Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Igandea<br />
Ekainaren 10a<br />
2012. X. urtea<br />
2.782. zenbakia<br />
1,60 €<br />
www.berria.info<br />
Frantziako Legebiltzarra<br />
eskuratzeko erronka du<br />
gaurtik ezkerrak q 2-3<br />
Arnasa euskarari<br />
Hizkuntz eskubideen<br />
aldarria Goizuetan,<br />
Uema Egunean q 13<br />
Erreskatea Espainiarentzat<br />
Europari 100.000 milioi arteko laguntza eskatu ahalko dio Espainiak, bankuak salbatzeko;<br />
Grezia, Irlanda eta Portugalen ondotik, erreskatatuko duten laugarren herrialdea da q 17-19<br />
«Sakabanaketak<br />
ez du zentzurik,<br />
gizarteratzea lortu<br />
nahi badugu»<br />
Jesus Loza<br />
Elkarbizitza eta Memoriarako<br />
Jaurlaritzako arduraduna<br />
Elkarrizketa q 8-9<br />
NBEk tortura<br />
salaketa bat<br />
ez ikertzea<br />
leporatu dio<br />
Espainiari q 12<br />
Olaizola II.a erakustaldia<br />
emanda sartu da finalean q 28<br />
Itzultzeko arrazoia<br />
«konponbidea»<br />
dela esan dute<br />
iheslariek q 10<br />
Zarautzen Euskal Eskola<br />
Publikoaren aldeko jaia<br />
ospatuko dute<br />
gaur q GEHIGARRIA<br />
p GAUR 44 ORRIALDE q HARIAN 2 IRITZIA 4 EUSKAL HERRIA 8 EKONOMIA 17 MUNDUA 20 q KIROLA 23 q AGENDA 29 q PLAZA 34<br />
GAURKO AZALAREN EGILEA<br />
Antton Olariaga<br />
Zure ziztada<br />
behar dugu<br />
Ilustratzaileen azal BERRIAk. Beste kultur sortzaileek bezala, BERRIAlaguna kanpainan parte hartu eta beren<br />
atxikimendua erakutsiko digute. BERRIAren azala egingo dute lau igandez, gaur bertan hasita. Datozen asteetan<br />
Eider Eibarren, Zaldieroaren eta Idoia Beratarbideren lanak izango dira. Denon artean gai gara.
2 berria 2012ko ekainaren 10a, igandea<br />
Harian›<br />
Frantziako Legebiltzarrerako hauteskundeak DLehen itzulia<br />
12,5<br />
pBi itzuliko hauteskundeak. Frantziako<br />
Legebiltzarrerako hauteskundeak bi<br />
itzulitan egiten dira. Hautagaiek botoen<br />
%12,5 eskuratu beharko dituzte bigarren<br />
itzulira iragateko. Datorren igandean<br />
argituko da diputatu berriak nor izanen<br />
diren.<br />
5.<br />
hauteskunde<br />
barrutia<br />
6.<br />
hauteskunde<br />
barrutia<br />
4.<br />
hauteskunde<br />
barrutia<br />
Eskuinari hobekien zetorkion<br />
banaketa egin zuten 1986an<br />
Charles Pasqua Frantziako Barne ministro<br />
ohiak berrantolatu zituen hautesbarrutiak<br />
1986an, eskuinari hobekienik<br />
zetorkion banaketa eginez. Ipar Euskal<br />
Herriko banaketak ez dauka zerikusirik<br />
herrialde historikoekin. Adibidez, laugarrenak<br />
Euskal Herriaz gain, Biarnoko zati<br />
handi bat ere hartzen du.<br />
‘‘<br />
Hautagai gehienek sentitzen<br />
dute jendartearen nahia;<br />
badakite prozesuaren aurka<br />
aritzea ez litzatekeela egokia»<br />
ANITA LOPEPE<br />
Laugarren barrutiko EH Bairen hautagaia<br />
Hiru diputatuak, neketsu<br />
Bosgarrena orain ere arrosa<br />
Izan presidentzialerako, kontseilu<br />
orokorrerako edota senaturako<br />
hauteskundeetan, argi geratu<br />
da bosgarren barrutian ere Alderdi<br />
Sozialistak gora egin duela azken<br />
aldi horietan. Hollandek botoen<br />
%57 lortu zituen barrutian,<br />
eta 1959az geroz Grenet familiaren<br />
esku den hirian ere, Baionan,<br />
kasik %60 lortu zituen. Jean Grenet<br />
diputatuak badaki «oso bozketa<br />
gogorrak» direla. Hori dela<br />
eta, kanpainan, horren arabera<br />
moldatu du mezua. «Zentrista<br />
naiz, eskuinaren ezkerreko zatikoa»,<br />
horrela aurkezten du bere<br />
burua, UMPrekin duen hurbiltasuna<br />
gordez, nahiz Legebiltzarrean<br />
UMP taldearen barnean egon.<br />
Bost urte horietan legebiltzarretik<br />
gehiegi faltatu dela gogor salatu<br />
dute kanpainan beste hautagaiek,<br />
Grenetek dauzkan karguen<br />
metaketa gaitzetsiz. Horri<br />
begira, luze eta zabal aritu da<br />
egindakoaren berri ematen. Parean,<br />
Colette Capdevielle alderdi sozialistakoa<br />
«itxaropentsu» agertzen<br />
da, aitzineko emaitzek baikor<br />
izateko arrazoia ematen<br />
diotela. Baina hor ere, bi itzulien<br />
artean beste hautagaiek emango<br />
dituzten bozka konsignek argituko<br />
dute jokoa.<br />
Hamahiru hautagai aurkeztu dira laugarren eta bosgarren barrutietan, hamalau seigarrenean. Afixak, Donibane Lohizuneko kaleetan. BOB EDME<br />
Alliot-Marie, Grenet eta Lassalle<br />
diputatuak berriz aurkeztu dira, baina<br />
ezkerrak garaitzeko aukera du aldi honetan<br />
EH Bai, Amalur eta EAJren hautagaien<br />
artean banatuko dira abertzaleen botoak<br />
Jenofa Berhokoirigoin<br />
Goiz honetan 08:00etan ireki dituzte<br />
Ipar Euskal Herriko bozkalekuak,<br />
Frantziako Legebiltzarrerako<br />
hauteskundeen lehen<br />
itzulirako. Gaur ikusiko da Lapurdin,<br />
Nafarroa Beherean eta<br />
Zuberoan barna diren hiru hauteskunde<br />
barrutietatik zein hautagaik<br />
lortuko duten heldu den<br />
igandean jokatuko den bigarren<br />
itzulira pasatzea. Botoen<br />
%12,5eko heina gainditzen dutenak<br />
pasatuko dira. Jean Lassalle<br />
(zentrista), Jean Grenet (Alderdi<br />
Erradikala, UMP) eta Michele<br />
Alliot-Marie (UMP) 2007an izendaturiko<br />
diputatuen aulkiei begira<br />
dira hautagai andana bat: hamalau<br />
seigarren barrutian eta hamahiru<br />
bosgarren eta<br />
laugarrenean. Hirurak dira berriro<br />
aurkezten eta erran daiteke bakar<br />
batentzat ere ez direla hauteskunde<br />
errazak izanen.<br />
Alliot-Marie betiko<br />
1986. urtetik dago diputatu, eta<br />
1988az geroztik, lau aldiz seigarren<br />
barrutian aurkeztu eta aldi<br />
oro garaile atera izan da Alliot-<br />
Marie. Eskuinak pisu handia dauka<br />
bozka eremu horretan eta<br />
Alliot-Marieren presentzia ezabaezina<br />
dela pentsa daiteke, azken<br />
25 urteei begiratuz gero.<br />
2007ko lehen itzulian botoen<br />
%48,88 lortu zituen. Baina aurtengoan<br />
ez du ukanen duela zazpi<br />
urte bezalako erraztasuna. Nicolas<br />
Sarkozyren bost urteak iragan<br />
dira tartean, eta baliteke, presidentzialetako<br />
bozketetan gertatu<br />
bezala, UMPren aurkako<br />
ahotsa entzunaraztea bozketa horietan<br />
ere. Presidentzialerako bigarren<br />
itzulian botoen %51,7 bildurik,<br />
François Hollande atera<br />
zen garaile barruti horretan ere.<br />
Bestalde, Tunisiako Zine al Abidine<br />
Ben Ali presidente ohiaren<br />
aurka iaz izandako protesten garaian,<br />
Frantziako Kanpo Arazoetarako<br />
ministroa zen Alliot-Marie,<br />
baina utzi behar izan zuen<br />
kargua, diktadoreari laguntza eskaintzeagatik.<br />
Itxura zikindu<br />
zion gertakari honek. Bi elementu<br />
horiek isla daitezke gaurko<br />
emaitzetan. Dena dela, bigarren<br />
itzulira pasatu behar luke. Bi itzulien<br />
artean, beste hautagaiek<br />
emango dituzten bozka konsignek<br />
argituko dute jokoa. Marie<br />
Contraires zentristak jakinarazia<br />
du bigarren itzulira pasatzen balitz,<br />
mantenduko litzatekeela.<br />
Erabaki hori oraindik oztopo bat<br />
gehiago litzateke Alliot-Marieren<br />
bidean.<br />
Lassalle, zailtasunetan<br />
Jean Lassallek ere ez du aitzinetik<br />
segurtatua aulkia, eta aitortzen<br />
du «egoera prekarioan» dela.<br />
Eskuinaren sostengua beharko<br />
du bigarren itzulian, eta hori argi<br />
dauka. Horregatik ez zuen zehaztu<br />
agian, François Bayrouk ez bezala,<br />
Hollande eta Sarkozyren artean<br />
zeinentzat bozkatuko zuen.<br />
Bigarren atera zen 2007an, eta bigarren<br />
itzulira hiru aurkeztu ziren,<br />
botoak hiru aldeetara banatzeak<br />
ekarri ziola garaipena.<br />
Laugarren barrutia Ipar Euskal<br />
Herriaren eta Biarnoren artean<br />
banatua izaki, abertzaleek duten<br />
pisu handia ez da agertzen<br />
emaitza orokorretan. 2007an<br />
%6,32 lortu zuen EH Baik, baina<br />
Lapurdiri, Nafarroa Behereari<br />
eta Zuberoari doakienez,<br />
%12,96ko emaitza lortu zuen.<br />
Boto horiek beharrezkoak izango<br />
dituzte bigarren itzulian izango<br />
direnek, eta kanpainan, izan bake<br />
prozesuaren alde kokatuz edota<br />
euskararen ezagupena eskatuz,<br />
abertzaleen xarmatzeko egin<br />
adierazpenak entzun dira maiz.<br />
AB, Batasuna eta independenteak<br />
aurkeztu dira EH Bairen barnean,<br />
eta EA Europe Ecologie<br />
Berdeekin aurkeztu da, Amalur<br />
koalizioa osatuz. EAJ ere presente<br />
da laugarren eta seigarren barrutietan.
NBEren ustez, Espainiak ez du behar bezala<br />
12›› ikertu Orkatz Gallastegiren tortura salaketa<br />
2012ko ekainaren 10a, igandea berria 3<br />
Hollandek Afganistan uzteko egutegiari<br />
20›› eutsiko dio, Frantziako lau soldadu hil dituztela<br />
Frantziako Legebiltzarrerako hauteskundeak DLehen itzulia<br />
Asanblea<br />
Nazionalaren<br />
osaera<br />
2007<br />
VEC 4<br />
PRG 7<br />
DVG 15<br />
PCF 15<br />
BESTEAK<br />
MoDem 3 Erregionalistak 1 DIV 1<br />
186<br />
PS<br />
577<br />
eserleku<br />
313<br />
UMP<br />
1 MPF<br />
9 DVD<br />
22 NC<br />
Le Penen eta Melenchonen<br />
arteko borroka barruti berean<br />
Hauteskunde kanpainan protagonismo<br />
handia hartu du Marine Le Pen Fronte<br />
Nazionaleko buruaren eta Jean-Luc<br />
Melenchon Ezkerreko Fronteko liderraren<br />
arteko buruz burukoak. Izan ere, biak<br />
barruti berean aurkeztu dira, Henin-Beamonten,<br />
Frantzia iparraldean. Bata ala<br />
bestea aulkirik gabe geratuko da Asanblea<br />
Nazionalean, eta elkarri bidali dizkioten<br />
mezuek tentsioa areagotu dute.<br />
«Demokraziaren oka» izatea egotzi dio<br />
Le Penek, «Kubaren diktaduraren eta<br />
Txinaren alde egiten duelako». Hamabost<br />
urte igaro eta gero, FNk legebiltzarrera<br />
itzuli nahi du, eta presidentetzarako<br />
bozetan izandako emaitza onak aprobetxatuta.<br />
Baina Melenchonek ere emaitza<br />
ona lortu zuen, laugarren postuarekin.<br />
Frantziako eskuina,<br />
botererik<br />
eta etorkizun<br />
argirik gabe<br />
Asanblea Nazionala<br />
berritzeko lehen itzulia<br />
egingo dute gaur, eta<br />
iragarri dute sozialistek<br />
argi irabaziko dutela<br />
Amagoia Mujika<br />
François Hollande eta PS Alderdi<br />
Sozialista urte askoan amestutako<br />
errealitatearen aurrean daude:<br />
ez dakite zer-nolako arrakasta<br />
erdietsiko duten gaur, baina<br />
modu errazean gobernatzeko moduko<br />
garaipena izango da. Eskuinak,<br />
berriz, Nicolas Sarkozyren<br />
porrotaren ondoren, lider sendorik<br />
gabe egin du legebiltzarrerako<br />
kanpaina, nora ezean, eta kideen<br />
arteko desadostasuna agerian<br />
utziz. Gaur, UMP alderdiak presidentetzarako<br />
bozetan izandako<br />
porrota berretsiko du legebiltzarrean,<br />
aurreikuspen guztien arabera:<br />
sozialisten gobernuarekin<br />
kohabitazioan aritzeko legebiltzarrik<br />
ez da egongo, eta Hollandek<br />
iragarritako erreformak egiteko<br />
aukera izango du.<br />
Nekez lortu dute UMPn Sarkozyk<br />
presidentetza galdu zuen<br />
gauean bertan alderdikideei<br />
eskatutako batasuna, legebiltzarreko<br />
erronkari eusteko.<br />
François Fillon lehen ministro<br />
ohiak<br />
eta<br />
Jean-François Cope alderdiko<br />
idazkari nagusiak, Sarkozyren<br />
ordezkoa izateko irrikan biak,<br />
hauteskundeen prozesua amaitu<br />
arte halamoduzko bake akordioa<br />
sinatu zuten, baina borroka pertsonala<br />
ez ezik, ideologikoa ere<br />
erakutsi dute mitinetan. Copek<br />
eskuin muturretik gertuago<br />
dagoen mezua eman du, nahiz<br />
eta Fronte Nazionalari gerra politikoa<br />
egin dion, eta Filloni eskandaluzkoa<br />
iruditzen zaio disimulurik<br />
gabe atzerritarrei dien mespretxua.<br />
Sarkozyk, bere protagonismoarekin,<br />
UMPren bi joerak<br />
barneratzen jakin zuen: maiz<br />
muturrerako joera erakutsita<br />
ere, Fillonek harekin bat jarraitu<br />
zuen, baina orain ez dago prest<br />
Coperi gauza bera onartzeko.<br />
Hori gutxi balitz bezala, Copek<br />
UMPren lider gisa jardun zuen<br />
kanpainaren lehen egunetan, eta<br />
Fillonek atera behar izan zuen<br />
esatera alderdiko idazkari nagusia<br />
dela baina ez eskuinaren lider<br />
«naturala». Giro horrek ez dio lagundu<br />
Sarkozyri 2007an botoa<br />
eman ziotenak bereganatzen, eta<br />
joan den maiatzaren 6an presidentetzarako<br />
botoa eman ziotenetako<br />
asko ere etxean geratuko<br />
dira. Eskuinaren desmotibazioak<br />
abstentzioa elikatuko du.<br />
Jean-François Cope, UMP alderdiko idazkari nagusia. CAROLINE BLUMBERG / EFE<br />
Eskuindarren artean<br />
UMPk Marine Le Penen eskuin<br />
muturrarekin duen ezinikusiak<br />
ez du indarrak batzeko gogorik<br />
pizten, nahiz eta bati zein besteari<br />
botoa emango dioten gehienen<br />
nahia akordioak lortzea den. Marine<br />
Le Penek Sarkozyren porrota<br />
gertatuz gero, etorkizunean eskuinaren<br />
buruzagi berri gisara<br />
ikusi zuen bere burua, eta UMPn<br />
ikusi zuen etsairik bortitzena. Legebiltzarreko<br />
hauteskundeetan<br />
ere horixe gertatu da, eta UMPk<br />
eskuin muturrarekin akordioak<br />
egitea debekatu die legebiltzarkide<br />
hautagaiei.<br />
Fronte Nazionalak edo Blue<br />
Marinek izan zuen gorakadak ez<br />
du oihartzun bera izango legebiltzarrean,<br />
eta Cope sendo aritu da<br />
Le Penen kontra, baina UMPk bigarren<br />
itzulira igarotzeko aukera<br />
duen barrutietan ez da horren gogor<br />
aritu, ez baititu uxatu nahi<br />
orain hari botoa eman baina bigarren<br />
itzulian UMPrenak izan daitezkeenenak.<br />
Bihar bertan, FNrekin<br />
bilera egingo du UMPk. Biek<br />
dute buruan bat edo beste aukerarik<br />
gabe geratzen diren barrutietan<br />
akordioren bat egitea.<br />
Coperi, balizko akordioei buruz<br />
galdetu diotenean hauxe erantzun<br />
du: «Helburu bakarra daukat:<br />
frantziar emakume eta gizonekin<br />
hitz egitea, frantziar ororekin.<br />
Hor, noski, FNri botoa eman<br />
ziotenak ere sartzen dira. Haiei<br />
esan nahi diet, herrikide maiteei,<br />
gure lagunak direla, oso ongi ezagutzen<br />
ditugula eta FNri botoa<br />
ematea ezkerrari ematea bezala<br />
dela». Fillonek, berriz, ez du ezer<br />
jakin nahi, eta «politikan joera<br />
guztietako alderdiekin hitz egiteko<br />
gaitasuna erakutsi» beharraz<br />
aritu da. Ezkerreko Frontearekin<br />
ere hitz egiteko gogoa agertu du.<br />
Presidentetzarako hauteskundeen<br />
atarian, Marine Le Pen eskuin<br />
muturraren buruzagiak<br />
esan zuen «Frantziako politikaren<br />
grabitate zentroa» bihurtu<br />
dela. Legebiltzarrerako hauteskundeak<br />
zituen orduan buruan,<br />
Sarkozy eta Hollande «agortutako<br />
sistema beraren bi aurpegiak»<br />
direlako haren ustez, eta «etsipen<br />
berriaren» ordezko izan nahi<br />
zuen, Sarkozyren ordezkoa, alegia.<br />
«Egia esanda, Asanblea Nazionala<br />
da askatasun espazio bakarra».<br />
Baina, eskuin muturraren<br />
gorakada izugarria izanda<br />
ere, ez du legebiltzarrean bere askatasunari<br />
bidea egiteko indarrik<br />
izango. Botoen %15 inguru<br />
lortuko dituela esaten duten<br />
arren, zero eta lau diputaturen artean<br />
eskuratuko lituzke, Frantziako<br />
sistemak bigarren itzulian<br />
bi alderdi nagusiei egiten dielako<br />
mesede. Legebiltzarreko hauteskundeak<br />
presidentetzarako hauteskundeen<br />
hirugarren itzulia<br />
izango zirela iragarri zuen, baina<br />
ez da halakorik gertatuko.<br />
Gaurko bozetan abstentzioak<br />
%40 baino gehiago bereganatuko<br />
duela iragarri dute, eta Fronte<br />
Nazionala alderdiak botoen %15<br />
eskuratuta ere, abstentzioa horren<br />
handia bada, oso zaila izango<br />
du bigarren itzulian hiru hautagairen<br />
partida askotan sartzea.<br />
Hautagaiek botoen %12,5 behar<br />
dituzte bigarren itzulira igarotzeko,<br />
eta adituek uste dute FN hirutarako<br />
lehian 50 barrutitan baino<br />
ez dela borrokatuko.<br />
Frantzian historikoki sozialistak<br />
eta eskuin parlamentarioa eskuin<br />
muturraren kontra aliatu<br />
izan dira hirukoak gertatzen direnean,<br />
Fronte Nazionala blokatzeko,<br />
eta horrek bi alderdi nagusien<br />
alde egiten du, txikien kaltean.<br />
Ezkerraren txanda<br />
Sozialistek gobernua eta Asanblea<br />
Nazionala bereak izango dituzte.<br />
Ez dago dudarik. Gidatzeko<br />
zenbateko askatasuna izango duten<br />
dago jokoan. Ekologisten<br />
eserlekuak ziurtatuta dauzkate;<br />
ez, ordea, Ezkerreko Frontearenak.<br />
Presidentetzarako hauteskundeen<br />
bigarren itzulian sozialisten<br />
alde egin zuen Jean-Luc<br />
Melenchon buruzagiak, baina sozialistek<br />
akordio baterako oinarriak<br />
ez dituzte jarri nahi izan, eta<br />
haserrea erakutsi du kanpainan.<br />
Baina bigarren itzulian ordezkaritza<br />
ez duten lekuetan sozialisten<br />
alde egitea espero da, eta legebiltzarra<br />
osatzean ere, hainbat<br />
akordio egitea, proposamen ezkertiarragoen<br />
truke.
4 berria 2012ko ekainaren 10a, igandea<br />
Harian › Iritzia<br />
Harroak<br />
txean egingo luketena egiten dute<br />
E kanpoan ere: goserik gabe jan, desiorik<br />
gabe bizi. Ez dakite zer nahi duten,<br />
hain daude ohituta beti zer desio behar<br />
duten entzutera. Sena bera hartu diete<br />
berezkoak ez dituzten beharrekin. Errazak<br />
dira manipulatzen. Euren mesedetan<br />
ari direla esanda engainatzen<br />
dituzte, erosotasun gehiago eskainita<br />
mantentzen dituzte lotuta,<br />
askatasun gehiago dutela sinistarazita<br />
hartzen dituzte gatibu.<br />
Ez dira berehala<br />
altxatuko. Morala jan diete,<br />
morala ezarri diete. Horrexek<br />
izorratu ditu.<br />
Azkarrak dira ordea, eta<br />
Zuzendaria:<br />
Martxelo Otamendi<br />
Zuzendariordea:<br />
Iñaki Petxarroman<br />
Edizio arduraduna:<br />
Andoni Alvarez<br />
Argitaratzailea:<br />
Euskal Editorea SM<br />
Publizitatea: Bidera<br />
publizitatea<br />
Lege gordailua:<br />
SS-0662/03<br />
Batzorde parekidea:<br />
0712I84059<br />
Egoitza nagusia:<br />
Martin Ugalde kultur parkea.<br />
Gudarien Etorbidea, z/g.<br />
20140 Andoain.<br />
Telefonoa:<br />
(0034) 943-30 40 30<br />
Faxa: (0034) 943-30 09 43<br />
Webgunea:<br />
www.berria.info<br />
Posta elektronikoa:<br />
berria@berria.info<br />
Publizitatea:<br />
publi@bidera.eu<br />
Harpidetza saila:<br />
(0034) 943 - 30 43 45<br />
Date: 10/06/2012<br />
Exemplaire: 2.782<br />
Editeur: Euskal Editorea s.l.<br />
Directeur de publication:<br />
Martxelo Otamendi<br />
Comission paritaire:<br />
0712I84059<br />
Delegation Labourd:<br />
Lisses 3, 64100-Baiona.<br />
Tel.: (0033) 559256220.<br />
Fax: (0033) 559254303.<br />
E-mail: lapurdi@berria.info<br />
ORDEZKARITZAK<br />
Araba: Bizenta Mogel, 6.<br />
Posta kodea: 01008<br />
Gasteiz. Telefonoa:<br />
945-15 04 52. Erredakzioko<br />
faxa: 945-14 83 07.<br />
Posta elektronikoa:<br />
araba @berria.info.<br />
Bizkaia: Uribitarte kalea, 18,<br />
3. C. Posta kodea: 48001<br />
Bilbo. Telefonoa:<br />
94-435 26 00. Erredakzioko<br />
faxa: 94-423 49 75.<br />
Posta elektronikoa:<br />
bizkaia@berria.info.<br />
Lapurdi: Lisses, 3. Posta<br />
kodea: 64100 Baiona.<br />
Telefonoa: 559-25 62 20.<br />
Faxa: 559-25 43 03.<br />
Posta elektronikoa:<br />
lapurdi @berria.info.<br />
Nafarroa: Iratxeko Monasterioa,<br />
45, 13. Posta kodea:<br />
31011 Iruñea. Telefonoa:<br />
948-36 66 22.<br />
Publizitatea: 948-36 66 23.<br />
Posta elektronikoa:<br />
nafarroa@berria.info.<br />
berria<br />
Jira<br />
Xabier Gantzarain<br />
Komisario politikoak,<br />
bufeteetatik<br />
Rafa Caride,<br />
Kepa Pikabea,<br />
Joseba Urrosolo<br />
Euskal presoak<br />
harroak, eta ez zaie gustatzen inork ezer<br />
esatea, ez dute inoren esanik behar,<br />
dena dakite, ongiaren eta gaizkiaren<br />
gainetik bizi dira, edozein gertaera digeritzeko<br />
gaitasuna dute, gero eta azkarrago<br />
gainera; ezerk ez dauka garrantzi<br />
handirik, dena joaten baita segituan,<br />
eta ez dago astirik ezeri arreta jartzeko,<br />
sakon lantzeko. Ezer ez da gailentzen.<br />
Bakoitzak albiste bati ematen dio lehentasuna,<br />
eta ematen du hartara<br />
albiste guztiek balio bera dutela;<br />
bakoitzak ikuspuntu bat hartzen<br />
du, eta ematen du hartara<br />
edozein ikuspuntu dela<br />
baleko, denak direla balio<br />
bereko, trukagarri, gauza<br />
bera.<br />
Desiorik gabe bizi<br />
gara: ezin eta, gainera,<br />
nahi ere ez.<br />
Herensugearena<br />
azen behin herensuge baten menpe<br />
B bizi zen herri bat.Berak agindutakoa<br />
egin ezean guztia suntsituko zuela egin<br />
zien mehatxu: erreko zituela etxe eta lanabesak,idortuko<br />
pentze eta alorrak,<br />
akabatuko abere eta jendeak.Birrinduko<br />
zuela guztia,mortu bihurtuko herri<br />
oparoa.Beldurtuta,baietz esan zioten<br />
herritarrek,obedituko ziotela.<br />
Neska gazte bat emateko agindu<br />
zien herensugeak.Zotz egin zuten,eta<br />
patu beltzak jotako neskatoa<br />
otzan eraman zioten.<br />
Neskatoak eta haren hurbilekoek<br />
izan ezik,lasai hartu<br />
zuten arnasa besteek.Laster<br />
eskatu zuen,ordea,<br />
Bira<br />
Idurre Eskisabel<br />
Duela hilabete, Presoen<br />
Kolektiboakaletik<br />
gidatzen duen<br />
komisario politikoen<br />
taldeak, agiri baten<br />
bidez, oraindik sarraila gehiago<br />
eransten zien presoen ziegetako<br />
ateei, Langraiz bideadamuketa-salaketa<br />
terminoekin deskalifikatuz.<br />
Kezkagarria da EPPKren izenean<br />
presaka idatziriko agiri hori, presoek<br />
barik, sarrailarik gabeko bulegoetan<br />
idatzia zela jakitea. Hau da, oso<br />
ondo bizi eta beren etxeetan gauero<br />
lo egiten duten komisario politikoek<br />
egina izatea.<br />
Komisario politiko taldetxo horrek<br />
ondo ezagutzen du Italian izan<br />
zen damuketa politikoaren eta disoziazioaren<br />
arteko ezberdintasuna.<br />
Ondo dakien bezala gure artean ez<br />
dela egon inongo salaketa zantzurik.<br />
Badakite zer pentsatzen dugun,<br />
baita zelako pausoak eman ditugun<br />
ere, baina bost axola zaie. Nahiz eta<br />
egia jakin, manipulatu egiten dute<br />
beraiek inposatutako bidetik beste<br />
preso batzuk irten ez daitezen.<br />
ETAren 2006.eko su-etenaren ondoren,<br />
kalean jendea pozak zoratzen<br />
zegoenean, espetxeetako lokutorioetara<br />
joaten ziren itxaropena zapuztera.<br />
Batere gorritu gabe, presoei<br />
hauxe adierazten ausartzen ziren:<br />
Loiolako prozesuak borroka armatuaren<br />
amaiera ekarriko zuela pentsatzen<br />
zuenak jai zuela, borroka<br />
armaturik gabe ezin zela jarraitu<br />
eta. Loiolako prozesua zapuztu ondoren,<br />
presoak nahasteko asmoz,<br />
Zutik Euskal Herriatxostena baztertu<br />
eta Mugarritxostena espetxeetan<br />
sartzen saiatu ziren berberak<br />
dira.<br />
Hain zuzen, beste batzuen artean,<br />
beraiek dira ETAk sufrimenduaren<br />
luzapena besterik lortu ez<br />
izanaren arduradunak. Eta hori,<br />
700 preso espetxeetan 30 urteko zigorra<br />
osorik betetzen ari direnean.<br />
Hala eta guztiz ere, eta jendeak horrela<br />
dela jakin, begirunez jokatzen<br />
ari da beraiekin. ETAren amaiera,<br />
ahidura eta porrotera eramatearen<br />
ardura leporatzea ekidinez. Beraiek,<br />
ordea, mentalitate berdinarekin<br />
diraute: bat ez datorren oro irainez<br />
egurtzeko eskubidea dutela<br />
pentsatzen jarraituz.<br />
Irlandan ere, duela 15 urte, arazoak<br />
izan zituzten sektore txiki batekin<br />
(IRA Verity eta Continnuity),<br />
zeinak Gerry Adams eta Martin Mc-<br />
Guinneess salataritzat jotzen zituzten.<br />
Gurean, arazoa besterik izan<br />
da: sektore txiki horrek dena kontrolatu<br />
izan baitu, Batasunak bere<br />
bide propioa egiteari ekin eta ETAri<br />
aurre egitea erabaki duen arte. Ordutik,<br />
komisario politikoen sektore<br />
txiki horrek presoen kolektiboa soilik<br />
kontrolatzen jarraitzen du, inolako<br />
gizatasunik gabe eta presoak<br />
eta haien familiak engainatuz.<br />
Hauek, berriz, benetan jakingo balute<br />
nola dabiltzan eta zenbat aukera<br />
galtzen utzi dituzten urte hauetan<br />
guztietan, ez liekete inoiz barkatuko.<br />
EPPKren izenean argitaratutako<br />
azken agiriarekin, berriz, oraindik<br />
eta gehiago nahastu dute egoera.<br />
Ez gara presoez ari, hauek urriaren<br />
20an onartu baitzuten borroka<br />
armatua betirako amaitu zela.<br />
Agiri hori idatzi zuten komisario<br />
politikoen taldetxoaz ari gara, zeinak,<br />
hain sinplea eta hain nabaria<br />
den «eragindako kaltea onartzen<br />
dugu» esan beharrean, kontzeptuekin<br />
jolasten jarraituz «gatazkak<br />
kaltetuak eta biktimak eragin<br />
ditu» dioen. Oso kontziente dira era<br />
horretako adierazpenek ez dutela<br />
presoen arazoa konpontzen laguntzen<br />
eta zapuzketa besterik ez<br />
duela eragiten, baina hala ere ez<br />
dira kikiltzen.<br />
1977ko Amnistiatik gaur egunera<br />
arte (salbu 1982.ean ETApm-ko presoak,<br />
likitzat, damututzat, salataritzat…<br />
jo genituenak), preso guztiak<br />
bakoitzaren egoera pertsonalaren<br />
arabera atera dira espetxetik. Hau<br />
da, bakoitzari jarritako zigorraren<br />
arabera edo bakoitzak bere fidantza<br />
ordainduta, hain zuzen. Inor, bat bakarra<br />
ere ez da atera kolektiboki.<br />
Beraz, 35 urte beranduago hainbeste<br />
sufrimendu jasan eta eragin<br />
ondoren, zentzu handiagoz jokatu<br />
beharko litzateke presoen egoera<br />
zailari konponbidea emateko orduan.<br />
Eta hau ez da hauteskunde<br />
emaitzekin samurtzen, zeren 87-89<br />
urteetako hauteskunde emaitzak<br />
egungoak baino hobeak baitziren,<br />
ezkerreko burujabetzaren aldeko<br />
metaketaren ikuspegitik. Beraz, 25<br />
urte beranduago, HBtik baino EAtik<br />
hurbilago dagoen politika eginez<br />
gauzatzea ondo bada ere, ez da<br />
espetxe barrutik suziriak botatzeko<br />
modukoa.<br />
Auzia da duela bi urte Gobernuak<br />
preso guztiei pausoak eman eta legalitatearen<br />
barruan konponbidea<br />
Kezkagarria da<br />
EPPKren izenean<br />
presaka idatziriko<br />
agiri hori, presoek<br />
barik, sarrailarik<br />
gabeko bulegoetan<br />
idatzia zela jakitea<br />
beste neskato bat.Are lasterrago beste<br />
bat.Bi izan ziren hurrena.Eta neskatoak<br />
ez ezik,mutikoak eskatzen hasi zen gero.<br />
Andreak ere bai,gizonak...Hirunaka eta<br />
launaka.Gero eta asegaitzago zen herensugea.Egun<br />
batean,kanpotar bat iritsi<br />
zen.Zur eta lur geratu zen etengabeko<br />
zozketa zoro harekin,eta plazaren erdian<br />
jarrita oihu egin zuen: «Ez al duzue<br />
ikusten herensugea zuek elikatzen duzuela<br />
Zuek biziarazten».Isilune larri<br />
baten ostean,harri-makilak eskuan<br />
hartu zituzten herritarrek eta aise<br />
akabatu zuten leize atarian sabel<br />
puztuz zetzan herensugea.<br />
Noiz iritsiko da guregana<br />
merkatuak esaten diegun<br />
herensuge asegaitza guk<br />
biziarazten dugula oihukatuko<br />
digun kanpotarra<br />
bilakatzeko aukera eskaini ziela,<br />
betiere borroka armatutik aldendu<br />
eta eragindako kaltearen onarpena<br />
oinarri hartuta. Egungo gobernuak<br />
bi fasetan planteatu du: lehen fasean,<br />
hurbilketa egite aldera, preso<br />
bakoitzak borroka armatua baztertu<br />
beharko luke, eta, bigarren fasean,<br />
legalitatearen barruan pausoak<br />
eman.<br />
Ez gara gu izango baldintzak bigundu<br />
edo gogortu egin diren esango<br />
dugunak, ondo badakigu ere panorama<br />
nola dagoen. Ez da txantxetarako<br />
gaia, eta are gutxiago egunkari<br />
jakin batek «Langraiz bidearen<br />
porrotaz» titulua egiteko. Ondo baitakite<br />
presoen egoera gero eta<br />
gehiago korapilatu dela eta katilukada<br />
bat nahi izan ez duenari katilu<br />
eta erdi eskaini zaizkiola, bi fasetan.<br />
Eta horrek preso guztien kartzelaldia<br />
luzatzea ekarri du.<br />
Argi duguna da duela bi urte komisario<br />
politikoek beste era batera<br />
jokatu izan balute preso ugari EHko<br />
espetxeetan egongo zirela jada. Asko,<br />
etxean; eta beste batzuk, baimenekin<br />
espetxetik ateratzen. Eta gizartean<br />
askoz ere giro hobea arnastuko<br />
zela egoera konplikatuenei aurre<br />
egiteko orduan.<br />
Langraiz bidea edo nahi den bezala<br />
bataiatu, guk bidezkoa deritzogun<br />
planteamendua onartu dugu<br />
presoei dagokien irtenbidean. Ordea,<br />
onartzeko prest ez gaudena zera<br />
da: behin eta berriz, beraiek asmatutako<br />
porrotei bizirauteko meritua<br />
besterik izan ez duten komisario<br />
politikoek gu ezbaian jartzea.<br />
Hau da, 30 urtean baino gehiagoan<br />
besteen sufrimenduari esker, zapuzketa<br />
eta porrotak metatu edo<br />
aukerak galtzen utzi eta presoentzat<br />
kartzelaldi luzeagoa ekarri besterik<br />
egin ez dutenek irain gaitzaten,<br />
gezurretan eta manipulazioan<br />
oinarrituta.<br />
Are gehiago, ondo dakigunean<br />
zergatik estatuak tratu ezberdina<br />
izan duen komisario politikoekin<br />
edo Bateragunekoekin. Hauei kartzela<br />
zigorra ezarriz eta komisario<br />
politikoei soka luzea emanez, kalean<br />
bazterrak nahastu eta zapuzketa<br />
handiagoa eragin dezaten presoengan<br />
eta gizartean.
