prest149_uztaila_uriolarako

D E U S T U A L D E K O
A L D I Z K A R I A
149 zenbakia
DOAN
2014 uztaila
BERBETAN: AMELIA BARQUIN FILOLOGOA ETA IRAKASLEA
ERREPORTAJEA: IBAIGANEREN ITXIERA BARKUA: ROCHELTARRAK

43-144-145-146-147-148-
Harpidetza
Txartela
Harpidetu
urtean 25€
Izen-abizenak:
Helbidea:
Telefonoa:
izan
Aldizkari hau etxean jaso nahi baduzu
edota norbaiti bidaltzea nahi baduzu, bete
ondoko datuak eta igorri egizkiguzu.
HONA:
Prest! aldizkaria
Ramon y Cajal, 42
Deustua 48014
EDO HONA
prest-berbaizu@euskalnet.net

149 zenbakia
2014ko uztaila
aurkibidea
II
ritzia
erreportajea
326
Alba Estrada, Katixa Lezea, Peio Garatea Iritzia 4
Iñigo Guaza Gureak kanpoan 5
Ibaiganeren itxiera 6
Asko idatzi eta hitz egin da Ibaigane ikastetxearen auziaz
azken asteotan. Artikulu hau idazten ari garen unean,
langileen etorkizuna kolokan dago oraindik.
zia
berbetan
AMELIA BARQUINekin
San Inazioko jaiak Jaiak 10
Lutxanako guduaren biharamuna Behin batean 12
Jai paregabeak Arangoiti eta Erriberan
Amelia Barquin arangoitiarra Filologia Erromanikoan
doktorea da eta Mondragon Unibertsitateko HUHEZI
fakultateko Kulturarteko Hezkuntza eta Genero
Hezkuntza ikasgaietan irakaslea.
Artikulua 14
16
Elkarri eskua ematen, 1966
Irudiak berbetan
21
24
GARAGARDOA La Salve “iratzarri” dute
SAREKADA Lau klik
PINTXODROMOA Juantxu taberna
KULTUR TXOTX Aitziber Olabarrieta eta Maite Sarasola
Argitaratzailea:
BLB Komunikazioa Koop. Elk.
Berbaizu Euskara Elkartea
Tel: 94 447 10 42
Ramon y Cajal 42
DEUSTUA 48014
prest-berbaizu@euskalnet.net
uriola.info
@uriolainfo
www.facebook.com/uriolainfo
barkua bete berba
barkua bete berba
barkua bete berba
Zuzendaria: Lur Mallea
Erredakzioa: Jon Antolin, Olatz Arregi, Bea Medrano, Nerea Olaziregi, Ane Rotaetxe, Amaia Ruesgas,
Borja Sarrionandia-Ibarra, Ane Zabala, Hektor Ortega, Jaione Ayestaran, Adriano de Mata,
Nuria Arroyo, Amaia Mintegi, Itziar Fernandez
Kolaboratzaileak: Alba Estrada, Katixa Lezea, Peio Garatea, Patxi Gaztelumendi, Txema Luzuriaga,
Zaloa Ipiña, Koldo Olabarri, Deusto ikastetxea, Deustuko Ikastola, Ibarrekolanda BHI, Intxixu
Ikastola, San Inazioko eskola
Argazkiak: Javi Garcia - Iñigo Azkona
Publizitatea: Ninbe Moreno
Diseinua: BO5T
Maketazioa: Amaia Gil Basterretxea
Inprimategia: Antza
Ale kopurua: 2.850
Lege Gordailua: BI-571-01
ISSN: 1577 - 9017
UZTAILA PREST! 149 3

iritzia
Hasiera. Amaiera. Eguzkia. Euria. Hondartza. Itsasoa. Harea. Gazteluak.
Ura. Mendia. Txangoak. Loreak. Eguzkilorea. Ibilaldiak.
Bitxilorea. Belarra. Txakurra. Zaldia. Zerua. Lainoa. Beroa. Praka
motzak. Soinekoak. Txankletak. Jaiak. Festak. San Ferminak.
Aste Nagusia. Zeledon. Musika. Lagunak. Familia. Ongietorriak.
Solasaldiak. Garagardoak. Txakolina, Kalimotxoa. Barreak. Poza.
Topaketak. Aisialdia. Irakurketa. Liburuak. Txirrindula. Baloia.
Herria. Barrualdea. Kostaldea. Itsasontzia. Hegazkina. Karabana.
Hiriak. Europa. Amerika. Afrika. Asia. Ozeania. Bidaiak. Izozkiak.
Bokatak. Atsedena. Lana. Maitasuna. Bizitasuna. Oporrak. UDA.
UDA. Gure bizitzaren erritmoa aldatzen duen garaia. Atsedena
hartzeko unea edo lan egiteko aukera ematen duen denboraldia.
Urtean zehar bizi izandakoa gainditzeko garaia. Ongietorriak eta
agurrak. Idazkia bera ere, agurra da. Eskerrik asko Prest! aldizkariari
eta irakurle orori. Plazer handia izan da. Uda ederra pasa eta
izan untsa!
6
326
6
Katixa Lezea
Arangoitiko irakaslea
Erlojua gorde
eta gozatu
Alba Estrada
irakaslea eta dantzaria
Uda ederra pasa
eta izan untsa!
Beste ezer baino lehen, eskerrak eman nahi dizkizuet idazteko
gonbidapena egiteagatik eta Prest! proiektuan parte hartzeko
aukera emateagatik, niretzako ohore handia izan da benetan.
Esan beharra daukat, irailean zuen deia jaso nuenean, nire iritzia
emateko eskatu zenidaten lehenengo egunetik, pentsatzen egon
nintzen ea zer ote neukan zuei kontatzeko. Baina azkarrago doa
denbora eta hilabeteak berehala pasatu dira. Orain konturatzen
naiz gauza asko kontatzeko nituela eta oraindik beste hainbat
kontatzeko ditudala... baina hori beste batean izango da :-)) Mila
esker, bihotz-bihotzez.
Eta eskerrak eman ondoren, amaiera zoragarria... oporrak!!
Azkenik oporrak heldu dira! Familia edota lagunen konpainian
gozatzeko unea heldu da!
Oporrak urte osoko lanaren ordaina dira, esaten dute, lasai-lasai
eta ordutegirik gabe ibiltzeko garaia. Udan libreago ibiltzen gara,
nolabait, gustuko gauzak egiten, gorputzak eskatzen diguna egiten...
hori gutxi balitz bezala!
Ordutegirik gabe bizitzeak ez du zerikusirik gure eguneroko bizitzarekin:
hiri batean, laneko ordutegiarekin, gizarte konpromisoekin,
pilaturik eta toki hutsik gabe bizi garen hiri hauetan… zaila
egiten zaigu estresatuta ez bukatzea. Hau horrela izanda, erlojua
gorde eta gozatzea izango da onena, ezta?
Uda bikaina izan eta irailean itzuliko gara, indarberrituta!!!
6
Peio Garatea
erizain ohia
prest-berbaizu@euskalnet.net
Oraingoan, inon inoiz agertu
ez den betiko bilbotar zintzo
(1887an Harategi Zahar
kalean, Zazpikaletan, jaioa.
Aita bilbotar eta ama ubidetar
euskaldunaren semea) eta deustuar handi
baten iritziak agertu nahi ditut. Hemen bizi izan
zuen bere bizitza gehiena, eta hemen eskaini zuen
bere lan ikaragarria. V. San Sebastian Arana, bere
izeneko klinikaren sortzaile. Bere bidez hainbatek
ezagutu zuten Deustu eta hainbati eman zien
bizia, bizibidea eta lanbidea: era bietara, osagile
bezala ona eta kirurgilari bezala hobea (urteko
40.000tik gorako egonaldiekin, bere klinikan, eta
2.000 jaiotza baino gehiagorekin).
Gizona kirurgilari ona zen, bene-benetan. Bere
zortzi azken urtetan, egunero berarekin egon
nintzen. Aitzindaria urdaiaren zulapenak ixten,
konpontzen (bere aurretik, heriotza ziurra), baita
ere zezen adarren zauri ikaragarrien, zezenketako
hil edo biziko zaurien berriztatzailerik onena.
Basurtuko Ospitaleko Kirurgiako zuzendaria izan
zen XX. mendeko lehen laurdenean, Bilboko Medikuen
Elkargoko lehendakaria (1927-1931 tartean).
Asaldariek 1937an Bilbo hartu zutenean
atxilotu zuten eta Larrinagako kartzelara eraman
zuten beste une hartako hainbat mediku bezala.
Ostea gogorra izan zen hemengoentzat. Bilbotar
euskorra izanik frankistek ez zioten utzi estatuko
ospitalera bihurtzen (nahiz eta Basurtu izan ez
estatuarena). Orduan Indautxuko jauregi batean
jarri zen San Sebastian, bere kontura, klinika bezala.
Ona zen, geroago eta ezagunagoa, eta lehen
Matxintxu baserria zen lursailean jaso zuen bere
klinika. Benetan galanta, ikustekoa, azken aurrerakuntza
guztiekin hornitua. Inguratu zen orduko
kirurgilari onenekin. Gizarte Segurantzarik ez zegoen:
eritasun bidez bizia ez hausteko, Igualatorioaren
sortzaile ere izan zen.
Eta hemen gaude Deustuko klinikan, San Sebastian
klinikan. Beste kirurgilari on batzuekin bat
eginik, eta Sanjoseren Alaba lekaimeak, erizain
tarteko, entzutetsu bihurtu zen klinika hura.
San Sebastian Arana jauna, D. Bixente, bermeotarrek
etxeko eta lagun zeukaten… hil arte.
Errepublikazalea zen, guztiz liberala, sinisgabea.
“Beste munduan itxarotekotan ez ibili, hemen lagundu
zure sendiari, eta zure inguruari, batez ere;
ez egon beti teorietan pentsatzen, trebea egikeran,
eta egunerokoan; gurea, hilkeran amaitzen da
eta”, esaten zizkigun.
Eta zergatik lekaimeak lanen arduradun? Eta bere
erantzuna: “Eliztarrok benetan burugogorrak zarete.
Ez duzu ikusten kirurgilaria batez ere, esku eta
buru trebeduna dela, baina bere lanik gehiena hor
bukatzen dela. Lanik gogorrena hortik aurrerakoa
da. Ostean gure moja on-on hoiek sinesterazten
diete dena ondo baino hobeto bizkortzen doala.
4

