

stereotipuli azrovneba aris sqematuri azrovnebis erT-erTi gamoxa-<br />

46


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

tuleba. sqematuri azrovneba niSnavs, rom adamians aRzrdisa da ganaTlebis<br />

procesSi eZleva sxvadasxva sqema, romliTac igi xelmZRvanelobs<br />

sxva adamianis Sesaxeb warmodgenis Seqmnis, moqmedebis, azrovnebis procesSi.<br />

sqematuri da stereotipuli azrovneba adamians saSualebas aZlevs<br />

gadarCes garemoSi, sadac mis irgvliv uamravi informacia, emocia,<br />

movlena trialebs. radgan adamians ara aqvs unari aRiqvas da gaaanalizos<br />

yvelaferi, rac mis irgvliv an mis pirovnebaSi xdeba, mas uxdeba samyaros<br />

uyuros stereotipulad, Seqmnas sqemebi, kategoriebi, klasebi da adamianebi<br />

daajgufos.<br />

Cveni stereotipebi yalibdeba sakuTari gamocdilebis, sazogadoebaSi,<br />

masmediaSi moaruli azris ganzogadebis gziT. Sesabamisad, stereotipi<br />

SeiZleba simarTlis marcvalsac Seicavdes, magram umetes SemTxvevaSi igi<br />

emyareba usafuZvlod ganzogadebul mcire gamocdilebas. problemebi Cndeba<br />

maSin, rodesac stereotipi aSkarad mcdaria an raime gamocdileba zedmetad<br />

ganzogadebuli. magaliTad, rodesac erT eTnikur jgufs gaaCnia stereotipi<br />

meore eTnikuri jgufis mimarT, saqme gvaqvs SedarebiT mdgrad warmodgenebTan<br />

sxvadasxva eTnikuri jgufis warmomadgenlebis moraluri, gonebrivi,<br />

fizikuri Tvisebebis Sesaxeb. erTi mxriv, es ganzogadebebi gvexmareba,<br />

ufro momzadebulebi SevxvdeT ama Tu im kulturis warmomadgenels, magram,<br />

meore mxriv, SeiZleba SecdomaSi Segviyvanos yovel konkretul SemTxvevaSi.<br />

uaryofiTma stereotipebma SesaZloa Tavi iCinon qcevaSi.<br />

gamoiyofa stereotipebi sqesis, profesiis, saqmianobis, asakis, religiis,<br />

eTnikurobis kuTxiT. yovel am saxeobas axasiaTebs masTan asocirebuli<br />

adamianebis `stereotipireba~ da maTi Tvisebebis ganzogadeba.<br />

mag., `musulmani teroristia~, `qalebi cudi mmarTvelebi arian~, `boSebi<br />

eSmakebi arian~, `moxucebi ver iReben siaxleebs~ da sxva. Tu es<br />

Sexedulebebi qcevaSi gadaizrdeba, maSin asakovani adamianebis, qalebis,<br />

musulmanebis, boSebis mimarT diskriminacia ganxorcieldeba.<br />

eTnikuri stereotipebi iyofa avto da heterostereotipebad. avtostereotipebi<br />

aris ganzogadebuli Sexedulebebi sakuTari eTnikuri jgufis<br />

Sesaxeb da, rogorc wesi, dadebiTi niSnis matarebelia. mag., `qarTvelebi<br />

yvelaze stumarTmoyvare xalxia~. xolo heterostereotipebi<br />

ganzogadebuli warmodgenebia sxva jgufebis eTnikuri maxasiaTeblebis<br />

Sesaxeb; ufro xSirad, isini negatiur xasiaTs atarebs, mag., `ingliselebi<br />

civi xalxia~. heterostereotipebis erT-erTi maxasiaTebelia `sxva jgufis~<br />

homogenurobis iluzia. es niSnavs, rom sxva eTnikuri jgufebis<br />

warmomadgenlebi aRiqmebian ara rogorc pirovnuad gansxvavebuli, aramed<br />

rogorc erTnairi Tvisebebis matarebelni, anu erTmaneTis homogenurni,<br />

mag., `yvela Cinels erTnairi saxe aqvs~. es aris mizezi imisa, rom xSirad<br />

erTmaneTisagan ver asxvaveben Cinelebsa da iaponelebs, rac maTTvis Zalze<br />

mtkivneuli sakiTxia. aseve mtkivneulia saqarTveloSi azerbaijanelebisaTvis<br />

is, rom maT `TaTrebs~ eZaxian. es yvela musulmanis istoriulad<br />

47


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

SemorCenili epiTetia saqarTveloSi, Tumca TaTrebi da azerbaijanelebi<br />

erTmaneTisagan gansxvavebuli eTnosebi arian.<br />

stereotipebisa da winaswarganwyobis radikaluri formaa mtris xati.<br />

mtris xatis Camoyalibebis dinamikisaTvis damaxasiaTebelia sarkisebri<br />

urTierTaRqma: mxareebi erTmaneTs miaweren erTsa da imave uaryofiT<br />

Tvisebebs. Tu erTi mxare aRiqmeba omis safrTxed, meore iwyebs SeiaraRebas;<br />

amave dros, meore mxarec pirvelis mier aRiqmeba, rogorc omis<br />

safrTxe da isic iwyebs SeiaraRebas da amgvarad, ikvreba mankieri wre.<br />

mtris xats axasiaTebs sxva jgufis homogenurobis iluzia, rasac iseTi<br />

mZafri xasiaTi aqvs, rom gadaizrdeba dehumanizaciaSi, anu, eTnikuri<br />

jgufebi erTmaneTs aRar aRiqvamen adamianebad. mag., ruandis (afrika)<br />

konfliqtis dros hutus tomi tutsis tomis warmomadgenlebs xoWoebs<br />

(`taraknebs`) eZaxda. xoWos mokvla ki ar aris danaSauli. es daexmara<br />

hutus tutsis genocidis ganxorcielebaSi. zemoTqmulidan gamomdinare,<br />

mtris xatis arseboba eTnikuri konfliqtis seriozuli winapiroba da<br />

amave dros Sedegicaa.<br />

rodesac adamianis an adamianTa jgufis/kategoriis mimarT arsebuli<br />

winaswarganwyoba an stereotipi vlindeba qcevaSi, saqme gvaqvs diskriminaciasTan.<br />

diskriminaciuli qceva SeiZleba gamovlindes rogorc calkeul<br />

adamianebs, aseve jgufebs Soris. galtungi 17 saubrobs struqturuli<br />

an sistemuri diskriminaciis Sesaxeb, rodesac sazogadoebis struqtura<br />

gulisxmobs erTi jgufis ufro maRal statuss da mdgomareobas meore<br />

jgufTan mimarTebaSi, rac TavisTavadaa diskriminaciis safuZveli.<br />

diskriminacia SeiZleba gamovlindes sxvadasxva saxis qcevaSi, dawyebuli<br />

ubralo ignorirebiT, damTavrebuli aSkara CagvriT, mag., samsaxurSi<br />

an sxva raime sazogadoebriv dawesebulebaSi armiRebiT. diskriminaciuli<br />

qcevis provocireba SeiZleba moaxdinos `Zlier~ jgufTan mikuTvnebulobis<br />

gancdam. rac ufro Zlieria jgufi, miT ufro didia albaToba misi<br />

wevrebis mxridan sxva jgufis diskriminaciisa.<br />

diskriminacia, iseve rogorc winaswarganwyoba da stereotipi, SeiZleba<br />

iyos cnobieric da aracnobieric. cota vinme Tu aRiarebs sakuTar<br />

diskriminaciul qcevas, romelic maTi winaswarganwyobiTa Tu stereotipebiT<br />

aris gamowveuli.<br />

diskriminacias SeiZleba hqondes pirdapiri gamovlinebis forma, roca<br />

igi dakanonebulia qveynis samarTalSi (mag.: rasobrivi diskriminacia aSS-<br />

Si an aparTeidi samxreT afrikis respublikaSi); an iribi, roca rasobrivi,<br />

genderuli, religiuri, eTnikuri faqtorebi ar aris aRiarebuli safuZvlad<br />

diskriminaciisa, Tumca samsaxurSi miRebisas Tu sxva konteqstebSi<br />

iTvaliswineben ganmcxadeblis sqess, kanis fers, warmomavlobas.<br />

17 ix. gamoyenebuli literaturis sia<br />

48


stereotipebis daZleva<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

miuxedavad imisa, rom stereotipuli azrovnebis arsebobas aqvs<br />

biologiuri da fsiqologiuri gamarTleba, igi mainc negatiur azrovnebad<br />

iTvleba da mniSvnelovania misi daZleva. daZlevis gzis gacnobierebaSi<br />

dasaxmareblad gTavazobT v. houelis `cnobiereba-codnis~ sqemas,<br />

romelic asaxavs, Tu ra gza unda gaiaros adamianma, raTa gaxdes sxvisi<br />

kulturis aRmqmeli da mimRebi.<br />

pirvel etapze adamians axasiaTebs `gaucnobierebeli arcodna/arakompetenturoba~.<br />

man ar icis, Tu ratom ikeTebs musulmani qali Cadrs da<br />

verc acnobierebs, rom es codna mas raimeSi gamoadgeba. es mas musulmanuri<br />

kulturis stereotipirebis saSualebas aZlevs. mas Semdeg, rac<br />

pirovneba moxvdeba garemoSi, sadac misTvis es movlena mniSvnelobas Sei-<br />

Zens, yuradRebis an interesis sagani xdeba, gadadis `gacnobiereuli<br />

arcodnis/arakompetenturobis~ fazaSi; anu, igi gaacnobierebs, rom raRac<br />

ar icis am religiis Sesaxeb. mesame etapze igi iwyebs informaciis<br />

Segrovebas, erkveva mocemul sferoSi da gadadis `gacnobierebuli codnis/kompetenturobis~<br />

fazaSi. yvelaze mniSvnelovani faza gaxlavT meoTxe<br />

_ `gaucnobierebeli codnis/kompetenciis~ faza, roca pirovneba imdenad<br />

SeiTvisebs codnas, Cvens SemTxvevaSi - sxva eTnosis Tu kulturis elementebs,<br />

rom misTvis advili gaxdeba sazogadod kulturuli siaxleebis<br />

miReba, rac ara marto ganwyobis, aramed agreTve, qcevis donezec gamovlindeba.<br />

am gzis gavla metad mniSvnelovania stereotipuli azrovnebis<br />

daZlevisaTvis.<br />

mniSvnelovania, rom gavacnobieroT sakuTari stereotipebi da qcevaSi<br />

maTi gamovlenis done.<br />

imisaTvis, rom movaxerxoT sakuTari stereotipebis gadafaseba, pirvel<br />

rigSi unda gavacnobieroT maTi arseboba da davarqvaT konkretuli saxeli. mas<br />

Semdeg, rac moxdeba stereotipis saxeldeba, unda aRvadginoT misi Seqmnis<br />

istoria, ra gamocdilebaze, ra `miTebze~ dayrdnobiT Seiqmna igi.<br />

Semdegi nabiji aris - stereotipis Sefaseba, anu imis dadgena, Tu ra<br />

gavlenas axdens es stereotipi Cvens azrebsa da qcevebze, ra sargebloba<br />

an ziani moaqvs mas da ra Sedegi SeiZleba mohyves am stereotipis ngrevas.<br />

mxolod am procedurebis gavlis Semdeg SegiZliaT miiRoT gadawyvetileba<br />

da daarRvioT Tqveni stereotipebi.<br />

unda gaviTvaliswinoT is faqti, rom winaswarganwyobisa da stereotipis<br />

CamoyalibebaSi erT-erTi wamyvani roli ojaxs ukavia. bavSvis aRzrdisa<br />

da formirebis procesSi mSobeli xelmZRvanelobs sakuTari<br />

damokidebulebiT (winaswarganwyoba, stereotipebi) movlenebisa da adamianebis<br />

mimarT da cdilobs igive Sexedulebebi Svils Caunergos. Sesabamisad,<br />

unda gvaxsovdes, Tu ra kritikuli roli SeiZleba hqondes Cvens<br />

sakuTar damokidebulebebs Cveni Svilebis da sazogadoebis formirebis<br />

procesSi.<br />

49


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

ramdenadac sterotipis CamoyalibebaSi gadamwyveti roli socialur<br />

institutebs uWiravs, saWiroa, stereotipebis rRvevaSi socialuri faqtorebis<br />

rolis gaTvaliswineba. sxvadasxva eTnikur jgufebs Soris xSiri<br />

urTierToba aris negatiuri azrovnebis daZlevis erT-erTi piroba. am<br />

dros xdeba `sxvebis homogenurobis iluziis~ rRveva, anu gacnobiereba<br />

imisa, rom sxva jgufebSic iseTive gansxvavebuli/mravalferovani adamianebi<br />

arian, rogorc sakuTar eTnikur jgufSi, da rom am adamianebs<br />

gaaCniaT pirovnuli unikaloba. aseve, didi mniSvneloba aqvs sxvadasxva<br />

jgufebis wevrTa Soris TanamSromlobas. saerTo miznis dasaxva, samuSaos<br />

gadanawileba da erTad Sesruleba xels uwyobs adamianebs Soris pirovnuli<br />

kontaqtebis damyarebas da urTierTgacnobas.<br />

Sesabamisi savarjiSoebi<br />

savarjiSo diskriminaciis fenomenis<br />

gacnobierebaze `wertilebi~<br />

mizani: diskriminaciis fenomenTan dakavSirebiT gamocdilebis miReba da<br />

gaazreba.<br />

xangrZlivoba: 30 wT.<br />

masala:<br />

sami sxvadasxva feris mcire zomis misawebebeli furceli: 1-2 -<br />

wiTeli, 3-4 – yviTeli, danarCeni - mwvane. SesaZlebelia, sxvadasxva<br />

formis furclebis gamoyenebac.<br />

monawileTaTvis dasarigebeli masala: `stereotipebisa da diskriminaciis<br />

gacnobiereba da daZleva~<br />

mimdinareoba:<br />

safexuri I. wamyvani sTxovs monawileebs dadgnen wreSi. igi TiToeul<br />

monawiles swrafad amagrebs zurgze gansazRvruli feris baraTs<br />

ise, rom maT ar ician, Tu ra saxis baraTi aqvT mimagrebuli. monawileebi<br />

ar unda esaubron erTmaneTs da ar Sexedon zurgze mimagrebul<br />

baraTebs.<br />

safexuri II. wamyvani monawileebs aZlevs davalebas: `erTmaneTTan saubris<br />

gareSe ganawildiT jgufebSi zurgze mimagrebuli baraTebis<br />

Sesabamisad~.<br />

safexuri III. mas Semdeg, rac monawileebi dajgufdebian, wamyvani iwyebs<br />

TamaSis ganxilvas. amisaTvis, rigrigobiT mimarTavs TiToeul warmoqmnil<br />

jgufs, iwyebs yvelaze mravalricxovani jgufidan.<br />

avtorTa rCeva: es savarjiSo sakmaod mtkivneuli gamocdilebaa maTTvis,<br />

vinc umciresobaSi moxvdeba. amitom, mniSvnelovania, sesiis wamyvanma<br />

faqizi fasilitacia gawios da yvela monawiles misces grZnobis<br />

50


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

gamoxatvisa da azris gamoTqmis saSualeba; savarjiSo qmnis mniSvnelovani<br />

dakvirvebebis gakeTebis pirobebs, zogjer pirovnebis faseulobaTa<br />

cvlilebasTan dakavSirebul sakmaod did Zvras iwvevs. amitom,<br />

ukukavSiris etapi aq gansakuTrebiT mniSvnelovania.<br />

kiTxvebi ganxilvisaTvis:<br />

• ra moxda? rogor moxvdiT Tqvens jgufSi?<br />

• rogor grZnobdiT Tavs, vidre ipovnidiT sakuTar jgufs? ratom?<br />

• rogor grZnobT Tavs axla? ratom?<br />

• gsurT Tu ara sxva jgufSi gadasvla? ratom?<br />

• asaxavs Tu ara mocemuli TamaSi realuri cxovrebis zogierT aspeqts?<br />

• rogor xorcieldeba dayofa umravlesobad da umciresobad?<br />

safexuri IV. wamyvani sTxovs monawileebs, gamoitanon Sesabamisi daskvnebi<br />

savarjiSodan.<br />

SesaZlo daskvnebi:<br />

• adamianis mikuTvneba ama Tu im jgufis mimarT xSir SemTxvevaSi<br />

xorcieldeba misi neba-survilisgan damoukideblad. sazogadoeba<br />

Tavs axvevs individs statuss, pozicias da qcevis wesebs. magaliTad,<br />

eTnikuri jgufis statusisa da ricxobriobis Sesabamisad;<br />

• eTnikuri jgufebi arc Tu yovelTvis eTanxmebian im statuss,<br />

romelic maT uWiravT sazogadoebaSi;<br />

• es uTanxmoeba SeiZleba gamoixatos sxvadasxva formiT;<br />

• im SemTxvevaSi, Tu umravlesoba, romelsac ukavia ukeTesi mdgomareoba<br />

da, Sesabamisad, gaaCnia Zalaufleba, ar iqneba yuradRebiani<br />

umciresobis mimarT, iqmneba eTno-konfliqtebis safrTxe.<br />

savarjiSo stereotipebis gacnobierebaze<br />

`sityvaTa wyvilebi~<br />

mizani: stereotipebis rolis, mniSvnelobis da maTi daZlevis aucileblobis<br />

gacnobiereba.<br />

xangrZlivoba: 15 wT.<br />

masala:<br />

calkeul baraTze daweril sityvaTa ori Sekvra;<br />

Sekvra I: maqsimalisti, potenciuri moRalate, egoisti, Wkviani,<br />

pedanti, mosawyeni, cinikuri, meqrTame, ucodinari, konservatori,<br />

bavSvebis kargi aRmzrdeli, zedmetad emociuri, SeSlili, sauke-<br />

Teso xelmZRvaneli, cudi mZRoli, smis moyvaruli, dabneuli.<br />

Sekvra II: danirielebi, axalgazrdebi, poetebi, germanelebi, qalebi<br />

51


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

(2 baraTi), kacebi (2 baraTi), milicielebi, buRaltrebi, moxucebi,<br />

finelebi, qirurgebi, fsiqiatrebi, ebraelebi.<br />

SeniSvna: TiToeul SekvraSi unda iyos TiTo-TiTo baraTi warweris<br />

gareSe.<br />

monawileTaTvis dasarigebeli masala: `stereotipebisa da diskriminaciis<br />

gacnobiereba da daZleva~<br />

mimdinareoba:<br />

safexuri I. wamyvani aZlevs jgufs baraTebs zed dawerili sityvebiT da<br />

avalebs 5 wuTis manZilze daawyvilon es sityvebi.<br />

safexuri II. rodesac davaleba Sesrulebulia, erT-erTi monawile<br />

kiTxulobs jgufis mier dalagebul sityvaTa wyvilebs.<br />

SeniSvnebi:<br />

• ufro naTeli rom gaxdes stereotipebis moqmedebis principi,<br />

arsebiT saxelebSi Segnebulad aris Setanili arafrismTqmeli sityva<br />

`danirielebi~. rogorc wesi, raki monawileebma am jgufis Sesaxeb<br />

araferi ician, eTnikur jgufad aRiqvamen. amas treningis wamyvanebic<br />

usvamen xazs, radgan eubnebian, rom `danirielebi~ afrikuli tomia.<br />

Cveni praqtikidan gamomdinare, am jgufs xSirad negatiur stereotips<br />

aweren xolme. mag.: `ucodinari danirielebi~ da argumentad mohyavT<br />

is, rom ar icnoben am jgufs. saqmec isaa, rom aseTi jgufi ar<br />

arsebobs bunebaSi; samagierod, igi kargi magaliTia ucnob jgufze<br />

stereotipuli azrovnebis sademonstraciod;<br />

• arsebiT saxelebSi Setanilia sityva `milicielebi~. isic kargad<br />

aCvenebs stereotipebis arsebobas da droSi gamZleobas. marTalia,<br />

saqarTveloSi miliciis instituti aRar arsebobs da sxva struqturebiT<br />

Seicvala, magram sabWoTa kavSiriseuli es termini mainc<br />

ixmareba. es aris stereotipis droSi mdgradobis magaliTi.<br />

safexuri III. wamyvani exmareba monawileebs imis SemCnevaSi, rom es winadadebebi<br />

stereotipulia da awvdis mcire informacias stereotipebis<br />

Sesaxeb (mini-leqcia).<br />

safexuri IV. jgufs eZleva davaleba, daangrios stereotipebi, daawyvilos<br />

sityvebi ise, rom debulebebi rac SeiZleba arastereotipuli<br />

gamovides.<br />

safexuri V. romelime jgufis wevri isev kiTxulobs sityvaTa wyvilebs.<br />

wamyvani mas aqezebs da xelmZRvanelobs stereotipebis daZlevis<br />

Sesaxeb msjelobas. Semdeg, kvlav awvdis jgufs mcire informacias.<br />

SesaZlo daskvnebi:<br />

• stereotipebi xSirad negatiuri bunebisaa, Tumca es ar niSnavs,<br />

rom maT ara aqvT arsebobis ufleba. isini xom adamians informaciiT<br />

gadatvirTul garemoSi orientaciaSi exmareba.<br />

52


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

• mocemuli savarjiSos meoTxe safexuri axali stereotipebis gaCenis<br />

dinamikas gvaCvenebs, amdenad stereotipis rRveva ar niSnavs mis<br />

meqanikurad Secvlas sapirispiro polusiT; amgvari ram SesaZloa<br />

stereotipis rRvevis/cvlilebis mxolod Sualeduri faza iyos.<br />

• adamianebisTvis damxasiaTebelia erTmaneTi daajgufon kategoriebad.<br />

Semdeg ki erTi kategoriis yvela wevrze gaavrcelon konkretuli<br />

maxasiaTeblebi. mag.: arsebobs tendencia, rom yvela ebraelze gamoviyenoT<br />

eTnikuri stereotipi: `Wkviani ebraelebi~.<br />

savarjiSo `eTnikuri identoba, dro da identobis<br />

urTierTaRqma sxvadasxva erovnebis warmomadgenelTa mier~<br />

mizani: eTnikuri identobis droSi cvalebadobis gacnobiereba, eTnikur<br />

jgufTa urTierTRiaobisa da Sesatyvisi urTierTaRqmis unaris ganvi-<br />

Tareba, eTnikuri stereotipebis daZleva.<br />

xangrZlivoba: 1.30 sT.<br />

masala: `flifCartebi~ da saweri saSualebebi<br />

mimdinareoba:<br />

safexuri I. ori eTnikuri jgufis warmomadgenlebs wamyvani sTxovs<br />

imsjelon da Seadginon sakuTari identobis suraTi drois cvalebadobis<br />

kvalobaze:<br />

1. rani varT;<br />

2. rani viyaviT;<br />

3. rani viqnebiT.<br />

msjelobisas sakvanZo azrebi iwereba `flifCartebze~.<br />

safexuri II. TiToeuli eTnikuri jgufis warmomadgenlebi qmnian erTmaneTis<br />

(meore eTnikuri jgufis) identobis suraTs imave principiT:<br />

1/rani arian; 2/rani iyvnen; 3/rani iqnebian. msjelobis<br />

masalebi aRinusxeba `flifCartebze~.<br />

safexuri III. mxareebi erTmaneTs acnoben sakuTari da meore eTnikuri<br />

jgufis identobis aRqmis suraTebs.<br />

safexuri IV. eTnikuri jgufebis warmomadgenlebi erTmaneTs uziareben<br />

TavianT azrebsa da emociebs imis Sesaxeb, Tu ramdenad gansxvavdeba<br />

an emTxveva maTi TviTaRqma da sxvaTa mier micemuli Sefaseba;<br />

isini arkveven urTierTgaugebrobis `zonebs~, miRebuli informaciis<br />

safuZvelze azusteben an Seasworeben sakuTar warmodgenas<br />

Tavisi da sxvisi eTnikuri iersaxis Sesaxeb.<br />

safexuri V. xdeba imis gaanalizeba, Tu ra SeiZleba Seicvalos monawileTa<br />

cxovrebasa da warmodgenebSi savarjiSos Sesrulebis dros<br />

aRmocenebuli mignebebis da daskvnebis safuZvelze.<br />

53


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

SesaZlo daskvnebi:<br />

• eTnikuri konfliqtis aRmoceneba dakavSirebulia eTnikur urTierTaRqmasTan;<br />

• eTnosebis cnobierebaSi arsebuli aRqmebi saukuneebis manZilze<br />

yalibdeboda da Zalian sicocxlisunariania. isini gadaecema Taobebs<br />

da iseT mZlavr iaraRad gardaiqmneba, rogoricaa stereotipebi,<br />

winaswarganwyoba, mtris xati da sxva;<br />

• urTierTaRqma xSirad gamomdinareobs sakuTar Tavze Camoyalibebuli<br />

Sexedulebebidan. adamianebs xSirad sakuTari Tvisebebi gadaaqvT<br />

sxvebze, rac unda gaanalizdes, raTa realisturi Sexedulebebis<br />

Camoyalibebas ar SeeSalos xeli.<br />

avtorTa rCeva:<br />

• savarjiSos Sesrulebis dros grovdeba sakmaod uxvi masala, romelic<br />

iZleva SesaZleblobas gaanalizebul iqnas iseTi fenomenebi,<br />

rogoricaa: urTierTproeqcia 18 , araswori Sexedulebebi, stereotipebi,<br />

mtris xati.<br />

• am savarjiSosaTvis jgufs winaswar Semzadeba sWirdeba. Sexvedris<br />

pirvelive dRes Sereuli eTnikuri jgufi ar iqneba mzad iseTi Rrma<br />

pirovnuli Rirebulebis mqone Temebze sasaubrod, rogoricaa erTmaneTis<br />

aRqma. xSirad eTnikuri stereotipebi tabuirebuli Temaa.<br />

mniSnelovania, jgufis wevrebi erTmaneTs icnobdnen da jgufSi<br />

ndobis atmosfero Seiqmnas, raTa darwmunebulni iyvnen, rom procesi<br />

ar gadaizrdeba sxvadasxva eTnosebis uTierTSeuracxyofaSi. amitom,<br />

wamyvanis roli am savarjiSoSi Zalian mniSvnelovania.<br />

• wamyvanma unda Seafasos mosmenili, waaqezos dadebiTi aRqma, daexmaros<br />

monawileebs, dainaxon erTmaneTis aRqmebSi damTxvevebi, ganazogados<br />

savarjiSos Sedegebi da misces saSualeba monawileebs, gamoxaton<br />

azrebi, emociebi. aseve mniSvnelovania, rom wamyvanma monawileobisa<br />

da gamoTqmis saSualeba Tanabrad misces yvela eTnikur<br />

jgufs.<br />

Tema V. samoqalaqo integracia<br />

rodesac ama Tu im qveyanaSi eTnikur umciresobaTa integraciis<br />

programebis ganxorcielebisas eqspliciturad ar xdeba integraciis<br />

konkretuli gansazRvreba (Sesabamisi indikatorebis miTiTebiT), da am<br />

gansazRvrebis sazogadoebisaTvis miwodeba, matulobs procesis miTologizebulad<br />

da safrTxis Semcvelad aRqmis tendencia. aseT SemTxvevebSi,<br />

gamomdinare eTnosTaSorisi <strong>urTierTobebis</strong> miTologizebis maRali<br />

tendenciidan (ix. Tema II, `eTnikuroba da saxelmwifo mowyobis modelebi`),<br />

18 ix. terminTa ganmartebani<br />

54


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

integraciis programebi eTnikuri identobis dakargvis safrTxed aRiqmeba,<br />

rogorc erovnuli umciresobebis mxridan (romelnic integracias<br />

asimilaciasTan aigiveben), aseve umravlesobis mxridan (romelnic integraciis<br />

Tanamdevad sakuTari identobis dramatul cvlilebas miiCneven).<br />

amasTan dakavSirebiT, Zalian mniSvnelovania <strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong><br />

TvalsazrisiT kompetenciis donis amaRlebaze muSaobisas treningis<br />

monawileebisaTvis SevqmnaT Sesabamisi pirobebi, raTa maT Cveni<br />

daxmarebiT gansazRvron integraciis cneba, misi miRwevis indikatorebi,<br />

da Sesabamisad, gaacnobieron misi usafrTxoeba erovnuli identobis<br />

SenarCunebis TvalsazrisiT.<br />

Sesabamisi savarjiSoebi<br />

savarjiSo `debatebi integraciis sakiTxebze~<br />

mizani : monawileebis mier integraciis cnebis sxvadasxva kuTxiT ganxilva<br />

da gaanalizeba, integraciasa da asimilacias Soris gansxvavebis gacnobiereba;<br />

monawileebis mier sakuTari Sexedulebebis gadafasebisa-<br />

Tvis pirobebis Seqmna; integraciis yvelasaTvis misaRebi erToblivi<br />

gansazRvrebis SemuSaveba.<br />

xangrZlivoba: 1 sT.<br />

masala: `flifCartebi~ da `markerebi~, ramdenic saWiroa.<br />

mimdinareoba:<br />

safexuri I. wamyvani monawileebs yofs or jufad da gansaxilvelad<br />

aZlevs integraciis or gansxvavebul ganmartebas: pirvel jgufs –<br />

`integracia igivea, rac asimilacia~; meore jgufs – `integracia<br />

TviTmyofadobis ganviTarebisa da SenarCunebis pirobaa~.<br />

safexuri II. wamyvani sTxovs TiToeuli jgufis monawileebs rolSi<br />

Sesvlas da integraciis mocemuli ganmartebis gaTavisebas (Tundac,<br />

ar eTanxmebodes mas). amis Semdeg jgufebi ayalibeben Sesabamisi<br />

ganmartebis mxardamWer argumentebs.<br />

safexuri III. Semdeg etapze iwyeba debatebi or jgufs Soris. monawileebs<br />

saSualeba eZlevaT, amomwuravad warmoadginon TavianT jgufebSi<br />

SemuSavebuli argumentebi.<br />

magaliTebi Cveni gamocdilebidan:<br />

poziciis `integracia igivea, rac asimilacia~ dasacavi erT-erTi argumenti:<br />

`integracia erTgvari fandia, romelsac Sedegad mivyavarT eTnikuri umciresobebis<br />

