25.08.2013 Views

kerZo seqtori da ganviTareba - EUGBC

kerZo seqtori da ganviTareba - EUGBC

kerZo seqtori da ganviTareba - EUGBC

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>kerZo</strong> <strong>seqtori</strong> <strong>da</strong> <strong>ganviTareba</strong><br />

mcire <strong>da</strong> saSualo sawarmoebis ganviTarebis xelSewyoba<br />

(RirebulebaTa zrdis <strong>ganviTareba</strong>)<br />

mixeil ToqmaziSvili<br />

sakiTxis <strong>da</strong>sma<br />

sawarmoTa urTierTobis qselSi mcire <strong>da</strong><br />

saSualo sawarmoTa seqtors mniSvnelovani<br />

roli ekisreba konkurentuli garemos CamoyalibebaSi,<br />

socialuri uTanabrobis Serbilebasa<br />

<strong>da</strong> <strong>da</strong>saqmebis zr<strong>da</strong>Si. mcire sawarmoebi<br />

qmediT rols TamaSoben siRaribis <strong>da</strong>ZlevaSi.<br />

isini moqnilad <strong>da</strong> swrafad reagireben bazris<br />

cvlilebebze, advilad iTviseben axal produqcias<br />

<strong>da</strong> ZiriTa<strong>da</strong>d orientirebuli arian<br />

adgilobriv bazrebze. mcire <strong>da</strong> saSualo<br />

sawarmoebis stabiluri <strong>da</strong> kombinirebuli<br />

urTierTobebi <strong>da</strong> msxvil <strong>da</strong> globalur sawarmoebTan<br />

maTi konkurentunarianoba aris<br />

sawarmoTa sicocxlisunarianobisa <strong>da</strong> sargeblis<br />

zrdis winapiroba, romelic Rirebulebis<br />

zrdis saxeliTaa cnobili.<br />

RirebulebaTa zrdis jaWvi aerTianebs mimwodeblebis,<br />

mwarmoeblebisa <strong>da</strong> momxmareblebis<br />

mier saboloo produqtis Seqmnisa <strong>da</strong><br />

moxmarebis mTel process. am sistemaSi<br />

TiToeuli rgolis Rirebulebis zr<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>mokidebulia meoreze <strong>da</strong> maTi racionaluri<br />

<strong>da</strong> efeqturi kavSirebi mimarTulia erToblivi<br />

ZalisxmeviT xarjebisa <strong>da</strong> riskebis Semcirebisa<br />

<strong>da</strong> produqtisa <strong>da</strong> moxmarebis<br />

gazrdisaken. es aris vertikaluri <strong>da</strong> hirozontaluri<br />

kavSirebis qseli, sa<strong>da</strong>c partnioruli<br />

urTierTobebis gziT izrdeba<br />

rogorc TiToeuli rgolis sargebeli, ise<br />

stabiluri xdeba maTi saqmianoba. calke<br />

sawarmo ver iqneba warmatebuli, Tu igi gaer-<br />

Tianebuli ar aris kargad koordinirebul<br />

RirebulebaTa zrdis mTlian jaWvSi,<strong>da</strong>wyebuli<br />

nedleulis SeZeni<strong>da</strong>n, <strong>da</strong>mTvrebuli<br />

produqciisa <strong>da</strong> momsaxurebis realizaciiT <strong>da</strong><br />

misi Semdgomi servisebis miwodebiT.<br />

saqarTvelos ekonomikuri <strong>ganviTareba</strong><br />

dRevandel etapze orientirebulia msoflio<br />

ekonomikiaSi integraciis gaRrmavebaze. am<br />

mizniT xorcieldeba ekonomikis liberalizacia<br />

<strong>da</strong> biznesis xelSemwyobi garemos Camoyalibeba,<br />

rac pir<strong>da</strong>pir zemoqmedebs<br />

konkurenciis <strong>ganviTareba</strong>sa <strong>da</strong> urTierT<strong>da</strong>kavSirebul<br />

sawarmoTa qselis ganviTarebis<br />

procesze.<br />

rogorc empiriuli <strong>da</strong>kvirvebebi cxadyofen,<br />

dRes saqarTveloSi biznes-erTeulebs ar aqvT<br />

bazarze Sesvlis problemebi. miuxe<strong>da</strong>vad<br />

amisa, mcire <strong>da</strong> saSualo biznesis wili RirebulebaTa<br />

Seqmnis mTlian jaWvSi kvlav umniSvneloa<br />

biznesis SemzRudveli mravali im<br />

faqtoris gamo, romlebmac ver Seuwyves xeli<br />

<strong>da</strong> SezRudes produqciisa <strong>da</strong> momsaxurebis<br />

<strong>ganviTareba</strong>.<br />

Cvens naSromSi biznes-garemos srulyofisaTvis<br />

reformebis prioritetuli mimar-<br />

Tulebebis gansazRvris mizniT aqcenti<br />

gakeTebulia mewarmeobis rogorc makro-,<br />

aseve mikrogaremos <strong>da</strong>xasiaTebaze, bazrebis<br />

politikisa <strong>da</strong> regulirebis (mag.,<br />

konkurenciis politika, subsidireba, licenzireba,<br />

logistika <strong>da</strong> sxv.) analizze, im maregulirebel-instituciur<br />

<strong>da</strong><br />

infrastruqturul sakiTxebze, romlebic zemoqmedeben<br />

<strong>da</strong> qmnian sawarmoebis konkurentunarianobis<br />

ganviTarebis barierebs<br />

resursebis miwodebis, warmoebisa <strong>da</strong> realizaciis<br />

erTian ciklSi, avlenen mcire <strong>da</strong> saSualo<br />

sawarmoebSi warmoSobil im<br />

winaaRmdegobebs, romlebic xels uSlian maT<br />

<strong>ganviTareba</strong>s RirebulebaTa zrdis sxva<strong>da</strong>sxva<br />

etapze <strong>da</strong> moqmedeben sawarmoebis SeasaZleblobebze,<br />

maT momgebianobasa <strong>da</strong> unarze moemsaxuron<br />

momxmarebels.<br />

arsebuli mdgomareoba<br />

saqarTveloSi 90-ian wlebSi mosaxleobis socialuri<br />

problemebis ga<strong>da</strong>Wris mizniT<br />

saqarTvelos xelisuflebam aqcenti gaakeTa<br />

mcire <strong>da</strong> saSualo mewarmeobis <strong>ganviTareba</strong>ze<br />

<strong>da</strong> 1996 wels parlamentis mier miRebuli socialuri<br />

ganviTarebis ZiriTad mimarTulebebis<br />

koncefciaSi mcire <strong>da</strong> saSualo mewarmeoba<br />

aRiarebul iqna qveynis socialurekonomikuri<br />

ganviTarebis ZiriTad mimar-<br />

gamocemulia gaeros ganviTarebis programis finansuri mxar<strong>da</strong>WeriT.<br />

winamdebare gamocemaSi gamoTqmuli mosazrebebi avtoriseulia <strong>da</strong> ar asaxavs gaerTianebuli erebis<br />

organizaciis an gaeros ganviTarebis programis Tvalsazriss.


Tulebad. 1999 wlis 23 ivliss ki miiRes kanoni<br />

`mcire <strong>da</strong> saSualo sawarmoTa mxar<strong>da</strong>Weris<br />

Sesaxeb~, romelic Semdeg, 2006 wlis 24 maiss,<br />

gauqm<strong>da</strong>.<br />

2003 wlis noembers, `vardebis revoluciis~<br />

Semdgom periodSi safuZveli eyreba e.w.<br />

`radikalurad liberaluri~ ekonomikis<br />

principebis ganxorcielebas, romlis Tanaxma<strong>da</strong>c,<br />

ekonomikis yvela <strong>seqtori</strong> imarTeba mxolod<br />

Tavisufali sabazro kanonebis<br />

Tanaxmad <strong>da</strong> saxelmwifo arc erT seqtors ar<br />

aniWebes prioritets.<br />

amave periodSi mcire <strong>da</strong> saSualo biznesis<br />

zr<strong>da</strong> recesiul mdgomareobaSi aRmoCn<strong>da</strong>. 2003<br />

wels am sawarmoebSi <strong>da</strong>saqmebuli iyo momuSaveTa<br />

50,6 % <strong>da</strong> mTlian gamoSvebaSi maTi er-<br />

Toblivi wili 20,6 %-s Seadgen<strong>da</strong>, Semdgom<br />

periodSi igi Semcir<strong>da</strong> <strong>da</strong> 2008 wels mcire <strong>da</strong><br />

saSualo sawarmoebSi <strong>da</strong>saqmebuli aRmoCn<strong>da</strong><br />

momuSaveTa 40,1 % <strong>da</strong> maTi erToblivi wili<br />

mTlian gamoSvebaSi 17,3 %-mde Semcir<strong>da</strong>.<br />

mcire <strong>da</strong>saSualo sawarmoebis wili mTlian brunvaSi<br />

<strong>da</strong> gamoSvebaSi (procentobiT)<br />

2003 2004 2005 2006 2007 2008<br />

brunva 24 22.5 23 18.7 14.5 15.6<br />

gamoSveba 20.6 20.3 21.5 18.9 16.1 17.3<br />

wyaro: saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis<br />

saministro, statistikis departamenti.<br />

dRes saqarTveloSi ekonomikuri zr<strong>da</strong> Ziri-<br />

Ta<strong>da</strong>d msxvili sawarmoebis wilad modis <strong>da</strong><br />

mzardi tendenciac aqvs. rac Seexeba mcire <strong>da</strong><br />

saSualo sawarmoebis konkurentunarianobasa<br />

<strong>da</strong> efeqtianobas, <strong>da</strong>balia <strong>da</strong> mcirdeba. isini<br />

susta<strong>da</strong>a ganviTarebuli.<br />

saqarTveloSi mcire <strong>da</strong> saSualo mewarmeobis<br />

ZiriTadi segmentia: vaWroba, mrewveloba,<br />

restornebi, finansuri Suamavloba <strong>da</strong> sxv.<br />

<strong>da</strong>saqmebis TvalsazrisiT gansakuTrebiT<br />

mniSvnelovania soflis meurneobaSi mcire <strong>da</strong><br />

saSualo mewarmeoba. soflad cxovrobs<br />

mosaxleobis naxevari. mcire zomis fermebi<br />

awarmoeben sasoflo-sameurneo produqciis<br />

82 %-s <strong>da</strong> TiTo fermerze saSualod mxolod<br />

0.88 ha miwa modis. aqe<strong>da</strong>n mxolod 8-10 % aris<br />

orientirebuli bazarze gasayi<strong>da</strong>d, <strong>da</strong>narCeni<br />