Hizpideak<br />
Europan bidelagun bila<br />
Xabin Makazaga<br />
xmakazaga@berria.info<br />
ende guztia Espainiaren ekonomia<br />
J gainbeherari begira dago, Europak<br />
hango —eta hemengo— finantza erakundeak<br />
erreskatatzeak izan dezakeen<br />
eragina jakin nahian. Baina Bidasoaz<br />
iparraldera ere asko dago jokoan gaur.<br />
Frantziako Legebiltzarrerako hauteskundeetan<br />
zentro-eskuineko hiru diputatu<br />
eserlekuari eustera aterako dira<br />
Ipar Euskal Herriko barrutietan. Jean<br />
Grenetek, Michele Alliot-Mariek eta<br />
Jean Lassallek, ordea, nekez jarraituko<br />
dute Frantziako Asanblea Nazionalean.<br />
Hiru aulki horietatik ezkerrak zenbat<br />
irabaziko dituen, hor dago koska.<br />
Izan ere, François Hollande Frantziako<br />
presidente aukeratu dutelarik, PS<br />
Alderdi Sozialista legebiltzarrean ere<br />
nagusi izango ote den, hori izango da<br />
jokoan gaur eta ekainaren 17ko bigarren<br />
itzulian. Kohabitazioak zaildu<br />
egingo lioke Hollanderi Europak daraman<br />
ildoa aldatzeko lana; etxean murrizketetara<br />
mugatu gabe hazkundea<br />
bultzatzeko politikak egin ahal izatea,<br />
ordea, bide-erakusle izango litzateke<br />
Europan bidelagunak egin ahal izateko.<br />
Erantzuna, astebete barru.<br />
Hitz beste<br />
Anjel Lertxundi<br />
2012ko ekainaren 10a, igandea berria 5<br />
Iritzia ‹ Harian<br />
Gogoratzen<br />
ogoratzen bere bakardadean bizi den Karlos gizon<br />
G angustiatsuaz Gogoratzen Atxagaren pertsonaiaren<br />
dilema politiko eta moralez, iraganaren zamagatik<br />
eta etorkizunaren ilunagatik sator baten gisa bizi beharraz<br />
Gogoratzen beste lagun batzuekin batera gestionatutako<br />
hotelean egiten duen ogiaren usain sarkorraz<br />
Gogoratzen 1982 urteko futboleko mundu kopak Karlosen<br />
hotelera ekarri duen Poloniako selekzioaz, selekzioko<br />
Danuta interpretariari sozialismoak jada eragiten dion<br />
nekeaz, Boniek futbolari izarrak daukan arrakasta izateko<br />
grinaz Gogoratzen batzuek eta besteek bizi izandako<br />
iraultzari buruzko fedearen eboluzioaz, krisiaz, zaharkitzeaz,<br />
eta diskurtsoa berritu beharraren aukeraz zein zailtasunez<br />
Hogeita hamar urte geroago, baloia Polonian da.<br />
Baina, baloian zentratu ordez, ezusteko bide bat hartu du<br />
ikuslearen arretak: orduko eta gaurko esperantzek eta<br />
frustrazioek emandakoa eta kendutakoa du ikuskizun.<br />
r Zaldieroa<br />
Sortuko<br />
ortuko dira besteak Noiz<br />
sortuko dira Gu sortu ginen<br />
enbor beretik, S<br />
esan<br />
Larrepetit<br />
Arantxa Iturbe<br />
Ulertzen dut<br />
jendeak haien<br />
kantak entzun<br />
nahi izatea,<br />
baina, beharbada,<br />
egin dakiekeen<br />
omenaldirik<br />
eleganteena<br />
sortzen jarraitzea<br />
da<br />
zuen. Eta haren hitzak liluratuta,<br />
beti etorkizun. Sortzekoa. Eta gainera<br />
kantatu egin zuen. Eta ez berak<br />
bakarrik. Enbor beretik sortutako<br />
beste batek ere bai. Eta baita<br />
beste batzuek ere. Eta orain, denak<br />
zain. Noiz sortuko<br />
Delikatua da gaia, baina ez luke<br />
behar. Hil direnak gogoan izatea<br />
hunkigarria da oso. Hil direnak<br />
maite izan genituela adieraztea,<br />
miresgarria. Hil direnek egindakoa<br />
miresten dugula aitortzea, sintzeroa.<br />
Hil direnek utzi digutena harro<br />
egoteko modukoa dela sentitzea,<br />
ederra.<br />
Eta hala ere.<br />
Jakobari egin beharko nioke<br />
kontsulta argitzeko ea zer gertatzen<br />
ote zaion beti enborrari begira<br />
dagoen adaxkari. Alegia, eta enbor<br />
beretik datorrela jakin eta<br />
onartu arren, airea zulatuz argi eta<br />
elikagai bila bere bidea egiten ez<br />
duenari. Oker bada ere. Baina haziz.<br />
Bere kasa. Bere bidean.<br />
Esan nahi dut gure sentitzen ditugun<br />
kantari handiak hil zirenean<br />
haiek gogoan, haien omenez, haiei<br />
eskertuz, haienganako zorrez antolatutako,<br />
adierazitako, egindako<br />
guztia ulertu arren, iruditzen zaidala<br />
iritsi dela momentua onartzekoa<br />
enbor beretik sortu direla<br />
besteak. Aspaldi sortu zirela batzuk.<br />
Ez hainbeste, beste batzuk.<br />
Eta sortzen ari direla. Gaur bertan<br />
ere bai, beharbada. Eta ulertzen<br />
dudala jendeak haien kantak<br />
behin eta berriro entzun nahi izatea,<br />
baina beharbada, haiei egin<br />
dakiekeen omenaldirik eleganteena<br />
sortzen jarraitzea dela. Eta batez<br />
ere, sortu duenari erreparatzea.<br />
Gure esku dago kantatu zuten<br />
hartan arrazoi zutela frogatzea.<br />
Sortu direlako beste asko. Eta seguru<br />
asko, asko horietako bat baino<br />
gehiago behartua sentituko da<br />
(eta esker onez) «Sortuko dira<br />
besteak» konbentzimenduz esatera,<br />
munduan gehien maite duena<br />
eginez, kantatuz, jendeak maita<br />
dezan.<br />
Gure esku dago ez direla<br />
sortuKO esatea. Sortu direlako.<br />
u<br />
Zuzendariari<br />
BERRIAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dituzte 1.400<br />
karaktere baino gehiago izan behar, tarteak barne, eta BERRIAk mozteko<br />
eskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria<br />
adierazita: Berria, Martin Ugalde kultur parkea, 20140 Andoain. Eskutitzak<br />
Internet bidez bidaltzeko: iritzia@berria.info.<br />
Autobus geltokia<br />
Donostiarentzat,<br />
Erribera onena<br />
Dokumentu hau sinatu dugunok<br />
Donostiako autobus geltoki<br />
berriaren kokalekuak arduratzen<br />
gaitu. Datozen asteotan<br />
Udalak honen inguruko behin<br />
betiko erabakia hartuko duela<br />
dirudienez, zera adierazi nahi<br />
dugu:<br />
1 - Urte luzez baldintza kaxkarreko<br />
behin-behineko geltoki<br />
bat izan dugu. Bada garaia<br />
egungo eta etorkizuneko beharrei<br />
aurreko egingo dien autobus<br />
geltoki berri bat egiteko.<br />
2 - Intermodalitatea da lehenengo<br />
faktore erabakigarria.<br />
Alde horretatik, gertuko bi trenbideekin<br />
(Renfe eta Euskotren)<br />
lotura izateari beharrezkoa<br />
deritzogu, horiek baitira bidaiariek<br />
autobus geltokira<br />
joateko gehien erabiliko dituzten<br />
garraiobideak.<br />
3 - Iristeko erraztasuna da bigarren<br />
faktore nagusia. Horrek<br />
kokapen zentral bat eskatzen<br />
du derrigor, hau da, hiriaren<br />
grabitate zentrotik hurbil. Hortaz<br />
gain, hiriko sarrera-irteerekin<br />
ongi komunikatua behar du<br />
izan, autobusei eta hiriko zirkulazioari<br />
ahalik eta traba gutxien<br />
sortze aldera.<br />
4 - Geltoki hau aurrera begirako<br />
proiektu gisa ulertzen<br />
dugu. Beraz, uste dugu egoki<br />
dimentsionatu behar direla,<br />
hau da, nahikoa espaziorekin,<br />
bai kanpoan bai eta barruan<br />
ere, bidaiari eta operadoreen<br />
beharrei erantzuteko.<br />
Horregatik guztiagatik,<br />
adierazi nahi dugu Loiolako<br />
Erribera dela geltokia kokatzeko<br />
lekurik aproposena, bai eta<br />
aurrez aipaturiko irizpide eta<br />
interesei egokien erantzuten<br />
diena.<br />
Egia Bizirik, Amigos del Ferrocarril,<br />
Loiolako Erribera. Donostia.
6 berria 2012ko ekainaren 10a, igandea<br />
Harian › Iritzia<br />
Eman botoa<br />
Intxaurrondon<br />
Argiaaldizkariaren aste<br />
honetako azalak<br />
ohartarazi digu Espainiako<br />
Alderdien<br />
Legea hamar urte betetzear dela.<br />
Hilaren 27an, San Pelaio bigarrenean,<br />
hamar urte egingo ditu<br />
Espainiako Gorteek gehiengo<br />
handiz onartutako lege bidegabea<br />
indarrean jarri zenetik. Gogoratzen<br />
Hura bai giroa: Prestige<br />
ontzia bitan zatitzen, Garzon<br />
18/98 sumarioa ixten, ETA Juan<br />
Priede zinegotzi oriotarra hiltzen,<br />
Espainia Perejil irla birkonkistatzen,<br />
Ibarretxe plana<br />
aurkezten... Eta Eusko Legebiltzarrean<br />
gutxiengoan, orain<br />
gehiengoan direnak.<br />
Ezker abertzalearen arnasa<br />
politikoa kentzea zen Alderdi<br />
Politikoa bultzatu zutenen helburua,<br />
eta, aitortu behar zaie, ia<br />
itotzeraino kendu zioten arnasa<br />
ETAren indarkeriak iraun duen<br />
bitartean. Lizarra-Garaziko Itunaren<br />
garaian abertzaleen<br />
gehiengoak eta elkarlanak zer<br />
arrisku zekartzan ere ondo asko<br />
sumatu zuten, eta horri emandako<br />
erantzuna ere izan zen<br />
arau berria: ezker abertzalea<br />
taula politikotik botaz, abertzaleen<br />
gehiengoa ezinezko bihurtu.<br />
Horrek ere funtzionatu die,<br />
gorabeherekin, eta funtzionatzen<br />
die oraindik ere (ikus Ajuria<br />
Enea), denbora gutxirako<br />
izango bada ere.<br />
Sorturi buruz Espainiako Auzitegi<br />
Konstituzionalak erabaki<br />
beharrekoa erabakitzea baino<br />
ez da falta Espainiako Alderdien<br />
Lege tamalgarria historialarien<br />
bazka izateko. Joan den<br />
aste honetan mahai gainean<br />
izan omen dute Konstituzionaleko<br />
legelariek Sorturi buruzko<br />
txostena, baina modu susmagarrian<br />
atzeratu eta atzeratu ari<br />
Handik eta<br />
hemendik<br />
Imanol Murua Uria<br />
Non dago arazoa:<br />
Intxaurrondoko<br />
kuartelean lan egin<br />
zenuela hainbat<br />
urtez eta orain<br />
zure jaioterrian,<br />
demagun Huescan,<br />
bizi zarela Eman<br />
botoa Donostian<br />
dira. Bilduri legezko bedeinkazioa<br />
ematearen alde bozkatu zuten<br />
sei magistratuen aurkako<br />
kanpaina izugarri haren eragina<br />
hor dago oraindik. Gaur ez<br />
bada bihar, ordea, erabakia etorriko<br />
da.<br />
Bukatu dira tranpak beraz<br />
Jorge Fernandez Diaz Espainiako<br />
Barne ministroak berak parekatu<br />
ditu duela hamar urteko<br />
Alderdien Legea eta Hego Euskal<br />
Herriko erroldak aldatzeko<br />
oraingo plana. «Alderdien Legea<br />
abian jarri zenean, Auzitegi<br />
Konstituzionalaren galbahea ez<br />
zuela pasako esan zuenik izan<br />
zen. Egin zen. Iniziatiba hau ez<br />
da hura baino zailagoa», azaldu<br />
du ministroak, ETArengandik<br />
ihesi Euskal Herria utzi omen<br />
zutenei Hego Euskal Herriko<br />
hauteskundeetan botoa emateko<br />
eskubidea emateko aitzakian<br />
inoiz Euskal Herrian bizi<br />
izan den edonori boto eskubidea<br />
emateko planari buruzko azalpenak<br />
eman dituenean.<br />
Sofistikazio handirik gabe<br />
gainditu asmo dituzte legezko<br />
zailtasun agerikoak, arkitektura<br />
juridiko finetan galdu gabe.<br />
Ezinezkoa dela bereiztea nork<br />
alde egin zuen ETAren mehatxuagatik<br />
eta nork beste arrazoiengatik<br />
Non dago arazoa:<br />
inoiz Euskal Herrian bizi izan<br />
diren guztiek eskubidea izango<br />
dute, hala nahi izanez gero, hemen<br />
erroldatua izateko. Intxaurrondoko<br />
kuartelean lan egin<br />
zenuela hainbat urtez eta orain<br />
zure jaioterrian, demagun<br />
Huescan, bizi zarela Eman botoa<br />
Donostian. Ez da Carlos<br />
Iturgaitzen ateraldia ezta Antonio<br />
Basagoitiren azken burutazioa<br />
izan. Espainiako Gobernuak<br />
zuzenbide konstituzionaleko<br />
hogei bat aditu bildu ditu,<br />
Fabio Pasqua irakasleari eskatu<br />
dio txostena egiteko eta,<br />
oraingoz, horixe proposamena.<br />
Gehiegi litzateke. Horrenbesteraino<br />
iritsiko direnik sinestea<br />
zail egiten da. Baina hilaren<br />
27an hamar urte egingo ditu hamarkada<br />
oso batez herri honetako<br />
boto-emaileen %15 inguru ordezkaritza<br />
politikorik gabe utzi<br />
dituen legea onartu zutenetik.<br />
Eusko Legebiltzarrerako hurrengo<br />
hauteskundeetarako berandu<br />
dabiltza akaso, baina epe<br />
luzeagora jokatzen ere badakite<br />
Madrilen.<br />
Hamar urte ikerketa<br />
mundura zabaltzen<br />
Irati Kortabitarte<br />
Basque Research<br />
webgunearen arduraduna<br />
Elhuyar Fundazioaren<br />
Basque Research<br />
webgunea 2002.<br />
urtean jarri zen<br />
abian, Eusko Jaurlaritzaren<br />
2001-2004 Zientzia eta<br />
Teknologia Planaren barruan.<br />
Zientzia eta teknologia hedatzea<br />
zen plan horren helburu estrategikoetako<br />
bat. Hain zuzen,<br />
esparru horretan, Elhuyar Fundazioak<br />
Eusko Jaurlaritzaren<br />
Industria Sailaren eta Gipuzkoako<br />
Foru Aldundiaren laguntzarekin<br />
jarri zuen martxan Interneteko<br />
webgune hori.<br />
Euskal ikerketaren sarea indartzeko<br />
bokazioz jaio zen; ikerketa-agenteen<br />
arteko topagune<br />
gisa, elkarren berri emateko eta<br />
Euskal Herriko zein nazioarteko<br />
kazetariei zerbitzua emateko.<br />
Hala, unibertsitateetan ikerketa-taldeak,<br />
zentro teknologikoak<br />
eta enpresen I+G<br />
unitateak garatuz eta indartuz<br />
joan diren heinean, Basque Research<br />
webgunea ere haziz joan<br />
da.<br />
Basque Research webgunearen<br />
hamar urteko ibilbidean,<br />
Gizarteak eta<br />
ikerketak elkarren<br />
beharra dute aurrera<br />
egingo badute<br />
izugarri ugaldu dira zientziaeta<br />
teknologia-eragileak. Estrategia<br />
argi bati jarraiki, unibertsitateetako<br />
ikerketa-taldeak,<br />
klusterrak, IK4 Aliantza Teknologikoa,<br />
Tecnalia Korporazio<br />
Teknologikoa, enpresen I+G<br />
unitateak, CIC (Centro de Investigación<br />
Cooperativa) eta BERC<br />
(Basque Excellence Research<br />
Centres) ikerketa-zentroak, ES-<br />
TIA eta Izarbel teknopoloak, Bikaintasun<br />
Campus izendapenak<br />
eta Euskadiko Zientzia Sistema<br />
sendotzeko Eusko<br />
Jaurlaritzako Innobasque<br />
Agentzia eta Ikerbasque Fundazioa<br />
sortu dira, besteak beste.<br />
Euskal gizartean zientzia eta<br />
teknologiaren inguruko sarea<br />
osatuz joan ahala, webgunea<br />
ere sendotuz joan da. Azken finean,<br />
jarduera horren guztiaren<br />
isla da.<br />
Basque Research webguneak<br />
hamar urte bete ditu Euskal Herrian<br />
egiten den ikerketaren,<br />
garapenaren eta berrikuntzaren<br />
erakusleiho izaten. Hamar<br />
urte hauetan, 8.000 albiste eta<br />
ekitaldi bildu eta zabaldu ditu;<br />
ez bakarrik Euskal Herrian, baita<br />
mundu zabalean ere. Izan ere,<br />
ikerketa eta garapenerako sareak<br />
sortzea izan da Basque Researchen<br />
lehentasuna hasiera-hasieratik.<br />
Horretan, aipagarriak<br />
dira Europako ikerketa biltzen<br />
duen Alphagalileo webgunearekin<br />
eta Europako Batzordearen<br />
Cordis Wire webgunearekin dituen<br />
lankidetzak. Era berean,<br />
Basque Researchen argitaratutako<br />
albisteak Eurekalert! webgunean<br />
ere zabaltzen dira,<br />
2004an sinatutako hitzarmen<br />
bati esker. Science aldizkari ospetsua<br />
editatzen duen taldearen<br />
webgunea da Eurekalert!.<br />
Sare horri esker, hamar urte<br />
hauetan, Euskal Herrian egiten<br />
den ikerketari buruzko albisteak<br />
komunikabide entzutetsu askotan<br />
agertu dira: The Times,<br />
New Scientist, BBC, Discovery<br />
Channel, National Geographic,<br />
CNN...<br />
Azken finean, Euskal Herrian<br />
egiten den ikerketaren garapenaren<br />
lekuko da Basque Research;<br />
baita gizartearen garapenaren<br />
lekuko ere, neurri batean.<br />
Izan ere, teknologia,<br />
osasuna, medikuntza eta ingurumena<br />
izan dira webguneak<br />
zabaldu dituen ikerketaren alorreko<br />
gai nagusiak. Hain justu,<br />
gai horiek nabarmendu ziren<br />
iaz Elhuyar Fundazioak egindako<br />
Euskal Herriko gazteen zientzia<br />
eta teknologiari buruzko<br />
pertzepzioa 2011 azterketan (Elhuyar<br />
Fundazioak Eusko Jaurlaritzaren<br />
Hezkuntza Sailaren<br />
eta Euskal Herriko Unibertsitateko<br />
Kultura Zientifikoko Katedraren<br />
laguntzaz egin zuen azterketa).<br />
Azterketa horren arabera,<br />
gazteek nahikoa interes<br />
erakusten dute zientzia eta teknologiako<br />
gaietan, eta arlo<br />
hauek pizten dute arreta edo jakin-min<br />
handiena: informatika,<br />
teknologia, ingurumena eta<br />
osasuna.<br />
Hain zuzen ere, ingurumenarazoei<br />
aurre egiteko, energiaren<br />
auziari soluzioak bilatzeko,<br />
fabrikaziorako teknologia aurreratuak<br />
sortzeko edo adinekoen<br />
bizi-kalitatea hobetzeko, besteak<br />
beste, ezinbestekoa da ikerketaren,<br />
garapenaren eta<br />
berrikuntzaren (I+G+Baren) aldeko<br />
apustua egitea. Eta badirudi<br />
bide hori hartu dutela erakundeek<br />
ere. Horrenbestez,<br />
gaur egungo gizarteak ikerketamunduan<br />
emandako aurrerapausoen<br />
jakitun eta bultzatzaile<br />
izan behar du. Alegia, gizarteak<br />
eta ikerketak elkarren beharra<br />
dute aurrera egingo badute.<br />
Izan ere, zientzia eta teknologiaren<br />
garapena, gizakientzat eta<br />
gizartearentzat hobekuntza-iturri<br />
bat izateaz gain, gizarte aurreratuen<br />
oinarrizko ezaugarri<br />
bat da. Horrenbestez, Basque<br />
Research webguneak luzaroan<br />
jarraitu nahi du Euskal Herrian<br />
egiten den I+G+Baren argazkia<br />
gizarteari eskaintzen. Betiere,<br />
orain arteko ibilbide emankorrari<br />
jarraituz eta etorkizuneko<br />
beharrei arrakastaz erantzunez.<br />
Eusko Jaurlaritzak 2015eko<br />
Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzarako<br />
Plana aurkeztu berri<br />
du. 2001-2004an hasitako bideari<br />
segida emanez, euskal gizartea<br />
ezagutzan eta<br />
berrikuntzan oinarritzen den<br />
gizarte bihurtzeko eta gizarte<br />
aurreratuenekin parekatzeko<br />
modukoa izateko apustua berritu<br />
du. Horretarako, ezinbestekoa<br />
da Zientzia, Teknologia eta<br />
Berrikuntzaren Euskal Sarean<br />
dauden agente guztien arteko<br />
lotura egoki bideratzea, sinergia<br />
guztiei probetxurik handiena<br />
ateratzeko eta eskura dauden<br />
baliabideak eraginkortasunez<br />
kudeatzeko. Lan horietan<br />
jarraituko du, hain zuzen ere,<br />
Basque Research webguneak,<br />
eragileen arteko lankidetzak<br />
sortzeko eremu bat eskainiz eta<br />
eduki horiek han eta hemen gizarteratuz.
2012ko ekainaren 10a, igandea berria 7<br />
‹ Publizitatea
8 berria 2012ko ekainaren 10a, igandea<br />
Harian › Euskal Herria<br />
Jesus Loza q Elkarbizitza eta Memoriarako Jaurlaritzako arduraduna<br />
Jesus Lozak argi dauka euskal presoentzat amnistiarik ez dela egongo eta<br />
presoek indibidualki gizarteratzeko borondatea erakustea beste biderik ez dutela.<br />
Uste du aurki hasiko direla kaleratzen gaixotasun larriak dituzten hainbat preso.<br />
«Sakabanaketak ez du<br />
zentzurik, gizarteratzea<br />
lortu nahi badugu»<br />
Edurne Begiristain Gasteiz<br />
Jesus Loza (Gasteiz, 1957) Eusko<br />
Jaurlaritzako Elkarbizitza eta<br />
Memoria sustatzeko arduradunaren<br />
ustetan, une honetan ETAri<br />
eta ezker abertzaleari baino ez<br />
dagokie urratsak egitea.<br />
Zertan ari zara lanean une honetan<br />
Memoria, bizikidetza eta justizia<br />
alorretan lan egiten ari naiz. Batetik,<br />
memoria barneratzailea<br />
lortzeko lanean nabil, baina argi<br />
utzita hemen hiltzaileak eta hildakoak<br />
egon direla eta hilketak<br />
babestu eta beste alde batera begiratu<br />
dutenak ere izan direla.<br />
Bestetik, bizikidetza alorrean<br />
Jaurlaritzaren Bake eta Bizikidetza<br />
Planaren arlo garrantzitsuenak<br />
garatzen ari naiz, eta etorkizunean<br />
gizartearen zutabeak<br />
izan behar duten printzipio eta<br />
balioak zehazteko herritarren<br />
ituna adostea da nire asmoa. Eta,<br />
azkenik, justizia arloan, espetxe<br />
politikan jarri dut lehentasuna,<br />
ETAko presoak gizarteratzea lortzeko.<br />
Zeregin horiek burutzea zaila izaten<br />
ari da<br />
Lana ez da samurra, oraindik zauri<br />
asko irekita daudelako. Hala<br />
ere, esan behar dut gizarte zibilarekin<br />
izan ditudan harremanetan<br />
oinarrizko elkarbizitza arauak<br />
adosteko borondatea sumatu dudala<br />
alde denetan. Gizarte berri<br />
bat eraikitzeko oinarriak adosteko<br />
prestasuna ikusten ari naiz<br />
alde batean zein bestean.<br />
Une honetan nori dagokio urratsak<br />
egitea bakean aurrera egiteko<br />
Argi dago elkarbizitzari min handiena<br />
egin dionak eman behar dituela<br />
pausoak. Hil duenak, estortsioa<br />
erabili duenak eta bahiketak<br />
egin dituenak egin beharko<br />
ditu urratsak. Hemen bizikidetza<br />
arazo bat baldin badugu, ETAk<br />
hil eta mehatxatu duelako eta gizartearen<br />
zati batek beste aldera<br />
begiratu duelako dugu. Mundu<br />
hori laguntzeko prest gaude, baina<br />
aurretik urratsak egin beharko<br />
ditu. ETAk desegin egin beharko<br />
luke, eta ezker abertzaleak<br />
bere gain hartu beharko luke gertatutakoaren<br />
erantzukizuna.<br />
Espainiako Gobernuak ez du pausorik<br />
eman behar<br />
Elkarbizitza lortzeko bidean denok<br />
egin behar ditugu urratsak,<br />
Eusko Jaurlaritzak, Espainiako<br />
Gobernuak... nork bere arduratik.<br />
Eusko Jaurlaritzan borondatea<br />
dugu laguntzeko, eta pausoak<br />
ematen ari gara: presoak gizarteratzeko<br />
prozesuarekin, Memoriaren<br />
Institutua sortzeko erabakiarekin,<br />
Poliziaren biktimen aldeko<br />
dekretuarekin... Espainiako Gobernuak<br />
ere pausoa eman du, espetxe<br />
politikan gizarteratze plan<br />
bat mahai gainean jarrita. Orain,<br />
ezker abertzaleari dagokio presoei<br />
esatea legedia bete behar dutela,<br />
ez baitu zentzurik ezker abertzalea<br />
bera legedia betetzeko<br />
prest egotea eta ETAko presoei<br />
gauza bera egitea eragoztea. Uste<br />
dut garrantzitsua dela presoak<br />
apurka-apurka EAEko kartzeletara<br />
hurbiltzen joatea, baina betiere<br />
gizarteratzea helburu hartuta.<br />
ETAko presoek euren gizarteratze<br />
indibiduala bultzatuko balute,<br />
hurbildu beharko lirateke.<br />
Egungo legediarekin ezin da urratsik<br />
egin presoen egoera hobetzeko<br />
Noski. Legeak aukera asko ematen<br />
ditu. Horren isla da ETAko bi<br />
presori duela gutxi baldintzapeko<br />
askatasuna eman dietela eta horietako<br />
batek Parot doktrina ezarria<br />
zuela. Espetxe legediak bide<br />
asko ahalbidetzen ditu, betiere<br />
presoak gizarteratzeko borondatea<br />
erakusten badu. Eta uste dut<br />
prozesu hori azkartzen lagunduko<br />
lukeela ezker abertzaleak bere<br />
presoei legedia bete behar dutela<br />
argi esaten badie eta ETAk desegiteko<br />
erabakia hartzen badu.<br />
EPPK-k, ordea, ez du bat egiten neurri<br />
indibidualekin,eta irteera kolektiboa<br />
eskatu du.<br />
Euskal Preso Politikoen Kolektiboari<br />
argi esan behar zaio amnistiarik<br />
eta irtenbide kolektiborik<br />
ez dela egongo. Presoek eta haien<br />
senideek hautatu beharko dute<br />
zigorra osorik bete nahi duten ala<br />
gizarteratzea nahi duten.<br />
«ETAko presoak kalera<br />
aterako dira, baina<br />
nola aterako diren da<br />
garrantzitsuena»<br />
«‘Parot doktrina’ baino<br />
garrantzitsuagoa da<br />
presoa gizarteratzeko<br />
prest egotea»<br />
«Poliziaren biktimei<br />
ez diegu omenaldi<br />
publikorik egingo<br />
guztiak aitortu arte»<br />
«Poliziaren<br />
gehiegikerien ardura<br />
gehiegikeria egin duen<br />
funtzionarioarena da»<br />
Irlandan presoekin erabilitako ereduak<br />
hemen balio dezake<br />
Ez, ez dut uste. Guk badugu gure<br />
eredua, eta ez dugu ezer berririk<br />
asmatu behar. Indarkeriatik aldentzeko<br />
borondatea erakusteko,<br />
alde guztiak gogobeteko dituzten<br />
formulak erabil daitezke. Onurak<br />
bilatzeko orduan ere baldintza<br />
batzuk bete behar dira egindako<br />
samina onartzeko eta erreparazioa<br />
jasotzeko, eta hori gauzatzeko<br />
ere bide ezberdinak erabil daitezke.<br />
Batasunaren munduak<br />
oniritzia emango balu preso bakoitzak<br />
gizarteratze prozesuarekin<br />
bat egin dezan, urrats erraldoia<br />
egingo genuke. Mezua argia<br />
da: demokrazia eta zuzenbide estatua<br />
prest dago laguntzeko, baina<br />
urrats garrantzitsuenak presoek<br />
egin behar dituzte.<br />
Aro politiko berri honetan sakabanaketa<br />
politikak zentzurik ba al dauka<br />
Galderak ez du izan behar sakabanaketak<br />
egon behar duen ala ez,<br />
baizik eta gizarteratze prozesuak<br />
martxan jartzeko gai garen ala ez.<br />
Eta uste dut gizarteratze prozesua<br />
errazteko lagungarriagoa dela<br />
presoak elkarrekin egotea. Zaballan,<br />
adibidez, batera daude<br />
hainbat preso, eta eztabaidarako<br />
aukera dute. Beraz, sakabanaketak<br />
ez du zentzurik, baldin eta gizarteratzea<br />
lortu nahi badugu.<br />
Presoek gizarteratzeko borondate<br />
argia erakusten badute, sakabanaketak<br />
ez du zentzurik.<br />
Senideen sufrimendua ere hor dago,<br />
errepideetako istripuak ere bai...<br />
Ikuspuntu gizatiar batetik ikusita,<br />
sakabanaketak amaitu egin beharko<br />
luke<br />
Senideen egoera ulertzen dut,<br />
baina haiek ulertu behar dute<br />
presoaren etorkizunaz arduratu<br />
behar dugula. Denok bide beretik<br />
joan beharko genuke gizarteratze<br />
prozesu indibidualaren alde,<br />
modu sistematikoan presoak<br />
hurbilduko liratekeelako. Sakabanaketa<br />
amaitzeak baino gehiago,<br />
gizarteratzeak izan behar du<br />
lehentasuna. ETAren porrotarekin<br />
denok irabazi dugu, eta garaipen<br />
horretan presoek ere irabazi<br />
beharko dute. Baina hori haien<br />
esku dago, eta erabakia hartzeko<br />
ez lukete kanpoko mehatxu eta<br />
presiorik onartu behar.<br />
Presoen eta biktimen arteko bilerak<br />
antolatzen jarraituko du Eusko Jaurlaritzak<br />
Hori da gure asmoa. Horretarako,<br />
Espainiako Gobernuarekin akordioa<br />
lortzen saiatzen ari gara.<br />
Uste dugu presoen eta biktimen<br />
arteko bilerak oso positiboak<br />
izan direla, ez bakarrik biktimentzat,<br />
baita presoentzat ere. Izan<br />
ere, pertsona batek norbait hiltzen<br />
duenean zama bat eramaten<br />
du gainean bizitza osorako.<br />
Batzuek pentsatuko dute presoak<br />
basapiztia batzuk direla, baina<br />
pertsonak dira, eta badute euren<br />
duintasuna eta kontzientzia. Presoek<br />
ausardia erakusten dute<br />
biktimaren senide batekin egoteko<br />
urratsa egiten dutenean, eta<br />
nolabait esatearren, kontzientzia<br />
garbitzen dute eta humanizatu<br />
egiten dira. ETAko presoak, azkenean,<br />
kalera aterako dira, baina<br />
garrantzitsuena da espetxetik<br />
nola aterako diren. Preso askok<br />
ez dakite euren bizitzarekin zer<br />
egin kartzelatik ateratzen direnean,<br />
eta pertsona horiei lagundu<br />
behar diegu euren bizitza bideratzeko.<br />
Uste duzu presoak, modu batean ala<br />
bestean, kalera ateratzen joango direla,<br />
denak aske egon arte<br />
Bai, noski. Baina ez gaitu kezkatu<br />
behar aterako diren ala ez, atera<br />
aterako direlako, kartzelatik<br />
nola irtengo diren baizik. Presoek<br />
apurka-apurka atera beharko<br />
dute. Borondateak batu behar ditugu<br />
amaiera ordenatua eta zentzuzkoa<br />
izan dadin, hori denen<br />
onerako izango baita.<br />
Etxerat-eko kideekin bildu zara<br />
Ez, baina borondate osoa daukat<br />
haiekin biltzeko.<br />
Parot doktrina baliogabetu beharko<br />
litzateke<br />
Parot doktrinak, berez, ez nau<br />
askorik kezkatzen. Izan ere,<br />
borondatea izanez gero, espetxe<br />
zigorrak lehen, bigarren edo<br />
hirugarren graduan edo baldintzapeko<br />
askatasunean bete daitezkeelako.<br />
Presoak gizarteratzeko<br />
borondatea izatea beste
2012ko ekainaren 10a, igandea berria 9<br />
Euskal Herria ‹ Harian<br />
JUANAN RUIZ / ARGAZKI PRESS<br />
latuko dugula eta emaitzak izango<br />
dituela.<br />
Esan nahi duzu luze gabe gaixorik<br />
dauden preso batzuk kalera aterako<br />
direla<br />
Bai, posible da hori gertatzea.<br />
Hori da gure nahia behintzat. Ezinezkoa<br />
izango da beti erabat ados<br />
jartzea, eta maiz espetxe zaintzako<br />
epailearengana jo beharko<br />
dugu, hark, auzi medikuekin<br />
batera, erabakia har dezan. Espetxe<br />
erakundeetako txostenak eta<br />
familiaren edo konfiantzazko<br />
medikuaren txostenak alderatu<br />
beharko dira, eta, zalantzazko<br />
kasuetan, epaileak erabaki<br />
beharko du.<br />
Memoriaren Institutua sortzea erabaki<br />
du legebiltzarrak. Biktima guztien<br />
errekonozimenduaren ibilbide<br />
instituzionala bukatu barik dagoenez,<br />
ez al da azkarregi halako urratsak<br />
egiteko<br />
Memoria izatea ezinbestekoa da<br />
gertatutakoa berriro errepika ez<br />
dadin, eta uste dut lehenbailehen<br />
hasi behar dugula lan horretan.<br />
Memoriarik ez dagoenean zauriak<br />
berriro ireki daitezke, eta oso<br />
garrantzitsua da une honetan<br />
bertan hastea memoria eraikitzen.<br />
Memoria bateratzailea izan<br />
behar du, noski, biktima guztiak<br />
aintzat hartuko dituena. Biktima<br />
guztien sufrimendua ezin da parekatu,<br />
baina memoria guztiak<br />
aintzat hartu behar dira.<br />
ETAren biktimak eta estatuaren biktimak<br />
berdin tratatzen ditu Jaurlaritzak<br />
Uste dut urteetan tratamendu hobea<br />
merezi izan dutela biktima<br />
guztiek. Une honetan motibazio<br />
politikoak eragindako biktimei<br />
aitortza eta erreparazioa ematen<br />
hasi gara, eta aitortu behar dugu<br />
biktima horiekin berandu iritsi<br />
garela, beste biktimekin baino beranduago.<br />
Autokritika hori egin<br />
beharra dago. Poliziaren biktimen<br />
aldeko lehen dekretua onartzear<br />
gaude, eta bigarrena prestatzen<br />
ari gara. Baina horiek ez dute<br />
azken urratsak izan behar. Zauri<br />
asko irekita daude oraindik, eta<br />
abiatu ditugun neurri horiek sendagaia<br />
izatea nahi dugu.<br />
Errekonozimendu publikoari dagokionez,<br />
behintzat, Poliziaren biktimak<br />
bigarren mailan daude ETAren<br />
biktimekin alderatuta.<br />
Bigarren mailan baino gehiago,<br />
bigarren denboran daudela esango<br />
nuke. Jaurlaritzak biktima horien<br />
aldeko omenaldi publikoa<br />
egingo du guztiei merezi duten<br />
errekonozimendua ematen dienean,<br />
ez lehenago. Ezin dugu biktima<br />
horien errekonozimendu<br />
publikorik egin, aurretik legalki<br />
aitortu ez baditugu eta ordainik<br />
eman ez badiegu. Lehenbailehen<br />
egin beharko da hori, baina aurretik<br />
beste pauso batzuk eman behar<br />
dira.<br />
Estatuak ez luke barkamena eskatu<br />
behar tortura kasuengatik eta estatu<br />
funtzionarioek egindako giza eskubideen<br />
urraketengatik<br />
Poliziaren gehiegikerien ardura<br />
edozein neurri baino garrantzitsuagoa<br />
da.<br />
Gaixorik dauden presoei buruzko<br />
proposamena igorri behar zenion<br />
Barne Ministerioari. Zertan da<br />
Gaixotasunaren diagnostikoa eta<br />
pronostikoa baino gehiago, gaixotasunak<br />
presoarengan duen eragina<br />
neurtzeko eskatu diogu Barne<br />
Ministerioari. Izan ere, uste dugu<br />
legedia nahiko anbiguoa dela<br />
gaixotasun larriak eta sendaezinak<br />
zeintzuk diren zehazteko orduan.<br />
Guretzat garrantzitsuena<br />
gaixoak izan behar du, ez gaixotasunak.<br />
Adibidez, bularreko minbizi<br />
bat gaixotasun larria da, baina<br />
senda daiteke, eta diabetesa<br />
gaixotasun larria da, baina sendaezina<br />
da. Hau da, fokua presoaren<br />
egoeran jarri behar dugu, eta ez<br />
horrenbeste legediak gaixotasunei<br />
buruz zehazten duen horretan.<br />
Hori igorri diogu ministerioari,<br />
eta une honetan harremanetan<br />
ari gara irtenbide bat lortzeko. Uste<br />
dut luze gabe formularen bat bigehiegikeria<br />
egin duen funtzionarioarena<br />
da, ez besterik.<br />
Zuzenbide estatuak aitortu<br />
beharko luke funtzionario jakin<br />
batzuek gehiegikeriaz jokatu<br />
dutela, eta horrek zilegitasuna<br />
emango lioke. Baina delitua egin<br />
duenak eskatu behar du barkamena.<br />
Barkamena etorriko bada,<br />
etorriko da biktima batzuk aitortzeko<br />
eta erreparatzeko atzerapena<br />
egon delako eta biktima<br />
horiek urteetan ahaztuta egon<br />
direlako, baina besterik ez.<br />
Espainiako Auzitegi Konstituzionala<br />
Sorturi buruzko erabakia atzeratzen<br />
ari da.Zein iritzi duzu gaiaren inguruan<br />
Konstituzionalak mahai gainean<br />
dauka gaia, eta erabakia hartzen<br />
duenean, dena delakoa izanda<br />
ere, errespetatu egingo dugu.<br />
Nire iritziz, ezker abertzalea erakundeetan<br />
baldin badago Bildu<br />
eta Amaiurren bitartez, juridikoki<br />
posible egin beharko litzateke<br />
jada politikoki errealitate dena.