TviTmyofadobis dakargvisaken, maTi identobis, tradiciebisa<br />

da kulturuli TviTmyofadobis gaqrobisaken~.<br />

55


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

poziciis `integracia TviTmyofadobis ganviTarebisa da SenarCunebis<br />

pirobaa~ dasacavi erT-erTi argumenti:<br />

`integracia saSualebas qmnis saxelmwifos farglebSi SenarCundes da<br />

ganviTardes eTnikuri identoba, romelic iqneba pativcemuli da aRiarebuli.<br />

amasTanave daculi da Tanabaruflebiani samoqalaqo<br />

principis gaTvaliswinebiT~.<br />

safexuri IV. debatebis Semdeg wamyvani sTxovs mxareebs, ipovon saerTo,<br />

gadamkveTi punqtebi integraciis maTeul gagebaSi, anu dauSvan<br />

garkveuli kompromisi da Camoayalibon saerTo xedva.<br />

safexuri V. wamyvani exmareba monawileebs CamoTvlili argumentebis<br />

SejamebaSi da xels uwyobs jgufis wevrebs, erTad Camoayalibon<br />

integraciis iseTi gansazRvreba, romelic misaRebi iqneba yvela<br />

monawilisaTvis.<br />

safexuri VI. bolo etapze monawileebs eZlevaT saSualeba erToblivad<br />

imsjelon, Tu rogor SeiZleba ganxorcieldes maT gansazRvrebaSi<br />

mocemuli integraciis modeli; ra iqneba amis xelSemwyobi da<br />

xelis SemSleli faqtorebi. gamoTqmuli mosazrebebi unda aRibeWdos<br />

`flifCartze~, raTa es yovelive ufro TvalsaCino iyos<br />

monawileTaTvis da plenarul sxdomaze moxdes maTi srulfasovani<br />

wardgena.<br />

magaliTebi Cveni gamocdilebidan:<br />

integraciis gansazRvreba, romelic miiRo orma sxvadasxva Sereulma eTnikurma<br />

jgufma proeqtSi `<strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTierToebebis <strong>marTva</strong> samcxejavaxeTSi,<br />

saqarTvelo, 2005~:<br />

`integracia aris kanonis uzenaesobis moqmedeba, qveynis saxelmwifo enis<br />

aRiareba yvela moqalaqis mier; eTnikuri, kulturuli da religiuri<br />

mravalferovnebis SenarCuneba qveyanaSi; ganaTlebisa da mecnierebis<br />

ganviTareba; kulturuli gamdidreba erTmaneTisa, socialurekonomikuri<br />

cxovrebis donis amaRleba, rac emsaxureba demokratiuli<br />

qveynis Camoyalibebas~.<br />

`integraciis politikis ZiriTadi arsi isaa, rom integracia uzrunvelyofs<br />

Tanabari uflebebis, SesaZleblobebisa da resursebis arsebobas<br />

nebismieri moqalaqis mimarT, imis miuxedavad, Tu romel eTnikur<br />

jgufs miekuTvneba igi. amasTanave, integracia niSnavs eTnikuri identobis<br />

SenarCunebasa da ganviTarebas~.<br />

avtorTa rCeva: mkafiod CamoayalibeT debatebis wesebi. mieciT TiToeul<br />

monawiles reglamenti, romelsac mkacrad unda misdios, raTa procesma<br />

ar miiRos qaoturi saxe an ar gadaizardos SexedulebaTa konfliqtSi.<br />

56


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

savarjiSo `samoqalaqo integraciis gansazRvra~<br />

mocemuli savarjiSo `debatebi integraciis sakiTxebze~-s alternativaa.<br />

mizani: monawileebisaTvis saTanado pirobebis Seqmna, raTa isini gaerkvnen<br />

da Rrmad gaiazron, Tu ras niSnavs integracia; gamijnon samoqalaqo<br />

integracia eTnikuri asimilaciisagan.<br />

xangrZlivoba: qvejgufebis muSaoba – 40 wT-1 sT, wardgena da Semdgomi<br />

diskusia - 1 sT.<br />

masala: TiToeuli qvejgufisaTvis saWiro raodenobis `flifCarti~, `markerebi~.<br />

mimdinareoba:<br />

safexuri I. jgufs vyofT qvejgufebad (4-5 kaci TiToeul qvejgufSi) da<br />

vaZlevT instruqcias: `warmoidgineT, rom erT mSvenier dilas,<br />

vTqvaT, 20 wlis Semdeg, gamogeRviZaT da aRmoCnda, rom eTnikuri<br />

umciresobisa da umravlesobis integracia ukve ganxorcielda, Tanac<br />

yvelaze konstruqciuli scenariT: orives kulturuli da eTnikuri<br />

identoba ara marto SenarCunebulia, aramed viTardeba kidec; yvelas<br />

saWiroebebi da interesebi dakmayofilebulia. Tqveni amocanaa, warmoidginoT<br />

da furcelze gadaitanoT, Tu ra aris am ganxorcielebuli<br />

warmatebuli integraciis indikatorebi (TvalsaCino niSnebi),<br />

anu ris safuZvelze adgenT, rom integracia Tavisi saukeTeso<br />

mniSvnelobiT ukve ganxorcielebulia?`<br />

safexuri II. qvejgufebs vTxovT, qaRaldze gadaitanon TavianTi<br />

naazrevi da warmoadginon gaerTianebul jgufSi. masalis mosmenis<br />

Semdeg gaerTianebul jgufs vTxovT, Camoayalibon integraciis<br />

gansazRvreba jgufebis namuSevrebis safuZvelze.<br />

safexuri III. gansazRvrebis Camoyalibebis Semdeg imarTeba diskusia,<br />

romlis drosac sasurvelia gavamaxviloT yuradReba Semdeg sakiTxze:<br />

`Cven ra wvlili SegviZlia SevitanoT imaSi, rom integracia<br />

konstruqciuli scenariT warimarTos?~<br />

magaliTi Cveni gamocdilebidan:<br />

euTos erovnul umciresobaTa dargSi umaRlesi komisris ofisis<br />

integraciis programis partniorTa Sexvedraze mocemuli savarjiSos<br />

ganxorcielebis Sedegad Camoyalibebuli integraciis gansazRvreba:<br />

`eTnikuri umciresobiT kompaqturad dasaxlebuli regionis integracia -<br />

es aris regionis mosaxleobisaTvis Rirseuli cxovrebis uzrunvelyofa<br />

sabazo adamianuri moTxovnilebebis samarTliani dakmayofilebis (Tanasworuflebianoba,<br />

Tanabari SesaZleblobebi, Tanabari pasuxismgeblobebi)<br />

gziT, qveyanaSi mocemul regions, centrs, sxva regionebsa da<br />

sxvadaxva Tems Soris ndobis Senebis fonze.~<br />

57


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

Tema VI. eTnosTaSorisi problemebis analizi<br />

mocemuli Temis mizania, monawileTa mier maT regionSi, qveyanaSi<br />

arsebuli eTnosTaSorisi problemebis gamokveTa, gamokveTil poblemaTa<br />

urTierTmimarTebis gansazRvra, maTSi CarTuli subieqtebis analizi. igi<br />

mosamzadebeli etapia problemis gadaWrisaken mimarTuli erToblivi mu-<br />

SaobisaTvis (ix. Tavi `<strong>erovnebaTaSorisi</strong> problemebis gadaWraze mimar-<br />

Tuli samuSao Sexvedris moduli`).<br />

Temis farglebSi moyvanili savarjiSoebi - `problemaTa xe~ da `dainteresebuli/CarTuli<br />

subieqtebis analizi~ logikurad urTierTdakavSirebulia,<br />

Tumca maTi gamoyeneba SeiZleba erTmaneTisagan damoukidebladac.<br />

mocemuli savarjiSoebis gamoyenebis diapazoni Zalian farToa: rogorc<br />

miznobrivi TvalsazrisiT (problemaTa gadaWraze muSaoba, konfliqtis<br />

mogvareba, ama Tu im proeqtis dagegmva da sxv.), aseve samizne jgufebis<br />

TvalsazrisiT (magaliTad, intereTnikur sakiTxebze muSaobisas – am sferos<br />

eqspertTa jgufi, Sereuli eTnikuri jgufi, studentebi da sxv.).<br />

qcevis strategiebi problemur situaciaSi<br />

yoveli adamiani problemur/konfliqtur situaciaSi qcevis ramdenime<br />

models iyenebs. problemur situaciaSi SeiZleba vxelmZRvanelobdeT ori<br />

gansxvavebuli motiviT: 1. orientirebuli viyoT miznis miRwevaze an 2.<br />

orientirebuli viyoT urTierTobebze, magaliTad, kargi urTierTobis<br />

SenarCunebaze problemaSi CarTul meore mxaresTan. am ori motivaciis an<br />

orientaciis sxvadasxva kombinacia ganapirobebs problemur situaciaSi<br />

Cveni moqmedebis xuT gansxvavebul strategias. es strategiebi SeiZleba<br />

gamovsaxoT organzomilebiani koordinatTa sistemiT:<br />

mizanze<br />

orientacia<br />

konkurencia TnamSromloba<br />

kompromisi<br />

ganrideba Segueba<br />

urTierTobaze orientacia<br />

cxovrebiseuli situaciebi Cvengan am xuTidan erT-erTi strategiiT<br />

moqmedebas moiTxovs, raTa efeqturad ganvmuxtoT problemuri situaciebi.<br />

Tavis mxriv, adamianebs gvaqvs unari, ama Tu im gansxvavebuli<br />

strategiiT vimoqmedoT situaciidan gamomdinare. magram, ufro xSirad,<br />

58


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

miuxedavad imisa, mizanSewonilia es Tu ara, adamiani misTvis Cveuli strategiiT<br />

moqmedebs - da es ukve mis pirovnul stils asaxavs. rasakvirvelia,<br />

ar arsebobs strategia, romelic yvela konfliqtur situacias erTnairad<br />

moergeba.<br />

ganrideba: adamiani Tavs aridebs konfliqtSi CarTvas, mTlianad gaecleba<br />

konfliqtis arsebiT problemas, siatuacias da, faqtobrivad, `gadis<br />

TamaSidan~. amgvar situacias konfliqtologiaSi `wageba - mogebas~<br />

uwodeben (vinc ganerideba situacias, is agebs, vinc sargeblobs misi<br />

ganridebiT - igebs).<br />

Segueba: adamiani konfliqtis Tavidan aridebis mizniT eTanxmeba sxvebs,<br />

xSirad sakuTari interesebis sazaralod. amgvar situacias konfliqtologiaSi<br />

agreTve `wageba – mogebas~ uwodeben (vinc egueba - agebs,<br />

visac eguebian - igebs).<br />

konkurencia: adamianebi ejibrebian erTmaneTs miznis miRwevaSi. konkurenciis<br />

situaciaSi TiToeuli maTganis upirvelesi mizania konfliqtis<br />

Tavis sasargeblod gadawyveta meore mxaris interesebis gaTvaliswinebis<br />

gareSe. am SemTxvevaSi erTi mxare aris mogebul (100%),<br />

xolo meore ki wagebul (0%) poziciaSi. amgvar situacias konfliqtologiaSi<br />

`mogeba - wagebas~ uwodeben (is, vinc mizans aRwevs, igebs).<br />

kompromisi: konfliqtSi CarTuli orive mxare Tmobs raimes viTarebis<br />

mosagvareblad. am situacias konfliqtologiaSi `wageba - wageba`-s<br />

uwodeben, anu orive mxare Tmobs Tavis interesebs.<br />

TanamSromloba: adamianebi TanamSromloben konfliqturi situaciis gadawyvetis<br />

mizniT; cdiloben, rom konfliqtSi CarTuli yvela mxaris interesebi<br />

srulad iyos gaTvaliswinebuli da dakmayofilebuli. am dros<br />

adamianebi SemoqmedebiTad muSaoben konfliqtis mogvarebaze. rogorc<br />

wesi, aseT viTarebaSi orive mxare aris mogebuli (100%-100%) da konfliqtologiaSi<br />

mogvarebis amgvar situacias\models `mogeba-mogebas~<br />

uwodeben.<br />

xSirad adamianebs miaCniaT, rom cxovrebaSi mxolod da mxolod `mogebawagebis~<br />

(`iman Tu ixeira, me vizaraleb`), an `wageba-wagebis~ (`Tu me vkargav<br />

raRacas, imanac waagos; rogorc me vwvalob, ise gawvaldes..`) strategiebi<br />

arsebobs. es Secdomaa. cxovreba aRsavsea `mogeba-mogebis~ (`mec kargad viyo<br />

da Senc\isic`) realurad ganxorcielebis SesaZleblobebiT. mTavaria, ar<br />

dagvenanos dro da energia imisaTvis, rom Cveni interesebi CamovayaliboT,<br />

meore mxaris interesebs yuradRebiT gavecnoT da orivesaTvis momgebiani<br />

gadawyvetileba erToblivad, TanamSromlobiT moviZioT.<br />

59


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

Sesabamisi savarjiSoebi:<br />

savarjiSo arsebul problemaTa da maTi<br />

urTierTmimarTebis gacnobierebaze `problemaTa xe~<br />

mizani: erovnebaTaSoris urTierTobasTan dakavSirebul problemebSi garkveva.<br />

imis gacnobiereba, Tu romeli problema/ebi edeba safuZvlad<br />

sxva problemebs, Tu ra ierarqiuli damokidebulebaa problemaTa Soris,<br />

WeSmariti da fsevdo problemebis erTmaneTisagan gamoyofa, imis<br />

gaazreba, Tu ra aris Sesacvleli arsebul viTarebaSi da risi gakeTeba<br />

SeiZleba realurad.<br />

magaliTi Cveni gamocdilebnidan:<br />

problemaTa xe, Sedgenili proeqt `erovnebaTaSirisi <strong>urTierTobebis</strong><br />

<strong>marTva</strong> qvemo qarTlSi, 2006~ erT-erTi muSa jgufis mier<br />

xangrZlivoba: 1 sT. 30 wuTi muSaoba mcire jgufebSi da 30 wuTi -<br />

jgufebis mier namuSevrebis wardgena da diskusia.<br />

masala: TiToeul jgufs erTi `flifCarti~ da `markeri~, `problemis xe~<br />

didi formatis furcelze sademonstraciod.<br />

mimdinareoba:<br />

safexuri I. monawileebs vTxovT daiyon mcire jgufebad (araumetes 6<br />

kacisa) da imsjelon imaze, Tu ra problemebi arsebobs maT regionSi<br />

an qveyanaSi erovnebaTaSoris urTierTobebTan dakavSirebiT.<br />

maT unda warmoadginon es problemebi sqematurad, xis saxiT.<br />

maTi TvalsazrisiT centraluri problema xis Reros saxiT gamosaxon,<br />

xis fesvebSi – centraluri problemis warmomSobi problemebi<br />

moaTavson, xolo totebisa da foTlebis adgilas - `simptom-problemebi~,<br />

anu is, Tu konkretulad raSi\ra saxiT vlindeba<br />

centraluri problema.<br />

savarjiSos ganxorcielebis alternatiuli varianti<br />

problemis xeze muSaobis dawyebas SesaZloa win uswrebdes<br />

`gonebrivi ieriSis~ meTodiT jgufis wevrebis mier eTnikur<br />

urTierTobebTan dakavSirebuli im problemebis Camoayalibeba,<br />

romlebsac isini xvdebian TavianT sacxovrebel garemoSi, regionSi<br />

an mTlianad qveyanaSi. amis Semdeg, TiToeuli mcire<br />

jgufi saerTo CamonaTvlidan airCevs samuSao problemas.<br />

safexuri II. mcire jgufebi gaerTianebul jgufSi warmoadgenen TavianT<br />

namuSevrebs, ris safuZvelzec imarTeba diskusia.<br />

60


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

avtorTa rCeva:<br />

• ecadeT, rom mcire jgufebma samuSaod sxvadasxva problema airCion.<br />

es mravalferovnebas Seitans muSaobaSi da sakiTxis sxvadasxva<br />

mxridan Seswavlis saSualebas Seqmnis. Tumca, Tu Tqveni mizani monawileTa<br />

xedvebis Sedareba da Sejerebaa, SegiZliaT sxvadasxva jgufi<br />

erTsa da imave problemaze amuSavoT;<br />

• SesaZloa jgufSi aRmoCndnen adamianebi, romlebsac arasdros ar<br />

gaumaxvilebiaT yurdReba eTnosTa Soris arsebul problemebze da<br />

amitom ar icnoben sakiTxs; Tu jgufi eTnikurad Sereulia – amgvar<br />

adamianebs eZlevaT unikaluri SesaZlebloba gaigon informacia, ase<br />

vTqvaT, `pirveli xelidan~, mousminon sxva eTnikuri jgufis warmomadgenlebs<br />

da gaecnon situaciis maTeul xedvas. amitom, mieciT<br />

monawileebs sakmarisi dro, raTa gaerkvnen da erTmaneTs gamocdileba<br />

gauziaron. amisaTvis, SeiZleba gamoiyenoT mcire jgufebis namuSevarTa<br />

prezentaciis Semdgomi SekiTxvebis dasmisa da diskusiis faza.<br />

magaliTi Cveni gamocdilebnidan:<br />

naxatze mocemuli `problemaTa xe~ Seqmnilia proeqtis `eTnosTaSorisi<br />

<strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong> qvemo qarTlSi, 2007~ farglebSi, proeqtis monawile<br />

regionis sajaro moxeleTa muSa jgufis mier.<br />

61


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

savarjiSo `dainteresebuli/CarTuli<br />

subieqtebis analizi~<br />

mizani: eTnosTaSoris urTierTobaTa Seswavla da masTan dakavSirebul<br />

sakiTxebze mgrZnobelobis donis amaRleba; eTnikur urTierTobebTan<br />

dakavSirebuli sakuTari, sxva eTnikuri jgufebisa da sxva CarTuli<br />

subieqtebis problemebis gageba/gaazreba; eTnikur urTierTobebTan<br />

dakavSirebuli, azrTa sxvadasxvaobis gamomwvevi ama Tu im sakiTxis<br />

mimarT CarTul subieqtTa damokidebulebis gageba.<br />

xangrZlivoba: 1 sT.: mcire (4-6 kacian) jgufebSi muSaoba - 30wT, namu-<br />

Sevris wardgena da diskusia - 30wT (damokidebulia monawileTa da<br />

mcire jgufebis raodenobaze).<br />

masala:<br />

• TiToeuli mcire jgufisaTvis `flifCarti~ da `markeri~.<br />

• monawileTaTvis dasarigebeli masala `qcevis strategiebi problemur<br />

situaciaSi~<br />

mimdinareoba:<br />

safexuri I. pirvel rigSi jgufma unda SearCios sakiTxi, problema,<br />

romelic azrTa sxvadasxvaobas iwvevs; es SeiZleba iyos igive<br />

sakiTxi, rac `problemaTa xeze~ muSaobisas gamoikveTa.<br />

avtorTa rCeva:<br />

SesaZloa dasawyisSi Catardes `gonebrivi ieriSi~. am dros monawileebi<br />

aqtiurad da kritikis gareSe gamoTqvamen TavianT mosazrebebs.<br />

arsebuli problemebis amosacnobad mcire jgufebs<br />

SevTavazoT gonebrivi ieriSis Sedegad miRebuli CamonaTvalidan<br />

airCion maTTvis saintereso sakiTxi. jgufis muSaoba ufro Sedegiani<br />

iqneba, Tu yvela mcire jgufi sxvadasxva problemaze imu-<br />

Savebs. Tu am savarjiSos `problemaTa xis savarjiSo~ uswrebda win,<br />

maSin ganxilvis sagani swored iq gamokveTili centraluri problema<br />

SeiZleba gaxdes.<br />

safexuri II. jgufi unda daiyos mcire qvejgufebad (4-6 kaci). amis<br />

Semdeg, TiToeul qvejgufs vTxovT gamokveTon problemaSi CarTuli<br />

subieqtebi. usaTuod unda ganvumartoT, rom `CarTuli\dainteresebuli<br />

subieqtebi arian is adamianebi, adamianTa jgufebi, organizaciebi,<br />

uwyebebi an mxareebi, vinc an zemoqmedebs mocemul problemaze,<br />

an Tavad imyofeba misi zemoqmedebis qveS~.<br />

safexuri III. jgufebs dafaze vuxazavT sqemas, romlis mixedviTac maT<br />

unda ganaxorcielon analizi.<br />

62


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

subieqtebi interesebi moTxovnilebebi SiSebi sabazo daSvebebi<br />

subieqti 1<br />

subieqti 2<br />

sqemis miwodebisas monawileebs vuxsniT TiToeuli punqtis mniSvnelobas:<br />

• interesebi: is, risi miRwevac ainteresebs an xels aZlevs mocemul<br />

subieqts mocemul situaciaSi.<br />

• moTxovnilebebi: is, rac mocemuli subieqtisaTvis sasicocxlod<br />

mniSvnelovania am situaciaSi, anu is, ris gareSec is normalurad<br />

ver iarsebebs.<br />

• SiSebi: is, risic eSinia mocemul subieqts mocemul situaciasTan<br />

dakavSirebiT.<br />

• sabazo daSvebebi: is mizez-Sedegobrivi kavSirebi, romlebsac mocemuli<br />

subieqti absoluturad udavod miiCnevs mocemul situaciaSi<br />

da razec afuZnebs Tavis mosazrebebs.<br />

SeniSvna:<br />

SesaZloa, rom savarjiSo srulad ar Sesruldes, magaliTad,<br />

gamotovebuli iyos grafa `moTxovnilebebi~ (ix. qvemoT moyvanili<br />

magaliTi)<br />

safexuri IV. amis Semdeg, qvejgufebs vTavazobT gaaanalizon gamokveTili<br />

subieqtebi sqemis mixedviT.<br />

63


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

magaliTi Cveni gamocdilebidan:<br />

proeqtis `<strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTierTobis <strong>marTva</strong> samcxe-javaxeTSi, saqarTvelo,<br />

2006~ farglebSi saxelmwifo marTvis skolis studentTa mier Sedgenili<br />

CarTuli subieqtebis cxrili:<br />

CarTuli<br />

subieqtebi<br />

interesebi SiSebi<br />

mTavroba qveynis stabiloba, demok- avtonomiis moTxovna, teritoratiis<br />

ganviTareba<br />

riuli mTlianobis dakargva<br />

saelCoebi erovnul umciresobaTa<br />

interesebis dacva<br />

konstituciis farglebSi<br />

konfliqtebis gaRviveba<br />

arasamTav- problemebis mogvarebisaTvis mTavrobasTan dapirispireba,<br />

robo dafinansebis moZieba, sazo- erovnuli umravlesobis ganawyeorganigadoebis<br />

mxardaWera, neba, konfliqtis zonaSi Sesvla<br />

zaciebi zedamxedvelobis ganxorcieleba,<br />

Tanasworuflebiani<br />

sazogadoeba<br />

erovnuli Tavisufleba, teritoriuli SeiaraRebuli konfliqti,<br />

umcire- avtonomia, sakuTari masmedia, mTavrobisgan enisa da kulturis<br />

soba mTavrobis yuradReba da dakargvaze mimarTuli sanqciebis<br />

TanamSromlobis<br />

ganxorcieleba, sazogadoebasTan<br />

waxaliseba<br />

SeuTavsebloba gansxvavebulobis<br />

gamo<br />

erovnuli qveynis erTianoba, po- arastabiloba, intereTnikuri<br />

umravlelitikuri stabiluroba, problemebi, mezobeli saxelmwisoba<br />

TviTmyofadobis SenarCuneba foebis intervencia, separatizmi,<br />

diqtatura, eris gadaSeneba<br />

masmedia sityvisa da presis Tavisu- cenzura, saxelmwifosagan<br />

fleba, adamianis uflebebis<br />

dacva, popularoba, reitingi,<br />

sensacia (eTnikuri), eqskluziuroba<br />

zewola, mosaxleobis gulgriloba,<br />

reitingis dacema, daxurvis<br />

saSiSroeba<br />

safexuri V. mas Semdeg, rac qvejgufebi daamTavreben muSaobas, isini<br />

namuSevars waradgenen gaerTianebul jgufSi. prezentaciebs moyveba<br />

saerTo diskusia problemisa da masSi CarTuli subieqetebis<br />

Taobaze. diskusiis stimulirebisaTvis sasurvelia, wamyvanma iseTi<br />

SekiTxvebi dasvas, romelic daexmareba monawileebs yuradReba<br />

gaamaxvilon ara marto problemaTa mizezebze, aramed maT mogvarebasa<br />

da `mogeba-mogeba~ tipis gadawyvetilebebis Ziebaze, anu<br />

iseTi gadawyvetilebebisa, sadac yvela subieqtis moTxovnileba da<br />

interesebi aris gaTvaliswinebuli.<br />

64


SesaZlo kiTxvebi:<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

• rogor SeiZleba davakmayofiloT ama Tu im subieqtis interesebi,<br />

ise rom es winaaRmdegobaSi ar movides sxva ZiriTadi subieqtebis<br />

interesebis dakmayofilebasTan?<br />

• rogor SegviZlia xeli SevuwyoT ama Tu im subieqtis moTxovnilebebis<br />

dakmayofilebas, ise rom es winaaRmdegobaSi ar movides<br />

sxva ZiriTadi subieqtebis moTxovnilebebis dakmayofilebasTan?<br />

• ra dacvis meqanizmi CavdoT problemis mogvarebaSi, raTa ama Tu im<br />

subieqtis problemasTan dakavSirebuli SiSebi usafuZvlo gaxdes?<br />

• rogor SegviZlia davZlioT destruqciuli daSvebebi, romelnic<br />

stereotipebsa Tu winaswarganwyobebs gamoxatavs?<br />

savarjiSos ganxorcielebis alternatiuli varianti 1.<br />

Tu ar aris dagegmili jgufTan mogvianebiT problemis gadaWraze muSaoba,<br />

maSin SesaZlebelia interesebisa da SiSebis grafas miumatoT kidev<br />

erTi grafa: `ra unda gakeTdes, raTa interesebi dakmayofildes da SiSi<br />

moixsnas~. amiT monawileebi ara mxolod gamokveTen problemas, aramed<br />

misi gadaWris gzebis moZiebasac Seecdebian.<br />

SesaZlo daskvnebi:<br />

• eTnosTa Soris urTierTobebSi fsiqologiuri faqtorebi Tama-<br />

Soben umniSvnelovanes rols;<br />

• savarjiSoSi SeTavazebuli sqemis SevsebiT win gveSleba ruka,<br />

romelzec TiToeul subieqts SeuZlia `waikiTxos~ gasaTvaliswinebeli<br />

`gzavnili~, romelsac sxva CarTuli subieqti ugzavnis.<br />

mag., mTavrobis warmomadgenlebma SeiZleba advilad dainaxon, ra<br />

amoqmedebs eTnikur umciresobas, rodesac igi raime moTxovnas ayenebs.<br />

Sesabamisi daskvnebis safuZvelze SeuZliaT dagegmon saWiro<br />

pozitiuri qmedebebi am eTnikuri umciresobis moTxovnilebis<br />

dasakmayofileblad.<br />

savarjiSos ganxorcielebis alternatiuli varianti 2.<br />

Tu jgufi eTnikurad Sereulia, SesaZloa mcire jgufebi dakompleqtdes<br />

eTnikuri niSniT. es `xerxi~ iZleva saSualebas sxvadasxva eTnikuri<br />

jufebis warmomadgenlebi gaecnon, Tu rogor xedavs problemaSi CarTul<br />

subieqtebs sxva eTnikuri jgufi, moaxdinon Sedareba da diskusiis<br />

safuZvelze urTierTis xedvebis koregireba. miuxedavad imisa, rom es<br />

sasargebloa monawileTaTvis, wamyvanma unda gaiTvaliswinos Semdegi<br />

riski: mcire jgufebad dayofam eTnikuri niSniT SesaZloa gaaZlieros maT<br />

Soris isedac arsebuli gaucxoeba/konfrontacia, an xeli Seuwyos<br />

urTierTbraldebebis wayenebas. amis Tavidan asacileblad, mniSvnelovania<br />

65


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

jgufis wevrebi ukve icnobdnen erTmaneTs, hqondeT treningis dros<br />

erTad muSaobis gamocdileba da urTierTndobis garkveuli xarisxi;<br />

meore mxriv, yvela am faqtoris arsebobis SemTxvevaSic, saWiroa mocemuli<br />

savarjiSos, da gansakuTrebiT, mcire jgufebis namuSevarTa prezentaciis<br />

fazis faqizi fasilitcia.<br />

Tema VII: <strong>erovnebaTaSorisi</strong> problemebis gadaWraze muSaoba<br />

problemaTa gadaWris strategiebi<br />

problemaTa mimarT adamianebis damokidebulebis TvalsazrisiT SeiZleba<br />

gamoiyos strategiaTa oTxi kategoria:<br />

1. problemisagan ganrideba;<br />

2. problemis mizezebisa da simptomebis analizSi `CaZirva~;<br />

3. problemis swrafi, zedapiruli, arasafuZvliani gadaWris mcdeloba;<br />

4. problemis, rogorc gamowvevis aRqma da mis realur gadawyvetaze<br />

muSaoba.<br />

TiToeuli strategiisa da masTan dakavSirebuli adamianTa `tipis~ aRwera:<br />

• problemisagan ganrideba. xSirad vxvdebiT adamianebs, romlebic<br />

cdiloben Tavi aaridon problemebs, gaiadvilon cxovreba, ar<br />

SeamCnion an Tvali daxuWon da zurgi Seaqcion sirTuleebsa da<br />

dabrkolebebs, romlebic cxovrebis gzaze eRobebaT. es `siraqlemis<br />

pozicia~ araTu exmareba adamianebs problemaTa daZlevasa da<br />

cxovrebis gaadvilebaSi, aramed piriqiT: am dros grovdeba da izrdeba<br />

gadauwyvetel problemaTa raodenoba, rac ara mxolod ar-<br />

Tulebs cxovrebas, aramed SeiZleba katastrofuli Sedegebic ki<br />

gamoiwvios.<br />

• problemaTa mizezebisa da simptomebis analizSi `CaZirva~. Zalze xSiria<br />

Cvens sazogadoebaSi SemTxvevebi, roca adamianebi zedmetad<br />

`Caiciklebian~ problemaTa mizezebis `qeqvaSi~, simptomebze laparakSi,<br />

damnaSavis Ziebasa da braldebebSi. nacvlad imisa, rom saRad<br />

gaiazron problemaTa simptomebi da mizezebi da amis safuZvelze<br />

gadavidnen gadawyvetilebis miRebis fazaSi, moxazon problemis<br />

gadawyvetis alternatiuli variantebi da gaakeTon konstruqciuli<br />

arCevani, isini `eflobian~ mizezTa da urTierTdadanaSaulebaTa<br />

`WaobSi~. amis Sedegad, adamianebi msxverplad ewirebian Tavisive<br />

SeTxzul mizezTa konstruqciebs, miTebsa da iluziebs. mizezebis<br />

gadametebul analizs isini mihyavs axal mizezebamde da ase grZel-<br />

66


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

deba gauTavebeli debatebi. gadawyvetilebis miReba ki an usasrulod<br />

igvianebs, an saerTod qreba am adamianTa cxovrebdan.<br />

• gadawyvetilebaTa naadrevi, naCqarevi da zedapiruli miReba. problemaTa<br />

mimarT damokidebulebis mesame strategia xasiaTdeba<br />

zedapirulobiT. esa Tu is piri an adamianTa jgufi Tavs aridebs<br />

problemaTa simptomebisa da mizezebis analizs da pirdapir `eZgereba~<br />

naucbaTev da zedapirul gadawyvetilebas. xSirad aseTi<br />

naCqarevi da zedapiruli gadawyvetilebebi trivialuri xasiaTisaa<br />

da araTu ar wyveten problemas, aramed axals warmoSoben. isini<br />

ufro avtomatur reaqciebs hgavs, vidre moazrebul, SesaZlo<br />

alternativebis Sefasebis safuZvelze gakeTebul arCevans. aq gabatonebulia<br />

`cdisa da Secdomis~ meTodi da iRblisa da gamarTlebis<br />

molodini. cxadia, SemTxveviTi warmatebis Sansi arsebobs,<br />

magram SemTxveva mainc SemTxvevaa, xolo gadawyvetileba mxolod<br />

maSin aris namdvili gadawyvetileba, roca `fsoni~ keTdeba ara<br />

SemTxvevaze, aramed alternativaTa racionalur arCevanze. amdenad,<br />

marcxi da Secdoma am strategiis mudmivad Tanmxlebi movlenaa.<br />

am dros SeiZleba Segeqmnas STabeWdileba, rom adamianebi<br />

specialurad iReben naCqarev da zedapirul gadawyvetilebas, raTa<br />

iwvnion kidev erTi marcxi, Secdoma da warumatebloba.<br />

• problemis gamowvevad miCneva da misi realuri gadawyveta. es<br />

strategia problemis realuri da konstruqciuli gadawyvetis<br />

sawindaria. am dros adamiani problemaSi marto damabrkolebel,<br />

xelisSemSlel sirTuleebs ki ar xedavs, aramed pozitiuri momentis<br />

saxiT gamoyofs sirTuleebs, rogorc Tavisebur gamowvevas, raTa<br />

maTi daZlevis meoxebiT Tvisobrivad axali rame daiwyos, cxovrebaSi<br />

ganviTarebis axal etapze gadavides, sulierad da materialurad<br />

gamdidrdes, miaRwios maRal da sasurvel mizans da sxv.<br />

SCORE-s meTodi<br />

problemis gadawyvetis mravali strategiidan Cven SevarCieT e.w.<br />

SCORE-s meTodi, romelic problemis warmatebuli gadawyvetis erT-erT<br />

yvelaze efeqtur gzad gvevlineba. SCORE-s meTodi 5 nabijisgan Sedgeba,<br />

romelTagan pirvelia “S”, (Symptoms) anu simptomebis gamovlena; meore<br />

nabijia “C” (Causes), anu mizezebis dadgena; mesame nabiji gaxlavT “O”<br />

(Outcomes), anu gamosavlis, sasurveli Sedegis naTlad warmodgena; meoTxe<br />

nabiji aris “R” (Resources), anu, - adamianuri, sulieri Tu materialuri<br />

resursebis dadgena; dabolos, mexuTe nabijia “E~ (Effects), anu efeqtebis,<br />

67


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

sxvanairad rom vTqvaT – im xanmokle Tu grZelvadiani zegavlenis<br />

gaTvaliswineba, rasac problemis esa Tu is gadawyveta moaxdens pirovnebaze,<br />

jgufze, sazogadoebasa da/an garemoze. problemis gadawyetaze<br />

muSaobisas, misi efeqturi da mdgradi gadaWrisaTvis, aucilebelia<br />

TiToeuli am safexuris Tanmimdevrulad gavla.<br />

SCORE-s meTodi ama Tu im intereTnikuri problemis gadawyvetis<br />

mniSvnelovan potencials Seicavs. am potencialis realizaciisaTis sa-<br />

Wiroa, rom sxvadasxva eTnosTa warmomadgenlebi erToblivad axorcielebdnen<br />

am strategias romelime konkretuli problemis gadasawyvetad.<br />

treningze am meTodis gamoyeneba monawileebs saamiso pirobebs<br />

uqmnis da Sesabamis konstruqciul gamocdilebas sZens.<br />

simptomebi (S). problema vlindeba ama Tu im saxiT da SeiZleba misi<br />

gamovlenis niSnebi davaxasiaToT. Tu xis metaforas gavixsenebT (ix.<br />

Tema VI `eTnosTaSorisi problemebis analizi`) da problemas xis<br />

Reros saxiT moviazrebT, misi niSnebi iqneba calke totebi da<br />

foTlebi totebsa da rtoebze. isini bevria da, Sesabamisad, nebismier<br />

problemas, pirad cxovrebaSi iqneba is warmoWrili Tu intereTnikur<br />

urTierTobebSi, bevrnairi gamovlineba aqvs. problemis niSnebis (simptomebis)<br />