Sinameurneobebis Si<strong>da</strong> moxmarebisaTvis aris<br />

gankuTvnili. didi zomis fermebi awarmoeben<br />

sasoflo-sameurneo produqciis 10 %-s,<br />

romelic realizdeba bazarze. es garemoeba<br />

a<strong>da</strong>sturebs, rom sasoflo-sameurneo warmoeba<br />

mTlianad <strong>da</strong>fuZnebulia mcire <strong>da</strong> saSualo<br />

zomis mewarmeobaze, rac xasiaTdeba<br />

<strong>da</strong>balefeqtianobiT <strong>da</strong> Sesabamisad, <strong>da</strong>balkonkurentunarianicaa,<br />

xolo maTi Rirebulebis<br />

Semdgomi zr<strong>da</strong> Zalian SezRudulia.<br />

biznesis ganviTarebis xelSemwyobi reformebi.<br />

2005 wli<strong>da</strong>n <strong>da</strong>wyebuli xelisuflebam<br />

radikalurad gaaumjobesa saqarTvelos<br />

sainvesticio klimati, axali samewarmeo<br />

kanonebis SemoRebiT ki gaamartiva biznesis<br />

regulireba. reformebi ZiriTa<strong>da</strong>d Seexo<br />

sawarmoTa registraciis gamartivebas. aqcenti<br />

gakeT<strong>da</strong> ekonomikuri <strong>da</strong> administraciuli<br />

regulirebis zedmeti xarjebis<br />

Semcirebaze. biznesis <strong>da</strong>wyebisaTvis xarjebi<br />

<strong>da</strong> registraciis xangrZlivoba mniSvnelovnad<br />

Semcir<strong>da</strong>. 10-jer Semcir<strong>da</strong> moTxovna minimalur<br />

sawesdebo kapitalze. biznesis registraciis<br />

delegireba sasamarTloebi<strong>da</strong>n <strong>da</strong><br />

notariusi<strong>da</strong>n mox<strong>da</strong> saga<strong>da</strong>saxado departamentze<br />

<strong>da</strong> Seiqmna vaWrobis, ga<strong>da</strong>saxadebisa <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>saqmebis `erTi sarkmlis~ principiT registraciis<br />

pirobebi.<br />

2005 wels amoqmed<strong>da</strong> licenzirebis axali<br />

kanoni, romelmac 150 licenzia <strong>da</strong> nebarTva<br />

<strong>da</strong>tova, nacvlad adre arsebuli 950-sa, rac<br />

iyo biznesis garemos gaumjobesebisaken win<br />

ga<strong>da</strong>dgmuli mniSvnelovani nabiji.<br />

sagrZnoblad Semcir<strong>da</strong> licenzirebis procedura<br />

<strong>da</strong> misi gacemis va<strong>da</strong>c.<br />

am <strong>da</strong> sxva instituciurma reformebma<br />

SezRu<strong>da</strong> biznesSi xelisuflebis Careva, biurokratizmi<br />

<strong>da</strong> korufcia. aman Seamcira<br />

transaqciuli xarjebi <strong>da</strong> saqarTvelo gax<strong>da</strong><br />

biznesSi erT-erTi warmatebuli reformatori<br />

qveyana. 2008 wlis `biznesis keTebis~<br />

moxsenebis Tanaxmad, saqarTvelom 112 adgili<strong>da</strong>n<br />

me-15 adgilze ga<strong>da</strong>inacvla. mewarmeebs<br />

gaumartiv<strong>da</strong>T bazarze Sesvlis instituciuri<br />

pirobebi. yovelive amis Sedegad 2005-2008<br />

wlebSi mkveTrad gaizar<strong>da</strong> mcire <strong>da</strong> saSualo<br />

sawarmoebis raodenoba, radgan gamartiv<strong>da</strong><br />

biznesis <strong>da</strong>wyeba <strong>da</strong> Semcir<strong>da</strong> <strong>da</strong>naxarjebi.<br />

gamocemulia gaeros ganviTarebis programis finansuri mxar<strong>da</strong>WeriT.<br />

winamdebare gamocemaSi gamoTqmuli mosazrebebi avtoriseulia <strong>da</strong> ar asaxavs gaerTianebuli erebis<br />

organizaciis an gaeros ganviTarebis programis Tvalsazriss.


olo periodis erT-erT warmatebul reformad<br />

iTvleba axali saga<strong>da</strong>saxado kodeqsis<br />

miReba, romelmac mniSvnelovnad Secvala <strong>da</strong><br />

gaamartiva ga<strong>da</strong>saxadebi. amis Sedegad Semcir<strong>da</strong><br />

mewarmeebis fiskaluri tvirTi. dRes<br />

21 ga<strong>da</strong>saxadi<strong>da</strong>n <strong>da</strong>rCa mxolod 6 saxis<br />

ga<strong>da</strong>saxadi. dRg 20 %-<strong>da</strong>n 18 %-mde Semcir<strong>da</strong>.<br />

mogebis ga<strong>da</strong>saxadi 2009 wli<strong>da</strong>n 20 %-<strong>da</strong>n 15 %mde<br />

Semcir<strong>da</strong>, fizikuri pirebis saSemosavlo<br />

ga<strong>da</strong>saxadi 2009 wli<strong>da</strong>n _ 25 %-<strong>da</strong>n 20 %-mde,<br />

xolo qonebis ga<strong>da</strong>saxadi TviTSefasebuli<br />

qonebis 1 %-s Seadgens.<br />

2009 wli<strong>da</strong>n 2012 wlamde ga<strong>da</strong>saxadebi Tan<strong>da</strong>TanobiT<br />

kidev ufro Semcirdeba. ga<strong>da</strong>saxadebis<br />

Semcireba xels uwyobs rogorc<br />

biznesis <strong>ganviTareba</strong>s, aseve ekonomikis<br />

zr<strong>da</strong>s. gaTvaliswinebulia saqarTvelos erTerTi<br />

maprofilebeli <strong>da</strong>rgis _ mevenaxeobisa<br />

<strong>da</strong> meRvineobis <strong>ganviTareba</strong> adgilobrivad<br />

wamoebul Rvinoebze aqcizis gauqmebiT.<br />

aseve winga<strong>da</strong>dgmuli nabiji iyo 2007 wels<br />

axali sabaJo kanonmdeblobis miReba. aman 16<br />

saxis sabaJo ga<strong>da</strong>saxadi samamde Seamcira.<br />

gauqm<strong>da</strong> adre arsebuli sabaJo ganakveTebi 1<strong>da</strong>n<br />

25-%-mde <strong>da</strong> SemoRebul iqna axali<br />

ganakvTebi 0, 5 <strong>da</strong> 12 %-is odenobiT. 2006 wels<br />

tarifebis Semcirebis Sedegad saqarTveloSi<br />

vaWroba srulad gax<strong>da</strong> liberalizebuli<br />

arasasoflo-sameurneo produqtebze (zogierTi<br />

mcire gamonaklisis gar<strong>da</strong>) <strong>da</strong><br />

mniSvnelovnad _ sasoflo-sameurneo produqtebze.<br />

gauqm<strong>da</strong> sabaJoze arsebuli biurokratia<br />

<strong>da</strong> fitosanitaruli,<br />

samedicino-sanitaruli <strong>da</strong> veterinaruli samsaxurebi.<br />

saeqsporto procedurebis Se<strong>da</strong>rebiT<br />

simartivem, msoflio savaWro organizaciis<br />

wevrobam <strong>da</strong> evropis samezoblo politikam Seqmna<br />

mcire <strong>da</strong> saSualo biznesis saeqsporto<br />

saqmianobaSi monawileobis pirobebi. amis<br />

kargi magaliTia Rvinisa <strong>da</strong> Txilis warmoeba<br />

<strong>da</strong> misi evrokavSiris bazrebze realizacia. es<br />

produqtebi ZiriTadi saeqsporti nawarmia,<br />

romlis nedleulsac <strong>da</strong>axloebiT 20-mde<br />

mcire <strong>da</strong> saSualo mewarme Seisyidis fermerebisagan,<br />

evrokavSirTan preferenciuli<br />

savaWro reJimi ki xels uwyobs misi Rirebulebis<br />

zr<strong>da</strong>s. am produqtebis ZiriTadi upiratesobebia<br />

evrokavSiris bazrebze maTze<br />

moTxovnis zr<strong>da</strong>, <strong>da</strong>bali Rirebuleba <strong>da</strong> sxv.<br />

savizo reJimis gamartivebam <strong>da</strong> tur-operatorebis<br />

ga<strong>da</strong>saxadebis liberalizaciasTan<br />

erTad (turizmi<strong>da</strong>n Semosavali eqsportis<br />

kategoriasTan aris gaTanabrebuli <strong>da</strong> igi gan-<br />

Tavisuflebulia dRg-gan) infrastruqturis<br />

gaumjobesebam xeli Seuwyo turizmis <strong>ganviTareba</strong>s<br />

saqarTveloSi, raSic ZiriTa<strong>da</strong>d<br />

CarTuli arian saojaxo meurneobebi <strong>da</strong> mcire<br />

<strong>da</strong> saSualo zomis sastumroebi <strong>da</strong> tur-operatorebi.<br />

amasTan, saxelmwifos mier ganxorcielebulma<br />

qalaqebis rekonstruqciis proeqtebma (q. ba-<br />

Tumsa <strong>da</strong> q. siRnaRSi) uzrunvelyves mcire <strong>da</strong><br />

saSualo sawarmoebis Rirebulebis zr<strong>da</strong> turizmis<br />

infrastruqturis sferoSi.<br />

Rirebulebis zrdis procesi <strong>da</strong>emyara xelisuflebis<br />

mier inicirebul proeqtebs, romlebmac<br />

horizontalurad <strong>da</strong>agrZeles<br />

Rirebulebis zrdis jaWvi, Tumca am periodSi<br />

ar momx<strong>da</strong>ra am jaWvis rekonfiguracia.<br />

amdenad, 2005-2008 wlebSi instituciurma reformebma<br />

Seqmnes saxarbielo sainvesticio<br />

garemo <strong>da</strong> Tavisufali samewarmeo saqmianobis<br />

pirobebi, ramac xeli Seuwyo biznesis swraf<br />

<strong>ganviTareba</strong>s.<br />

makroekonomikurma stabilurobam <strong>da</strong> biznesis<br />

axalma regulirebam gazar<strong>da</strong> gamoSveba <strong>da</strong><br />

gayidvebi. gaizar<strong>da</strong> axal mewarmeTa raodenobac,<br />

magram bazrebis funqcionireba<br />

SeizRu<strong>da</strong> ramdenime ganmsazRvreli faqtoris<br />

gamo:<br />

• saqarTvelos ekonomikis struqturi<strong>da</strong>n<br />

gamomdinare, msxvili mewarmeebi ZiriTa<strong>da</strong>d<br />

ganlagebulia ga<strong>da</strong>mamuSavebel <strong>da</strong> mopovebiT<br />

mrewvelobaSi. isini <strong>da</strong>mokidebuli arian importirebul<br />

produqtze <strong>da</strong> naklebad sargebloben<br />

adgilobrivi mcire <strong>da</strong> saSualo<br />

sawarmoebis momsaxurebiT, rac ar iZleva<br />

horozontaluri kavSirebis <strong>da</strong> konkurentuli<br />

garemos gaZlierebis saSualebas.<br />

• mcire mewarmeoba ar aris vertikalurad<br />

mkacrad integrirebuli <strong>da</strong> kavSiri<br />

mewarmeebsa <strong>da</strong> myidvelebs Soris ar aris<br />

mkacrad gansazRvruli, rac, marTalia, qmnis<br />

axali firmebis bazarze Tavisufali Semosvlis<br />

SesaZleblobas, magram maT mudmivi<br />

mimwodeblebi ar hyavT <strong>da</strong> Sesyidvebic<br />

Se<strong>da</strong>rebiT xarjiania. Sesabamisad, Seferxebu-<br />

gamocemulia gaeros ganviTarebis programis finansuri mxar<strong>da</strong>WeriT.<br />

winamdebare gamocemaSi gamoTqmuli mosazrebebi avtoriseulia <strong>da</strong> ar asaxavs gaerTianebuli erebis<br />

organizaciis an gaeros ganviTarebis programis Tvalsazriss.