10 berria 2012ko ekainaren 10a, igandea<br />
Harian › Euskal Herria<br />
Iheslariek diote<br />
konponbidean<br />
eragile izan<br />
behar dutela<br />
Frantzia eta Espainiari ziurtatu diete ez dela<br />
gatazkaren konponbide justurik egonen<br />
iheslari politikoen ekarpena bazterturik<br />
Abian den prozesuarekiko konfiantza osoa<br />
berretsi dute, bideko trabak gainditzeko<br />
Aitor Renteria Azkaine<br />
Euskal Herriak pairatzen duen<br />
gatazka politikoa gainditu eta<br />
konponbide justua lortu nahi baldin<br />
bada haien ekarpena onartzea<br />
halabeharrezkoa izanen dela<br />
adierazi zuten atzo euskal iheslari<br />
politikoek Azkainen (Lapurdi)<br />
egindako ekitaldian. Bi estatuei<br />
dei egin zieten bukaera emateko<br />
prozesua trabatzeko erabakiari<br />
eta gatazkaren parte eta biktima<br />
izan diren iheslarien ekarpena<br />
kontuan hartzeko. «Bai ala bai,<br />
dei egiten diegu bi estatuei, uler<br />
dezaten ez dela konponbide justurik<br />
egonen iheslarien ekarpena<br />
kontuan hartu gabe», adierazi zuten<br />
ekitaldi politikoko antolatzaileek.<br />
Esker beroak eman zizkien<br />
ekitaldian parte hartu zuten<br />
ehunka herritarrei, baita klandestinitatean<br />
bizitzera behartuak<br />
direnei, deportazioa pairatu<br />
dutenei eta euskal preso politikoei<br />
ere.<br />
Iheslari politikoen kolektiboko<br />
bozeramaile Xabier Miguel Ezkerrak<br />
hamarkada luzeetan Ipar<br />
Euskal Herriko biztanleengandik<br />
jaso duten laguntza eskertu zuen.<br />
Ehunka herritarren laguntza isilari<br />
esker, Espainiaren eta Frantziaren<br />
errepresioari buru egin<br />
ahal izan diotela adierazi zuen.<br />
«Iheslariak betidanik egon dira<br />
Euskal Herrian, eta iraun badugu,<br />
herritarren engaiamenduari<br />
eta laguntzari esker iraun dugu;<br />
haiei esker ez gaituzte asimilatu,<br />
herri hau ez dute ito, borroka hau<br />
ez dute isildu» adierazi zuen.<br />
Iheslari politikoen izaera definitzeko<br />
orduan, azaldu zuen anitza<br />
hitzak ez duela balio konplexutasuna<br />
azaltzeko. Batzuk Ipar<br />
Euskal Herrian badaude ere,<br />
anitz munduan zehar barreiaturik<br />
daudela gogoratu zuen, bai deportazioan,<br />
ihesean edo egoitza<br />
asignaturik. «Gure herrira itzuli<br />
nahi dugu, eta Herrira-rekin itzuliko<br />
gara, baina ez hauteskundeetan<br />
iruzurra egitera herritarren<br />
nahia bestelakotzeko, baizik eta<br />
herriarekin batera konponbide<br />
integral baten osaketan parte<br />
hartzeko».<br />
Iheslarien bila<br />
Konponbide politikoan jarrera<br />
aktiboa izatera deitu zituen iheslariak,<br />
azpimarratuta munduan<br />
zehar barreiaturik badaude ezin<br />
dela haien etorreraren zain egon.<br />
Ekitaldi politikoko une bat, atzo, Azkainen. TALA<br />
Iheslariak itzultzeko<br />
arrazoia konponbidea<br />
dela erran dute, ez<br />
«iruzur egitea»<br />
Urtarrilean iheslarien<br />
bozeramaileak<br />
izendatu zituztela<br />
gogorarazi dute<br />
«Haien bila joan behar dugu, eta<br />
herrira ekarri beharko ditugu».<br />
Iheslariek mundu zabalera jo badute<br />
babesaren bila eta egoerarik<br />
bortitzenak pairatu baldin badituzte<br />
borondate argi baten adierazle<br />
dela nabarmendu zuen kolektiboak.<br />
Azken 50 urteetan eramandako<br />
borroka herriaren<br />
erabakitzeko eskubidearen alde<br />
kapitalizatzeko borondatea azpimarratu<br />
zuen.<br />
Gatazkaren ondorioak pairatu<br />
dituzten herritarrak herrira ekartzea<br />
funtsezko urratsa dela ziurtatu<br />
zuen. «Herrira mugimenduaren<br />
logikan, preso eta iheslari<br />
politikoak herrira ekarriko dituen<br />
gizarte uholdearen partaide<br />
izan nahi dugu».<br />
Gatazka politikoa izan den herrietan<br />
konponbidearen fasea zaila<br />
eta neketsua izan ohi dela gogorarazi<br />
zuen. Ezker abertzaleak<br />
egindako alde bakarreko urratsaren<br />
garrantzia azpimarratu zuen,<br />
konponbiderako borondatea berretsita.<br />
Bide horretan Espainiak<br />
eta Frantziak trabak jartzeko gutizia<br />
ukan dezaketela azaldu<br />
zuen, baina atzoko ekitaldian parte<br />
hartu zuten goi mailako kirolariak<br />
metafora gisa erabiliz, traba<br />
horiek gainditzeko egokitzapena<br />
eskatu zuen. «Belar txarrak ateratzen<br />
badira, segalariak beharko<br />
ditugu; enborrak begi gotorrak<br />
baditu, aizkolariak eta harri zulatzaileak<br />
ere bai, preso atxikitzen<br />
dituzten militanteak askatzeko».<br />
Ziklo politiko berri baten aldeko<br />
parioa osoki sostengatzen dutela<br />
ziurtatu zuten iheslari politikoek.<br />
Bide hori irekitzeko lanean,<br />
auzolanaren eta herrigintzaren<br />
protagonismoa ezinbestekoa izanen<br />
dela azaldu zuten. Estatuen<br />
errepresioak bidean aitzinamendurik<br />
egiten ez dela aditzera ematen<br />
duen arren, gau beltzaren bukaeran<br />
egunsentia dagoela erran<br />
zuen.<br />
Ordezkaritza<br />
Bi Estatuei jakinarazi zien euskal<br />
iheslari politikoen kolektiboak<br />
izendatu dituela konponbidearen<br />
ildoan parte hartu behar duten<br />
bozeramaleak. «Urtarrileko agiriak<br />
argi izendatu zituen zein diren<br />
prozesu horretan parte hartu<br />
behar duten bozeramaleak eta<br />
iheslariek berresten dugu horiek<br />
direla ordezkatzen gaituztenak».<br />
Kirolarien eskutik abiatu zen<br />
atzoko ekimena eta musikaren bidetik<br />
bururatu. Ehunka herritarrek<br />
hartu zuten parte eta ez zuten<br />
aitzinetik finkatu ordutegia<br />
errespetatu. Urte luzeetan elkar<br />
ikusi gabe egondako lagunak<br />
agurtzeko eta haien berri izateko<br />
parada hartu zuten, konponbidearen<br />
aldeko urratsen bermean.<br />
Gaixo dauden presoak askatzeko eskatu dute Gasteizen<br />
Leonera martxa egin<br />
dute Arrasatetik,<br />
eta Hego Uriben<br />
Txus Martin askatzeko<br />
eskatu dute<br />
Erredakzioa Gasteiz<br />
Herrira-k antolatuta, hainbat mobilizazio<br />
egin dira asteburu honetan,<br />
gaixo dauden euskal presoak<br />
berehala aska ditzatela eskatzeko.<br />
Gasteizen, esaterako, manifestazioa<br />
egin zuten ehunka lagunek.<br />
Gaixo larri dauden hamalau<br />
euskal presoak askatzeko eskatzen<br />
zuen pankartaren atzean bildu<br />
ziren manifestariak, eta zehazki<br />
Jose Angel Biguri, Jose Ramon<br />
Lopez de Abetxuko eta Gotzone<br />
Lopez de Luzuriaga preso arabarrak<br />
askatzeko eskatu zuten.<br />
Ane Zelaia eta Ana Saez de Urabain<br />
antolatzaileek aldarrikatu<br />
zuten «giza eskubideak errespetatzeko<br />
eta espetxe politika aldatzeko»<br />
garaia dela. Bake eta normalizaziora<br />
bidean «giza eskubideen<br />
urraketarik gabeko etorkizuna»<br />
eraiki behar dela nabarmendu zuten,<br />
eta gatazkaren «ondorio guztiak»<br />
gainditzeko lan egin behar<br />
dela.<br />
Arrasatetik (Gipuzkoa) Leongo<br />
espetxeraino (Espainia) eraman<br />
zuten gaixo dauden presoak askatzeko<br />
aldarrikapena. Bilduko,<br />
Aralarreko eta EAJko hamasei zinegotzien<br />
babesarekin, sei zinegotzi<br />
eta alkatea espetxe zuzendaritzarekin<br />
biltzen saiatu ziren, Josu<br />
Uribetxeberria presoaren egoeraren<br />
berri emateko. Zuzendariak<br />
ez zituen hartu, debekatuta<br />
zeukala argudiatuta. Eta, beraz,<br />
espetxe barrura sartu, eta gutun<br />
bat utzi zuten harentzat. Uribetxeberria<br />
gaixo dago, eta, beraz,<br />
haren eskubideak errespetatu eta<br />
libre uzteko eskaria helarazi zioten<br />
espetxeko zuzendaritzari.<br />
Udaleko ordezkariekin batera,<br />
herritarrak ere joan ziren Leonera,<br />
autobusez, Uribetxeberriari<br />
eta gainerako presoei elkartasuna<br />
adierazteko. Espetxe inguruetan<br />
manifestazio tankerako bat<br />
egin zuten, eta une batean euskal<br />
preso batzuk atera ziren leihoetara,<br />
eskertzeko. «Une hunkigarriak»<br />
bizi izan zituztela esan zuten<br />
antolatzaileek. Espetxetik<br />
bueltan manifestazioa ere egin<br />
zuten herrian.<br />
Hego Uribeko eskualdean (Bizkaia)<br />
ere mobilizazioa egin zuten<br />
atzo. Bizikleta martxa egin zuten,<br />
gaixo larri dagoen Txus Martin<br />
askatzeko eskatuz. Ugaon hasi<br />
eta Galdakaon amaitu zuten martxa,<br />
eta ekitaldia eta herri manifestazioa<br />
egin zituzten han.<br />
Gaur ere izango dira mobilizazioak.<br />
Arbizun (Nafarroa) Jesus<br />
Mari Mendinueta Poxtiña gaixo<br />
dagoen herriko presoa askatzeko<br />
eskatuz aterako dira kalera,<br />
19:00etan.
2012ko ekainaren 10a, igandea berria 11<br />
Euskal Herria ‹ Harian<br />
Alternatibak eta Aralarrek<br />
koalizioaren alde egin dute<br />
Gaur aurkeztuko dute<br />
ezkerreko koalizio<br />
subiranista ezker<br />
abertzaleak, Aralarrek,<br />
Alternatibak eta EAk<br />
Erredakzioa Donostia<br />
Ezustekorik ez. Aralarreko eta<br />
Alternatibako militanteek baiezkoa<br />
eman diete bi alderdi horien<br />
zuzendaritzei, Eusko Legebiltzarrerako<br />
hauteskundeetan ezker<br />
abertzalearekin eta EArekin<br />
batera koalizioan aurkezteko<br />
—itxura guztien arabera, udazkenean<br />
egingo dira—. Hain justu,<br />
gaur emango dute koalizioaren<br />
izenaren eta markaren berri.<br />
Donostian egin zuen Batzar<br />
Orokorra Aralarrek, atzo, eta aho<br />
batez onartu zuten ezkerreko alderdi<br />
subiranisten koalizioan<br />
parte hartzea. Batzarrean Patxi<br />
Zabaletak esan zuen «erantzukizunez»<br />
ari direla jokatzen, «Aralarren<br />
jatorrizko helburua betetzeko<br />
ezker abertzale zibil eta zabala<br />
eraikitzeko prozesuan».<br />
Ezker abertzale zabal eta zibil berri<br />
horretan Aralarrek ekarpen<br />
garrantzitsua egin dezakeela uste<br />
du Zabaletak, alde ideologikotik,<br />
egiturari begiratuta eta antolaketari<br />
dagokionez.<br />
Alternatibako militanteek ere<br />
aho batez onartu zuten Legebiltzarreko<br />
bozetara koalizioan aurkeztea,<br />
Gasteizen egindako batzarrean.<br />
«Gure herriak behar<br />
duen subjektu ezkertiar eraginkorra<br />
indartzeko tresnarik egokiena<br />
dela uste dugu», adierazi<br />
zuen alderdiak, komunikabideetara<br />
igorritako oharrean. Oskar<br />
Matute bozeramailearen iritzian,<br />
Euskal Herrian ezkerrak duen indarra<br />
erakusteko aukera dute. Jakinarazi<br />
zuen koalizioan egoera<br />
«gogor» honetan erreminta baliagarria<br />
izateko programa lantzen<br />
ari direla hautagaiak baino gehiago.<br />
Aurrena ideiak behar direla<br />
uste du, eta, gero, «denon artean<br />
eraikitako ideien defendatzaile<br />
egokienak topatzea».<br />
Gaur egungo Jaurlaritza «inolako<br />
ideiarik gabe» dago, Alternatibaren<br />
ustez. Horregatik, inoiz<br />
baino beharrezkoago jo dute «antolatzea,<br />
koordinatzea eta borrokatzea<br />
mendekotasun forma guztien<br />
aurka eta fronte guztietan».<br />
Izan ere, uste dute ezkerreko indarrek<br />
batuta ez daukatela «oztopo<br />
gaindiezinik».<br />
Gaur aurkeztuko duten koalizioa<br />
«garai historikoan» sortu<br />
dela ere nabarmendu du Alternatibak,<br />
eta hori «herri honetako<br />
ezkerrak abiatu duen aldebakarreko<br />
bideagatik» dela azpimarratu<br />
du, «gobernuen geldotasunaren<br />
eta eskubide ukapenen<br />
gainetik».<br />
Arternatibak ez dauka dudarik,<br />
«Euskal Herriko gizon-emakumeek<br />
PPk, PSE-EEk eta EAJk<br />
ordezkatzen duten diskurtso bakarra<br />
baino askoz gehiago merezi<br />
dute». Finantza botereen mesedetan<br />
aritzea aurpegiratu diete alderdi<br />
horiei. «Krisi anitzi» aurre<br />
ZATOZ<br />
ZUNTZERA!<br />
hilean<br />
16 ,9€<br />
egiteko unea dela uste dute: «Eskubide<br />
guztiak indartzeko unea<br />
heldu da, sistema publikoa defendatzeko,<br />
instituzioak demokratizatzeko<br />
eta herritarrak erabaki<br />
guztien parte bilakatzeko».<br />
Gaur aurkeztuko duten ezkerreko<br />
koalizio subiranistak hori<br />
guztia lortzeko lan egingo duela<br />
aurreratu dute.<br />
-ren truke<br />
URTEBETEZ<br />
15 Megako INTERNET<br />
FINKO ETA MUGIKORRETARAKO<br />
DEIAK<br />
Oskar Matute eta Amaia Agirresarobe, atzo. JUANAN RUIZ / ARGAZKI PRESS<br />
2012/07/31 baino lehenago egiten diren 15 M-ko DUOaren kontratazio berrietarako balio du sustapenak. Irauteko konpromisoa: 12 hilabete. Herriko, probintziako eta<br />
probintziarteko deiak. Mugikorretarako deiak: estatukoak. Linea ez dago sartuta. BEZa ez dago sartuta www.euskaltel.com.-en dituzu sustapen honi buruzko xehetasun guztiak.
12 berria 2012ko ekainaren 10a, igandea<br />
Harian › Euskal Herria<br />
Gallastegiren<br />
tortura salaketa ez<br />
ikertzea leporatu<br />
dio NBEk Espainiari<br />
NBEk salatu du<br />
Espainiak torturaren<br />
kontrako hitzarmeneko<br />
12. eta 15. artikuluak<br />
urratu dituela<br />
Lander Muñagorri Garmendia Bilbo<br />
Espainiak torturaren aurkako hitzarmena<br />
urratu duela adierazi<br />
du Nazio Batuen Erakundeko<br />
(NBE) Torturaren Aurkako Komiteak.<br />
Era horretan, Orkatz Gallastegiren<br />
abokatuek bere garaian<br />
aurkeztu zuten salaketari<br />
erantzun dio NBEk. «Hitzarmenaren<br />
12. artikulua urratu zuten,<br />
tortura salaketen ondoren ikerketa<br />
azkar eta inpartzial bat ez egiteagatik»,<br />
Gallastegiren abokatu<br />
Julen Arzuagak azaldu duenez.<br />
15. artikulua ere urratu dutela<br />
salatu dute abokatuek, «torturapean<br />
egindako autoinkulpazio batean<br />
oinarritu zutelako Orkatzen<br />
aurkako epaia». Horregatik, frogak<br />
lortzeko bidea dudan jarri dute,<br />
eta horrek «epaia ere kutsa dezake»,<br />
Arzuagak azaldu duenez.<br />
Hori dela eta, abokatuak «gustura»<br />
agertu dira NBEk egindako<br />
ebazpenarekin.Behin erabakiaren<br />
berri eman eta gero, Torturaren<br />
Aurkako Komiteak 90 egun<br />
eman dizkio Espainiako Gobernuari<br />
azal dezan zein eratako ordaina<br />
emango dion Gallastegiri.<br />
Era berean, abokatuek «mugimenduren<br />
bat bultzatzeko» neurri<br />
judizialak aurrera eramatea<br />
aztertzen ari dira.<br />
Arzuagak azaldu duenez, Espainiak<br />
beste hiru salaketa dauzka<br />
Torturaren Aurkako Komitearen<br />
aldetik: Encarnacion Blanco,<br />
Kepa Urra eta Josu Arkauzen kasuenak.<br />
«Orain arte Espainiak<br />
inoiz ez du ezer egin torturaren<br />
aurkako hitzarmena urratzeagatik»,<br />
esan du. Horregatik, abokatuak<br />
beldur dira Gallastegiren kasuan,<br />
NBEren eskutik etorritako<br />
ebazpenari «entzungor» egingo<br />
ote dioten berriz ere.<br />
Orkatz Gallastegiren familiakoek eta abokatuek atzo Bilbon emandako prentsaurrekoa. LUIS JAUREGIALTZO / ARGAZKI PRESS<br />
2002an atxilotu zuten<br />
Orkatz Gallastegi berangarra<br />
(Bizkaia) 2002. urtean atxilotu<br />
zuen Ertzaintzak, beste bost gazterekin<br />
batera, kale erasoekin zerikusia<br />
zutelakoan. Iratxe Urizar<br />
abokatuak azaldu duenez, «lau<br />
egunez inkomunikatuta egon zen<br />
ertzainen eskuetan, eta tortura fisiko<br />
eta psikologikoak jasan behar<br />
izan zituen». Inkomunikazio<br />
epea beteta, Espainiako Auzitegi<br />
Nazionalera eraman zuten, epailearen<br />
aurrera. «Bertan torturak<br />
salatu zituen, eta Poliziaren aurrean<br />
egindako hiru deklarazioak<br />
ezeztatu zituen». Lehenengo bietan<br />
kale erasoetan parte hartu<br />
izana aitortu zuen Gallastegik,<br />
eta hirugarrenean Jose Maria Lidon<br />
epailearen hilketan parte<br />
hartu izana.<br />
Tortura salaketa egin ondoren,<br />
Gasteizko instrukzio epaitegiak<br />
«txosten forentseak bakarrik<br />
eskatu zituen, eta, haren lekukotza<br />
entzun gabe, auzia artxibatu<br />
egin zuen», Urizarren esanetan.<br />
Erabakia errekurritu eta berriz<br />
ere artxibatuta geratu ostean,<br />
Auzitegi Konstituzionalera jo<br />
zuten Gallastegiren abokatuek;<br />
«ez zuten tramiterako onartu».<br />
Azken neurri gisa, NBEren Torturaren<br />
Aurkako Komitera jo<br />
zuten, eta hark arrazoia eman<br />
die.<br />
Irudia qLazkao<br />
Errolda aldatzeko<br />
asmoa «doilorkeria»<br />
dela uste du Urkulluk<br />
AUTODETERMINAZIOAREN FESTA<br />
Nazioen Mundua Goierriko herri ekimenak festa<br />
eguna izan zuen atzo Lazkaon. Euskal Herri osoari<br />
eragin nahi dion erabakitzeko eskubidean, lidergoa<br />
herritarrek hartu behar dutela aldarrikatu zuten.<br />
Eta, horretarako, hainbat ekitaldi antolatu zituzten:<br />
Pirritx eta Porrotx pailazoen Eskuetan<br />
abestiarekin flashmob handi bat egin zuten Lazkaoko<br />
plazan, sagardo dastaketa ondoren, eta<br />
gau partean, Esne Beltza eta Lauroba taldeek<br />
kontzertua eman zuten. CONNY BEYREUTHER / ARGAZKI PRESS<br />
Marokok 1975. urtean<br />
Saharara eginiko Martxa<br />
Berdearekin alderatu du<br />
Patxi Zabaletak errolda<br />
aldatzeko asmoa<br />
Erredakzioa<br />
Hego Euskal Herriko errolda «faltsutzeko»<br />
asmoa izatea egotzi die<br />
Iñigo Urkullu EAJko presidenteak<br />
Euskal Autonomia Erkidegoko<br />
PPri eta Espainiako Gobernuari,<br />
eta nahi hori «doilorkeria» dela<br />
gaineratu du. «Beste iruzur bat<br />
bilatu nahian dabilenak jakin dezala<br />
EAJk marra gorri bat ezarriko<br />
duela», esan du.<br />
Atzo Gasteizen eginiko ekitaldi<br />
batean egin zituen adierazpenok<br />
Urkulluk. Asmo hori baztertzeko<br />
eta biktimak politikoki erabiltzeari<br />
uzteko eskatu dio PPri, eta<br />
ohartarazi dio oinarrizkoa dela<br />
«euskal gizartearen aniztasuna<br />
eta erabakia errespetatzea». Halaber,<br />
EAJ krisia gainditzeko gai<br />
dela eta aurreko krisi garaietan<br />
horrela frogatu duela adierazi du<br />
Urkulluk.<br />
Bestalde, «atzerriratuei» Araban,<br />
Bizkaian, Gipuzkoan eta Nafarroan<br />
boto eskubidea aitortzeko<br />
asmoa Marokok 1975ean Saharako<br />
Errepublika Arabiar<br />
Demokratikora eginiko Martxa<br />
Berdearekin alderatu du Patxi<br />
Zabaleta Aralarreko koordinatzaileak:<br />
«Ez du inolako irizpide<br />
demokratikorik, ezta sozialik ere,<br />
eta astakeria demokratiko, sozial<br />
eta politiko bat da», esan du Zabaletak.<br />
Teknikoki bideraezina dela<br />
gaineratu du, eta PPri ohartarazi<br />
dio erabaki hori bere kontra itzul<br />
daitekeela.
Euskarak sakon hartzen du arnasa<br />
2012ko ekainaren 10a, igandea berria 13<br />
Euskal Herria ‹ Harian<br />
Uema Eguna egin dute<br />
Goizuetan; hizkuntz<br />
eskubideen defentsan<br />
urrats gehiago egin nahi<br />
ditu mankomunitateak<br />
Ainara Arratibel Gascon Goizueta<br />
Euskaraz bizitzeko eskubideak<br />
beste bultzada bat jaso du Goizuetan<br />
(Nafarroa). Han egin dute<br />
aurtengo Uema Eguna. Udalerri<br />
Euskaldunen Mankomunitateak<br />
euskaraz bizitzeko guneak sortzen<br />
jarraitzeko konpromisoa berretsi<br />
du. Horrekin batera, harrera<br />
egin die mankomunitatea osatuko<br />
duten beste bost udalerriei.<br />
66 dira jada beren herritarrei euskaraz<br />
bizitzen laguntzeko hautua<br />
egin duten udalak. 162.000 herritar<br />
egongo dira ordezkatuta Ueman.<br />
Udalerri euskaldunen familia<br />
handituz doa. Festa giroan,<br />
Euskal Herri euskalduna aldarrikatu<br />
dute.<br />
Laino artean esnatu zen atzo<br />
Goizueta. Goizean goizetik igartzen<br />
zen egun berezia zela. Udaletxeko<br />
balkoian Euskaraz bizi<br />
nahi dut zioen bandera handi bat<br />
ikus zitekeen. Goizuetak berezkoa<br />
du euskaldun izaera, eta atzo<br />
ere ikusi zen hori. Jende mordoa<br />
bildu zen udaletxeko plazara.<br />
Haur, gazte zein helduek euskara<br />
zuten mingainean. Euskararen<br />
inguruan festa egun handia antolatu<br />
zuten: haur jolasak, eskulangileak,<br />
dantza emanaldiak, herri<br />
bazkaria...<br />
Ekitaldinagusiak, dena den,<br />
Uemaren batzarra eta ondorengo<br />
ekitaldia izan ziren. Batzarrean,<br />
urtean Uemak egindako jardueren<br />
berri eman zien zuzendaritzak<br />
udaletxeko bilkura aretoan<br />
batutako alkate eta zinegotziei.<br />
Etorkizuneko erronkak ere zehaztu<br />
zituzten. «Beste urrats bat<br />
Dantzariek gidatu zuten Uema Eguna. JON URBE / ARGAZKI PRESS<br />
egin nahi dugu herritarren hizkuntz<br />
eskubideen defentsan, eta<br />
arnasguneak ugarituko eta indartuko.<br />
Jendeak euskaraz bizi ahal<br />
izateko ahalik eta gune gehien<br />
izatea nahi dugu», azaldu zuen<br />
Malen Belastegi lehendakariak.<br />
Behin azalpenak emanda, Ueman<br />
sartuko diren bost udalerrietako<br />
ordezkariei harrera egin zieten:<br />
Oñatikoei, Getariakoei (Gipuzkoa),<br />
Igantzikoei (Nafarroa),<br />
Mañarikoei eta Ondarroakoei<br />
(Bizkaia). Quorum nahikorik ez<br />
zutenez, ezin izan zuten ofizialki<br />
Ueman sartu. Ezohiko batzarra<br />
egingo dute izendapena ofizial<br />
izateko.<br />
Belastegik elkarlanerako deia<br />
egin zuen bukatzeko. «Garai politiko<br />
aproposak dira lankidetzarako,<br />
eta administrazioetako ate<br />
guztiak joko ditugu. Espero dugu<br />
sekula baino erantzun hobea izatea.<br />
Herri eragileekin ere hitz<br />
egingo dugu. Uste dugu funtsezkoa<br />
dela indar metaketa». Asmo<br />
horien adierazle dira BERRIA<br />
Irudia qGoizueta<br />
BERRIA ETA UEMA, BATUTA<br />
Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitateak eta BERRIA Taldeak<br />
lankidetza hitzarmena sinatu dute. Uemak 1.200 euroko ekarpena<br />
egin dio BERRIAlaguna kanpainari. Gainera, zubi lana egingo du<br />
BERRIA eta Hitza egunkarien sustapena laguntzeko. Hedabideek eta<br />
udalek euskararen normalizazioan duten garrantzia gogoratu du<br />
BERRIA Taldeko kontseilari ordezkari Joanmari Larrartek. BERRIA<br />
Taldearekin eta Hizkuntz Eskubideen<br />
Behatokiaren sinatu dituzten<br />
hitzarmenak. Soziolinguistika<br />
Klusterreko kide ere egin da<br />
Uema. «Bi erakundeak euskararen<br />
arnasguneen eta hizkuntza<br />
ekologiaren gaiak ari gara lantzen».<br />
Beste bi erronka ere badituzte.<br />
Batetik, kuoten inguruko proposamen<br />
bat zehaztu nahi dute. Izan<br />
ere, krisi ekonomikoaren ondorioz<br />
udal batzuk zailtasunak izaten<br />
ari dira Uemako kuota ordaintzeko.<br />
Beste batzuek ez dituzte kide<br />
egiteko izapideak hasi, kuota<br />
ezin dutelako ordaindu. «Urte<br />
amaierarako proposamen bat<br />
lantzen ari gara udalerri horiei<br />
nola lagundu zehazteko». Iparraldeko<br />
herriekin ere hasi nahi dute<br />
hartu -manetan.<br />
Berrien ilusioa<br />
Batzarraren ostean, hamaiketakoa<br />
izan zen. Oñatiko euskara eta<br />
hezkuntza batzordeburu Nerea<br />
Zubia ilusioz zegoen Ueman sartu<br />
direlako. «Administrazio publikoen<br />
ardura da herritarrei euskaraz<br />
bizitzeko bidea ematea, eta honekin<br />
beste pauso bat egin dugu. Hasieratik<br />
eduki genuen garbi Ueman<br />
sartu nahi genuela». Herritarrak<br />
prozesuan parte izan direla<br />
nabarmendu zuen. «Uste dugu<br />
landu ditugun hainbat gauza baliagarriak<br />
izan daitezkeela».<br />
Herritar gehienak euskaldunak<br />
direla kontuan hartuta, Nikanor<br />
Lertxundi alkateari «zentzuzkoa»<br />
iruditzen zaio Getaria<br />
Ueman egotea. Dena den, nahi<br />
bat azaldu zuen. «Ea egunen batean<br />
Uema desagertzen den. Horrek<br />
esan nahiko luke euskararen<br />
normalizazioa lortuta egongo litzatekeela».<br />
Ondoren izandako<br />
ekitaldian arnasguneen beharra<br />
azaldu zuten beste behin. Bertsoek<br />
eta musikak jarri zioten doinua<br />
aldarrikapenari.
14 berria 2012ko ekainaren 10a, igandea<br />
Harian › Euskal Herria<br />
Araba, Bizkai eta Gipuzkoako ur gezako biltegi handienera jaitsi dira<br />
Gasteizko eta Kuartangoko Fracking Ez plataformetako hamahiru kide;<br />
gasa ateratzeko egitasmo horren arriskuez ohartarazi dute han.<br />
Subillako akuifero<br />
garbiaren alde, topa!<br />
Jon Rejado<br />
Topa!». Kobazulo baten<br />
zulobideetatik entzun<br />
zen oihu horren oihartzuna,<br />
Arkamuko<br />
mendilerroaren azpian (Ginea,<br />
Araba), dozenaka metrora. Ezohiko<br />
lekua ezohiko hitz hori entzuteko.<br />
Ordea, ezohiko egoera izan<br />
zen atzo Arabako txoko horretan.<br />
Gasteizko eta Kuartangoko Fracking<br />
Ez plataformetako hamahiru<br />
kidek kobazuloan behera egin<br />
zuten, Subillako akuiferora heldu<br />
arte, gasa ateratzeko egitasmoak<br />
honda dezakeen ur gezako biltegi<br />
handienetako bat ikusi arte. Han<br />
ur gardenekin topa egin zuten, eta<br />
gasa ateratzeko sistema horren<br />
arriskuez ohartarazi zuten.<br />
Gineatik gertu hasi da «lur azpiko<br />
historiako lehen manifestazioa».<br />
Hala deitu zion plataformak.<br />
Kokapena bera adierazgarria<br />
da. Eusko Jaurlaritzak gasa<br />
ateratzeko egitekoa den zundaketen<br />
lekutik hogei kilometro ingurura<br />
dago. Hain zuzen ere, akuifero<br />
horren hedadura 170 kilometro<br />
koadro ingurukoa da. Gasteizko<br />
ekialdetik Burgosera (Espainia)<br />
iristen da.<br />
Akuiferora sartzeko lekura heldu<br />
ondoren, baso baten erdian,<br />
prestaketa lanei ekin diete. Arnesak<br />
jantzi, materiala prestatu...<br />
eta barrura. Aho estua pasatu ondoren,<br />
bidea zabaltzen da. 40 metroko<br />
jaitsiera bertikala, kilometro<br />
erdiko ibilalditxoa, zazpi metro<br />
inguruko jaitsiera, 200 metroko<br />
jaitsiera... buruko argien laguntzarekin<br />
egin dute bidea<br />
plataformako kideek ura ikusi arte.<br />
«Niretzat hunkigarria izan da<br />
akuiferora heltzea; jendeak ulertu<br />
behar du, jakinarazi behar diogu<br />
zer dugun lur azpian».<br />
Hara heldu ondoren, xanpain<br />
kopak atera, akuiferoko ura hartu,<br />
eta topa egin dute. Tragoxka<br />
bat edan dute guztiek, etorkizunean<br />
ere hori bera egin ahal izango<br />
duten ustearekin. Horrez gain,<br />
Akuiferoa ez ukitu dioen pankarta<br />
bat atera dute, baita haustura<br />
hidraulikoaren aurkako kartelak<br />
ere.<br />
Jaurlaritzaren «iruzurra»<br />
Gasteizko eta Kuartangoko plataformek<br />
egindako saioaren garrantzia<br />
gogorarazi du Oterok.<br />
Gasa ateratzeko haustura hidraulikoa<br />
duen arriskuaz ohartarazi<br />
du. Honda daitekeen natur<br />
baliabideetako bat da Subillako<br />
Akuiferoa barrutik ikusteko saioa. FRACKING EZ ARABA<br />
Plataformako kideak, akuiferora sartu aurretik. FRACKING EZ ARABA<br />
akuiferoa, Otero azaldu duenez.<br />
Horrekin batera, Eusko Jaurlaritzari<br />
«iruzur» egitea leporatu dio,<br />
Euskadiko Energiaren 2020 planaren<br />
aurkezpenean egindako<br />
baieztapenengatik. Xabier Garmendia<br />
Eusko Jaurlaritzako Industria<br />
eta Energia sailburuordeak<br />
aurreratu zuen 2015. urtera<br />
arte ez dela hartuko erabakirik.<br />
Ordea, 2015. urtera arte esplorazio<br />
lanei eutsiko diete. Hau da, gutxienez<br />
bi zundaketa egingo dituzte,<br />
egitasmoa bideragarria<br />
den jakiteko.<br />
Oterok uste du Garmendiaren<br />
adierazpenokin azken hilabeteetan<br />
sortu den mobilizazioa gelditu<br />
nahi dituztela. «Haustura hidraulikoaren<br />
arriskuez hitz egitean<br />
jendeak pentsatzen du<br />
dagoeneko ez dagoela arriskurik,<br />
baina Eusko Jaurlaritzaren asmoa<br />
ez da aldatu».
2012ko ekainaren 10a, igandea berria 15<br />
Euskal Herria ‹ Harian<br />
Andreen aurkako indarkeria salatu eta zigortzen<br />
dute Emakumeen Eskubideen Epaitegiek.<br />
Costa Rica, Guatemala, Mexiko eta Kolonbiako<br />
esperientziak ekarri ditu Mugarik Gabe taldeak.<br />
Ikusezin<br />
bihurtutakoa<br />
zigortzeko<br />
Maite Asensio Lozano Bilbo<br />
Ciudad Juarez aipatzean,<br />
feminizidioak datoz<br />
burura. Aski ezaguna<br />
da kontzeptua,<br />
hainbat urtean emakumeen<br />
bahiketa, bortxaketa, tortura eta<br />
hilketa sistematikoa ezkutuan<br />
eta zigorgabe egon den arren.<br />
Hala, Mexikoko giza eskubideen<br />
aldeko elkarteek eta biktimen<br />
sendiek justizia alternatibora jo<br />
zuten 2004an: Emakumeen Giza<br />
Eskubideen Urraketei Buruzko<br />
Kontzientzia Epaitegia egin zuten.<br />
Chihuahua estatuko orduko<br />
gobernadore Patricio Martinez<br />
eta karguan haren aurretik izandako<br />
Francisco Barrio epaitu eta<br />
zigortu zituzten, 400 andreren hilketaren<br />
eta 4.000 desagerpenen<br />
erantzule zirelakoan.<br />
«Sinbolikoa» izan zen epaiketa,<br />
eta, beraz, epaia ere bai, baina feminizidioari<br />
buruzko eztabaida<br />
Mexikon sendotzen eta nazioartean<br />
zabaltzen lagundu zuen. Antzeko<br />
helburuak eta emaitzak<br />
izan dituzte Latinoamerikako<br />
hainbat herrialdetan egin diren<br />
Emakumeen Eskubideen Auzitegiek.<br />
Costa Rica, Kolonbia, Mexiko<br />
eta Guatemalako ordezkariak<br />
gonbidatu ditu asteon Mugarik<br />
Gabe erakundeak. Urtebete barru<br />
Euskal Herrian antzeko egitasmo<br />
bat antolatzeko bidean,<br />
haien eskarmentuaren berri izan<br />
dute Bilbon, Elorrion eta Muskizen<br />
(Bizkaia).<br />
«Epaitegia tresna politikoa da:<br />
arazoak ikusgai bihurtzen ditu,<br />
eta horiei aurre egiteko proposamenak<br />
planteatzeko aukera ematen<br />
du», laburtu du CEDHEM Mexikoko<br />
Emakumeen Giza Eskubideen<br />
Zentroko kide Alma Gomez<br />
Caballerok. «Gauzak izendatu»<br />
egiten dituztela gaineratu du Roxana<br />
Arroyo Vargasek, Costa Ricako<br />
epaitegiaren antolatzaileak.<br />
1990eko hamarkadan, kontzientzia<br />
epaitegiak sortzen hasi zirenean,<br />
1979an CEDAW emakumeen<br />
aurkako diskriminazio molde<br />
guztiak ezabatzeko hitzarmenak<br />
utzitako «zorra» zuzendu nahi zuten:<br />
«Bazterketaz hitz egiten zen,<br />
baina ez indarkeriaz giza eskubideen<br />
urraketa gisa».<br />
Hartara, emakumeen aurkako<br />
indarkeria «unibertsala» den aldetik,<br />
«giza eskubideak ere unibertsal<br />
bihurtzeko asmoz» jaio<br />
zen epaitegia Costa Rican. Epaimahaia<br />
idazle, jurista zein antropologoek<br />
osatu zuten, eta gaika<br />
banatuta, osasunean, justizian<br />
eta komunikazioan egiten ziren<br />
urraketak utzi zituzten agerian.<br />
Baina auzitegiok bereziki esanguratsuak<br />
izan dira gatazka armatuak<br />
bizi izan dituzten herrialdeetan.<br />
Gerretan berariaz andreen<br />
kontra eginiko bortizkeria ez<br />
delako aitortu, «sistematikoa,<br />
orokortua eta planifikatua» izan<br />
arren.<br />
Kolonbian mila andretik gora<br />
bildu dira emakumeen eskubideen<br />
inguruan egindako bi epaitegietan.<br />
«Auzitegi sinbolikoak<br />
dira, baina ikuspegi juridikotik<br />
egiten dira, nazioarteko zuzenbidea<br />
erabiliz», azaldu du Ruta Pacifica<br />
de las Mujeres taldeko kide<br />
Esther Maria Gallego Zapatak.<br />
Arautegioi jarraiki, estatua bera<br />
Ezkerretik eskuinera, Velasquez, Gomez, Arroyo eta Gallego, Bilbon emandako hitzaldian. MARISOL RAMIREZ / ARGAZKI PRESS<br />
zigortu zuten, baita paramilitarrak<br />
eta gerrillak ere, gizateriaren<br />
aurkako krimenak egotzita.<br />
Antzeko egoera izan zuten<br />
Guatemalan. Gatazka armatua<br />
amaitu zeneko txostenetan ez zen<br />
bortxaketei buruzko informaziorik<br />
ageri. «Neurri batean, biktimek<br />
ez zutelako hitz egin nahi, lotsagatik,<br />
zigor sozialagatik», gogoratu<br />
du Irma Alicia Velasquez<br />
Nimatujek. Velasquezek aitortu<br />
du zaila izan zela andreak deklaratzeko<br />
konbentzitzea, gatazkak<br />
utzitako «haustura» oso nabaria<br />
delako egun ere: «Bortxaketen<br />
ondorioz jaiotako gazte asko beren<br />
buruaz beste egiten ari dira».<br />
Beraz, salatzeaz haratago doaz<br />
epaitegiok. «Suspertze emozionalerako<br />
tokiak ere badira, elkar babestu<br />
eta zaintzen dugulako»,<br />
adierazi du Gallegok. Adiskidetzeko<br />
ere balio dezakeela iradoki<br />
du Gomezek. Mexikon, esaterako,<br />
tortura salatzeko ere baliatu zuten<br />
epaiketa: «Presioaren aurrean,<br />
poliziek edonor atxilotzen zuten,<br />
torturatu eta aitortzera behartu.<br />
Hartara, mahai berean<br />
agertu ginen hildakoen eta ustezko<br />
hiltzaileen familiak».<br />
Helburua bainoago, bidea<br />
«Baina epaitegiak dena konpontzen<br />
al du», galdetu du Velasquezek,<br />
eta bere buruari erantzun:<br />
«Ez, baina askorako balio du, abagune<br />
sozial eta politikoa ulertuz<br />
eta aprobetxatuz gero». Guatemalaren<br />
kasuan, nabarmendu du<br />
estatuaren eta justizia sistemaren<br />
aurrean «hausnarketa sakona<br />
plazaratzea» lortu zutela.<br />
Kolonbian, ikuspegia zabaltzeko<br />
balio izan dute; Gallego: «Gaur<br />
ezin da gatazkari buruz hitz egin<br />
emakumeak kontuan hartu<br />
gabe». Eta, Mexikon, aliantzak<br />
eraikitzeko; Gomez: «Feminizidioari<br />
buruzko aldarrikapenak ez<br />
dira soilik gureak; beste taldeek<br />
ere eurenganatu dituzte».<br />
Dena den, Gomezek ohartarazi<br />
du epaitegiak ez direla helburua,<br />
bidea baizik: «Emakumeok indarkeriarik<br />
gabe bizi ahal izateko<br />
urrats bat gehiago». Arroyok dio<br />
auzitegiek ez dutela «abizenik»,<br />
«munduko edozein lekutan» egin<br />
daitezkeela. Eta Euskal Herrian<br />
abiatu nahi dutenari begira, itxaropena<br />
agertu du Velasquezek:<br />
«Herrietatik gero eta urrunago<br />
dauden agintarien aurrean jar<br />
itzazue andreen arazoak».