gureak kanpoan
q
IÑIGO GUAZA
Jatorria: Deustu
Bizitokia: Praga, Txekiar Errepublika
Lanbidea: Ingeniari Mekanikoa
“Txekiarren izaera hotza topikoa besterik ez da”
Testua:
Jaione Ayestaran
Noiz eta zergatik joan zinen
Pragara?
Apirilaren bukaeran etorri
nintzen EHUko beka baten
bidez, bertako enpresa batean
praktikak egitera. Hamalau
asteko beka bat da, lehenengo
hiruretan hizkuntza ikastaro
bat izan genuen eta ondorengo
hamaika astetan, praktikak.
Zein da zure lana han?
3D diseinuan diharduen ingeniaritzako
enpresa batean nabil
lanean. Nik eskuartean dituzten
proiektu ezberdinetan
laguntzen dut. Orain, Txekiar
Errepublikako burdindegi eta
altzairutegi zen fabrika zahar
baten 3D modeloa egiten ari
naiz. Proiektu polita da, eta
gainera, lekua ezagutzeko
aukera izan dut.
Nolakoak dira Pragako
biztanleak? Zelan hartu
zaituzte?
Ezaguna da txekiarren izaera
hotza, baina topiko bat besterik
ez dela egiaztatu dut.
Praktiketan nabilen enpresan
kanpotar bakarra naiz, eta beraz,
bertako biztanle asko ezagutzeko
aukera izan dut. Lehenengo
egunetik gonbidatu
naute lan orduetatik kanpoko
ospakizunetara, eta hori eskertzekoa
da.
Nola egokitu zara bertako
bizimodura? Erraza izan da?
Oso ondo. Hasieratik etxean
bezala sentitu naiz. Egia da
hemen ordutegi ezberdinak
dituztela. Lehenengo egunean,
adibidez, 11:30ak aldera
lankide guztiak hamaiketako
jaten ari zirela uste nuen
bitartean, bazkalordua zela
esan zidaten. Baina arin ohitzen
zara.
Zer da gehien gustatzen
zaizuna? Eta zer izan da
zailena?
Praga bera asko gustatzen
zait. Egunero topatzen ditut
leku, eraikin eta kale ederrak.
Oso hiri bizia da eta jendez
gainezka ikusteak poztasuna
ematen du. Gainera, jaialdi
ugari antolatzen dituzte hiriko
plazetan. Giro aparta egoten
da!
Zailena hizkuntza ikastea izan
da, batez ere hain denbora
laburrean. Baina esfortzu handia
egiten ari naiz eta ahal dudan
bakoitzean erabiltzen dut.
Aurkitu al duzu euskaldunik
bertan?
Asko ezagutu ditut, batzuk
turista moduan etorriak eta
beste batzuk bertan bizi eta
lan egiten ari direnak. Hemen,
euskaldun talde batekin ibiltzen
naiz. Hainbat plan egiten
ditugu, eta etxetik hurbilago
sentitzen gara elkarrekin gaudenean.
Itzultzeko gogorik al duzu? Zer
botatzen duzu faltan?
Itzultzeko gogorik? Bi hilabete
baino gehiago eman ditut bertan
eta oraindik ere atzo etorri
izanaren sentsazioa daukat.
Denbora azkarregi pasatzen
da eta bukaera gero eta hurbilago
ikusteak tristetzen nau.
Hemen geratzen zaidan denbora
ahalik eta gehien aprobetxatzen
saiatzen naiz.
Laster zatoz bueltan…
Esperientzia errepikatuko
zenuke?
Bai, duda barik. Esperientzia
hau ahaztezina izaten
ari da. Ingeniaritza eta lanarekin
lotura zuzena duten
gauza asko ikasi ditut, baina
baita arlo pertsonalarekin lotutakoak
ere.
5

erreportajea
Ibaiganaren itxiera
IBAIGANEREN ITXIERA
ETA BERE ONDORIOAK
Testua: Nerea Olaziregi / Lur Mallea Argazkiak: PREST! / Uriola
Asko idatzi eta hitz egin da Ibaigane ikastetxearen
auziaz azken asteotan. Artikulu hau
idazten ari garen unean, langileen etorkizuna
kolokan dago oraindik. Ikasle gehienak,
DBHkoak Salesianos eta HH eta LHkoak
-160 inguru- Deustu ikastetxe publikoaren
artean banatuko dira. Azken horretan, B
ereduan ikasten jarraitzeko aukera izango
dute hainbat ikaslek, aspaldi eskola horretan
-EAEko ikastetxe publiko gehienetan
bezala- hezkuntza eredu hori desagertuta
egon arren.
Deustuko euskalduntze prozesurako “atzerapauso
ikaragarria” dela salatu eta eskola
euskalduna aldarrikatu dute hainbat herritarrek.
Eusko Jaurlaritzak berak eginiko azterketa
baten arabera, B ereduan –ikasgaien
erdiak euskara eskainiz– ikasitako ikasleen
%67ak ez du euskara menperatzea lortzen.
Deustuko Hezkuntza Batzordeko Maitane
Muñozen hitzetan “lotsagarria da gaur egun
Cristina Uriartek zuzentzen duen Hezkuntza
Sailak B eredua berrirekitzea, argi utzi dute
herria euskalduntzea ez dagoela beraien
lehentasunen artean”. Deustuko ikastetxeko
ikasle ohia ere bada Muñoz eta argi
du: “Gure eskola haur eta gazte guztientzat
irekita dago, denok dira ongietorriak, baina
bertako eredua eta urteetako lana oztopatu
gabe”.
Hezkuntza taldekoek badakite ikastetxe
publikoak izugarrizko ahalegina egin duela
6