lia miwodebis Rirebulebis zr<strong>da</strong>. es<br />

ganakuTrebiT gamovlin<strong>da</strong> msubuqi mrewvelobis<br />

<strong>da</strong>rgebSi.<br />

• miwodebis RirebulebaTa zrdis Seferxebis<br />

Sedegad zogierTi <strong>da</strong>rgi, sa<strong>da</strong>c ZiriTadi mimwodeblebi<br />

mcire <strong>da</strong> saSualo mewarmeebi iyvnen,<br />

mTlianad ganidevna bazri<strong>da</strong>n. maT<br />

Caenacvla importirebuli produqcia. importma<br />

mTlianad <strong>da</strong>Trguna, magaliTad,<br />

safeiqro mrewveloba, nawilobriv ki _<br />

soflis meurneobisa <strong>da</strong> kvebis produqtebis<br />

warmoeba.<br />

• vertikaluri integraciisa <strong>da</strong> geografiuli<br />

segmentaciis, aseve, de<strong>da</strong>qalaqSi (sezonurad<br />

rekreaciul zonebSi) myidvelebisa <strong>da</strong> gamyidvelebis<br />

koncentraciis maRali xarisxis Sedegad<br />

konkurencia regionul bazrebze <strong>da</strong>rCa<br />

susti.<br />

• <strong>da</strong>balia regionuli bazari <strong>da</strong> misi koncentraciis<br />

done, xolo qveynis masStabiT mcire<br />

<strong>da</strong> saSualo sawarmoebi uTanabrod arian warmodgenili.<br />

maTi 60 % ZiriTa<strong>da</strong>d Tavmoyrilia<br />

q. TbilisSi. es ki mniSvnelovnad aferxebs<br />

saqonlis warmoebisa <strong>da</strong> miwodebis zr<strong>da</strong>s regionebSi.<br />

• saqarTvelo geografiulad <strong>da</strong>Sorebuli aRmoCn<strong>da</strong><br />

im bazrebisagan, sai<strong>da</strong>nac qveyana miiReb<strong>da</strong><br />

mniSvnelovan sargebels (ruseTi,<br />

evrokavSiri). ruseTis embargos SemoRebamde<br />

(2004 wels) saqarTvelo<strong>da</strong>n eqsportirebuli<br />

produqciis Rirebulebis zrdis jaWvi,<br />

sacalo vaWrobis CaTvliT, Se<strong>da</strong>rebiT grZeli<br />

iyo, magram embargos Semdeg misi jaWvis rekonfiguracia<br />

Zalian nela xorcieldeba, ris<br />

Sedega<strong>da</strong>c mewarmeebs gauWir<strong>da</strong>T axal bazrebze<br />

Sesvla.<br />

• bazarze Tavisufali Semosvlisa <strong>da</strong> adgilobrivi<br />

warmoebis <strong>da</strong>balefeqtianobis gamo<br />

saqarTveloSi adgilobrivi nawarmiT vaWroba<br />

mniSvnelovnad Semcir<strong>da</strong> <strong>da</strong> dRes mxolod 11%<br />

vaWrobs adgilobrivad <strong>da</strong>mzadebuli produqtebiT.<br />

amasTan, mrewvelobis mcire <strong>da</strong><br />

saSualo mewarmeTa mxolod 2-3% yidis Tavis<br />

saqonels sazRvargareT. amis Sedegad ki<br />

konkurencia adgilobriv <strong>da</strong> ucxour sawarmoebs<br />

Soris am ukanasknelTa sasargeblod mimdinareobs.<br />

Rirebulebis zrdis jaWvSi<br />

globalurma tendenciebma adgilobrivi<br />

warmoebis naklovanebebi gamoavlina.<br />

• konkurenciis zemoqmedeba biznes-garemoze<br />

iqmneba bazarze ucxouri firmebis SemosvliTa<br />

<strong>da</strong> gafarToebiT. es pozitiurad moqmedebs<br />

inovaciebsa <strong>da</strong> gayidvebis zr<strong>da</strong>ze,<br />

xolo inovaciis zrdis TvalsazrisiT adgilobrivi<br />

mewarmeobis zemoqmedeba konkurentul<br />

garemoze naklebad mniSvnelovani xdeba,<br />

vidre ucxouris.<br />

• genderuli TvalsazrisiT RirebulebaTa<br />

zr<strong>da</strong> (ender Inclusive Value Chain (IVC))<br />

mgrZnobiarea mcire <strong>da</strong> saSualo biznesSi.<br />

msxvil biznesSi <strong>da</strong>saqmebulia naklebi qali,<br />

vidre mcire <strong>da</strong> saSualo biznesSi. miuxe<strong>da</strong>vad<br />

amisa, mcire <strong>da</strong> saSualo sawarmoebi umetesad<br />

maskularuli xasiaTisa <strong>da</strong> mamakacebi arian miwisa<br />

<strong>da</strong> sxva uZravi qonebis ganmkargavebi.<br />

qalebis mcire biznesSi monawileobis maRali<br />

xarisxi <strong>da</strong> maT mier sakuTrebis flobisa <strong>da</strong><br />

marTvis <strong>da</strong>bali maCvenebeli xels uSlis qalis,<br />

rogorc Sinameurneobis mmarTveli subieqtis,<br />

potenciuri resursis gamoyenebas.<br />

barierebi <strong>da</strong> SesaZleblobebi<br />

mcire <strong>da</strong> saSualo mewarmeobis ganviTarebis<br />

ZiriTadi problemebis Rirebulebis zrdis<br />

TvalsazrisiT analizi gviCvenebs, rom<br />

bazarze Sesvlis <strong>da</strong> konkurentunarianobis<br />

gasaZliereblad mcire <strong>da</strong> saSualo<br />

mewarmeobas axasiaTebs Semdegi ZiriTadi<br />

problemebi:<br />

teqnologiuri baza/kreditebis xelmisawvdomoba<br />

• dRes mcire <strong>da</strong> saSualo sawamoTa sawarmoo<br />

simZlavreebi <strong>da</strong> teqnologiebi ar Seesabameba<br />

saerTaSoriso stan<strong>da</strong>rtebs. es mdgomareoba<br />

gansakuTrebiT savalaloa eleqtroenergiis,<br />

airisa <strong>da</strong> wylis warmoeba-ganawilebis <strong>da</strong>rgSi,<br />

sa<strong>da</strong>c teqnologiebi saWiroebs modernizacias.<br />

es garemoeba arTulebs sawarmoo sim-<br />

ZlavreTa sruli ZaliT <strong>da</strong>tvirTvas<br />

teqnologiebis mwyobri<strong>da</strong>n gamosvlis riskis<br />

fasad, ris Sedega<strong>da</strong>c bolomde ver itvirTeba<br />

simZlavreebi <strong>da</strong> teqnologiebi.<br />

• investiciebis <strong>da</strong>bali done <strong>da</strong> sabanko kreditis<br />

maRali saprocenti ganakveTebi<br />

mniSvnelovnad amcirebs teqnologiebis<br />

gamocemulia gaeros ganviTarebis programis finansuri mxar<strong>da</strong>WeriT.<br />

winamdebare gamocemaSi gamoTqmuli mosazrebebi avtoriseulia <strong>da</strong> ar asaxavs gaerTianebuli erebis<br />

organizaciis an gaeros ganviTarebis programis Tvalsazriss.


gamoyenebisa <strong>da</strong> mwarmoeblurobis amaRlebis<br />

SesaZleblobebs.<br />

• mcire <strong>da</strong> saSualo mewarmeobis sferoSi<br />

gansakuTrebiT maRalia transaqciuli xarjebi.<br />

infrastruqtura, qalaqTan Se<strong>da</strong>rebiT,<br />

naklebad ganviTarebulia <strong>da</strong> Zviri jdeba<br />

agrosamrewvelo qselis Senaxva. gacilebiT<br />

rTulia am sferoSi sesxebis miReba. girao<br />

SezRudulia misi dokumentaciisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>ballikvidurobis<br />

gamo, rac mniSvnelovnad zrdis<br />

safinanso institutebis xarjebs. sezonurobis<br />

gamo am sferos <strong>da</strong>finanseba maRal riskTan<br />

aris <strong>da</strong>kavSirebuli.<br />

• soflis meurneobaSi fermebis mxolod 20%<br />

iyenebs teqnikur saSualebebsa <strong>da</strong> manqanebs,<br />

xolo 25-30%-s SeuZlia mxolod manqanuri<br />

teqnikis gamoyeneba. amasTan, arsebobs sarwyavi<br />

sistemebis, investiciebis, xarisxiani<br />

Sxam-qimikatebis <strong>da</strong> sxva infrastruqturis<br />

nakleboba, rac mcire fermerebisaTvis bazars<br />

naklebad xelmisawvdoms xdis. mcire fermebis<br />

<strong>da</strong>balefeqtianobis erT-erTi mizezia miwebis<br />

araswori <strong>da</strong>nawilebac, fermerebis marketingis<br />

unar-Cveevebisa <strong>da</strong> codnis arqona.<br />

fermerebs xeli ar miuwvdebaT saWiro mecnierul<br />

informaciaze. isini ver gadian<br />

Sesabamis treningebsa <strong>da</strong> konsultaciebs.<br />

ganuviTarebeli infrastruqtura ki gulisxmobs<br />

soflad ga<strong>da</strong>mamuSavebeli sawarmoebis<br />

ukmarisobas, sarwyavi <strong>da</strong> sadrenaJo sistemebis<br />

naklebobas, cxovelTa sakvebi bazis<br />

simwires <strong>da</strong> ferdobze sasoflo-samurneo<br />

teqnikis deficits, sasuqebisa <strong>da</strong> Teslis<br />

siZvires <strong>da</strong> sxva.<br />

• ukanasknel wlebSi energetikis xarjebis<br />

zr<strong>da</strong> gax<strong>da</strong> mcire <strong>da</strong> saSualo mewarmeTaTvis<br />