gamosavlenad ismeba kiTxvebi: raSi vlindeba problema? ras<br />

vxedav, ra mesmis, ras vgrZnob, roca problemasTan maqvs saqme? ra<br />

Cans, ra ismis, ra igrZnoba?<br />

mizezebi (C). problemaTa mizezebis amosacnobad unda daisvas kiTxva:<br />

`ratom?~. TvalsaCinoebisaTvis kargi iqneba, Tu intereTnikuri problemebis<br />

dasaxasiaTeblad gamoviyenebT xis metaforas da fesvebis<br />

adgilas mivuTiTebT problemis mizezebs; Reros adgilas CavsvamT<br />

problemis Sinaarss, xolo totebis, rtoebisa da foTlebis adgilas<br />

warmovidgenT damaxasiaTebel niSnebs (simptomebs).<br />

sasurveli Sedegebi (O). problemis gadawyvetis Sesaxeb bevri <strong>saxelmZRvanelo</strong><br />

da treningi Semoifargleba zemoaRniSnuli ori nabijis daxasiaTebiT.<br />

kerZod, intereTnikuri <strong>urTierTobebis</strong>, konfliqtebis da<br />

sxva problemebis damaxasiaTebeli niSnebis da mizezebis detaluri<br />

daxasiaTebiT. es sruliadac ar aris sakmarisi problemaTa gadasawyvetad.<br />

aucilebelia problemis gadawyvetis sxvadasxva, alternatiul<br />

variantTa moxazva da arCevanis gakeTeba am mravalvariantian situaciaSi.<br />

maSasadame, naTlad unda warmovidginoT, gavaJReroT da vigrZnoT<br />

is mogvarebuli, `problemagadawyvetili~ viTareba, riskenac miviswrafiT.<br />

ufro sworad Tu vityviT, winaswar unda davxatoT gonebaSi da<br />

TvalsaCinod warmovidginoT is situacia, roca problema gadawyvetilia,<br />

sasurveli mizani miRweulia da cxovreba midis axleburi saxiT.<br />

misaRwevi mdgomareobis aseTi mkafio winaswari warmodgena igivea, rom<br />

68


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

xelT gvqondes gzamkvlevi an ruka, romelic gviCvenebs Tu saiT da<br />

rogor viaroT. miznis mkafio warmodgena Canafiqris realobad gadaqcevis<br />

meqanizmi da garanti xdeba. am fazaSi Cvens Tavs unda davusvaT<br />

Semdegi kiTxvebi: rogori iqneba situacia problemis gadawyvetis<br />

Semdeg? ras davinaxav, movismen da vigrZnob iseTs, romelic damidasturebs,<br />

rom problema ukve gadawyda? ras minda mivaRwio problemis<br />

gadawyvetiT da rogor gavigeb, rom mizans mivaRwie? vinmes filmi rom<br />

gadaeRo maSindeli viTarebis Sesaxeb, rogor gamoCndeboda Cveni<br />

cxovreba? ras grZnoben adamianebi, rogor gamoiyurebian isini, ras<br />

amboben da ra ismis, ra Cans garemoSi? amdagvari warmosaxviTi filmis<br />

`kadrebi~ did zegavlenas axdenen adamianebze, raTa maT problemis<br />

gadawyvetis procesi miiyvanon sasurvel Sedegebamde.<br />

resursebi (R). mas Semdeg, rac moviazrebT da davaproeqtebT sasurvel<br />

realobas, romelic miiRweva problemis gadawyvetis Sedegad, saWiroa<br />

detalurad ganvsazRvroT is saSualebebi da resursebi, riTac miiRweva<br />

mizani. saSualebebi da resursebi SeiZleba iyos materialuri,<br />

inteleqtualuri, adamianuri, finansuri, sxvadasxva saxis meTodebi,<br />

xerxebi da teqnika. saWiroa yvela maTganis Tavmoyra, gaTvla, momzadeba,<br />

daxarisxeba da a.S. kiTxva, romelic problemis gadaWris am fazaSi<br />

daismeba, Semdegia: ra gziTa da resursebiT, ra saSualebebiT<br />

mivaRwev mizans?<br />

efeqtebi (E). problemis konstruqciuli gadawyvetis strategiis bolo<br />

nabijia yvela im saboloo an uaxloesi Sedegis winaswar moazreba da<br />

dagegmva, rac problemis gadawyvetas mohyveba Tan. sityva `efeqti~ aq<br />

niSnavs gavlenas, cvlilebas, rac problemis gadawyvetas mohyva sazogadoebaSi,<br />

jgufSi an calkeul pirovnebaSi. Sedegebi unda iyos `ekologiurad<br />

validuri~. es ki imas niSnavs, rom problemis gadawyvetam<br />

unda moaxdinos pozitiuri gavlena adamianebze, garemosa da sazogadoebaze,<br />

maqsimalurad unda Semcirdes zianis riski. problemis<br />

gadawyveta ara mxolod uaxloesi amocanebis gadawyvetas unda emsaxurebodes,<br />

aramed garkveulad unda aisaxos Soreuli miznebis ganxorcielebazec.<br />

am etapze SeiZleba daisvas kiTxvebi: ra zegavlenas moaxdens<br />

problemis gadawyveta garemoze, adamianebze, sazogadoebaze,<br />

konkretul pirze, Cemze? xom ar iqneba miRebuli Sedegi saziano? ra<br />

sargeblobas moitans igi? ra Sors mimavali efeqti eqneba miRebul<br />

gadawyvetilebas, problemis gadaWras? rogor aisaxeba igi TiToeuli<br />

Cvenganis cxovrebaze? xanmokle iqneba Tu xangrZlivi dadebiTi<br />

Sedegi? rogor uzrunvelvyoT miRebuli Sedegis sicosxlisunarianoba<br />

da mdgradoba?<br />

69


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

savarjiSo `SCORE – problemis gadaWris gzebis moZieba~<br />

mizani: eTnikuri problemis gaanalizeba da misi erToblivad gadaWris<br />

konkretuli gzebis dasaxva<br />

xangrZlivoba: 1.30 sT.<br />

masala:<br />

• `flifCartebi~, `markerebi~ TiToeuli jgufisaTvis<br />

• monawileTaTvis dasarigebeli masala `eTnosTaSorisi problemis<br />

gadaWris strategiebi”.<br />

mimdinareoba:<br />

safexuri I. eTnosTaSorisi <strong>urTierTobebis</strong> marTvis treningis monawileebs<br />

vTxovT problemaTa CamoTvlas, maTgan `pirvelxarisxovanTa~<br />

gamoyofas da bolos erTi yvelaze mniSvnelovanis gamokveTas;<br />

safexuri II. monawileebi jer ganridebis strategias miusadageben<br />

aRniSnul, yvelaze mniSvnelovan problemas. tardeba gonebrivi<br />

ieriSi Semdeg sakiTxebze:<br />

• ra saxis ganridebis strategia SeiZleba iqnes gamoyenebuli:<br />

problemaze `Tvalis daxuWva~, problemis ver SemCneva,<br />

gadawyvetilebis miRebisa da problemaze msjelobisaTvis<br />

Tavis arideba, problemis mtkivneulobis momizezebiT masze<br />

msjelobis usasrulod gadadeba; konfliqturi problemis<br />

dros mxolod mxareTa daSorebaze zrunva, sakiTxis problemurobis<br />

ignorireba da `racionalizacia~ da sxva;<br />

• Tavis ganridebis SesaZlo motivacia;<br />

• SesaZlo mogebani da wagebani ganridebis strategiaTa gamoyenebisas;<br />

• Semajamebeli diskusia.<br />

safexuri III. amis Semdeg monawileebi igive problemas moiazreben<br />

mizezebis `qeqvisa~ da masSi `CaZirvis~ strategis kuTxiT. isini<br />

gaiTamaSeben im adamianebis rols, romlebic am strategiiT moqmedeben<br />

da mudmivad eZeben damnaSaves, dgebian bralmdeblis poziciaSi,<br />

rezonioroben 19 da a. S. amis Semdeg, monawileebi arkveven am<br />

strategiis motivacias, mogebasa da wagebas. Sejamebisas, monawileebi<br />

erTmaneTs uziareben grZnobebsa da azrebs `CaZirvis~ strategiis<br />

Sesaxeb.<br />

safexuri IV. Semdgomi etapi monawileTa mier zerele gadawyvetilebaTa<br />

miRebis da ganxorcielebis modelirebas exeba. `gonebrivi ieriSis~<br />

dros xdeba zerele da naucbaTevi gadawyvetilebebis nusxis Sedgena<br />

mocemul mniSvnelovan problemasTan dakavSirebiT. am Sem-<br />

19 ix. terminTa ganmartebani<br />

70


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

TxvevaSic xdeba naucbaTevi gadawyvetilebis miRebis motivaciis,<br />

mogebisa da wagebis analizi, tardeba Semajamebeli diskusia.<br />

safexuri V. wamyvani atarebs mini-leqcias problemis analizisa da<br />

gadaWris 4 strategiis Sesaxeb.<br />

safexuri VI. dabolos, monawileebi SCORE-s meTodis gamoyenebiT<br />

axdenen aRniSnuli mniSvnelovani problemis realur damuSavebas<br />

da Rirebuli gadawyvetilebis miRebas.<br />

safexuri VII. wamyvani da monawileebi erTmaneTs uziareben Catarebuli<br />

samuSaos Sedegebs.<br />

SesaZlo daskvnebi:<br />

• monawileebi acnobiereben, rom garda zerele, ganridebis an `rezoniorobis~<br />

strategiebisa, arsebobs problemis konstuqciulad<br />

gadaWris strategiac;<br />

• monawileebi ar wyveten muSaobas problemis analizis etapze. isini<br />

Tavad eZeben gamosavals, anu maT SesaZlebloba eZlevaT, `aq da am-<br />

Jamad~ daZlion zerele, ganridebis an `rezoniorobis~ strategia<br />

da SeimuSavon realuri gadawyvetileba.<br />

• realuri gadawyvetilebis erToblivi SemuSaveba monawileebs unergavs<br />

rwmenas, rom problema gadaWradia da rom TiToeul maTgans<br />

SeuZlia Tavisi monawileobiT dadebiTi wvlili Seitanos eTnos-<br />

TaSorisi <strong>urTierTobebis</strong> gaumjobesebaSi.<br />

treningis daskvniTi nawili<br />

treningis daxurvas sami mniSvnelovani amocana axlavs Tan:<br />

pirveli, es aris ganxorcielebuli samuSaos Sefaseba da ukukavSiris<br />

miReba monawileebisagan: anu, saubari imaze, Tu ra SeiZines maT treningis<br />

Sedegad, gamarTlda Tu ara maTi molodinebi, ra ganxorcielda maTi<br />

azriT efeqturad da ra SeiZleba SemdgomSi kidev ufro daixvewos, da a.S.<br />

ukukavSiri, erTi mxriv, monawileebs aZlevs miRebuli gamocdlebis kidev<br />

erTxel gaazrebis saSualebas. meore mxriv, ukukavSiri uaResad mniSvnelovania<br />

TviT treningis wamyvanTaTvis, ramdenadac is maT Catarebuli<br />

muSaobis gaazrebisa da Semdgomi daxvewis saSualebas aZlevs.<br />

ganvlili samuSaos Sesafaseblad, garda ukukavSiris sityvieri gacvlisa,<br />

sasurvelia monawileebisaTvis moamzadoT specialuri struqturirebuli<br />

Sefasebis kiTxvari, daurigoT maT da sTxovoT rom anonimurad<br />

Seavson (ix. danarTi 2).<br />

meore amocana, romelic damasrulebel etapze unda Sesruldes, es<br />

aris monawileTaTvis da sesiis wamyvanTaTvis erTmaneTTan nayofieri<br />

TanamSromlobisaTvis madlierebis grZnobis gamoxatva.<br />

71


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

dabolos, mesame amocana - monawileTa SesaZlo momavali TanamSromlobisaken<br />

`xidis gadeba~.<br />

Sesabamisi savarjiSoebi<br />

savarjiSo ukukavSiris miRebaze:<br />

mizani: monawileebisa da sesiebis wamyvanTa mier imis gacnobiereba, Tu<br />

ramdenad ganxorcielda treningis mizani da amocanebi, Tu ramdenad<br />

gaamarTla treningma monawileTa molodinebi<br />

xanrZlivoba: 40 wT.<br />

masala: monawileebis mier teningis sawyis sesiaze Sesrulebuli `flif-<br />

Carti~, sadac maTi molodinebia dafiqsirebuli<br />

mimdinareoba: sesiis wamyvani erTmaneTis miyolebiT asaxelebs monawileTa<br />

`flifCartze~ dafiqsirebul molodinebs da ekiTxeba jgufs, Tu ramdenad<br />

gamarTlda isini; es bunebrivad gadaizrdeba zogadad treningze<br />

miRebuli codnisa da gamocdilebis gansjaSi monawileebisa da sesiis<br />

wamyvanTa mier.<br />

savarjiSo ukukavSiris miRebaze (alternatiuli varianti):<br />

mizani: monawileebisa da sesiebis wamyvanTa mier imis gacnobiereba, Tu<br />

ramdenad ganxorcielda treningis mizani da amocanebi, Tu ramdenad<br />

gaamarTla treningma monawileTa molodinebi<br />

xanrZlivoba: 40 wT.<br />

masala: `flifCarti~ da `markeri~.<br />

mimdinareoba: sesiis wamyvanebi `epatiJebian~ monawileebs rig-rigobiT gamoTqvan,<br />

Tu ra mniSvneloba SeiZina maTTvis treningze gatarebulma<br />

drom – ra iswavles, ras gamoiyeneben cxovrebaSi/praqtikaSi; amasTan<br />

erTad, ra miaCniaT, rom unda ganxorcielebuliyo sxvanairad, raTa<br />

wamyvanebma es momavlSi gaiTvaliswinon. ukukavSiris sesiis wamyani<br />

paralelurad ajamebs gamoTqmul mosazrebebs da gadaaqvs flifCartze,<br />

romelic dayofilia or grafad: `ra SeviZineT~ da `ra gaviTvaliswinoT<br />

samomavlod~.<br />

savarjiSo urTierTmadlierebis gamosaxatavad<br />

mizani: muSaobis dasasruls dadebiTi muxtis Semotana jgufSi; urTier-<br />

TisTvis madlierebis gamoxatva<br />

xangrZlivoba: damokidebulia jgufis sidideze (15 wT.);<br />

72


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

masala: ar aris saWiro;<br />

mimdinareoba: monawileebi sxdebian wriulad. erT-erTi jgufis wevri<br />

miubrundeba Tavisgan marjvniv mjdoms da usurvebs mas raimes, Semdeg<br />

mimarTavs mTel jgufs da yvela monawiles usurvebs raime kargs. amis<br />

Semdeg, igives akeTebs Semdegi (marjvena) monawile da ase grZeldeba<br />

manam, sanam mTeli jgufi ar gamoTqvams Tavis keTil survilebs.<br />

avtorTa rCeva:<br />

• sasurvelia, rom savarjiSo daiwyos Tqvengan an TqveniT dasruldes,<br />

raTa monawileebma ufro Tavisuflad igrZnon Tavi.<br />

• mniSvnelovania treningis bolos monawileebs davurigoT monawileTa<br />

da treningis wamyvanTa sia kontaqtebiT – raTa SeZenili<br />

kontaqtebis SenarCunebasa da momavalSi SesaZlebel TanamSromlobas<br />

SevuwyoT xeli.<br />

• sasurvelia rom treningis damTavrebis Semdgom wamyvanebma daweron<br />

treningis TxrobiTi angariSi, da daugzavnon monawileebs, monawileebis<br />

mier Sevsebuli Sefasebis kiTxvaris Sedegebis TandarTviT.<br />

TxrobiTi angariSi monawileebs treningis procesSi ganvilili<br />

gamocdilebis kidev erTxel gaazrebisa da gaSinagnebis saSualebas<br />

miscems.<br />

73


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

euTos saerTaSoriso dokumentebi<br />

masala wamyvanisaTvis/dasarigebeli masala<br />

danarTi 1<br />

adamianuri ganzomilebis euTT konferenciis kopenhagenis TaTbiris<br />

dokumenti<br />

kopenhageni, 1990 w. 29 ivnisi<br />

evropis uSiSroebisa da TanamSromlobis TaTbiris (euTT) wevri-qveynebis<br />

warmomadgenlebma avstriidan, belgiidan, bulgareTidan, ungreTidan,<br />

germaniis demokratiuli respublikidan, germaniis federaciuli respublikidan,<br />

saberZneTidan, daniidan, irlandiidan, espaneTidan, italiidan,<br />

kanadidan, kviprosidan, lixtenSteinidan, luqsemburgidan, maltidan,<br />

monakodan, niderlandebidan, norvegiidan, poloneTidan, portugaliidan,<br />

rumineTidan, san-marinodan, vatikanidan, gaerTianebuli samefodan, amerikis<br />

SeerTebuli Statebidan, sabWoTa socialisturi respublikebis kav-<br />

Siridan, TurqeTidan, fineTidan, safrangeTidan, Cexoslovakiidan, Sveicariidan,<br />

SvedeTidan da iugoslaviidan Caatares TaTbiri kopenhagenSi<br />

1990 wlis 5-19 ivniss adamianuri ganzomilebis konferenciis euTT dadgenilebebis<br />

Sesabamisad, romelsac iTvaliswinebda euTT venis Sexvedris<br />

Semajamebeli dokumenti.<br />

I<br />

(1) wevri-qveynebi gamoxataven TavianT rwmenas, rom adamianis uflebebisa<br />

da ZiriTadi Tavisuflebebis dacva da xelSewyoba aris marTvis erTerTi<br />

Zireuli mizani da adastureben, rom uflebebisa da Tavisuflebebis<br />

aRiareba warmoadgens mSvidobis, Tavisuflebisa da samarTlianobis<br />

safuZvels.<br />

IV<br />

(30) wevri-qveynebi aRiareben, rom eTnikur umciresobebTan dakavSirebuli<br />

sakiTxebi damakmayofileblad unda gadawydes demokratiul politikur<br />

CarCoebSi, romelic damoukidebeli sasamarTlo sistemis pirobebSi<br />

emyareba kanonis uzenaesobas. es CarCoebi uzrunvelyofs adamianis<br />

uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis, moqalaqeTa Tanabari<br />

uflebebisa da pirobebis, maTi kanonieri interesebisa da molodinebis<br />

Tavisufali gamoxatvis, politikuri pluralizmis, socialuri Semwynareblobisa<br />

da samarTlebrivi normebis Sesrulebis pativiscemas, rac<br />

efeqturi barieria saxelmwifo Zalauflebis borotad gamoyenebis<br />

gzaze.<br />

74


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

isini aseve aRiareben arasamTavrobo organizaciebis, politikuri<br />

partiebis, profkavSirebis, adamianis uflebebze momuSave organzaciebisa<br />

da religiuri jgufebis mniSvnelobas Semwynareblobis, kulturuli<br />

mravalferovnebisa da eTnikur umciresobebTan dakavSirebuli<br />

sakiTxebis gadawyvetis procesSi.<br />

isini adastureben, rom eTnikuri umciresobebis warmomadgenlebis<br />

uflebebis pativiscema warmoadgens wevr-qveynebSi mSvidobis, samar-<br />

Tlianobis, stabilurobisa da demokratiis arsebiT faqtors.<br />

(31) pirebs, romlebic miekuTvnebian eTnikur umciresobas, aqvT ufleba,<br />

kanonis winaSe sruli Tanasworobis pirobebSi bolomde efeqturad ganaxorcielon<br />

sakuTari adamianuri uflebebi Tu ZiriTadi Tavisuflebebi<br />

da yovelgvari diskriminacis gareSe.<br />

wevri-qveynebi aucileblobis SemTxvevaSi miiReben specialur<br />

zomebs, raTa uzrunvelyon eTnikur umciresobebs mikuTvnebuli pirebis<br />

sruli Tanasworoba sxva moqalaqeebTan, adamianis uflebebisa da<br />

ZiriTadi Tavisuflebebis ganxorcielebisa da sargeblobisaTvis.<br />

(32) piris mikuTvnebuloba eTnikuri umciresobisadmi aris misi piradi<br />

arCevani da aranairi arasasurveli Sedegi ar aRmocendeba aseTi ar-<br />

Cevanis ganxorcielebisas.<br />

eTnikur umciresobas mikuTvnebul pirebs aqvT ufleba, Tavisuflad<br />

gamoxaton, SeinarCunon da ganaviTaron sakuTari eTnikuri,<br />

kulturuli, enobrivi Tu religiuri TviTmyofadoba da xeli Seuwyon<br />

sakuTari kulturis ganviTarebas yvela aspeqtSi ise, rom ar Seiqmnas<br />

asimilaciis mcdeloba maTi nebasurvilis sawinaRmdegod. kerZod, maT<br />

aqvT Semdegi uflebebi:<br />

(32.1) Tavisuflad gamoiyenon sakuTari ena pirad da sazogadoebriv<br />

cxovrebaSi.<br />

(32.2) Seqmnan da SeinarCunon sakuTari saganmanaTleblo, kulturuli<br />

da religiuri organizaciebi an asociaciebi, romlebsac SeuZliaT<br />

moiZion nebayoflbiTi finansuri an sxva daxmareba, aseve saxelmwifoebrivi<br />

mxardaWera erovnuli kanonmdeblobidan gamomdinare.<br />

(32.3) hqondeT TavianTi religiuri TviTmyofadoba. kerZod, SeiZinon,<br />

iqonion da gamoiyenon religiuri nivTebi da aRasrulon religiuri<br />

moRvaweoba mSobliur enaze da aswavlon religia;<br />

(32.4) daubrkoleblad daamyaron kontaqtebi erTmaneTTan qveynis saz-<br />

RvrebSi da aseve sazRvargareT, sxva qveynis moqalaqeebTan, romelTac<br />

gaaCniaT saerTo eTnikuri da erovnuli warmoSoba, kulturuli<br />

memkvidreoba da religiuri sarwmunoeba;<br />

(32.5) gaavrcelon informacia, hqondeT saSualeba mSobliur enaze in-<br />

75


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

formaciis miRebisa da gacvlis;<br />

(32.6) Seqmnan da gaaZlieron asociaciebi da organizaciebi qveynis<br />

farglebSi da monawileoba miiRon saerTaSoriso arasamTavrobo<br />

organizaciebis moRvaweobaSi.<br />

pirebs, romlebic miekuTvnebian erovnul umciresobas, SeuZliaT<br />

ganaxorcielon TavianTi uflebebi. gamoiyenon isini individualurad<br />

da TavianTi jgufis wevrebTan erTad. im pirisaTvis,<br />

romelic miekuTvneba erovnul umciresobas, ar SeiZleba warmoiSvas<br />

raime arasasurveli Sedegi nebismieri aseTi uflebis ganxorcielebisa<br />

Tu ganuxorcieleblobis gamo.<br />

(33) wevri-qveynebi daicaven eronuli umciresobis eTnikur, kulturul,<br />

enisa da religiur TviTmyofadobas TavianT teritoriaze da Seqmnian<br />

pirobebs TviTmyofadobis xelSewyobisaTvis. am mizniT saWiro konsultaciebis<br />

Catarebis Sedegad isini miiReben aucilebel zomebs, romelic<br />

uzrunvelyofs umciresobebis organiziaciebTan an asociacieb-<br />

Tan kontaqtis damyarebas yoveli saxelmwifo gadawyvetilebis miRebis<br />

procedurasTan dakavSirebiT.<br />

monawile qveynis mier ganxorcielebuli nebismieri aseTi zoma sxva<br />

moqlaqeebis mimarT Tanasworobasa da aradiskriminaciasTan iqneba<br />

gaigivebuli.<br />

(34) wevri-qveynebi ecdebian uzrunvelyon pirobebi, raTa pirebs, romlebic<br />

erovnul umciresobas miekuTvnebian, miuxedavad Sesabamisi saxelmwifos<br />

oficialuri enisa da enebis Seswavlis saWiroebisa, hqondeT<br />

SesaZlebloba, Seiswavlon TavianTi mSobliuri ena an iswavlon<br />

mSobliur enaze. saWiroebis SemTxvevaSi, gamoiyenon is saxelmwifo irganoebSi<br />

erovnuli kanonmdeblobis Sesabamisad.<br />

istoriisa da kulturis swavlebisas saswavleblebSi isini aseve<br />

gaiTvaliswineben erovnuli umciresobis kulturasa da istorias.<br />

(35) wevri-qveynebi pativs scemen eTnikur umciresobas mikuTvnebuli pirebis<br />

uflebebs, miiRon efeqturi monawileoba im saqmeebSi, romlebic<br />

exeba maTi TviTmyofadobis dacvasa da xelSewyobas. wevri-qveynebi<br />

mxedvelobaSi iReben eTnikur umciresobaTa kulturuli, eTnikuri,<br />

enobrivi da religiuri TviTmyofadobis dacvisa da xelSewyobisaTvis<br />

gaweul Zalisxmevas. igulisxmeba dainteresebuli saxelmwifos<br />

politikasTan SeTanxmebiT adgilobrivi an avtonomiuri marTvis organoebis<br />

Seqmna, romelic iTvaliswinebs umciresobaTa istoriul da<br />

teritoriul pirobebs.<br />

(36) wevri-qveynebi aRniSnaven maT Soris konstruqciuli TanamSromlobis<br />

gansakuTrebul mniSvnelobas eTnikuri umciresobebis sakiTxebze.<br />

76


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

aseTi TanamSromloba miznad isaxavs urTierTgagebisa da ndobis, megobruli<br />

da keTilmezobluri urTierTobis, saerTaSoriso mSvidobis,<br />

usafrTxoebisa da samarTlianobis xelSewyobas.<br />

yoveli wevri-qveyana xels Seuwyobs urTierTpativiscemis, gagebis,<br />

solidarobisa da TanamSromlobis Camoyalibebas mis teritoriaze<br />

mcxovreb yvela adamians Soris, ganurCevlad religiisa, eTnikuri an<br />

erovnuli warmoSobisa da waaxalisebs problemis gadawyvetas kanonis<br />

uzenaesobis principebze agebuli dialogis meSveobiT.<br />

euTos eqspertTa TaTbiris angariSi<br />

eTnikuri umciresobebis sakiTxebze<br />

Jeneva, 1991 w.<br />

wevri-qveynebi Seqmnian iseT pirobebs, romelic uzrunvelyofs Tanabar<br />

SesaZleblobebs eTnikuri umciresobebis warmomadgenelTaTvis, maT<br />

efeqtur monawileobas saxelmwifo, ekonomikur da sazogadoebriv<br />

cxovrebaSi.<br />

diskriminaciis prevencias, gansakuTrebiT eTnikuri umciresobebis<br />

warmomadgenelTa dasaqmebis, ganaTlebisa da sacxovrebeli adgiliT uzrunvelyofis<br />