auzoko euskalduntze prozesuan eta bertoko
irakasle eta hezitzaileen lana ezinbestekoa
izan dela bide horretan. Horregatik, Deustuko
euskalgintza eta hezkuntzako eragileekin
batera, eskola herritarra, parekidea,
anitza eta euskaldunaren alde borrokan segituko
dutela adierazi dute.
Ez da samurra Deustu ikastetxeko zuzendaritzak
esku artean duen erronka. Egia da,
azken urteetan ikasle kopuruak behera egin
duela -gela batzutan 12 ume baino ez daude-,
eta ikasle berriak izateak eta Hezkuntza
Sailetik baliabide gehiago jasotzeak mesede
egingo diola zentroari.
Ikusteko dago Ibaiganeko zenbat ikasle hartuko
dituzten. Kopuru zehatza ez da ezagutuko
irailera arte. Izan ere, haur batzuk bi
zentrotan matrikulatu dituzte eta oraindik
orain erabakia hartu gabe daude. Ikusteko
dago baita B ereduko haurrak nola txertatuko
diren Deustuko ikastetxeko euskarazko
ereduan. Zentroko iturri batzuk aipatu dutenez,
Ibaiganeko txikienak Deustuko ikastetxeko
D ereduan barneratuko dira irailetik
aurrera, hau da, bateko eta besteko ikasleak
gela berean nahastuko dira. Ez, ordea, handienak.
LHko 5 eta 6. mailakoentzat propio
zabalduko dira B ereduko gelak. Azkenik,
bi ikastetxeetako LHko 3 eta 4. mailakoak
elkartu egingo dituzte, eta Ibaiganekoak
“gaztelaniaz ikasgairen bat emateko aterako
dira gelatik”.
Gurasoak kezkatuta
Deustuko ikastetxeko gurasoen artean kasuistika
eta sentsibilitate ezberdinak egon
arren, kezkatuta azaldu dira orokorrean.
Igor Goñi guraso elkartean dago eta, bere
iritziz, edozein ikastetxetan urte batetik bestera
horrenbeste haurren etorrera hutsak,
hizkuntza ereduen auzia alde batera utzita,
ikastetxearen egunerokotasunean aldaketak
ekarri behar ditu derrigorrez. Aldaketa horien
eraginaren gaineko ezjakintasunak ardura
sortarazten du, noski, eta ume euskaldun
baten aita izanik, B ereduaren etorrerak
ardura hori areagotu egiten dio.
Hala ere itxaropentsu azaldu da Ibaiganetik
datozen gurasoek D ereduarekiko erakutsi
duten jarrera positiboa dela eta, kopuru
esanguratsu batek beren umeak horretan
matrikulatzeko asmoa erakutsi omen du eta.
Hori horrela balitz, Ibaiganeren itxierak sor-
7

8
erreportajea
Ibaiganeren itxiera

tu behar zuen balizko atzerapausoa Deustuko
Ikastetxea eskola publiko, euskaldun
eta osasuntsu baten bihurtzeko abagune
bihur daiteke, bere ustez. Ikastetxeko
zuzendaritza taldeak euskararen alde gogotsu
lan egiten jarraitzeko asmo irmoak
ere guraso honen baikortasunari indarra
eman dio.
Aurrerantzean Deustuko ikastetxean ikasiko
duen horietako bat da zazpi urteko
Jon. Euskaraz ikasgai gehiago izatea ez da
traba bere ama Maria Joserentzat: “D ereduan
ikasten badu, bikain, askoz hobeto”.
Jon eta Ibaiganeko gainontzeko ikasleak
zentro berrietara “ondo egokitzea” jotzen
du garrantzitsutzat Maria Josek. “Egoera
berria da eta alde onarekin geratu behar
dugu”, dio.
Maria Joseren seme nagusiak, Aitorrek,
salestarren ikastetxean ekingo dio ikasturte
berriari. DBHko 2. mailari. Bost urte
zituenetik ikasi du Ibaiganen. “Oso maite”
du Ibaigane eta horregatik itxieraren berri
izan zuenean “asko haserretu” zen. Sinadurak
bildu zituen ikastetxea “salbatzeko”.
Bere irakasleak ikastetxe berri izango
duen zentrora eraman nahi ditu, baina ez
da posible. Txikitako oroitzapenak ere berarekin
eraman nahi izan ditu. Horretarako
argazkiak egin eta egin ibili da ikastetxean,
Ibaiganetaz ez ahazteko.
Kurtsoa bukatzeko hiru egun falta zirenean
jakinarazi zieten ikasle eta gurasoei
itxieraren berria. Uztailaren 14ra arteko
egunak -bi semeen matrikula egin arte- urduri
eta kezkatuta eman ditu Maria Josek.
“Oso heavya” izan da gertatutakoa aitortu
du. Ezustean harrapatu zituen. “Ikasleak
blokean, elkarrekin” leku aldatzea izan da
bere lehentasuna tarte honetan. “Nahiago
izan dugu gure semeek ikaskideekin jarrai
dezatela. Aldaketa berez da gogorra eta
garrantzitsua da ondo hastea”.
Guraso askoren iritziz Jesusen Bihotza
lagundiko mojen jarrera “iraingarria” izan
da. “Oker jokatu dute denekin”, dio Maria
Josek. Ez du ulertzen ikastetxeko arazo
ekonomikoen berri zergatik ez zieten lehenago
eman: “Duela bi urte jakin izan
bagenu borrokatzeko aukera genukeen.
Arazoa ez da izan gurasook ordaintzen genuen
kuota, batzuk gehiago ordaintzeko
prest geundekeen; negozioa errentagarria
ez dela erabaki izana izan da arazoa”.
EAEn krisiagatik ixten den lehen ikastetxea
1976. urteaz geroztik, Deustun egon da
Ibaigane eskola. Jesusen Bihotza komentuko
mojena izanik, Kristau Eskola sarearen
parte izan da. Haur Hezkuntzan hasi
eta DBH Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzara
arteko ikasleak hartu ditu urteetan.
Hala ere, diru gabeziak buruhauste franko
sortu dizkio eta langile eta sindikatuek
kudeaketa txarra egotzi diote zuzendaritzari.
Baita informazioa ezkutatzea eta
konponbide adostua bilatu nahi ez izatea
ere.
Ikasturtea amaitzeko bi egunen faltan iragarri
zuen ixteko erabakia ikastetxeak eta
ustekabeak harrapatu zituen bai ikasleak,
bai gurasoak, bai maisu-maistrak. Beraien
ustez, itxiera sahiets zitekeen.

Jaiak
San Inazioko jaiak
SAN INAZIO JAIETAN
El Zulo del Amor koadrilari egokitu zaio aurten
jaiei hasiera ematen dion txupina jaurtitzea,
iazko koadrilen arteko jolasen txapeldun
gisa. Uztailaren 24tik aurrera ekitaldi mordoa
antolatu dituzte Jai Batzordeko lagunek San
Inazioko auzotar guzti-guztientzat.
Ohi bezala, San Inazioko Lebante plaza da
kontzertu gune nagusi. Bertatik pasako dira
uztailaren 30ean Bao Kas 48 –O´Funkillo
ohia– eta Patrol Destroyers.
Jai Batzordea lan eta lan aritu
da San Inazion aurtengo auzoko
jaien prestaketan, “herrikoiak eta
partehartzaileak” izan daitezen.
Uztailaren 31ra arte egitarau betebetea
atondu dute adin guztietako
auzotarrentzat.
Argazkiak: Jai Batzordea / Kabia TB / Ondalan
Egun handia
Egun onak denak dira San Inazion, baina bada
bat berezia, uztailaren 31a, hain zuzen ere.
Marmitakoa lagun artean prestatu, lehiaketan
aurkeztu, eta saria eskuratu zein ez eskuratu
hegaluzea patatekin goxo-goxo jateko eguna
izaten da. Ostean mus txapelketa eta fregona
jaurtiketa lehiaketa izango dira. Nahi duenak
parte har dezake eta nahi duenak begira
geratu. Eta ume eta gaztetxoenek gonbidatu
ezaguna bertatik bertara ikusteko aukera edukiko
dute 18:30ean Pedro Astigarraga plazan
Raspuk emanaldia eskainiko baitu.
Udalari kritikak
Jai Batzordeak lan asko egiten du urte osoan
auzoan. Jaiak ez ezik Olentzero, Inauteriak,
San Joan jaia eta beste antolatzen ditu. Jai
Batzordeak berak, “eta ez Udalak”. Gainera,
Jai Batzordearen iritziz, Udalak ez ditu kultura
sustatzen duen eragiletzat hartzen. “Ez gaitu
ez onartzen, ez aitortzen”, dio batzordeak.