konkurentunarianobis SezRudvis mniSvnelovani<br />

faqtori. Tu mxedvelobaSi ar miviRebT<br />

msoflio fasebis cvlilebas, saqarTveloSi<br />

misi zr<strong>da</strong> ganpirobebuli iyo xelisuflebis<br />

surviliT, es sfero investorebisaTvis<br />

mimzidveli maRali tarifebis <strong>da</strong>wesebiT gaexa<strong>da</strong>,<br />

gansakuTrebiT eleqtromiwodebaSi, rac<br />

mniSvnelovnad aZvireb<strong>da</strong> am nedleulis sawarmoTa<br />

mier Sesyidvebs.<br />

bazarze Sesvla/sabazro integracia<br />

• saxelmwifo reformebma gaaadviles<br />

sawarmoebis bazarze Sesvla, rac <strong>da</strong>debiTi<br />

muxtia mcire <strong>da</strong> saSualo mewarmeobis gan-<br />

viTarebisaTvis. sxva garemoebebi _ axlad<strong>da</strong>arsebuli<br />

kompaniebisaTvis saxelmwifo<br />

mxar<strong>da</strong>Weris programebis ararseboba, centraluri<br />

xelisuflebisa <strong>da</strong> municipalitetebis<br />

strategiis uqonloba <strong>da</strong> deficiti,<br />

teqnologiebis simcire, geografiuli mdebareoba,<br />

nedleulis xelmisawvdomoba <strong>da</strong><br />

gamocdilebisa <strong>da</strong> codnis deficiti _ aris<br />

mcire <strong>da</strong> saSualo mewarmeebis susti mxareebi,<br />

rac sabolood zrdis xarjebs <strong>da</strong> qmnis maTi<br />

bazrebze Sesvlis barierebs.<br />

• gar<strong>da</strong> amisa, produqciis rekonstruqciisa<br />

<strong>da</strong> distribuciis ganviTarebisaTvis mcire <strong>da</strong><br />

saSualo mewarmeebi, msxvili mewarmeebisagan<br />

gansxvavebiT, ver iyeneben fasebis diskontirebis,<br />

produqciis xelSewyobisa <strong>da</strong> erToblivi<br />

reklamirebis stimulebs. aseTi saxis<br />

xarjebi maTTvis kritikuli xdeba finansuri<br />

saxsrebisa <strong>da</strong> perspeqtiul sferoebsa <strong>da</strong><br />

Sesabamis ekosistemebSi investiciebis naklebobis<br />

gamo. yvela es faqtori moqmedebs, rogorc<br />

bazarze Sesvlis barieri, rac amcirebs<br />

maT momgebianobas, xels uSlis klasterebisa<br />

<strong>da</strong> Rirebulebis zrdis process <strong>da</strong>,<br />

Sesabamisad, abrkolebs mcire <strong>da</strong> saSualo<br />

sawarmoebis integracias RirebulebaTa<br />

zrdis jaWvSi.<br />

• mcire <strong>da</strong> saSualo zomis sawarmoTa sabazro<br />

integraciis done ar aris Rrma, xolo logistika<br />

ar aris stabiluri. maT ar hyavT mudmivi<br />

mimwodeblebi <strong>da</strong> investiciebis naklebobis<br />

gamo arCeven mcire Rirebulebis <strong>da</strong> <strong>da</strong>bali<br />

xarisxis masalas, rac Sesabamisad aisaxeba<br />

maTi produqciis xarisxze. marTalia, momxmareblebi<br />

nel-nela uars amboben <strong>da</strong>bali<br />

xarisxis produqciaze <strong>da</strong> es aiZulebs<br />

mewarmeebs, izrunon nedleulis xarisxze,<br />

maram amis Sdegad sul ufro mcirdeba adgilobrivi<br />

nedleulisa <strong>da</strong> masalebis miwodeba<br />

<strong>da</strong> mas Caenacvleba importirebuli produqcia.<br />

amasTan, gasaRebis susti meTodebi (zogjer<br />

realizacias awarmoeben mZRolebi,<br />

romlebsac ar gauvliaT treningebi) <strong>da</strong> sasawyobo<br />

meurneobis simcire zrdis maT xarjebs.<br />

• mcire mewarmeebs aqvT bazarze muSaobis<br />

patara gamocdileba, marketingSi naklebad<br />

aqtiurebi arian, gasaRebis arxebze aqvT <strong>da</strong>bali<br />

kontroli, ar awarmoeben bazrebis<br />

gamocemulia gaeros ganviTarebis programis finansuri mxar<strong>da</strong>WeriT.<br />

winamdebare gamocemaSi gamoTqmuli mosazrebebi avtoriseulia <strong>da</strong> ar asaxavs gaerTianebuli erebis<br />

organizaciis an gaeros ganviTarebis programis Tvalsazriss.


gamokvlevas <strong>da</strong> maTi codna gayidvebis arxebisa<br />

<strong>da</strong> momxmareblebis Sesaxeb aris umniSvnelo.<br />

maT ar aqvT marketinguli<br />

menejmentis gamocdileba. gar<strong>da</strong> amisa, maTi<br />

codna saga<strong>da</strong>saxado kanonmdeblobaSi <strong>da</strong>balia.<br />

yovelive es ki maT ar aZlevs saSualebas,<br />

izrunon RirebulebaTa jaWvis<br />

elementebze <strong>da</strong> xarjebis Semcirebaze. amas<br />

emateba isic, rom mxolod mcire raodenobis<br />

msxvili <strong>da</strong> ucxouri kapitalia <strong>da</strong>interesdebuli<br />

im mcire <strong>da</strong> saSulo zomis sawrmoebis<br />

momsaxurebiT, romlebsac mxar<strong>da</strong>Wera sWirdeba.<br />

• msxvili sawarmoebis strategiuli<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebebi, romelic mimarTuli<br />

iqneba, rom miwodebis jaWvSi integrirebuli<br />

mcire <strong>da</strong> saSualo zomis biznesi gaxados stabiluri,<br />

xeli Seuwyos <strong>da</strong> <strong>da</strong>exmaros maT<br />

winsvlas resursebiTa <strong>da</strong> kvalificiuri<br />

kadrebiT, gaaumjobesos menejmenti <strong>da</strong> metad<br />

xelmisawvdomi gaxados teqnikuri codna, inovaciebi,<br />

teqnologiebi, finansebi <strong>da</strong> a.S. (rac<br />

SesaZleblobas miscems mcire <strong>da</strong> saSualo<br />

zomis sawarmoebs, rom bazarze Sesvlis barierebi<br />

advilad <strong>da</strong> mcire <strong>da</strong>naxarjebiT<br />

ga<strong>da</strong>laxon), aRiarebulia, rogorc didi riski,<br />

romelic SeiZleba ganxorcieldes mxolod<br />

didi investiciebis safasurad.<br />

kvalifikacia <strong>da</strong> mwarmoebluroba<br />

• mcire <strong>da</strong> saSualo sawarmoebSi <strong>da</strong>balia<br />

Sromis mwarmoebluroba <strong>da</strong> kvalificirebuli<br />

kadrebisaTvis es sferoebi ar aris mimzidveli.<br />

amis magaliTia isic, rom Sromis<br />

anazRaureba, msxvil sawarmoebTan Se<strong>da</strong>rebiT,<br />

gacilebiT <strong>da</strong>balia saSualo <strong>da</strong><br />

gansakuTrebiT, mcire sawarmoebSi. Sedegad ki<br />

am sawarmoebSi SezRudulia kvalificiuri<br />

kadrebis, rogorc Rirebulebis zrdis resursis,<br />

gamoyeneba. sawarmoebs aqvT kvalificiuri<br />

kadrebis deficiti, gansakuTrebiT menejmentSi,<br />

rac xels uSlis sawarmoebSi Rirebulebis<br />

zr<strong>da</strong>s.<br />

• Sromis bazarze sawarmoebis strategia aris<br />

pasiuri <strong>da</strong> orientirebulia samuSao Zalis<br />

samuSao adgilTan a<strong>da</strong>ptaciaze. ar arsebobs<br />

sawarmoebis mier kvalifikaciis zrdis<br />

strategiac. kadrebis ga<strong>da</strong>mzadeba ar aris say-<br />

ovelTao, amitom sawarmoebi ZiriTa<strong>da</strong>d<br />

bazarze arian orientirebuli, kvalificiuri<br />

Zalis mozidvaSi upiratesad Zvel midgomebs<br />

iyeneben <strong>da</strong> megobrebisa <strong>da</strong> nacnobobis<br />

rekomen<strong>da</strong>cias aniWeben upiratesobas.<br />

biznes-garemo/mxar<strong>da</strong>mWeri servisi <strong>da</strong> stimulebi<br />

saqarTveloSi mcirea im sawarmoebis raodenoba,<br />

romlebic axorcieleben eqsportsa <strong>da</strong><br />

imports. maTi umravlesoba adgilobrivi<br />

mniSvnelobisaa. rogorc gamokvlevebi a<strong>da</strong>stureben,<br />

mewarmeebisaTvis arasatarifo barierebi<br />

ar warmoadgens tvirTs, rac<br />

ganpirobebulia eqsportis bunebiT. mcire <strong>da</strong><br />

saSualo mewarmeebi ZiriTa<strong>da</strong>d ewevian soflis<br />

meurneobis — xilis, Txilis, bostneulis,<br />

agreTve, feradi liTonebisa <strong>da</strong> jarTis eqsports,<br />

manqanebis, samrewvelo teqnikisa <strong>da</strong><br />

sxva mcire sayofacxovrebo teqnikis imports.<br />

am produqtebis Rirebulebis zrdis procesi<br />

mokle cikls moicavs. saqarTvelo<strong>da</strong>n eqsporti<br />

ZiriTa<strong>da</strong>d Semoifargleba mxolod<br />

bunebriv resuresebiTa <strong>da</strong> nedleuliT.<br />

evrokavSirSi eqsportirebuli mxolod ori<br />

agrosamrewvelo produqcia, Rvino <strong>da</strong> Txili,<br />

Seesabameba sanitaruli <strong>da</strong> fitosanitaruli<br />

Sesabamisobis sertifikatis moTxovnebs. samrewvelo<br />

produqcia mxolod fizikuri saxiT<br />

iwarmoeba. sawarmoebi ga<strong>da</strong>muSavebuli<br />

saboloo produqciis miwodebis nacvlad axdenen<br />

fizikuri produqciis miwodebis momsaxurebas.<br />

ucxoeli partniorebi ki<br />

uzrunvelyofen mniSvnelovan logistikur<br />

momsaxurebas <strong>da</strong> sertificirebas. mTavari<br />

mizezi, ris gamoc qarTuli kompaniebi ver axdenen<br />

eqsports evrokavSiris qveynebSi, aris<br />

xarisxisa <strong>da</strong> usafrTxoebis stan<strong>da</strong>rtis uqonloba.<br />