sakiTxebSi. am TvalsazrisiT isini uzrunvelyofen SesaZleblobas,<br />

Tu ukve ar aris es gakeTebuli, raTa moxdes calkeul pirTa<br />

uflebebis dasacavad efeqturi saSualebebis gamoyeneba, ganurCevlad<br />

imisa, miekuTvnebian Tu ara es pirebi eTnikur umciresobas.<br />

wevri-qveynebi darwmunebulni arian, rom eTnikuri umciresobebis<br />

Seqmnili faseulobebisa da kulturuli memkvidreobis SenarCuneba saWiroebs<br />

am eTnikuri umciresobis warmomadgenelTa monawileobas aRniSnul<br />

procesSi. am sakiTxSi mniSvnelovania gansxvavebuli kulturis mimarT pativiscema.<br />

wevri-qveynebi adastureben, rom pirebs, romlebic miekuTvnebian eTnikur<br />

umciresobas, eqnebaT iseTive moqalaqeobrivi uflebebi da valdebulebebi,<br />

rogorc danarCen mosaxleobas.<br />

wevri-qveynebi kvlav adastureben saWiroebis SemTxvevaSi specialuri<br />

zomebis miRebas imisaTvis, rom uzrunvelyofil iqnas eTnikuri umciresobebis<br />

warmomadgenelTa da sxva moqalaqeTa sruli Tanabroba uflebebisa<br />

da ZiriTadi Tavisuflebebis realizaciaSi.<br />

wevri-qveynebi aRniSnaven eTnikuri umciresobebis kulturuli, enobrivi<br />

da religiuri TviTmyofadobis dasacavad Sesabamisi zomebis miRebis<br />

aucileblobas. aRniSnuli zomebi miRebuli unda iyos wevri-qveynebis<br />

moqalaqeTa Tanabrobis principis gaTvaliswinebiT.<br />

wevri-qveynebi aRiareben iseTi zomebis mniSvnelobas, romelnic iTva-<br />

77


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

liswineben eTnikuri umciresobebis istoriul da teritoriul interesebs,<br />

gansakuTrebiT mniSvnelovania aseTi zomebi iq, sadac demokratiuli<br />

institutebi jer Camoyalibebis procesSia, eTnikur umciresobebTan<br />

dakavSirebuli sakiTxebi ki iwvevs gansakuTrebul mRelvarebas.<br />

mravalferovnebisa da gansxvavebuli konstituciuri sistemebis gaTvaliswinebiT,<br />

ris gamoc ar aris aucilebeli erTi zogadi kanonis gamoyeneba,<br />

wevri-qveynebi interesiT aRniSnaven, rom zogierTma maTganma demokratiuli<br />

gziT miaRwia dadebiT Sedegs qvemoT CamoTvlili meqanizmebis<br />

safuZvelze:<br />

• sakonsultacio da direqtiuli organoebi, romelSic CarTulni<br />

arian eTnikuri umciresobebis warmomadgenlebi, kerZod ki organoebi,<br />

romelnic funqcionireben ganaTlebis, kulturisa da religiis<br />

sferoebSi;<br />

• eTnikuri umciresobebis monawileoba eTnikuri umciresobebis sakiTxebze<br />

momuSave arCeviT oragizaciebsa da asambleebSi;<br />

• eTnikuri umciresobebis monawileoba adgilobrivi da avtonomiuri<br />

mmarTvelobis organoebSi; teritoriul safuZvelze mowyobili<br />

avtonomiebi. es gulisxmobs konsultaciur, sakanonmdeblo<br />

da aRmasrulebeli organoebis arsebobas, romelTa arCeva xdeba<br />

Tavisufali da regularuli arCevnebis safuZvelze;<br />

• eTnikuri umciresobebis TviTmmarTveloba TviTmyofadobis sakiTxebSi,<br />

Tu teritoriuli avtonomia ar aris uzrunvelyofili;<br />

• marTvis decentralizirebuli da adgilobrivi formebi;<br />

• ormxrivi da mravalmxrivi SeTanxmebebi Tu sxva tipis molaparakebebi,<br />

romlebic exeba erovnul umciresobebs;<br />

• erovnul umciresobaTa warmomadgenelTaTvis mSobliur enaze<br />

ganaTlebis miRebis SesaZleblobis uzrunvelyofa, eTnikuri<br />

umciresobebis kompaqturi gansaxlebis struqturasa da maT<br />

•<br />

kulturul tradiciebze yuradRebis gamaxvilebiT;<br />

eTnikur umciresobaTa enebis Seswavlis dafinanseba; umciresobaTa<br />

enebis CarTva eTnikuri umciresobebis warmomadgenlebiT<br />

dasaxlebuli raionebis pedagogiuri dawesebulebebis saswavlo<br />

programebSi;<br />

• im SemTxvevaSi, roca qveynis teritoriaze mSobliur enaze konkretuli<br />

sagnebis Seswavla ver xorcieldeba sasurvel doneze,<br />

kanoniT unda iqnes miRebuli im diplomebis aRiareba, romlebic<br />

gacemulia sazRvargareT, ara-saxelmwifo enaze swavlis damTavrebisTanve;<br />

• saxelmwifo kvleviTi dawesebulebebis Seqmna kanonmdeblobis gansaxilvelad<br />

da Tanabari uflebebis Sesaxeb informaciis gasavrceleblad;<br />

78


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

• erovnuli umciresobebis warmomadgenlebisaTvis finansuri da<br />

konsultaciuri daxmarebis gaweva maTi uflebebis realizaciis<br />

xelSewyobisaTvis, romelic exeba sakuTari saganmanaTleblo, kulturuli<br />

da religiuri dawesebulebebis, organizaciebisa da asociaciebis<br />

Seqmnasa da ganviTarebas;<br />

• saxelmwifo daxmareba diskriminaciasTan dakavSirebuli siZneleebis<br />

dasaZlevad (magaliTad, moqalaqeTa Soris <strong>urTierTobebis</strong><br />

mogvarebis samsaxuri);<br />

• umciresobebis jgufebs, umravlesobisa da umciresobis warmomadgenlebsa<br />

da aseve mosazRvre raionebis mosaxleobis doneze urTierTobis<br />

damyarebaSi xelSewyoba. es procesebi xels Seuwyobs<br />

konfliqtebis mSvidobiani gziT daregulirebasa da daZabulobis<br />

Tavidan acilebas;<br />

• mudmivi komisiebis Seqmnis xelSewyoba, romelSic CarTulni iqnebian<br />

sxvadasxva erovnebis warmoadgenlebi da romelnic izruneben<br />

mosazRvre teritoriaze mcxovreb eTnosebs Soris urTierTobis<br />

daregulirebaze.<br />

wevri saxelmwifoebi Tvlian, rom am da sxva xerxebs calke an erToblivad<br />

SeuZliaT umciresobis mdgomareobis gaumjobeseba maT teritoriaze.<br />

V<br />

wevri-saxelmwifoebi pativs scemen eTnikuri umciresobis warmomadgenlebis<br />

uflebas, raTa maT individualurad an sxva moqalaqeebTan er-<br />

Tad Seqmnan da mxari dauWiron asociaciebsa da organziaciebs TavianTi<br />

qveynebis farglebSi da miiRon monawileoba saerTaSoriso arasamTavrobo<br />

organziaciebis moRvaweobaSi.<br />

wevri-saxelmwifoebi aseve adastureben erovnuli umciresobebis uflebas,<br />

Seqmnan da mxari dauWiron sakuTar saganmanaTleblo, kulturul,<br />

religiur dawesebulebebs, organizaciebsa da asociaciebs da ar daabrkolon<br />

am uflebaTa xorcSesxma.<br />

amasTan dakavSirebiT, isini aRiareben sasicocxlod mniSvnelovan<br />

rols, romelsac TamaSoben calkeuli pirebi, arasamTavrobo organizaciebi,<br />

religiuri da sxva jgufebi sxvadasxva kulturebs Soris urTierTgagebis<br />

xelSewyobis saqmeSi da sazogadoebebs Soris <strong>urTierTobebis</strong><br />

gaumjobesebaSi yvela doneze, maT Soris saerTaSorisoze.<br />

isini Tvlian, rom aseTi organizaciebis, jgufebisa da calkeuli<br />

moqlaqeebis uSualo Tvalyuris devneba Zalze sasargeblo aRmoCndeba<br />

erovnuli umciresobebis warmomadgenlebis mimarT valdebulebis Sesrulebis<br />

waxalisebisaTvis. amitom isini mxars dauWeren aseTi oragnizaciebis,<br />

jgufebisa da calkeuli moqalaqeebis muSaobas, ar daabrkoleben<br />

maT da miesalmebian maT Setanil wvlils am sferoSi.<br />

79


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

danarTi 2<br />

`energaizerebi~, anu jgufuri energiis<br />

gadamaxalisebeli savarjiSoebi/TamaSebi<br />

<strong>saxelmZRvanelo</strong>s am nawilSi mocemulia ramdenime savarjiSo, romelic<br />

xels uwyobs jgufSi `yinulis galRobas~, daZabulobisa da daRlilobis<br />

moxsnas, gantvirTvas. zogi maTgani SegiZliaT Tematurad gamoiyenoT<br />

romelime sakiTxis gasaRrmavelad da interaqciuli elementis Sesatanad<br />

jgufur dinamikaSi. aseve, Cveni rCevaa, gamoiyenoT `energaizerebi~ iseT<br />

situaciaSi, rodesac jgufis dinamika sagrZnoblad ecema ama Tu im mizezis<br />

gamo. `energaizeris~ Semdeg jgufis gaxalisebul wevrebs gauadvildebaT<br />

muSaobis gagrZeleba.<br />

savarjiSo `atomi da molekula~<br />

mizani: monawileebis gaxaliseba da jgufSi energiis Setana; SesaZlebelia<br />

am savarjiSos gamoyeneba maSin, rodesac gsurT jgufis dayofa mcire<br />

jgufebad.<br />

xangrZlivoba: 5-10 wT.<br />

masala: ar aris saWiro<br />

mimdinareoba:<br />

monawileebs sTxovT, fexze adgnen da aZlevT savarjiSos instruqcias:<br />

`Tqven xarT atomebi da Cems niSanze oTaxSi iwyebT moZraobas swrafad<br />

da qaosurad nebismieri mimarTulebiT, xolo rodesac taSis xmas gaigebT,<br />

CerdebiT da ra cifrsac vityvi, imdeni adamiani dajgufdebiT<br />

erTad, rogorc molekula~. wamyvani aZlevs niSans minawileebs da isini<br />

iwyeben qaosurad moZraobas. wamyvans SeuZlia nebismier dros gaaCeros<br />

isini taSiT da daiZaxos sxvadasxva cifrebi: 3, 7, 1, 25...<br />

savarjiSo `wvima~<br />

mizani: monawileebis gaxaliseba da jgufSi energiis Setana.<br />

xangrZlioba: 5-10 wT.<br />

masala: ar aris saWiro.<br />

mimdinareoba:<br />

safexuri I. monawileebi sxdebian wriulad da Tqven aZlevT Semdeg miTiTebebs:<br />

`me daviwyeb xelebiT garkveuli moZraobebis keTebas da<br />

talRiseburad, erTmaneTis miyolebiT, yvela monawile gaimeorebs<br />

maT. Cemi Txovnaa, daicvaT rigiToba. Semdeg, rodesac es moZraoba<br />

isev Cemamde moaRwevs, me Sevcvli mas sxva moZraobiT (manamde<br />

pirveli moZraoba ar wydeba). yvela saTiTaod, aseve talRiseburad,<br />

TanmimdevrobiT Secvlis am moZraobas. moZraobas imeorebT<br />

80


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

manam, sanam axali moZraobis talRa ar mova Tqvenamde da a.S. rac<br />

mTavaria, savarjiSo unda sruldebodes srul siCumeSi~.<br />

safexuri II. yvela Cumdeba da Tqven iwyebT moZraobebs. Tavidan xelis<br />

gulebs usvamT erTmaneTs. iqmneba STabeWdileba, rom wvima daiwyo<br />

Cumad. Semdeg TiTebs atkacunebT – wamovida wvimis didi wveTebi;<br />

Semdeg muxlebze irtyamT xelebs – wvima gaZlierda; Semdeg fexebs<br />

abakunebT iatakze – kokispirulad wvims...<br />

safexuri III. iwyeba `wvimis gadaRebis~ procesi da Tqven akeTebT igive<br />

moZraobebs, oRond piruku: jer muxlebze irtyamT xelebs, Semdeg<br />

TiTebs atkacunebT, Semdeg xelis gulebs usvamT erTmaneTs da<br />

bolos CerdebiT.<br />

savarjiSo `saiT qris qari~<br />

mizani: monawileebis gaxaliseba da jgufSi energiis Setana; monawileebis<br />

umtkivneulod ganawileba jgufSi.<br />

xangrZlivoba: 10 wT.<br />

masala: skamebi (monawileTa raodenobaze erTiT naklebi).<br />

mimdinareoba: monawileebs aZlevT Semdeg miTiTebas: `me axla warmovTqvam<br />

winadadebas, romelsac daviwyeb sityvebiT `qari qris maTken, vinc...~<br />

da raime fraziT davasruleb, xolo is adamianebi, visac Cemi frazis<br />

meore nawili exeba, dgebian fexze da cvlian adgilebs, rac SeiZleba<br />

swrafad, mag., `qari qris maTken, vinc dRes dalia yava~. aseTi adamianebi<br />

swrafad icvlian adgilebs. rogorc xedavT, wreSi erTi skamiT<br />

naklebia, anu viRac aucileblad darCeba fexze da Semdeg ukve is<br />

daasrulebs frazas~.<br />

winadadebebi SeiZleba iyos mravalferovani, mag.: `qari qris maTken,<br />

visac acvia Savi fexsacmeli~; `vinc 30 wels gadacilebulia~; `visac<br />

saxlSi hyavs raime cxoveli~ da a.S. mniSvnelovania, rom fraza exebodes<br />

jgufis rac SeiZleba met wevrs, raTa metma adamianma miiRos<br />

TamaSSi monawileoba.<br />

SeniSvna:<br />

gaiTvaliswineT jgufis monawileTa fizikuri mdgomareoba,<br />

raTa Zalian ar gadaRaloT an ufunqciod ar datovoT isini,<br />

visac ar SeuZliaT srulfasovnad gadaadgileba.<br />

savarjiSo `pi-pa-po~<br />

mizani: monawileTa gaxaliseba da jgufSi energiis Setana.<br />

xangrZlivoba: 5-10 wT.<br />

81


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

masala: ar aris saWiro.<br />

mimdinareoba:<br />

safexuri I. monawileebs sTxovT, dadgnen wreSi da erTmaneTs xelebi<br />

Cahkidon. Semdeg aZlevT miTiTebas: `axla me wreze daviwyeb bgera<br />

`pi`-s gadacemas, anu Cemgan marjvniv mdgoms Cavxedav TvalebSi,<br />

nela movuWer xels da vetyvi `pi~. Semdeg is aseve gadascems am<br />

bgeras mis gverdiT mdgoms da ase gagrZeldeba manam, sanam bgera me<br />

ar damibrundeba Cemgan marcxniv mdgomisagan.~<br />

safexuri II. mas Semdeg, rac monawileebi gadascemen bgera `pi`-s wreze,<br />

Tqven maT urTulebT davalebas: `axla me isev, igive wesiT gadavcem<br />

bgera `pi`-s Cemgan marjvniv mdgoms, magram savarjiSos gavarTuleb<br />

da Cemgan marcxniv mdgoms bgera `pa`-s gadavcem. orive bgera unda<br />

wavides wreze, oRond erTmaneTis sapirispiro mimarTulebiT da<br />

isev me damibrundes, Sesabamisad `pi~ - marcxnidan, xolo `pa~ -<br />

marjvnidan.~<br />

safexuri III. es am savarjiSos yvelaze rTuli donea da misi gamoyeneba<br />

mizanSewonilia im SemTxvevaSi, Tu monawileebma warmatebiT gaarTves<br />

Tavi pirvel or etaps. miTiTeba amjerad ase JRers: `axla me<br />

isev gadavcem wreze bgera `pi~-s marjvniv, bgera `pa`-s marcxniv da<br />

davamateb bgera `po`-s isev marjvniv. Tqven unda moaxerxoT ise<br />

moataroT es bgerebi wreze, rom arc erTma ar Seicvalos mimar-<br />

Tuleba da sruli wre Sekras.~<br />

avtorTa rCeva:<br />

Tu jgufma kargad gaigo ra unda gaakeTos, SegiZliaT wamyvanis<br />

funqcia sxvas miandoT an cvaloT wamyvanebi.<br />

es sakmaod rTuli savarjiSoa, Tumca misi xibli swored amaSia.<br />

monawileebi Zalian xalisoben misi Sesrulebisas, rac treningis an<br />

seminaris Sinaarsidan gamoTiSvas da ganmuxtvas iwvevs.<br />

savarjiSo `masaJi wreze~<br />

mizani: monawileebis gaxaliseba da jgufSi energiis Setana.<br />

xangrZlivoba: 5 wT.<br />

masala: ar aris saWiro.<br />

mimdinareoba: monawileebs sTxovT, adgnen fexze, Sekran wre da Sebrundnen<br />

zurgiT erTmaneTisaken. Semdeg afrTxilebT, rom unda gaimeoron Tqveni<br />

moZraobebi warmoTqmuli teqstis fonze: `Tavidan iyo mze~ – xelebiT<br />

akeTebT wriul moZraobas Tqven win myofi adamianis zurgze; `magram mere<br />

amovarda qari~ – xelebiT akeTebT horizontalur moZraobebs marjvnidan<br />

marcxniv. `Seiyara Rrublebi~ – TiTebiT da xelis gulebiT aviw-<br />

82


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

rovebT kunTebs zurgze; `wamovida wvima~ – TiTebiT iwyebT dakakunebas;<br />

`wamovida setyva~ – muStebs ubagunebT zurgze; `setyvam gadaiRo, magram<br />

isev wvims~ – ganagrZobT TiTebis kakuns. `Semdeg isev amovarda qari~ –<br />

horizontaluri moZraobebi xelebiT; `gadaiyara Rrublebi da mzem<br />

gamoanaTa~ – masaJs amTavrebT isev wriuli moZraobebiT.<br />

avtorTa rCveva: am savarjiSos gakeTeba uxerxulobas iwvevs jgufSi, romlis<br />

wevrebic kargad ar icnoben erTmaneTs an daZabulebi arian. aseve, unda<br />

gaiTvaliswinoT kulturuli konteqstic, radgan zogierT kulturaSi<br />

Sexeba (gansakuTrebiT sxvadasxva sqess Soris) uxerxulobas iwvevs.<br />

83<br />

danarTi 3


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

eTnosTaSorisi <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

trening-kursis Sefaseba<br />

danarTi 4<br />

Sefaseba anonimuria<br />

gTxovT CasvaT Sesabamisi aRniSvnebi ujredebSi, kursis TiToeuli sakiTxis<br />

Sesafaseblad.<br />

Sefasebis skala: 1= Zalian cudi, 2= cudi, 3=aradamakmayofilebeli,<br />

4= damakmayofilebeli, 5= kargi, 6= Zalian kargi<br />

saerTo Sefaseba 1 2 3 4 5 6<br />

organizeba<br />

administrireba<br />

samuSao oTaxi<br />

momsaxureba<br />

xangrZlivoba<br />

kidev risi Tqma msurs organizaciis Sesaxeb:<br />

_________________________________________________________<br />

_________________________________________________________<br />

_________________________________________________________<br />

Sinaarsi 1 2 3 4 5 6<br />

eTnikuroba da saxelmwifo mowyobis modelebi<br />

saerTaSoriso dokumentebi<br />

stereotipebisa da diskriminaciis gacnobiereba<br />

da daZleva<br />

eTnosTaSorisi problemebis analizi<br />

problemebis gadaWraze muSaoba<br />

saWiroebaTa kvleva da proeqtis ideebis bankis Seqmna<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTierTObebis eTikuri<br />

kodeqsis Seqmna<br />

kidev risi Tqma msurs zogadad kursis Sesaxeb:<br />

_________________________________________________________<br />

_________________________________________________________<br />

_________________________________________________________<br />

romeli sakiTxebi iyo CemTvis gansakuTrebiT saintereso da ratom?<br />

_________________________________________________________<br />

_________________________________________________________<br />

_________________________________________________________<br />

ra sakiTxs daamatebdiT kursis programas?<br />

_________________________________________________________<br />

_________________________________________________________<br />

_________________________________________________________<br />

84


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

Tavi II. erovnebTaSorisi urTierTobis problemebis gadaWraze<br />

mimarTuli samuSao Sexvedris moduli<br />

problemis gadaWraze mimarTuli samuSao Sexvedris modulis mizania<br />

sxvadasxva eTnikuri jgufis warmomadgenelTaTvis intreTnikuri problemebis<br />

gadawyvetaze erToblivi muSaobisaTvis Sesabamisi pirobebis Seqmna.<br />

intereTnikuri problemebis qveS aq igulisxmeba eTnosTaSorisi urTier-<br />

Tobis sferoSi arsebuli problemebi, rogorc maT sacxovrebel adgilze,<br />

ise mTeli qveynis masStabiT. samuSao Sexvedra treningis etapze dawyebuli<br />

muSaobis logikuri gagrZeleba. treningis procesSi monawileebi<br />

`SeTamaSdnen~, gamoimuSaves saerTo xedva, gaecnen sakiTxs da fsiqologiurad<br />

Seemzadnen problemebis erToblivad gadaWraze mimarTuli<br />

muSaobisaTvis. Tumca, <strong>saxelmZRvanelo</strong>s am nawilSi mocemul teqnologiebs<br />

damoukidebeli Rirebulebac gaaCnia - maTi gamoyeneba SeiZleba sxvadasxva<br />

mizniT Sekrebili jgufebis muSaobis procesSic.<br />

masala, msgavsad treningis Tavisa, aqac sxvadsxva Temis mixedviT mokle<br />

Teoriuli nawilebisa da Sesabamisi savarjiSoebis saxiT aris dalagebuli.<br />

Tema I. mkvlevar-eqspertis roli da misi morgeba<br />

mkvlevar-eqspertis rolis gansazRvra<br />

qvemoT moyvanili msjeloba primitiulad mogeCvenebaT da es marTlac<br />

asea – mas ara aqvs mecnierulobis pretenzia. is xelovnurad amartivebs<br />

saqmis viTarebas (anawevrebs realobas), savarjiSoSi mocemuli rolebis<br />

gansasazRvravad. xolo TviT savarjiSo, romlisTvisac es rolebi ganisazRvreba,<br />

emsaxureba adamianSi stereotipebis `Seryevasa~ da misi azrovnebisa<br />

da qcevis moqnilobis gavarjiSebas. maS ase,<br />

mkvlevari, aris adamiani, romelic miznad isaxavs Seiswavlos realobis<br />

raime mocemuloba. igi svams kiTxvebs da cdilobs miiRos rac SeiZleba<br />

meti da amomwuravi pasuxi. Zalian mniSvnelovania, kiTxvebi sworad<br />

iqnas dasmuli, raTa mkvlevarma SeZlos, erTi mxriv, swori mimarTulebiT<br />

warmarTos kvleva da, meore mxriv, miiRos adeqvaturi pasuxebi.<br />

eqsperti aris adamiani, romelsac dagrovili aqvs garkveul sferoSi<br />

codna, gamocdileba da igi kompetenturia pasuxi gasces mis saeqsperto<br />

sferosTan dakavSirebul kiTxvebs. amitom, uxeSad rom vTqvaT,<br />

mkvlevars veZaxiT adamians, romelic svams kiTxvebs, xolo eqsperts _<br />

vinc pasuxobs maTze. adamiani, romelic Tavis TavSi aerTianebs rogorc<br />

eqspertis resurss (codna da kompetencia) aseve mkvlevris<br />

unars sworad dasvas SekiTxvebi, aris mkvlevar-eqsperti. `mvlevar-<br />

85


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

eqsperti~, erTi mxriv, kompetenturia Sesabamis sferoSi, da amave<br />

dros, Riaa arsebuli codnis gadafasebis, ganaxlebisa, da gafar-<br />

TovebisaTvis, igi mudmivad axlis ZiebaSia.<br />

mkvlevarisa da eqspertis rolebi SeiZleba ganvixiloT adamianis ganviTarebis<br />

analogiiTac. kerZod, adamiani dabadebidan mozardobis Ca-<br />

TvliT, ZiriTadad, samyaros Semecnebis, kvlevis da kiTxvebis dasmis<br />

strategias iyenebs. mogvianebiT es strategia icvleba: adamians ugrovdeba<br />

codna, amoqmeddeba mravali sqema, stereotipi da igi, ZiriTadad, am<br />

gamocdilebis bazas eyrdnoba. xSirad azrovnebis Tu moqmedebis stereotipul<br />

sqemebze dayrdnoba aferxebs axali SesaZleblobebis danaxvas,<br />

movlenaTa mravalmxriv ganxilvas, rasac moyveba iseTi negatiuri Sedegebi,<br />

rogoricaa: qcevis, azrovnebis sixiste, konfliqturoba da a. S.<br />

savarjiSo `mkvlevar-eqspertis rolSi Sesvla~<br />

mizani: monawileebma gaiTavison maTTvis dakisrebuli mkvlevar-eqspertis<br />

roli.<br />

xangrZlivoba: 30-40 wT.<br />

masala:<br />

• `flifCarti~, `markerebi`<br />

• monawileTaTvis dasarigebeli masala `mkvlevar-eqspertis rolis<br />

gansazRvra`<br />

mimdinareoba:<br />

safexuri I. mkvlevar-eqspertis rolis axsna.<br />

auxseniT monawileebs, Tu ras niSnavs mkvlevar-eqspertis roli da<br />

xazi gausviT im faqts, rom isini mocemul momentSi swored am<br />

rols asruleben.<br />

safexuri II. monawileebi dayaviT or jgufad. ecadeT, TiToeul jgufSi<br />

umravlesobas qmnidnen erTi raionis an eTnikuri jgufis warmomadgenlebi.<br />

amis Semdgom sTxoveT monawileebs, Sekran ori koncentrirebuli<br />

(Sida da gare) wre. Sida wreSi mdgomi monawileebi<br />

dgebian saxiT gare wreSi mdgomTa pirispir. TiToeul monawiles<br />

Sida wridan unda hyavdes mewyvile gare wreSi.<br />

safexuri III. amis Semdeg monawileebs rolebs vaZlevT. Sida wreSi<br />

mdgomni arian `eqspertebi~, xolo gare wreSi mdgomni _ `mkvlevarebi~.<br />

mkvlevari usvams Tavis mewyvile pirispir mdgom eqperts<br />

SekiTxvas, romelic exeba erovnebaTaSoris urTierTobebs regionSi.<br />

eqsperti pasuxobs dasmul kiTxvaze.<br />

safexuri IV. mas Semdeg, rac mkvlevarebi pasuxs miiReben, Sida wreSi<br />

mdgomi monawileebi (eqspertebi) gadainacvleben TiTo nabijiT<br />

86


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

marjvniv, raTa aRmoCndnen axali mewyvilis pirispir. am momentidan<br />

rolebi icvleba da is, vinc iyo eqsperti, xdeba mkvlevari da usvams<br />

SekiTxvas mas, vinc iyo mkvlevari da amjerad eqspertad iqca.<br />

es ukanaskneli pasuxobs SekiTxvebs. ase grZeldeba manam, sanam<br />

wreSi mdgomni ar daubrundebian sawyis wyvilebs. Tumca Tu<br />

monawileTa raodenoba didia, SegiZliaT daasruloT ramdenime<br />

gadanacvlebis Semdgom.<br />

kiTxvebi ganxilvisaTvis:<br />

• rogor grZnobdiT Tavs mkvlevarisa da eqspertis rolebSi?<br />

• romel ampluaSi ufro komfortulad grZnobdiT Tavs?<br />

• ra sakiTxebi gamoikveTa savarjiSos Sesrulebis dros?<br />

• ramdenad urTierTSemavsebelia es rolebi?<br />

safexuri V. SeekiTxeT monawileebs da pasuxebis miRebis paralelurad,<br />

CamowereT `flifCartze~ sakiTxTa nusxa, romelic ganixiles `eqspertebma~<br />

da `mkvlevarebma~ savarjiSos msvlelobisas. gaukeTeT<br />

mcire komentari gamokveTil sakiTxebs. isini, SesaZloa, gamogadgeT<br />

muSaobis Semdgom etapze (ix. qvemoT).<br />

Tema II. saWiroebaTa kvleva da proeqtTa ideebis bankis Seqmna<br />

manfred maqs-nifis moTxovnilebaTa Teoria<br />

mocemuli Tezisebi efuZneba Cileli ekonomistis manfred maqs-nifis<br />

naSroms `adamianis sabazo moTxovnilebebi da adamianuri faqtoris<br />

ganviTareba~, momzadebuli iyo britanuli saerTaSoriso organizacia<br />

`saerTaSoriso gangaSis~ da adamianis resursebis ganviTarebis fondis<br />

erToblivi konferenciisaTvis `adamianis sabazo moTxovnilebebi da<br />

instituciuri ganviTareba saqarTveloSi~. Tezisebi yuradRebas<br />

amaxvilebs maqs-nifis Teoriis humanistur potencialze 20 .<br />

I. zneobrivi potenciali. maqs-nifis Teorias ori kategoriis moTxovnilebaTa<br />

`Sejvareba~ qmnis. pirvel kategorias warmoadgenen e.w. aqsiologiuri,<br />

anu faseulobebze dafuZnebuli moTxovnilebebi, rogorebicaa: arseboba/TviTgadarCena,<br />