16 berria 2012ko ekainaren 10a, igandea<br />
Harian › Euskal Herria<br />
Menu begetarianoak<br />
emango dituzte eskoletan<br />
GASTEIZ ›Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako<br />
ikastetxe publikoetan menu barazkijaleak ematen<br />
hasiko dira, hala eskatzen dutenentzat,<br />
datorren ikasturtetik aurrera. Victor Goñik eman<br />
du Eusko Jaurlaritzaren erabakiaren berri —Gasteizko<br />
Zabalgana ikastolan du alaba—. Eskaera<br />
hori bera hainbat aldiz egina zuen Goñik berak.<br />
Milaka pertsona batu dira<br />
osasun publikoaren alde<br />
IRUÑEA ›Osasun arloko hainbat langile, sindikatu<br />
eta gizarte eragile elkartu ziren atzo Iruñean,<br />
osasun sistema publikoa, kalitatezkoa,<br />
doakoa eta unibertsala izan dadila eskatzeko.<br />
5.000 pertsona batu ziren, antolatzaileen arabera.<br />
Manifestaldian Marta Vera Nafarroako<br />
Osasun kontseilariaren dimisioa ere galdegin<br />
zuten.<br />
Atzoko elkarretaratzea, Baluarte plazan. BERRIA<br />
Elkarretaratzea Iruñean,<br />
errausketaren kontra<br />
IRUÑEA ›Hiru Mugak Batera taldeak elkarretaratze<br />
bat egin du Iruñean,Olatzagutiko Portland<br />
fabrika (Nafarroa) errauste planta bihurtzeko<br />
asmoaren aurka.Proiektuari buruzko jarrera argitzeko<br />
eskatu dio PSNri.Gipuzkoan,osasun arloko<br />
eragile ugarik bat egin dute zero zabor egitasmoarekin;<br />
17an mosaikoa egingo da erraustearen<br />
aurka,eta bertan parte hartzera deitu dute.<br />
j Laburrean<br />
285.000<br />
pAraban,Bizkaian eta Gipuzkoan<br />
iaz birziklatu ziren pneumatikoak.<br />
TNU elkartea arduratzen da Espainian<br />
erabilitako pneumatikoen kudeaketaz,eta,haren<br />
arabera,285.000<br />
pneumatiko birziklatu zituzten iaz Araba,Bizkai<br />
eta Gipuzkoan.Horri esker,<br />
19.000 tona CO 2 ez ziren airera isuri.<br />
632<br />
pHiru urtean ertzainen aurka jarritako<br />
salaketak. Rodolfo Ares Eusko<br />
Jaurlaritzako Herrizaingo sailburuak<br />
herenegun jakinarazi zuenez, 2009<br />
eta 2011 artean herritarrek 632 salaketa<br />
jarri zituzten ertzainen aurka.<br />
Horietatik hiru baino ez dituzte zigortu,<br />
zenbait falta egotzita. Iaz, 213 polizia<br />
epaitu zituzten; 2010ean, 232; eta<br />
2009an, 187.<br />
1.570<br />
pNafarroako eskoletako euskara<br />
lehiaketetan aurkeztutako lanak.<br />
Euskarako hainbat lehiaketa antolatu<br />
zituen Nafarroako Gobernuak 2011-<br />
2012ko ikasturterako, eta herenegun<br />
saritu zituen horietako 23. Ikasleek<br />
1.570 lan aurkeztu dituzte, alor ugaritakoak;<br />
poemak, bideoak, irrati<br />
gidoiak eta bertsoak prestatu dituzte,<br />
besteak beste.<br />
‘‘<br />
Abiadura handiko<br />
trenaren bitartez<br />
Espainia egituratzeko<br />
helburua du oraindik<br />
ere gobernuak»<br />
ANA PASTOR<br />
Espainiako Sustapen ministroa<br />
Ehunka herritar batu ziren atzoko protestan. LUIS JAUREGIALTZO / ARP<br />
Sestao eta Barakaldo<br />
oinez elkartu dituzte,<br />
langabeziaren aurka<br />
Lander Muñagorri Garmendia Sestao<br />
Langabeziaren aurkako manifestazio bat egin zuten atzo, 18.<br />
urtez jarraian, Ezkerraldeko langabeen kolektiboek, sindikatuek<br />
eta eragile sozialek, Sestao eta Barakaldo artean (Bizkaia).<br />
700 pertsona inguruk egin zuten bi herrien arteko bidea,<br />
langabeziaren eta murrizketa sozialen aurka, Gastu militarrik<br />
ez! lelopean. «Gastu militarrak alboratzeko eta diru<br />
kopuru hori gehien behar duten familiei emateko eskatu nahi<br />
dugu», azaldu zuen Gorka Garcia Berri-Otxoak kolektiboko<br />
kideak.<br />
Ezkerraldeko desindustrializazio prozesua ere salatu nahi<br />
izan zuten atzoko mobilizazioan, eta datuak ere eman zituzten.<br />
Eskualdean 51.500 familiak dituzte «zailtasunak» hil<br />
amaierara iristeko, eta, azken urteetan, %17 hazi da familia<br />
behartsuen kopurua. Euskal Herrian langabezia tasa altuena<br />
daukate Ezkerraldean, %22koa, eta 21.000 pertsona daude<br />
lanik gabe. Lan egiten dutenen artean, gainera, «prekarietatea<br />
nagusitzen da». 42.000 pertsona daude egoera horretan,<br />
eta denda handietan lan egiten duten 2.875 langilek 500<br />
eurotik beherako soldata jasotzen dute. Azkenik, 2011. urtean<br />
446 familia etxetik bota zituztela ere ohartarazi zuten Ezkerraldeko<br />
kolektiboetako arduradunek.<br />
2 Hilberriak<br />
ESKER ONA<br />
† Karmele Esnal<br />
Zulaika<br />
- G.B. -<br />
Orain egun gutxi hil zen.Familiak<br />
benetan eskertzen<br />
dizuete samin agurra bidali<br />
zenutenei, baita hiletara<br />
etorri zineten guztioi ere.<br />
DONOSTIAN, 2012ko ekainaren 10ean<br />
ESKELAK<br />
(0034)943 30 40 30<br />
eskelak@bidera.eu
2012ko ekainaren 10a, igandea berria 17<br />
Ekonomia ‹ Harian<br />
Krisia eurogunean DErreskatea Espainiarentzat<br />
Dirua bankuei, zorra denei<br />
Espainiak 100.000 milioi euro arteko<br />
erreskatea eskatu ahal izango dio Europari,<br />
finantza erakundeen diru premia betetzeko<br />
Eurotaldeak ez du erabat baztertu diruaren<br />
truke murrizketa gehiago eskatzea<br />
Jakes Goikoetxea<br />
«Eurotaldeak jakin du Espainiako<br />
agintariek diru laguntza eskatuko<br />
dutela laster, eta eskaerari<br />
baiezkoa emateko irrikan dago».<br />
Horrela hitzartzen dira erreskateak<br />
Europako Batasunean: azkenean<br />
Espainiak erreskatea eskatuko<br />
du eta euroguneak eman<br />
egingo dio. 100.000 milioi euro<br />
izango dira gehienez, finantza<br />
erakundeek behar dituzten 40.000<br />
milioi euroak gehi 60.000 milioi<br />
euroko «segurtasun tartea».<br />
Dirua finantza erakundeentzat<br />
izango da. Diruaren truke ezarriko<br />
dituzten baldintzak ere bai, teorian.<br />
Europak maileguak emango<br />
ditu, bueltatu beharrekoak. Dirua<br />
eskatu bezain pronto Espainiaren<br />
zor publikoari gehituko<br />
zaio. Espainiako Gobernuaren ardura<br />
da dirua bueltatzea, baita laguntza<br />
jasotzen duten finantza<br />
erakundeek berari ordaintzen ez<br />
badiote ere. Finantza erakundeen<br />
eta gobernuaren diru arazoek lotuta<br />
jarraituko dute.<br />
Erdibideko erreskatea izango<br />
da: ez herrialdearentzako erreskatea,<br />
troikaren mendekoa, Greziak,<br />
Irlandak eta Portugalek jaso<br />
duten modukoa; baina ezta Europaren<br />
laguntza zuzena finantza<br />
erakundeentzat ere, Espainia zikindu<br />
gabe, Espainiako Gobernuak<br />
nahi zuen moduan. Dirua<br />
FROBek jasoko du, Espainiako finantza<br />
sektorea berregituratzeko<br />
funtsak. Hark emango die finantza<br />
erakundeei. Oraindik ez dute<br />
zehaztu dirua EFSF behin-behineko<br />
erreskate funtsak edo ESM<br />
behin betiko erreskate funtsak<br />
emango duen.<br />
Espainiako Gobernuarentzat<br />
ez da erreskatea, «finantza laguntza»,<br />
diru laguntza baizik. Erreskate<br />
hitza saihestu zuen atzo Luis<br />
de Guindos Ekonomia ministroak,<br />
erreskateari buruzko zehaztasunak<br />
emateko agerraldian. Hark<br />
eman zituen azalpenak, ez Mariano<br />
Raxoi Espainiako Gobernuko<br />
presidenteak. «Ni naizelako eurotaldeko<br />
kidea», erantzun zuen<br />
Guindosek, haserre.<br />
Hamaika egunean egoera irauli<br />
egin da. Espainiako Gobernuak<br />
zioen ez zegoela erreskate premiarik<br />
eta orain erreskatea eskatu behar<br />
izan du. Atzoko bi gertaerak<br />
azkartu egin zuten herenegun<br />
bizkortutako prozesua: alde batetik,<br />
Nazioarteko Diru Funtsak<br />
(NDF) atzo goizaldean kaleratu<br />
zuela berez bihar kaleratu behar<br />
zuen txostena, Espainiako finantza<br />
erakundeen kapital premiei<br />
buruz; bestetik, euroguneko Ekonomia<br />
ministroek egin egin zutela<br />
herenegun zalantzan zegoen bideo<br />
konferentzia bidezko bilera.<br />
Bankuen %30, diru premian<br />
Finantza erakundeentzako erreskatea<br />
izango da, etxegintzako eta<br />
etxegintzatik kanpoko maileguen<br />
babesa eta funts hornidurak<br />
egin ahal izateko. NDFren txostenak<br />
dio kapital premia dutela finantza<br />
erakundeen %30ek. Egoera<br />
okerrenean 37.000 milioi euro<br />
beharko lituzkete. Diruaren %80<br />
jada estatuaren laguntzak jaso dituzten<br />
bankuentzat litzateke.<br />
G Gakoak<br />
Kopurua. 100.000 milioi<br />
1 euro izango dira, gehienez.<br />
Ikusteko dago benetan zenbat<br />
eskatuko dituzten. Eta ea Hego<br />
Euskal Herriko finantza erakundeek<br />
dirurik eskatuko duten.<br />
Baldintzak. Nagusiak finantza<br />
erakundeentzat<br />
2<br />
izango dira, baina Eurotaldeak<br />
ohartarazi du Espainia kate motzean<br />
lotuko duela.<br />
Bueltatzea. Espainiaren<br />
3 ardura da dirua bueltatzea.<br />
Bankuek bueltatzen ez badiote,<br />
berak egin beharko du zuloaren<br />
kargu.<br />
Zorra eta defizita. Erreskateak<br />
zorra handituko du.<br />
4<br />
Defizita ere handitu dezake. Beraz,<br />
murrizketa gehiago egitera<br />
behar dezakete.<br />
Merkatuak. Erreskatearen<br />
5 helburuetako bat finantza<br />
erakundeei zor merkatu pribatuetako<br />
ateak zabaltzea ere<br />
bada. Bihartik aurrera ikusiko da<br />
zer gertatuko den arrisku sariarekin<br />
eta kalifikazioekin.<br />
Luis de Guindos Espainiako Ekonomia ministroa, atzo, erreskatearen berri ematen. JAVIER LIZON / EFE<br />
Baina Espainiak eta euroguneak<br />
100.000 milioi eurorainoko laguntza<br />
hitzartu dute. Guindosek<br />
onartu zuen «segurtasun tartea»<br />
nahita dela handia. Handia, motz<br />
ez geratzeko eta hilabete batzuk<br />
barru berriro diru gehiago eskatu<br />
behar ez izateko. Espainiako finantza<br />
erakundeei buruzko zalantzak<br />
kolpe bakarrean uxatzeko.<br />
Litekeena da premia gorria ez<br />
daukaten erakundeek ere eskatzea.<br />
Maileguen baldintzak «merkatukoak<br />
baino askoz ere hobeak»<br />
izango dira.<br />
Dirua ez da doan izango. Interesak<br />
eta baldintzak jakitea falta da<br />
oraindik. Europako Batzordeak,<br />
Europako Banku Zentralak, Europako<br />
Banku Agintaritzak eta<br />
NDFk jarriko dituzte baldintzak,<br />
erreskate eskaria jasotakoan.<br />
Guindosek behin eta berriro esan<br />
zuen baldintzak ez direla izango<br />
herritarrentzat, finantza erakundeentzat<br />
baizik.<br />
Eurotaldearen oharrak ez du<br />
hainbeste esaten. Agiriak dio,<br />
erreskatearekin batera, «adi-adi»<br />
eta «erregulartasunez» aztertuko<br />
dituztela defizita murrizteko<br />
urratsak, egiturazko erreformak<br />
eta ekonomiaren desorekak. Alegia,<br />
ez du baztertu neurri osagarriak<br />
eskatzea edo, neurriak betetzen<br />
ez baditu, laguntzen txorrota<br />
ixtea. Greziari egin dio.<br />
Espainiako Gobernuak oraindik<br />
ez du erreskatea eskatu. Kontratatutako<br />
aholkularitza enpresa<br />
pribatuen azterketen zain<br />
dago, finantza erakundeek zehazki<br />
zenbat diru behar duten jakiteko.<br />
G Nazioarteko Diru Funtsaren txostena<br />
AZTERKETA<br />
Bankuen premiak aztertu ditu,<br />
taldeka, hiru egoera jakinetan,<br />
gai izan daitezen %7ko core tier<br />
1 kapitala lortzeko 2019rako.<br />
pOinarrizko egoera. BPGa aurten<br />
%1,7 eta 2013an %0,3 jaistea.<br />
%23tik gorako langabezia.<br />
Etxeak aurten %5,6 merkatzea<br />
eta 2013an %2,8.<br />
pEgoera okerragoa (Espainiako<br />
Bankua). BPGa %2,5 eta<br />
%0,7. %24tik gorako langabezia.<br />
Etxeak aurten %10,6 eta<br />
2013an %3,1 merkatzea.<br />
pEgoera okerragoa (NDF).<br />
BPGa %4,1 eta %1,6 jaistea.<br />
Langabezia %26tik gora. Etxeak<br />
%19,9 eta %3,6 merkatzea.<br />
ONDORIOAK<br />
pKapital premia. Oinarrizko<br />
egoeran 25.400 milioi euro;<br />
okerragoan 29.500 milioi eta<br />
okerrenean 37.100 milioi. Azkeneko<br />
kopuru horretatik %80<br />
jada estatuaren laguntza jaso<br />
duten bankuek behar dute.<br />
Hala ere, NDFk dio benetan diru<br />
gehiagoren premia izan dezaketela,<br />
eta hobe dela goitik jotzea<br />
behetik jotzea baino.<br />
pErakunde handienak. Kapital<br />
nahikoa eta irabazi sendoak<br />
dauzkate, baita, egoera ekonomikoa<br />
okertzen bada, aurre egiteko.<br />
Nazioartean jasotzen dituzte<br />
irabazien lau eurotik hiru.<br />
Santander eta BBVA dira.<br />
pLaguntzarik gabeko kutxa<br />
ohiak. Egoera okertuz gero, aurre<br />
egin diezaiokete, neurri batean.<br />
%7ko core tier 1 kapitala eskatuz<br />
gero, batzuek diru gehiago<br />
beharko dute. Horien artean<br />
leudeke Kutxabank eta Euskadiko<br />
Kutxa.<br />
pLaguntza jaso dutenak. Egoera<br />
asko okertuz gero, baliabide<br />
propiorik gabe geratuko dira<br />
(27.000 milioi euro).<br />
pBanku txiki eta ertainak. Dirua<br />
behar dute %4ko core tier<br />
1eko kapital mailara iristeko:<br />
2.000 milioi euro.<br />
ZOR PRIBATUA<br />
pMaileguak. Sektore pribatuari<br />
emandako maileguak BPGaren<br />
%166aren parekoak dira.<br />
pEnpresen zorra. BPGaren<br />
%186koa da, euroguneko altuena,<br />
Irlandaren ostean.<br />
AKATSAK<br />
pBerandu eta mantso. Krisiaren<br />
neurria eta iraupena «gutxietsi»<br />
egin ziren eta finantza<br />
sektorearen berregituratzea<br />
«mantso» egin da.<br />
pKontrol falta. Bankuen gainbegiratzaileei<br />
independentzia<br />
falta, aginte falta eta neurri eraginkorren<br />
falta leporatu die.<br />
pSagar ustelen batasuna.<br />
Kasu batzuetan erakunde ahulak<br />
elkartu eta erakunde ahul<br />
handiagoak sortu dituzte.
18 berria 2012ko ekainaren 10a, igandea<br />
Harian › Ekonomia<br />
Krisia eurogunean DErreskatea Espainiarentzat<br />
403.000 milioi + 100.000 milioi<br />
Greziak, Irlandak eta Portugalek ere<br />
jaso dute laguntza; erreskatearen truke<br />
murrizketa handiak egin behar izan dituzte<br />
Ekainaren 17ko bozetan, eurogunean jarraitu<br />
nahi duten ere jakinaraziko dute greziarrek<br />
Miren Garate<br />
«Eta orain zer». Espainiak erreskatea<br />
eskatu ostean, hori da galdera<br />
nagusia. Bada, jasotakoa<br />
itzuli egin beharko du, eta, dirua<br />
ez denez zerutik eroriko, herritarrei<br />
zuzenean eragingo dien neurriak<br />
hartuko ditu gobernuak.<br />
Grezia, Irlanda eta Portugalen<br />
aurrekariek hori erakusten dute<br />
bederen.<br />
1. Grezia<br />
Zalantzarik gabe, Europako Batasunari<br />
eta Nazioarteko Diru Funtsari<br />
buruhauste gehien eman<br />
dien herrialdea da. Bat ez, bi erreskate<br />
eskatu behar izan ditu. Eta,<br />
orain, begi guztiak gaur zortzi<br />
egingo diren hauteskundeetan<br />
daude jarrita. Syriza ezkerreko<br />
koalizioa eta Demokrazia Berria<br />
eskuineko alderdia dira irabazteko<br />
bi hautagaiak. Syriza erreskateen<br />
truke onartu behar izan dituzten<br />
murrizketen kontra dago.<br />
Greziako Gobernuaren eta troikaren<br />
arteko akordioak bertan behera<br />
uztea planteatzen du, eurotik<br />
atera gabe. Euroguneak esan<br />
du halakorik ez duela onartuko.<br />
Ezbaian dago, beraz, herrialdeak<br />
eurogunean jarraituko duen.<br />
Atzera egin behar da egoera<br />
ulertzeko, 2009ko urrira. Hauteskundeak<br />
irabazi zituen Georgios<br />
Papandreu sozialdemokratak,<br />
eta aurreko gobernuak gezurra<br />
esan zuela jakinarazi zuen: defizita<br />
ez zela BPGaren %6koa zioen,<br />
%12,7koa baizik. Kopurua zuzendu<br />
zuen EBk, eta %15,4ra altxatu.<br />
Gobernua ordainketak egin ezinda<br />
geratzear zegoen zurrumurruak<br />
etengabe hazi ziren, eta<br />
2010eko maiatzean onartu zuten<br />
EBk eta NDFk lehen laguntza<br />
ematea: 110.000 milioi eurokoa.<br />
Dirua ez zuen bat-batean jasoko<br />
Greziak, zatika baizik, eta parte<br />
bakoitza eskuratzeko, aurrezpen<br />
latza egin beharko zuen.<br />
Lehen laguntza hura ez zen<br />
aski izan Greziarentzat, eta aurtengo<br />
otsailean bigarren erreskatea<br />
eman diote EBk eta NDFk.<br />
Oraingoan, 130.000 milioikoa.<br />
Guztira, beraz, 240.000 milioi jaso<br />
ditu. Diruaren truke, berriro ere<br />
aurrezteko neurriak galdegin dizkiote.<br />
Herritarrak ederki ari dira igartzen<br />
erreskateen ondorioak. 1.200<br />
eurotik gorako pentsioak %20 gutxitu<br />
dituzte, eta 55 urte bete aurretik<br />
erretiroa hartu dutenenak,<br />
%40. Erretiro adina 65 urtera<br />
atzeratu dute —lehen, emakumeek<br />
60 urterekin har zezaketen—,<br />
eta kotizatu beharreko epea 35 urtetik<br />
40ra gehitu dute. Pentsioaren<br />
zenbatekoa soldataren<br />
%80tik %64ra jaitsi da. Hiru dendatik<br />
bat itxi egin dute, eta langabezia<br />
tasa %22ra iritsi da. Lau biztanletik<br />
bat baino gehiago pobrezia<br />
mugaren azpitik bizi dela<br />
kalkulatzen da. Testuinguru horretan<br />
iritsiko dira, beraz, datorren<br />
igandeko hauteskundeak,<br />
presidentea nor izango den ez<br />
ezik, greziarrek eurogunean jarraitu<br />
nahi duten edo ez erabakitzeko<br />
balio baitezakete.<br />
2. Irlanda<br />
Greziaren atzetik laguntza eskatu<br />
zuen bigarren herrialdea izan<br />
zen. 2010eko azaroan izan zen, eta<br />
85.000 milioi jaso zituen. Eredutzat<br />
du EBk, esku hartutako herrialde<br />
batek izan behar duen jarreraren<br />
eredutzat. Troikaren<br />
esanetan, «aise» bete zituen<br />
2011rako finkatutako baldintzak,<br />
eta aurten ere bide beretik jarraituko<br />
duen esperantza du. 4.200<br />
milioi aurreztu behar ditu.<br />
Troikaren pozik ez dute herritarrek,<br />
euren poltsikoetatik ari<br />
baita ateratzen diru hori. 2015era<br />
bitartean 23.500 postu publiko<br />
kenduko dituela iragarri du gobernuak;<br />
murrizketak hasi zirenetik,<br />
beraz, %12 murriztuko da<br />
funtzionario kopurua. Erretiro<br />
adina 66 urtera atzeratuko du<br />
2014an, 67 urtera 2021ean, eta 68<br />
urtera 2028an. BEZa %21etik<br />
%22ra pasako da datorren urtean,<br />
eta %23ra 2014an.<br />
Bankuek etxegintza sektorean<br />
egin nahi zuten negozioak eraman<br />
zuen neurri batean herrialdea<br />
porrotera. Behar baino askoz<br />
etxe gehiago egin ziren. Jendeak<br />
erosi egiten zituen, inbertsio gisa,<br />
eta horretarako zorretan jartzen<br />
ziren bankuekin. Aldi berean,<br />
bankuek zorrak egiten zituzten<br />
beste bankuekin. Burbuila lehertu<br />
zen arte. Irlandaren itxaropena<br />
da datorren urtean merkatuetara<br />
itzultzeko gai izatea, era horretan<br />
finantzaketa merkeagoa<br />
lortzeko. Gaur egun, %5,8ko interesak<br />
ordaintzen ditu erreskatea<br />
itzultzeko.<br />
3. Portugal<br />
MARTIN RUETSCHI / EFE<br />
Murrizketak bata bestearen atzetik<br />
onartu zituen, baina oposizioak<br />
atzera bota zuen laugarren<br />
murrizketa plana. Gobernuak dimisioa<br />
eman zuen, eta egoera eutsiezina<br />
bihurtu zen. Krisi ekonomikoa<br />
eta politikoa bat eginda,<br />
iazko apirilaren 6an eskatu zuen<br />
erreskatea, 78.000 milioi eurokoa.<br />
Bankuen egoera ez zen Portugalen<br />
arazoa; laguntzaren zati bat,<br />
13.000 milioi, gordeta dauka haien<br />
kapital beharrak asetzeko, baina<br />
oraindik ez ditu erabili. Alabaina,<br />
finantza erakundeek presioa egin<br />
zioten gobernuari, merkatuek eskatzen<br />
zizkieten interes tasa altuak<br />
zirela medio zailtasunak zituztelako<br />
finantzaketa lortzeko.<br />
Funtsean, urteetako hazkunde<br />
apala eta lehiakortasun falta ziren<br />
herrialdearen oztopo nagusiak.<br />
Kalifikazio agentziek ez diote<br />
barkatu, eta herrialdearen, enpresen<br />
nahiz bankuen zorraren<br />
kalifikazioa zaborraren azpitik<br />
kokatu dute.<br />
Alabaina, kalifikazioaren azken<br />
jaitsierak ez dira izan finantza<br />
arazoengatik, erreskateagatik<br />
eskatutako murrizketa neurriek<br />
ekonomia guztiz ahuldu<br />
dutelako baizik. Funtzionarioei<br />
nahiz pentsiodunei aparteko bi<br />
ordainsariak kendu dizkie herrialdeak.<br />
Zergen igoera izan da<br />
herritarrengan haserre handiena<br />
eragin duen neurrietako bat.<br />
BEZa %23ra igo dute, eta tasa orokor<br />
hori jarri zaie lehen murriztutako<br />
BEZa zuten hainbat produkturi<br />
ere. Argindarrarena eta erregaiena,<br />
esaterako, %6tik %23ra<br />
pasatu da. Langabezia tasa ere<br />
inoizko mailarik gorenera iritsi<br />
da, %15era. Lan erreformaren<br />
eraginez, kaleratzeak merkeagoak<br />
dira, eta langabezia saria 26 hilabetean<br />
jaso daiteke; lehen, 37 hilabetean.<br />
Opor egunak gutxitu<br />
dira, eta lanorduak, gehitu.<br />
Laguntza jaso zuenean, helburua<br />
zen datorren urte erdialdera<br />
merkatuetan bere kabuz finantzatzeko<br />
gai izatea. Analistek, kalifikazio<br />
agentziek eta troikak<br />
egindako txostenek, ordea, zalantzan<br />
jartzen dute horretarako gai<br />
izango den. EBren eta Portugalgo<br />
Gobernuaren arabera, zorraren<br />
interesak murrizten ez badira ere<br />
laguntza jasotzen jarraituko du<br />
herrialdeak. Bigarren erreskatea<br />
esan nahiko luke horrek.
2012ko ekainaren 10a, igandea berria 19<br />
Ekonomia ‹ Harian<br />
Krisia eurogunean DErreskatea Espainiarentzat<br />
Eta gaur, partidara<br />
Analisia<br />
Iker Aranburu<br />
H<br />
emen dago, Zapatero lehenik<br />
eta Raxoi ondoren<br />
kosta ahala kosta eragozten<br />
saiatu direna. Aipatzerik<br />
ez dagoen hitz madarikatua:<br />
erreskatea. Mariano Raxoik halakorik<br />
ez zela gertatuko esan eta<br />
hamabi egunera iritsi da. Espainiak,<br />
bere menpean dituen herriei<br />
ez ezik bere auzoei ere lezioak<br />
ematen zizkien estatuak, laguntza<br />
eskatu behar izan du. Zertarako,<br />
eta arrakastahorren adreiluzko<br />
sustraiak pitzatuta zeudela<br />
erakusten duena estaltzeko.<br />
Ados, egia da ez dela ohiko<br />
erreskatea. Ez da Greziak, Portugalek<br />
edo Irlandak jaso zutenaren<br />
berdina, nahiz eta azkeneko<br />
horrekin antz handiagoa duen:<br />
Espainiako bankuak (batzuk<br />
behintzat) salbatzeko jasoko du<br />
dirua. Baina ondorioak baliteke<br />
antzekoak izatea. Norbaitek benetan<br />
pentsatzen al du Europak<br />
laguntza musu truk emango duela<br />
Batetik, eta inoiz ez dago sobran<br />
gogoraraztea, Espainiak<br />
maileguak jasoko ditu. Zintzozintzo<br />
beren interes eta guzti itzuli<br />
behar diren maileguak.<br />
Bestetik, dirua bankuentzat<br />
izan arren, haren bermatzailea<br />
Espainiako Gobernua da. Bankuek<br />
ez badute dirua itzultzen<br />
—eta batzuk agian urteak egongo<br />
dira ezer itzultzeko modurik<br />
gabe— , estatuak egingo du. Ehiztari<br />
zuri handiaren mendeko guztiok,<br />
azken finean.<br />
Azkenik, edozein erreskatek<br />
—barkatu, laguntzak—trukean<br />
zerbait egitea eskatzen du.<br />
Agian, ez dira Cristobal Montorok<br />
aipatutako beltzezko gizonak<br />
iritsiko. Baliteke Madrilgo luxuzko<br />
hoteletan ostatu ez hartzea guraizeak<br />
non, noiz eta nola sartu<br />
erabakitzen duten troikako burokratek.<br />
Baina ez dira helduko,<br />
besteak beste, PSOEko eta PPko<br />
gobernuek bi urte daramatzatelako<br />
troikak eskatutakoa betetzen:<br />
bi lan erreforma egin dituzte<br />
kaleratzea merkatzeko, gastu<br />
publikoa gutxitu dute, erkidegoak<br />
kate motzean lotzen ari dira,<br />
zergak igo dituzte... Cum laude<br />
notarekin bete du aholkatutakoa,<br />
Berlinen goresmenak sinistu behar<br />
badira.<br />
Baina esku hartze zuzen horretatik<br />
harago, badaude neurriak<br />
iradokitzekomoduak ere. Bruselak<br />
jopuntuan ditu langabezia saria,<br />
pentsioak eta BEZa. Troikarekin<br />
nahiz troikarik gabe horiek<br />
guztiak hurrengo aurrekontuetan<br />
etorriko direla argudia daiteke<br />
lasai asko, defizita %3ra jaisteko<br />
konpromisoa hartu duelako<br />
Espainiak. Baina orain Raxoik<br />
zailagoa du Europari marra gorriak<br />
jartzea. Kanpoan eta barruan<br />
esan dituen gezurretan eta<br />
erakutsi duen ezintasunean itota,<br />
zer erresistentzia egin ahal<br />
izango du<br />
Umiliazioa arintze aldera,<br />
erreskatea bankuentzat soilik dela<br />
nabarmentzen du Espainiako<br />
Gobernuak. Hara, zer lasaitua.<br />
Baina zer da okerragoa Dirua eskatzea<br />
pentsioak pagatu ahal izateko<br />
ala bankuak salbatzeko Lehenengoa,<br />
gogorra izan arren,<br />
ulertuko lukete herritarrek. Baina<br />
bigarrena irenstea gero eta zailagoa<br />
egiten ari zaie, ikusita orain<br />
Mariano Raxoi, Espainiako futbol selekzioari bisita egiten. ALBERTO MARTIN / EFE<br />
salbatu behar direnak direla etxebizitzaren<br />
burbuila gehien puztu<br />
zutenak, eta hartatik etekin<br />
gehien lortu zutenak; ikusita burbuila<br />
horren leherketa beren bizibaldintzen<br />
eta gizarte eskubideen<br />
okertzearekin pagatzen ari direla<br />
eta bankariak eta haiekin eskuz<br />
esku aritutako agintari politikoak<br />
ikertzeko —edo sikiera<br />
erantzukizunak eskatzeko— inolako<br />
borondaterik ez dagoela.<br />
Beste kontu bat da nola erreakzionatuko<br />
duten merkatuek.<br />
Ados, azken egunotan, erreskatea<br />
gerturatu ahala, zertxobait<br />
askatu dute Espainiaren lepoaren<br />
gaineko presioa. Eta bihartik<br />
aurrera, zer Gero eta estuago<br />
izan bada ere, Espainia gai izan<br />
da orain arte bere burua nazioarteko<br />
finantza merkatuetan finantzatzeko.<br />
Arrisku saria 500 puntutik<br />
gora egon arren, aurretik<br />
Greziak, Irlandak eta Portugalek<br />
pagatu behar izan zuten interes<br />
tasara ez da heldu. Eta bere kontu<br />
publikoak, kaskarrak izanagatik,<br />
ez dira hiru horien maila negargarrira<br />
iritsi.<br />
Behin erreskatearen atea zabalik<br />
dagoela, inoiz gertatu behar ez<br />
zuena gertatu denean, nork ziurta<br />
dezake orain ez dutela Espainia<br />
merkatutik kanporatuko eta<br />
bigarren erreskatea —hori leungarririk<br />
gabe— ez dela jarraian<br />
etorriko Inork ez.<br />
Baina, lasai, gorriekgaur jokatzen<br />
dute, Polonian, Raxoi palkoan<br />
dagoela. Kazetariek han ez<br />
diote azalpenik eskatuko.<br />
G Erreakzioak<br />
«Diru publikoak<br />
kutxa publikoetara<br />
itzuli beharko du»<br />
«Espainia bide egokian<br />
dago; erreforma zuzenak<br />
egin ditu 2008tik»<br />
A. Perez Rubalcaba<br />
PSOEko idazkari nagusia<br />
«Zintzoek ezin dute ordaindu<br />
bekatarien ordez , eta diru publikoak<br />
kutxa publikoetara itzuli<br />
beharko du».<br />
Wolfgang Schaueble<br />
Alemaniako Finantza ministroaa<br />
«Espainia bidea egokian dago;<br />
erreforma asko eta egokiak egin<br />
ditu 2008tik, bankuen sektorean<br />
horietako asko».<br />
«Herritarren eskubideak<br />
arrisku gorrian jarriko<br />
ditu erreskateak»<br />
«Europako finantzen<br />
batasunerako<br />
urrats zehatz bat da»<br />
Patxi Zabaleta<br />
Aralarreko koordinatzailea<br />
«Herritarren eskubideen murrizketa<br />
sozialak arrisku gorrian<br />
jarriko ditu erreskateak. EAEko<br />
eta Nafarroako berezko eskubide<br />
fiskal historikoak ere arriskuan<br />
jarriko dira».<br />
Tim Geithner<br />
AEBetako Altxorreko idazkaria<br />
«Halako ekintzak garrantzitsuak<br />
dira espainiar ekonomiarentzat,<br />
eta urrats zehatzak euroguneak<br />
premiazkoa duen finantzen<br />
batasunarentzat».<br />
«Herriaren alde ezer egin<br />
ez dutenei dirua ematea<br />
kezkatzekoa da»<br />
Oscar Matute<br />
Alternatibako bozeramailea<br />
«Herritarren alde gutxi edo ezer<br />
egin ez dutenei dirua ematen jarraitzeak<br />
kezkatu egiten gaitu.<br />
Etxe husteek segituko dute».<br />
«Kalbarioa saihestuko<br />
genuen, ‘banku txarra’<br />
onartu izan bagenu»<br />
Josep Sanchez Llibre<br />
CiUko bozeramailea<br />
«Kalbarioa saihestuko genuen,<br />
baldin eta Zapaterok eta Raxoik<br />
CiUri kasu egin izan baliote, eta<br />
banku txar bat sortzea erabaki<br />
izan balute».
20 berria 2012ko ekainaren 10a, igandea<br />
Harian › Mundua<br />
Siriari buruzko<br />
nazioarteko<br />
konferentzia<br />
berehala hasi<br />
nahi du Errusiak<br />
Kofi Annanen plana<br />
betearaztea izanen luke<br />
helburu goi bilerak,<br />
eta NBEren babespean<br />
egin beharko litzateke<br />
Erredakzioa<br />
François Hollande, soldaduak agurtzen, joan den maiatzaren 25ean Afganistanera egindako bisitan, Nijrab barrutiko basean. JOEL SAGET / EFE<br />
Frantziako lau soldadu hil<br />
dituztela, Afganistan uzteko<br />
planari eutsiko dio Hollandek<br />
Kapisa eskualdean ekintzaile suizida batek<br />
egin du militarren aurkako atentatua;<br />
talibanek beren gain hartu dute erasoa<br />
Defentsa ministroa Afganistanera joanen da<br />
gaur, Frantzian hauteskunde eguna denean<br />
Mikel Rodriguez<br />
François Hollande presidenteak<br />
adierazi du Frantziako lau soldaduren<br />
hilketak ez duela Afganistan<br />
uzteko planen aldaketarik<br />
eraginen. Aurrez prestatu bezala,<br />
berretsi du heldu den hilean hasiko<br />
direla soldaduak etxeratzen,<br />
eta urte amaierarako prozesu<br />
guztia bukatzea espero du. «Ordura<br />
arte, ahal dugun guztia eginen<br />
dugu geure betebeharrak<br />
ahal den segurtasun eta zaintza<br />
handienarekin egiteko». Presidentetzarako<br />
hauteskundeen<br />
kanpainan hitzeman zuen soldaduak<br />
aurten etxeratuko zituela,<br />
eta azken atentatua legebiltzarrerako<br />
bozen bezperan gertatu da.<br />
Frantziako bederatzi soldadu hil<br />
dira aurten Afganistanen, horietako<br />
zortzi erasoetan.<br />
Frantziako armadaren kontrolpeko<br />
Kapisa eskualdean egin<br />
dute erasoa, ekialdean. Probintziako<br />
gobernuko bozeramaile<br />
Qasi Qadrik azaldu duenez, soldaduak<br />
Nijrab barrutiko zubi baten<br />
azpian zeuden, han lehergailu bat<br />
zegoela zioen deia jaso ondoren.<br />
Qadrik dioenez, burka batekin<br />
jantzitako erasotzaile suizida bat<br />
hurbildu zaie, eta gainean zeraman<br />
lehergailua zartarazi du.<br />
Lau soldaduez gain, Afganistango<br />
itzultzaile bat ere hil du. Eliseoak<br />
jakinarazi duenez, Frantziako<br />
bertze bortz soldadu zauritu dira,<br />
horietako hiru larri. Talibanek<br />
hartu dute beren gain erasoa, Zabiullah<br />
Mujahid bozeramaileak<br />
hedabideetara helarazitako mezu<br />
elektroniko baten bidez.<br />
Kanpainako konpromisoa<br />
Frantziako presidentetzarako<br />
hauteskunde kanpainan egoera<br />
ekonomikoa izan zen eztabaidagai<br />
nagusia, baina atzerri politikaren<br />
arloan Afganistango gerrak<br />
bereganatu zuen arreta.<br />
ISAF Segurtasuna Laguntzeko<br />
Nazioarteko Indarra 2014an bukatzekoa<br />
da bere misioa, AEBen<br />
ekimenez. Nicolas Sarkozy Frantziako<br />
presidente ohiak, ordea,<br />
tropak urtebete lehenago etxeratuko<br />
zituela erran zuen. Hollandek,<br />
baina, gerra lehenbailehen<br />
bukatzeko konpromisoa hartu<br />
zuen, 2012ko abenduan paratuz<br />
erretiratzeko epe muga. Joan den<br />
hilean Obamarekin izandako bilerak<br />
eta NATOk Chicagon egindako<br />
bilkurak ere ez zuten iritziz<br />
aldarazi.<br />
Lau soldaduez gain,<br />
Afganistango<br />
itzultzaile bat ere<br />
hil dute erasoan<br />
Guztira, zortzi urtean<br />
Frantziako<br />
87 militar hil dira<br />
Afganistango gerran<br />
Presidente kargua hartu eta<br />
hamar egunera, Afganistanera<br />
bidaiatu zuen Hollandek, hango<br />
gobernuaren eta Frantziako tropen<br />
aitzinean berresteko aurrez<br />
iragarritako erabakia. Azken erasoa<br />
legebiltzarrerako hauteskundeen<br />
bezperan gertatu da, eta horrek<br />
bultzatu du Hollande berriz<br />
ere adieraztera erretiratzeko konpromisoa<br />
irmoa dela. Hori dela<br />
eta, gaur bertan, bozen egunean,<br />
Jean-Yves Le Drian Defentsa ministroa<br />
Afganistanera joanen da<br />
«nazioa soldaduekin dagoela nabarmentzeko».<br />
Frantziako 3.308 soldadu<br />
Guztira, zortzi urtean Frantziako<br />
87 soldadu hil dira Afganistango<br />
gerran. Nazioarteko tropen artean,<br />
militar gehien galdu duen laugarren<br />
herrialdea da —50ek osatzen<br />
dute ISAF—. Gaur egun, tropa<br />
kopuruari dagokionez, borzgarren<br />
indarra da Frantzia. 3.308 soldadu<br />
ditu Kapisa eskualdean eta<br />
Kabul hiriburuan, ISAFen datuen<br />
arabera. Hollandek horietako<br />
hiru mila etxeratu nahi ditu<br />
aurten; etxeratze prozesuaz eta<br />
logistikaz arduratuko direnak,<br />
berriz, 2013rako erretiratu nahi<br />
ditu, eta Afganistanen utziko ditu<br />
estatuko indarrak trebatzeaz arduratuko<br />
diren unitateak.<br />
Frantziako laurez gain, ISAFeko<br />
bertze soldadu bat hil zen atzo<br />
Afganistango ekialdean, bonba<br />
batekin egindako atentatu batean.<br />
NATOren misioak ez du zehaztu<br />
zein herrialdetakoa zen militarra.<br />
Icasualties.org webgunearen<br />
zenbaketaren arabera, lehen urte<br />
erdian nazioarteko tropen 139 soldadu<br />
hil dira Afganistanen. 2001-<br />
2007 arteko urte oso bakoitzeko<br />
kopuruak gainditzen ditu horrek.<br />
«Lehenbailehen, hobe». Sergei<br />
Lavrov Errusiako Atzerri ministroak<br />
Siriari buruzko nazioarteko<br />
konferentzia bat sustatzeko eginahalean<br />
jarraitu du. Hori bihurtu<br />
da orain Moskuren xede nagusia.<br />
«Proposatzen dugu berehala<br />
hastea Siriaren inguruko nazioarteko<br />
konferentzia prestatzeko<br />
lanean. Gatazka bide baketsuetatik<br />
konpontzeko ez dugu Annanen<br />
planaren alternatibarik ikusten».<br />
Kofi Annan NBE Nazio Batuen<br />
Erakundearen eta Arabiar<br />
Ligaren mandatari bereziak iragan<br />
ortzegunean onartu zuen<br />
bere bake plana ez dela betetzen<br />
ari, eta, horregatik, Siriarako harremanetarako<br />
talde bat sortzea<br />
proposatu zuen. Orduz geroztik,<br />
nazioartean bilera eta adierazpen<br />
ugari izan dira, plana nola betearazi<br />
eztabaidatzeko edo alternatibak<br />
proposatzeko.<br />
Horietako bilkura batean,<br />
AEBak eta Errusia elkartu ziren,<br />
herenegun. Horren inguruko xehetasunik<br />
ez du eman Lavrovek,<br />
ordea. Atzerri ministroak azaldu<br />
du Moskuk proposatutako konferentzia<br />
NBEren babespean egin<br />
beharko litzatekeela. Parte hartzaileak,<br />
berriz, Segurtasun Kontseiluko<br />
bortz kide iraunkorrak<br />
—AEBak, Erresuma Batua, Errusia,<br />
Frantzia eta Txina—, Siria inguruko<br />
herrialdeak —Qatar, Saudi<br />
Arabia, Libano, Jordania, Turkia,<br />
Irak eta Iran aipatu ditu<br />
Lavrovek— eta Arabiar Liga,<br />
GCC Golkoko Lankidetzarako<br />
Kontseilua eta EB Europako Batasuna<br />
izan beharko lirateke.<br />
AEBen baldintzak<br />
AEBek ez dute konferentziaren<br />
aukera baztertu, baina bi baldintza<br />
aipatu dituzte: Baxar al-Assad<br />
Siriako presidenteak boterea uztea<br />
eta Iranek ez parte hartzea.<br />
Al-Assadi dagokionez, Errusiako<br />
agintariek aurrez adierazitakoa<br />
errepikatu du Lavrovek: «Al-Assadek<br />
alde egitearekin siriarrak<br />
ados jartzen badira, guk erabaki<br />
horren alde eginen dugu». Iran<br />
kanpoan uztea, berriz, «gutxienez<br />
arduragabea» dela uste du<br />
Lavrovek. Atzerri ministroaren<br />
arabera, «alde batzuek» ez dute<br />
nahi egoera egonkortzea. «Nazioartea<br />
atsekabetu nahi dute esku<br />
hartzea justifikatzeko».