Udalaren laguntzak “barregarritzat” jotzen
ditu batzordeak eta esandakoa argudiatzeko
honako galdera luzatzen du: “Nola uler daiteke
750 euro bakarrik ematea jaietan antolatzen
diren jarduera guztietarako?”
Kritikak azpiegitura laguntzetara ere iristen
dira. “Lehen” Udalak jaietarako materiala uzten
zien auzoei. Orain, berriz, “ez dakigu zergatik
baina kenduz joan da”. Hori bai, jaiak
antolatzeko orduan “exijitu” egiten du komunak,
eszenatokia, hesiak... edukitzea. Udalarena
ez da beti ezezko borobila. Udalean
“lagun onen bat baduzu lor dezakezu materiala”.
Horregatik Auzotarrok plataformak
“zentzugabeko traba gehiagorik” ez jartzeko
eskatzen dio Udalari eta barrutiei “irizpideak
bateratzeko”. “Barruti bakoitzak bere erara
jokatzen du, irizpide aleatorioekin beti”.
“Herritik sortuak eta herriarentzat” dira auzoetako
jaiak, baita San Inaziokoak ere. “Horrela
izan da azken 50 urteotan”, dio San Inazioko
Jai Batzordeak. Eta horrela izango da aurrerantzean
ere. Jai eredu “herrikoi, euskaldun,
parekide, kultural eta librearen aldekoa”.
www.facebook.com/saniko.jaiba

Behin batean
Deustualdea historian zehar
LUTXANAKO GUDUAREN
BIHARAMUNA (1836)
Lehenengo karlistadako gudu
garrantzitsuenetako bat Deustuan gertatu
zen. Bilbo setiaturik zuen armada
karlistak amore eman behar izan zuen
Lutxanan itsasadarra zeharkatu eta
Elorriaga menditik gora eraso zioten
Esparteroren osteen aurrean. Asko idatzi
izan da horren gainean, baita hemen ere
(ikus Prest! 55. zkia), baina gaurkoan
batailaren biharamunari erreparatuko
diogu, lekuko baten testigantzaren bidez.
Testua: H.O.
Irudiak: www.albumsiglo19mendea.net
1845ean argitaratu zituen Ingalaterrako The
Spectator aldizkariak atzerritar baten ibileren
kronikak (1835-1840) Euskal Herrian eta
Espainian barrena lehenengo karlistadaren
(1833-39) garaian. Antza denez, 1835ean
sartu zen Nafarroan Lapurditik eta harrez
gero, Iruñean eta Bilbon egon zen, besteak
beste, baita Espainiako hiriburu batzuetan
ere (Madril, Burgos, Zaragoza…). Geroago
liburu gisa plazaratu zituzten. Horrelakoak
ugariak izan ziren sasoi hartan. Hemen bertan
ere (Prest! 90 eta 91. zenbakietan) Ed-
Espartero bere osteen aurrean Lutxanako erasoa jo aurretik
ward Bell Stephens ingelesaren kontakizuna
eduki dugu hizpide.
Oraingo honetan egilea nor zen ez dago argi,
ezizenez sinatu baitzituen kronika haiek:
Poco Mas. Bell ez bezala, liberalen alde
lerrokatu zen eta Espainiako armadarekin
ibili zen tarte batzuetan. Adibidez, 1836ko
azaroan, Bilboko setioa altxatu nahian ziharduen
Espartero jeneralaren osteekin zebilen.
Lutxanako gudu latza (abenduaren
24ko gauean) bertatik bertara ikusi ei zuen.
Eta hurrengo egunean zer gertatu zen idatzi
zuen. Egun hartan Deustuan zegoen.
Guduaren ostean eguna urratu orduko, Eguberri
eguneko goizaldean alegia, Poco Masi
bitxiak iruditu zitzaizkion Elorriaga (Bandera)
mendiaren eta ingurukoen itxurak, denak
elurtuta. Elorriagako tontor gotortua aipatu
zuen, baita Goiriko kaputxinoen komentua
–“troka sakon baten ertzean, meseta baten
buru”– eta Deustura jaisteko bidea ere,

“harrizko mailadia”. Komentua gotortu egin
zuten liberalek baina ez ei zeukan lorategiko
horma beste harresirik.
Goizalde hartan ke ilara mehea igotzen zen
Elorriagako tontorreko etxeko tximiniatik gora
(goizeko lauretan eskuratu zuten liberalek,
gatazka izugarrien ondoren). Espainiako
erreginaren armadaren zutabe amaigabeak
Artxandako mendilerroko hegietatik Bilborantz
hurreratzen ziren, sigi-sagan, elurra
oztopo. Poco Masek idatzi zuenez, Espartero
jenerala Goiriko Kaputxinoen komentura
hurreratu eta laguntzaileekin batu zen. Begira
zegoen, Bilboko setiatuek keinu bat noiz
egingo. Kronikagileak zehaztu zuenaren arabera,
bertan elkartu zen Esparterorekin eta
ofizial karlistari hildako bati hartutako zaldia
eman zioten. Haren gainean jo zuen Deusturantz,
goizeko zortzi eta erdietan jeneralak
aurrera egiteko agindua eman zuenean. Artean
Bilboko goarnizioak zirkinik egin barik
segitzen zuen. Ez bide zekiten nortzuk ziren
Elorriaga menditik behera jaisten ziren haiek.
Jaitsiera nekeza izan ei zen, elur mardularen
ondorioz. Azkenean Deustura heldu ziren
(alegia, Elexaldera, Done Peri elizaren
ingurura) eta orduan ikusi zuten Bilbotik
oste txiki bat ateratzen: goarnizioaren burua,
bi edo hiru goi mailako ofizial eta Bilboko
urbanoen dozena erdi bat gizon. Jeneralek
elkar besarkatu eta denek elkarri zoriondu
zioten. Orduan esan ei zieten setiatutakoek
ez zekitela nortzuk ziren, denak elur zuriz
estalita zeudelako. Baina gure narratzaileak
ez zuen azalpen hura sinistu. “Karlistek boynas
janzten zituzten, euskal txapelak alegia;
Espainiako armadako osteak Ibaizabal zeharkatzen Lutxanako zubia
helburu, 1836ko abenduaren 24an
Erreginaren osteek, ordea, chacós edo militar
kapelak. Elurra desberdin gelditu behar
zen batzuen edo besteen gainean”.
Esparteroren zutabeak Deustutik aurrera jo
zuen, Campo Volantinetik, gerra hasi orduko
etorbide itzaltsua eta atsegina, garai hartan
zeharo suntsitua. San Agustin komentua ere
birrinduta zegoen eta haren aurrean karlistek
altxatutako barrikada gotorretan zuloa ireki
behar izan zuten jenerala Bilbon sar zedin.
Haien independentziaren alde
Liburuaren pasarte batean egileak karlisten
herri sostenguaz idatzi zuen. Espainian,
baieztatu zuen, kontrakoa esaten zen arren,
nekazariak ez zeuden karlistekin. “Nafarroan
eta euskal probintzietan garai batean desberdina
izan zen. Gerra hasi orduko jendea
konbentzitu zuten esanez haien independentziaren
eta pribilegioen aldeko borroka
zela. Begiak ireki zituzten arte, haien borondatez
aritu ziren Don Karlosen alde”.