identoba, usafrTxoeba, Semoqmedeba, monawileoba,<br />

gageba/ganaTleba, emociur urTierTobebSi CarTuloba, ZalTa aRdgena/Wvreta,<br />

Tavisufleba. xolo meore kategorias miekuTvnebian e.w. egzistencialuri<br />

moTxovnilebebi, rogoricaa: yofna, floba, keTeba da urTi-<br />

20 ix. gamoyenebuli literaturas sia<br />

87


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

erTqmedeba. es ukanasknelni warmoadgenen aqsiologiuri moTxovnilebebis<br />

gamovlenisa da dakmayofilebis formebs. faseulobebze dafuZnebuli<br />

moTxovnilebebis gamoyofiT, maqs nifma, faqtobrivad, adamianuri sawyisi,<br />

imTaviTve mocemuli buneba, zogadsakacobrio humanisturi faseulobebis<br />

kategoriebSi gaiazra da daaxasiaTa, ramac mis Teorias udidesi humanisturi<br />

potenciali SesZina.<br />

II. optimizmis potenciali. maqs-nifi mkveTrad ganasxvavebs moTxovnilebebsa<br />

da maTi dakmayofilebis saSualebebs (es misi didi damsaxurebaa,<br />

ramdenadac, rogorc samecniero literaturaSi, aseve yofiT metyvelebaSi,<br />

isini xSiradaa aRreuli). maqs-nifis Tanaxmad, adamianis sabazo<br />

moTxovnilebebi mcirericxovani, sasruli da ucvlelia yvela kulturasa<br />

da istoriul periodSi. rac Seexeba dakmayofilebis saSualebebs, isini<br />

uaRresad mravalferovania da icvleba kulturisa da istoriuli drois<br />

Sesabamisad. isini ar daiyvaneba ekonomikur faseulobebamde, maT rolSi<br />

SesaZloa aRmoCndnen organizaciis sxvadasxva formebi, politikuri<br />

struqturebi, subieqturi mdgomareobebi, Rirebulebebi da normebi,<br />

geografiuli adgili, qcevisa Tu ganwyobis tipi da sxva. maqs-nifis<br />

Teoriis `SigTavss~ swored dakmayofilebis sxvadasxva saSualebaTa magaliTebi<br />

Seadgens.<br />

maqs-nifi ganasxvavebs konstruqciuli, `pozitiuri~ da destruqciuli,<br />

`negatiuri~ dakmayofilebis saSualebebs. konstruqciulia dakmayofilebis<br />

saSualebebi, Tu isini WeSmaritad akmayofileben moTxovnilebas/ebs;<br />

negatiuria dakmayofilebis saSualebebi, romelnic ver/ar akmayofileben<br />

im moTxovnilebas/ebs romelTa dasakmayofilebladac arian<br />

mowodebulni.<br />

moTxovnilebisa da misi dakmayofilebis saSualebebis amgvari gamijvnis<br />

safuZvelze maqs-nifma adamianis sabazo moTxovnilebebs, ase vTqvaT,<br />

`udanaSaulobis prezumfcia~ daubruna. adamianis moTxovnilebebi, misi<br />

SexedulebiT, imTaviTve humanisturia, ramdenadac zogadsakacobrio faseulobebzea<br />

dafuZnebuli. rac Seexeba dakmayofilebis saSualebebs, isini<br />

SesaZloa iyos konstruqciuli an destruqciuli. Tu adamianis sabazo<br />

moTxovnilebebis dakmayofilebis konstruqciuli gzebis Ziebaze vimuSavebT,<br />

samyaroSi naklebi Zaladoba iqneba - es ki iZleva jansaRi optimizmis<br />

safuZvels.<br />

III. problemis gadaWrisa da ganviTarebis potenciali. problemur situaciaze<br />

adamianisa Tu adamianTa jgufis/sazogadoebis qcevas yvelaze xSirad<br />

Semdegi ori modeli gamoxatavs: 1. orientacia damnaSavis Ziebaze: 2.<br />

orientacia problemis gadaWraze. pirvel SemTxvevaSi mTavari SekiTxvaa,<br />

`ratom Seiqmna problema, vis/ris gamo, vin/ra aris damnaSave?~ rogorc<br />

wesi, aseT SemTxvevaSi saqme damnaSavis dasjiT sruldeba da ara marto<br />

88


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

Zveli problema rCeba gadauWreli, aramed mas axali problemebic emateba.<br />

amgvar strategias xSirad SevxvdebiT dRes Cvens sazogadoebasa da mmar-<br />

Tvel wreebSi. zemoTqmulis erT-erT TvalsaCino magaliTad Tundac Cvens<br />

qveyanaSi 90-ian wlebSi mimdinare permanentuli energetikuli krizisi da<br />

misi daZlevis, damnaSavis gamovlenaze orientirebuli araefeqturi strategia<br />

gamodgeba.<br />

rac Seexeba problemis gadaWraze mimarTul strategias, aq SekiTxva<br />

ase JRers: `rogor Seiqmna es problema, ra faqtorebi zemoqmedebs,<br />

rogor SeiZleba misi mogvareba?~ da a.S. maqs-nifis Teoria swored am<br />

mimarTulebiT azrovnebisaken gangvawyobs: maqs-nifis Teoriis erT-erTi<br />

amosavali debuleba imaSi mdgomareobs, rom Tu adamianis esa Tu is sabazo<br />

moTxovnileba ver/ar kmayofildeba, es iwvevs Semdgom paTologias.<br />

magram es paTologia daZlevadia: koleqtiuri paTologiis `gansakurnad~<br />

aucilebelia specialuri midgoma, romelic dafuZnebulia interdisciplinur<br />

kvlevasa da qmedebaze.<br />

amdenad, maqs-nifis mixedviT, adamianis sabazo moTxovnileba aris is, rasac<br />

Cven ver SevcvliT (da arc unda SevcvaloT). magram dakmayofilebis saSualebebi<br />

ki aris is, ris SecvlaSic SegviZlia wvlili SevitanoT Cveni socialuri,<br />

profesiuli da a.S. aqtivobiT. amgvarad, aqac moTxovnilebisa da misi damakmayofileblis<br />

gamijvnis safuZvelze. maqs-nifma SemogvTavaza samuSao iaraRi, romelic<br />

saSualebas gvaZlevs, muSaoba warvmarToT problemis gadawyvetis, anu<br />

moTxovnilebebis dakmayofilebis konstruqciuli saSualebebis moZiebis<br />

mimarTulebiT, romlebic progresisken wagviyvans da ara regresisaken.<br />

IV. meTodologiuri potenciali. maqs-nifis Teoriis mixedviT adamianis<br />

arseboba SeiZleba moviazroT garkveul samuSao kategoriebSi, romlebic<br />

saSualebas iZleva gavaanalizoT arsebuli situacia, amovicnoT destruqciuli<br />

dakmayofilebis saSualebebi da moviZioT konstruqciuli dakmayofilebis<br />

saSualebebi. am mxriv, manfred maqs-nifi, faqtobrivad, mza meTodologiur<br />

instruments gvTavazobs zemoT dasaxelebuli interdisciplinaruli<br />

kvlevisa da qmedebis gansaxorcieleblad. amjerad Cveni mizani<br />

ar aris misi meTodis dawvrilebiT daxasiaTeba, ubralod mniSvnelovania<br />

yuradRebis gamaxvileba avtoris mier aRweril konstruqciul da destruqciul<br />

dakmayofilebis saSualebaTa qvekategoriebze, rogorc analizisaTvis<br />

mniSvnelovan instrumentze.<br />

konstruqciuli dakmayofilebis saSualebebSi maqs nifi gamoyofs or<br />

qvekategorias:<br />

mxolobiTi da mravlobiTi 21 damakmayofileblebi. mravlobiTi dakmayofilebis<br />

saSualeba erTi romelime moTxovnilebis (romlis dasakmayofilebladac<br />

is aris mowodebuli) paralelurad akmayofilebs kidev erT<br />

21<br />

TviT maqs-nifi mrvlobiTis nacvlad iyenebs termins `sinergiuli~ dakmayofilebis<br />

saSualebebi<br />

89


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

an ramdenime moTxovnilebasac. magaliTad, ZuZuTi kveba, erTi mxriv,<br />

bavSvis arsebobis SenarCunebas emsaxureba, meore mxriv ki usafrTxoebis,<br />

emociur kavSirebSi CarTulobis, identobis da sxva moTxovnilebebs pasuxobs.<br />

anda, saTemo demokratiuli organizaciebi, romelTa Seqmnac dRes<br />

ase waxalisebulia, monawileobis moTxovnilebis paralelurad, akmayofilebs<br />

usafrTxoebis, CarTulobis, Semoqmedebisa da sxva moTxovnilebebs.<br />

mxolobiTi dakmayofilebis saSualebebi aRwers iseT movlenas, institucias,<br />

organizacias, romelic erTi konkretuli moTxovnilebis dakmayofilebas<br />

emsaxureba. magaliTad, aseTia dazRvevis sistemebi, romlebic<br />

usafrTxoebis moTxovnilebis dakmayofilebiskenaa mimarTuli.<br />

rac Seexeba destruqciuli dakmayofilebis saSualebebs, maqs-nifi aq<br />

sam qvekategorias gamoyofs. esenia: moZalade, fsevdo da zeWarbi damakmayofileblebi.<br />

zeWarbi damakmayofilebeli imdenad Warbad cdilobs moTxovnilebis<br />

dakmayofilebas, rom, faqtobrivad, blokavs ara marto mas,<br />

aramed mTeli rigi sxva moTxovnilebebis dakmayofilebasac. magali-<br />

TisaTvis gamodgeba zemzrunvelobiTi aRzrda, romelic, erTi mxriv, TiTqosda<br />

mimarTulia usafrTxoebis moTxovnilebis dakmayofilebisaken,<br />

magram realurad adamians ukargavs sasicocxlo brZolisunarianobas da<br />

aferxebs ara marto usafrTxoebis, aramed Tavisuflebis, identobis,<br />

monawileobisa da sxva moTxovnilebaTa dakmayofilebas.<br />

moZalade damakmayofileblebi ZaladobasTan dakavSirebuli kategoriebia.<br />

Tavdapirvelad isini gamiznulia usafrTxoebis moTxovnilebis<br />

dasakmayofileblad, magram sinamdvileSi ara mxolod mas, aramed rig sxva<br />

moTxovnilebebsac aferxebs. magaliTad aviRoT saomari moqmedebebi. ra-<br />

Rac momentSi isini miznad isaxaven problemis mogvarebas, ama Tu im<br />

jgufisaTvis usafrTxoebis mopovebas, magram, meore mxriv, rogorc Tavad<br />

mimdinareobis procesSi, aseve Semdgomi Sedegebis TvalsazrisiT, amas<br />

mTeli rigi moTxovnilebebis (maT Soris usafrTxoebisac) absoluturi<br />

daukmayofilebloba da imedgacrueba mosdevs. anda, ganvixiloT ekonomikuri<br />

migracia, romelic popularuli Tema iyo Cveni proeqtis msvlelobisas:<br />

javaxeTis regionis warmomadgenlebi xSirad saubrobdnen masze,<br />

rogorc arseboba/gadarCenis moTxovnilebis dakmayofilebis saSualebaze.<br />

magram, meore mxriv, ekonomikur migrants absoluturad engreva monawileobis,<br />

identurobis, CarTulobis, Tavisuflebis moTxovnilebaTa dakmayofilebis<br />

xarisxi sxva qveyanaSi.<br />

fsevdodamakmayofileblebi moTxovnilebis dakmayofilebis iluzias<br />

qmnian, Tumca, am SemTxvevaSi ar xdeba WeSmariti dakmayofileba. magaliTis<br />

saxiT SeiZleba ganvixiloT bunebrivi resursebis `eqspluatacia~,<br />

romelic ase popularuli iyo axlo warsulSi. sabWoTa periodSi aseTi<br />

terminic ki arsebobda - `adamianis gamarjveba bunebaze~. es, TiTqosda,<br />

TviTgadarCenas emsaxureboda, magram emsaxureboda ki? xSir SemTxvevaSi<br />

windauxedavi qmedeba Cven winaaRmdeg ekologiur katastrofad Semob-<br />

90


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

runda?! aqve SeiZleba moviyvanoT eTnikuri stereotipebis magaliTi, romlebic,<br />

erTi mxriv, viTomda ama Tu im eTnikuri jgufis gagebaSi<br />

gvexmareba, magram sinamdvileSi Cvens aRqmas ukargavs obieqturobas da<br />

sakuTari iluziebis tyveobaSi gvamyofebs.<br />

fsevdodamakmayofileblebi friad gavrcelebuli movlenaa da Cveni<br />

yoveldRiuri cxovrebidan maTze mravali magaliTis moyvana SeiZleba. am<br />

etapze SesaZlebelia mxolod zogierTi saWirboroto sakiTxis SekiTxvis<br />

saxiT wamoWra: magaliTad, ruseTis samxedro baza axalqalaqSi: iyo ki es<br />

usafrTxoebis moTxovnilebis WeSmariti damakmayofilebeli javaxeTis<br />

macxovrebelTaTvis? aris ki usafrTxo, rodesac samxedro baza Sens sacxovrebel<br />

arealSia ganTavsebuli? xom ar aris es fsevdodamakmayofilebeli?<br />

xom ar brkoldeba amiT romelime sxva moTxovnilebebis dakmayofileba,<br />

anu, xom ar aris es moZalade damakmayofilebeli? anda, vTqvaT,<br />

amerikis samxedro daxmareba Tu monawileoba. aris ki es WeSmariti damakmayofilebeli?<br />

da a.S.<br />

rasakvirvelia, SeuZlebelia yovel saWirboroto sakiTxze pasuxis gacema.<br />

es arc aris realuri. mocemuli magaliTebi mxolod im faqtis demonstrirebaa,<br />

rom maqs-nifis Teoria iZleva samuSao iaraRs, raTa amgvar rTul<br />

sakiTxebze pasuxebi moviZioT da swori gadawyvetilebebi miviRoT.<br />

adamianis sabazo moTxovnilebebis daxasiaTeba 22 .<br />

mocemuli qveTavi dawerilia konferenciaze `adamianis sabazo moTxovnilebebi<br />

da instituciuri ganviTareba saqarTveloSi~ wardgenili Tezisebis<br />

safuZvelze<br />

mkiTxvelisaTvis ufro naTeli rom gaxdes, ganvixiloT TiToeuli<br />

moTxovileba cal-calke. amasTan, unda aRiniSnos, rom adamianis resursebis<br />

ganviTarebis fondis mier SemuSavebul meTodologiaSi maqs-nifis<br />

mier SemoTavazebuls emateba kidev ramdenime moTxovileba, romlebic<br />

nodar sarjvelaZis mier aris gamokvleuli.<br />

1. arsebobis/gadarCenis moTxovnileba: cocxal arsebas Tavidanve gaaCnia TviTgadarCenisa<br />

da gamravlebis instinqti. amitom, es moTxovnileba yvelaze Zveli<br />

da erT-erTi umniSvnelovanesia. arsebobis moTxovnilebis dasakmayofileblad<br />

mravali instituti da organizacia arsebobs, mis dakmayofilebas emsaxureba,<br />

aseve, zogierTi tradicia da adaT-wesi. uZveles droSi gadarCenis moTxovnileba<br />

ufro pirdapiri da `SiSveli~ saxiT kmayofildeboda. mag., adamianebi<br />

nadirobdnen, ebrZodnen erTmaneTsa da garesamyaros da a.S., magram droTa<br />

ganmavlobaSi damakmayofileblebi ganviTarda da Cvens droSi arsebobis<br />

moTxovnilebis damakmayofileblad SeiZleba CavTvaloT ekonomikuri sistemebi<br />

22 ix. gamoyenebuli literaturas sia<br />

91


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

da struqturebi, fulis arseboba, vaWroba, samedicino sfero Tavisi<br />

teqnologiebiT da mravali sxva. meore mxriv, am moTxovnilebis daukmayofilebloba<br />

an fsevdo-dakmayofileba SeiZleba zians ayenebdes TviT sazogadoebasa<br />

da adamians. amis magaliTia Cvens qveyanaSi momravlebuli danaSauli,<br />

rasac SesaZloa safuZvlad edos `ojaxis gamokvebis~ survili an aralegaluri<br />

biznesis ganviTareba, tyis unebarTvo Wra da sxva saxis ekologiuri zianis<br />

miyeneba, ramac SeiZleba savalalo Sedegamde miiyvanos buneba. amis mkafio<br />

gamoxatulebaa, aseve, korufcia.<br />

2. usafrTxoebis moTxovnileba: adamians usafrTxoebis dakmayofileba<br />

mraval sferoSi esaWiroeba. es misi funqcionirebisaTvis aucilebeli<br />

pirobaa. usafrTxoebis moTxovnilebis dakmayofilebas emsaxurebian Zalovani<br />

Tu saxelmwifo struqturebi, samarTaldamcavi organoebi da sxva.<br />

Tumca, rogorc krizisul mdgomareobaSi myofi qveynisTvisaa damaxasia-<br />

Tebeli, Cvens sazogadoebas ar gaaCnia usafrTxoebis garantiebi, rasac<br />

adasturebs am moTxovnilebis damakmayofileblebis destruqciuli xasia-<br />

Ti, kriminalis zrda, korufcia sazogadoebriv Tu saxelmwifo struqturebSi<br />

da a.S. usafrTxoebis moTxovnilebis damakmayofileblad SeiZleba<br />

miviCnioT mSvidoba, magram mSvidobis miRwevisaTvis sazogadoebebi da<br />

xSirad saxelmwifoebic konfliqtsa da oms mimarTaven. Tumca, moTxovnilebis<br />

dakmayofilebis es gza mcdari da destruqciulia. igi zians<br />

ayenebs usafrTxoebas da dacvis nacvlad adamianebs msxverplad iwiravs.<br />

3. identobis moTxovnileba: adamianis pirovnuli mTlianobisaTvis, misi<br />

sijansaRisa da efeqturi TviTrealizaciisaTvis aucilebeli pirobaa<br />

identobis gancda. rogorc wesi, Cvens identobas gansazRvravs mravali<br />

aspeqti: pirovnuli, profesiuli, socialuri, roluri, genderuli,<br />

moqalaqeobrivi, erovnul-eTnikuri da sxva. Tanamedrove adamiani mraval<br />

sirTules awydeba identobasTan dakavSirebiT, gansakuTrebiT ki krizisul<br />

mdgomareobaSi myofi adamiani. magaliTad SeiZleba ganvixiloT<br />

saqarTveloSi mcxovrebi devnilebis an erovnuli umciresobebis mdgomareoba.<br />

Cvens seminarebze ramdenjerme gaJRerda samcxe-javaxeli somexi<br />

monawileebis fraza: `somxeTSi Cven namdvil somxebad ar gvTvlian,<br />

saqarTveloSi ki _ qarTvelebad~. faqtobrivad, javaxeTis somexi mosaxleoba<br />

ganicdis identobasTan dakavSirebul sirTuleebs da es gansakuTrebiT<br />

yuradsaRebi xdeba, roca saqme moqalaqeobriv identobas exeba.<br />

am SemTxvevaSi advili SesaZlebelia fsevdo an destruqciul damakmayofilebels<br />

gadavawydeT. mag.: Sovinizms da nacionalizms.<br />

4. monawileobis moTxovnileba: SeiZleba iTqvas, rom monawileobis moTxovnileba<br />

Tanamedrove saqarTveloSi Zalian mniSvnelovnadaa warmodgenili<br />

da misi damakmayofileblebic yovel nabijze gvxvdeba. mosaxleoba<br />

92


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

monawileobas iRebs arCevnebSi, mosaxleoba politizebulia, rac zeWarb<br />

dakmayofilebaze miuTiTebs. aseve aRsaniSnavia mitingebi, Sexvedrebi,<br />

aqciebi da sxva RonisZiebebi. 2003 w. momxdari vardebis revoluciac monawileobisa<br />

da arsebobis moTxovnilebebis dakmayofilebis gamovlenaa.<br />

monawileobis dakmayofilebas emsaxureba e.w. Toq-Souebi televiziiT,<br />

interaqtivebi da sxva SesaZleblobebi, romliTac mosaxleobas eZleva<br />

Tavisi azris sajarod gamoTqmisa da gadawyvetilebis miRebis proceSi<br />

monawileobis SesaZlebloba. magram, zeWarbi damakmayofileblebi Tavis-<br />

Tavad ar niSnavs imas, rom procesi efeqturad mimdinareobs. magali-<br />

TisaTvis SeiZleba ganxilul iqnes erovnuli umciresobebis arasakmarisi<br />

monawileoba qveynis sazogadoebriv-politikur cxovrebaSi.<br />

5. Semecnebis/samyaros gagebis/ganaTlebis moTxovnileba: es moTxovnileba<br />

udevs, albaT, safuZvlad kacobriobis ganviTarebas. qvis xanidan moyolebuli,<br />

adamiani eswrafis samyaros gagebas. moTxovnilebis damakmayofileblebis<br />

ganviTarebis kvalad Tanamedrove samyaroSi gaCnda uamravi<br />

institucia, romelic Semecnebisa da ganaTlebis sferos emsaxureba: TviT<br />

ganaTlebis sistema, universitetebi, skolebi, institutebi, akademiebi,<br />

mecniereba, da sxva. Cven saukuneSi, romelis erT-erTi yvelaze mniSvnelovani<br />

wyaro da monapovari informaciaa, es moTxovnileba gansakuTrebul<br />

dakmayofilebas saWiroebs da TiTqos kmayofildeba kidec. CvenSi<br />

ganaTlebisa da mecnierebis uamravi institucia arsebobs. maTi gansakuTrebuli<br />

simravle qveyanaSi postsabWoTa epoqis dasawyisSi SeiniSneboda,<br />

magram realobam aCvena, rom momravlebuli instituciebi sulac ver<br />

uzrunvelyofdnen Semecnebis moTxovnilebis dakmayofilebas da araefeqturni<br />

iyvnen iseve, rogorc es axasiaTebs fsevdo-damakmayofileblebs.<br />

6. afilaciis anu emociur urTierTobebSi CarTulobis moTxovnileba:<br />

saqarTvelosaTvis, rogorc tradiciuli qveynisaTvis, axlo emociuri<br />

urTierTobebi uaRresad mniSvnelovania. naTesaobis, mijnurobis, megobrobis,<br />

mezoblobis institutebi CvenTan istoriulad aris Camoyalibebuli<br />

da myaria. magram, am moTxovnilebis dakmayofilebisaTvis xelis<br />

SemSleli aRmoCnda is krizisi, romelSic qveyana aRmoCnda postsabWoTa<br />

periodis Semdeg. ekonomikurma siduxWirem mravali ojaxi daanawevra da<br />

daaSora, sazRvargareT migracia (gansakuTrebiT axali Taobis) dRemde<br />

mimdinareobs. magram, unda aRiniSnos, rom zogjer afilaciis moTxovnilebis<br />

erT-erTi umniSvnelovanesi instituti – ojaxi – SesaZloa destruqciul<br />

an fsevdo damakmayofilebladac iqces. tradiciuli qveynebisaTvis<br />

gayra arasasurvel socialur fenomenad iTvleba, amitom xelovnurad<br />

gamyarebuli ojaxis instituti zogjer calkeuli adamianebis<br />

identobis, usafrTxoebis, Tanabrobis, samarTlianobis, monawileobis<br />

moTxovnilebebs azaralebs.<br />

93


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

7. Semoqmedebis moTxovnileba: miuxedavad politikuri Tu ekonomikuri<br />

krizisisa, Semoqmedebis moTxovnileba saqarTveloSi mainc mniSvnelovani<br />

faqtoria da sazogadoebaSi misi dakmayofilebis potencialic sakmaod<br />

maRalia. Tumca, adamianebs xSirad uwevT arCevanis gakeTeba cxovrebiseul<br />

sirTulebTan gamklavebasa da SemoqmedebiTobas Soris. rac Seexeba damakmayofileblebs,<br />

Tanamedrove saqarTveloSi Semoqmedebis moTxovnilebis<br />

mravali damakmayofilebeli institucia arsebobs, Tumca ekonomikuri<br />

mdgomareoba maTac mniSvnelovan daRs asvams.<br />

8. Tavisuflebisa da damoukideblobis moTxovnileba: Tanamedrove saqar-<br />

TveloSi, sadac gadarCenisaTvis brZola ase mniSvnelovania, Tavisufali<br />

TviTrealizaciis da damoukideblobis moTxovnilebis dakmayofilebisaTvis<br />

naklebad rCeba dro da sivrce. am moTxovnilebis ganxilvisas<br />

unda dazustdes, Tu ras vgulisxmobT TavisuflebaSi da ras _ damoukideblobaSi.<br />

Tavisufali adamiani Tavis gadawyvetilebebSi, qmedebebSi,<br />

fiqrebSi, grZnobebSi da a.S. ar moiazrebs sxva adamianis arsebobas, vinc<br />

subieqtis rols Seasrulebda mis cxovelqmedebaSi. Tavisuflebis moTxovnilebas<br />

kargad xsnis TviT es sityva. adamiani, romelic `Tavisi Tavis<br />

ufalia~, ar aris damokidebuli sxvaze. rac Seexeba damoukidebel adamians,<br />

am fenomenSi meore adamianis an sociumis arseboba igulisxmeba,<br />

romlisganac unda iyo damoukidebeli. mocemul moTxovnilebaze muSaobisas<br />

mniSvnelovania am gansxvavebis gaTvaliswineba.<br />

9. rekreaciis/dasvenebis/Wvretis moTxovnileba: rekreaciis moTxovnileba<br />

iseTive fundamenturia, rogorc yvela zemoxsenebuli. dasveneba, Zalebis<br />

aRdgena, TamaSi, garToba, relaqsacia Sesabamisi infrastruqturisa da<br />

socialuri insitutebis ganviTarebas da moqmedebas gulisxmobs. saqar-<br />

Tvelos dasvenebisa da garTobis TvalsazrisiT instituciuri ganviTarebis<br />

maRali potenciali aqvs. turizmi, axalgazrduli garTobis institutebi<br />

(klubebi, barebi, kafeebi, kino-Teatrebi da sxva) am moTxovnilebis damakmayofileblebia.<br />

dasvenebis institutebi saqarTveloSi sul ufro metad<br />

mravalferovani da aqtiuri xdeba, Tumca maT jer kidev ara aqvT<br />

srulyofili saxe. rac Seexeba regionebs, dasvenebis moTxovnileba aq<br />

naklebad kmayofildeba, rac, albaT, ekonomikuri pirobebiT aris gansazRvruli.<br />

10. transcendirebis moTxovnileba: es moTxovnileba, ise rogorc ori<br />

Semdgomi, maqs-nifis TeoriaSi aRwerili ar aris, Tumca isini safuZvlianadaa<br />

Seswavlili n. sarjvelaZis mier da, Sesabamisad, avsebs fundamentur<br />

moTxovnilebaTa klasifikacias. adamianis sabazo moTxovnilebaa,<br />

gascdes xiluli samyaros sazRvrebs, eziaros fundamentur religiur<br />

WeSmaritebebs, swamdes da SeuerTdes maradiulobas, daZlios sicocxlis<br />

94


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

sasruloba. saqarTvelo, ZiriTadad, marTlmadidebeli qveyanaa, Tumca, aq<br />

mravali sxva konfesia Tanaarsebobs. im SemTxvevaSi, Tu sxva religiebis<br />

warmomadgenlebis rwmenis moTxovnileba ar iqneba dakmayofilebuli,<br />

qveyanaSi Seiqmneba religiuri konfliqtebis saSiSroeba. transcendirebis<br />

moTxovnilebis damakmayofileblebSi SeiZleba ganvixiloT ara mxolod<br />

religia, aramed okultizmic, e.w. mkiTxaoba, momavlis Wvreta da sxva.<br />

11. samarTlianobisa da Tanabrobis moTxovnileba: Tanamedrove samyaroSi<br />

samarTlianoba da Tanabroba Zvirad fasobs. es moTxovnileba kacobriobis<br />

CanasaxSive Camoyalibda da viTardeba sazogadoebisa da saxelmwifoebriobis<br />

ganviTarebis kvalad. mis dakmayofilebas emsaxureba kanonSemoqmedi<br />

struqturebi da institutebi, Tumca, am moTxovnilebis dakmayofileba Cvens<br />

sinamdvileSi kriziss ganicdis. garda saxelmwifoebrivi kanonmdeblobisa,<br />

saqarTveloSi arsebobs alternatiuli samarTalic, mag.: e.w. `qurduli<br />

kanonebi~, romelic destruqciuli damakmayofilebelia. aseve, arsebobs<br />

saukuneebis manZilze ganmtkicebuli adaT-wesebi da tradiciebi, romlebic<br />

qmnian eTikurobis, moralurobisa da kanonierebis vels sazogadoebisaTvis.<br />

12. liderobisa da Zalauflebis moTxovnileba: mas Semdeg, rac kacobriobam<br />

sazogadoebis modeli Seqmna da adamianTa pirveli erToba Camoyalibda,<br />

Zalauflebisa da liderobis moTxovnileba iqca erT-erT<br />

fundamentur moTxovnilebad; Tumca gavlenis sferos gafarToeba,<br />

ierarqiuloba, <strong>marTva</strong> damaxasiaTebelia ara mxolod adamianisTvis, aramed<br />

sxva cocxali organizmebisTvisac. Tanamedrove ganviTarebul samyaroSi<br />

ki Zalauflebis moTxovnilebis dakmayofileba erT-erTi wamyvani Rirebuleba<br />

gaxda, rac dRevandel msoflioSi mimdinare procesebzec mkafiod<br />

aisaxeba. saqarTveloSic mkafiodaa warmodgenili liderobis da Zalauflebis<br />

idea, Tumca xSirad am sityvebs uaryofiTi datvirTva eniWeba.<br />

es, albaT, swored am moTxovnilebis dakmayofilebis destruqciuli<br />

gzebis gabatonebam ganapiroba.<br />

dasasrul, unda aRiniSnos, rom CamoTvlil moTxovnilebebs Soris ar<br />

arsebobs ierarqiis principi. Yyvela moTxovnileba fundamenturia da<br />

Tavisi adgili aqvs, mas sxva ver Caanacvlebs. es 12 moTxovnileba erTmaneTTan<br />

mWidro kavSirSia da Tu isini konstruqciulad da sworad kmayofildeba,<br />

erTmaneTis dakmayofilebasac uwyoben xels.<br />

savarjiSo `saWiroebaTa kvleva da<br />

proeqtTa ideebis bankis Seqmna~<br />

mizani: samuSao Sexvedris mocemuli nawilis mizania, monawileebma ganaxorcielon<br />