mewarmeebisaTvis ZiriTadi barieri<br />

aris saqonlis <strong>da</strong>bali xarisxi, ucxour bazrebze<br />

gasvlis sirTule, marketinguli unar-<br />

Cvevebis nakleboba <strong>da</strong> sxv.<br />

• instituciuri aspeqtiT saqarTveloSi<br />

sawarmoebi biznesis <strong>da</strong>begvris administrirebis<br />

TvalsazrisiT winaaRmdegobriv garemoSi<br />

imyofebian. rogorc gamoklevebi amtkiceben,<br />

saqarTveloSi saga<strong>da</strong>saxado organos<br />

ga<strong>da</strong>Warbebuli uflebebi mieniWa. saga<strong>da</strong>saxado<br />

organoebTan <strong>da</strong> xelisuflebasTan <strong>da</strong>vaSi<br />

mcire <strong>da</strong> saSualo biznesi <strong>da</strong>Trgunulia,<br />

gamocemulia gaeros ganviTarebis programis finansuri mxar<strong>da</strong>WeriT.<br />

winamdebare gamocemaSi gamoTqmuli mosazrebebi avtoriseulia <strong>da</strong> ar asaxavs gaerTianebuli erebis<br />

organizaciis an gaeros ganviTarebis programis Tvalsazriss.


adgan bazarze angariSsworeba jer kidev<br />

naRdi fuliT xdeba, xolo mcire <strong>da</strong> saSualo<br />

sawarmoebi xSirad awydebian sirTuleebs<br />

biznes-saqmianobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli xarjebis<br />

aRiarebis dros; Sedegad mewarmeebis<br />

<strong>da</strong>sabegri Semosavali xelovnurad izrdeba,<br />

rasac xSirad emateba aralegaluri ga<strong>da</strong>saxadebi<br />

<strong>da</strong> gazrdili jarimebi.<br />

• saxelmwifo antimonopoliuri samsaxuris<br />

gauqmebiT kidev ufro <strong>da</strong>iTrguna mcire <strong>da</strong><br />

saSualo biznesi, xolo <strong>kerZo</strong> sakuTrebis demontaJi<br />

<strong>da</strong> reprivatizaciis procesi ki<br />

yovelgvari kompensaciis gareSe xorcieldebo<strong>da</strong>,<br />

ris Sedega<strong>da</strong>c mravali mcire <strong>da</strong> saSualo<br />

mewarme aRmoCn<strong>da</strong> samuSao farTis gareSe.<br />

gansakuTrebiT mtkivneuli gax<strong>da</strong> kanonis<br />

uzenaesobis <strong>da</strong>cvis sakiTxic (sakuTrebis<br />

uflebebis <strong>da</strong>cva <strong>da</strong> kontraqtebze samarTlebrivi<br />

zemoqmedeba). yovelive es ki<br />

aneitraleb<strong>da</strong> im pozitiur reformebs, romlebic<br />

xelisuflebam adre ganaxorciela biznesis<br />

regulirebis gamartivebiT.<br />

Rirebulebis zrdis procesze konkurentunarianobis<br />

zemoqmedebis zr<strong>da</strong> moiTxovs finansur<br />

disciplinas mimwodeblebis,<br />

kreditorebis <strong>da</strong> saga<strong>da</strong>saxado samsaxurebis<br />

mxri<strong>da</strong>n. kanonis uzenaesoba ki xels un<strong>da</strong><br />

uwyobdes axali an gaumjobesebuli produqtis<br />

zr<strong>da</strong>s, mesakuTrobis <strong>ganviTareba</strong>s. es<br />

sakiTxebi refleqsurad aisaxa mcire <strong>da</strong> saSualo<br />

mewarmeobis <strong>ganviTareba</strong>ze <strong>da</strong> aRniSnuli<br />

barierebis ga<strong>da</strong>laxva aris Rirebulebis<br />

zrdis mTeli qselis ganviTarebis sawin<strong>da</strong>ri.<br />

2007-2009 wlebSi xelisuflebam biznesis mxar<strong>da</strong>mWeri<br />

mniSvnelovani programebi ganaxorciela.<br />

fermerebis <strong>da</strong>saxmareblad 2007 wels<br />

<strong>da</strong>iwyo 100 axali sawarmos programis ganxorcieleba.<br />

igi iTvaliswineb<strong>da</strong> eqsportze orientirebuli<br />

<strong>da</strong>rgebis, ZiriTa<strong>da</strong>d rZis <strong>da</strong> rZis<br />

produqtebis sawarmoebis <strong>da</strong>finansebas,<br />

soflis meurneobis pirveladi warmoebis,<br />

ga<strong>da</strong>muSavebisa <strong>da</strong> axali sawarmoebis amuSavebis<br />

gziT soflad mosaxleobis <strong>da</strong>saqmebis <strong>da</strong><br />

Semosavlebis gaumjobesebas. SemuSav<strong>da</strong> `iafi<br />

kreditis~ proeqti soflis meurneobaSi eqsportze<br />

orientirebuli sawarmoebis <strong>da</strong>safinanseblad.<br />

maTi <strong>ganviTareba</strong> xels uwyob<strong>da</strong><br />

mcire fermerebis, rogorc nedleulis mimwodeblebis,<br />

mdgomareobis gaumjobesebas. am-<br />

denad,es proeqtebi faqtobrivad jaWvurad<br />

aZelv<strong>da</strong> sargebels Rirebulebis zr<strong>da</strong>Si monawile<br />

sawarmoebs. Tumca isic un<strong>da</strong> aRiniSnos,<br />

rom mcire mewarmeobis <strong>ganviTareba</strong>ze pir<strong>da</strong>piri<br />

zemoqmedeba arc instituciurad <strong>da</strong><br />

arc finansurad ar xorcieldebo<strong>da</strong>.<br />

<strong>da</strong>interesebuli mxareebis roli<br />

mcire <strong>da</strong> saSualo biznesis <strong>ganviTareba</strong>Si ZiriTadi<br />

<strong>da</strong>interesebuli mxareebi arian saxelmwifo,<br />

mcire <strong>da</strong> saSualo mewarmeebi,<br />

msxvili biznesi, municipalitetebi, asociaciebi<br />

<strong>da</strong> sxv. TiToeul maTgans sakuTari<br />

uflebamosilebis farglebSi SeuZlia xeli<br />

Seuwyos mcire <strong>da</strong> saSualo biznesis <strong>ganviTareba</strong>s,<br />

mis CarTvas RirebulebaTa Seqmnis qselSi,<br />

izrunos Rirebulebis zrdis xelisSemSleli<br />

barierebis aRmofxvrasa <strong>da</strong> stabilurobis ga-<br />

Zlierebaze.<br />

saxelmwifo ZiriTadi instituciuri<br />

cvliebebiT <strong>da</strong> saxelmwifo programebiT un<strong>da</strong><br />

uzrunvelyofdes mcire <strong>da</strong> saSualo mewarmeobis<br />

xelSewyobas. amJamad qveynis kanonmdeblobaSi<br />

ar aris gansxvavebuli mcire <strong>da</strong><br />

saSualo mewarmeoba msxvili biznesisagan <strong>da</strong><br />

ar aris arc erTi normatiuli aqti, romelic<br />

upiratesad mcire <strong>da</strong> saSualo mewarmeobas <strong>da</strong><br />

maTi problemebis ga<strong>da</strong>Wras Seexebo<strong>da</strong>.<br />

saqarTveloSi arsebobs unificirebuli sistema,<br />

sa<strong>da</strong>c mcire <strong>da</strong> saSualo mewarmeoba<br />

msxvil mewarmeobasTan erTad mogebis erTnairi<br />

<strong>da</strong>sabegri reJimiT ganisazRvreba. mxolod<br />

is mewarmeebi, romelTa wliuri<br />

Semosavali 100 aTas lars an ufro naklebs<br />

Seadgens, ganTavisufldnen dRg-is ga<strong>da</strong>saxadi<strong>da</strong>n.<br />

magram aseTi mxolod mcire mewarmeebis<br />

nawilia, radgan kanonmdeblobiT mcire sawarmoebad<br />

iTvleba is, romlis Semosavali 500<br />

aTas larze naklebia. amdenad, es zRvari Zalian<br />

<strong>da</strong>balia imisaTvis, rom mcire<br />

mewarmeobas hqondes saga<strong>da</strong>saxado<br />

xelSewyoba.<br />

2008 wlis agvistoSi ruseT-saqarTvelos saomari<br />

konfliqtisa <strong>da</strong> finansuri krizisis<br />

Sedegad sawarmoebis mdgradobis Senar-<br />

CunebisaTvis aucilebeli gax<strong>da</strong> saxelmwifos<br />

mxri<strong>da</strong>n efeqtiani RonisZiebebis inicireba.<br />

dRes mcire <strong>da</strong> saSualo sawarmoebi sax-<br />

gamocemulia gaeros ganviTarebis programis finansuri mxar<strong>da</strong>WeriT.<br />

winamdebare gamocemaSi gamoTqmuli mosazrebebi avtoriseulia <strong>da</strong> ar asaxavs gaerTianebuli erebis<br />

organizaciis an gaeros ganviTarebis programis Tvalsazriss.