artikulua
jaiak
JAI PAREGABEAK ARANGOITIN
ETA ERRIBERAN
Ekainaren amaiera aldera ospatzen dituzte Arangoitin eta Erriberan auzoko
jaiak. Aurten ere, auzotar askoren lanari esker, ez dute huts egin.
Testuak:
Lur Mallea /
Nerea Olaziregi
Argazkiak:
Txapel Jaiak /
Nerea Olaziregi
Mundialak dira Erriberako jaiak, itzelak.
Auzokideek badakite eta hurbiltzen diren
gehienak ere iritzi berarekin joaten dira,
hurrengo urtean itzultzeko asmoz. Zaila da
azaltzea zergatia. Auzo txikia da gurea, 400
biztanle ingurukoa. Jaietan txosna bakarra,
Ur Artea astialdi taldekoa, hiruzpalau
taberna –irekita daudenean–, parkea,
plazatxoa eta itsasadarra. Eta auzokideak
kalean. Badira edozein ordutan jaitsita ere
bertan topatuko dituzunak. Jende gutxi dabil
antolakuntza lanetan eta Udalak ez du
laguntzarik ematen, baina egitarauak ez du
etenik, eta zaila da etxera joateko unea topatzea.
Maritxu Agirre pregoilariaren mezuarekin
hasi ziren ekainaren 26an. Fabe De Fuka
kale animazio taldearekin jai giroan murgildu
zen jendea eta hurrengo hiru egunetan
ere hainbat jarduerez gozatzeko aukera
izan zuten adin guztietakoek: euskal dantzak,
sevillana emanaldia, umeentzako futbol
txapelketa, herri lasterketa, parrilladak,
trikipoteoa, punta-puntako antzerkia, herri
bazkaria, bingoa, kontzertuak, mus txapelketa,
merkatu txikiak... aukera zabala eta
kontrastez beteriko egitaraua prestatu zuten
Txitxardin Jai Batzordekoek. Baliteke
hori izatea sekretua, kontrastez beteriko
auzoa da Erribera, egunero bizirik dagoela
erakusten dakiena.
Eta Arangoitin Txapel jaiak
Txapel jaien atzean auzoko elkarteak daude,
bete-betean lanean murgilduta. Elkarte
guztiek parte hartzen dute egitaraua osatzen
eta antolatzen. Izan ere, zazpi urtetan
jairik gabe egon eta gero, auzotar eta elkarteen
borondate eta lanari esker berreskuratu
ziren 2012an Txapel Jaiak.
Aurten, umeen ekintzei eman diete garrantzia
berezia, puzgarri gehiagorekin eta
zirkoarekin, baita Arangoitiko parkearen
proiektuari ere, auzotarrei proiektuaren gorabeherak
azalduz.
Balantze “postiboa” egin dute jai batzordeko
kideek. Nahiz jaien hasiera euripean
hasi, ekaitza bota zuen minutu batzuk lehenago,
jendeak ondo erantzun du. “Batzutan
gehiago eta beste batzutan gutxiago,
baina jai gunea uneroro bete dugu”.
Parkearen gorabeherak
Lanera 1.barrutiko langabetuen elkarteak
bere unean egin zuen Arangoitiko parkearen
proposamena, “Deustura doan malda
guztia aprobetxatzeko”. Udalak proiektua
onartu du, eta irailetik aurrera hasiko dira
lurra sundatzen, besteak beste, “zein bidezidor
egin daitekeen ikusteko”. Hainbat
gune atonduko dira kirola egiteko, eta komunak
ere jarriko dira. Guzti horren berri
zabaldu nahi izan zuten elkarteek auzotarren
artean eta jaietako egitarauaren baitan
informazio hitzordua antolatu zuten. Labur
esateko, “egun dagoen parkea handituko
dute eta orain ez dituen baliabideekin hornituko
dute”. Datorren urterako lehen fasea
amaitzea da Udalaren asmoa, baina auzotarrak
mesfidati dira epeekin, badakite lanek
“luze joko dutela”.
14

UZTAILA PREST! 149
15

erbetan
AMELIA BARQUINekin
FILOLOGOA ETA IRAKASLEA
Kulturartekotasuna eta genero
Amelia Barquin arangoitiarra Filologia
Erromanikoan doktorea da eta Mondragon
Unibertsitateko HUHEZI fakultateko
Kulturarteko Hezkuntza eta Genero Hezkuntza
ikasgaietan irakaslea. Hainbat artikulu
idatzi du eta ‘Euskararen erabilera ez sexista’
monografikoaren egilea da. Honetaz gain, Kinka
blogean idazten du.
16

Testua: Bea Medrano Argazkiak: Iñigo Azkona
berdintasuna bultzatzen
Arangoitin sortua, Gasteizen bizi. Zer
nolako ibilbidea egin duzu?
Bai, Arangoitin bizi izan naiz 23 bete nituen
arte. Filologia Erromaniko ikasketak
Gasteizen egin nituen, baina egunero joaten
nintzen autobusez. Doktorego ikasketak
egiteko, berriz, beka bat lortu nuen
eta Gasteizera joan nintzen bizitzera,
gaur arte. Hangoak dira gure alabak. Baina
Arangoiti nire historiaren parte garrantzitsua
da, noski, gainera nire familiaren
parte batek bertan bizitzen jarraitzen du.
Bestalde, horrelako auzo batean hazteak
eragina izan du nire ibilbide pertsonalean,
halabeharrez.
Zein eragin izan du, bada, Arangoitikoa
izateak?
Kulturarteko hezkuntza nire lan eta ikerketa
gai nagusi bat da, eta Arangoitin
daude, hain zuzen, nire interes gune horren
sustraiak. Langile auzoa zen, Espainiako
leku askotatik heldutako etorkinak
bizi ziren nagusiki; nire gurasoak haien
artean. Beti gogoratuko dut emakume
bati la vasca deitzen geniola. Egin kontu,
beraz, zein autoktono gutxi biziko ziren.
Ikur horiek auzoa markatu dute; zentzu
horretan, nik harrotasun moduko bat
sentitzen dut Arangoitikoa izateagatik.
Bestalde, aspaldidanik bizi naiz Gasteizen
eta bilbotar sentitzeaz gain, gasteiztar
moduan ere ikusten dut nire burua. Baina
nire denboraren parte handi bat Eskoriatzan
ematen dut, han lan egiten dudalako…
Tira, esan nahi dudana da denok
garela etorkinak edo etorkinen seme-alabak
modu batean edo bestean. Horretaz
gogoratzea garrantzitsua da, besteekin
harremanak zaintzen laguntzen digu eta.
Askok etorkinak eskolan arazo bezala
ikusten dituzte, zuk berriz “... etorkinen
seme-alabak eskolatzea altxor bezala ikusi
behar dugu...” diozu. Zer esan nahi duzu
horrekin?
Egoera berri honen aurrean kontzienteki
planteatu ea egoera nola hartu nahi
dugun: arazo moduan (eta profesionalki
deseroso sentitu eta aldaketari erresistentzia
aurkeztu) edo erronka moduan
(eta baliabideak bilatu erantzuna emateko).
Oso desberdinak izango dira giroa,
emozioak, jokaerak… jarreraren arabera.
Irakasleen artean desberdintasuna
nabaritzen da, eta baita eskolen artean
ere. Honekin ez dut esan nahi aniztasuna
kudeatzea erraza denik, baina inork ez
du esan irakasle lana erraza denik, ezta?
Momentu bakoitzean dauzkagun ikasleei
eman behar diegu erantzuna irakasleok,
eta horretarako gure burua ondo prestatu
eta baliabideak bilatu; hori da gure lana,
lan zaila eta apasionantea.
Ikastetxe ghetoak sortzen ari dira?
Hitza ez zaie askori gustatzen, baina oso
grafikoa da. Lagun batek horrela zioen:
“Zer da gheto bat? Horrelakoa defendatzen
duenak hara bere seme-alaba bat
inoiz bidaliko ez lukeen leku bat”. Ikusten
dugu ikastetxe batzuetan ia ikasle guztiak
“Harrotasun
moduko bat
sentitzen dut
Arangoitikoa
izateagatik”
17

erbetan
AMELIA BARQUINekin
UUSAKONEAN
“Ezin dugu esan umeak
berdintasunean hezten ari
garenik”
“Hezkuntza eta generoa” materiaren irakaslea
zara. Zer esan daiteke eskola eta hezkidetzaren
inguruan?
Eskola mistoa daukagu, baina ez koedukatiboa.
Ezin dugu esan umeak berdintasunean hezten
ari garenik, ez eskolan ez familian. Ez da bakarrik
parekotasun eza; norbera bere izaera eraikitzeko
askatasuna falta da. Neska/mutil binarismoa
oso indartsu dago gizartean eta horrek
umeei haiek nahi duten bezala izateko aukerak
izugarri mugatzen dizkie. Zer esan homofobiaren
inguruan; mutil batentzat irain gogorrena
“marikoia” da oraindik. Neska batentzat ziur
aski “gorda” da irain gordinena, zeren neskek
txikitatik ikasten dute irudia izan behar dela
haien kezka nagusienetako bat, politak izan
behar direla. Eta oso modu konkretuan gainera.
Hori guztia ez da aldatu, okerrera egin du
azkeneko urteotan. Asko dago oraindik lantzeko
eskolan, familietan eta gizartean orokorrean.
direla etorkinen seme-alabak; horien ondoan
ikastetxe batzuk daude non ia denak
autoktonoak diren. Horrek gure gizarteari
buruz hitz egiten du argi eta garbi. Gure
gizarteak dinamika batzuk sortzen ditu
etorkinak ikastetxe batzuetan metatzeko,
ondorioz, beste batzuk “libre” egoteko.
Administrazio edukatiboa ez da ausartzen
egoera horietan ganoraz esku-hartzen.
Xenofobia da arazoa?
Ziur aski xenofobia edo arrazakeria bainoago,
arrazoia elitismo moduko bat da,
edo aporofobia (pobreei fobia, Adela Cortinak
azaltzen zuen moduan). Gustuko ez
duguna da ekonomikoki ahula den pertsona,
pobrea. Kanpotik etorritako eliteko
kirolari edo enpresari baten umeari ongietorria
emango zaio, berriz. Langile klaseko
etorkinen albotik, berriz, autoktonoen
parte handi batek ihes egiten du; ez dute
nahi haien seme-alabak maila ekonomiko
baxuko umeekin eskola konpartitzea,
beste lagun batzuk nahi dituzte haien
umeentzat.
Zer egin daiteke benetako
kulturartekotasuna emateko ikastetxeetan?
18