erovnebaTaSoris urTierTobaTa TvalsazrisiT regionSi<br />

arsebuli saWiroebebis gamovlena, analizi da kvleva. miRebuli Sede-<br />

95


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

gebis mixedviT moxdeba generireba saproeqto ideebisa, romlebic mimarTuli<br />

iqneba adgilobrivi Temis, regionis da qveynis mosaxleobis<br />

saWiroebaTa dakmayofilebaze. savarjiSo mizanad isaxavs, agreTve,<br />

monawileTa samoqalaqo aqtivobis stimulirebas da problemaTa<br />

gadaWris precedentis Seqmnas.<br />

xangrZlivoba: 2 saaTi.<br />

masala:<br />

• moTxovnilebaTa matricis asli TiToeuli monawilisaTvis (ix. qvemoT);<br />

• moTxovnilebaTa matricis gadidebuli versia didi formatiT<br />

(SesaZloa `flifCartze~);<br />

• kalmebi, bloknotebi, `flifCartebi~<br />

• monawileTaTvis dasarigebeli masala `adamianis sabazo moTxovnilebebis<br />

daxasiaTeba~<br />

sabazo moTxovnilebebisa da misi damakmayofileblebis matrica<br />

moTxovnilebebi<br />

arseboba, gadarCena<br />

usafrTxoeba<br />

identoba<br />

gageba, Semecneba, ganaTleba<br />

monawileobis miReba<br />

damoukidebloba da Tavisufleba<br />

lideroba da Zalaufleba<br />

SemoqmedebiToba<br />

suliereba (transcendireba)<br />

emociur urTierTobebSi<br />

CarTuloba (afilacia)<br />

Zalebis aRdgena,<br />

dasveneba (rekreacia)<br />

Tanasworoba, samarTlianoba<br />

ras unda<br />

vflobdeT/ra<br />

unda gvqondes<br />

ra unda gavakeToT<br />

saamisod<br />

mimdinareoba:<br />

safexuri I. sesiis wamyvani Zalian mokled exeba meTodologiis warmo-<br />

Sobisa da ganviTarebis istorias, misi gamoyenebis SesaZleblobebs.<br />

igi waradgens moTxovnilebaTa matricas da xsnis, Tu rogor unda<br />

imuSavon jgufis wevrebma saWiroebebis kvlevasa da ideebis generirebaze.<br />

wamyvani, aseve, ganumartavs monawileebs, Tu ras gulisxmobs<br />

TiToeuli moTxovnileba; axsenebs monawileebs, rom ideebi,<br />

96


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

romlebic Camoyalibdeba muSaobis procesSi, iseve, rogorc saWiroebebi<br />

da problemebi, unda Seesabamebodes seminaris ZiriTad Temas<br />

(Cvens SemTxvevaSi - erovnebaTaSoris urTierTobebs).<br />

safexuri II. monawileebi `gonebrivi ieriSis~ an mcire jgufSi muSaobis<br />

Sedegad Seecdebian gamoavlinon sakuTar TemSi, regionSi an qveyanaSi<br />

arsebuli problemebi TiToeuli moTxovnilebis dakmayofilebis<br />

TvalsazrisiT. es matricis pirvel svetze muSaobaa. magaliTisaTvis,<br />

SegiZliaT Semdegi kiTxva dasvaT: `usafrTxoebis<br />

moTxovnilebasTan dakavSirebuli ra konkretuli problemebi arsebobs<br />

Tqvens regionSi <strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> sferoSi?`<br />

safexuri III. iwyeba muSaoba meore grafaze: `ra unda gvqondes regionSi,<br />

ras unda vflobdeT, raTa dakmayofildes mocemuli moTxovnileba?~.<br />

msgavsi kiTxva unda daisvas TiToeuli moTxovnilebis<br />

Sesaxeb da amgvarad Seivsos matricis meore vertikaluri sveti.<br />

Sedegad, gamoikveTeba problemuri situaciis gadasaWreli rogorc<br />

instituciuri saWiroebebi, aseve materialuri da adamianuri resursebi.<br />

safexuri IV. monawileebi gadadian ukanaskneli grafis Sevsebaze: `ra<br />

unda vakeToT imisaTvis, raTa gvqondes is, rac saWiroa sabazo<br />

moTxovnilebebis dasakmayofileblad, rac gamoikveTa muSaobis mesame<br />

safexurze~. muSaobis procesSi wamyvanma unda sTxovos monawileebs,<br />

warmoadginon ganxorcielebis TvalsazrisiT realisturi<br />

proeqtebis ideebi, romelTa savaraudo Semsruleblebi TviT monawileebic<br />

SeiZleba gaxdnen. mocemuli safexuri emsaxureba matricis<br />

bolo svetis Sevsebas, Sedegad, miviRebT konkretul ideebs<br />

imis Taobaze, Tu ra unda gakeTdes gamokveTili problemebis<br />

gadasaWrelad.<br />

savarjiSos ganxorcielebis alternatiuli varianti 1<br />

wamyvani jgufs yofs mcire jgufebad (TiToeulSi aranakleb 3 adamianisa)<br />

da anawilebs moTxovnilebebs, romelTa raodenobac unda ganisaz-<br />

Rvros jgufebis raodenobis kvalobaze. TiToeuls muSaoba mouwevs 3-<br />

4 an met moTxovnilebaze. samuSaos bolos mcire jgufebi SemuSavebul<br />

proeqtTa ideebs warudgenen did jgufs.<br />

savarjiSos ganxorcielebis alternatiuli varianti 2<br />

jgufi Tanmimdevrulad, erToblivad muSaobs TiToeul moTxovnilebaze.<br />

wamyvans procesi mihyavs `gonebrivi ieriSis~ principiT. bolos jamdeba<br />

Sedegebi da irCeva realisturi ideebi.<br />

savarjiSos ganxorcielebis alternatiuli varianti 3<br />

moTxovnilebebze muSaoba SeiZleba mimdinareobdes did jgufebSic. mag., Tu<br />

97


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

samuSao SexvedrSi monawileobs 3 jgufad dayofili 100 adamiani, samuSao<br />

masalac daiyofa samad (sul 12 moTxovnilebaa) da TiToeuli jgufi<br />

imuSavebs 4 moTxovnilebaze. didi jgufebis SigniT SeiZleba Camoyalibdes<br />

mcire jgufebi, romlebic, Tavis mxriv, kidev erTxel gadainawileben<br />

moTxovnilebebs. aseTi midgoma gamarTlebulia drois ekonomiiT.<br />

sabolood, yvela jgufi namuSevars waradgens gaerTianebul<br />

sxdomaze.<br />

safexuri V. mas Semdeg, rac monawileebi Seagroveben saproeqto ideebs,<br />

romelTa mizania maT sacxovrebel adgilas an mTlianad qveyanaSi<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTierTobis sferoSi pozitiuri cvlilebebis<br />

ganxorcieleba, iwyeba wamyvanis samuSao. wamyvani xvews gonebrivi<br />

ieriSis an jgufuri muSaobis dros gamokveTil ideebs ise, rom maT<br />

mieces realuri saproeqto ideis forma, Tanac ar daikargos masSi<br />

avtorTa mier nagulisxmebi azri. realisturi saproeqto ideebisagan<br />

dgeba e.w. `ideaTa banki~, romelic egzavneba yvela monawiles.<br />

`bankis~ wardgena SeiZleba im struqturebisa da instituciebis winaSe,<br />

romlebic mowodebuli arian daakmayofilon aRniSnuli sabazo<br />

moTxovnilebebi. amiT jgufis namuSevari SeiZens mniSvnelobas<br />

ara mxolod monawileTaTvis, aramed sxva dainteresebuli subieqtebisaTvis.<br />

proeqtis `<strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTierToebebis <strong>marTva</strong><br />

samcxe-javaxeTSi, 2006~ farglebSi ukve ganxorcielda ramdenime<br />

idea monawileTa mier Seqmnili `saproeqto ideebis bankidan~ (ix.<br />

danarTi `proeqtebis ideebis banki`).<br />

magaliTi Cveni gamocdilebidan<br />

matrica Sevsebul iqna proeqtis `<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong> samcxe-javaxeTis<br />

regionSi, 2006`-is farglebSi adamianis resursebis ganviTarebis<br />

fondis mier Catarebul seminarze qarTveli da somexi sajaro moxeleebis<br />

monawileobiT. matricaSi Sesulia mxolod TiTo saproeqto ideis varianti,<br />

Tumca muSaobis procesSi maTi raodenoba ar aris SezRuduli. piriqiT,<br />

ideebis maqsimaluri raodenobis warmodgena waxalisdeba.<br />

98


moTxovnilebebi ras unda<br />

vflobdeT/ra<br />

arseboba,<br />

gadarCena<br />

unda gvqondes<br />

vaWroba, soflis<br />

meurneoba<br />

usafrTxoeba adamianis<br />

uflebebis<br />

garantirebuli<br />

dacva<br />

identoba tradiciebi,<br />

istoria, ena<br />

gageba,<br />

Semecneba,<br />

ganaTleba<br />

monawileobis<br />

miReba<br />

damoukidebloba da<br />

Tavisufleba<br />

treningebi,<br />

wignebi,<br />

bukletebi<br />

TviTmmarTveloba,informirebuloba<br />

adgilobrivi<br />

marTvelobis<br />

kanonmdeblobis<br />

daxvewa.<br />

samarTlebrivi<br />

daculobis<br />

garantiebi<br />

Tavisufali gza<br />

liderobisaken<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

ra unda<br />

gavakeToT<br />

amisaTvis<br />

mcire biznesis ganviTareba rZis warmoebis<br />

sferoSi (nedli rZisa da rZis nawarmis<br />

warmoeba); erToblivi raionTaSorisi<br />

sawarmoebi, fermeruli asociaciebi;<br />

mosaxleobis informireba adamianis<br />

uflebebze masmediis meSveobiT; samoqalaqo<br />

sazogadoebis ganmaviTarebeli<br />

treningebi<br />

sainformacio-SemecnebiTi gadacemebi<br />

sxvadasxva eTnosebis tradiciebisa da<br />

Taviseburebebis Sesaxeb qarTul da<br />

somxur enebze.<br />

treningebi da sainformacio bukletebi<br />

tolerantobaze mozardebisa da axalgazrdebisaTvis<br />

adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sexvedrebi<br />

Sereul qarTul-somxur jgufeb-<br />

Tan.<br />

treningebi<br />

Tavisuflebasa da Riaobaze<br />

lideroba da<br />

treningebi liderobaze qarTveli da<br />

Zalaufleba<br />

somexi qalebisaTvis<br />

SemoqmedebiToba konkursebi, istoriuli Zeglebis<br />

fotoebi<br />

foto-konkursi<br />

suliereba<br />

dialogi mrgvali magidebi sxvadasxva<br />

(transcendireba)<br />

konfesiis warmomadgenelTaTvis<br />

emociur urTier- Sexvedris<br />

TobebSi CarTuloba klubebi<br />

(afilacia)<br />

wyvilebisaTvis<br />

Zalebis aRdgena, turizmi turistuli centris da saeqskursio<br />

dasveneba<br />

tranzituli<br />

(rekreacia)<br />

marSrutebis Seqmna<br />

Tanasworoba, kanonmdebloba, diskriminaciis SemTxvevebis<br />

samarTlianoba tolerantoba gamosavleni jgufebis Seqmna<br />

savarjiSo “SMART-is principebi`<br />

mizani: monawileebma gaacnobieron, Tu ra principebiT unda ixelmZRvanelon<br />

proeqtis Sedgenisas.<br />

99


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

xangrZlivoba: 15 wuTi<br />

masala: `flifCarti~, `markerebi`<br />

mimdinareoba:<br />

safexuri I. monawileebs vuxsniT `smartis~, rogorc proeqtis efeqturobis<br />

ganmsazRvrel principebs:<br />

S (“specific”) - specifikuri (unda exebodes konkretul sferos, da<br />

hqondes konkretuli amocana);<br />

M (“measurable”) – gazomvadi/Sefasebadi (SesaZlebeli unda iyos miRweuli<br />

efeqtis gazomva da Sefaseba);<br />

A (“attainable/ achievable”) - miRwevadi (dasaxuli qmedebebiT unda miiRweodes<br />

amocana, efeqti);<br />

R (“realistic”) - realisturi (realisturi unda iyos dasaxuli miznis,<br />

amocanis gadaWra);<br />

T (“time-bounded”) - droSi gawerili (proeqtis Sesasruleblad ganisazRvros<br />

dro; daxarjuli dro unda Seesatyvisebodes efeqtis<br />

misaRwev vadebs).<br />

savarjiSo `SWOT-is principebi`<br />

mizani: jgufma gaacnobieros da gansazRvros Tavisi samomavlo saqmianobis<br />

perspeqtiva.<br />

xangrZlivoba: 40wT – 1 sT.<br />

masala: `flifCarti~, `markerebi~.<br />

mimdinareoba:<br />

safexuri I. avuxsnaT monawileebs SWOT-is principebi<br />

S (“Strength”) - Zlieri mxareebi (maTi, rogorc gundis, organizaciis);<br />

W (“weakness”) - susti mxareebi (maTi, rogorc gundis, organizaciis);<br />

O (“Opportunities”) - SesaZleblobebi (romelic arsebobs garemoSi);<br />

T (“Threates/Troubles”) - dabrkolebebi (romelic arsebobs garemoSi).<br />

safexuri II. plenarul sxdomaze sTxoveT monawileebs TiToeuli punqtis<br />

mixedviT Camoayalibon TavianTi, rogorc gundis an jgufis Zlieri<br />

Tu susti mxareebi; aseve, daasaxelon is SesaZleblobebi da dabrkolebebi,<br />

romlebic arsebobs garemomcvel sinamdvileSi eTnos-<br />

TaSorisi <strong>urTierTobebis</strong> regulaciis saqmeSi wvlilis Sesatanad.<br />

safexuri III. gonebrivi ieriSis Sedegad miRebuli Sexedulebebis safuZvelze<br />

warmarTeT diskusia Temaze: `ra wvlilis Setana SeuZlia Cvens<br />

jgufs eTnosTaSorisi <strong>urTierTobebis</strong> regulirebis sferoSi~.<br />

100


proeqtebis ideaTa banki<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

danarTi<br />

Seiqmna 2005 wels proeqtis `<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

samcxe-javaxeTSi~ farglebSi regionis sajaro moxeleebis mier<br />

I. ekonomikuri proeqtebi<br />

• samcxe-javaxeTis produqtebis gamofenis organizeba Expo-Georgia-s<br />

sagamofeno darbazSi, TbilisSi<br />

• Tbilissa da saqarTvelos sxva qalaqebSi samcxe-javaxuri produqciis<br />

realizaciis marketinguli kvleva<br />

• mcire biznesis ganviTareba rZis warmoebis sferoSi: nedli rZe, rZis<br />

nawarmi – yveli da sxva. erToblivi raionTaSorisi sawarmoebi, fermeruli<br />

asociaciebi<br />

• mcire biznesis ganviTareba mefutkreobis sferoSi. mefutkreTa<br />

raionTaSorisi qselebi da asociaciebi<br />

• mcire biznesis ganviTareba samkurnalo balaxebis sferoSi. raion-<br />

TaSorisi qselebi da asociaciebi<br />

• mcire biznesis ganviTareba mineraluri da sasmeli wylis sferoSi<br />

• mcire biznesis ganviTareba TevzWeris sferoSi<br />

• samcxe-javaxeTis<br />

bankis Seqmna<br />

ekonomikuri resursebis Sesaxeb sainformacio<br />

• regionis biznesmenTa forumi<br />

• regionis produqtebisa da saqonlis mimRebi punqtebis Seqmna<br />

• fondebis moZiebis swavleba<br />

• raionTaSorisi ekonomikuri <strong>urTierTobebis</strong> centris Seqmna<br />

• internet gverdis Seqmna – samcxe-javaxuri `saqonlis birJa`<br />

II. proeqtebi usafrTxoebaze<br />

• treningi eTnosTaSoris tolerantobaze oficrebisa da axaldaniSnuli<br />

CinosnebisaTvis<br />

• armiaSi eTnosTaSorisi <strong>urTierTobebis</strong> monitoringis/zedamxedvelobis<br />

jgufi<br />

• saxelmwifo da sazogado organizaciis Seqmna, romelic xels Seuwyobs<br />

eTno-religiuri konfliqtebis mogvarebas<br />

• mosaxleobis informireba adamianis uflebebze mas-mediis meSveobiT<br />

• samoqalaqo sazogadoebis ganmaviTarebeli treningebi<br />

• sxvadasxva eTnikuri jgufebisa da konfesiebis warmomadgenelTa Sexvedrebis<br />

organizeba mrgval magidasTan<br />

101


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

• konfliqtur situaciebze swrafi reagirebis jgufis Seqmna<br />

• intereTnikuri urTierTobis marTvis treningebi policiis TanamSromlebTan<br />

III. identobasTan dakavSirebuli proeqtebi<br />

• bavSvTa da mozardTa erToblivi Sexvedrebi (banakebi, sakvirao skolebi,<br />

treningebi da swavlebis alternatiuli meTodebi, gasarTobi<br />

programebi)<br />

• erToblivi raionTaSorisi eqskursiebi regionis RirSesaniSnav adgilebSi<br />

• qarTul-somxuri samzareulos kvireuli<br />

• sainformacio-SemecnebiTi gadacemebi sxvadasxva eTnosebis tra-<br />

•<br />

diciebisa da Taviseburebebis Sesaxeb qarTul da somxur enebze<br />

qarTul-somxuri <strong>urTierTobebis</strong> centris Seqmna<br />

• regionis nakrebi gundebis Seqmnis xelSewyoba sportis sxvadasxva<br />

saxeobebSi: mag., ragbi, fexburTi<br />

• treningebi da seminarebi identobis problemebze<br />

• eTnosTa tradiciebisa da kulturis gacnobis mizniT erToblivi<br />

raionTaSorisi kulturuli RonisZiebebis organizeba<br />

• saxelmwifo moxeleTa informireba SesaZlo konkursebis, vakansiebis,<br />

tenderebis Sesaxeb da monitoringis jgufis Seqmna saxelmwifo<br />

Tanamdebobebze daniSvnaTa gasakontroleblad<br />

• kulturuli centrebi eTnikuri umciresobebisaTvis<br />

IV. proeqtebi regionis mosaxleobis monawileobis xarisxis amaRlebaze<br />

• mosaxleobis sainformacio uzrunvelyofa arCevnebSi, referendumebSi,<br />

mitingebSi da a.S. monawileobis Sesaxeb<br />

• orenovani qarTul-somxuri gazeTis SeqmnaSi erToblivi monawileobis<br />

miReba<br />

• saxelmwifo enis Seswavlis gaumjobesebuli meTodebis danergva<br />

• saxelmwifo marTvis adgilobriv da centralur organoebSi erovnuli<br />

umciresobebis warmomadgenelTa mxardaWera<br />

• erToblivi bazrobebis organizebaSi monawileobis miReba<br />

• koncertebisa da festivalebis organizeba regionul doneze<br />

• axalgazrduli ekologiuri moZraoba<br />

• swavleba TviTmmarTvelobisa da decentralizaciis sakiTxebze<br />

• erovnuli dResaswaulebis aRmniSvneli kalendrebis gamoSveba<br />

• treningebi arCevnebSi qalTa CarTvisaTvis<br />

• qalTa inter-eTnikuri klubebis Seqmna<br />

102


• axalgazrduli inter-eTnikuri klubebis Seqmna<br />

• saswavlo gacvliTi programebi regionul doneze<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

• adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sexvedrebi mosaxleobis Sereul<br />

qarTul-somxur jgufebTan<br />

• Sereuli eTnikuri jgufebisaTvis mrgvali magidis organizeba<br />

sxvadasxva raionSi – borjomSi, axalcixeSi, axalqalaqSi, ninowmindaSi,<br />

aspinZasa da adigenSi monacvleobiT<br />

V. proeqtebi ganaTlebis Sesaxeb<br />

• treningebi inter-eTnikur urTierTobebSi<br />

• samcxe-javaxeTis raionuli centrebsa da soflebSi internet klubebis<br />

Seqmna<br />

• wigni samcxe-javaxeTis sxvadasxva eTnosebis Sesaxeb adgilobrivi<br />

mosaxleobisa da ucxoelebisaTvis<br />

• treningebi da saswavlo kursebi ufrosklaselebisa da studentebisaTvis<br />

samoqalaqo sazogadoebis ganviTarebaSi<br />

• saswavlo/sawvrTneli centris Seqmna<br />

• sainformacio bukletebi inter-eTnikur urTierTobebze<br />

• treningebi da sainformacio bukletebi tolerantobaze mozardebisa<br />

da axalgazrdebisaTvis<br />

• masmediis qselis gafarToeba regionul doneze<br />

• inteleqtualuri TamaSi `ra, sad, rodis~ Sereul qarTul-somxur<br />

jgufebSi<br />

• axalgazrduli SemecnebiTi klubebi, sakvirao skolebi<br />

• satelevizio Sou23 regionis warmomadgenlebis monawileobiT<br />

• SemecnebiTi olimpiadebi regionul doneze<br />

• debatebis klubi<br />

VI. proeqtebi liderobaze<br />

• treningebi liderobaze qarTveli da somexi qalebisaTvis<br />

• mmarTvelTa skolis Seqmna<br />

• ganaTleba adamianuri resursebis <strong>marTva</strong>Si<br />

• axalgazrda liderebis skolis Seqmna. raionTaSorisi mcire masStabis<br />

konferenciebi da erToblivi seminarebi axalgazrda liderTaTvis<br />

23 ingl. talk show<br />

103


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

VII. proeqtebi sarekreacio samsaxurebis Seqmnaze<br />

• sportuli moednebis mowyoba da raionTaSorisi Sejibrebebi<br />

• Zveli sabavSvo dasasvenebeli banakebis aRdgena<br />

• turistuli centris da saeqskursio tranzituli marSrutebis Seqmna<br />

• Zeglebis aRdgena da am saqmianobaSi turistebis CarTva<br />

• festivali da Sejibri sportis nacionalur saxeobebSi<br />

• turistuli bazebisa da istoriuli Zeglebis katalogis Seqmna internet<br />

gverdze<br />

• turistuli eqskursiebi da turistuli rukebis Seqmna rogorc<br />

adgilobrivi mosaxleobisaTvis, aseve ucxoelebisaTvis<br />

VIII. proeqtebi SemoqmedebiTobis ganviTarebaze<br />

• Sereuli qarTul-somxuri folkloruli ansamblebis Seqmnis xelSewyoba<br />

• istoriuli Zeglebis foto-konkursi<br />

• folkloruli cekvebisa da simRerebis viqtorinebis organizeba<br />

• xalxuri Semoqmedebis produqtebis gamofena-gayidva<br />

• samcxe-javaxuri kulturis dReebi, festivalebi da tele-xidebi<br />

• konkursebi, talantebis gamovlena<br />

• SemoqmedebiTi Tvisebebis ganmaviTarebeli treningebi<br />

IX. proeqtebi sulieri ganviTarebisa da religiis sferoSi<br />

• mrgvali magidebi sxvadasxva konfesiis warmomadgenelTaTvis<br />

X. proeqtebi Tavisuflebasa da damoukideblobaze<br />

• samoqalaqo ganaTlebis ganviTareba<br />

• seminarebi eTnikur umciresobaTa uflebebis Sesaxeb ufrosklasel-<br />

Ta da studentebisaTvis<br />

• diskriminaciis SemTxvevebis gamosavleni jgufebis Seqmna<br />

104


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

Tavi III. erovnebTaSorisi urTierTobis eTikuri kodeqsis<br />

Seqmnaze mimarTuli samuSao Sexvedris moduli<br />

Sesabamisi samuSao Sexvedris sqema<br />

mizani: <strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTierTobis eTikuri kodeqsis SemuSaveba.<br />

xangrZlivoba: 3 saaTi.<br />

masala:<br />

• `flifCartebi~ da `markerebi~, mcire jgufebSi samuSao A4 formatis<br />

furclebi;<br />

• `flifCartze~ mocemuli gregori beiTsonis sqema 24 :<br />

rogorc meTodologiis aRweraSi aRvniSneT, <strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTier-<br />

Tobis kodeqsis SeqmnisaTvis gamiznuli samuSao eyrdnoba gregori beiTsonis<br />

`adamiani-garemos~ sistemis logikuri doneebis meTodologiur sqemas, romelic<br />

Cvens SemTxvevaSi Semdeg logikur doneebs, safexurebs moicavs:<br />

mimdinareoba:<br />

safexuri I. monawileTa didi jgufi iyofa mcire, 12 - 15 kacian<br />

jgufebad. mag., Tu SexvedraSi 60 adamiani monawileobs, Sesabamisad,<br />

isini SesaZloa davyoT 4 an 5 mcire jgufad. mniSvne-<br />

24 ix. gamoyenebuli literaturis sia<br />

105


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

lovania, TiToeuli jgufi dabalansebuli iyos eTnikuri niSniT,<br />

anu masSi daaxloebiT erTnairi raodenobis sxvadasxva eTnosis<br />

warmomadgenlebi movaxvedroT. aseve, mniSvnelovania, jgufebi iyos<br />

mravalferovani monawileTa profesiul-Tanamdebobrivi TvalsazrisiT<br />

(mag., erT jgufSi iyos adgilobrivi mmarTvelobis rogorc<br />

daniSnuli, ise arCeuli warmomadgenlebi, aseve policiis,<br />

skolis, jandacvis sistemis da sxv. warmomadgenlebi).<br />

safexuri II. muSaobis dasawyisSi wamyvanebi wamoiwyeben diskusias Temaze<br />

`ra gansxvavebaa samarTlebriv da eTikur normebs Soris~, raTa<br />

monawileebma gaacnobieron eTikuri kodeqsis konceptualuri<br />

CarCo. marTuli diskusiis xangrZlivoba ar unda aWarbebdes 15 - 20<br />

wuTs.<br />

safexuri III. Semdgom, jgufisaTvis beiTsonis sqemis arsis, TiToeuli<br />

logikuri donis specifikisa da mniSvnelobis axsna xdeba. amis<br />

safuZvelze, TiToeul doneze eTikuri normebis SesamuSaveblad,<br />

Sesabamisi kiTxvebis formulireba xdeba. es procedura ar unda<br />

gagrZeldes 20 - 25 wT-ze met xans. yuradReba unda gamaxvildes<br />

Semdeg sakiTxebze:<br />

1. nebismieri adamiani an adamianTa jgufi arsebobs garkveul fizikur da<br />

istoriul garemoSi. amasTan dakavSirebiT, am logikur doneze eTikuri<br />

normebis Camosayalibeblad SeiZleba daisvas Semdegi kiTxvebi:<br />

- ra unda gaakeTon sxvadasxva eTnosis warmomadgenlebma TavianTi<br />

saerTo sacxovrebeli garemos ekologiis dacvisa da ganviTarebisaTvis?<br />

- ra unda gaakeTon maT sakuTari kulturul-istoriuli garemos dacvisa<br />

da ganviTarebisaTvis?<br />

2. adamianis Tu adamianTa jgufebis an sazogadoebis arsebobis universaluri<br />

forma aris esa Tu is qceva. maSinac ki, rodesac adamiani pasiuria,<br />

igi garkveuli modelis mixedviT iqceva. Tu eTnosTa doneze<br />

visaubrebT, maTTvis tipiuri eTnikur tradiciebze dafuZnebuli qcevebia.<br />

amdenad, am doneze SekiTxvebi SesaZloa tradiciebs exebodes:<br />

- rogori damokidebuleba unda hqondeT eTnosebs erTmaneTis tradiciebis<br />

mimarT?<br />

- ra unda gaakeTon maT, rom erTmaneTis tradiciebis codnas, realizacias,<br />

SenarCunebas, ganviTarebas da resursebad qcevas Seuwyon<br />

xeli?<br />

garda amisa, `qcevis doneze~ mimarTuli SekiTxvebi SesaZloa exebodes<br />

erTmaneTis mimarT qcevis strategias. am SemTxvevaSi SesaZloa Semdegi<br />

kiTxvebis dasma:<br />

- rogor unda eqceodnen eTnosebi erTmaneTs, rom regionSi gaumjobesdes<br />

intereTnikuri klimati? es SekiTxva SesaZloa dakonkret-<br />

106


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

des sxvadasxva konteqstSi. mag.: rogor unda eqceodnen erTmaneTs<br />

konfliqtur situaciebSi? integraciis xelSewyobisaTvis? da a.S.<br />

3. imisaTvis, rom ama Tu im garemoSi esa Tu is adamiani, adamianTa jgufi,<br />

Temi an sazogadoeba ase Tu ise moiqces, mas unda hqondes saTanado<br />

qcevebis unari, SesaZloa amas Cveva vuwodoT; qcevas SesaZloa dasWirdes,<br />

agreTve, esa Tu is resursi. aqedan gamomdinare, unar-CvevaTa da resursebis<br />

logikur doneze SesaZlebelia daisvas Semdegi SekiTxvebi:<br />

- ra unda gaakeTon eTnosebma erTmaneTis resursebis gamovlenisa da<br />

ganviTarebisaTvis?<br />

- ra unda gaakeTon maT erTmaneTisaTvis sabazo moTxovnilebebis dakmayofilebis<br />

SesaZleblobebis da pirobebis Sesaqmnelad?<br />

4. adamianis an adamianTa jgufis esa Tu is qceva, romelic konkretul<br />

garemoSi, konkretuli SesaZleblobebis, unarebisa da resursebis gamoyenebiT<br />

xorcieldeba, Cveulebriv, efuZneba ama Tu im faseulobas. qcevas<br />

zneobriv aspeqts swored faseulobebi aniWebs. amdenad, am logikuri<br />

donis Sesabamisad, SesaZlebelia daisvas Semdegi SekiTxvebi:<br />

- ra faseulobebiT unda xelmZRvanelobdnen eTnosebi urTierTobisas?<br />

- romelia is faseulobebi, romlebic maT aaxlovebT da xazs usvams<br />

msgavsebas?<br />

5. qcevis, unar-Cvevebis, faseulobebis miRma adamianis\adamianTa jgufis<br />

identoba (sakuTari Tavis igiveobis gancda) dgas. igi adamianis\adamianTa<br />

jgufis, rogorc logikuri sistemis sakvanZo dones qmnis: identoba<br />

aZlevs gezs faseulobebs, SesaZleblobebs, resursebs da ganxorcielebad<br />

qcevas. am doneze SesaZloa Semdegi SekiTxva davsvaT:<br />

- ra unda gaakeTon eTnosebma erTmaneTis identobis SenarCunebisa da<br />

ganviTarebisaTvis?<br />

6. identoba adamianis\adamianTa jgufis, rogorc sistemis, umaRlesi<br />

logikuri donea. amdenad, mis miRma ukve gare socialuri da geo-politikuri<br />

sinamdvilis doneebi iwyeba. Cveni muSaobis specifikidan gamomdinare,<br />

maTSi SesaZloa gamovyoT regioni da am doneze Semdegi SekiTxvebi<br />

davsvaT:<br />

- ra unda gaakeTos qveynis regionSi mcxovrebma sxvadasxva eTnosma<br />

harmoniuli TanacxovrebisaTvis,<br />

a. raTa iq cxovrebis xarisxi gaumjobesdes?<br />

b. raTa regionma mniSvnelovani roli Seasrulos qveynis cxovrebaSi?<br />

107


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

7. regionis Semdgom logikur doned, Cvens SemTxvevaSi, SesaZloa qveyana<br />

ganvixiloT. aq Semdegi SekiTxvebi SeiZleba daisvas:<br />

- ra unda gaakeTon eTnosebma, raTa qveynis gaZliereba-ganviTarebas<br />

Seuwyon xeli?<br />

8. sasargebloa regionis intereTnikuri problemebi ganvixiloT kacobriobasTan<br />

mimarTebaSi; amdenad, daskvniTi logikuri done Cvens Sem-<br />

TxvevaSi, SesaZloa, kacobrioba iyos, SekiTxvebi ki ase JRerdes:<br />

- ra unda gaakeTon Cvens qveyanaSi mcxovrebma eTnosebma, rom kacobriobis<br />

intereTnikuri problemebis gadawyvetaSi TavianTi wvlili<br />

Seitanon?<br />

- amave dros, ra unda gaakeTon maT, raTa gamoiyenon kacobriobis mier<br />

dagrovili intereTnikuri Tanacxovrebis pozitiuri gamocdileba?<br />

safexuri IV. <strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> kodeqsze mcire jgufebSi<br />

muSaobisas ganxilvis sagani unda iyos sistema `adamiani -<br />

garemo`-s TiToeul zemoT aRweril doneze eronebaTaSorisi ur-<br />

TierTobebis sasurveli, konstruqciuli wesebi da normebi. amisa-<br />

Tvis, TiToeuli jgufi Tavis mxriv iyofa 4-5 kacian mcire<br />

jgufebad. isini msjeloben aRwerili 8 donidan 2-3-is Sesaxeb<br />

(logikuri doneebi ganawildeba monawileTa da mcire jgufebis<br />

raodenobis mixedviT). msjelobisaTvis efeqturi da droSi ekonomiuri<br />

teqonologia aqac kvlav `gonebrivi ieriSia~.<br />

safexuri V. gonebrivi ieriSis Sedegad miRebuli masalis ganxilva unda<br />

moxdes plenarul sxdomaze, sadac, faqtobrivad, miRebuli Sedegebis<br />

`dawreta~ da jerarsis principiT dalageba iwyeba.<br />

amgvarad, aRwerili samuSao Sexvedra, faqtobrivad, <strong>erovnebaTaSorisi</strong><br />