2012ko ekainaren 10a, igandea berria 21<br />
Mundua ‹ Harian<br />
Azken debatea, ezkerrari eraso egiteko<br />
Mexikoko PRI eta PAN<br />
alderdiek Lopez<br />
Obradorren kontrako<br />
diskurtsoa indartu dute<br />
haren gorakadagatik<br />
Jon Fernandez<br />
Mexikoko presidente berria aukeratzeko<br />
21 egun falta direla egingo<br />
dute, gaur, lau hautagaien arteko<br />
bigarren eta azken eztabaida<br />
telebistan. Lehenengo debatea<br />
joan den maiatzaren 6an egin zuten,<br />
eta ordukoan PRI Alderdi<br />
Iraultzaile Instituzionaleko hautagai<br />
Enrique Peña Nietoren kontra<br />
zuzendu zuten euren diskurtsoa<br />
Josefina Vazquez Mota kontserbadoreak<br />
eta Andres Manuel<br />
Lopez Obrador ezkertiarrak. Hilabetean<br />
asko aldatu da mexikarren<br />
boto joera, eta gaurko debatean<br />
Lopez Obrador izango da<br />
erasoen helburua. PAN Ekintza<br />
Nazionalaren Alderdiak eta PRIk<br />
euren kanpaina estrategiak aldatu<br />
dituzte, eta ezkerreko hautagaia<br />
jarri dute jomugan, bigarren<br />
postuan sendotuta dagoelako eta<br />
hauteskundeak irabaz ditzakeelako.<br />
Hamabi urte daramatza boterean<br />
PANek, baina gobernuan<br />
egoteak ez dio mesederik egin<br />
hauteskundeei begira. Vicente<br />
Foxen agintaldiaren ostean, Felipe<br />
Calderonek hartu zuen kargua<br />
2006an. Mexikoko konstituzioak<br />
ez du onartzen presidente batek<br />
legealdi bat baino gehiago egiterik,<br />
eta, horregatik, PANek Vazquez<br />
Mota aukeratu du presidentegai.<br />
Inkesten arabera, ordea,<br />
hondoratu egin daiteke alderdi<br />
kontserbadorea, eta hirugarren<br />
postuan geratu, bigarrenetik oso<br />
urrun. Kanpaina hasi zenean,<br />
PAN eta PRI alderdi ofizialisten<br />
artean zegoen lehia, baina, orain,<br />
PRIren eta Lopez Obradorren artean<br />
dago borroka.<br />
Kanpainako azken<br />
debatea egingo dute<br />
lau presidentegaiek<br />
gaur telebistan<br />
Gobernuaz,<br />
nazioarteaz eta<br />
garapenaz hitz egingo<br />
dute 135 minututan<br />
Mexikoko bozetarako lau presidentegaiak, maiatzaren 6an telebistan egindako eztabaidan. IFE / EFE<br />
luke Peña Nietok, botoen %38rekin,<br />
baina gertu-gertu du ezkerreko<br />
hautagaia, %34ko babesarekin.<br />
Vazquez Motak, berriz, botoen<br />
%23 jasoko lituzke, eta Gabriel<br />
Quadri Aliantza Berriaren Alderdiko<br />
presidentegaiak, %5.<br />
Kanpainako bideoak<br />
Duela ia hilabete Mexikoko ikasleek<br />
hasitako protesta mugimenduak<br />
indarrez eragin du kanpainan,<br />
eta PRI eta PAN jakitun dira<br />
batez ere ezkerrari egin diezaiokeela<br />
mesede. Horregatik, eraso<br />
zuzena egitea erabaki dute. Lopez<br />
Obradorren kontrako bideo bana<br />
atera dute bi alderdiek, bakoitzak<br />
bere aldetik.<br />
Bietan Lopez Obrador ageri da<br />
2006ko irudietan. Urte horretan<br />
hauteskundeak izan ziren Mexikon,<br />
eta emaitzak erabat parekatuta<br />
geratu ziren Calderonen eta<br />
Lopez Obradorren artean. Datu<br />
ofizialek, azkenean, kontserbadoreari<br />
eman zioten garaipena, botoen<br />
%0,56gatik. Ezkerreko hautagaiak<br />
ez zuen emaitza onartu,<br />
eta protesta publikoa egin zuen<br />
hiriburuko kaleetan milaka jarraitzailerekin.<br />
«Joan daitezela<br />
pikutara euren erakundeekin»,<br />
esan zuen orduan, eta esaldi hori<br />
jaso dute bideoan bi alderdi ofizialistek.<br />
«Duela sei urte Lopez Obradorrek<br />
ez zuen herriaren borondatea<br />
errespetatu», dio PRIren bideoak,<br />
eta ondoko esaldiarekin<br />
amaitzen du: « Lopez Obradorrek<br />
ez du demokrazian sinesten. Hori<br />
nahi duzu Mexikorentzat Zeuk<br />
erabaki». PANen bideoaren goiburua,<br />
berriz, honako hau da:<br />
«Pertsona batzuk ez dira inoiz aldatzen».<br />
Kanpainan bideoekin erakutsi<br />
duten estrategia erasokor bateratua<br />
gaurko debatean ere erabiliko<br />
dutela uste dute adituek. Vazquez<br />
Motak, ostera, ukatu egin du PRIrekin<br />
Lopez Obradorren kontra<br />
egiteko itunik egin izana. «Lehengo<br />
debatean, galdetu zidaten ea<br />
Lopez Obradorrekin ituna egin<br />
nuen PRIren kontra egiteko.<br />
Orain, kontrakoa galdetu didate.<br />
Baina ez lehen eta ez orain, ez dut<br />
itunik egin nire aurkariekin».<br />
Eztabaidak 135 minutu iraungo<br />
du, eta hiru bloketan banatuko<br />
dute: politikaz eta gobernuaz berba<br />
egingo dute lehenengoan, Mexikok<br />
nazioartean duen rolaz bigarrenean,<br />
eta garapen sozialaz<br />
eta garapen iraunkorraz hirugarrenean.<br />
Maiatzaren 6ko debatean,<br />
ekonomia eta lana, segurtasuna<br />
eta justizia, eta ingurumena<br />
izan ziren eztabaidagaiak.<br />
Guztira, 79,4 milioi herritarrek<br />
parte hartu ahal izango dute uztailaren<br />
1eko hauteskundeetan,<br />
eta, presidenteaz gain, legebiltzarraren<br />
eta senatuaren osaketa ere<br />
erabakiko dute. Inkesten arabera,<br />
herritarren %20k oraindik ez<br />
dute erabaki zenen alde bozkatu,<br />
baina adituek diote ez direla erabakigarriak<br />
izango, gehienek abstentziora<br />
joko dutelako.<br />
Peña Nietoren alderdiak 70<br />
urte egin zituen boterean 2000. urtean<br />
Fox kontserbadoreak hauteskundeak<br />
irabazi zituen arte.<br />
Hamabi urte oposizioan egin ostean<br />
boterera bueltatzeko aukera<br />
da oraingoa PRIrentzat, baina ez<br />
du oso erraz izango garaipena. Reforma<br />
egunkariaren inkesten<br />
arabera, lehen postua lortuko
22 berria 2012ko ekainaren 10a, igandea<br />
Harian › Mundua<br />
Leku-lekutan<br />
Urtzi Urrutikoetxea<br />
Azawaden etorkizuna<br />
Azawaden independentziaren aurkako protesta, Bamakon. TANYA BINDRA / EFE<br />
Berriz ere gerra danborrak<br />
piztu dira Sahelen.<br />
Arabiar udaberriak<br />
Libiako gerra ekarri<br />
zuen, Libiako gerrak erregimen<br />
aldaketa eta amazig nortasuna<br />
indartzea, aurretik Marokon, Aljerian<br />
eta Tunisian bertan dagoen<br />
gutxiengoan gertatu legez.<br />
Muammar Gaddafirekin harreman<br />
on samarrak izan zituzten<br />
tuaregek, berriz, Libiatik etxerako<br />
bidea hartu zuten, basamortuaz<br />
hegoalderantz. Nigerren<br />
agertu ziren, eta handik gutxira<br />
matxinada piztu Malin. Bi ñabardura:<br />
Libia-Niger-Mali estatu eta<br />
lurralde ezberdinak balira legez<br />
irudikatzea ez da oso zuzena, kolonialismoaren<br />
mapei begiratzea<br />
aski da ohartzeko eremu guztia<br />
Saharako basamortua dela, tuaregen<br />
lurraldea edo Azawad alegia.<br />
Bigarren ñabardura, arantzatsuagoa:<br />
kanpotik begiratuta<br />
Libiako gerraren eta hango armategiak<br />
hustetik Maliko borroketara<br />
dagoen lotura argi samarra<br />
den arren, MNLA edo Azawaden<br />
Askapenerako Mugimendu<br />
Nazionalak ez du Gaddafirekiko<br />
esker onik adierazi, aitzitik, militante<br />
gehienek oposizioarekin<br />
bat egitetik zetozela aldarrikatu<br />
zuten. Ezin uka Parisko egoitzan<br />
askatasun handiz diharduen erakundea<br />
dela, eta Saharako bihotzean<br />
jardunda ere nazioarteko<br />
politikaren klabeak ondo ulertu<br />
dituen mugimendua dela. Inor ez<br />
haserrarazteko urratsak tentu<br />
handiz egin behar dira, geopolitika<br />
tartean dagoelarik.<br />
Interes eta aliantzen joko horretan<br />
mesede egin zien Afrika<br />
Beltzeko gobernuen ahultasunak,<br />
Malikoak eskuarki, baina ez<br />
Magreb Islamikoko Al-Qaedarekin<br />
lotura duten taldeen aldamenean<br />
burutzeak matxinada. Egunotan<br />
hainbat informazio nahasi,<br />
eta are kontrajarri, sortu dira.<br />
Lehendabizi, MNLAk eta Ansar<br />
Dinek akordioa lortu zutela zabaldu<br />
zen. Lehenak xaria biguna<br />
ezartzea onartuko luke (MNLAk<br />
behin eta berriz nabarmendu du<br />
izaera laikoa, eta mendebaldearen<br />
neurriko doinuan darabil diskurtsoa),<br />
eta jihadistek Azawadeko<br />
independentziarekin bat<br />
egingo lukete, gerra (eta xaria<br />
ezartzeko asmoa) Mali osora eroan<br />
barik. Laster iritsi zen MNLAko<br />
oharra, akordiorik ez zegoela<br />
esanez eta zatiketaren usaina zekarrena.<br />
Ostegunean, istilu larriak<br />
egon ei ziren Kidalen, tuareg<br />
matxinada piztu zen gunean.<br />
Xariaren aurka protestan irten<br />
ziren ehunka emakume tuaregen<br />
aurka oldartu zen Ansar<br />
Dine, eta biharamunean haien<br />
bandera beltzak baino ez zeuden<br />
hirian, MNLAko ikur independentistarik<br />
ez. Jihadistek independentistei<br />
leporatu zieten aste<br />
osoan herritarrak bultzatu izana<br />
protestatzera. MNLAk bazekien,<br />
bestalde, mendebaldeari esan bezala<br />
zinez taktikoa bazen Ansar<br />
Dinerekikoa (Maliko estatuaz libratzeko<br />
urrats gisa) uneren batean<br />
edo bestean islamistekiko<br />
etena gertatu beharko zela. Horiei<br />
gailentzea eta Afrika Beltzetik<br />
iristear ei den erasoari aurre<br />
egitea nazioarteak onar lezakeen<br />
Azawad baterako prezioa litzateke.<br />
Basamortuaren beste muturrean,<br />
Tonbuktu mitikoan, independentziaren<br />
aurkako talde armatuaren<br />
berri ere izan dugu, Niger<br />
ertzeko herri beltzek osatuta:<br />
songaiak, eta bellak. Azken horiek<br />
tuareg kultura daukaten beltzak<br />
dira, aspaldi esklabo egindakoen<br />
ondorengoak. Gauzak horrela,<br />
Malin bertan ere gaiztotu<br />
da giroa: itxura guztien arabera,<br />
armadako kolpistak dira oraindik<br />
ere boterea kontrolatzen dutenak.<br />
Formalki Dioncounda<br />
Traore parlamentuko buruak<br />
presidente kargua hartzeaz bat<br />
bideratutzat jo zuten krisia apirilaren<br />
17an. Baina Traore Parisen<br />
dago orain, maiatzaren 21ean kolpisten<br />
aldeko manifestariek<br />
emandako jipoitik osatzen. Mali<br />
presidenterik gabe, Azawaden<br />
aliatu ohien arteko borrokan, eta<br />
Afrika Beltzeko Ecowas blokeak<br />
iragarri berri du prest dagoela<br />
matxinoek hartutako lurraldea<br />
berreskuratzeko; Afrikako Batasunaren<br />
argi berdearen zain leudeke<br />
auzia Nazio Batuetara eroateko.<br />
Bien bitartean, kontaktuak<br />
eta diplomazia lana ei dabil Sahelgo<br />
muga artifizialetan barna.<br />
Tuaregak bizi diren gainontzeko<br />
estatuen biltzarra ere aipatu<br />
dute, Niger, Burkina Faso eta, batez<br />
ere, Azawadeko auzian egiteko<br />
asko daukan Aljeriarekin.<br />
Azawadeko krisian ez du askorik<br />
adierazi, baina basamortuko<br />
muga zorrotz zelatatzen du. Goizegi<br />
da esateko, baina beste behin<br />
ere, herriei hitz egin eta etorkizuna<br />
erabakitzen utzi ordez, armen<br />
bidez ebatziko dela dirudi. Bi hilabete<br />
iraun du XXI. mendeko lehen<br />
errepublika tuaregak. Eltzea<br />
surtan jartzeko unea iritsi da.<br />
DLaburrak<br />
Ecowasekin bildu dira<br />
Azawadeko tuaregak<br />
UAGADUGU ›MNLA Azawaden<br />
Askapen Nazionalerako Mugimenduko<br />
ordezkariak Ecowas<br />
Afrika mendebaldeko herrialdeen<br />
erakundeko mandatariekin<br />
bildu dira Burkina Fason,<br />
Maliko Gobernuarekin duten<br />
gatazkaz mintzatzeko. Tuareg<br />
matxinoen bozeramaileak<br />
erran du «independentziaren<br />
ikuspuntua» azalduko diotela<br />
Ecowasi. Halaber, erran du xaria<br />
ez dela ez euren kulturaren ez<br />
politikaren parte.<br />
Hagako lau funtzionario<br />
atxilotu dituzte Libian<br />
TRIPOLI ›Nazioarteko Zigor<br />
Auzitegiko lau funtzionario atxilotu<br />
dituzte Libian, Zintan<br />
hirian. Horien artean dago Seif<br />
al-Islam Gaddafi espetxean<br />
bisitatu duen abokatu bat.<br />
Trantsiziorako gobernuak dio<br />
kartzelan bere mugimenduak<br />
detektatzeko tresna bat eman<br />
nahi izan diola Gaddafiri. Hagatik<br />
funtzionarioak berehala<br />
askatzeko exijitu diote Tripoliri.<br />
Myanmarren zazpi lagun<br />
hil dira liskar erlijiosoetan<br />
BANGKOK ›Myanmarko ekialdean<br />
liskar gogorrak izan dira<br />
musulmanen eta budisten<br />
artean; zazpi lagun hil dira, telebista<br />
publikoaren arabera. Hil<br />
hasieran, budista talde batek<br />
hamar musulman hil zituen.<br />
Boli Kostako erasoan<br />
hildakoak hemeretzi dira<br />
ABIDJAN ›Boli Kostan NBEko<br />
behatzaileen aurka ortziralean<br />
egindako erasoan hildakoak<br />
hemeretzi dira: zortzi zibil, zazpi<br />
behatzaile eta lau soldadu.
2012ko ekainaren 10a, igandea berria 23<br />
‹Kirola<br />
Futbola DPoloniako eta Ukrainako Eurokopa: B multzoa<br />
Danimarkak<br />
eman du<br />
lehen ezustekoa,<br />
Herbehereei<br />
irabazita<br />
Herbehereak 0<br />
Danimarka 1<br />
Pepe Portugalgoa lurrera erortzeko zorian, Mario Gomez Alemaniakoa atzean duela, atzo, Eurokopako partidan. GEORGI LIKOVSKI / EFE<br />
Herbehereak. Sketelenburg; Van<br />
der Wiel (Kuyt, 85. min.), Heitinga,<br />
Vlaar, Willems; Van Bommel, Nigel<br />
de Jong (Van der Vaart, 71. min.);<br />
Sneijder, Robben, Afellay (Huntelaar,<br />
71. min.); eta Van Persie.<br />
Danimarka. Andersen; Jacobsen,<br />
Kjaer, Agger, Simon Poulsen; Kvist,<br />
Zimling; Rommedahl (Mikkelsen,<br />
84. min.), Eriksen (Schone, 74.<br />
min.), Krohn-Dehli; eta Bendtner.<br />
Gola. 0-1. Krohn-Dehlik (24. min.).<br />
Epailea. Damir Skomina (Eslovenia).<br />
Txartel horiak: Herbehereetako<br />
Van Bommeli; eta Danimarkako<br />
Simon Poulseni eta Kvisti.<br />
Bestelakoak. 35.500 ikusle inguru<br />
Kharkiveko (Ukraina) Metallist estadioan.<br />
Kosta zaio esnatzea<br />
Herbehereak nagusi<br />
izan dira, baina ez dute<br />
asmatu ate aurrean;<br />
Danimarkak izan duen<br />
aukera bakarra baliatu du<br />
Partida negargarria jokatu dute Alemaniak<br />
eta Portugalek, baina merezita gailendu dira<br />
lehenak, Gomezek eginiko golari esker<br />
Bi taldeetako izarrak ezkutuan egon dira,<br />
baina agertu diren apurrean min egin dute<br />
Jon Eskudero<br />
Izena eta izana ez datoz bat. Argi<br />
eta garbi geratu zen atzo esaera<br />
zaharra berriz ere. Alemaniak eta<br />
Portugalek partida kaskarra jokatu<br />
zuten. Kaskarra ez, negargarria.<br />
Lehenengo zatia ahazteko<br />
modukoa izan zen, eta bigarrenean<br />
hobetoxeago aritu baziren ere,<br />
ez zen gogoratzeko modukoa<br />
izan. Bada, txarrenetan onena<br />
Alemania izan zen, eta merezita<br />
lortu zuen Eurokopako estreinako<br />
garaipena. Bi taldeak faboritoen<br />
zerrendan zeuden, eta oraindik<br />
ere halaxe daude, baina hobeto<br />
jokatu beharko dute zerbait<br />
lortu nahi badute. Lerro guztietan<br />
aritu ziren eskas, baita ate aurrean<br />
ere. Ordea, Mario Gomezek<br />
asmatu zuen baloia sareetara bidaltzen<br />
72. minutuan, eta arnasa<br />
lasai hartu zuten alemaniarrek.<br />
Bezperan parranda eginda<br />
egon eta logurarekin zegoen norbait<br />
partida ikusten jarri bazen,<br />
ziur ez zela esna mantendu. Nola<br />
esnatuko da zelaiko bi taldeak lo<br />
1<br />
ALEMANIA<br />
1 Neuer 11<br />
20 Boateng 11<br />
5 Hummels 11<br />
14 Badstuber 11<br />
16 Lahm 111<br />
6 Khedira 111<br />
7 Schweinsteiger 11<br />
13 Mueller 11<br />
15 DBender(90. min.) 1<br />
8 Oezil 111<br />
18DKroos (86. min.) 1<br />
10 Podolski 111<br />
23 Mario Gomez 1111<br />
11 DKlose (79. min.) 1<br />
E.J.Loew 111<br />
0<br />
PORTUGAL<br />
1 Rui Patricio 11<br />
21 Joao Pereira 111<br />
2 Bruno Alves 11<br />
3 Pepe 111<br />
5 Fabio Coentrao 11<br />
16 Raul Meireles 11<br />
14DVarela (79. min.) 1<br />
4 Miguel Veloso 11<br />
8 Joao Moutinho 11<br />
17 Nani 11<br />
23 Helder Postiga 11<br />
9DOliveira (70. min.) 1<br />
7 Cristiano Ronaldo 11<br />
E.F.Santos 11<br />
Golak: 1-0: Mario Gomezek (72. min.)<br />
Epailea: Stephane Laurent Lannoy<br />
(Frantzia). Txartel horiak: Alemaniako<br />
Badstuberri; eta Portugalgo Helder Postigari.<br />
Bestelakoak: 30.000 ikusle inguru<br />
bildu ziren Lviveko Arenan, eta giro<br />
ederra egon zen.<br />
baldin badaude. Halaxe egon ziren<br />
Alemania eta Portugal. Elkarrekiko<br />
errespetu handiarekin<br />
aritu ziren, eta ez onerako. Hasieratik<br />
antzeman zen urduritasu-<br />
na, eta kamuts aritu ziren baloia<br />
jokatzerako garaian. Lehen zatiko<br />
aukera bakarra Portugalek<br />
izan zuen, Pepek zutoinera bidalitako<br />
jaurtiketa batekin.<br />
Aukerek ez dute, baina, garaipenik<br />
ematen, eta Portugalek ez<br />
zuen jakin izan Alemaniari<br />
emandako sustoari jarraipena<br />
ematen. Halaxe iritsi zen atsedenaldia.<br />
Bi taldeek ez zuten ezer<br />
egin. Ziur oihu bat baino gehiago<br />
entzun behar izan zutela atsedenaldian.<br />
Bigarren zatiari erritmo gehixeagorekin<br />
ekin zitzaion. Baloia<br />
Alemaniak izan zuen kontrolpean,<br />
Oezil jokoan sartzen hasi baitzen.<br />
Horixe bera baliatu zuen<br />
Portugalek kontraerasoan jokatzeko.<br />
Lehen zatian agertu ez zen<br />
Cristiano Ronaldo zelai erdian<br />
kokatu zuen entrenatzaileak, eta<br />
eskertu zuen taldeak. Hegalean<br />
begira egotea tokatu zitzaion<br />
Real Madrileko jokalariari, baina<br />
zelai erdian erakutsi zituen haren<br />
dohain onak. Lehia polita bezain<br />
interesgarria ikusi ahal izan zen<br />
Khedira eta Ronaldoren artean.<br />
Jokoak hobera egin arren, aukera<br />
gutxi batzuk soilik sortu zituzten<br />
bi taldeek. Bada, Mario Gomez<br />
izan zen babak eltzetik atera<br />
zituena. Ez zuen barkatu Portugalgo<br />
atezainaren aurrean, eta<br />
haren golegile senari eutsi zion.<br />
Merezita hartu zuen aurrea Alemaniak,<br />
baina ez ongi jokatzen<br />
ari zelako, Portugal baino hobeto<br />
ari zelako baizik. Hortik aurrera<br />
dena izan zen errazagoa.<br />
1-0ekoak behartu egin zituen<br />
portugesak. Aurrera jo beste erremediorik<br />
ez zuten izan, eta atzean<br />
zuloak utzi zituzten. Alemaniak<br />
ez zuen jakin izan hori baliatzen,<br />
eta ezta Portugalek ere aukera<br />
apurrak barrura sartzen. Luzapenean<br />
bi parada on izan zituen, baina<br />
ongi aritu zen Never atezaina.<br />
Alemania eta Portugal bi selekzio<br />
handi dira, baina atzo ez zuten halakorik<br />
erakutsi. Lehen partida<br />
beti izaten da zaila; beraz, hurrena<br />
ez dute aitzakiarik. Halako jokoarekin<br />
ez doaz inora.<br />
G B multzoa<br />
LEHEN JARDUNALDIA<br />
Atzo<br />
Emaitza<br />
Herbehereak-Danimarka 0-1<br />
Alemania-Portugal 1-0<br />
P J I B G GA GK<br />
p 1. Danimar. 3 1 1 0 0 1 0<br />
p 2. Alemania 3 1 1 0 0 1 0<br />
3. Herbeher. 0 1 0 0 1 0 1<br />
4. Portugal 0 1 0 0 1 0 1<br />
pFinal-laurdenetara<br />
BIGARREN JARDUNALDIA<br />
Ekainak 13<br />
Ordua<br />
Danimarka-Portugal 18:00<br />
Herbehereak-Alemania 20:45<br />
Julen Etxeberria<br />
Heriotzarena, hala deitu zitzaion<br />
Eurokopako B multzoari zozketa<br />
egin zenean. Ez zen gutxiagorako,<br />
hiru selekzio indartsu ariko zirelako<br />
elkarrekin: Alemania, Herbehereak<br />
eta Portugal. Ziurtzat<br />
eman zen hiru horietatik aterako<br />
zirela final-laurdenetara pasatuko<br />
ziren bi selekzioak. Inor ez zen<br />
gogoratu multzoko laugarren selekzioarekin,<br />
Danimarkarekin.<br />
Apaingarri gisa jarri zuten askok,<br />
arrain txiki bat hiru arrain handiren<br />
ondoan. Bada, kirolean sarri<br />
gertatu ohi bezala, arrain txikiak<br />
arrain handia jan du. Danimarkak<br />
0-1 irabazi zien atzo Herbehereei<br />
multzoko estreinako partidan,<br />
eta horri esker, urratsa egin<br />
du ligaxka gainditzeko. Herbehereei,<br />
ordea, zaildu egin zaie sailkapena.<br />
Ia ziurtzat ematen zituzten<br />
hiru punturik gabe geratu dira,<br />
eta orain beste bi oilarren aurka<br />
lehiatuko dira puntu premian.<br />
Herbehereak nagusi izan ziren<br />
zelaian, baina ez zioten gehitu nagusitasun<br />
horri eraginkortasuna.<br />
Danimarkak, ordea, izan zuen aukera<br />
garbi bakarra aprobetxatu<br />
zuen gola sartzeko. Krohn-Delik<br />
egin zuen 24. minutuan. Hor egon<br />
zen aldea: batek ez zuen asmatu<br />
ate aurrean, eta besteak bai. Uste<br />
baino lehenago etorri da Eurokopako<br />
lehen ustekabekoa.
24 berria 2012ko ekainaren 10a, igandea<br />
Kirola ›<br />
Futbola DPoloniako eta Ukrainako Eurokopa: C multzoa<br />
‘Tiffossi’-ek topatu dute beste helduleku bat<br />
selekzioan sinesteko: ustelkeriak zipriztindu<br />
ondoren irabazi zituen Italiak azken bi tituluak,<br />
1982ko eta 2006ko Munduko Kopak.<br />
Lotsa kutuna<br />
G Irlanda<br />
Entrenatzailea: Giovanni Trapattoni<br />
s<br />
O’Shea<br />
s<br />
Duff<br />
s<br />
Dunne<br />
s<br />
Andrews<br />
s<br />
Given<br />
s<br />
Robbie Keane<br />
s<br />
St. Ledger<br />
s<br />
Ward<br />
s s<br />
Whelan McReady<br />
s<br />
Doyle<br />
Julen Etxeberria Donostia<br />
Joan zen maiatzaren 28an, lurrikara<br />
batek Italiako iparraldea<br />
astindu eta astebetera,<br />
beste lurrikara batek dardarka<br />
jarri zuen berriro herrialde<br />
hori. Orduan ez ziren mugitu eraikinetako<br />
oinarriak. Italiako futbolaren<br />
oinarriek egin zuten balantza.<br />
Poliziak hemeretzi lagun atxilotu<br />
zituen, tartean sei futbol jokalari.<br />
Stefano Mauri Lazioko kapitaina<br />
nabarmentzen zen horien<br />
artean. Zenbait partidaren emaitzak<br />
adostea eta legez kanpoko<br />
apustuak egitea; horiexek Italiako<br />
Poliziak atxilotuei leporatutako<br />
delituak. Ez ziren ustelkeriak<br />
zipriztindutako bakarrak. 150 lagun<br />
inguru ere susmopean zeuden,<br />
eta hala daude oraindik, ikerketa<br />
hasi besterik ez baita egin.<br />
Horien artean ere bada izen ospetsurik:<br />
Christian Vieri jokalari<br />
ohia, Gianluiggi Buffon Juventuseko<br />
atezaina, Antonio Conte Juventuseko<br />
entrenatzailea —Liga<br />
irabazi du denboraldi honetan Turingo<br />
taldeak— eta Domenico<br />
Criscito Zenit San Petersburgoko<br />
jokalaria, besteak beste.<br />
Criscitok oso garesti ordaindu<br />
du zerrenda beltz horretan bere<br />
izena azaltzea. Cesare Prandelli<br />
Italiako hautatzaileak Eurokoparako<br />
egindako lehen zerrendan<br />
zegoen. Aukera asko zituen Poloniara<br />
eta Ukrainara joateko. Baina<br />
ez dago Polonian, ezta Ukrainan<br />
ere. Italian geratu da, federazioko<br />
eta selekzioko arduradunekin<br />
hala adostuta. Selekzio azzurri<br />
bera ere etxean geratzear izan<br />
da. Hautatzaileak berak, adibidez,<br />
joan zen astean aitortu zuen ez litzatekeela<br />
arazo bat izango Eurokopa<br />
ez jokatzea, horrek Italiako<br />
futbolari mesede egingo balio.<br />
Hitzak, baina, haizeak eraman<br />
ohi ditu sarri, eta, azkenean, Italia<br />
Polonian dago. Ez du egin nahi bezalako<br />
prestaketa, baina, hala ere,<br />
Eurokopa irabazteko hautagaien<br />
artean dago. Italia Italia delako,<br />
bere berezko irabazle senarekin.<br />
Eta, gainera, Prandelliren aginduetara<br />
oso maila ona eman baitu<br />
Eurokopako sailkapen ligaxkan:<br />
lehena izan zen bere multzoan, ez<br />
zuen partida bakar bat ere galdu,<br />
eta bi gol bakarrik sartu zizkioten.<br />
Hori gutxi balitz bezala, tiffossiek<br />
topatu dute beste helduleku<br />
bat euren selekzioan sinesteko. Sineskeriarekin<br />
du lotura, eta historiarekin.<br />
Izan ere, Italiak irabazi<br />
dituen azken bi tituluak —1982an<br />
Espainian jokatutako Munduko<br />
Kopa eta 2006an Alemanian jokatutakoa—ustelkeriak<br />
herrialde<br />
horretako futbola zipriztindu ondoren<br />
iritsi ziren.<br />
‘Totonero’eta ‘Moggigate’<br />
1979-1980ko sasoia beltza izan zen<br />
Italiako futbolarentzat. Poliziak<br />
legez kanpoko apustu sare bat desegin<br />
zuen —Totoneroizena eman<br />
zion auziari Poliziak, kiniela beltza—.<br />
Lehen eta Bigarren Mailako<br />
makina bat jokalari, entrenatzaile<br />
eta agintari zeuden nahastuta<br />
sarearekin. Federazioak ez zuen<br />
kupidarik izan, eta zigor gogorrak<br />
ezarri zituen: batetik, Milan eta<br />
Lazio mailaz jaitsi zituen; eta, bestetik,<br />
hainbat jokalari inhabilitatu<br />
zituen. Horien artean zegoen<br />
Paolo Rossi aurrelaria. Rossi bi urtez<br />
egon zen partidarik jokatu gabe.<br />
Hala ere, Enzo Bearzot orduko<br />
Italiako hautatzaileak Munduko<br />
Kopako deialdian sartu zuen. Erabakiak<br />
zalaparta eragin zuen. Askoren<br />
ustez, Rossi ez zegoen sasoiko<br />
horren txapelketa luze eta gogorrari<br />
aurre egiteko. Ezaguna da<br />
ondoren zer gertatu zen: Rossi golegile<br />
nagusia izan zen, eta Italiak<br />
hirugarren aldiz irabazi zuen<br />
Munduko Kopa.<br />
Totonero auziak eztanda egin<br />
eta 26 urtera, Calcio-ak harri berarekin<br />
egin zuen estropezu: ustelkeriarekin,<br />
Moggigate auzia delakoarekin.<br />
Juventus, Milan, Fiorentina<br />
eta Lazioko zenbait agintari<br />
zenbait partidaren salerosketan<br />
nahastuta egon zirela utzi<br />
zuen agerian Poliziak egindako<br />
ikerketa batek. Lau talde horiek<br />
zigorrak jaso zituzten. Juventusek<br />
jaso zuen gogorrena: Bigarren<br />
Mailara jaitsi zuten, eta bi Scudetto<br />
kendu zizkioten, hau da, Ligako<br />
bi titulu. Luciano Moggi jo zuten<br />
arduradun nagusitzat, orduko<br />
Juventuseko zuzendari nagusia.<br />
Horregatik jaso zuen Turingo<br />
taldeak hain zigor gogorra.<br />
Alemaniako Munduko Kopa<br />
ate-joka ari zenean lehertu zen eskandalua.<br />
Jokalari askoren kirol<br />
etorkizuna kolokan egon zen denbora<br />
batean. Hala ere, batuta azaldu<br />
ziren, eta batasun horrek indarra<br />
eman zien zelaian. Nola gainera.<br />
Laugarrenez izan ziren txapeldun.<br />
Sei urte geroago, berriz ere<br />
historia errepikatzearekin amets<br />
egiten dute.<br />
Cesare Prandelli, entrenamendua segitzen, herenegun. MAURIZIO BRAMBATTI / EFE<br />
Multzoko bi indartsuenak<br />
izango dira aurrez aurre<br />
Espainiak ez du beste<br />
ezusterik nahi estreinako<br />
partidan, eta faborito<br />
nagusia dela erakutsi<br />
nahi du hasieratik<br />
J. Etxeberria Donostia<br />
Orban txiki bat besterik ez zuen<br />
izan Espainiaren jardunak Hegoafrikan<br />
irabazitako Munduko Kopan:<br />
estreinakoan Suitzak emandako<br />
muturrekoa —1-0 irabazi zuten<br />
suitzarrek—. Espainiarrek ez<br />
dute nahi horrelakorik gertatzerik,<br />
eta, horregatik, adi-adi zelairatuko<br />
dira gaur. Beharko dute,<br />
aurrean ez baitute Suitza izango,<br />
Italia baizik. Ezusterik ezean,<br />
gaur aurrez aurre izango diren bi<br />
taldeak sailkatuko dira. Beraz,<br />
irabazten duenak aurrerapausoa<br />
emango du multzoko lehena izateko.<br />
Vicente del Bosquek deialdiko<br />
jokalari guztiak ditu prest. Cesare<br />
Prandellik, ordea, ezingo du Barzagli<br />
erdiko atzelaria zelairatu.<br />
G Espainia<br />
Entrenatzailea: Vicente del Bosque<br />
s<br />
Arbeloa<br />
s<br />
Busquets<br />
s<br />
Iniesta<br />
Tele5<br />
18:00<br />
G Italia<br />
s<br />
Ramos<br />
s<br />
Casillas<br />
s<br />
Torres<br />
s<br />
Pique<br />
s<br />
Xabi Alonso<br />
Gdansk<br />
(42.100 ikusle)<br />
Entrenatzailea: Cesare Prandelli<br />
s<br />
Buffon<br />
s<br />
Jordi Alba<br />
s<br />
Xavi<br />
s<br />
Silva<br />
V. Kassai<br />
(Hungaria)<br />
s s s s s<br />
Maggio Chiellini De Rossi Bonucci Balzaretti<br />
s<br />
Marchisio<br />
s<br />
Ballotelli<br />
Eurokopa<br />
s<br />
Motta<br />
s<br />
Cassano<br />
s<br />
Pirlo<br />
Cuatro<br />
20:45<br />
G Kroazia<br />
Poznan<br />
(41.609 ikusle)<br />
Entrenatzailea: Slaven Bilic<br />
s<br />
Pletikosa<br />
s<br />
Pranjic<br />
s<br />
Srna<br />
s s<br />
Simunic Schildenfeld<br />
s<br />
Dujmovic<br />
J. E. Donostia<br />
Eurokopa<br />
s<br />
Modric<br />
s<br />
Mandzukic<br />
s<br />
Rakitic<br />
B. Kuipers<br />
(Herbeh.)<br />
s<br />
Vida<br />
s<br />
Eduardo<br />
Gaur galtzen<br />
duenak<br />
oso zail izango du<br />
ligaxka<br />
gainditzea<br />
Trapattonik talde<br />
deserosoa bilakatu du<br />
Irlanda; Kroaziak<br />
Pletikosa, Modric eta<br />
Srnaren kalitatea du<br />
Ezustekorik ezean, Irlandak eta<br />
Kroaziak ez dute gaindituko lehen<br />
ligaxka. Ondo bidean, Espainiarenak<br />
eta Italiarenak behar lukete<br />
final-laurdenetarako bi txartelek.<br />
Hala ere, irlandarrek eta<br />
kroaziarrek ez dute erraz amore<br />
emango. Badakite erronka zaila<br />
dutela, baina berdin zaie. Duten<br />
guztia emango dute pronostikoak<br />
hankaz gora jartzeko.<br />
Final-laurdenetarako sailkatzeko<br />
helburuan garrantzi handia<br />
izango du gaurko partidak.<br />
Izan ere, galtzen duenak oso zaila<br />
izango du aurrera egitea, punturik<br />
gabe multzoko bi oilarren aurka<br />
jokatu beharko lukeelako. Irabazleak,<br />
berriz, izango luke aukera<br />
polita, betiere Espainiaren edo<br />
Italiaren aurka punturen bat eskuratuz<br />
gero.<br />
Itxuraz, Kroaziak du aukera<br />
gehien sailkatzeko: Pletikosa, Rakitic,<br />
Srna, Modric... gai ona du.<br />
Irlandak, berriz, Robbie Keane<br />
bakarrik du. Hori eta Giovanni<br />
Trapattoni eskua.