“Kulturteko hezkuntzak” bi esanahi
dauzka. Alde batetik, ikasle guztientzako
hezkuntza da, non ikasle guztiek elkarrekin
bizitzen ikasi behar duten. Hori ikastea
ezinbestekoa da gure munduan. Beste
aldetik, ikasle etorkinen trataera moduan
ulertzen da: eskolan nola jokatu ume guztiekin
eta baita ere kanpotik etorritako seme-alabekin,
eskolan gustura egoteko eta
eskola arrakasta izateko. Azkar esaten da,
baina esaldi labur horien atzean dagoena
ez da makala. Etorkinen seme-alaba ugari
desabantailan hasten dira eskolan beste
ikasle batzuekin alderatuta, haien egoera
ekonomiko, soziala eta juridikoarengatik,
beranduago hasi direlako, eskolako
hizkuntzak besteek baino beranduago
ikasten hasi behar izan dituztelako… Desabantaila
hauek gainditzen laguntzeko,
ahalegin handia egin behar da: irakasleen
prestutasuna eta inplikazioa behar da.
Azken boladan euskararen erabilera ez
sexistarekin lotzen zaitugu. Zerk bultzatu
zintuen gai hanetan sakontzera?
Filologoa naiz formazioz, eta feminista
konbikzioz: hizkuntza eta erabilera sexistak
betidanik interesatu zaizkit. Gainera,
gaztelaniaren inguruan lan asko egin dira,
baina euskararen inguruan ez horrenbeste;
erronka polita da niretzat. Bestalde,
arrazakeriaren kontrako mugimenduarekin
ere lotuta sentitzen naiz ideologikoki.
Nik uste dut harreman estuan daudela bi
alderdi horiek, txanpon beraren aldeak
dira: gakoa da nola ulertu pertsonen aniztasuna
(generoagatik, jatorriagatik, edo
dena delakoagatik), pertsonak sailkatu
gabe, haien artean hierarkiarik ezarri
gabe, gizaki guztiek aukera berdinak izan
ditzaten eta gizartea bidezkoagoa izan dadin.
Hezkuntzan aniztasunarekin jarrera
egokiak lantzea funtsezkoa da, nire ustez.
Esan ohi da euskara ez dela sexista
gaztelaniarekin alderatuta. Zuk zer uste
duzu?
Duela urte batzuk jakintzat ematen zen
gaztelania “hizkuntza sexista” zela, euskara
ez bezala. Gaztelanian maskulino
orokorraren auzia pil-pilean dago eta
euskaraz maskulino hori ez dagoenez,
pentsatu da euskaraz ez zegoela zer analizatu.
Baina apur bat arakatu ondoren
ikusten dugu euskararen alderdi batzuetan
generoa dagoela eta ez dela beti egoki
adierazten. Adibide xume bat jarriko dut.
Eskolan oraindik ikasten dugu hau esaten
duen abestia: “guztiok anaiak gara, guztiok
gara euskaldun”. Baina euskaldunok
ez gara anaiak, neba-arrebak baizik, ezta?
Hizkuntza, erabilera edo erabiltzaileak, non
ote dago sexismoa?
Hizkuntzak ez gaitu behartzen modu
sexistan edo arrazistan adierazten; erabileran
dago gakoa. Bai euskaraz bai gaztelaniaz
posible da, demagun, “ijito” hitza
edo “neska” hitza erabiltzea irain moduan,
ijitoak ez direnak eta gizonak molestatzeko.
Horrek hitz egiten digu gure gizarteaz,
non ijitoek eta emakumeek gutxiago balio
duten. Baina hiztunok ez gaude derrigortuta
“ijito”, “neska” eta “marikoia” hitzak
irain moduan erabiltzeko; beste aukera
batzuk dauzkagu. Esango nuke hiztunok
gure erabileraren inguruko hausnarketa
egin beharko genukeela; horren ondoren
agian gure adierazpena zertxobait aldatuko
genuke.
“Euskaldunok
ez gara anaiak,
neba-arrebak
baizik”

DISPERTSIOA
Alex Akarregi deustuarra
Akitaniara
Mugatik 136 kilometrora dagoen
Mont Marsaneko espetxera hurbildu
ditu Frantziak, Alex Akarregi deustuarra
eta Oier Ardanaz Iruñeako
bizilaguna. EITBk eta Vocento taldeko
egunkariek zabaldutako informazioaren
arabera, lehen aldiz, bi
euskal preso politiko Euskal Herrira
gerturatuko ditu Frantziak; haien
artean, Alex Akarregi. Iturriek diotenez,
maiatzean (Ardanaz) eta ekainean
(Akarregi) hurbildu zituzten,
Brian Currin Hegoafrikako bitartekariaren
Nazioarteko Harreman Taldeak
EPPK Euskal Preso Politikoen
Kolektiboko bi arduradunekin Pariseko
espetxe batean izandako
bileraren ostean. Era berean, Josu
Urbieta, Raul Aduna eta Montxo
Arkaitz Varea Paristik Poitisera gerturatuko
dituzte.
OBRAK
Kanaleko obretan
lan baldintza duinak
EH Bilduk Bilboko Udalari eskatu
dio herri lanen lan baldintzen inguruan
darabilen “ostrukaren politika”
baztertu dezala eta “langileen duintasuna
eta segurtasuna bermatzeko
duen erantzukizunari aurre egin
diezaiola”. Ana Etxarte zinegotziak
adierazpen hauek egin ditu San Mamesen
azpikontratatutako enpresa
batek bere sei langileri lan-hitzarmenean
adostutakoa baino gutxiago
ordaindu izanagatik eman dien
kalte-ordaina ezagutu ostean. Etxartek
kezka agertu du San Mameseko
obretan eta Bilboko Portuko obretan
gertatutako gehiegikeriak Deustuko
Kanaleko obretan errepikatzeko
arriskua dagoelako. Adierazgarritzat
jo du Kanaleko obretan, aurrekontua
lizitatutakoa baino merkeago esleitu
izana. “Argi dago: langileen soldatak
murriztuko dituzte, lan hitzarmenetan
adostutakoa baino gutxiago
ordainduz, eta segurtasun neurrien
kaltetan”, adierazi du.
MATXISMOA
tartean
Bikotea erasotzeagatik
atxilotu dute
Ekainaren 30eko goizaldean atxilotu
zuten ustezko eratsotzailea. Ertzaintzak
genero indarkeria eta sexu erasoa
egitea leporatuta. Informazio
agentziek jakitera eman dutenez,
emakumeak berak deitu zion, 01:30
aldera, Ertzaintzari erasoaren berri
emanez. Bikotekideak etxean bertan
eraso fisikoa eta sexu erasoa egin
ziola azaldu zien emakumeak agenteei,
eta hauek gizonaren bilaketa
abiarazi zuten. Bikotekideak berak
Ertzaintzaren komisaldegian bere
burua aurkeztu zuen. Atxilotu egin
zuten, ustez genero indarkeria eta
sexu erasoa egiteagatik.
016 telefonoak genero indarkeriari
buruzko informazio orokorra ematen
du 24 ordutan 365 egunetan.
PROIEKTUAK
Arte Eszenikoen Goi Mailako Eskola Deustun
Proiektua bi urtez lozorroan egon ostean,
zentroak 2015eko irailean ateak ireki
ditzake Ibarrekolandan. Deia egunkariak
jakinarazi duenez, Arte Eszenikoen Goi
Mailako Eskolaren irekiera 2015-2016
ikasturtean iragarri du Eusko Jaurlaritzak.
Egoitza Juan Crisostomo de Arriaga
kontserbatorioan edo Ibarrekolandako
Institutuan finkatzea erabaki dute.
2010ean Patxi Lopezen gobernuak bi
urte geroago irekitzeko konpromisoa
hartu zuen, baina azkenean proiektua
bertan behera geratu zen. Oraingo legegintzaldian
Cristina Uriarte Kultura
eta Hezkuntza kontseilariak proiektua
martxan jartzea erabaki du eta laster
Parlamentuan azalduko duela aditzera
eman du. Momentuz informazio eskasa
dagoen arren, zentroa tarteka irekitzen
joateko aukera aurreratu dute, Arte Eszeniko
eskolekin hasiz, geroago Dantza
ikasketak eskaintzeko.
20