elmwifosagan mxolod `rbil~ mxar<strong>da</strong>Weras<br />

iReben, rac arasakmarisia maTi konkurentunarianobis<br />

gasaZliereblad. `rbili~ mxar<strong>da</strong>Wera<br />

mxolod segmentirebul sferoebSi<br />

ganxorciel<strong>da</strong>, mas arasistematuri xasiaTi<br />

aqvs. mxra<strong>da</strong>Weris sxva efeqturi <strong>da</strong> sistematuri<br />

formebi, anu, magaliTad, saga<strong>da</strong>saxado<br />

SeRavaTebi, ar yofila gamoyenebuli.<br />

problemebis gasaneitraleblad saxelmwifo<br />

qveyanaSi droebiT adminitraciul RonisZiebebs<br />

axorcielebs. igi moklevadian<br />

Sedegebzea orientirebuli <strong>da</strong> mimarTulia<br />

erTi <strong>da</strong>rgi<strong>da</strong>n meoreze ekonomikuri sargeblis<br />

ga<strong>da</strong>nawilebisaken. qveyanaSi ar aris Seqmnili<br />

xangrZlivi ekonomikuri strategia <strong>da</strong><br />

kompleqsuri programa imisaTvis, rom <strong>da</strong>icvas<br />

mewarmeoba, ar gamoiyeneba <strong>da</strong>zaralebul seqtorebSi<br />

iseTi efeqturi instrumentebi, rogoricaa<br />

wamaxalisebeli saga<strong>da</strong>saxado<br />

SeRavaTebi <strong>da</strong> stimulebi, ris gamoc es instrumentebi<br />

mokle periodSi kargaven<br />

mniSvnelobas, xolo maTgan miRebuli sargebeli<br />

ki umniSvnelo xdeba mcire mewarmeobis<br />

gafarToebisaTvis.<br />

saxelmwifosa <strong>da</strong> adgilobrivi mmarTvelobis<br />

organoebis mier strategiuli politikis SemuSaveba<br />

<strong>da</strong> ganxorcieleba, rogorc<br />

saga<strong>da</strong>saxado, ise programuli iniciativebis<br />

saxiT, mcire <strong>da</strong> saSualo mewarmeobis ganviTarebis<br />

instituciuri safuZveli un<strong>da</strong><br />

iyos.<br />

biznes-partniorioba. msxvili sawarmoebi<br />

mcire biznesis ganviTarebis sabazro SesaZleblobebs<br />

mxolod maSin warmoqmnian, Tu isini<br />

warmoadgenen e.w. `diversificirebul korporaciebs~<br />

<strong>da</strong> iyeneben mcire biznesis upiratesobebs<br />

(magaliTad, saga<strong>da</strong>saxado SeRavTebs)<br />

<strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxva midgomiT (`outsorsingi~,<br />

strategiuli aliansi, droiTi TvlasazrisiT<br />

konkurencia, xarjebis xelsayreli menejmenti,<br />

`reinjineringi~ <strong>da</strong> sxv.) aZliereben<br />

partniorobas mcire <strong>da</strong> saSualo biznesTan.<br />

RirebulebaTa zrdis procesSi partnioroba<br />

aris kargi garanti imisaTvis, rom ganxorcieldes<br />

<strong>da</strong>finanseba <strong>da</strong> gaZlierdes finansuri<br />

nakadebi Rirebulebis zrdis erTi<br />

jaWvi<strong>da</strong>n meoreze, rac finansuri institutebisaTvis<br />

mTlian jaWvs gaxdi<strong>da</strong> mimzidvels.<br />

finansur institutebsa <strong>da</strong> Rirebulebis zr-<br />

<strong>da</strong>Si monawile agentebs Soris xidis gadeba <strong>da</strong><br />

Rirebulebis zrdis pir<strong>da</strong>piri <strong>da</strong>finanseba<br />

aris mewarmeTa riskebis Semcirebisa <strong>da</strong> finansuri<br />

nakadebis intensifikaciis gza, sa<strong>da</strong>c<br />

monawileobs myidveli, vaWari, mwarmoebeli <strong>da</strong><br />

bazris sxva subieqti. mcire <strong>da</strong> saSualo biznesisaTvis<br />

Rirebulebis zrdis <strong>da</strong>finansebis<br />

arapir<strong>da</strong>piri gza SeiZleba bankebisa <strong>da</strong><br />

msxvili sabiTumo vaWrebis monawileobiT<br />

ganxorcieldes. es procesebi saqarTveloSi<br />

mxolod Canasaxovan mdgomareobaSia.<br />

biznes-asociaciebi. mcire <strong>da</strong> saSualo<br />

mewarmeebis <strong>ganviTareba</strong>Si arsebuli barierebis<br />

ga<strong>da</strong>laxvaSi mniSvnelovan rols TamaSobs<br />

rogorc mewarmeTa biznes-asociaciebis<br />

formireba <strong>da</strong> <strong>ganviTareba</strong>, aseve is institutebi,<br />

romlebic <strong>da</strong>exmarebian mewarmeebs<br />

ganaTlebis, informaciisa <strong>da</strong> sxva momsaxurebis<br />

miRebasa <strong>da</strong> gacvlaSi. rogorc<br />

gamokvlevebi cxadyofs, rCevebisTvis mcire<br />

<strong>da</strong> saSualo sawarmoebis warmomadgenlebi<br />

iSviaTad mimarTaven biznes-asociaciebs. mar-<br />

Talia, arsebobs moTxovna biznes-asociaciebze,<br />

magram aq mewarmeebi ar wevriandebian,<br />

vinai<strong>da</strong>n moqmedi asociaciebi sasurvel momsaxurebas<br />

ar sTavazoben TavianT klientebs _<br />

an am momsaxurebis xarisxia <strong>da</strong>bali, an safasuria<br />

maRali. biznes-asiciaciebis meSveobiT<br />

mcire <strong>da</strong> saSualo sawarmoebs SeuZliaT<br />

konkurentunarianobis gaumjobeseba<br />

Sesabamisi momsaxurebis miRebiT, agreTve, lobisturi<br />

kampaniis warmoeba ukeTesi garemos<br />

Sesaqmnelad. bizness-asociaciebs SeuZliaT<br />

xeli Seuwyon sawarmoTa zr<strong>da</strong>s. amdenad, aucilebeli<br />

xdeba biznes-asociaciebis srulyofa<br />

<strong>da</strong> <strong>da</strong>xmarebis gaweva, rac<br />

xelisuflebasTan erTad donori <strong>da</strong> saerTa-<br />

Soriso organizaciebis prerogativa un<strong>da</strong><br />

iyos.<br />

globaluri partnioroba <strong>da</strong> kooperacia.<br />

globalur bazrebSi <strong>da</strong> konkurenciaSi monawileobisas<br />

(magaliTad, soflis meurneobis<br />

produqtebis, mineraluri wylebis <strong>da</strong> Rvinoebis<br />

evrokavSiris bazarze gatanisas) firmebi<br />

gansxvavebuli xasiaTis winaaRmdegobas awydebian<br />

imis gamo, rom sawarmoebs an ar SeswevT<br />

unari Seafason potenciuri bazari, an ar<br />

ician xarisxis <strong>da</strong> stan<strong>da</strong>rtis moTxovnebi. maT<br />

aqvT rogorc bazris gamokvlevis, ise logis-<br />

gamocemulia gaeros ganviTarebis programis finansuri mxar<strong>da</strong>WeriT.<br />

winamdebare gamocemaSi gamoTqmuli mosazrebebi avtoriseulia <strong>da</strong> ar asaxavs gaerTianebuli erebis<br />

organizaciis an gaeros ganviTarebis programis Tvalsazriss.


tikuri <strong>da</strong> teqnologiuri problemebi. globalur<br />

bazrebze Sesasvlelad saWiro xdeba ara<br />

marto maTi warmoebis meTodebis srulyofa,<br />

aramed maTi menejmentisac. mTavari mizania<br />

sawarmo gaxdes globaluri Rirebulebis<br />

zrdis qselis monawile. am amocanis ga<strong>da</strong>WraSi<br />

sawarmoebs sWirdebaT mxar<strong>da</strong>Wera efeqturi<br />

logistikis formirebaSi, romelic moicavs<br />

auclebel infrastruqturas, instituciur<br />

garemosa <strong>da</strong> aseve, aucilebel biznesservisebs.<br />

amitom sawarmoTa klasterebSi kooperacia<br />

maT <strong>da</strong>exmareba maTi<br />

sicocxlisunarianobis SenarCunebaSi. mcire<br />

sawarmoebs ar SeuZliaT amis <strong>da</strong>moukideblad<br />

gakeTeba, xolo globalur mimwodeblebsa <strong>da</strong><br />

mwarmoeblebs ar un<strong>da</strong>T individebze calcalke<br />

ifiqron. amitom miznobrivi kooperacia<br />

samrewvelo asociaciebTan, samTavrobo<br />

saagentoebTan <strong>da</strong> treningisa <strong>da</strong> sakonsultacio<br />

institutebTan maT globaluri Rirebulebis<br />

jaWvSi monawileobis saSualebas<br />

miscems. mwarmoebelTa asociaciaSi erToblivi<br />

saqmianoba aviTarebs maT SesaZleblobas<br />

saerTaSorios bazrebSi Sesasvlelad.<br />

rekomen<strong>da</strong>ciebi<br />

mcire <strong>da</strong> saSualo mewarmeobis konkurentunarianobis<br />

<strong>ganviTareba</strong> un<strong>da</strong> moxdes rogorc<br />

xelisuflebis mier instituciuri meqanizmebis<br />

<strong>da</strong>nergviT, ise <strong>kerZo</strong> firmebs Soris partnioruli<br />

urTierTobebiTa <strong>da</strong> erToblivi<br />

ZalisxmeviT.<br />

qvemoT CamoTvlilia mewarmeobisa <strong>da</strong><br />

konkurenciis ganviTarebis startegiisaTvis<br />

aucilebeli xelisuflebis instituciuri<br />

prioritetebi:<br />

• saqarTvelos sakanonmdeblo garemo<br />

SesabamisobaSi un<strong>da</strong> movides evrokavSiris<br />

konkurentul politikasTan. Tavisufali<br />

vaWrobis xelSekruleba (T) iseve, rogorc<br />

saqarTvelos valdebuleba, romelic<br />

gansazRvrulia partniorobisa <strong>da</strong> TanamSromlobis<br />

xelSekrulebiTa (C) <strong>da</strong> evropis samezoblo<br />

politikis samoqmedo gegemiT ( ),<br />

moiTxovs, rom partnior qveynebSi kanonmdebloba<br />

Seesabamebodes evropul sistemas<br />

konkurenciisa <strong>da</strong> momxmarebelTa uflebebis<br />

<strong>da</strong>cvis Sesaxeb <strong>da</strong> am TvalsazrisiT<br />

saqarTvelom cvlilebebi un<strong>da</strong> Seitanos Tavis<br />

kanonmdeblobaSi.<br />

• konkurenciis xelSemwyobi garemos<br />

formireba monopoliuri qcevebis SezRudviT,<br />

antitrastuli kanomdeblobis SemoRebiTa <strong>da</strong><br />

antimonopoliuri samsaxuris SeqmniT;<br />

• aucilebeli ekonomikuri reformebis ganxorcieleba,<br />

gansakuTrebiT ki agrosamrewvelo<br />

<strong>da</strong> kvebis produqtebis sanitarul <strong>da</strong><br />

fitosanitarul stan<strong>da</strong>rtebSi. saqarTvelos<br />

xarisxis regulirebis uzrunvelyofa ar aris<br />

SesabamisobaSi evrostan<strong>da</strong>rtebTan <strong>da</strong> moiTxovs<br />