2012ko ekainaren 10a, igandea berria 25<br />
‹ Kirola<br />
Athleticek lehen<br />
aldiz irabazi nahi du<br />
Espainiako Kopa<br />
Talde zuri-gorria da<br />
faboritoa gaur finalean:<br />
Espanyolen aurretik<br />
sailkatu zen ligan, eta ez<br />
zuen galdu haren aurka<br />
Erredakzioa Bilbo<br />
Athleticek bere historiako bosgarren<br />
titulua irabaz dezake gaur.<br />
Horretarako, Espanyoli irabazi<br />
behar dio Espainiako Kopako finalean.<br />
Hain zuzen ere, Herrialde<br />
Katalanetako taldeari nagusituz<br />
gero, talde zuri-gorriak lehen aldiz<br />
irabaziko luke Kopa, eta Añorgari<br />
eta Oiartzuni hartuko lieke<br />
lekukoa. Gipuzkoako bi talde horiek<br />
1980eko eta 1990eko hamarkadetan<br />
irabazi zuten Espainiako<br />
Kopa: Oiartzunek, bitan (1987an<br />
eta 1988an), eta Añorgak, hirutan<br />
(1990ean, 1991n eta 1993an). Beraz,<br />
Athleticek eskura du ia hogei urteko<br />
lehortea amaitzea. Finala jokatuko<br />
duen lehen aldian lortu<br />
nahi du titulua.<br />
Zuri-gorriak dira faborito. Batetik,<br />
Espanyolen aurretik sailkatu<br />
ziren denboraldi honetan Espainiako<br />
Ligan —Athletic bigarren<br />
izan zen, eta Espanyol hirugarren,<br />
hamabost puntu gutxiagorekin—.<br />
Bestetik, sasoi honetan<br />
elkarren aurka jokatu duten bi<br />
partidetan zuri-gorriek ez dute<br />
inoiz galdu: 4-1 irabazi zuten Lezaman,<br />
eta hutsean berdindu zuten<br />
Bartzelonan. Azkenik, herenegun<br />
Kopako finalerdietan gertatutakoa<br />
hartu behar da kontuan.<br />
Athleticek nagusitasunez irabazi<br />
zion Bartzelonari, Ligako txapeldunari<br />
(2-0). Espanyolek, ordea,<br />
penaltietan kanporatu zuen Rayo<br />
Vallecano, arauzko denbora banakoarekin<br />
amaitu ondoren. Hain<br />
zuzen ere, Espanyoleko jokalariek<br />
pilatutako nekeak mesede<br />
egin diezaioke Athletici, ahalegin<br />
handiagoa egin baitzuten eta<br />
atseden hartzeko denbora gutxiago<br />
izan baitute.<br />
ATHLETIC-ESPANYOL<br />
pAthletic. Ainhoa; Joana Flaviano,<br />
Irune Murua, Iraia; Orueta,<br />
Olabarrieta, Ibarra, Erika,<br />
Saioa; Guru eta Irene.<br />
pEspanyol. Mariajo; Andrea<br />
Pereira, Marta Torrejon, Sonia<br />
Matias, Mari Paz Vilas, Vanesa<br />
Gimbert; Monforte, Debora<br />
Garcia, Meseguer; Lara Rabal<br />
eta Brenda.<br />
pLekua. Las Rozasko Futbolaren<br />
Hiria (3.000 ikusle).<br />
pOrdua. 11:00 (MarcaTV).<br />
Athleticeko jokalariak,Bartzelonari sartutako goletako bat ospatzen. ATHLETIC<br />
Maria Xarapova, atzo, Roland Garroseko finala irabazi berritan. STEPHANE REIX / EFE<br />
Xarapovaren modura<br />
Errusiarrak hasieratik<br />
ezarri du bere jokatzeko<br />
modua, eta 6-3 eta 6-2<br />
irabazi dio Erraniri<br />
Roland Garroseko finala<br />
Edurne Elizondo Iruñea<br />
Nagusitasun osoz. Halaxe irabazi<br />
zuen Maria Xarapovak Roland<br />
Garroseko atzoko finala, Sara<br />
Erraniren aurka. 6-3 irabazi zuen<br />
lehendabiziko seta, 36 minutuan;<br />
eta 6-2 bigarrena, 53an. Parisko<br />
Grand Slama zen errusiarrak lau<br />
torneo nagusien artean falta<br />
zuen bakarra. 2004an nagusitu<br />
zen Wimbledonen, 2006an AEBetako<br />
Irekian eta 2007an Australiakoan.<br />
Pariskoa lortuta, WTA<br />
zerrendako lehendabiziko postura<br />
itzuliko da bihar Xarapova.<br />
Bere modura jokatu zen atzoko<br />
finala, eta saria errusiarrak eraman<br />
zuen etxera.<br />
Errani ezustean ailegatu zen<br />
Roland Garroseko finalera, nahiz<br />
eta bikoteka txapela jantzi. Lehiaketa<br />
hagitz ona egin du italiarrak,<br />
baina partida nagusian, urduritasunak<br />
hartu zuen Errani. Bi tenislarien<br />
arteko aldea, gainera,<br />
agerian gelditu zen pistan. Gehiegi<br />
sumatu zitzaion italiarrari<br />
erronka handia zela atzokoa. Bertzelako<br />
jarrera erakutsi zuen Xarapovak:<br />
irabazlearena. Parisen<br />
lehen aldiz irabazteko irrikan<br />
zen, eta grina hori pizgarri izan<br />
zuen. Partida amaituta erakutsitako<br />
pozak eta emozioak ezerk<br />
baino hobeki islatu zuten Xarapovaren<br />
irabazteko gogoa.<br />
Partidaren hasieratik erakutsi<br />
zuen Xarapovak bere indarra. Hamalau<br />
minutuan 4-0 irabazten ari<br />
zen lehen seta. Momentu horretan,<br />
errusiarraren sakea hautsi<br />
zuen Erranik, eta 4-1 jarri zen.<br />
Partidan sartzen hasi zen italiarra.<br />
Bere kolpeekin Erranik itxaropenari<br />
zabaldutako atea, halere,<br />
laster itxi zuen Xarapovak. 5-3<br />
jarri zen aurretik errusiarra. Xarapovak<br />
seta irabazteko izan zituen<br />
lehendabiziko bi aukerak<br />
hutsean utzi zituen Erranik, baina<br />
hirugarrenean, ezin izan zuen.<br />
6-3, eta lehen seta Xarapovarentzat.<br />
Bide beretik joan zen bigarrena.<br />
Tarteka baino ez zituen erakutsi<br />
Erranik Xarapovaren nagusitasuna<br />
kolokan jartzeko moduko<br />
kolpeak. Gehiegizkoa zen finalaren<br />
zama italiarrarentzat. Azken<br />
unera arte borrokatzeko<br />
grina erakutsi zuen, hala ere, eta<br />
ikusleen txaloak eskuratu zituen<br />
erakutsitako gogo hori eskertzeko.<br />
Bi joko baino ezin izan zituen<br />
irabazi Erranik bigarren setean.<br />
Ezintasuna erakusten zuen haren<br />
aurpegiak partidaren amaieran.<br />
Xarapovarenak, berriz, zoriontasuna.<br />
Erabatekoa, gainera.<br />
Gaur, Nadal eta Djokovic<br />
Gaur gizonezkoak ariko dira Roland<br />
Garroseko finalean: Rafa<br />
Nadal eta Novak Djokovic nor<br />
gehiago. 15:00ean hasiko da partida,<br />
eguraldiak uzten badu behintzat.<br />
Iragarpena ez da ona.<br />
Djokovic da WTAko zerrendaburua,<br />
baina serbiarrak Nadal jo<br />
du faboritotzat. Gogoratu du,<br />
hala ere, lur harrotuan hainbat<br />
aldiz irabazi diola aurretik Nadali<br />
eta berriz ere lortzeko moduan<br />
dela. Nadalentzat Roland Garroseko<br />
zazpigarren finala izanen da<br />
gaurkoa. Aurreko seiak irabazi<br />
egin zituen. Gaur ere saiatuko da.
26 berria 2012ko ekainaren 10a, igandea<br />
Kirola ›<br />
Nairo Quintanak<br />
irabazi du Dauphineko<br />
etapa nagusia<br />
Linda Villumsen pedalei gogor eragiten, atzo, Orduñako erlojupekoan. JON HERNAEZ / ARGAZKI PRESS<br />
Eskerrik asko, Vos<br />
Azken etapa dute gaur<br />
Emakumeen Biran,<br />
lehen lau sailkatuak<br />
hamasei segundoren<br />
tartean daudela<br />
Julen Etxeberria<br />
Emakumeen Birako antolatzaileek<br />
kolpe gogorra jaso zuten Marianne<br />
Vosek lepauztaia hautsi eta<br />
Euskal Herrian lehiatzeari uko<br />
egin zionean. Zorionez, ez da gaitzik<br />
onik ez dakarrenik, eta txirrindulari<br />
herbeheretarra Biran<br />
ez egoteak probari mesede ere egin<br />
dio. Hura gabe, parekotasun handiagoa<br />
dago, eta azken egunera arte<br />
egongo da borroka gogorra garaipena<br />
lortzeko. Vos lehian egon<br />
izan balitz, zaila izango zen horrelakorik<br />
gertatzea, euren nagusitasuna<br />
hasi eta bukatu erakusten<br />
duten txirrindulari aseezin horietako<br />
bat baita herbeheretarra.<br />
Baina Vos ez dago Biran, eta Urduñan<br />
hasi eta Iurretan amaituko<br />
den etapa bakarrik falta dela, lau<br />
txirrindulari k dute irabazteko aukera:<br />
Emma Pooley ingelesak (AA<br />
Drink), Judith Arndt alemaniarrak<br />
(Greenedge), Emma Johansson<br />
suediarrak (Hitec) eta Annemiek<br />
Van Vleuten herbeheretarrak<br />
(Rabobank). Pooley da lider,<br />
baina segundo bakarrera du<br />
Arndt, zortzira Johansson eta hamaseira<br />
Van Vleuten. Urrutiago<br />
dago Alena Amialiusik bielorrusiarra<br />
(Be Pink), 40ra.<br />
Atzo Urduñan jokatutako erlojupekoak<br />
are gehiago estutu zuen<br />
sailkapen nagusia. Linda Villumsen<br />
(Greenedge) zeelandaberritarra<br />
nagusitu zen, baina ez zen ia<br />
alderik izan faboritoen artean.<br />
Urduñatik Iurretara bidean igaro<br />
beharreko hiru mendateek zehaztuko<br />
dute, gaur, Birako irabazlea<br />
nor izango den.<br />
G Sailkapenak<br />
HIRUGARREN ETAPA<br />
1. Linda Villumsen (Greenedge) 18.21<br />
2. Judith Arndt (Greenedge) 3ra<br />
3. Eleonora Van Dijk (Lululemon) 6ra<br />
4. Emma Pooley (AA Drink) 10era<br />
5. Emma Johansson (Hitec) d.b.<br />
35. Eneritz Iturriaga (Lointek) 1.21era<br />
NAGUSIA<br />
1. Emma Pooley (AA Drink) 5.23.58<br />
2. Judith Arndt (Greenedge) 1era<br />
3. Emma Johansson (Hitec) 8ra<br />
4.Annemiek Van Vleuten (Rabob.) 16ra<br />
5. Alena Amialiusik (Be Pink) 40ra<br />
26. Eneritz Iturriaga (Lointek) 5.23ra<br />
Hamasei kilometro<br />
falta zirela erasoa jo, eta<br />
bakarrik helmugaratu<br />
da kolonbiarra; lider<br />
Wigginsek segitzen du<br />
Jon Eskudero<br />
Txirrindularirik onenen moduan<br />
irabazi zuen Nairo Quintanak<br />
(Movistar) Dauphineko atzoko<br />
etapa, seigarrena. Lasterketa tropelean<br />
egin ondoren, helmugatik<br />
hamasei kilometro falta zirela,<br />
eraso bortitza jo zuen, non eta<br />
Joux-Plane mailaz kanpoko igoeran.<br />
Aurretik ihes eginda ziren<br />
guztiak harrapatu bakarrik ez,<br />
pasatu ere egin zituen, eta inor ez<br />
zen hari jarraitzeko gai izan. Mendatera<br />
bakarrik heldu zen, eta<br />
handik helmugara zeuden hamabi<br />
kilometroetan ez zuen denbora<br />
alferrik galdu. Erlojupeko antzeko<br />
bikaina eginda, merezita altxatu<br />
zituen bi besoak Morzinen.<br />
Etapa nagusia izaki, ikuskizuna<br />
izan zen atzoko etapan. Lehenengo<br />
kilometroetatik piztu zen<br />
zalaparta tropelean, baina benetako<br />
ihesaldia hamabigarrenean<br />
osatu zen, artean Egoi Martinez<br />
(Euskaltel-Euskadi) zela. Nabarmentzekoa<br />
izaten ari da euskaldunaren<br />
lana. Tropelak abantaila<br />
apur bat hartzeko baimena<br />
eman zien hamabost lagun<br />
horiei, baina nahikoa izan zen<br />
atzean Sky lanean hastea aldea<br />
murrizteko. Azken igoeran jan<br />
zituzten guztiak, eta momentu<br />
horixe bera baliatu zuen Quintanak<br />
aurrera egin eta etapa irabazteko.<br />
Sailkapen nagusiari begira ere<br />
izan zen zer gozatua. Cadel Evans<br />
(BMC) jarrera apartarekin aritu<br />
zen, erasoak joz, baina adi ibili<br />
zen Bradley Wiggins (Sky), eta<br />
berak jarraitzen du lider. Itzulia<br />
gaur amaituko da, eta ingelesak<br />
irabaziko du, okerrik ezean.<br />
Sagan garaile Suitzan<br />
Peter Sagan (Liquigas) nagusitu<br />
zen atzo Suitzako Itzuliko aitzinetapan,<br />
eta lider jarri zen. Lau segundoan<br />
hobetu zuen Fabian<br />
Cancellara (RadioShack) bigarren<br />
sailkatuaren denbora. Gaur<br />
etapa lasaia izango dute txirrindulariek.<br />
G Sailkapenak<br />
DAUPHINE (6. ETAPA)<br />
1. Nairo Quintana (Movistar) 4.46.12<br />
2. Cadel Evans (BMC) 16ra<br />
3. Dani Moreno (Katuxa) 24ra<br />
4.Bradley Wiggins (Sky)<br />
d.b.<br />
5. Pieter Weening (GreenEdge) d.b.<br />
10. Haimar Zubeldia (RadioS.) d.b.<br />
DAUPHINE (NAGUSIA)<br />
1. Bradley Wiggins (Sky) 23.40.59<br />
2. Michael Rogers (Sky) 1.20ra<br />
3. Cadel Evans (BMC) 1.36ra<br />
4. Christopher Froome (Sky) 1.48ra<br />
5. Jurgen Van den Broeck (Lotto) 2.22ra<br />
11. Haimar Zubeldia (RadioS.) 3.53ra<br />
SUITZAKO ITZULIA (A. ETAPA)<br />
1. Peter Sagan (Liquigas) 9.43<br />
2. Fabian Cancellara (RadioShack) 4ra<br />
3. Moreno Moser (Liquigas) 7ra<br />
4. Martin Elmiger (Ag2r) 11ra<br />
5. Fredrik Kessiakoff (Astana) 15era<br />
20. Gorka Izagirre (Euskaltel) 25era
2012ko ekainaren 10a, igandea berria 27<br />
‹ Kirola<br />
Sebastian Vettel (Red Bull), atzo, Kanadako Sari Nagusiko pole-a lortu berritan. VALDRIN XHEMAJ / EFE<br />
Vettel, zuloa ireki nahian<br />
Kanadan autorik<br />
lasterrenak izanda<br />
erantzun die<br />
Red Bullek FIAk<br />
inposatutako aldaketei<br />
G Kanadako Sari Nagusia<br />
Luzera<br />
4,361<br />
km<br />
Distantzia<br />
305,270<br />
km<br />
Itzuliak<br />
70<br />
Laurentzi Garmendia Donostia<br />
Bihurg.<br />
12<br />
Kanadako Sari Nagusian lortu du<br />
Sebastian Vettelek (Red Bull) urteko<br />
bigarren pole-a. Ezustekoa<br />
izan zen alemaniarraren lana, Lewis<br />
Hamilton (McLaren) jotzen<br />
baitzuten guztiek lehen postua<br />
lortzeko faboritotzat, baina Vettelek<br />
hutsik gabeko saioa egin zuen.<br />
Red Bullek azken lau lasterketetan<br />
hirutan lortu du pole-a, bitan<br />
Vettelekin eta behin Mark Webberrekin.<br />
Txapelketa nahasia izan<br />
da orain arte, sei lasterketatan<br />
beste horrenbeste garaile izan baitira.<br />
Baliteke gaur egoera argitzen<br />
hastea, hainbeste aldaketa amaitu<br />
eta kontua egonkortzen hastea.<br />
Lehen bost sailkatuen artean<br />
lauk dagoeneko irabazi dute. Hamiltonek<br />
bakarrik ez du zeharkatu<br />
helmuga lehen postuan, baina<br />
Kanadan oso itxura ona eman<br />
izan du beti. Hain zuzen ere, han<br />
lortu zituen lehen pole-a eta garaipena,<br />
2007an. Aurten ere lasterketaren<br />
nondik norakoan eragingo<br />
du, indartsu aritu baitzen ostiraleko<br />
bi saioetan, aginduz. Vetteli<br />
bakarrik eman zion amore, atzo<br />
alemaniarra ukiezina baitzen.<br />
Eta hori, Nazioarteko Federazioak<br />
(FIA) Red Bull aldaketa batzuk<br />
egitera behartu badu ere. Izan<br />
ere, RB8 autoak zulo batzuk zituen<br />
atzeko gurpilen pareko azpialdean.<br />
Aurreko gurpilen balazta<br />
sisteman ere zuloak zituen.<br />
Biak ala biak autoaren errendimendu<br />
aerodinamikoa hobetzeko<br />
eginak. FIAk ez ditu begi onez<br />
ikusi, eta berehala aldatu behar<br />
izan dituzte.<br />
Gilles Villeneuve<br />
2011ko podiuma<br />
1. Jenson Button<br />
2. Sebastian Vettel<br />
3. Mark Webber<br />
Txapelketa<br />
Gidariak<br />
1. Fernando Alonso<br />
2. Sebastian Vettel<br />
3. Mark Webber<br />
Polea<br />
Gidariak<br />
1. Sebastian Vettel<br />
2. Lewis Hamilton<br />
3. Fernando Alonso<br />
4. Mark Webber<br />
McLaren<br />
Red Bull<br />
Red Bull<br />
Ferrari<br />
Red Bull<br />
Red Bull<br />
Denbora<br />
1.13,784<br />
0,303ra<br />
0,367ra<br />
0,562ra<br />
Horrek ez du Vettel mantsotu,<br />
ordea. Urte hasiera zaila izan<br />
zuen taldeak, araudiak haiei eragin<br />
baitzien gehien. Azken lasterketetan<br />
goranzko bidea izan dute,<br />
baina askorentzat oharkabean<br />
pasatu da. Baina ez da kasualitatea<br />
sailkapenean Vettel eta Webber<br />
bigarren postuan berdinduta<br />
egotea, Fernando Alonsorengandik<br />
(Ferrari) hiru puntura. Garaipen<br />
batek erraz jango luke espainiarrak<br />
duen aldea.<br />
Pole errekorra<br />
1.12,275 R. Schumacher Williams 2004<br />
Lasterketako errekorra<br />
1.13,622 R. Barrichello<br />
Puntuak<br />
76<br />
73<br />
73<br />
Antena3 20:00<br />
TF1 20:00<br />
Eskuderiak<br />
1. Red Bull<br />
2. McLaren<br />
3. Ferrari<br />
Gidariak<br />
5. Nico Rosberg<br />
6. Felipe Massa<br />
7. Romain Grosjean<br />
8. Paul di Resta<br />
Ferrari<br />
2004<br />
Puntuak<br />
146<br />
108<br />
86<br />
Denbora<br />
0,627 ra<br />
0,681 era<br />
0,861 era<br />
0,941 era<br />
Hamilton eta Alonso izango<br />
ditu horretarako aurkari nagusiak<br />
Red Bullek. Ferrarik kontrakoa<br />
badio ere, Kanada beti oso zirkuitu<br />
aproposa izan da berarentzat.<br />
Atzoko emaitza aurreko<br />
urteetan lortutakoaren bidetik<br />
doa, baina horrek ezin du alde batera<br />
utzi taldea aurretik zituztenekiko<br />
tartea txikituz egiten ari<br />
den lan bikaina. Alderantzizkoa<br />
da Vettelen helburua: itxitako zuloak<br />
ireki nahi ditu.
28 berria 2012ko ekainaren 10a, igandea<br />
Kirola ›<br />
DLaburrak<br />
Hondarribia izan da<br />
azkarrena Bilbon<br />
ARRAUNA ›Hondarribiko trainerua<br />
izan zen onena atzo, erlojuaren<br />
aurka, Bilboko Banderan<br />
(20.33,50). Estu eta larri nagusitu<br />
zen, 88 ehuneneko bakarrik<br />
atera baitzizkion San Pedrori.<br />
Orio, San Juan, Portugalete,<br />
Zierbena, Castro eta Deustua<br />
sailkatu ziren ondoren. Gaur,<br />
berriz, Mutrikun dute estropada<br />
(Gipuzkoa), 11:00etan. Hemeretzi<br />
traineru ariko dira, eta<br />
Kaiku, Urdaibai eta San Juan<br />
txanda berean lehiatuko dira.<br />
Gaztañaga eta Eneko<br />
Llanos nagusi Zarautzen<br />
TRIATLOIA ›Eneko Llanos gasteiztarrak<br />
eta Maider Gaztañaga<br />
ordiziarrak irabazi zuten atzo<br />
Zarauzko Nazioarteko Triatloia.<br />
Llanosek 3.57.02ko denbora<br />
egin zuen, eta ia zazpi minuturen<br />
aldea atera zion bigarrenari,<br />
Mathias Hecht suitzarrari. Alde<br />
handiagoarekin irabazi zuen<br />
Gaztañagak, bigarren sailkatuak<br />
—Estefania Gomez espainiarrak—<br />
baino hamabi minutu<br />
gutxiago behar izan baitzituen.<br />
Ander Vilariñok lidergoa<br />
sendotu du, Span irabazita<br />
AUTOMOBILISMOA ›Ander<br />
Vilariñok Europako Nascar Txapelketako<br />
laugarren garaipena<br />
lortu zuen atzo, Spa-Francorchampseko<br />
zirkuituan (Belgika).<br />
Garaipen horrekin, gidari<br />
hondarribiarrak sendotu egin<br />
du lehen postua sailkapen<br />
nagusian, lasterketa batean<br />
izan ezik beti izan baita nagusi.<br />
Txapelketa irabazten duenak<br />
sari potoloa izango du: AEBetako<br />
Nascar Txapelketako proba<br />
batean parte hartzea.<br />
Gipuzkoako Txapelketa<br />
gaur Oiartzunen<br />
SEGA ›Mikel Alkorta donostiarra,<br />
Garikoitz Etxeberria billabonatarra<br />
eta Juanjoxe Lizaso<br />
asteasuarra ariko dira gaur<br />
Gipuzkoako Sega Txapelketan,<br />
ordubeteko lanean, Oiartzunen,<br />
Pikoketan. Lizaso izan da txapelduna<br />
azken bi ekitaldietan.<br />
Alkorta, berriz, txapeldunorde<br />
izan zen iaz, eta laugarren<br />
2010ean. Etxeberriak estreinako<br />
finala du.<br />
Ligako 19. titulua<br />
Tolosarentzat<br />
ERRUGBIA ›Tolosak 18-12 irabazi<br />
zion atzo Touloni Parisen,<br />
Top14ko finalean.Okzitaniako<br />
taldeak bigarrenez jarraian<br />
lortu du titulua.Garaipen zerrendan<br />
hemeretzigarrena du.<br />
Aimar Olaizola, pilota jotzear, eta Oinatz Bengoetxa, hari begira, atzo Labriten jokatutako buruz buruko finalerdian. IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESS<br />
Erakustaldia esatea gutxi da<br />
Olaizola II.a 22<br />
Bengoetxea VI.a 5<br />
Iraupena. 36 minutu.<br />
Pilotakadak. 145.<br />
Sakez. Olaizola II.ak, sei, eta falta<br />
bat; Bengoetxea VI.ak, bat.<br />
Markagailua. 8-0,8-1,17-1,17-4,20-<br />
4, 20-5 eta 22-5.<br />
Bestelakoak. Jende ugari bildu zen<br />
Labrit pilotalekuan, 1.100 ikusle inguru.<br />
Partida hasieran dirua parean<br />
irten zen, Olaizola II.aren aldeko joera<br />
txikiarekin.<br />
Olaizola II.ak ez dio<br />
ezertarako aukerarik<br />
eman Bengoetxea VI.ari,<br />
eta Irujoren aurka ariko<br />
da finalean, hilaren 24an<br />
Jon Eskudero<br />
Eskuin besoko zalantzak eta konfiantza<br />
falta azkar asko uxatu<br />
izango zitzaizkion atzo Aimar<br />
Olaizolari. Hori da hori jokoa erakutsi<br />
zuena. Bikaina ez, askoz hobea.<br />
Erakustaldia egin zuela esatea<br />
ere gutxi da. Ez zion ezertarako<br />
aukerarik eman Oinatz<br />
Bengoetxeari, eta uste baino aiseago<br />
irabazi zion buruz buruko finalerdia<br />
(22-5). Dena egin zuen<br />
ongi goizuetarrak, eta lehendik<br />
ere jakina bazen pilotari handia<br />
dela, orain eztabaidaezina da.<br />
Profesional mailako banakako<br />
zazpigarren finala jokatuko du<br />
Juan Martinez de Irujoren kontra,<br />
hilaren 24an, Bilbon. Ikustekoa<br />
izango da.<br />
Izan ere, biak helduko dira sasoi<br />
betean. Lehorte luzaro baten<br />
ondoren, badirudi Aspekoa bere<br />
onean dagoela. Ordea, zaila da<br />
Olaizola II.a baino hobeto egotea.<br />
Dohain guztiak dauzka goizuetarrak.<br />
Argia da kantxan, une oro<br />
baitaki non jarri behar duen pilota.<br />
Jakitea, baina, gauza bat da,<br />
eta egitea bestea. Asegarcekoak<br />
ezin hobeto uztartzen ditu biak,<br />
eta ez dauka parekorik tantoa<br />
amaitzeko garaian. Atzo egin zituen<br />
ahalegin guztiak irten zitzaizkion<br />
ongi, eta halakoetan<br />
zaila da hari irabazten.<br />
Hasieratik ikusi zen Olaizola<br />
II.a inork uste baino indartsuago<br />
zegoela. Lehenengo sakea hari tokatu<br />
zitzaion, eta handik aurrerakoak<br />
ere ez zituen etsai izan. Bengoetxea<br />
VI.a esnatzerako 8-0 aurreratu<br />
zen goizuetarra. Buruan<br />
eskuin besoaren egoera izango<br />
zuen garaileak, eta akaso horrek<br />
lagundu izango zion pilota hobeto<br />
gozatzen. Frontisa baliatu eta ezker<br />
horman sartzen saiatu zen,<br />
eta asmatu zuen. Hortxe egon zen<br />
partidako gakoa. Bengoetxea<br />
VI.a defentsan aritu zen beti, eta<br />
horrela zaila da 22ra heltzen. Guztira<br />
39 pilotakada jo zituen airez.<br />
‘‘ Ez diot eroso jokatzen<br />
utzi, eta asmatu egin dut.<br />
Aitortu behar dut partida<br />
biribila atera zaidala»<br />
AIMAR OLAIZOLA<br />
Asegarceko pilotaria<br />
Zenbaki horrekin dena esana<br />
dago.<br />
Itxaropena omen da azkena<br />
galtzen dena, eta leitzarra gogor<br />
borrokatu zen. Partida 8-0 zegoela<br />
heldu zen haren estreinako tantoa.<br />
Ordea, ez zuen sakea behar<br />
bezala baliatu, eta hurrengo tantoan<br />
errestora joatea tokatu zitzaion.<br />
Bi hitzetan definituta,<br />
nahi eta ezinean aritu zen galtzailea.<br />
Pilota gosez kantxaratu zen,<br />
eta gehiegizko gose hori kalterako<br />
izan zuen. Aurkaria jan beharraren<br />
jan beharrak bera jan zuen<br />
azkenean. Dena den, ezin zaio<br />
ezer leporatu. Olaizola II.a bera<br />
baino gehiago izan zen, eta kito.<br />
8-1ekotik 17-1ekora igaro zen<br />
lehia, soilik bost minuturen kontuan.<br />
Leitzarrak sakea eta sakeerrestoa<br />
baliatu izan balitu, alda<br />
zitekeen partida, baina goizuetarra<br />
ez zegoen inori aukerarik<br />
emateko. Tanto guztietan gidoi<br />
bera erabili zuen: pazientziaz jokatu,<br />
eta tantoa atzean bukatu.<br />
Apenas egin zuen horma bikorik<br />
eta dejadarik, halakoetan baita<br />
arriskutsuena Bengoetxea VI.a.<br />
Erakutsi zuen garaileak burua<br />
lepo gainean duten horietakoa<br />
dela eta kanpotik ikustea erraza<br />
dena berak barrutik ikusten duela.<br />
Azken txanpan lotsarenak egitea<br />
lortu zuen leitzarrak. Ezkerrarekin<br />
dejada bat zabalean egin<br />
zuen lehenik, eta, ondoren, sake<br />
bikain bat. Bost tanto lortu zituen,<br />
baina gehiago ez. Olaizola<br />
II.ak argi eta garbi hartu zion gaina,<br />
eta merezita gailendu zen.<br />
Bengoetxea VI.ak ilusio handia<br />
zeukan aurtengo buruz bururako,<br />
eta orain burua altxatzea besterik<br />
ez zaio tokatzen.<br />
Olaizola II.ak aitortu zuen<br />
amaieran dena atera zitzaiola<br />
ongi. Finalean berdin jokatzea ez<br />
da erraza izango.<br />
G Jaialdiak<br />
OSTIRALEKO EMAITZAK<br />
pLogroño. Ongai-Cecilio 14;<br />
Gorka-Merino I.a 22; Titin III.a-<br />
Merino II.a 12; Martinez de Irujo-<br />
Barriola 22.<br />
ATZOKO EMAITZAK<br />
pIruñea. Olaizola I.a-Apraiz 22;<br />
Arretxe II.a-Begino 18. Olaizola<br />
II.a 22; Bengoetxea VI.a 5.<br />
pLazkao.Etxabe II.a-Agirrezabala<br />
35; Matxin III.a-Endika 27.<br />
Zeberio II.a-Ion 40; Urriza-Etxeberria<br />
III.a 33.<br />
pGalarreta. Oñatz 28; Aizpurua<br />
II.a 30. Ezkurra-Olazar 15; Etxeberria<br />
IV.a-San Miguel 14 —bertan<br />
behera geratu zen, Ezkurrak<br />
aurpegian pilotakada bat jaso<br />
zuelako—. Juaristi-Zubizarreta<br />
30; Urtasun-Urko 19. Matxin<br />
VI.a-Zubiri 22; Zulaika-Saldias<br />
30.<br />
GAURKO PARTIDAK<br />
pLogroño (17:00, ETB1). Olazabal-Larrinaga<br />
/ Mendizabal<br />
III.a-Cecilio. Xala-Laskurain / Titin<br />
III.a-Merino II.a.
D Ekitaldiak<br />
Zure ekitaldia BERRIAn agertzea nahi baduzu: www.berria.info/zerbitzuak/agenda/bidali/<br />
Musika<br />
pAnoeta. Kupela. Gaur,<br />
19:00etan, plazan.<br />
pAntsoain. Banda Bizkarra.<br />
Gaur, 10:00etan, Antsoaingo<br />
karriketan.<br />
pAntsoain. Dantzaldia Ametz<br />
taldearekin. Gaur, 18:30ean, Rafael<br />
Alberti plazan.<br />
pBilbo. Michael Nyman. Bihar,<br />
20:00etan, Campos Eliseos antzokian.<br />
pDonostia. La Zigarra y El Grillo,<br />
Kitarra eta Bibolina. Gaur,<br />
19:00etan, Garraxi tabernan.<br />
pDonostia. Anje Duhalde. Gaur,<br />
19:00etan, Viktoria Eugenia antzokian.<br />
pGetxo. Bihotz Alai abesbatzaren<br />
kontzertua. Gaur, 13:00etan,<br />
Algortako Etxetxu plazan (Portu<br />
Zaharra).<br />
pOrtuella. Erdizka Lauetan.<br />
Gaur, 18:30ean, Urioste auzoan.<br />
pZarautz. Ze Esatek eta Kupela.<br />
Gaur, Euskal Eskola Publikoaren<br />
jaian.<br />
pZiortza-Bolibar. Azken euskal<br />
printzesa antzinako musika eta<br />
literatura emanaldia, Euskalbarrokensemble<br />
taldearekin.<br />
Gaur, 18:00etan, Kolegiatan.<br />
Antzerkia<br />
pBilbo. Bazan Kalabazan,Tartean<br />
teatrorekin. Gaur,<br />
10:00etan, Kasilda parkean.<br />
13:00etan, bigarren emanaldia.<br />
pBilbo. Lingua Nabajorum antzezlana<br />
estreinatuko du Tartean<br />
konpainiak. Asteazkenean,<br />
20:00etan, Kafe Antzokian.<br />
pSopela. Kiki, Koko eta Moko<br />
pailazoen Gu natura gara ikuskizuna.<br />
Gaur, 18:00etan, Kurtzio<br />
kultur etxean.<br />
Bertsolaritza<br />
pAzkoitia. Aittolako jaiak. Bertsolariak<br />
egun osoz. Sebastian<br />
Lizaso eta Andoni Egaña.<br />
pBermeo. Busturialdeko bertsolari<br />
txapelketa. Finala. Gaur,<br />
17:30ean, Kafe Antzokian. Bertsolariak:<br />
Ander Elortegi, Xabier<br />
Enbeita, Gurutz Uruburu, Julen<br />
Erezuma, Iker Belaustegi, Jon<br />
Arano.<br />
pDonostia. Bertso doinuen<br />
ikastaroa, Iñigo Legorbururekin.<br />
Asteartean, 19:00etan, Txirain<br />
elkartean.<br />
pErrenteria. Bertso bazkaria.<br />
Gaur, Perurenako elkartean.<br />
Bertsolariak: Alaia Martin eta<br />
Unai Gaztelumendi.<br />
pHernani. Bertsolariak Ereñotzu<br />
auzoan. Asteazkenean,<br />
egun osoz.<br />
Dantza<br />
pBilbo. Ninika, Elirale konpainiarekin.<br />
Gaur, 12:00etan, Alondegian.<br />
pBilbo. Rosa Muñoz eta Sofia<br />
Asencio. Gaur, 19:00etan, La<br />
Fundicion aretoan.<br />
pDonapaleu. Burgaintzi eta<br />
Garaztarrak taldeak. Gaur,<br />
15:45ean, Pilota plazan.<br />
pErmua. Euskal dantzak eta<br />
erromeria, Uria eta Gisasola bikotearekin.<br />
Gaur, 12:30ean,<br />
Orbe plazan.<br />
Hitzaldiak<br />
pBilbo. Miguel de Unamuno:<br />
desde Bilbao hasta Bilbao<br />
(1864 - 1930). Bihar, 19:30ean,<br />
Bidebarrietako liburutegi nagusian.<br />
pBilbo. Reconstruir nuestra<br />
historia con la memoria oral,<br />
Beatriz Diaz Martinezekin. Asteartean,<br />
19:30ean, Deustuko liburu<br />
dendan.<br />
pBilbo. Arantxa Urretabizkaiaren<br />
Zergatik panpox liburuaren<br />
inguruan mintzatuko da Josune<br />
Muñoz. Asteazkenean,<br />
19:00etan, Euskaltzaindiaren<br />
egoitzan, Plaza Barrian.<br />
pDonostia. Joseba Sarrionandiaren<br />
Narrazioak liburuari buruzko<br />
solasa. Bihar, 17:00etan,<br />
Lugaritz kultur etxean.<br />
pDonostia. De Munich a Gernika,<br />
Kepa Anabitarterekin. Asteartean,<br />
19:00etan, Koldo Mitxelena<br />
Kulturunean.<br />
pDonostia. Gaurik laburrena,<br />
gaurik magikoena. San Joan<br />
bezperako usadioak. Asteazkenean,<br />
19:30ean, San Telmo museoan.<br />
pVillabona. Zero Zabor estrategia<br />
udalaren ikuspegitik.Asteartean,<br />
19:30ean, udaletxeko<br />
batzar aretoan.<br />
Ikus-entzun<br />
pAlesbes. Gazta zati bat, Jon<br />
Maiaren dokumentala. Gaur,<br />
20:00etan, Kultur Etxean.<br />
pAngelu. Ogella line, musika<br />
eta poesia emanaldia, Itxaro<br />
Borda, Mylene Charrier, Kako<br />
Cavalie eta Pierre Thibaudekin.<br />
Ondoren, Serge Mauhourat<br />
ipuin kontalari okzitaniarra.<br />
Bihar, 20:30ean, Baroxako karpapean.<br />
pArrasate. Mi sexualidad es<br />
una creación artística dokumentala.<br />
Gaur, 18:30ean, gaztetxean.<br />
pArrasate. Transamérica.Asteartean,<br />
19:00etan, Kulturaten.<br />
pArrasate. Gazta zati bat.Asteartean,<br />
20:30ean, Amaia antzokian.<br />
pDonostia. Emakumeen ahalduntzea,<br />
aldaketarako giltza.<br />
Bihar, 19:00etan, Okendon.<br />
pHendaia. Xora filmaren aurkezpena.<br />
Bihar, 20:30ean, Les<br />
Varietes antzokian.<br />
pUsurbil. Antonia filma. Bihar,<br />
16:30ean, Santuenean.<br />
pZarautz. Anuken egia.Gaur,<br />
18:30ean, Sanz Enean.<br />
Enrike Solinis q Musikaria<br />
Edu Lartzanguren<br />
Enrike Solinis (Bilbo, 1974) Euskalbarrokensemble<br />
taldearen<br />
sortzailea da, eta lauta jotzen du<br />
horretan, besteak beste. Antzinako<br />
musika lantzen duten nazioarteko<br />
talderik handienetan jo du;<br />
besteak beste, Jordi Savallekin.<br />
Azken euskal printzesa emanaldia<br />
prestatu du, Nafarroako Erresumako<br />
doinuak eta literatura<br />
uztartuta. Gaur estreinatuko<br />
dute, 18:00etan, Ziortzako Kolegiatan<br />
( Ziortza-Bolibar, Bizkaia).<br />
Zein asmorekin sortu zenuen Euskalbarrokensemble<br />
Antzinako musika berreskuratzeko<br />
sortu nuen, euskal musika<br />
berreskuratzeko batez ere,<br />
2006an. Horri buruz ez dago ia informaziorik,<br />
eta kontzertuak<br />
emateko adina lortu arte lanean<br />
aritu naiz. Bitxia da: antzinako<br />
musikako kontzertuak beti entzulez<br />
gainezka egoten dira, baina<br />
gero hemen ez zegoen hori lantzeko<br />
talderik. Goi mailako talde<br />
bat sortzea zen nire helburua, eta<br />
lortu egin dut. Gaurko kontzertuan<br />
gonbidatu batzuk izango ditugu<br />
gurekin jotzen, munduko<br />
onenak, eta, gainera, euskal musika<br />
jotzera etorriak.<br />
Jordi Savallen itzalpean ari zarete<br />
Harekin jo dut munduan zehar,<br />
eta haren lanak iradokitako egitasmoa<br />
da hau. Garai bateko musika<br />
orduko literaturarekin lotzen<br />
du hark, gaia testuinguruan jartzeko<br />
eta emanaldia borobiltzeko.<br />
Savallen perkusionista Pedro Estevanek<br />
lagunduko digu gaur.<br />
Hark Cant de la Sibillakatalanarekin<br />
eginikoa Nafarroko Erresumara ekarri<br />
nahi izan duzu<br />
Bai. Azken euskal printzesa egitasmoa<br />
beste lan handiago baten<br />
zati bat da, Nafarroako azken<br />
erregea izenekoaren zati bat.<br />
Hainbat testu eta orduko musika<br />
bildu ditugu programa horretan.<br />
Baina, krisia dela eta, programa<br />
handi horretatik zati txiki bat atera<br />
dugu, amodiozko poemei dagokiena.<br />
Hori da Azken euskal printzesa.<br />
Programa zabalak aurrekontu<br />
askoz handiagoa eskatzen<br />
du, eta musikari gehiago. Garai<br />
hartako aniztasuna islatzen du:<br />
musulmanak, kristauak, juduak...<br />
Horrenbeste kultura euskararen<br />
bitartez lotzen da. Euskal<br />
Herriko etorkizuneko memoria<br />
finkatzeko, ondo dago halako<br />
emanaldiak prestatzea. Izan ere,<br />
harrigarria da garai bateko euskarazko<br />
literatura. Goi mailakoa<br />
da, baita musika ere.<br />
Musika aldetik zer entzungo dugu<br />
2012ko ekainaren 10a, igandea berria 29<br />
‹Agenda<br />
JON URBE / ARGAZKI PRESS<br />
‘Azken euskal printzesa’kontzertua emango du Solinisek, berak<br />
zuzenduriko taldearekin, Euskalbarrokensemblerekin. Munduko<br />
musikaririk hoberenak euskal musika jotzen jarriko dituela dio.<br />
«Antzinako musikarako<br />
goi mailako talde bat sortu<br />
nahi nuen, eta lortu egin dut»<br />
Gaiza Zenduan Lenizanok abestia,<br />
esaterako, Cancionero de Palacio-n<br />
dago jasoa. Hortik atera<br />
dugu Jançu Janto ere. Orduko<br />
euskara hizkuntza erromantzeekin<br />
dago nahastuta horretan, eta<br />
entzuleek asmatu beharko dute<br />
zer esan nahi duen. Oso zaila da<br />
halako testuak aurkitzea. Guk<br />
bildu egin ditugu orduko programa<br />
erakargarri bat osatzeko.<br />
Nola eman diozue osotasuna<br />
Printzesaren figura aukeratu<br />
dugu. Entzuleak hausnartu behar<br />
du nor den azken printzesa<br />
hori. Agian, euskara bera da.<br />
Ziortzakoa leku egokia da hasteko.<br />
Propio egina dirudi halako kontzertuak<br />
emateko. Gainera, horren<br />
garaiko Pelegria naizelakanta<br />
joko dugu; Donejakue bideko<br />
ohiko kanta. Musika klasikoa baino<br />
errazagoa da entzuteko antzinako<br />
musika, folklorearekin lotura<br />
handia duelako.<br />
Honek arrakasta badu, astia izango<br />
duzue 2012an Nafarroako azken<br />
erregea egitasmoa gauzatzeko<br />
2012ko urtetik harago joan behar<br />
dugula uste dut. Konkistaren urteurrena<br />
eztabaida alu bihurtzen<br />
ari da. Hemengo kultura gero ere<br />
jorratzea da garrantzitsuena, bestela<br />
McDonald’sen ilaran amaituko<br />
dugu guztiok.