Txema Luzuriaga
irudiak berbetan
Urtea: 1966
Txema Luzuriaga
Elkarri eskua ematen
Eta airetiko irudien saila amaitzeko, hemen
duzu Deustu eta Erriberako erdiguneen
zati bana erakusten duen argazkia. Deustuko
zubiaren bitartez elkarri eskua ematen
ari direla dirudi (Salbeko zubia eraiki gabe
zegoen) Abandoko elizateari (gaur Bilbo),
ezkerrean Artxandako mendia lekuko dutela.
FOATek utzitako argazkia.

publizitatea
Segi Deustualdean euskara sustatuz. Eskerrik asko denoi!

,
Zer egin daiteke
Deustun
uda garaian?
Maider
Ugao
Lan egin, parranda egin
eta hiria erakutsi kanpotik
datozen lagunei.
Kattin
Deustu
Inguruak ematen dituen
aukeren arabera, eta Deustun
zein Bilbon aukerak
badira.
Begoña
Deustu
Itsasadarrean zehar pasea
daiteke freskoago eta
lasaiago egoten delako.
Jose Luis
Santutxu
Antolatzen diren kultur
ekintzetan parte hartu.
Maria
Leioa
Itzala topatu eta lagunekin
garagardoak edan.
Jorge
Indautxu
Komunitateko ekintzetan
parte hartu, esaterako.
23

KIA-MENDIA-KIROLA-BERTSOAK-INTERNET-GASTRONOMIA-LITERATURA-MUSIKA-DANZA-ANTZERKIA-MENDIA-
barkua berba bete berba
LA SALVE GARGARDOA
IRATZARRI DUTE
Abuztuaren 8tik aurrera La Salve izeneko garagardoa
edateko aukera izango da. Tabernetan eta dendetan
aurkituko dute garagardozaleek, baita Aste Nagusian
hainbat txosnetan ere. Aurkeztu berri dute La Salve
1886an sortu zuen familiako kideek eta 2014an
“iratzarri” duten ekoizle berriek. Zorrotzaurren
lantegia zabaltzea dute helburu.
Testua: Lur Mallea
70eko hamarkadan desagertu
zen Bilbon ekoizten
zen La Salve garagardoa.
Izan zituen langileen artean
bakarrak dirau bizirik. “Hunkitu”
egin da garagardoaren
proiektua berreskuratu dela
jakitean. Maria Perez-Yarzak
eman zuen berria Zabalguneko
udal eraikinean egindako
agerraldian. Maria La
Salve garagardo egileen 4.
belaunaldiko kide da eta
bera ere “hunkitu” da.
La Salve berreskuratu duen
lagun taldeak ez du jatorrizko
La Salveren egileekin loturarik,
baina bai harreman
estua. Jon Ruiz da sustatzaileetako
bat, eta ilusio handiz
aurkeztu du garagardo berria
Maria Perez-Yarzak eta Jacobo
Perez-Yarzak lagunduta.
“Bilboko garagardoa jaio
baino, iratzarri dela” adierazi
zuen Ruizek agerraldian.
Bere aburuz “denok dakigu
garagardoa edaten, baina

http://
sarekada
Patxi Gaztelumendi
Tribual: euskaraz sortutako jokoa
Tribual app
Tribialeko galderak ondo gogoratzen dituzu? Orain sareko tresnetatik abiatuta
#hitzokei edo #mikroipuina bezalako etiketak eta wikipedian euskal kulturako
gaiak hartuta, jokoa asmatu dute mugikor eta tabletetarako. Galderak erantzun
eta lehiaketa martxan.
badok.info
Euskal musikaren atari bizia
gutxik dakite garagardoa
egiten”. Kalitatezko garagardoa
egiteko Alberto Pacheco
Errioxako artisau garagardogile
adituaren laguntza izan
dute.
Zorrotzaurre helburu
Hiru milioiko inbertsioa egin
dute La Salven Jon Ruiz
eta lagunek. 2015erako
200.000 litro ekoiztu nahi
dituzte eta “garagardotegi
txiki bat martxan izan”.
2016an lantegi propioa
zabaltzea dute amets, “ziurrenik
Zorrotzaurren”, eta
“urtean bost milioi litro
ekoiztera heltzea”. Lantegia
Zorrotzaurren finkatu
ahal izateko erakundeekin
negoziazio bideak sortuko
dituztela adierazi du Ruizek.
Guztira, 20 lanpostu sortuko
dituztela aurreikusten dute.
Deustun eta Bilbon ez ezik
Bizkaia osoan zabalduko
dute La Salve. Abuztuaren
8tik aurrera izango da hori.
www.lasalvebilbao.com
Euskararen herria sarean, munduan
Berria egunkariak sortutako proiektua
erabat berritu da. Koloretsuago, kantuak
eta bideoak entzungai, ezagunen gustuko
kantuen zerrendak, albisteak, euskal diskografia
osatu bat, musikari lotutako berriak…
musikaren mundua klik batean.
Aitzindariak.eus
PuntuEUS dominioa eskuratu eta sarean ageri dira ia 100 gune euskaldun.
Munduan zehar euskararen herriaren ordezkari: eitb.eus, tokikom.eus,
bilbohiria.eus, udalak, enpresak, hedabideak… guztiak. Udazkenetik aurrera
gu guztiok izan gaitezke eus dominioaren jabe eta erakusle.
bilbokokonpartsak.com
Badator Marijaia!
Errekan gora badator Marijaia. Udaberrian
Deustuko jaiak abiatu zirenetik, auzoz
auzo ari dira ospatzen, eta abuztuaren
16an eztanda egingo du munduko jairik
handienak. Bilboko konpartsen webgunean
jaiei buruzko informazio guztia aurkituko
duzu. Jaiei buruzko gune osatua eta
koloretsua da, konpartsen estiloari jarraiki.

ROCHELTARRAK, DEUSTUKO BURGESEN
PINTURA ARTE EDER MUSEOAN IKUSGAI
Rocheltar burges familian oso ohikoa izan zen margotzea XIX. mendearen amaieran
eta XX. mendearen hasieran. Eta ganoraz egin zuten. Bilboko Arte Eder Museoan
irailaren 1a arte zabalik egongo den erakusketan sendi horretako eskuek pintatutako
hamaika paisaia eskegi dituzte, esaten dugunaren lekuko.
Testua: H.O. Irudiak: Bilboko Arte Ederren Museoa / Bilduma partikularra
Rochelt sendia jatorriz Bohemiatik
bazetorren ere, Bilbon
zeuden XIX. mendearen lehenengo
herenean eta Deustuan
bigarren erdialdean. 1876an
San Antonio etxea erosi zuten
Botikazarrean. Baserri zaharra
eraitsi eta haren lekuan burgesiaren
gustuko jauregia altxatu
zuten. Rochelt jauregia esan
izan zitzaion Deustuan 1990
urte aldean bota zuten eraikin
horri.
Rocheltarrek industrian eta
merkataritzan ziharduten. Lantegia
Deustuan bertan zeukaten,
etxe ondoan. Baina garai hartan
Bilboko burgesiak garatu zituen
gustuetara ere hurreratu ziren.
Hurreratu ez ezik, buru-belarri
murgildu ziren. Batez ere pinturan.
Arte ederretarako joera
industria kapitalistaren abaroan
aberastutako klase berriaren
ezaugarri bilakatu zen eta gaur
egun Bilbok daukan arte eder
museo bikaina, hein handi batean,
grina haren ondorioa da.
Bada, Arte Eder Museo horretan
bertan irailaren 1era arte egongo
dira ikusgai Rochelt familiako
bederatzi gizonek egindako artelanak.
Protagonista nagusiak
Juan, Juan Jose, Ricardo eta
Gustavo Rochelt dira. Margolanak,
oro har tamaina ertain edo
txikikoak, 1870 eta 1920 hamarkaden
artean egin zituzten.
Batez ere paisaiak dira. Kasu
batzuetan oso nabarmena da
garaiko abangoardien eragina.
Juan Rochelten lanetan, bestalde,
more kolorearen protagonismoak
atentzioa ematen du.
Larrakotorre eta pasiotarrak
Paisaiak ikusiko ditugu, beraz,
eta gehienak Bilbo ingurukoak.
Badira, izan, Bartzelona, Gaz-
Ricardo Rochelt Palmeren lursaila Deustun, 1888.