mniSvnelovan maregulirebeli strategiis<br />

SemoRebas stan<strong>da</strong>rtizaciasa <strong>da</strong> xarisxis<br />

kontrolSi.<br />

• saqarTveloSi ar arsebobs specialurad<br />

mcire <strong>da</strong> saSualo biznesis maregulirebeli<br />

normebi. saga<strong>da</strong>saxado kodeqsis srulyofa <strong>da</strong><br />

biznesis samarTlebrivi uflebebis gafar-<br />

Toeba, mcire <strong>da</strong> saSualo mewarmeobis mxar<strong>da</strong>Weris<br />

gaZliereba jarimebisa <strong>da</strong> sauravebis<br />

liberalizaciiT, agreTve, <strong>da</strong>mwyebi biznesisTvis<br />

wamaxalisebeli saga<strong>da</strong>saxado SeRavaTebis<br />

<strong>da</strong>weseba an ga<strong>da</strong>saxadebisagan<br />

ganTavisufleba <strong>da</strong> sxva RonisZiebebi sakanonmdeblo<br />

cvlilebis safuZvelze un<strong>da</strong> ganxorcieldes.<br />

• msxvili sawarmoebi warmoqmnian mcire <strong>da</strong><br />

saSualo sawarmoebis ganviTarebis SesaZleblobebs<br />

<strong>da</strong> maTi ekonomikur-organizaciuli<br />

<strong>da</strong>intereseba mcire biznesSi gaizrdeba maSin,<br />

rodesac es ukanasknelni mas met ukugebas<br />

moutanen. mizanSewonilia specialuri<br />

ekonomiuri zonebis Seqmna sagasaxado SeRavaTebiT<br />

(ramdena<strong>da</strong>c saqarTvelos kanonmdebloba<br />

iZleva saSualebas adgilobriv doneze<br />

Seiqmnas specialuri zonebi).<br />

• globaluri krizisis zemoqmedebiTa <strong>da</strong><br />

ruseTTan SeiaraRebuli konfliqtis Sedegad<br />

2008 wlis bolo<strong>da</strong>n saqarTveloSi<br />

gansakuTrebiT Semcir<strong>da</strong> mcire <strong>da</strong> saSualo<br />

biznesis ekonomikuri aqtivoba. mravalma maTganma<br />

Sewyvita funqcionireba, xolo sxvebi<br />

gakotrebis winaSe <strong>da</strong>dgenen. am mdgomareobas<br />

kidev ufro amZafreb<strong>da</strong> maTi sabanko<br />

<strong>da</strong>valianebisa <strong>da</strong> uimedo valebis zr<strong>da</strong>. am mdgomareobi<strong>da</strong>n<br />

gamosvlis mizniT mizanSewonilia<br />

xelisuflebam <strong>da</strong>iwyos saga<strong>da</strong>saxado<br />

amnistiis aprobirebuli modelis a<strong>da</strong>ptireba<br />

gamocemulia gaeros ganviTarebis programis finansuri mxar<strong>da</strong>WeriT.<br />

winamdebare gamocemaSi gamoTqmuli mosazrebebi avtoriseulia <strong>da</strong> ar asaxavs gaerTianebuli erebis<br />

organizaciis an gaeros ganviTarebis programis Tvalsazriss.


qveyanaSi, xolo sabanko seqtorma ki izrunos<br />

valebis restruqturizaciaze, risTvisac<br />

gamoyenebuli un<strong>da</strong> iyos saerTaSoriso<br />

donori organizaciebis mier gamoyofili<br />

asignebebi.<br />

• kanonis uzenaesobis <strong>da</strong>cva <strong>da</strong> sakuTrebis<br />

konfiskaciis SemTxvevaSi, Tuki amas qalaqis<br />

imiji moiTxovs, kompensaciebis gacema Searbilebs<br />

gaurkvevlobas, gaaZlierebs<br />

makrostabilurobas <strong>da</strong> <strong>da</strong>icavs sakuTrebis<br />

uflebas;<br />

• saWiroamcire <strong>da</strong> saSualo biznesis ganviTarebis<br />

erTiani kompleqsuri <strong>da</strong> konkurentuli<br />

upiratesobebis strategiuli gegmis<br />

formireba, romelic inovaciur <strong>da</strong> eqsportze<br />

orientirebul ekonomikaze iqneba mimarTuli.<br />

am mizniT qveynis ekonomikuri <strong>da</strong> socialuri<br />

ganviTarebis indikatur gegmebSi uzrunvelyofili<br />

un<strong>da</strong> iyos mcire <strong>da</strong> saSualo biznesis<br />

ganviTarebis raodenobrivi <strong>da</strong> xarisxobrivi<br />

parametrebis organuli kavSiri ekonomikuri,<br />

socialuri, regionuli <strong>da</strong> <strong>da</strong>rgobrivi ganviTarebis<br />

amocanebTan.<br />

• mcire <strong>da</strong> saSualo biznesis xelSemwyobi RonisZiebebi<br />

<strong>da</strong> myari <strong>da</strong> xangrZlivmoqmedi saxelmwifo<br />

programebi (magaliTad, saprocento<br />

sargeblis <strong>da</strong>farvaSi Tanamonawileoba,<br />

treningebi <strong>da</strong> sxv.) xels Seuwyobs investiciebis<br />

zr<strong>da</strong>s.<br />

• mizanSewonilia regionebis ekonomikuri ganviTarebis<br />

struqturis sistematuri monitoringi<br />

<strong>da</strong> im sferoebis gansazRvra, sa<strong>da</strong>c<br />

klasterebi moitanen sargebels. am mizniT<br />

saWiroa adgilobrivi xelisuflebis mudmivi<br />

dialogi mcire <strong>da</strong> saSualo sawarmoebTan<br />

(mrgvali magidebi, seminarebi, gamofenebi <strong>da</strong><br />

sxv.). mcire biznesis xelSesawyobad saWiroa<br />

regionuli <strong>da</strong> adgilobrivi xelisuflebis<br />

uflebamosilebis gazr<strong>da</strong>, raTa TavianTi<br />

moTxovnilebis Sesabamisad mxari <strong>da</strong>uWiron<br />

mcire <strong>da</strong> saSualo sawarmoebis <strong>ganviTareba</strong>s.<br />

• mniSvnelovania samoqalaqo sazogadoebis<br />

mxri<strong>da</strong>n mcire <strong>da</strong> saSualo biznesis <strong>seqtori</strong>s<br />

mdgomareobis <strong>da</strong> mewarmeobis<br />

ganviTarebis programebis ganxorcielebis<br />

regularuli analizi <strong>da</strong> kontroli maT Sesrulebaze.<br />

partnioruli urTierTobebis ganviTarebis<br />

aspeqtiT:<br />

• xelisuflebis mier inicirebuli pilotirebuli<br />

proeqtebi SeiZleba ganxorcieleds<br />

mcire <strong>da</strong> saSualo sawarmoebis klasterebis<br />

formirebiT <strong>da</strong> geografiuli an <strong>da</strong>rgobrivi<br />

principiT stimulirebiT. Sesabamisad saWiro<br />

gaxdeba mcire <strong>da</strong> saSualo biznesis mxar<strong>da</strong>mWeri<br />

saagentos formirebac Tav<strong>da</strong>pirvelad<br />

saxelmwifo, xolo Semdeg ki komerciul<br />

sawyisebze. aseTi saagentos funqciebSi un<strong>da</strong><br />

Sevides komunikaciebi, treningebi, sabazro<br />

informacia, saerTod, globaluri partnioruli<br />

urTierTobebis formireba <strong>da</strong> sxv.;<br />

• mcire <strong>da</strong> saSualo biznesis mxar<strong>da</strong>mWeri<br />

organo, romelic moemsaxureba informaciiT,<br />

konsultaciebiT, Caatarebs treningebs <strong>da</strong><br />

sxva RonisZiebebs, SesaZlebelia asociaciebis<br />

formirebiT. asociaciebi uzrunvelyofen<br />

maTi gavlenis mopovebas bazarze. rac ufro<br />

organizebuli iqneba asociacia <strong>da</strong> eqneba efeqturi<br />

menejmenti, am asociaciaSi gaer-<br />

Tianebul sawarmoebTan ufro metad wamova<br />

kontaqtze safinanso <strong>da</strong>wesebulebebi, msxvili<br />

biznes-wreebi <strong>da</strong> maT gauadvildebaT partniorebTan<br />

kavSiris <strong>da</strong>myareba. aseTi kavSirebi<br />

un<strong>da</strong> Camoyalibdes rogorc manqana<strong>da</strong>nadgarebis<br />

gamoyenebaSi, aseve sawarmoo<br />

sferoSi, marketingul kavSirebSi <strong>da</strong><br />

kavSirebSi warmoebis saSualebebis miwodebaSi.<br />

asociaciis mTavar saqmianobas un<strong>da</strong> warmoadgendesmasSi<br />

gaerTianebuli mewarmeebis<br />

wardgena mTavrobisa <strong>da</strong> saerTaSoriso organizaciebis<br />

winaSe, sabazro ganaTleba, gasaRebis<br />

sistema <strong>da</strong> sareklamo saqminoba, iseTi<br />

aqciebis mxar<strong>da</strong>Wera, romlebic reklamas<br />

ukeTeben qarTul kompaniebsa <strong>da</strong> produqcias<br />

Sin <strong>da</strong> gareT. misi saqmianoba moicavs bro-<br />

Surebisa <strong>da</strong> sagazeTo publikaciebis gamocemas,<br />

aseve, regularuli sainformacio<br />

biuletenebis gamocemas ucxo qveynebis sael-<br />

CoebisaTvis; saerTaSoriso<br />

sakredito/teqnikuri <strong>da</strong>xmarebis saagentoebsa<br />

<strong>da</strong> savaWro organizaciebTan urTier-<br />

Tobas; ucxoeli myidvelebisa <strong>da</strong><br />

investorebis misiebs qveynis SigniT; saerTa-<br />

Sorios savaWro bazrebSi monawileobis<br />

xelSewyobas; saqarTveloSi seqtoruli<br />

gamofenebis mxar<strong>da</strong>Weras; kvleviT<br />

samuSaoebsa <strong>da</strong> <strong>ganviTareba</strong>s; programebs<br />

xarisxianobis, produqtiulobisa <strong>da</strong> xarjebis<br />

gamocemulia gaeros ganviTarebis programis finansuri mxar<strong>da</strong>WeriT.<br />

winamdebare gamocemaSi gamoTqmuli mosazrebebi avtoriseulia <strong>da</strong> ar asaxavs gaerTianebuli erebis<br />

organizaciis an gaeros ganviTarebis programis Tvalsazriss.