<strong>urTierTobebis</strong> eTikur kodeqsze muSaobis sawyisi stadiaa; kodeqsis<br />

daxvewaze muSaoba grZeldeba am Sexvedris Semdgom, wamyvan-fasilitatorTa<br />

da Sesabamis eqspertTa monawileobiT. am muSaobis damasrulebeli<br />

etapia kodeqsis SemqmnelTa da sazogadoebis mier kodeqsis sajaro<br />

ganxilva da xelmowera.<br />

108


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTierTobis<br />

eTikuri kodeqsi samcxe-javaxeTis regionSi<br />

kodeqsis miznebi da amocanebi<br />

danarTi!!<br />

saqarTvelo mravaleTnikuri qveyanaa. Cveni saxelmwifoebriobis, demokratiuli<br />

procesebisa da samoqalaqo sazogadoebis ganviTareba mniSvnelovanwilad<br />

aris damokidebuli iseTi faseulobebisa da principebis<br />

danergva-ganviTarebaze, rogoricaa: eTnikuri mravalferovnebis dafaseba,<br />

tolerantoba da Tanasworoba, mSvidobismoyvareoba da konfliqturi<br />

situaciebis konstruqciuli gadawyvetis moZieba.<br />

eTnikuri mravalferovnebis xarisxiT samcxe-javaxeTis regioni SeiZleba<br />

ganvixiloT rogorc erTgvari magaliTi, romelic SedarebiT mcire<br />

masStabiT asaxavs mTlianad saqarTvelos eTnikur mravalferovnebas.<br />

samcxe-javaxeTis regionis javaxeTis raionebSi mosaxleobis umravlesobas<br />

eTnikuri somxebi warmoadgenen, maSin, roca samcxis – borjomis, axalcixis,<br />

adigenis da aspinZis _ raionebSi mosaxleobis umravlesoba qar-<br />

Tvelia. qarTvelebisa da somxebis garda, regionSi cxovroben, agreTve,<br />

berZnebi, ebraelebi, rusebi.<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTierToebis eTikuri kodeqsis Seqmnis mizania<br />

Cvens saxelmwifoSi sazogadoebrivi da, gansakuTrebiT, <strong>erovnebaTaSorisi</strong><br />

urTierTobis humanizacia da tolerantobis donis amaRleba. es ki, Tavis<br />

mxriv, xels Seuwyobs samoqalaqo sazogadoebis mSeneblobas, demokratiuli<br />

procesebis ganviTarebas, - am fonze cxovrebis xarisxis amaRlebas<br />

da, Sesabamisad, mosaxleobis keTildReobas. am ukanasknelSi igulisxmeba<br />

ara mxolod ekonomikuri keTildReoba, aramed pirovnebebsa da eTnosebs<br />

Soris urTierTobis atmosferos gajansaReba. es momenti friad mniSvnelovania<br />

gardamaval periodSi myofi saxelmwifosaTvis, romlisTvisac<br />

sxvadasxva saxis konfliqtis prevencia da gadawyveta yoveldRiuri<br />

saWiroebaa. erovnebaTSorisi urTierTobis eTikasa da zneobas gaaCnia ara<br />

mxolod humanisturi aspeqtebi, aramed pragmatuli ganzomilebac. maRali<br />

moraluri standartebisa da faseulobebis atmosfero xels uwyobs sazogadoebis<br />

socialuri kapitalis amaRlebas, rasac, Tavis mxriv, mivyavarT<br />

qveyanaSi sxvadasxva jgufebisa da moqalaqeebis keTildReobis donis<br />

amaRlebisaken.<br />

rac Seexeba kodeqsis konkretul amocanas, es aris samcxe-javaxeTis<br />

regionSi <strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTierTobis marTvis efeqturobis gazrda,<br />

rac, Tavis mxriv, regionSi eTnikuri mravalferovnebis potencialis<br />

srulfasovani amoqmedebis aucilebel pirobebs Seqmnis.<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTierTobis efeqturi <strong>marTva</strong> efuZneba adamianis<br />

qcevis normatuli regulirebis Semdeg wyaroebs: (1) samarTlebrivi nor-<br />

109


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

mebi da kanonebi, (2) saxelmwifo da saerTaSoriso dokumentebi, romelTac<br />

aqvT savaldebulo an sarekomendacio xasiaTi, (3) erovnul-kulturuli<br />

tradiciebi da adaT-wesebi, (4) moralur-eTikuri normebi. intereTnikuri<br />

urTierTobis samarTlebrivi normebi, rogorc wesi, qveynis konstituciasa<br />

da sxva saxelmwifoebriv, saxelmwifoTaSoris Tu saerTaSoriso dokumentebSia<br />

Camoyalibebuli, xolo rac Seexeba eTikur kodeqss, romelic<br />

sxvadasxva eTnosebs Soris urTierToebebis moralur-eTikur aspeqtebze<br />

gaamaxvilebda yurdaRebas, dReisaTvis ar arsebobs. winamdebare kodeqsis<br />

avtorebma saWirod CaTvales, SeevsoT es danaklisi; gadawyvites, sakuTari<br />

ZalisxmeviT SeemuSavebinaT kodeqsis Seqmnis meTodologia da xorci<br />

SeesxaT misTvis. amgvarad, mocemuli eTikuri kodeqsi erovnebaTSorisi<br />

<strong>urTierTobebis</strong> moralur-eTikuri aspeqtebiT Semoifargleba.<br />

kodeqsis avtorebi<br />

kodeqsis avtorebi arian `adamianis resursebis ganviTarebis fondis~ 12<br />

TanamSromeli, romlebic evropis usafrTxoebisa da TanamSromlobis<br />

organizaciis mxardaWeriT samcxe-javaxeTSi eTnikuri urTierTobis marTvis<br />

proeqts axorcieleben da samcxe-javaxeTis regionis 216 saxelmwifo moxele<br />

– aRniSnuli proeqtis farglebSi Catarebuli treningebisa da seminarebis<br />

monawileebi. mocemuli koleqtiuri naSromis avtorebi Tvlian, rom eTikuri<br />

kodeqsi – es aris jerarsul msjelobaTa Sejamebis safuZvelze Seqmnili<br />

sistema, romelic sabolood vlindeba adamianTa urTierTdamokidebulebis<br />

idealur magaliTebSi. ra Tqma unda, idealebis xorcSesxma realur<br />

cxovrebaSi yovelTvis ver xerxdeba, magram Cven mainc amisaken unda<br />

miviswrafodeT. radganac eTika jerarsis sferosTan aris dakavSirebuli,<br />

anu imasTan, rac `unda iyos~, mocemuli kodeqsis avtorebma SeimuSaves<br />

msjelobaTa sistema, romelic mimarTulia gansxvavebul eTnosebs Soris<br />

idealur urTierTobaze saqarTvelos samcxe-javaxeTis regionis farglebSi.<br />

radgan seminarebis monawileTa umravlesobas regionSi mcxovrebi<br />

qarTvelebi da somxebi warmoadgenen, eTnikuri urTierTobis kodeqsi<br />

fokusirebulia qarTul-somxur urTierTobaze samcxe-javaxeTis regionSi.<br />

kodeqsis meTodologia<br />

kodeqsis meTodologiur RerZad iqca jgufuri SemoqmedebiTi diskusia,<br />

anu qarTveli da somexi saxelmwifo moxeleebis mier gamoTqmuli<br />

ideebisa da zneobriv-moralur sakiTxebze msjelobis erToblioba, romelic<br />

adamianis samyaroSi cxovrebis logikuri doneebis koncefciis safuZvelze<br />

iyo agebuli.<br />

adamianis cxovrebis logikuri doneebis koncefciis Tanaxmad, adami-<br />

110


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

anis moqmedeba da moRvaweoba, maT Soris zneobriv-normatiuli moqmedeba,<br />

aisaxeba logikur sistemaSi, romlis gansxvavebuli doneebi da maTi Tanmimdevroba<br />

Semdegi konteqstebidan momdinareobs:<br />

• garemos konteqsti (ekologiuri, kulturul-istoriuli, yofiTi<br />

da sxva);<br />

• qcevisa da warmodgenebis konteqsti (individualuri qceva, koleqtiuri<br />

qceva, sazogadoebrivi azri, azrovnebisa da qcevis stereotipebi,<br />

ritualebi da adaT-wesebi da sxva);<br />

• SesaZleblobaTa, unar-Cvevebis, resursebis, alternativebis, arCevanis<br />

diapazonis da sxva konteqsti;<br />

• faseulobebis, cxovrebis arsisa da fundamenturi principebis konteqsti;<br />

• identobis konteqsti (pirovnuli, jgufuri, eTnikuri, socialuri,<br />

politikuri, sqesobrivi, profesiuli, kulturuli an subkulturuli<br />

da sxva);<br />

• ojaxis, Temis, regionis, qalaqis, soflis, mikrosocialuri garemos<br />

da sxva konteqsti;<br />

• qveynis institutebis, qveynisa da saxelmwifos konteqsti mTlianobaSi;<br />

• kacobriobis, zogadsakacobrio globaluri procesebisa da faseulobebis<br />

konteqsti;<br />

• samyarosa da universumis konteqsti.<br />

seminaris qarTvelma da somexma monawileebma adamianis resursebis ganviTarebis<br />

fondis specialistebTan erTad SemoqmedebiTad ganixiles da<br />

Tavi mouyares ideebs zemoT aRniSnuli logikuri Tanmimdevrobis mixedviT.<br />

SemuSavda eTikuri normativebisa da orientirebis sistema Semdeg<br />

sferoebTan dakavSirebiT:<br />

- regionis ekologiuri da kulturul-istoriuli garemo;<br />

- eTnosTa tradiciebi da wes-Cveulebebi;<br />

- erToblivi zrunva eTnosTa SesaZleblobebisa da potencialis<br />

ganviTarebisaTvis;<br />

- eTnosTa identobis miReba da gansxvavebis pativiscema;<br />

- eTnikuri <strong>urTierTobebis</strong> principebis ganxilva samcxe-javaxeTisa<br />

da mTlianad saxelmwifos ganviTarebis TvalsazrisiT;<br />

111


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

- eTnikuri urTierTobis principebis ganxilva globalur, zogadsakacobrio<br />

konteqstSi;<br />

kodeqsis principebi da debulebebi dalagebulia swored aRniSnuli<br />

Tanmimdevrobis Sesabamisad.<br />

vinaidan avtorebi <strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTierTobis pirveli kodeqsis<br />

Semqmnelebi arian, isini, cxadia, acnobiereben am misiisa da misi cxovrebaSi<br />

gatarebis mniSvnelobas. swored amitom avtorebi didi interesiT<br />

miiReben yovelgvar kritikul SeniSvnas, komentarsa da rekomendacis,<br />

romelic gauCndeba mkiTxvels. isini acnobiereben eTikuri kodeqsis<br />

universalobas da imedovneben, rom am tipis samuSao ganxorcieldeba<br />

Cveni mravalerovani qveynis sxva regionebSic. es ki gamoiwvevs aucilebel<br />

cvlilebebasa da damatebebs erTaSorisi urTierTobis sferoSi ufro<br />

farTo da ganzogadebuli normatiuli principebisa da debulebebis<br />

sistemis Sesaqmnelad.<br />

swored eTikuri kodeqsis universaloba moiTxovs, rom misi ZiriTadi debulebebi<br />

SemuSavdes dialogis safuZvelze. dialogi TviTon aris cxovrebis<br />

universaluri principebis dadgenis, gacnobierebisa da gaTavisebis<br />

universaluri wyaro. amitomac, samcxe-javaxuri qarTul-somxuri dialogi<br />

erTaSorisi urTierTobis mowesrigebis ZiriTadi eTikuri principebis<br />

mZlavri impulsia, raTa eTnikurad mravalferovan saqarTveloSi ganviTardes<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> dialogis saintereso da konstruqciuli procesi.<br />

eTnosTaSorisi urTierTobis eTikuri normebi _ sistema<br />

`adamiani-samyaros~-s logikuri doneebis Sesabamisad<br />

1. garemo<br />

1.1. saqarTvelos qarTvelma da somexma moqalaqeebma unda aRadginon da<br />

daicvan samcxe-javaxeTisa da mTeli Cveni qveynis istoriuli da ekologiuri<br />

garemo; erToblivad izrunon ekologiur usafrTxoebaze,<br />

florisa da faunis SenarCuneba-ganviTarebaze, istoriul da kulturul<br />

ZeglTa dacvasa da aRdgenaze, xolo ama Tu im darRvevis<br />

SemTxvevaSi, moaxdinon saTanado reagireba.<br />

1.2. samcxe-javaxeTis sazogadoebis uklebliv yvela wevrma/eTnikurma<br />

jgufma Tavi unda igrZnos raionis ekologiuri garemos Tanabaruflebian<br />

da srulfasovan mflobelad.<br />

1.3. saqarTvelos qarTvelma da somexma moqalaqeebma unda Seiswavlon da<br />

Seafason sakuTari garemos ekologiuri mdgomareoba da izrunon rogorc<br />

sakuTari, aseve maTi garemomcveli sazogadoebis ekologiuri<br />

ganaTlebis donis amaRlebaze.<br />

112


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

1.4. qarTvelma da somexma moqalaqeebma unda moinaxulon, Seiswavlon,<br />

daicvan, daasufTavon da pativi scen erTmaneTis istoriul da kulturul<br />

Zeglebs; pasuxismgebloba ikisron erTmaneTis kulturulistoriuli<br />

memkvidreobis SenarCunebisa da dacvis propagandaze da<br />

ganixilon isini, rogorc msoflios saganZuri; moepyron erTmaneTis<br />

da sxvaTa memkvidreobas ise, rogorc surT, rom sxvebi moepyron maT<br />

memkvidreobas.<br />

2. tradiciebi<br />

2.1. saqarTvelos qarTvelma da somexma moqalaqeebma pativi unda scen da<br />

aRiaron erTmaneTis tradiciebi;<br />

2.2. saqarTvelos qarTvelma da somexma moqalaqeebma unda uzrunvelyon<br />

yoveli eTnikuri jgufis mier sakuTari tradiciebis SenarCunebis,<br />

warmoCenis da ganviTarebis SesaZlebloba;<br />

2.3. saqarTvelos qarTvelma da somexma moqalaqeebma unda ikisron erTmaneTis<br />

tradiciebis gacnoba-Seswavla, adaT-wesebis, rogorc resursis<br />

gamoyeneba Semdgomi mSvidobiani Tanacxovrebis mizniT;<br />

2.4. saqarTvelos qarTvelma da somexma moqalaqeebma unda izrunon <strong>erovnebaTaSorisi</strong><br />

urTierTobis mogvarebis garkveuli sistemis Camoyalibebaze<br />

da sxvadasxva eTnikuri jgufebis tradiciebis Seuracxyofis<br />

SemTxvevaSi moaxdinon Sesabamisi reagireba;<br />

3. SesaZleblobani<br />

3.1. saqarTvelos qarTvelma da somexma moqalaqeebma erToblivad unda<br />

izrunon erTmaneTis cxovrebis donis gaumjobesebaze, erTmaneTisaTvis<br />

TviTrealizaciisa da ganviTarebis SesaZleblobebis (ganTleba,<br />

monawileoba, obieqturi informaciis miReba da a.S.) Seqmnaze;<br />

3.2. saqarTvelos moqalaqe eTnikuri umciresobis warmomadgenlebs, Cvens<br />

SemTxvevaSi somxebs, xeli unda SeewyoT, Seiswavlon saxelmwifo ena,<br />

raTa maT mieceT dasaqmebisa da profesiuli TviTrealizaciis, qveynis<br />

cxovrebaSi srulfasovani monawileobis SesaZlebloba. Tavis mxriv,<br />

qarTvelma moqalaqeebma ar unda gauwion diskriminacia somexi mosaxleobis<br />

warmomadgenlebs sayofacxovrebo Tu saxelmwifo doneze TavianTi<br />

SesaZleblobebis realizebaSi da waaxalison isini;<br />

3.3. saqarTvelos qarTvelma da somexma moqalaqeebma xeli unda Seuwyon<br />

erTmaneTs samoqalaqo cnobierebis ganviTarebaSi;<br />

4. faseulobebi<br />

4.1. saqarTvelos qarTveli da somexi moqalaqeebi valdebulni arian, pativiscemiT<br />

moepyron erTmaneTisa da sxva eTnosTa enobriv, religiur,<br />

113


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

kulturul-istoriul da sxva faseulobebs. isini erToblivad unda<br />

zrunavdnen am faseulobebis gafrTxilebasa da maTi mravalferovnebis<br />

SenarCunebaze, eTnosTa Soris dialogis ganviTarebaze;<br />

4.2. saqarTvelos qarTveli da somexi moqalaqeebi unda zrunavdnen ara<br />

mxolod arsebuli saerTo faseulobebis gacnobierebasa da SenarCunebaze,<br />

aramed axali saerTo moqalaqeobrivi faseulobebis Seqmnasa da<br />

maT Semdgom ganviTarebaze;<br />

4.3. saqarTvelos qarTveli da somexi moqalaqeebi unda uzrunvelyofdnen<br />

erTmaneTis erovnul-kulturuli faseulobebis Taobidan Taobaze gadacemas<br />

da maT SenarCuneba-ganviTarebas;<br />

5. identoba<br />

5.1. saqarTvelos somexma da qarTvelma moqalaqeebma unda uzrunvelyon<br />

erTmaneTis TviTmyofadobis, enis, religiis, faseulobebis dacva, danergon<br />

urTierTmimReblobisa da gansxvavebaTa pativiscemis suliskveTeba;<br />

5.2. samcxe-javaxeTis qarTveli da somexi moqalaqeebi erTmaneTisagan<br />

gansxvavdebian eTnikuri identobis TvalsazrisiT, magram maT aerTianebs<br />

saerTo moqalaqeobrivi identoba, rac maT safuZvels uqmnis er-<br />

Toblivad ikisron pasuxismgebloba saxelmwifos suverenitetis, teritoriuli<br />

mTlianobis dacvis, saxelmwifo enis da samoqalaqo faseulobebis<br />

pativiscemisa da qveynis ganviTarebis xelSewyobaze;<br />

5.3. mijnaven ra erTmaneTisagan eTnikur asimilaciasa da integracias,<br />

saqarTvelos somexma da qarTvelma moqalaqeebma unda moaxdinon reagireba<br />

asimilaciis mcdelobaze da xeli Seuwyon saxelmwifoSi mSvidobian<br />

integrirebas; unda uzrunvelyon ara mxolod erovnuli<br />

identobisa da TviTmyofadobis dacva, aramed misi Semdgomi srulyofa<br />

da ganviTareba;<br />

6. samcxe-javaxeTis regioni<br />

samcxe-javaxeTis regioni unda gaxdes efeqturi erovnebaTSorisi Tanacxovrebis<br />

warmatebuli magaliTi mTeli qveynisaTvis, kerZod:<br />

6.1. samcxe-javaxeTSi mcxovrebma qarTvelma da somexma moqalaqeebma erToblivad<br />

unda izrunon regionis socialur-ekonomikur ganviTarebaze;<br />

6.2. samcxe-javaxeTSi mcxovrebma qarTvelebma da somxebma pativi unda<br />

scen saxelmwifos teritoriul mTlianobas, xeli Seuwyon regionSi<br />

samoqalaqo cnobierebis ganviTarebas da sazogadoebis aqtiur monawileobas<br />

qveynis ganviTarebis procesebSi; amasTanave, unda aRiaron da<br />

gaiTvaliswinon regionSi mcxovrebi yvela eTnikuri umciresobis<br />

moTxovnilebebi da uflebebi;<br />

114


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

6.3. saqarTvelos qarTvelma da somexma moqalaqeebma xeli unda Seuwyon<br />

kavSiris ganmtkicebas saxelmwifo struqturebsa da mosaxleobas Soris,<br />

raTa maT erToblivad izrunon SesaZlo konfliqtebis prevenciaze da<br />

xeli Seuwyon regionis srulfasovan integrirebasa da ganviTarebas;<br />

7. qveyana<br />

7.1. samcxe-javaxeTis qarTvelma da somexma moqalaqeebma unda aCvenon<br />

qveyanaSi mcxovreb sxva eTnikur jgufebs mSvidobiani Tanacxovrebis<br />

magaliTi, xeli Seuwyon am pozitiuri gamocdilebis ganvrcobas mTel<br />

qveynaSi da sxvadasxva eTnosTa Soris urTierTobisa da kavSiris<br />

ganviTarebas;<br />

7.2. saqarTvelos qarTvelma da somexma moqalaqeebma unda daicvan saxelmwifosa<br />

da masSi mcxovrebi yvela eTnosis interesebi, unda uzrunvelyon<br />

qveynis cxovrebisa da marTvis nebismier doneze yvela eTnosis<br />

srulfasovani monawileoba;<br />

7.3. saqarTvelos qarTvelma da somexma moqalaqeebma erToblivad, mSvidobiani<br />

gziT, saerTaSoriso dokumentebze dayrdnobiT unda izrunon<br />

qveynis teritoriuli mTlianobisa da integraciis maRal xarisxze;<br />

7.4. saqarTvelos qarTvelma da somexma moqalaqeebma unda daicvan saqar-<br />

Tvelos kononmdebloba da konstitucia, Seitanon wvlili samarTlebrivi<br />

saxelmwifos SenebaSi, romelic mxolod TanamSromlobasa da<br />

pasuxismgeblobaze dayrdnobiT miiRweva;<br />

8. kacobrioba<br />

8.1. saqarTvelos qarTveli da somexi moqalaqebi unda iZleodnen mSvidobiani<br />

Tanaarsebobis magaliTs da xels uwyobdnen sxva eTnikur<br />

jgufebSi analogiuri miswrafebebis ganvrcobas rogorc saqarTvelos,<br />

aseve msoflios sxvadasxva qveynis masStabiT;<br />

8.2. saqarTvelos qarTveli da somexi moqalaqeebi unda zrunavdnen Tavis<br />

uaxloes garemocvaSi, regionSi, qveyanaSi, msoflioSi usafrTxoebis<br />

donis amaRlebaze;<br />

8.3. saqarTvelos qarTveli da somexi moqalaqeebi unda iTvaliswinebdnen<br />

sakacobrio gamocdilebas intereTnikur urTierTobebSi;<br />

8.4. saqarTvelos qarTveli da somexi moqalaqeebi unda xelmZRvanelobdnen<br />

zogad-sakacobrio faseulobebiT, rogoricaa: demokratia,<br />

moqalaqeoba, tolerantoba, Rirseba, humanizmi da adamianTa uflebebi;<br />

8.5. saqarTvelos qarTveli da somexi moqalaqeebi unda cdilobdnen, rom<br />

eTnosTaSoris sferoSi miRweulma dadebiTma Sedegebma pozitiuri<br />

zegavlena iqonion zogadsakacobrio procesebze.<br />

115


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

avtorTa rekomendaciebi erovnebaTaSoris urTierTobaTa<br />

marTvis treningisa da samuSao Sexvedrebis Casatareblad<br />

!<br />

!<br />

qveTavSi mocemulia avtorTa gundis mier erovnebaTaSoris urTierTobaTa<br />

marTvis sferoSi muSaobisas dagrovili gamocdilebis ganzogadeba<br />

ramdenime rekomendaciis saxiT, romelic, vimedovnebT, rom gamogadgebaT<br />

meTodologiuri xedvis SesamuSavebaSi, treningisa da seminarebis dagegmvasa<br />

da CatarebaSi; Tumca, kargad vacnobierebT, rom ar arsebobs auditoriasTan<br />

muSaobis `mza receptebi~, gansakuTrebiT im SemTxvevaSi, roca saqme<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> faqiz sferos exeba.<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTierTobis marTvis treningisa da samuSao seminarebis<br />

Catarebisas mniSvnelovania wamyvanTa moqnili midgoma procesisadmi.<br />

improvizaciis unari da SemoqmedebiToba sesiebis wamyvanis mniSvnelovani<br />

samuSao iaraRia. SemoqmedebiToba da moqniloba mniSvnelovania<br />

ara mxolod dagegmvis, aramed TviT muSaobis procesSi. es gamocdilebasTan<br />

erTad yalibdeba. gamocdilebis dasagroveblad ki saWiroa wamyvanebis<br />

muSaoba rogorc sakiTxze codnis gasaRrmaveblad, aseve sakuTar<br />

Tavze. uwyveti ganaTleba da pirovnuli zrda is cxovrebiseuli poziciaa,<br />

romliTac igebs rogorc Tavad profesionali, aseve misi Sromis momxmarebeli.<br />

interaqciuli stili aris <strong>saxelmZRvanelo</strong>s meTodologiis erT-erTi<br />

sayrdeni. mniSvnelovania, sesiebis wayvanisas ar gamoviyenoT calsaxad<br />

mxolod leqciuri stili, muSaobis procesSi maqsimalurad CavrToT<br />

monawileebi. amiT xels SevuwyobT monawileebis mier masalis SeTvisebas,<br />

dagrovili gamocdilebis gacnobierebas, pozitiuri mxaris danaxvasa da<br />

Semdgom daxvewas.<br />

mniSvnelovania treningis/samuSao Sexvedris Sinaarsis da miznebis morgeba<br />

monawileTa interesebsa da moTxovnilebebze. aqedan gamomdinare,<br />

meTodologiis kidev erTi principia samizne auditoriis moTxovnilebis,<br />

saWiroebebis, molodinisa da interesebis gamokvleva da treningisa da<br />

seminaris Sesabamisad dagegmva.<br />

procesis efeqturobisaTvis sasurvelia jgufs uZRvebodes ori wamyvani.<br />

isini isini inawileben pasuxismgeblobas muSaobis procesis efeqturad<br />

warmarTviasTvis; am SemTxvevaSi procesi ufro mravalferovani<br />

xdeba, advildeba mcire jgufebTan muSaoba, jgufis wevrebis mosazrebebis<br />

aRnusxva, maTi CarTva interaqciul procesSi, teqnikuri sakiTxebis<br />

mogvareba, rogoricaa `flifCartis~, proeqtoris da sxva damxmare masalebis<br />

gamoyeneba da a S.<br />

procesis mimdinareobisas mniSvnelovania wamyvanTa `SeTamaSebuli~<br />

moqmedeba. amisaTvis saWiroa wamyvanTa wyvilis winaswari erToblivi mu-<br />

Saoba: dagegmva, momzadeba, repeticia aris is elementebi, romlebic maT<br />

116


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

daexmareba muSaobis efeqturobis gazrdaSi.<br />

mniSvnelovania superviziis meqanizmis Camoyalibeba da amoqmedeba.<br />

supervizori aris pirovneba, romelic procesis wamyvanebs aswavlis, uwevs<br />

konsultacias, uziarebs gamocdilebas, usmens maT ukukavSirebs da<br />

exmareba gadawyvetilebebis miRebaSi proceduruli an meTodologiuri<br />

siZneleebis warmoqmnis SemTxvevaSi. Sesabamisad, mniSvnelovania ori supervizoris<br />

arseboba: meTodologiur sferoSi da eTnikur sakiTxebTan<br />

dakavSirebiT.<br />

procesis efeqturobas uzrunvelyofs myari ukukavSiris meqnizmis<br />

arseboba wamyvanebs, supervizorebs, procesis sxva organizatorebs da,<br />

gansakuTrebiT, beneficiarebs Soris. maTgan miRebuli komentarebi da maT<br />

ukukavSirze dafuZnebuli procesi amaRlebs efeqturobas da iZleva<br />

ganviTarebis SesaZleblobas.<br />

meTodologiis kidev erTi dasayrdeni aris jgufuri muSaoba. jgufebi<br />

SeiZleba iyos gansxvavebuli formatis - samuSaos miznebidan gamomdinare:<br />

plenaruli sxdomebi (50-100 monawile), mcire jgufebi (optimaluri<br />

raodenoba 10-12 monawile) da qvejgufebi (4-5 monawile). qvejgufebSi<br />

muSaoba ganapirobebs met CarTulobas, met aqtiurobas da ndobis atmosferos<br />

Seqmnas monawileebTan, rac Zalian mniSvnelovania azrTa urTierTgaziarebisTvis,<br />

problemaTa gacnobierebisaTvis, maTi gadawyvetis<br />

gzebis moZiebis praqtikuli unaris gamomuSavebisa da problemebze<br />

saubrisaTvis.<br />

mniSvnelovania, meTodologia da meTodebi moargoT im kulturul<br />

sferosa da gamocdilebas, romelSic muSaoba giwevT. senzitiuroba 25 kulturul<br />

gansxvavebulobaTa mimarT rogorc araformalur, aseve formalur<br />

urTierTobebSi aris monawileebTan efeqturi TanamSromlobis winapiroba.<br />

wamyvanebis momzadebis dros mniSvnelovania kurikulumSi Sevides<br />

samizne eTnikuri jgufis kulturis elementebis Seswavla. am mizniT ki<br />

SesaZlebelia sxvadasxva sferos eqspertTa mowveva da maTi daxmarebiT<br />

SedarebiT obieqturi da sruli informaciis miReba eTnosTa istoriisa<br />

da kulturis Sesaxeb. Cveni gamocdileba eyrdnoba ara marto saerTa-<br />

Soriso sakanonmdeblo sferos eqspertebTan, aramed istorikosebTan,<br />

eTnologebTan, fsiqologebTan, sociologebTan mudmiv konsultirebas.<br />

treningisa da samuSao seminarebis periodSi mniSvnelovania gamovyaviT<br />

dro araformaluri <strong>urTierTobebis</strong>aTvisac. monawileTaTvis, romlebic<br />