30 berria 2012ko ekainaren 10a, igandea<br />
Agenda ›<br />
b<br />
Eguraldia<br />
JON ALBISU<br />
Gaur<br />
Ostarteekin, egonkor<br />
pZerua. Eguraldia nahastu<br />
egingo da. Zurrunbiloek<br />
fronte kate hotza bultzatuko<br />
dute Euskal Herrira. Hortaz,<br />
ipar isurialdean eta mendi<br />
inguruetan, zeru oso hodeitsua,<br />
estalia eta euria izango<br />
dira. Arabako Lautada eta<br />
Iruñerritik hegoaldera, zeru<br />
hodeitsua eta zaparradak.<br />
Erriberan, berriz, ostarteak.<br />
p<br />
Bakio 14/20<br />
p<br />
Bilbo 14/20<br />
p<br />
Balmaseda 11/22<br />
t°<br />
p<br />
Amurrio 13/21<br />
p<br />
Eibar 13/20<br />
p<br />
Arrasate 12/19<br />
p p<br />
Gasteiz 10/19<br />
Agurain 10/19<br />
p<br />
Guardia 8/25<br />
p<br />
Donostia 14/20<br />
p<br />
Leitza 11/18<br />
pHaizea. Ipar-mendebaldeko<br />
haizea.<br />
pTenperatura. Behera. Beroenak,<br />
ipar partean eta<br />
mendi inguruetan, 17 eta 23<br />
gradu artean ibiliko dira; barnean,<br />
17 eta 25 gradu artean.<br />
Joera<br />
t°<br />
Asteartea, 12 Asteazkena, 13 Osteguna, 14<br />
p<br />
Baiona 16/20<br />
p<br />
Iruñea 12/18<br />
p<br />
Tafalla 13/21<br />
p<br />
Maule 15/21<br />
p<br />
Donibane Garazi 15/21<br />
p<br />
Tutera 15/28<br />
t°<br />
p<br />
Abaurregaina 8/14<br />
t°<br />
Bihar<br />
t°<br />
Giro nahasi eta aldakorra<br />
pZerua. Bihar ere, itsasoko egoera<br />
gailenduko da. Zeru hodeitsua<br />
eta zaparradak izango dira<br />
ipar isurialdean eta mendialdean.<br />
Ekialdean, berriz, euria gogotik<br />
egingo du Pirinioetan. Arabako<br />
Lautada eta Iruñerritik hegoaldera,<br />
euri gutxiago botako<br />
du. Erriberan, ostarteak zabalduko<br />
dira.<br />
pHaizea. Ipar-mendebaldeko<br />
haizea ibiliko da.<br />
pTenperatura. Behera. Beroenak,<br />
ipar partean eta mendialdean,<br />
15 eta 19 gradu artekoak<br />
izango dira; barnealdean, 15 eta<br />
24 gradu artean ibiliko dira.<br />
Itsasoa<br />
pItsasoko egoera. Lehen 20<br />
milietan, ipar-mendebaldeko<br />
haizea ibiliko da, 3ko indarrekoa,<br />
eta itsaskirria eragingo du;<br />
aldika, ipar partean, 4ko ufadak.<br />
Gaizki ikusiko da.<br />
pOlatuak. Bat eta bi metro.<br />
Itsasaldiak ORDUA METROAK<br />
Itsasbehera 03:46 1,15<br />
Itsasgora 10:10 3,58<br />
Itsasbehera 16:04 1,41<br />
Itsasgora 22:29 3,79<br />
Isobara mapa<br />
Eguzkia S0RTU GORDE<br />
Ilargia<br />
Ilbehera<br />
Ilberri<br />
Ilgora<br />
Ilbete<br />
06:44 21:45<br />
EGUNA<br />
Ekainaren 11, astelehena<br />
Ekainaren 19a, asteartea<br />
Ekainaren 27a, asteazkena<br />
Uztailaren 3a, asteartea<br />
b Hitz-jokoak BAGABIGA<br />
G Puzzlea<br />
G Sudokua<br />
N<br />
K<br />
D<br />
I<br />
U<br />
E<br />
T<br />
E<br />
S<br />
U<br />
N<br />
Joko honetan beheko taulara eraman behar dituzu puzzlea osatzen<br />
duten pieza guztiak, zein bere tokira. Piezak egokitu eta gero,<br />
Napoleon Bonaparte enperadore frantsesaren gogoeta bat irakurriko<br />
duzu. Lana erraztearren, hainbat letra jarri ditugu zure lagungarri.<br />
Napoleon Bonaparte (Ajaccio, 1769 - Santa Helena, 1821)<br />
E<br />
E<br />
D<br />
N<br />
A<br />
T<br />
R<br />
T<br />
E<br />
I<br />
U<br />
R<br />
U<br />
E<br />
A<br />
T<br />
Z<br />
B<br />
A<br />
E<br />
A<br />
K<br />
N<br />
T<br />
2 7 1<br />
5 6 9<br />
3 1 4 2<br />
9 7<br />
5 1 6 8<br />
8 1<br />
6 4 9 8<br />
7 2 4<br />
3 8 6<br />
G Goitibehera<br />
9x9-ko laukian hutsik<br />
dauden gelaxkak bete<br />
behar dituzu, 1etik 9ra<br />
bitarteko zenbakiak<br />
idatziz, eta kontuan izanik<br />
zenbaki bakar bat ere ez<br />
dela bi aldiz azaltzen<br />
errenkada eta zutabe<br />
berean, ezta dagokion<br />
3x3-ko laukian ere.<br />
G Atzoko erantzunak<br />
B<br />
G<br />
A<br />
T<br />
D<br />
T<br />
A<br />
U<br />
T<br />
Z<br />
E<br />
D<br />
E<br />
Z<br />
B<br />
A<br />
R<br />
U<br />
A<br />
I<br />
A<br />
P<br />
R<br />
D<br />
,<br />
D<br />
T A<br />
B A<br />
G U<br />
N<br />
P<br />
T<br />
D<br />
B<br />
A<br />
K<br />
E<br />
A<br />
D<br />
D<br />
K I<br />
D U<br />
U A.<br />
.<br />
D<br />
E<br />
O<br />
U<br />
S<br />
B<br />
N<br />
S<br />
E K,<br />
E T<br />
K<br />
E<br />
A N<br />
E Z<br />
B A<br />
N A<br />
E N<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
8<br />
9<br />
Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edo<br />
gehiago du asmatu beharreko hitzak.<br />
1. Europako ekialdeko estatua. 2. Italiako hiria,<br />
Tirreniar itsasoaren ertzean. 3. Gandu. 4. Zer<br />
moduz 5. Burdinola. 6. Ale landarea.<br />
7. Hegazti berritsua. 8. Norvegiako hiriburukoa<br />
9. Gipuzkoako hiriburua izan zen hiriko.<br />
7 8 9 6 5 2 4 3 1<br />
2 3 1 8 4 7 6 9 5<br />
5 6 4 1 9 3 7 2 8<br />
3 4 2 5 8 9 1 6 7<br />
6 9 7 2 1 4 8 5 3<br />
8 1 5 7 3 6 9 4 2<br />
9 2 6 3 7 8 5 1 4<br />
1 7 3 4 6 5 2 8 9<br />
4 5 8 9 2 1 3 7 6<br />
Goitibehera: 1. Kolonia. 2. Nolako.<br />
3. Oloak. 4. Loka. 5. Oka. 6. Soka.<br />
7. Sakon. 8. Kasino. 9. Nikosia.
2012ko ekainaren 10a, igandea berria 31<br />
‹ Agenda<br />
1 Aretoak<br />
¿Y si vivimos todos juntos 17:30 20:10 22:30<br />
Blancanieves y la leyenda del cazador 17:15 20:00 22:30<br />
Miel de naranjas 20:00 22:30<br />
Por fin solos 17:15 22:30<br />
Men in black 3 17:15 20:00<br />
Profesor Lazhar 17:30 20:10 22:30<br />
Araba<br />
GASTEIZ<br />
DYELMO BOULEVARD<br />
Boulevard merkataritza gunea (902-221622). Ikuslearen eguna: osteguna.<br />
Project X 16:00 18:00 20:00 22:00<br />
Blancanieves y la leyenda ... 16:30 17:30 19:00 20:00 22:40<br />
Men in black 3 15:45 18:00 20:15 22:30<br />
Men in black 3 3D 18:45 21:15<br />
Sombras tenebrosas 17:45 22:15<br />
15:30 20:00<br />
Los vengadores 3D 16:00<br />
Los vengadores 18:30 21:30<br />
Miel de naranjas 16:35 18:35 20:35<br />
La sombra de la traición 22:35<br />
Infiltrados en clase 15:30<br />
Los juegos del hambre 17:30<br />
Intocable 20:25<br />
American Pie: El reencuentro 22:25<br />
Lorax 16:30<br />
El arte de amar 16:20<br />
Cuando te encuentre 18:20 20:20 22:20<br />
DFLORIDA<br />
San Prudentzio, 22 (94-5231940). Ikuslearen eguna: asteazkena.<br />
Las chicas de la sexta planta 17:30 20:00 22:30<br />
Intocable 17:30 20:00 22:30<br />
Los cahorros y el código de Marco Polo 17:30<br />
Los niños salvajes 20:00 22:30<br />
¿Y si vivimos todos juntos 18:00 20:15 22:30<br />
4 lovers 18:00 20:15 22:30<br />
El profesor Lazhar 18:00 20:15 22:30<br />
Miel de naranjas 18:00 20:15 22:30<br />
DGURIDI<br />
San Prudentzio, 6 (94-5231940). Ikuslearen eguna: asteazkena.<br />
Blancanieves y la leyenda del ... 17:00 19:45 22:30<br />
Sombras tenebrosas 17:00 19:45 22:30<br />
Los juegos del hambre 17:30<br />
En fuera de juego 20:15 22:30<br />
Miss Bala 18:00 20:15 22:30<br />
Los vengadores 17:00 19:45 22:30<br />
Las nieves del Kilimanjaro 17:30 20:00 22:30<br />
Men in black 3 17:30 20:00 22:30<br />
DYELMO GORBEIA 3D<br />
Gorbeia merkataritza gunea (94-5460623). Ikuslearen eguna: asteazkena.<br />
El gran año 15:40 17:50 20:00 22:10<br />
Blancanieves y la leyenda del ... 15:30 17:00 18:00 19:30 20:30<br />
22:00<br />
La sombra de los otros 19:40 22:00<br />
En fuera de juego 20:30 22:40<br />
Por fin solos 18:30<br />
Men in black 3 17:30 19:45 22:00<br />
Men in black 3 3D 16:00 18:15 20:30 22:45<br />
La sombra de la traición 21:45<br />
Sombras tenebrosas 15:45 18:00 20:15 22:30<br />
American Pie: El reencuentro 22:20<br />
Intocable 17:30 20:10<br />
Lorax 16:30 18:20<br />
Los vengadores 19:00<br />
Los vengadores 3D 16:15<br />
Los cachorros y el código de Marco... 16:30<br />
Soul Surfer 15:30<br />
Bizkaia<br />
BILBO<br />
DCOLISEO CINESA ZUBIARTE<br />
Men in black 3 16:00 18:15 20:30 22:45<br />
Men in black 3 3D 17:00 19:30 22:00<br />
Miel de naranjas 22:45<br />
Los vengadores 16:00<br />
American Pie: El reencuento 18:40<br />
Sombras tenebrosas 18:15 20:30<br />
Intocable 20:50<br />
Los cachorros y el código de Marco...16:00<br />
La sombra de la traición 22:00<br />
Blacanieves y la leyenda del ... 16:15 17:00 19:00 20:00 22:00<br />
Cuando te encuentre 16:00 18:10 20:20 22:30<br />
Project X 16:15 18:15 20:15 22:30<br />
DGOLEM ALHONDIGA<br />
Las chicas de la sexta planta 17:15 20:00 22:30<br />
Blancanieves y la leyenda del cazador 17:15 20:00 22:30<br />
Miel de naranjas 20:00 22:30<br />
¿Y si vivimos todos juntos 16:30 18:30 20:30 22:30<br />
Los niños salvajes 20:10 22:30<br />
Cuando te encuentre 17:30<br />
Men in black 3 17:15 22:30<br />
Profesor Lazhar 18:30 22:30<br />
16:30 20:30<br />
Las nieves del Kilimanjaro 17:15 20:00 22:30<br />
Intocable 17:15 20:00<br />
DMULTICINES<br />
Eskutza kalea, 13 (94-4310310). Ikuslearen eguna: astelehena.<br />
Los niños salvajes 20:00 22:15<br />
Evelyn 17:30 19:45 22:15<br />
Blancanieves y la leyenda ... 17:15 19:45 22:15<br />
4 lovers 17:20 20:00 22:15<br />
Por fin solos 20:00 22:15<br />
Sueño y silencio 17:30 20:00 22:15<br />
En fuera de juego 17:30<br />
Miel de naranjas 19:45 22:15<br />
Los cachorros y el código de Marco Polo 17:30<br />
Gartxot 17:30<br />
BARAKALDO<br />
DCOLISEO CINESA MAX OCIO<br />
Kareaga kalea z/g (94-4310310). Ikuslearen eguna: astelehena.<br />
Project X 16:00 18:15 20:30 22:45<br />
Men in black 3 16:00 18:15 20:30 22:45<br />
La sombra de la 16:00 20:30 22:45<br />
traición<br />
Blancanieves y la leyenda 16:15 19:00 20:00 del ... 18:00 22:00<br />
Lorax 16:00 18:15<br />
Por fin solos 22:45<br />
Men in black 3 3D 16:45 19:15 22:15<br />
Cuando te encuentre 16:00 20:30 22:45<br />
18:15<br />
Los vengadores 16:00 19:00<br />
American Pie: El reencuentro 22:15<br />
Por fin solos 16:00<br />
Intocable 18:15 20:30<br />
Safe 22:45<br />
Sombras tenebrosas 16:30 19:30 22:30<br />
Las chicas de la sexta 16:00 20:30 22:45<br />
planta 18:15<br />
Soul Surfer 16:00<br />
Infiltrados en clase 18:15<br />
Miel de naranjas 20:30<br />
En fuera de juego 22:45<br />
La sombra de los otros 16:30 19:30 22:15<br />
Los juegos del hambre 19:00 22:00<br />
Los cachorros y el código Polo de Marco 17:00<br />
El gran año 16:00 18:15 20:30 22:45<br />
DYELMO MEGAPARK<br />
Erribera etorbidea z/g (94-4181672). Ikuslearen eguna: astelehena.<br />
Project X 15:45 17:45 19:45 21:45<br />
Blancanieves y la leyenda ... 15:30 16:50 18:10 19:30 20:50<br />
22:10<br />
Men in black 3 2D 15:30 16:30 17:45 18:45 20:00<br />
21:00 22:15<br />
16:00 18:15 Men in black 3 3D 20:30 22:45<br />
Los vengadores 2D 18:30 21:20<br />
Los vengadores 3D 15:30<br />
Cuando te encuentre 20:20 22:30<br />
Soul Surfer 15:30<br />
Sombras tenebrosas 17:35 20:00 22:20<br />
American Pie: El reencuentro 19:40 22:05<br />
En fuera de juego 22:05<br />
Intocable 17:30 19:50<br />
La sombra de la traición 15:30 17:35<br />
Lorax 15:30<br />
Los cachorros y el código de Marco... 15:30<br />
Los juegos del hambre 17:30<br />
BASAURI<br />
DIBAIGANE<br />
Ez dago emanaldirik.<br />
DSOCIAL ANTZOKIA<br />
Miel de naranjas 17:30 20:00<br />
DBERMEO.Nestor Basterretxea.<br />
Los vengadores 16:30 19:15 22:00<br />
DDERIO.Gurea Aretoa. Jack y su gemela 17:00<br />
Los juegos del hambre 19:30<br />
DDURANGO.Zugaza. Infiltrados en clase 17:00<br />
Miel de naranjas 19:30 22:30<br />
DELORRIO.Arriola Antzokia. Ez dago emanaldirik.<br />
DERMUA.Ermua Antzokia. Ez dago emanaldirik.<br />
DGALDAKAO.Torrezabal. Profesor Lazhar 22:30<br />
DGERNIKA.Lizeo Antzokia. Les lionnaiss 19:00 22:00<br />
GETXO<br />
D GETXO ZINEMAK<br />
Arriluze z/g (94-4310310). Ikuslearen eguna: asteazkena.<br />
Las nieves del Kilimanjaro 16:00 18:00 20:00<br />
Miel de naranjas 22:15<br />
Las chicas de la sexta planta 16:00 18:10 20:20 22:30<br />
En fuera de juego 16:00<br />
Men in black 3 18:10 20:20 22:30<br />
Project X 2D 16:10 18:10 20:10 22:10<br />
¿Y si vivimos todos juntos 2D 16:30 18:30 20:30<br />
Por fin solos 2D 22:30<br />
Blancanieves y la leyenda ... 16:15 19:00 22:00<br />
LEIOA<br />
DCINESA ARTEA<br />
Artea merkataritza gunea (902-333 231). Ikuslearen eguna: asteazkena.<br />
Men in black 3 16:00 18:15 20:30 22:45<br />
Men in black 3 3D 17:00<br />
Project X 16:30 18:30 20.30 22:30<br />
Blancanieves y la leyenda ... 16:15 18:00 19:00 20:00 22:00<br />
Los cachorros y el código de Marco Polo 18:00<br />
Las chicas de la sexta planta 16:00 18:00 20:10 22:20<br />
Cuando te encuentre 16:00 20:00 22:15<br />
La sombra de la traición 19:15 22:45<br />
Al borde del abismo 16:00 20:00 22:00<br />
18:00<br />
Sombras tenebrosas 16:30<br />
Los vengadores 19:10 22:00<br />
Los juegos del hambre 22:00<br />
Soul surfer 16:00<br />
Intocable 16:00 18:00 22:15<br />
DKULTUR LEIOA<br />
Ez dago emanaldirik.<br />
DLEKEITIO.Ikusgarri. Ez dago emanaldirik.<br />
DMUNGIA.Torrebillela. Ez dago emanaldirik.<br />
DMUSKIZ.Meatzari Aretoa.<br />
Los cachorros y el código de Marco Polo 17:00<br />
Los juegos del hambre 19:30<br />
DONDARROA. Bine Onera.<br />
Cuando te encuentre 2D 19:00 22:00<br />
PORTUGALETE<br />
DBALLONTI<br />
Project X 16:30 18:30 20:30 22:20<br />
El gran año 16:15 18:15 20:15 22:15<br />
Blancanieves y la leyenda del cazador 17:00 19:30 22:10<br />
American Pie: El reencuentro 20:20 22:30<br />
Los cachorros y el código de Marco ... 16:15 18:00<br />
Sombras tenebrosas 16:00 18:10<br />
Men in black 3 16:10 18:15 20:20 22:30<br />
SANTURTZI<br />
DSERANTES<br />
Blancanieves y la leyenda del cazador 17:15 19:45 22:15<br />
Profesor Lazhar 17:30 20:00 22:30<br />
Sombras tenebrosas 17:30 20:00 22:30<br />
DZALLA. Zalla zinema. Los cachorros de Marco Polo17:00<br />
La pesca del salmón en Yemen 19:30<br />
DZORNOTZA. Zornotza Aretoa. Ez dago emanaldirik.<br />
Gipuzkoa<br />
DONOSTIA<br />
DANTIGUO BERRI<br />
Cuando te encuentre 16:45<br />
Starbuck 18:45 20:45 22:45<br />
Blancanieves y la leyenda del ... 16:45 19:30 22:15<br />
Las nieves del Kilimanjaro 17:15 19:45 22:30<br />
Men in black 3 2D 16:45 18:45 20:45 22:45<br />
La sombra de los otros 17:15 19:45 22:30<br />
Project X 17:00 19:00 21:00 23:00<br />
En fuera de juego 17:15<br />
Intocable 19:30 22:15<br />
Soul surfer 17:00<br />
El profesor Lazhar 19:00 21:00 23:00<br />
DLA BRETXA<br />
Men in black 3 3D 16:00 20:15<br />
En fuera de juego 18:00 22:45<br />
Men in black 3 18:20 22:45<br />
16:15 20:30<br />
Project X 16:00 18:00 20:10 22:15<br />
Blancanieves y la leyenda del ... 16:15 17:15 18:45 19:45 21:30<br />
22:30<br />
16:00 Los cachorros y el código de ... 18:00<br />
Sombras tenebrosas 20:00 22:15<br />
Cuando te encuentre 16:00 18:00 20:10 22:15<br />
Los juegos del hambre 16:30<br />
La sombra de la traición 19:15 22:00<br />
El gran año 16:10 18:15 20:30 22:45<br />
Project X, Nima Nurizadeh zuzendariaren filma. BERRIA<br />
DPRINCIPE<br />
Rock’n Love (JBA) 17:30 20:00 22:45<br />
Miel de naranjas 17:15 19:45 22:00<br />
Las nieves del Kilimanjaro 17:15 19:45 22:15<br />
Evelyn 17:00 19:00 21:00 23:00<br />
Por fin solos 17:15<br />
Intocable 19:30 22:15<br />
El profesor Lazhar 17:00 19:00 21:00 23:00<br />
Las chicas de la sexta planta 17:00 19:30 22:00<br />
Sueño y silencio 17:30 20:00 22:30<br />
El arte de amar 16:45 18:30 20:30 22:30<br />
¿Y si vivimos todos juntos 16:45 18:45 20:45 22:45<br />
DTRUEBA<br />
Blancanieves y la leyenda ... (JBA) 17:00 19:30 22:00<br />
Four lovers (JBA) 17:00 19:00 21:00 23:00<br />
DANDOAIN.Bastero. Miel de naranjas 19:30<br />
DAZKOITIA. Baztartxo. American Pie 4 17:15 19:30 22:00<br />
DBEASAIN.Usurbe. Men in black 3 17:00 19:30 22:15<br />
EIBAR<br />
DCOLISEO<br />
La pesca del salmón en Yemen 17:00 20:00<br />
Los cachorros y el código de Marco Polo 17:00<br />
Blancanieves y la leyenda del cazador 17:00<br />
Los diarios del ron 20:00<br />
Por fin solos 20:00<br />
ERRENTERIA<br />
DNIESSEN ZINEMAK<br />
Martha Marcy Marlene 17:30 20:00 22:35<br />
Soul surfer 17:15 19:45<br />
Blancanieves y la leyenda del cazador 17:00 19:45 22:30<br />
Men in black 3 17:15 19:45 22:30<br />
Men in black 3 3D 22:45<br />
Sombras tenebrosas 20:00 22:35<br />
Los vengadores 17:15 20:00<br />
American Pie: El reencuentro 22:45<br />
Los cachorros y el código de Marco Polo 17:30<br />
DHERNANI.Biteri Aretoa. Sombras tenebrosas 19:30<br />
IRUN<br />
DCINEBOX MENDIBIL<br />
El gran año 15:45 18:00 20:20 22:30<br />
Lorax 16:00 18:00<br />
Sombras tenebrosas 20:15 22:30<br />
Men in black 3 15:45 18:00 20:20 22:30<br />
Blancanieves y la leyenda 16:15 19:15 22:00<br />
...<br />
Los vengadores 16:00 19:00<br />
American Pie: El reencuentro 22:00<br />
Cuando te encuentre 15:45 20:20 22:30<br />
18:00<br />
DOCINE TXINGUDI<br />
Blancanieves y la leyenda del cazador 17:15 19:45 22:15<br />
Los cachorros y el código de... 16:10<br />
Men in black 3 3D 18:00<br />
Intocable 20:15 22:30<br />
Sombras tenebrosas 16:00 22:45<br />
En fuera de juego 18:15 20:30<br />
Men in black 3 16:10 18:30 20:30 22:45<br />
Los vengadores 17:00<br />
La sombra de los otros 19:45 22:00<br />
Soul Surfer 15:50 18:00 20:15 22:30<br />
Project X 16:30 18:30 20:30 22:30<br />
DLAZKAO.Areria Aretoa. Ez dago emanaldirik.<br />
DOÑATI.Zinema. El profesor Lazhar 19:30 22:30<br />
DORDIZIA.Herri Antzokia.<br />
Un lugar donde quedarse 19:30 22:15<br />
DTOLOSA. Leidor.<br />
Martha Marcy may Marlene 19:30 22:00<br />
USURBIL<br />
DCINEBOX URBIL<br />
Los vengadores 16:00 19:00<br />
En fuera de juego 22:00<br />
Sombras tenebrosas 15:45 18:00 20:20 22:45<br />
Cuando te encuentre 16:00 18:15 20:30 22:45<br />
American Pie: El reencuentro 15:45 18:00 20:20 22:45<br />
Men in black 3 15:45 18:00 20:15 22:30<br />
Project X 16:00 18:15 20:30 22:45<br />
Blancanieves y la leyenda del 16:00 19:00 22:00<br />
...<br />
Men in black 3 3D 16:00 20:30 22:45<br />
18:15<br />
DZUMAIA. Aita Mari Aretoa. Men in black 3 17:00 19:30<br />
DZUMARRAGA. Zelai Arizti.<br />
Un lugar donde quedarse 19:30 22:15<br />
Lapurdi<br />
BAIONA<br />
DCGR CENTRE<br />
Madagascar 3 11:15 14:00 16:00 18:00 20:00 22:15<br />
Prometheus 3D 11:15 14:00 16:30 19:45 22:15<br />
Cosmopolis 13:45 15:50 20:00 22:15<br />
17:55<br />
Men in black 3D 11:15 13:45 15:50 17:55 20:00 22:15<br />
De rouille et d’os 11:15 14:00 16:30 19:45 22:15<br />
Moonrise kingdom 11:15<br />
Dark shadows 11:15 13:45 15:50 20:00 22:15<br />
17:55<br />
Avengers 3D 22:15<br />
Le prénom 15:50 17:55 20:00<br />
Les vacances de Ducobu 11:15 14:00<br />
DL’ATALANTE<br />
Le gran soir 14:00 18:30<br />
Sur la route 16:00 20:30<br />
DL’AUTRE CINEMA<br />
Cosmopolis 16:30 20:45<br />
Les femmes du bus 678 14:30 18:30<br />
7 jours à la Havane 18:45<br />
Woody Allen: a documentary 14:15<br />
Moonrise Kingdom 21:00<br />
The day he arrives 17:15<br />
Le mulot menteur 16:15<br />
ANGELU<br />
DMONCINE<br />
Madagascar 3 2D 14:00 18:00 22:00<br />
Madagascar 3 3D 16:00 20:00<br />
Arrête de pleurer Pénélope 16:00 20:00<br />
14:00 18:00<br />
Des saumons dans le desert 14:00 16:00 20:00 22:00<br />
Prometheus 3D 14:00 16:30 19:30 22:00<br />
De rouille et d’os 14:00 16:30 19:30 22:00<br />
Men in black 3 2D 16:00 20:00<br />
18:00<br />
Men in black 3 3D 14:00 22:00<br />
Dark shadows 14:00 22:00<br />
Sur la route 16:30<br />
Cosmopolis 22:00<br />
Le prénom 18:00 20:00<br />
DONIBANE LOHIZUNE<br />
DLE SELECT<br />
Le grand soir 17:30<br />
Arrête de pleurer Pénélope 20:30<br />
Madagascar 3 2D 15:00<br />
Madagascar 3 3D 17:30<br />
Prometheus 3D 17:30 20:30<br />
7 jours à la Havane (JBA) 15:00<br />
De rouille et d’os 17:30<br />
Couleur de peau: miel 15:00<br />
Le prénom 15:00<br />
Cosmopolis 20:30<br />
Sur la route (JBA) 20:30<br />
DHAZPARNE.Haritz Barne. Avengers 3D 17:00<br />
Les adieux à la reine 21:00<br />
DHENDAIA.Les Varietes. Men in black 3 3D 15:00<br />
Margin call (JBA) 17:00<br />
DKANBO.L’Aiglon. Nouveau départ 15:00<br />
Dark shadows 17:30<br />
MIARRITZE<br />
DROYAL<br />
Almanya (JBA) 15:25<br />
Cosmopolis (JBA) 19:15<br />
Dark shadows (JBA) 17:15<br />
De rouille et d’os 15:45<br />
Le grand soir 14:00 20:10 21:50<br />
Moonrise Kingdom (JBA) 19:40<br />
Norman Foster (JBA) 14:00<br />
Sur la route (JBA) 14:00 21:20<br />
Kora (JBA) 18:00<br />
Hello monsieur Shu (JBA) 21:10<br />
Une fille juive à Shanghai (JBA) 16:30<br />
Nafarroa<br />
IRUÑEA<br />
DGOLEM BAIONA<br />
Las chicas de la sexta planta 17:30 20:10 22:30<br />
DGOLEM LA MOREA<br />
(948-222333). Ikuslearen eguna: astelehena.<br />
Project X 16:30 18:30 20:30 22:15<br />
Blancanieves y la leyenda del ... 16:30 17:15 19:00 20:00 21:30<br />
22:30<br />
Fuera de juego 20:30 22:30<br />
La sombra de los otros 17:30 20:00 22:15<br />
Men in black 3 3D 17:15 20:00 22:15<br />
Men in black 3 16:30 18:30 20:30 22:30<br />
Cuando te encuentre 16:30 18:30 20:30 22:30<br />
La sombra de la traición 20:30 22:30<br />
Sombras tenebrosas 17:15 20:00 22:30<br />
American Pie: El reencuentro 17:15<br />
Los vengadores 17:00 19:45 22:30<br />
Los juegos del hambre 19:45 22:30<br />
Souf Surfer 16:30 18:30<br />
Lorax 16:30 18:30<br />
DGOLEM YAMAGUCHI<br />
(948-222333). Ikuslearen eguna: asteazkena.<br />
Los niños salvajes 16:30 18:30 20:30 22:30<br />
Four Lovers 16:30 18:30 20:30 22:30<br />
El arte de amar 16:30 18:30 20:30 22:30<br />
Las nieves del Kilimanjaro 16:30 18:30 20:30 22:30<br />
Intocable 16:30 18:30 20:30 22:30<br />
DSAIDE CARLOS III<br />
(948-245400). Ikuslearen eguna: astelehena.<br />
Las chicas de la sexta planta 17:30 20:00 22:30<br />
Blancanieves y la leyenda del cazador 17:30 20:00 22:30<br />
Por fin solos 17:30 20:00 22:30<br />
Miel de naranjas 17:30 20:00 22:30<br />
Men in black 3 3D 22:30<br />
Men in black 3 17:30 20:00<br />
DSAIDE OLITE<br />
(948-225595). Ikuslearen eguna: astelehena.<br />
La sombra de la traición 20:00 22:00<br />
Sombras tenebrosas 17:30 19:45 22:00<br />
Cuando te encuentre 17:30 19:45<br />
Los vengadores 19:15 22:00<br />
Intocable 17:00 22:00<br />
Los cachorros y el código de Marco Polo 17:30<br />
DALTSASU. Iortia.<br />
Ez dago emanaldirik.<br />
LIZARRA<br />
DGOLEM LOS LLANOS<br />
Sombras tenebrosas 18:00 20:30<br />
American Pie 4 18:00 20:30<br />
Blancanieves y la leyenda del cazador 18:00 20:30<br />
TUTERA<br />
DOCINE<br />
Cuando te encuentre 16:15 18:15 20:15 22:15<br />
Blacanieves y la leyenda del ... 16:00 18:00 19:30 20:30 22:00<br />
Project X 16:30 18:30 20:30 22:30<br />
Miel de naranjas 16:15 18:15 20:15 22:15<br />
Starbuck 16:00 18:10 20:20 22:30<br />
La sombra de los otros 16:00 22:30<br />
Men in black 3 3D 18:10 20:20<br />
Los cachorros y el código de... 16:30<br />
American Pie: El reencuentro 18:15 20:20<br />
Sombras tenebrosas 22:30<br />
Men in black 3 16:00 18:00 20:00 22:00<br />
UHARTE<br />
DITAROA<br />
(902-463269). Ikuslearen eguna: osteguna.<br />
El gran año 16:15 18:15 20:15 22:15<br />
Project X 16:20 18:20 20:20 22:20<br />
Ni pies ni cabeza 16:00 18:10<br />
Blacanieves y la leyenda ... 16:00 17:00 19:00 20:00 22:00<br />
22:30<br />
En fuera de juego 20:15 22:15<br />
La sombra de los otros 20:30 22:30<br />
Miel de naranjas 20:20 22:30<br />
Men in black 3 3D 16:30 18:30<br />
Men in black 3 2D 16:15 18:15 20:15 22:15<br />
Cuando te encuentre 16:15 18:15<br />
Los cachorros y el código ...16:00 17:45<br />
de Marco<br />
Sombras tenebrosas 16:00 18:10 20:20 22:30<br />
American Pie: El reencuentro 16:00 18:10<br />
Los vengadores 2D 16:00 19:00 22:00<br />
Los juegos del hambre 19:30 22:10<br />
Intocable 20:20 22:30<br />
VIANA<br />
DLAS CAÑAS<br />
Martha Marcy Merlene 16:00 18:00 20:15 22:30<br />
Los diarios del ron 15:50 18:00 20:25 22:45<br />
Soul surfer 16:00 18:10 20:25<br />
Blancanieves y la leyenda del cazador 17:15 20:00 22:40<br />
Men in black 3 16:10 18:15 20:30 22:45<br />
Men in black 3 3D 22:35<br />
La sombra de la traición 20:15 22:30<br />
Los cachorros y el código de Marco ...16:00 18:00<br />
Sombras tenebrosas 16:00 18:10 20:30 22:45<br />
American pie: El reencuentro 22:45<br />
Los juegos del hambre 17:00 20:00<br />
Los vengadores 17:00 19:45 22:35<br />
Nafarroa Beherea<br />
DDONIBANE GARAZI. Vauban.<br />
Les vacances de Ducobu 15:00<br />
L’enfant d’un haut 21:00<br />
DDONAPALEU. St. Louis.<br />
A pas de loup 18:00<br />
De rouille et d’os 21:00<br />
Zuberoa<br />
DMAULE.Baitha.<br />
Prometheus 18:00 20:30<br />
Maman 18:00<br />
Le prénom 20:30
32 berria 2012ko ekainaren 10a, igandea<br />
Agenda ›<br />
Komunikazioa D<br />
Kontrasteak<br />
Uhinetatik tiraka<br />
Xabier Lasa<br />
Manolo Preciado. Asteazkenean<br />
hil zen entrenatzailea,<br />
bihotzekoak jota. Talde xumeen<br />
animo pizgarria beti, izaeraz<br />
markaz kanpokoa Espainiako<br />
futbol ligan, Mourinho eta Guardiolaren<br />
moduko izar mediatikoetatik<br />
urrun. Emaitzak ia egunero<br />
berritzen diren arren, bertako<br />
protagonista guztiek klonak diruditen<br />
mundu horretan, diskurtsoa<br />
eta jarrera apartekoa zuen<br />
gizona zen, zintzoa, zentzuduna,<br />
gizatiarra. Jose Ramon de la Morenak<br />
berari orain lau urte egindako<br />
elkarrizketa osoa errepikatuz<br />
ireki zuen El Larguero saioa,<br />
asteazken gauean. Futbola apenas,<br />
heriotza izan zuen hizpide<br />
orduan, 15 urteko semearen eta<br />
42 urteko emaztearen heriotza<br />
nola gaindi daitekeen azalduz.<br />
Malkoak isurtzeko gaua izan zen,<br />
irratira pega-pega jarrita. Ser katearen<br />
atari digitaleko fonotekan<br />
entzun daiteke saio osoa, Preciadoren<br />
bizi lezioa tartean.<br />
Leonen. Boulevard-ek Leonera<br />
(Espainia) eraman zuen txosna<br />
ostiralean, Dani Alvarez eta<br />
Ander Iribarrekin. Saihetsezinak<br />
diruditen Donejakue bideaz eta<br />
gastronomiaz gain, greban dirauten<br />
meatzariak eta errepresio<br />
frankista izan zituzten hizpide<br />
goizean. Luis del Olmo uhinetako<br />
kazikearen feudoan, haren estilo<br />
folklorikoa errepikatu zen<br />
parte batean, baina konpromisozko<br />
kazetaritza ere egin zen<br />
bestalde, Espainiako irratigintza<br />
generalistak aski zentsuratuak<br />
dauzkan bi gai landuz.<br />
Bai, baina... Iruñeko Udala<br />
batu da (PSN barne) egunotan<br />
Euskalerria Irratiarentzat lizentzia<br />
eskatzaileen zerrendara<br />
(hainbat gizarte eragile, Euskaltzaindia,<br />
Nafarroako Parlamentua,<br />
Arartekoa, Europako Kontseiluko<br />
adituak…). Iruñerriko<br />
euskaldunek eta gizarteak berak<br />
euskarazko legezko irrati bat eskatzen<br />
dute, eta aldarrikapen<br />
historiko horri eusten dio zentzumenez<br />
eta burugogor irratiak berak.<br />
Laster jakinaraziko da nori<br />
doazkion bi lizentziak, baina ez<br />
da profeta izan behar asmatzeko<br />
Cope eta Ser izango direla sarituak,<br />
bat eginez gobernuko indar<br />
korrelazioarekin. Bien bitartean,<br />
kalitatezko irratia ekoizten jarraitzen<br />
du lizentziarik gabeko<br />
irratiak; horretan, programazio<br />
berezia (Maratoi erdia) dauka iragarrita<br />
ostiral goizerako, kolaboratzaile<br />
eta pertsona ezagunekin.<br />
Iruñerrikoak ez garenok, berriz,<br />
ez daukagu aitzakiarik; atari digital<br />
bikain askoa daukagu eskura,<br />
irratsaiorik entzungarrienen<br />
podcast-ak barne.<br />
Oihane Garzaron q<br />
Navarra Televisioneko aurkezlea<br />
Astelehenetik ostiralera euskarazko albistegia<br />
aurkezten du LTDko bigarren katean (20:00).<br />
«Pozez eta itxaropenez» ekin dio lanari.<br />
«Euskarazko saio<br />
gehiago etorriko<br />
dira; erabakitzeko<br />
dago zeintzuk»<br />
Ainhoa Arano<br />
Navarra Televisioneko LTDko bigarren<br />
katean euskarazko albistegia<br />
aurkezten du Oihane Garzaronek<br />
(Iruñea, 1982), astegunetan,<br />
20:00etan. Canal6ek eta Popular<br />
TVk bat egin eta gero jarri zen<br />
martxan Navarra Television,<br />
duela aste batzuk. Tokiko telebista<br />
kate bakarrak euskararen aldeko<br />
apustua egiteko asmoa duela<br />
adierazi du Garzaronek; «pozik<br />
eta itxaropentsu» ekin dio erronkari.<br />
Zein da albistegiaren egitura<br />
Ohiko albistegi baten egitura du:<br />
tituluak, politika eta ekonomia,<br />
kultura, kirolak eta eguraldia.<br />
Baina atal bakoitza dezente laburragoa<br />
da, albistegi osoak hamabost<br />
minutuko iraupena duelako.<br />
Gerora albistegia luzatuz joango<br />
gara, hasierako kaosa kontrolpean<br />
hartzen dugunean. Orohar,<br />
Nafarroako informazioa bakarrik<br />
lantzen dugu. Gaztelerazko<br />
albistegian Espainiako berriak<br />
eta, batzuetan, nazioartekoak ere<br />
sartzen dituzte. Guk ez, guk tokiko<br />
informazioa ematen dugu.<br />
Eduki bereziak lantzen dituzue<br />
Ez dugu eduki berezirik sortzen;<br />
gaztelerazko albistegietako informazio<br />
garrantzitsuenak hautatu,<br />
eta horietan sakontzen dugu, bereziki<br />
tokiko berrietan. Ezberdintasuna<br />
da euskararekin eta euskal<br />
kulturarekin lotutako zenbait<br />
gai gehiago azpimarratzen saiatzen<br />
garela. Adibidez, igandean<br />
Korrika Iruñetik pasatzen baldin<br />
bada, gaztelerazko albistegiak<br />
gaia igandean aipatu eta alboratu<br />
egingo du. Guk, aldiz, astelehenean<br />
gai horrekin ireki dezakegu albistegia,<br />
nahiz eta bezperako berria<br />
izan, ikus-entzule euskaldunentzat<br />
interesgarria izan daitekeela<br />
iruditzen zaigulako.<br />
Euskarazko albistegia asteburuetan<br />
ere emateko asmorik ba al dago<br />
Nik oraindik ez daukat halako informaziorik,<br />
baina badakit zuzendaritzak<br />
euskarazko programazioa<br />
zabaldu nahi duela. Albistegiaz<br />
gain, beste bi edo hiru saio<br />
egin nahi dituzte euskaraz, eta<br />
euskarazko marrazki bizidunak<br />
ere eman nahi dituzte. Baina telebista<br />
katea martxan jarri berria<br />
da, eta oraindik zenbait proiektu<br />
airean daude; kateak egonkortasuna<br />
lortzen duen heinean, gauzak<br />
finkatuz joango dira. Gainera,<br />
orain uda dator, eta horrek aldaketa<br />
asko eragiten ditu telebista<br />
programazioetan. Euskarazko<br />
saio gehiago etorriko dira; zein,<br />
noiz eta nola erabakitzeko dago.<br />
Lan munduaren gaineko euskarazko<br />
bigarren saioa zuk aurkeztuko duzu<br />
Esan bezala, dena finkatu gabe<br />
dago oraindik. Ez dakigu euskarazko<br />
saioak zeintzuk izango diren.<br />
Gainera beste aurkezle euskaldun<br />
bat gehituko da laster lantaldera,<br />
eta oraindik ez ditugu<br />
gure arteko banaketak zehaztu.<br />
Askok pentsa dezakete diru languntzak<br />
jasotzeko asmo bakarrarekin<br />
jaio dela euskarazko zerbitzua.<br />
Nafarroako Gobernuak diru laguntzak<br />
banatzeko edukien gaineko<br />
lehiaketa egin zuenean, aurkeztutako<br />
proiektuentzat betekizun<br />
bakarra zehaztu zuten: astean<br />
behin euskarazko saio bat egitea;<br />
beraz, ez zegoen zertan albistegi<br />
bat sortu. Canal6ek euskarazko<br />
albistegi oso bat egitea proposatu<br />
zuen, eta haren proiektuak<br />
irabazi egin zuen. Euskarazko<br />
zerbitzu hori emateko helburua<br />
ez da dirua jasotzea, baizik eta pluraltasuna<br />
eskaintzea. Eta horregatik<br />
beragatik aurrerago euskarazko<br />
saio gehiago sortzeko asmoa<br />
dago, ikus-entzule guztiengana<br />
heldu nahi dugulako.<br />
Hiru aste daramazue martxan; nolako<br />
erantzuna izan du euskarazko albistegiak<br />
Nik ez dut daturik eskuetan, ez<br />
dakit zenbateko ikus-entzule tasa<br />
izan duten orain arteko albistegiek,<br />
baina sare sozialetan bai,<br />
erantzun positiboa sumatu dut.<br />
NAVARRA TELEVISION<br />
Jende askok txalotu du Twitter<br />
bidez euskarazko albistegia egin<br />
izana: «bazen ordua», «laburra<br />
izan arren aurrerapauso bat da»<br />
eta halakoak esanez. Espero dut<br />
nafarrek ondo erantzutea. Hala<br />
ere, horrek ez du baldintzatuko,<br />
ez osotasunean behintzat, euskarazko<br />
programazioa zabaltzea<br />
edo ez; pluraltasunarekiko hartu<br />
dugun konpromisoak euskarazko<br />
saio gehiago sortzea eskatzen<br />
du ezinbestean.<br />
Harro sentitzen zara<br />
Bai, noski, oso pozik nago. Azkeneko<br />
urteetan erabat murriztu<br />
eta desagertuta zeuden euskarazko<br />
albistegiak Nafarroako telebistetan,<br />
eta horrek kolokan jartzen<br />
zuen telebista horien pluraltasuna.<br />
Egia da arraroa dela albistegia<br />
euskaraz egitea, baina oso pozgarria<br />
eta polita da.