kontrolis xelSesawyobad <strong>da</strong> sxv.;<br />

• mcire mewarmeebsa <strong>da</strong> ucxoel investorebs<br />

Soris urTierTobis xelSewyoba Sesabamisi<br />

saagentoebis, asociaciebis formirebiT un<strong>da</strong><br />

ganxorcieleds, rac gaaumjobesebs informaciis<br />

gacvlas, xarisxis kontrols, momsaxurebas;<br />

• mewarmeebis mier eleqtronuli ga<strong>da</strong>ricxvebisa<br />

<strong>da</strong> sxva internet-infrastruqturis<br />

gamoyeneba mniSvnelovnad Seamcirebs mcire <strong>da</strong><br />

saSaulo mewarmeebis xarjebs. konkurentuli<br />

garemos formireba, alternatiuli usadeno<br />

<strong>da</strong> internet-teqnologiebis <strong>ganviTareba</strong> un<strong>da</strong><br />

gaxdes mTavari mimarTuleba eleqtronuli<br />

momsaxurebis bazarze.<br />

<strong>da</strong>finansebis aspeqtiT:<br />

• stimuli sWirdeba im bankebs, romlebic<br />

gascemen sesxebs mcire <strong>da</strong> saSualo mewarmeebze.<br />

komerciuli bankebisaTvis xelSewyobis<br />

preferenciuli politika mcire <strong>da</strong> saSualo<br />

sawarmoebis <strong>da</strong>kreditebisaTvis un<strong>da</strong> <strong>da</strong>emyaros<br />

Sesabamisi maregulirebeli normebis<br />

srulyofas, gansakuTrebiT maSin, rodesac sabanko<br />

<strong>seqtori</strong>s aqtivoba warmarTuli iqneba<br />

klasterebisa <strong>da</strong> inovaciuri warmoebis <strong>da</strong>finansebaze.<br />

• saWiroa mcire <strong>da</strong> saSualo sawarmoebis<br />

sakredito, sagarantio sistemis formireba<br />

sesxebis riskis Semcirebis mizniT. normebi,<br />

romlebic mniSvnelovnad gaamartiveb<strong>da</strong> kreditebis<br />

xelmisawvdomobas <strong>da</strong> gazrdi<strong>da</strong> sakredito<br />

usafrTxoebis sistemas mcire <strong>da</strong> saSualo<br />

mewarmeebisaTvis, SeiZleba <strong>da</strong>emyaros Rirebulebis<br />

zrdis procesSi CarTul erTeulebs<br />

Soris pir<strong>da</strong>pir <strong>da</strong>kreditebasa Tu satrasto<br />

sesxebs, romlis pirobebic gansazRvruli<br />

iqneba fuladi saxsrebis mimwodeblebis mier.<br />

mcire <strong>da</strong> saSualo sawarmoebisaTvis safinanso<br />

arxebis gafarToeba SesaZlebelia maTi safondo<br />

birJebze monawileobis Sesabamisi<br />

meqanizmis formirebiTac.<br />

• mcire <strong>da</strong> saSualo mewarmeTa sesxebis<br />

<strong>da</strong>brunebis riskis Semcirebis mizniT un<strong>da</strong><br />

Seiqmnas pirobebi, rom giraod iqnes<br />

gamoyenebuli mosavali, realizatorebTan<br />

(magaliTad sacalo qselTan) urTierToba <strong>da</strong><br />

xelSekrulebebi; inventari, Rirebulebis zr<strong>da</strong>Si<br />

monawile msxvil mewarmeTa reputacia <strong>da</strong><br />

sxv. partniorul urTierTobebze orientire-<br />

buli sakredito sistemis riskebis SemoReba<br />

gaaZlierebs mcire <strong>da</strong> saSualo mewarmeTa<br />

kreditunarianobas <strong>da</strong> SeasZlebels gaxdis<br />

riskebis ga<strong>da</strong>cemis meqanizmis gamoyenebas.<br />

• mcire <strong>da</strong> saSualo sawarmoebisaTvis sabanko<br />

servisis gaumjobesebisaTvis safinanso momsaxurebis<br />

megzuris gamocema xels Seuwyobs<br />

mewarmeebSi safinanso kulturisa <strong>da</strong> wesrigis<br />

amaRlebas.<br />

saerTaSoriso donorebis mxar<strong>da</strong>Wera<br />

instituciuri mSeneblobisa <strong>da</strong> reformebis<br />

warmarTvis sferoSi aucilebelia donorebis<br />

<strong>da</strong>xmareba. maTi aqtivobis mTavari sfero un<strong>da</strong><br />

iyos biznes-jgufebs Soris koordinaciis<br />

mxar<strong>da</strong>Wera, warmomadgenlobiTi monawileoba<br />

<strong>da</strong> teqnikuri <strong>da</strong>xmarebis proeqtebis <strong>ganviTareba</strong><br />

klasterebsa <strong>da</strong> asociaciebSi.<br />

reziume<br />

saqarTveloSi ekonomikis struqturis susti<br />

mxarea is, rom mcire <strong>da</strong> saSualo sawarmoebi<br />

ver asruleben ekonomikis qmediTi mamoZravebeli<br />

Zalis rols, maTi Sromis mwarmoebluroba<br />

<strong>da</strong>balia <strong>da</strong> bolo wlebSi maTi wili<br />

mSp-Si Semcir<strong>da</strong>. saqarTvelos ekonomikis generatori<br />

msxvili biznesia, romelic sustad<br />

aris <strong>da</strong>kavSirebuli mcire <strong>da</strong> saSualo sawarmoebTan.<br />

naSromSi mcire <strong>da</strong> saSualo mewarmeobaSi<br />

Rirebulebis zrdis Semaferxebeli ZiriTadi<br />

mizezebi <strong>da</strong>xasiaTebulia, rogorc<br />

ekonomikur-organizaciuli, aseve instituciuri<br />

faqtorebis kuTxiT.<br />

instituciuri TvalsazrisiT, avtoris azriT,<br />

sawarmoebis <strong>da</strong>balkonkurentunarianobas<br />

gansazRvravs ga<strong>da</strong>saxadebis, regulirebis <strong>da</strong><br />

sakuTrebis uflebis <strong>da</strong>cvasTan <strong>da</strong>kavSirebuli<br />

transaqciuli xarjebi. naSromSi<br />

<strong>da</strong>sabuTebulia, rom marTalia saqarTveloSi<br />

`vardebis revoluciis~ Semdeg biznes-garemo<br />

umjobesdebo<strong>da</strong> <strong>da</strong> xelisufleba zrunav<strong>da</strong><br />

samarTlebrivi, saga<strong>da</strong>saxado, sabaJo <strong>da</strong> saer-<br />

Tod, infrastruqturis gaumjobesebaze, magram<br />

samewarmeo garemoze maTi zemoqmedebis<br />

<strong>da</strong>debiTi muxti xSirad neitraldebo<strong>da</strong> im instituciuri<br />

<strong>da</strong> administraciuli qmedebebiT,<br />

romlebic Trgunav<strong>da</strong> mewarmeobas <strong>da</strong><br />

Sesabamisad, zrdi<strong>da</strong> sawarmoebis <strong>da</strong>naxarjs.<br />

gamocemulia gaeros ganviTarebis programis finansuri mxar<strong>da</strong>WeriT.<br />

winamdebare gamocemaSi gamoTqmuli mosazrebebi avtoriseulia <strong>da</strong> ar asaxavs gaerTianebuli erebis<br />

organizaciis an gaeros ganviTarebis programis Tvalsazriss.


amasTan, mcire biznesis samewarmeo interesebi<br />

ar iyo gaTvaliswinebuli saxelmwifo<br />

fiskalur politikaSi.<br />

ekonomikur-organizaciuli TvalsazrisiT<br />

mcire <strong>da</strong> saSualo zomis sawarmoebis cudi mobilizeba<br />

<strong>da</strong> maTi koleqtiuri Zalisxmevis<br />

argamoyeneba aferxeb<strong>da</strong> investiciebis zr<strong>da</strong>s,<br />

sawarmoebis logistikis mdgomareoba <strong>da</strong> xarjebis<br />

arsebuli politika moiTxov<strong>da</strong> maTi<br />

menejmentis mniSvnelovan gar<strong>da</strong>qmnas, xolo<br />

globaluri tendenciebis gaZliereba <strong>da</strong><br />

qveyanaSi a<strong>da</strong>mianTa resursebis nakleboba amwvaveb<strong>da</strong><br />

mewarmeobis problemebs <strong>da</strong> mcire biznesis<br />

RirebulebaTa ganviTarebis jaWvi<br />

ganuviTarebeli rCebo<strong>da</strong>.<br />

mcire <strong>da</strong> saSualo sawarmoebis analizisas avtori<br />

asabuTebs, rom Rirebulebis SeqmnaSi<br />

monawile yvela <strong>da</strong>interesebuli piris _ centraluri<br />

xelisuflebis, adgilobrivi<br />

mmarTvelobisa <strong>da</strong> municipalitetebis,<br />

msxvili mewarmeebis, bankirebis <strong>da</strong> asociaciebis<br />

partniorul TanamSromlobaze,<br />

ndobasa <strong>da</strong> racionalur mewarmeobaze aris <strong>da</strong>fuZnebuli<br />

Rirebulebis sococxlisunarianobis<br />

zrdis procesi.<br />

avtoris mier warmodgenili rekomen<strong>da</strong>ciebi<br />

moicavs wina<strong>da</strong>debebis oTx jgufs: xelisuflebis<br />

mier gasatarebel instituciur RonisZiebebs,<br />

adgilobrivi mmarTvelobisa <strong>da</strong><br />

TviTmmarTvelobis samoqmedo aqtivobebs,<br />

samewarmeo sferoSi partnioruli urTierTobebis<br />

ganviTarebis mimarTulebebsa <strong>da</strong> mcire<br />

<strong>da</strong> saSualo mewarmeobis <strong>da</strong>kreditebis Sesa-<br />

Zlo sqemebs.<br />

н н ש <br />

н н н<br />

н н<br />

н н ש. н <br />

н н н <br />

н н н н <br />

, нש <br />

н <br />

нн н нн,<br />

н ннн н<br />

ש . н<br />

н н .<br />

н ש 90-н н<br />

н,<br />

н, <br />

нש н ש.<br />

gamocemulia gaeros ganviTarebis programis finansuri mxar<strong>da</strong>WeriT.<br />

winamdebare gamocemaSi gamoTqmuli mosazrebebi avtoriseulia <strong>da</strong> ar asaxavs gaerTianebuli erebis<br />

organizaciis an gaeros ganviTarebis programis Tvalsazriss.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!