iSviaTad xvdebian an saerTod ar aqvT urTierToba sxva eTnikuri jgufebis<br />

warmomadgenlebTan, es aris Sansi, raTa SeZlon stereotipebis<br />

daZlevisken nabijis gadadgma.<br />

Tu jgufi eTnikuri da enobrivi kuTxiT Sereulia, mizanSewonilia<br />

Tarjimnis mowveva, raTa uzrunvelvyoT yvela monawilis Tanabrad CarTva<br />

25 ix. terminTa ganmartebani<br />

117


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

procesSi. saerTo, yvelasTvis gasagebi enis povna da samuSaos Sesabamisad<br />

dagegmva erT-erTi umniSvnelovanesi faqtoria. umjobesia, Tu TviT<br />

wamyvanebi saubroben yvelasTvis gasageb enaze, Tumca es ar gamoricxavs<br />

Tarjimanis mowvevis saWiroebas.<br />

Tu samizne jgufSi saxelmwifo moxeleebi da Tanamdebobis pirebi<br />

Sedian, jgufis monawileTa Soris samsaxurebrivi statusis gansxvavebis<br />

gamo Seqmnili problemebis gadawyvetaSi efeqturia Semdegi wesis Semotana:<br />

yvela monawiles `aq da amJamad~ Tanabari statusi aqvs; unda moxdes<br />

dabalstatusiani monawileebis waxaliseba monawileobisaTvis.<br />

procesis warmarTvisaTvis mniSvnelovania monawileTa eTnikuri Semadgenlobis<br />

dabalanseba jgufebSi. aseT SemTxvevaSi yvelas eZleva saSualeba,<br />

iswavlos da gaiTavisos <strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTierTobis problematika<br />

ara zepiri magaliTebiT, aramed pirovnuli urTierTobisa da<br />

sakuTari gamocdilebis safuZvelze.<br />

daculi da komfortuli garemo dagexmarebaT treningis/samuSao Sexvedris<br />

warmatebiT CatarebaSi. Tu samizne jgufi saxelmwifo moxeleebisagan<br />

Sedgeba, Cveni rCevaa maTi gayvana sacxovrebeli Tu saqmiani<br />

garemodan da muSaobis organizeba e.w. `neitralur teritoriaze~, Tumca<br />

es garkveul finansur xarjebTanaa dakavSirebuli, rac aseve gasaTvaliswinebelia.<br />

dabolos, mniSvnelovania sakiTxisadmi fasilitaciuri midgoma, rac<br />

gulisxmobs `insaiTebze` 26 orientirebul aradireqtiul process; fasilitaciis<br />

dros wamyvani aadvilebs procesis mimdinareobas: igi svams Ria<br />

kiTxvebs, muSaobs asociaciebze, warsul gamocdilebaze, mohyavs magali-<br />

Tebi, sadac SesaZlebelia moiSveliebs iumors da a.S.<br />

gisurvebT warmatebebs!<br />

26 ix. terminTa ganmartebani<br />

118


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

gamoyenebul terminTa ganmartebani<br />

a<br />

aglomeracia – Cvens SemTxvevaSi: adamianTa didi populacia, romelic<br />

gansazRvrul teritoriazea dasaxlebuli;<br />

afilacia – axlo kontaqti, kavSiri; misi qveteqsti yovelTvis pozitiuria;<br />

afilacia asocirebulia TanamSromlobasTan, kompanionobasTan,<br />

siyvarulTan; adamianis erT-erTi sabazo moTxovnilebaa;<br />

asimilacia – sakuTariviT SeTviseba an mierTeba. sociologiaSi es termini<br />

gamoiyeneba maSin, rodesac warsulisa Tu identobis TvalsazrisiT<br />

sruliad Seusabamo jgufebi an individebi iqcevian erTgvarovan,<br />

erTi identobis matarebel jgufad. am SemTxvevaSi procesi<br />

SesaZloa iyos calmxrivi, rodesac erTi STanTqavs meores an ormxrivi,<br />

rodesac orive erTiandeba erT mTlianSi da, aqedan gamomdinare,<br />

xdeba originaluri pirveladi iersaxeebis waSla;<br />

g<br />

gansakuTrebuli ufleba – politikuri termini, romelic gamoiyeneba<br />

saerTaSoriso kanonmdeblobaSi. kanoni, romelic moqmdebs mxolod<br />

erT an ramdenime jgufTan mimarTebaSi. is asaxavs pozitiur qmedebebs/zomebs,<br />

an rasobrivi Tu religiuri siZulvilis safuZvelze<br />

Cadenili danaSaulis aRmkveT kanonmdeblobas, romelic exeba eTnikur,<br />

religiur an sqesobriv umciresobebs. Tavisi arsiT igi ar aris<br />

diskriminaciuli. piriqiT, miznad isaxavs umciresobaTa uflebebis<br />

gafarToebas droebiT, sanam qveyana SeZlebs yvela moqalaqis uzrunvelyofas<br />

Tanabari SesaZleblobebiT.<br />

d<br />

diskriminacia _ klasisa Tu kategoriis mixedviT adamianTa Cagvra maTi<br />

pirovnuli maxasiaTeblebis gaTvaliswinebis gareSe; winaswarganwyoba,<br />

romelic qcevaSi gadaizrdeba, mag., rasobrivi diskriminacia, umciresobebis<br />

diskriminacia da a.S.<br />

disocireba _ zogadad gamoiyeneba im procesis (an misi Sedegis)<br />

aRsaniSnavad, rodesac aqtivobebis, mosazrebebis, fiqrebisa an emociebis<br />

mTeli rigi gancalkevdeba, CamoSordeba pirovnebas da pirovneba<br />

maTgan damoukideblad iwyebs funqcionirebas; gamoiyeneba pirovnebis<br />

mier emociurad mniSnelovani garemodan fsiqologiuri distanciis<br />

daWeris aRsaniSnavad, `situaciis gverdidan yurebis~ gadataniTi<br />

mniSvnelobiT;<br />

e<br />

eskalacia (konfliqtis) – gamwvaveba;<br />

119


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

i<br />

identoba – pirovnebis Seswavlis mecnierebaSi, pirovnebis arsebiTi,<br />

ganuyofeli da ZiriTadi meoba; individis Sinagani, sakuTari Tavis<br />

Sesaxeb SemuSavebuli subieqturi koncefcia; sakuTari Tavis igiveobis<br />

gancda; termini gamoiyeneba mikuTvnebulobis gamosaxatavad nebismieri<br />

tipis jgufis mimarT (mag., rasobrivi, eTnikuri, sqesobrivi,<br />

religiuri, profesiuli da sxva saxis identoba);<br />

insaiTi – inglisuri sityvaa (insight), niSnavs raimes arsis gacnobierebis,<br />

wvdomis aqts;<br />

instituti socialuri – sociologiis terminologiiT, socialuri rolebis<br />

organizebuli sistema, romelic sazogadoebis mdgrad da mniSvnelovan<br />

elements warmoadgens da fokusirebulia adamianis sabazo<br />

moTxovnilebebsa da funqciebze;<br />

integracia – Zalian zogadad, es aris calkeuli elementebis gaerTianebisa<br />

da koordinirebis procesi; integrireba – harmoniul da<br />

koordinirebul erTian mTlianobad gadaqceva, rac ganpirobebulia<br />

gadawyobiT, reorganizaciiTa da, Sesabamisad, elementebisa da nawilebis<br />

damatebiT an CamoSorebiT. integracia gansakuTrebiT mniSvnelovania<br />

socialur-ekonomikuri da kulturuli TvalsazrisiT, rodesac<br />

`elementebad~ moiazrebian pirovnebebi/adamianebi, romlebic gansxvavdebian<br />

Tavisi maxasiaTeblebiT (rasa, sqesi, religia, eTnosi, socialuri<br />

klasi da a. S.);<br />

interaqciuli procesi – komunikaciis procesi, dafuZnebuli Tanamonawileobaze,<br />

romelis drosac ar arsebobs `aqtiuri gadamcemi~ da `pasiuri<br />

mimRebi~; TiToeuli mxare/monawile srulfasovnad aris<br />

CarTuli komunikaciis procesSi;<br />

internalizacia – gaSinagneba, gaTaviseba;<br />

m<br />

matrica – 1)monacemTa (simboloebis an nomrebis) nebismieri saxis<br />

Tanmimdevroba, yalibi, romelic mocemulia tabulaSi rigebisa da<br />

svetebis saxiT; 2)CarCo an struqtura, romelic ganapirobebs formas,<br />

mniSvnelobas an Sinaarss. gamoiyeneba metaforuladac, gadataniTi mni-<br />

SvnelobiT, gansakuTrebiT, SemecnebiT an aRqmiT SinaarsTan mimar-<br />

TebaSi, rac xels uwyobs situaciis gansazRvras an Camoyalibebas;<br />

markeri – inglisuri sityvaa (marker), niSnavs dafaze an qaRaldze sawer<br />

specialur kalams, SesaZloa iyos sxvadasxva feris;<br />

n<br />

negatiuri azrovneba – mouqneli, araresursuli azrovneba, romelic<br />

mimarTulia ara gadawyvetilebis moZiebaze, aramed problemis<br />

xazgasmaze, (gansxvavebiT pozitiuri azrovnebisagan, romelic<br />

120


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

gulisxmobs resursebis aRmoCenisaken swrafvas problemur situaciaSc<br />

ki);<br />

p<br />

paterni – nimuSi, Sabloni (mag. qcevis);<br />

politikuri elita – politikuri liderebis mier Seqmnili gaerTianebebi,<br />

romelTac gaaCniaT elitisadmi mikuTvnebulobiT gamowveuli privilegiebi<br />

da siamaye, da romelic mimarTulia Zalaulebis SenarCunebaze.<br />

prevencia _ winaswari RonisZiebebi raime arasasurveli movlenis Tavidan<br />

asacileblad (mag., konfliqtis prevencia);<br />

prezumfcia - [laT. praesumptio] 1) varaudze damyarebuli mosazreba, 2)<br />

(samarTlis sferoSi) raime faqtis aRiareba sarwmunod, sanam ar<br />

damtkicdeba misi mcdaroba;<br />

proeqcia _ fsiqologiaSi: sakuTari grZnobebis, mosazrebebisa da<br />

ganwyobebis miwera sxva pirovnebisaTvis;<br />

r<br />

rezonioroba _ unayofo tvinis Wyleta;<br />

reversuli diskriminacia – gulisxmobs diskriminaciul politikas an<br />

aqtebs, romelTa ganxorcielebis Sedegad aigebs aradominirebuli<br />

jgufi dominanturi jgufis xarjze; mag., aSS-Si termini gamoiyeneba<br />

maSin, roca arakvalificiuri kandidatura miiReba samsaxurSi imis<br />

safuZvelze, rom aris umciresobis warmomadgeneli;<br />

racionalizacia – fsiqologiaSi: gadawyvetilebis miRebis Semdeg misi<br />

logikuri dasabuTebis konstruirebis procesi.<br />

s<br />

sabazo moTxovnilebebi, saWiroebani –es aris nebismieri moTxovnileba,<br />

romlis dakmayofilebis gareSe adamiani ver SeZlebs an zogadad<br />

arsebobas, an srulfasovan cxovrebas, Tavis Tavis ganxorcielebas;<br />

sinergizmi, sinergiuli [berZ. synergia – TanamSromloba, xelSewyoba] –<br />

zogadad erToblivi muSaoba, SeTanxmebuloba, TanamSromloba;<br />

urTierTgamaZlierebeli zemoqmedeba;<br />

senzitiuroba _ mgrZnobeloba, mgrZnobiaroba;<br />

socialuri daswavla _ sociumis, garemomcveli wris faseulobebis,<br />

damokidebulebebis, qcevis paternebis SeTviseba pirovnebis mier;<br />

supervizia – fasilitaciis praqtikaSi supervizia niSnavs gamocdili kolegis<br />

mier meore kolegis an kolegaTa jgufis profesiul konsultirebasa<br />

da analizs, rogorc maT mier gamoyenebuli praqtikuli<br />

midgomebisa da meTodebis, aseve samizne jgufTan damokidebulebis<br />

TvalsazrisiT; es am profesionalTa Teoriuli da praqtikuli kvalifikaciis<br />

amaRlebas emsaxureba;<br />

121


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

t<br />

treningi, swavleba, wvrTna – zogadad, nebismieri specifikuri saganmanaTleblo,<br />

saswavlo programa an proceduraTa rigi, romelic imisaTvis<br />

aris Sedgenili, rom pirovnebam SeZlos garkveuli unar-Cvevebis<br />

SeZena da sakiTxis gacnobiereba, kvalificiurad CaerTos raime<br />

saxis axal samuSaoSi; gamocdilebiTi swavleba;<br />

u<br />

ukukavSiri – [ingl. feedback] termini Semosulia kibernetikis, sainJinro<br />

da biologiuri mecnierebis sferodan. Cvens SemTxvevaSi igulisxmeba<br />

jgufis wevrebisa da wamyvanebis mxridan informacis gacvla erTmaneTis<br />

wvlilis, warmatebis, warumateblobis, emociebis, gacnobierebis<br />

procesis, jgufis dinamikis da sxva sakiTxebis Sesaxeb, romlebic<br />

SeiZleba aqtualuri gaxdes treningis an seminaris dros.<br />

treningis/seminaris wamyvanisaTvis monawileebTan ukukavSiris gacvlis<br />

meqanizmi aris profesiuli zrdis sawindari;<br />

f<br />

fasilitacia _ nebismieri procesis aradireqtiulad, samarTlianad, humanistur<br />

faseulobebze dafuZnebulad warmarTvis uzrunvelyofa;<br />

flifCarti – [ingl. flipchart], niSnavs kedelze gasakrav an dafaze dasamagrebel<br />

qaRalds, jgufuri muSaobisas Canawerebis gasakeTeblad;<br />

S<br />

Sovinizmi – ukiduresi da umizezo mxardaWera im jgufisa, romelsac miekuTvneba<br />

pirovneba, gansakuTrebiT im SemTxvevaSi, rodesac es mxardaWera<br />

gamoxatavs siZulvils konkurentis mimarT. es termini warmoiqmna<br />

vinme nikolas Sovinis Tavganwirvidan gamomdinare: igi napoleon<br />

bonapartes jariskaci iyo da Cvidmeti Wrilobis miuxedavad, fanatikurad<br />

uWerda mxars Tavis imperators da ibrZoda safrangeTisaTvis;<br />

amdenad, termini asaxavs ukidures nacionalizms;<br />

C<br />

Careva – zogadi termini, romelic aRniSnavs nebismieri saxis procedurasa<br />

Tu meTods, romelic gamoiyeneba mimdinare procesis Sewyvetis,<br />

masSi Carevisa da/an misi Secvlis mizniT;<br />

w<br />

winaswarganwyoba – [inglisurad prejudice] 1) pirdapiri mniSvnelobiT<br />

igulisxmeba `winaswargansjis~ aqti; Sexedulebis Camoyalibeba sakmarisi<br />

informaciis moZiebamde, winarekoncefcia; misi arseboba SesaZlebelia<br />

nebismieri sagnis, movlenis, pirovnebis, ideisa da a. S.<br />

Sesaxeb. 2) negatiuri mosazreba garkveuli pirebis dajgufebis mimarT,<br />

122


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

rac dafuZnebulia im negatiur maxasiaTeblebze, romelic am jgufis<br />

mier mudmivad gamoixateba. 3) pirovnebisadmi damokidebuleba, dafuZnebuli<br />

stereotipebze im socialuri an rasobrivi jgufis mimarT,<br />

romelsac is ekuTvnis;<br />

h<br />

homogenuroba – zogadad msgavseba, igiveoba; gamoiyeneba gansxvavebul<br />

SemTxvevebSi jgufis, sagnebis, monacemebis da a. S. dasaxasiaTeblad.<br />

termini aRniSnavs imas, rom nagulisxmevi sagnebi ar gansxvavdebian<br />

erTmaneTisagan arsebiTad, erTgvarovania.<br />

123


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

gamoyenebuli litraturis sia<br />

1. bluaSvili u., mesxiSvili c., samoqalaqo integraciis problemebi<br />

samcxe-javaxeTSi, inteleqti, Tbilisi, 2004<br />

2. galtungi i., konfliqtis transformacia mSvidobiani gziT (transcendis<br />

meTodi), ICCN, Tbilisi, 2001<br />

3. sarjvelaZe n., beberaSvili z., javaxiSvili j., maxaSvili n., sarjvelaZe<br />

n., travma da fsiqologiuri daxmareba, argfo, Tbilisi, 2000<br />

4. sarjvelaZe n., `adamianTa fundamenturi moTxovnilebebi da sociluri<br />

institutebi dRevandel saqarTveloSi~, wignSi: `adamianis sabazo moTxovnilebebi<br />

da institutciuri ganviTareba saqarTveloSi~, Tbilisi,<br />

2003.<br />

5. javaxiSvili j., `manfred maqs-nifis moTxovnilebaTa Teoria da misi<br />

humanisturi potenciali~, wignSi `adamianis sabazo moTxovnilebebi da<br />

instituciuri ganviTareba saqarTveloSi~, Tbilisi, 2003.<br />

6. Owning the process: public participation in peacemaking, in: Accord, issue editor:<br />

Barnes C., Conciliation Resources, London, 2002<br />

7. Bart F. introduction//Bart E. Ethnic groups and boundaries. The social<br />

organization of Cultural differences. Bergen, London, 1969<br />

8. Barton J.W., Conflict: resolution and prevention, Macmillan, London, 1990<br />

9. Barton J.W., Conflict: human needs theory, Macmillan, London 1990<br />

10. Broers L., Globalization, Migration and Diaspora Nationalizm Issues; Genocide and<br />

Ethnic Cleansing; Nations and Nationalism, Unplublished course of lectures, School<br />

of Oriental and African Studies, University of London, 2006<br />

11. Gordon A., Neufeld Ch., Mapping multiculturalism, Minneapolis, London, 1996<br />

12. Ethnic identity, national identity, and intergroup conflict: the significance of<br />

personal experiences; Social identity, inter group conflict and conflict reduction,<br />

Thomas Hylland Ericsen. /Oxford: Oxford university press, 2001<br />

13. Fisher R.J., The social sychology og intergroup and institutional conflic<br />

resolution, NY: Springer Verlag, 1990<br />

14. Javakhishvili J., Victims of war: psychological problems of displaced people, in:<br />

Prevention and control of aggression and the impact on its victims, ed: Martinez<br />

M., Kluwer Academic/Plenum Publishers, 2001<br />

15. Karybayeva M., Kochorbayeva Z., Moldosheva A.. Manual: Guids on the training<br />

“Managing inter-ethnic relationships”, High commissariat of OSCE on af-<br />

124


<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

fairs of national minorities and Academy of management under the president of<br />

Kyrgiz republic, Kyrgizstan, 2001<br />

16. Lederach J.P, Beyond Prescrition: new lenses forconflict resolution training<br />

across cultures, Waterloo, Canada, 1992<br />

17. Max-Neef M., Elizadle A., Hopenhayn M., Human Scale Development, New<br />

Yourk, the Apex Press, 1991<br />

18. Mitchel C.R., Necessitous man andconflict resolution: more basic questions<br />

about basic human needs in j.w. Barton (ed), Conflict: human needs thory,<br />

NY:St Martins Press, 1990<br />

19. Mitchel C., Banks M., Handbook of conflict resolution: the analytical problem<br />

solving approach, Redwood books, GB, 1996<br />

20. Smooha S., Jarve P., (editors), The fate of ethnic democracy in postcommunist<br />

Europe, IGI Books, ECMI, OSI, Createch LTD, Hungary, 2005<br />

21. Vyryne, T., Going beyond similarity: The role of the facilitator in problemsolving<br />

workshop onflict resoluation., in: Kent Journal of Interational Relations,<br />

ol.9, no7, Winter, 1995<br />

22. Watters M, Ethnic option. Hoosing identities in America, Berkley, LosAngeles,<br />

Oxford, 1990<br />

23. Бейтсон Г., Экология разума, Смысл, Москва, 2000<br />

24. Воронков В., Освальд И., Конструирование идентичности: Этнические<br />

общины Снкт-Петербурга, СПБ, 1998<br />

25. Гейслер Х., Граждане, нация, республика – Европа и мультикульрурное<br />

общество, неопубликованный перевод по изданию: Geiller H, Burger,<br />

nation, republic – Europa und die multiculturelle gesellshaft//ie multiculturelle<br />

herausfordeung, Munchen, Beck, 1996.<br />

26. Головаха Е., Кроник А. Психологическое время личности, Киев, Наукова<br />

Думка, 1984<br />

27. Гриндер Дж., Бендлер Р., Структура Магии, Москва, КААС, 1995<br />

28. Дилтс Р., Изменение убеждений с помощью НЛП, Москва, Класс, 1997<br />

29. Джавахишвили Дж., Фричева М., «Некоторые аспекты межэтнических<br />

отношений в Грузии», Тбилиси, 2005 (в процессе публикации)<br />

30. Конструирование этничности. Под ред. В. Воронкова и И. Освальда.<br />

издательство «Дмитрий Буланин». 1998.<br />

31. Кроник А., Ахмеров А., Каузометрия: методы самопознания, психодиагностики<br />

и психотерапии в психологии жизненного пути, Москва, Смысл, 2003<br />

125


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

32. Лебедева Н. Введение в этническую и кросс- культурную психологию,<br />

Ключ, 1999;<br />

33. Фишер С., Абди Д.И., Лудин Дж., Смит Р., Уилиамс С., Уилиамс С., Работа<br />

с конфликтом: навыки и стратегии практической работы с конфликтом,<br />

RTC, 2001<br />

34. Разрешение конфликта: пособие по обучению методам анализа и<br />

разрешения конфликта, Москва, International Alеrt, 1999<br />

35. Сарджвеладзе Н., Личность и ее взаимодействие с социальной средой,<br />

Мецниереба, Тбилиси, 1989<br />

36. Сарджвеладзе Н., Беберашвили З., Джавахишвили Дж., Махашвили Н.,<br />

Сарджвеладзе Н., Травма и психологическая помощь, Москва, Смысл, Че-<br />

Ро, 2006<br />

37. Солдатова Г., У., Этническая идентичность, в: Психология межэтнической<br />

напряженности, Москва, 1999<br />

saerTaSoriso dokumentebi<br />

1. Гаагские ркомменации о правых национальных меньшинств на образование<br />

и пояснительная записка, Оффис Верховного Комиссара по<br />

Делам Национальных Меньшинств, Гаага, Октябрь 1996<br />

2. Ословские реккомендации о правых национальных меньшиств в области<br />

языка и пояснительная записка, Оффис Верховного Комиссара по Делам<br />

Национальных Меньшинств, Гаага, Февраль 1998<br />

3. Лундские реккомендации об эффективном уастии национльных меньшинств<br />

в общесвенно-политической жизни с пояснтельными примечаниями,<br />

Оффис Верховного Комиссара по Делам Национальных Меньшинств,<br />

Гаага, Сентябрь 1999<br />

4. Рекомендации, способствующие участию национальных меньшинств в<br />

избирательном процессе, Бюро ОБСЕ по демократическим институтам и<br />

правам человека, Варшава, Март, 2001<br />

5. Рамочная конвенция о защите национальных меньшинтв, Общегражданское<br />

Движение Многонациональная Грузия, Тбилиси, Декабрь, 2004<br />

126


avtorTa mokle biografiebi<br />

<strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> <strong>marTva</strong><br />

jana javaxiSvili<br />

fsiqologi, fasilitatori, muSaobs SeiaraRebuli incidentebis<br />

Sedegad travmirebuli adamianebis (afxazeTidan devnilebi, CeCneTidan<br />

ltolvilebi, beslanis pedagogebi da sxv.) fsiqologiur daxmarebaze;<br />

2002 wlidan dRemde – <strong>erovnebaTaSorisi</strong> konfliqtebis mogvarebaze;<br />

gaweuli aqvs qarTul-afxzuri, qarTul-osuri, somxur-azerbaijanuli,<br />

tajikur-yirgizul-uzbekuri samSvidobo Sexvedrebis fasilitacia; 1996<br />

wlidan kolegebTan erTad safuZveli Cauyara adamianis resursebis<br />

ganviTarebis fonds, imuSava iq rogorc gamgeobis wevrma, proeqtebis<br />

meTodologiurma supervizorma, Semdgom TanaTavmjdomarem – 2007<br />

wlamde; aris 14 samecniero wignis Tanaavtori qarTul, rusul da inglisur<br />

enebze (gamocemulisa, Sesabamisad, saqarTveloSi, ruseTSi, norvegiaSi,<br />

inglissa da amerikaSi), 6 wignis samecniero redaqtori.<br />

nodar sarjvelaZe<br />

fsiqologiur mecnierebaTa doqtori, profesori, saqarTvelos filosofiuri<br />

akademiis akademikosi, adamianis resursebis ganviTarebis<br />

fondis damfuZnebeli da misi Tavmjdomare 1996 – 2007 wlebSi,<br />

counseling-is saerTaSoriso asociaciis wevri, 7 wignisa da 40 statiis<br />

avtori qarTul, rusul, inglisur, germanul da frangul enebze. adamianis<br />

resursebis ganviTarebis fondSi misi xelmZRanelobiT ganxorcielda<br />

25 proeqti.<br />

medea (dea) CxaiZe<br />

fsiqologi, magistri konfliqtis mogvarebis dargSi. Tbilisis iv.<br />

javaxiSvilis sax. saxelmwifo universitetis fsiqologiis fakultetis<br />

aspiranti.<br />

2005-2007 w. adamianis resursebis ganviTarebis fondis aRmasrulebeli<br />

direqtori. 2005 wlis ianvridan aris proeqtis `<strong>erovnebaTaSorisi</strong><br />

urTierTobis <strong>marTva</strong> samcxe-javaxeTSi~ koordinatori. eweva pedagogiur<br />

moRvaweobas. misi interesis sferoebia eTnikuri urTierToebebi,<br />

kulturaTaSorisi dialogi, konfliqti da misi mogvareba,<br />

eTno-kulturuli aspeqtis CarTva saskolo da umaRlesi ganaTlebisa<br />

da zrdasrulTa gadamzadebis sferoSi.<br />

qeTevan xafava<br />

fsiqoTerapevti, rezidenti eqimi-fsiqoTerapiis specialobiT. daamTavra<br />

Tbilisis saxelmwifo samedicino universiteti, fsiqoTerapiisa<br />

da fsiqosomatikis fakulteti.<br />

2001 wlidan igi aqtiurad aris CarTuli adamianis resursebis ganviTarebis<br />

fondis mier ganxorcielebul sxvadasxva proeqtebSi, aris<br />

fondis gamgeobis wevri. 2006 wlidan proeqtis `<strong>erovnebaTaSorisi</strong> urTierTobis<br />

<strong>marTva</strong> qvemo qarTlSi~ direqtori. paralelurad dakavebulia<br />

kvleviTi da pedagogiuri saqmianobiT. misi samecniero interesebis<br />

sferoa: eTnikuroba, socialuri percefciebi da Tanasworoba/uTanasworobis<br />

aspeqtebi <strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong> sferoSi.<br />

127


adamianis resursebis ganviTarebis fondi<br />

ia wulaia<br />

socialuri fsiqologiis magistri, marTvis fsiqologiis ganxriT.<br />

daamTavra Tbilisis iv. javaxiSvilis sax. saxelmwifo universitetis<br />

fsiqologiis fakulteti.<br />

2001 wlidan igi moRvaweobs adamianis resursebis ganviTarebis fondis<br />

mier ganxorcielebul sxvadasxva proeqtebSi, romlebic mimarTulia<br />

samoqalaqo sazogadoebis ganviTarebaze, mSvidobis Senebasa da fsiqosocialur<br />

reabilitaciaze. paralelurad ia TanamSromlobda rig arasamTavrobo<br />

organizaciebTan da aseve, eweoda kvleviT da pedagogiur<br />

saqmianobas. misi samecniero interesis sferoebia eTnikuri identuroba<br />

da eTnikuri umciresobebi. specifiuri interesis regionebia, pankisis<br />

xeoba, samcxe-javaxeTi da qvemo-qarTli. interesis sferoebs warmoadgens<br />

aseve, marTvisa da organizaciuli fsiqologiis sakiTxebi.<br />

ekaterine pavermani<br />

fsiqologi, fsiqoTerapevti, magistri. daamTavra dimitri uznaZis<br />

saxelobis fsiqologiis samecniero institutTan arsebul samedicino<br />

fsiqologiis saswavlo instituti.<br />

2002 wlidan muSaobda bavSvebsa da mozardebTan da socialurad<br />

daucvel ojaxebTan. 2004 wlidan aris `adamianis resursebis ganviTarebis<br />

fondis~ TanamSromeli. moRvaweobs fsiqo-socialuri reabilitaciis,<br />

samoqalaqo seqtoris ganviTarebis da mSvidobis Senebis<br />

sferoebSi. 2005 wlidan CarTulia <strong>erovnebaTaSorisi</strong> <strong>urTierTobebis</strong><br />

marTvis proeqtebSi samcxe-javaxeTisa da qvemo-qarTlis regionebSi.<br />

axorcielebs kvlevas eTnikuri identobis sakiTxebze.<br />

nino SuSania<br />

musikosi, fsiqologi. 2005 wels Cairicxa Tbilisis dimitri uznaZis<br />

saxelobis samedicino, zogadi da gamoyenebiTi fsiqologiis saswavlo<br />

institutSi, sadac amJamad swavlobs mesame kursze.<br />

2000 wlidan moRvaweobs adamianis resursebis ganviTarebis fondSi,<br />

amJamad ki fondis gamgeobis wevri da bavSvTa da mozardTa proeqtebis<br />

koordinatoria. intereTnikuri <strong>urTierTobebis</strong> marTvis proeqtSi<br />

CarTulia 2005 wlidan. misi interesis sferos warmoadgens xelovnebis<br />

Terapia da interkulturuli <strong>urTierTobebis</strong> sfero.<br />

salome sabelaSvili<br />

fsiqologi, magistri reklamis fsiqologiis ganxriT Sromisa da<br />

organizaciul fsiqologiaSi. daamTavra Tbilisis iv. javaxiSvilis sax.<br />

saxelmwifo universitetis fsiqologiis fakulteti.<br />

2005 wlidan muSaobs adamianis resursebis ganviTarebis fondSi<br />

trenerad sxvadasxva proeqtebSi. mis interesebSi Sedis eTnosTaSorisi<br />

urTierTobebi, interkulturuli swavleba, adamianuri resursebis<br />

<strong>marTva</strong> organizaciebSi da sxvadasxva unar-Cvevebze mimarTuli interaqtiuli<br />

swavlebis meTodebis danergva.<br />

128

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!