arkua bete berba
Lagunen bisita
Rocheltarren 64 margolan eskegi
dituzte erakusketa honetan,
baina gehiago dira. Izan ere, horiekin
batera garai hartan familia
horretako artistekin lotura estua
eduki zuten maisu batzuen lanak
ere ikusgai paratu dituzte.
Hor daude Dario Regoyos, Juan
Barroeta edo Deusturekin lotura
estua eduki zuten Anselmo Ginea
eta Adolfo Guiard. Ederra
da, bat aipatzearren, Regoyosen
‘Aurreskua euripean Arrasaten’
(1905).
Bilduma partikularra. Deustuko Pasiotarren komentua, 1883. Gustavo Rochelt.
tela edo Arabako (Sobron aldekoak)
bazterrak, baina gehienak
itsasadarrari lotuta daude: Portugalete,
Abra, Areeta, Algorta…
Deustua birritan baino ez
da azaltzen. Gustavo Rochelten
lanak dira, biak ala biak. Batean
Larrakotorrea ageri da, antzina
zegoen bezala, gaur egun San
Inazioko anbulatorioa dagoen
lekuan. Aurrean andre bat ikusiko
dugu, seina altzoan duela.
Beste margolanean pasiotarren
komentu zaharra (San Felicisimo)
islatu zuen Rocheltek, inguruetako
baserri eta ortuekin
batera. Horretan ere emakume
bat marraztu zuen, buruan sorkia
eta otzara daramala.
Koadroetan ez ezik, Deustua
erakusketaren osagarri diren
agirietan azaltzen da. Rocheltarren
argazki batzuk txertatu dituzte
eta horietako batzuk Deustuko
etxaldeko lorategian eginda
daude. Erakusketaren arduraduna
Mikel Lertxundi izan da;
sustatzaile nagusia, berriz, Bernardo
Lekanda, Rocheltarren
ondorengoa.
XIX. mendearen amaieran euskal
pintura Europako abangoardietara
hurreratu zen eta
aro emankorra zabaldu zuen.
Erakusketa honek aukera berria
ematen digu Deustuko familia
bateko artisten ikuspegitik gozatzeko.
Informazio gehiago:
www.museobilbao.com/eu
Bilduma partikularra. Deustuko Larrako dorrea, 1883. Gustavo Rochelt.

PINTXODROMOA
>>SUKALDARITZA
KAZOLATXOAK
Navarro Villoslada kaleko 2. zenbakiaren atzealdean dagoen Juantxu tabernara joan
gara berriro ere. Egunero eskaintzen dituzten pintxo errakargarriez gain, denboraldi
honetako berrikuntzak aurkeztu dizkigute Maite eta Laurak: kazolatxoak.
Zailtasun maila: ertaina
Egiteko denbora: 10-20 minutu
Prezioa: 2€tik 6€ra
Berezitasuna: kazola aukera
zabala eta prezio bikaina
Kontu batzuk
Kazolatxo txipiroi, bakailao, tripaki, tigre... eskaintzen dituzte Juantxu
tabernan. Era askotara prestatuak. Tripakiak saltzen dira gehien, nahiz
bakailuak pil-pil eran duen arrakasta gehien. “Produktu ona erabiltzen
dugulako eta maitasunez egiten dugulako dena”, laburbiltzen du Laurak.
Eta egia da, “esku ona” du pil-pilerako, sukalde kontuetan profesionalen
lana erraz nabaritzen da. Kazolatxoetan ateratzen duten jatekoa
pintxo tamainan jateko aukera ematen dute, txikiago eta merkeago.
r
JUANTXUko Maite eta Laura
JUANTXU TABERNA
Navarro Villoslada 2 atzealdea
IBARREKOLANDA - 94 400 84 68
Euskal WIFI gunea
Espezialitateak
- Arrautzopilak
- Hegaluze ogitartekoak
- Euskal Herriko eta beste herrietako gaztak
28

arkua bete berba
barkua bete berba
barkua bete berba
Nola egin?
Ciaboga etxeko bakailaoa erabiltzen
dute Juantxu tabernan. 250 gramoko
zatiak. Olioa, berriz, Kaskanteko
oliba olio birjina da, ekologikoa.
Zartaginean oliba olioa bota eta su
txikian berakatz ale batzuk gorritu.
Gorritzean, zartaginetik atera, eta
utzi olioa hotzitzen.
Hotzitzean, bakailao zatiak jarri zartaginean,
azala goialdean dutela, horrela
gelatina kanpoaldera errazago
aterako dute. Kazaola mugitu, bira
eta bira, alde batera eta bestera.
“Pil-pilaren miraria irteten ez bazaizu”,
Lauraren hitzetan, “beste lanbide
bat bila ezazu”. On egin!
OSAGAIAK
Bakailaoa
Berakatza
Oliba olioa
Presta itzazu Deustualdeko tabernetako pintxo goxoenak zure etxean!
Hementxe jasoko dituzu argibide guztiak. Eta hurrengo hilabeteetan…
ZURE PINTXO
ONENAK GUREKIN
KONPARTITZEKO
AITORTU ZURE SEKRETUAK HEMEN
UZTAILA PREST! 149
29

kultur
txotx
Literatura eta musika fresko-freskoa gure aholkularien kupelekoa
ZEA MAYS: DA
Gezurra dirudi, baina 16 urte luze joan dira Zea Mays taldea osatu zenetik.
Aipatzekoa eta harritzekoa benetan Euskal Herriko ahotsik onenetarikoa
duen talde batek, Aiorarena, 2010. urtera arte, orain arte beraien hit handiena
izan den Negua joan da ta osatu zuten arte, hain zuzen, ez zutela
merezi zuten aitortza eta arreta lortu.
AITZIBER OLABARIIETA
Musikazalea
Iazko urte amaieran beraien azken lana kaleratu zuten: DA, Urdulizen grabatua
eta Londresen nahastu eta ekoiztutako lana, Dave M. Allen ekoizlaren
eskutik. The Cure eta beste talde ezagunen ekoizle izan da Allen.
Betiko legez letra zainduak eta landuak, erritmo arinak, melodia lasaiak eta
tarteka doinu gustagarriak nahastuz. DA, 13 kantuz osasutako lana, taldearen
kalitatearen eta garapenaren isla argia dugu.
Lan honetan abestirik gustukoena zein den aukeratzea zaila da, abesti bat
aipatzearren Ilunetan hautatuko nuke nik.
Zea Mays zuzenean ikustea guztiz gomendagarria da, oso talde gutxik dute
horren zuzeneko indartsu eta ona; eta abuztuan Larrabetzuko Gazte Egunean
aukera izango dugu zuzenean ikusteko, abuztuaren 2an hain zuzen.
Giroa ziurtatuta dago; kontzertu handiak Larrabetzuko urteroko zita: Zea
Mays- KOP- Skakeitan.
Uda on!
OSPA DITZAGUN GARAI ONENAK
Doinua: Badira hiru aste
MAITE SARASOLA
Elorri bertso-eskolako kidea
Hurrengo bi hilabete hauetan
izango dira oporrak
eta denontzat izango dira
benetan nahiko azkarrak.
Uda beti da oso polita
ta klase egunak zatarrak
ospa ditzagun garai onenak
eta ahaz ditzagun txarrak!
Hondartzan errez erre ahal gara
ta krema ugari emoizu
bero gehiegi egin ezkero
ur asko edan behar duzu.
Bidaiatzera baldin bazoaz
aukera asko dituzu
Bilboko jaietara joan zaitez
eta ondo pasa ezazu!
30