2012ko ekainaren 10a, igandea berria 33<br />
‹ Agenda<br />
E<br />
Gaurko filmak<br />
Thelma y Louise 1111<br />
pLaSexta3, 15:30. Zuz.: Ridley Scott.<br />
Akt.: Susan Sarandon, Geena Davis,<br />
Brad Pitt, Harvey Keitel. AEB. 1991.<br />
El viaje de Carol 111<br />
pLaSexta3, 17:55. Zuz.: Imanol Uribe.<br />
Akt.: Clara Lago, Juan Jose Ballesta,<br />
Maria Barranco. Espainia. 2002.<br />
Frantziako<br />
Parlamenturako bozak<br />
Parisko legebiltzarra aukeratzeko<br />
gaur Ipar Euskal Herrian eta<br />
Frantzian egitekoak diren<br />
bozen emaitza jakiteko, saio<br />
bereziak egingo dituzte TF1en<br />
(19:25), France2n (19:00) eta<br />
France3n (18:55).<br />
Hauteskundeak. 18:55etik aurrera.<br />
Espainia salbatzen<br />
saiatuko da Evole<br />
Reiniciando España izenburua<br />
jarri dio Jordi Evolek sasoiko<br />
azken saioari. Gizarte eredua<br />
agortuta ote dagoen eta gauzak<br />
beste modu batera egiteko<br />
aukera dagoen galdetuko du,<br />
«ikuspegi baikorrarekin».<br />
‘Salvados’. LaSexta, 21:30.<br />
Konkistatzailearen<br />
bila, herriz herri<br />
El Conquistador del Fin del<br />
Mundo-ko hurrengo sasoirako<br />
lehiakideen bila hasiko dira<br />
gaur. Lehiakide izandako bost<br />
pertsonak osatzen dute El Conquistour-eko<br />
taldea, eta Lizarran<br />
(Nafarroa) hasiko dira bila.<br />
‘El Conquistour’. ETB2, 22:30.<br />
Moulin rouge 111<br />
pLaSexta, 15:30. Zuz.: Baz Luhrman.<br />
Akt.: Nicole Kidman, Ewan McGregor,<br />
John Leguizamo. Australia. 2001.<br />
Bajo cero 111<br />
pLa1, 16:00. Zuz.: Frank Marshall.<br />
Akt.: Paul Walker, Moon Bloodgood,<br />
Jason Biggs. AEB. 2006.<br />
Daniel bihurria berriro erasoan 1<br />
pETB3, 16:25. Zuz.: Charles T. Kanganis.<br />
Akt.: Don Rickles. AEB. 1998.<br />
La camarera 111<br />
pLaSexta, 17:50. Zuz.: Adrienne<br />
Shelly. Akt.: Keri Russell, Nathan Fillion,<br />
Jeremy Sisto. AEB. 2007.<br />
The Queen 1111<br />
pArte, 20:40. Zuz.: Stephen Frears.<br />
Akt.: Helen Mirren, Michael Sheen.<br />
Erresuma Batua. 2006.<br />
Los perdedores: The Losers 11<br />
pLaSexta3, 22:00. Zuz.: Sylvain White.<br />
Akt.: Jeffrey Dean Morgan, Chris<br />
Evans, Zoe Saldana. AEB. 2010.<br />
El reino de los cielos 111<br />
pLa1, 22:15. Zuz.: Ridley Scott. Akt.:<br />
Orlando Bloom, Jeremy Irons, Liam<br />
Neeson. Erresuma Batua. 2005.<br />
¿Otra vez tú 1<br />
pAntena3, 22:25. Zuz.: Andy<br />
Rickman. Akt.: Kristen Bell. AEB. 2010.<br />
D Telebista<br />
D<br />
ETB 1<br />
ETB 2<br />
Hamaika<br />
Antena 3<br />
Cuatro<br />
TF1<br />
06:00: Marrazki bizidunak.<br />
Nafarroarako deskonexioan,<br />
10:00 arte. 07:00: EITB kultura.<br />
07:30: Ibil2d. 08:00: Bizi berria.<br />
08:10: Dida bideoklip<br />
lehiaketa. 09:20: (H) Eltzean.<br />
09:50: Egi bidean. 10:00: Meza<br />
santua. 10:55: Iparraldearen<br />
orena. 11:40: Zu kirolari. 12:15:<br />
Euskalgym. 13:40: Errekortari<br />
onenak. 14:30: Gaur egun.<br />
15:00: Teknopolis. 15:35: Chiloe.<br />
16:05: Herri kirolak. Eusko<br />
label saria banaka. 17:40: Fitness<br />
2012. Euskadiko bodyline<br />
txapelketa. 18:40: Mihiluze<br />
1000. 20:00: Gaur Egun.<br />
20:10: ETB kantxa. Olazabal -<br />
Larrinaga / Mendizabal III.a -<br />
Cecilio. Xala - Laskurain / Titin<br />
III.a - Merino II.a. 22:30: Aizkora<br />
hotsak goi mendietan.<br />
23:35: Arregitarrak. 00:05: Kultura<br />
gaua. 00:55: Chiloe.<br />
01:50: Iparraldearen orena.<br />
07:05: Del país de los vascos.<br />
07:30: Chiloé. 08:05: El edén<br />
de los tiburones. 08:55: Nueva<br />
vida. 09:05: Publishow.<br />
09:35: EITB kultura. 10:00:<br />
Hora GMT. 10:50: Palabra de<br />
ley. 11:25: Teknopolis. 12:00:<br />
Capital cultura. 12:25: El payaso.<br />
13:20: Rex. Telesaila. 14:58:<br />
Teleberri. 16:00: Eguraldia.<br />
16:05: Zinema. ‘Isla amarga’.<br />
Zuz.: Jean Claude Flamand<br />
Barny. Akt.: Jean Claude Adelin,<br />
Lea Bosco, Fatou N’Diaye.<br />
2007. 20:58: Teleberri. 22:20:<br />
Eguraldia. 22:30: Conquistour.<br />
23:35: Iñaki Urdangarin, caso<br />
abierto. Erreportajea. 00:40:<br />
60 minutos. 01:45: Nip Tuck: A<br />
golpe de bisturi. 02:25: Zinema.<br />
‘Los desesperados’. Zuz.:<br />
Charles Vidor. Akt.: Randolph<br />
Scott, Glenn Ford, Claire Trevor.<br />
1943. 03:45: Musika<br />
gauak jazz.<br />
‘ETB kantxa’. 20:10 ‘Urdangarin afera’. 23:35<br />
09:00: Txirrita. 10:00: Ordoki<br />
4x4. 10:50: Ur eta lur. 11:25: Gipuzkoa<br />
kultura. 11:55: Bat eta<br />
bat. 13:10: Harira. Juanjo Agirrezabala.<br />
14:05: Onein. 14:35:<br />
Bat eta bat. 15:50: Ekogunea.<br />
16:25: Ikusmira. Bermeoko<br />
arrain azoka. 16:55: Erritmoz<br />
bizi. 19:30: Tolosaldea kiroletan.<br />
XIV orduak. 20:00: Bat<br />
eta bat. 21:00: Eskola publikoaren<br />
festa. Zarautzen ospatuko<br />
den jaiari buruzko saioa.<br />
22:00: Eskola publikoaren<br />
festa. 23:00: Berbaz. 00:00:<br />
Bat eta bat. 01:00: Emisioaren<br />
amaiera.<br />
La 1<br />
06:00: Noticias 24H. 10:15:<br />
Destino España. 11:15: Conectando<br />
España. 12:10: Lo que<br />
hay que ver. 12:40: Zinema.<br />
‘Unas rubias muy legales’.<br />
2008. 14:00: Cocina con Sergio.<br />
14:30: Corazón. 15:00: Telediario<br />
1. Albistegia. 15:50: El<br />
tiempo. 16:00: Zinema. ‘Bajo<br />
cero’. 2006. 17:50: Zinema.<br />
‘Obsesión por un crimen’.<br />
2008. 19:15: + gente. 21:00: Telediario<br />
2. 22:05: Eguraldia.<br />
22:15: Zinema. ‘El reino de los<br />
cielos’. Zuz.: Ridley Scott.<br />
2005. 00:45: Zinema. ‘Carretera<br />
al infierno’. 2007.<br />
07:30: Megatrix. Pelopicopata.<br />
Videos, videos. Los más...<br />
Centímetros cúbicos. El número<br />
uno. 14:00: Los Simpson.<br />
15:00: Antena3 noticias.<br />
15:30: Deportes. 15:45: Tu<br />
tiempo. 16:00: Zinema. ‘Sombras<br />
del amor’. Zuz.: Giles<br />
Foster. 2010. 19:30: 1 formula.<br />
Kanadako sari nagusia.<br />
22:00: Antena3 noticias2.<br />
22:15: Ver cine. 22:25: Zinema.<br />
‘¿Otra vez tú. Zuz.: Andy<br />
Rickman. 2010. 00:15: Zinema.<br />
‘Una relación peligrosa’.<br />
Zuz.: Martin Brest. 2010.<br />
02:30: ¡Vamos a jugar!.<br />
Tele 5<br />
06:45: I love TV. 09:15: UEFA<br />
Euro 2012. 11:15: Tu sí que vales.<br />
15:00: Informativos Telecinco.<br />
16:00: Eurokopa 2012.<br />
Aurretiko saioa. 18:00: Eurokopa<br />
2012. Espainia - Italia.<br />
19:45: Eurokopa 2012. Partida<br />
ondorengoa. 20:55: Informativos<br />
Telecinco. Jose Ribagordak,<br />
Carme Chaparrok eta<br />
Jesus Maria Pascualeka aurkeztuta.<br />
22:00: Aida. Telesaila.<br />
01:30: I Love TV noche.<br />
02:30: Minutos mágicos.<br />
04:00: Nosolomusica. 04:30:<br />
Infocomerciales. 05:30: Fusión<br />
sonora.<br />
07:45: Top Gear. 09:45: El último<br />
superviviente. 11:45: Callejeros<br />
viajeros. Washington.<br />
Caribe mexicano. 14:00: Noticias<br />
Cuatro. 14:50: Deportes<br />
Cuatro. 15:00: Roland Garros<br />
2012. Finala. 18:00: Zinema.<br />
‘La maldición del desierto’.<br />
Zuz.: David Flores. 2007.<br />
20:00: Noticias Cuatro. 20:30:<br />
Eurokopa 2012. Aurretiko<br />
saioa. 20:45: Eurokopa 2012.<br />
Irlanda - Eskozia. 22:30: Callejeros<br />
viajeros. ‘La roja en Polonia’.<br />
23:30: Uno para ganar.<br />
01:00: Cuarto milenio. 04:30:<br />
Cuatro astros.<br />
Arte<br />
11:45: Square. 12:30: Philosophie.<br />
13:00: 360º, Géo. 13:55:<br />
X:enius. 14:20: Les animaux<br />
amoureux. 15:45: De chair et<br />
de marbre. 16:15: Adele Live at<br />
the Royal Albert Hall. 17:15:<br />
Jeunes chefs de demain.<br />
17:45: Personne ne bouge!.<br />
18:30: Cuisines des terroirs.<br />
19:00: BBC proms 2010. 19:45:<br />
Arte journal. 20:00: Karambolage.<br />
20:10: Le blogueur.<br />
20:40: Zinema. ‘The Queen’.<br />
2006. 22:20: France-Angleterre:<br />
tendres rivales. 23:15: Adele<br />
live at the Royal Albert Hall.<br />
Kontzertua.<br />
06:30: TFou. 10:20: Automoto.<br />
11:00: Téléfoot. 12:00: Les 12<br />
coups de midi!. 13:00: Journal.<br />
13:35: Walker, Texas Ranger.<br />
14:25: Monk. 16:15: Les Experts.<br />
‘Qui a tué Sherlock Holmes’.<br />
‘Chambre froide’. ‘Sixième<br />
sens’. 18:45: Hauteskundeak.<br />
19:15: Journal. 19:25: Législatives<br />
2012. Emanaldi berezia.<br />
21:15: Esprits criminels. Telesaila.<br />
‘Chambre noire’. ‘Instincts<br />
maternels’. ‘Tuer le<br />
père’. ‘La couleur de la mort’.<br />
00:35: 1 formula. Kanadako<br />
sari nagusia. 02:30: L’actualité<br />
du cinéma.<br />
France 2<br />
08:05: Rencontres à XV.<br />
08:30: Les chemins de la foi.<br />
12:05: Tout le monde veut<br />
prendre sa place. 13:00: Journal.<br />
13:20: 13h15, le dimanche...<br />
14:20: Tenisa. Roland<br />
Garros, zuzenean. 17:50: Flash<br />
élections législatives 2012.<br />
18:00: Stade 2. 19:00: Législatives<br />
2012. David Pujadasek<br />
eta Elise Lucetek aurkeztuta.<br />
22:35: Faites entrer l’accusé.<br />
Magazina. 23:45: Journal.<br />
00:05: Tenisa. 03:35: 13h15, le<br />
dimanche... 04:05: 24 heures<br />
d’info. 04:15: Métiers dangereux<br />
et spectaculaires.<br />
ETB 3<br />
ETBK Sat<br />
La 2<br />
La Sexta<br />
Teledeporte<br />
France 3<br />
08:55: Doraemon. 09:35:<br />
Hartz Txiki. 10:20: Doraemon.<br />
11:05: Hirukiak. 11:50: Abeltxoroak.<br />
12:15: Doraemon. 12:35:<br />
George oihanekoa. 13:15: Doraemon.<br />
13:40: Martin Mistery.<br />
14:20: Trikitraka Trikitron.<br />
16:25: Zinema. ‘Daniel bihurria<br />
berriro erasoan’. Zuz.: Charles<br />
T. Kanganis. 1998. 17:30: Doraemon.<br />
17:55: Clang inbasioa.<br />
18:25: Doraemon. 19:35:<br />
Shaggy eta Scoby Doo. 20:15:<br />
Doraemon. 21:45: One piece.<br />
22:30: Brinkola. 23:10: Gregg<br />
Allman. 00:20: Su ta gar.<br />
00:30: Kultura gaua.<br />
09:00: ETB Kantxa. 10:00:<br />
Zona zapping. 10:25: Robin<br />
Food. 12:15: Zona zapping.<br />
13:00: Pilota. Biharko izarrak<br />
saria. 15:00: Gaur egun. 15:30:<br />
Zona zapping. 15:45: Txirrindularitza.<br />
Suitzako itzulia.<br />
17:35: Erreportai bereziak.<br />
Triatloia: Zarauzko laburpena.<br />
18:05: XIV orduko ibilaldia.<br />
18:50: Zu kirolari. 19:20: Zaldi<br />
jauziak 2012. 20:20: Txirrindularitza.<br />
Suitzako Itzulia. 21:30:<br />
Teleberri. 22:30: ETB kantxa.<br />
Olazabal - Larrinaga / Mendizabal<br />
III.a - Cecilio. Xala - Laskurain<br />
/ Titin III.a - Merino II.a.<br />
12:00: Babel en TVE. 12:30: Los<br />
oficios de la cultura. 13:00: Espacios<br />
naturales. 13:30: El escarabajo<br />
verde. 14:05: Cenas<br />
despues de media noche...<br />
14:30: La dieta mediterranea.<br />
15:05: Saca la lengua. 15:35:<br />
Saber y ganar. 16:15: El Nilo.<br />
17:10: Docufilia. 18:50: Miradas<br />
2. 19:05: Destinos. 19:35: Más<br />
que perros y gatos. 20:00: Canal<br />
Castilla. 20:35: Tres 14.<br />
21:05: Pagina 2. 21:35: Redes<br />
2.0. 22:00: Documentos tv. ‘El<br />
buen soldado’. 23:00: Especial<br />
viva la pera. 23:45: El documental<br />
de La2.<br />
07:00: Teletienda. 07:30: La-<br />
Sexta en concierto. 08:40:<br />
Real NBA. 09:10: Bestial.<br />
10:05: Piso compartido. 11:00:<br />
Mundo oficina. 11:55: Vidas<br />
anónimas. 12:55: Salvados.<br />
13:55: LaSexta Noticias. 14:55:<br />
LaSexta Deportes. 15:30: Zinema.<br />
‘Moulin rouge’. Zuz.:<br />
Baz Luhrman. 2001. 17:50: Zinema.<br />
‘La camarera’. Zuz.:<br />
Adrienne Shelly. 2007. 19:55:<br />
LaSextanoticias 2. 20:55: La-<br />
SextaDeportes2. 21:30: Salvados.<br />
‘Reiniciando España’.<br />
22:20: Bones. 01:35: ¿Quien<br />
vive ahí. 02:00: Astro TV.<br />
08:00: Txirrindularitza. Dauphiné<br />
Liberé. 10:00: Saskibaloia.<br />
Melilla - Menorca. 11:30:<br />
Eskubaloia. Asobal ligako<br />
izarren partida. 13:10: Txirrindularitza.<br />
Dauphiné Libere, 7.<br />
etapa zuzenean. 15:00: Turf<br />
zaldi lasterketak. 16:00: Bela.<br />
17:00: Txirrindularitza. Dauphiné<br />
Liberé, 7. etpa. 19:00:<br />
Saskibaloia. Bartzelona -<br />
Real Madril. 21:00: Automobilismoa.<br />
21:30: Olinpismoa.<br />
22:00: Txirrindularitza. Dauphiné<br />
Liberé, 7. etapa. 00:00:<br />
Eurokopa 2012. 00:30: Eskubaloia.<br />
02:00: Txirrindularitza.<br />
06:35: Ludo. 10:55: C’est pas<br />
sorcier. 11:30: Dimanche avec<br />
vous. 12:00: Le 12/13. 12:50: 30<br />
millions d’amis. 13:20: Txirrindularitza.<br />
Dauphine. 15:00: En<br />
course sur France3. 15:15:<br />
Keno. 15:20: Homo sapiens.<br />
16:55: Chabada. 17:40: Flash<br />
spécial élections législatives.<br />
17:50: Questions pour un super<br />
champion. 18:55: Législatives<br />
2012. Francis Letellier,<br />
Carole Gaessler eta Jerome<br />
Dorvillekin. 00:05: Zinema.<br />
‘La danse rouge’. Zuz.: Raoul<br />
Walsh. 1928. 01:45: Peur sur<br />
l’hôpital.
34 berria 2012ko ekainaren 10a, igandea<br />
Plaza›Kultura<br />
Senperenaren piano<br />
doinuak baliatuz<br />
osatu zuten kontzertu<br />
poetikoa arratsaldean<br />
Felipe Juaristi, Jose Fernandez de la Sota eta Ana Rossetti, agertokian. JUANAN RUIZ / ARGAZKI PRESS<br />
Bakeari eta beste hainbat gairi buruzko poemak errezitatu dituzte 50 artistak Bilbon,<br />
2012 Euskadi fundazioak antolatutako nazioarteko poesia jaialdiaren barruan.<br />
Bakeaz, eta gehiago<br />
tako bikotea errepikatu zuten<br />
Margaritek eta Crowek agertokian,<br />
arratsaldez. Poema laburrak<br />
hobetsi zituzten, «sendoak».<br />
Ingelesa eta gaztelania uztartu zituen<br />
Crowek, gerraz, seme-alabak<br />
galdutako gurasoez, Edinburgoko<br />
kaleez eta duela zortzi<br />
urte bat-batean hildako ahizpaz<br />
mintzatzeko.<br />
Margarit, berriz, katalanez jardun<br />
zen, baina gaztelaniaratutako<br />
bertsoak ere errezitatu zituen,<br />
pasio handiz, ahotsaren bidez larridura,<br />
amorrua, etsipena, maitasuna,<br />
irmotasuna adieraziz.<br />
Txalo zaparrada jaso zuen, La Libertad<br />
azken poeman askatasunaren<br />
aldagaiak aletu zituenean:<br />
goizaldean metroan mehatxatzen<br />
gaituen arriskua da askatasuna;<br />
egunkaria, egun amaieran;<br />
parkeetan amodioa egitea; greba<br />
orokorreko egunaren goiztiria;<br />
aske hiltzea; errege bat trenez erbesterantz<br />
ateratzea...<br />
Ildo horretatik jarraitu zuen<br />
Jose Fernandez de la Sotak, oso<br />
poema politikoak aukeratu baitzituen<br />
galera, beldurra —«mundua<br />
mugitzen du»— edota artisten<br />
eta agintarien arteko harremanak<br />
jorratzeko. Ana Rossetti,<br />
ordea, Omako basoak eragindako<br />
«ilusio sentsazio berezia» azaltzen<br />
hasi zen, baina migrazioak<br />
izan zituen hizpide bere txandan.<br />
Maite Asensio Lozano Bilbo<br />
Beti ez dira batera hiltzen<br />
haragia eta hitzak».<br />
Munduko poetek Bilboko<br />
Euskalduna jauregian<br />
atzo jositako etengabeko<br />
errezitaldian euskaraz entzundako<br />
bertso apurrenetakoa izan<br />
zen. Seneka, Wilde, Baudelaire,<br />
Bilintx, Woolf eta beste hainbat<br />
sortzaileren bizitza eta heriotza<br />
tragikoak gogoan izan zituen Felipe<br />
Juaristik Historia olerkian;<br />
haien obrek denboraren lehia irabazi<br />
zuten, hitzek iraun egiten dutelako.<br />
Eta, hain justu, hitza izan<br />
zen atzo protagonista: «elkar<br />
ulertzeko eta emozioak partekatzeko<br />
tresna», poesian bilduta.<br />
Eusko Jaurlaritzaren Euskadi<br />
2012 fundazioak prestatutako nazioarteko<br />
poesia jaialdiaren jarduera<br />
nagusia egiten ari dira asteburuan.<br />
Askoren izenean: pido la<br />
paz y la palabraproiektuan, bakeari<br />
buruz hausnartzera deitu dituzte<br />
mundu osoko 50 poeta ezagun,<br />
bakegintzan kulturak daukan<br />
zeregina aitortze bidean;<br />
antolatzaileen hitzetan: «Poesiak<br />
egia handiak azaleratzen ditu,<br />
kontraesankorrak izan arren».<br />
Hartara, agertokian, kolore aldakorretako<br />
argi ahulek girotuta,<br />
aretoko isiltasunari aurre egin<br />
behar izan zioten ia hogei artistak,<br />
11:15etik 19:30era iraun zuen<br />
etengabeko errezitaldian.<br />
Blas de Otero poeta bilbotarraren<br />
olerkia du oinarri jaialdiaren<br />
izenburuak, eta olerki hori irakurriz<br />
abiatu zuen errezitaldia Cristina<br />
Peri Rossik, goizean. Umorezko<br />
piezak indarkeriari buruzkoekin<br />
tartekatu zituen<br />
Uruguaiko poetak, eta azken olerkian<br />
Ciudad Juarezko emakumeei<br />
omenaldia eginez utzi zion lekua<br />
Karen Connellyri. «Hitzak aldaketarako<br />
tresnak dira.<br />
Indarkeriak amaitzen direnean,<br />
hitzak baino ez dira geratzen»,<br />
esan zuen kanadarrak, poema bakarra<br />
errezitatu aurretik.<br />
Poesiak, zubi lana<br />
Baina zer egiteko du poesiak bakegintzan<br />
Bitartekaritza lana,<br />
Anna Crowe eskoziarraren ustez:<br />
«Poesia zubi bat da, hizkuntzen<br />
artean, buruen artean, jendeen<br />
artean. Bakearen tresna da: poesia<br />
idaztea eta itzultzea gerra egitearen<br />
erabat kontrakoa da». Ildo<br />
horretatik, Oteroren olerkia izan<br />
Joan Margariten errezitaldiaren une bat. JUANAN RUIZ / ARGAZKI PRESS<br />
zuen hizpide: «Bakea eta hitza eskatzen<br />
dut» esaldia «ezin hobea»<br />
da, haren ustez, «poesiaren egia<br />
biltzeko». Olerkia «bikaina» da<br />
lelo gisa, baina «poesiarekin duen<br />
harremana da bikaina batik bat»,<br />
Joan Margariten arabera, «eta<br />
adin jakin bat dugunoi gaztaroa<br />
dakarkigu burura».<br />
Herrialde Katalanetako poeta<br />
famatuenetakoarentzat, gauza<br />
asko ditu Oteroren piezak, «baina<br />
gauza horietako batek ere ez gaitu<br />
behartzen soilik bakeaz hitz<br />
egitera». Izan ere, bakeaz ez ezik,<br />
naturaz, bakardadeaz, maitasunaz,<br />
Holokaustoaz... errezitatu<br />
zuten atzo. Poema on bat egitea<br />
«oso zaila» dela azalduz argudiatu<br />
zuen Margaritek gaitegia zabaldu<br />
izana: «Ezagutzen ez duzun<br />
pertsona batek nahi duenari aurrea<br />
hartu behar diozu, zuk idatzitakoan<br />
bere burua ikus dezan.<br />
Joko ia ezinezko horretan, gai bakarrari<br />
buruz idaztea ia ezinezkoa<br />
da».<br />
Aurretik dozenaka aldiz osatu-<br />
Poesia musikatuari lekua<br />
Baina ahotsa ez zen une oro bakarrik<br />
egon atzo. Areto batean etengabeko<br />
errezitaldia egiten zuten<br />
bitartean, kontzertu poetikoa<br />
osatu zuten bestean. Arratsaldeko<br />
saioan, Joserra Senperenak<br />
piano doinu klasikoak erantsi zizkien<br />
kontakizun, poema eta abestiei.<br />
Argazki proiekzio musikatu<br />
batekin hasi ostean, Patxi Zubizarretak<br />
aurkeztu zuen kontzertuaren<br />
hari bihurtuko zen «arazoa».<br />
Orain dela mendeetako bizimodua<br />
eta egungoa alderatzen dituen<br />
ipuina hartu zuen abiapuntu,<br />
«denbora gainditzen duten hamar<br />
elementuak» aurkitu<br />
nahian: kea, bospasei inurri harri<br />
baten gainean, marrazki bat egiteko<br />
gogoa...<br />
Euskara eta gaztelania tartekatuz,<br />
Maddi Oihenartek eta Rafa<br />
Berriok abesti bihurtu zituzten<br />
hausnarketok. «Oroitzapen literarioetatik»<br />
bidaia eskaini zuen<br />
kontzertuak; «emozionatzeko»<br />
asmoa aitortua zuen Zubizarretak,<br />
«eta baliteke topa egiten<br />
amaitzea». Isiltasunaz eta zarataz<br />
hitz egin zuten; eta, nola ez, hitzaz.<br />
Barkoxekoak kantatu zuen:<br />
«Hitz bat, emadazu hitz bat. Hitz<br />
bi, gu bien artean zubi».
36››<br />
Euskarazko bi antzerki obra estreinatuko dira<br />
udan Donostian: ‘Erreleboa’ eta ‘Bejondaigula’<br />
2012ko ekainaren 10a, igandea berria 35<br />
Eyal Weizmanek azken liburuan zalantzan jarri<br />
38›› du arkitektura forentsearen fidagarritasuna<br />
Michael Nyman q Musikagilea<br />
Batez ere, filmetarako osatutako musikagatik<br />
da ezaguna, baina hori baino gehiago da.<br />
Bilboko Campos antzokian ariko da bihar.<br />
«Musikan egin<br />
dudana baino<br />
benetakoagoa<br />
zait filmatzea»<br />
Igor Susaeta<br />
Londrestik erantzun die galderei<br />
Michael Nymanek (Londres,<br />
1944). Elkarrizketak emateko<br />
eguna du, eta komunikabide<br />
bakoitzari 15 minutuko tartea<br />
eman dio. Ez gehiago, ez gutxiago.<br />
Lanpetuta dabil, han eta<br />
hemen jotzen dabil eta. Euskal<br />
Herrian ere bai. Bilboko Campos<br />
antzokian ariko da bihar, eta<br />
Michael Nyman Solo & Cine<br />
Opera ikuskizuna aurkeztuko<br />
du, 20:00etan. Hilabete batzuen<br />
bueltan bigarren aldiz, hortaz,<br />
gurean. Izan ere, joan den otsailean<br />
Kursaalean jo zuen, Donostian.<br />
Orduan, Michael Nyman<br />
Bandaren anparoan aritu zen;<br />
gaur, ordea, bakarrik. «Pianoarekin<br />
jotako abestiekin eta film<br />
batzuen irudiekin zein irudi<br />
horiei jarritako musikarekin<br />
egindako konbinazio bat izango<br />
da kontzertua».<br />
Nyman ez baita musikagile<br />
soila bere horretan. Batez ere, filmetarako<br />
osatutako musikengatik<br />
da ezaguna mundu osoan,<br />
baina hori baino askoz ere gehiago<br />
da. Musika idazten du, filmak<br />
egiten ditu, argazki erakusketak...<br />
Berari buruz esan izan dute<br />
Errenazimentuko gizona dela,<br />
askotariko artista. Kontzertuan<br />
aurkeztuko duen «konbinazioa»<br />
da Nyman gaur egun.<br />
Eta «gogotsu» dabil alde batean<br />
eta bestean jotzen. «Egia da<br />
nekagarria izan daitekeela, baina<br />
niretzat plazer handia da jendearen<br />
aurrean jotzea». Pianoaren<br />
aurrean esertzen denean, zera<br />
esaten dio bere buruari: «Hau da<br />
momentua». Egoera «erabat»<br />
kontrolatzen duela sentitzen duelako.<br />
«Pentsatzen duzu zeure baitarako:<br />
‘Ni naiz hau egin dezakeen<br />
bakarra, zortea daukat<br />
honetarako aukera daukadalako’».<br />
Ahalegintzen da bere onena<br />
ematen, eta prozesu horretan<br />
«zailtasunak» era naturalean<br />
onartzen ditu. «Izan ere, estresa<br />
desagertzen da, edozein arazo<br />
ahazten duzu».<br />
«Pianoaren bidez» komunikatzen<br />
du nahi duena. «Era askean».<br />
Baina badaki ez dagoela bera<br />
bakarrik jotzen, publiko bat daukala<br />
aurrean. «Ikuskizunaren 90<br />
minutuetan adi egoten da, gainera!».<br />
Ikusleak kontrolatuta dauzkala<br />
sentitzen baitu: «Neure baitarako<br />
ari naiz, baina zerbait<br />
komunikatzen. Sentitzen duzu<br />
publikoa kontrolatzen ari zarela,<br />
baina ez edozein modutan; musika<br />
ari da hitz egiten, komunikatzen.<br />
Halere, ni naiz musika, nik<br />
sortu dudalako». Eta esandakoari<br />
hotsandia kendu nahian, ondokoa<br />
gehitu du, umorez: «Uste dut<br />
maiteminduta nagoela kontrolatzeko<br />
modu horrekin, nire ikuspegia<br />
aurkezteko manerarekin».<br />
Hiru ataleko saioa<br />
Campos antzokian emango duen<br />
saioaren hiru atalen zehaztasunak<br />
argitu ditu Nymanek:<br />
«Aurrenekoan, nire piezak joko<br />
ditut pianoarekin, bakarrik.<br />
Gero, bideoarte irudi batzuk<br />
emango ditut [Cine Opera deitzen<br />
die Nymanek], eta horiei jarritako<br />
musikako piezak erantsi. Eta,<br />
azkenik, Dziga Vertov zinemagilearen<br />
Man with a Movie Camera<br />
filmari jarritako musika interpretatuko<br />
dut. Eta, beharbada,<br />
zerbait gehiago; ikusiko dugu...».<br />
Vertov zinemagile errusiarrak<br />
1930eko hamarkadan egin zuen<br />
zinema dokumentalarekin zoratzen<br />
dago aspalditik Nyman.<br />
«Uste dut harenak direla garai<br />
hartako irudi gogoangarrienetako<br />
batzuk. Oso ondo islatzen du<br />
gizartea». Hark egindako lanaren<br />
bueltan ikertzen jarraitzeko<br />
intentzioa dauka.<br />
Musika jartzen die irudiei kasu<br />
horretan, 40 urteko ibilbidean<br />
beste askotan egin duen bezala.<br />
Ahozkoa ez den komunikaziorako<br />
bi bideak horiek direla pentsatzen<br />
du, musika eta irudiak. «Eta<br />
ni saiatzen naiz bi bide horiek<br />
erabilita zerbait komunikatzen».<br />
Nymanek berak ere egin izan du<br />
zinema dokumentala, eta berak<br />
egindako argazkiekin ere erakusketak<br />
jarritakoa da. «Zaila» egiten<br />
zaio esatea zein eremutan<br />
sentitzen den erosoago, baina<br />
uste du musikari gisa egiten<br />
duena zinemagile gisa egiten<br />
duena baino «pertsonalagoa»<br />
dela. «Baina filmak ere egiten<br />
ditut, eta parean dagoena grabatzen<br />
dut kamerarekin. Ez dut<br />
ezer prestatzen, ez dago aktorerik...<br />
Tira, badaude, baina zu zeu<br />
edo ni neu izan gaitezke». Eta filmei<br />
buruz ari dela, aitortza bat:<br />
«Esan beharra daukat parean<br />
daukadan filma hartzeko, deskubritzeko<br />
eta kontrolatzeko sentsazioa<br />
musikan eduki dudan<br />
edozein esperientzia baino benetakoagoa<br />
dela».<br />
Horren harira, orain gutxi gertatutako<br />
esperientzia bat kontatu<br />
du. «Mexiko Hirian nengoen<br />
[etxe bat dauka han], eta etxetik<br />
atera nintzen kamera batekin.<br />
Luis Cabrera plazara jo, eta han<br />
ikusitakoak Federico Felliniren<br />
film bat zirudien. 28 minutu grabatu<br />
nituen han gertatzen ari<br />
zenarekin». Ondo erreparatzen<br />
dio mundu osoan egiten den zinemari,<br />
baina berak sortzen dituen<br />
lanak «orokorrean» egiten diren<br />
filmetatik «oso urrun» sentitzen<br />
«Musikak<br />
komunikatzen du,<br />
baina ni naiz musika,<br />
nik sortutakoa baita»<br />
FRANCESCO GUIDICINI<br />
ditu. «Oso diferenteak dira».<br />
Derrepentean bi zinemagileren<br />
izenak bota ditu, miresmenez:<br />
Michael Haneke eta Carlos Reygadas.<br />
«Beharbada egingo dut<br />
noizbait Reygadasen filmen baterako<br />
musika...». Zuzendari onenaren<br />
saria eman diote Cannesko<br />
jaialdian.<br />
Ez dirudi, behintzat, Peter Greenaway<br />
zinemagilearekin berriro<br />
lan egingo duenik sekula. 1982<br />
eta 1992 bitartean galestarraren<br />
film luze zein labur dezenteri<br />
jarri zien Nymanek musika.<br />
Halere, urteak dira haserre daudela,<br />
elkarri ez diotela hitz egiten.<br />
Nymanek aitortu du «tarteka»<br />
faltan ematen duela filmetarako<br />
musikak egitea. «Baina ez da<br />
erraza. Gainera, nekagarria da.<br />
Filmak egiterakoan denbora<br />
asko galtzen da edozein erabaki<br />
hartzeko orduan». Nymanek,<br />
ordea, ez du denborarik galdu,<br />
eta elkarrizketako 15. minutua<br />
betetzear dagoenean eten du<br />
solasaldia, adeitsu.
36 berria 2012ko ekainaren 10a, igandea<br />
Plaza › Kultura<br />
Abentura eta fantasia<br />
Kritika<br />
Zinema<br />
‘Snow White<br />
and the Huntsman’<br />
1111!<br />
Zuzendaria: Rupert Sanders.<br />
Aktoreak: Kristen Stewart,<br />
Chris Hemsworth, Charlize Theron.<br />
Herrialdea: AEB.<br />
Iraupena: 127 minutu.<br />
Gontzal Agote<br />
U<br />
rteetan gutxietsia, iraindua<br />
eta mespretxatua<br />
izan ondoren, 90eko hamarkadaren<br />
amaieran telebista<br />
zinemagile askoren —zuzendari,<br />
gidoilari zein aktore— babesleku<br />
bihurtzen hasi zen. Etekin azkarra<br />
bilatzen zuten ekoizpen erraldoi<br />
eta garestien artean, kalitatezko<br />
lana eta proiektu interesgarriak<br />
egiteko ia aukera bakarra<br />
bihurtu zen. Zinemarik onena telebistan<br />
dela esaten hasi zen,<br />
gaur egun nahiko arrunta den<br />
baieztapena.<br />
Hainbat urteren ondoren, kontrako<br />
eragina hasi gara sumatzen.<br />
Telesail ezagun askok utzi<br />
duten arrastoa edo sortu duten<br />
hizkera propioa pantaila handirako<br />
egiten diren pelikula askotan<br />
ikusten ahal da. Kasurik nabarmena<br />
The Wire handiak thriller<br />
garaikide askotan duen itzala da.<br />
Eta Snow White and the Huntsman<br />
honetan gauza bera gertatzen<br />
da, nekez ulertzen baita filma<br />
Game of Thrones telesail arrakastatsua<br />
aintzat hartu gabe.<br />
Grimm anaien ipuina aitzakia<br />
gisa erabili du Rupert Sandersek<br />
abenturazko film epiko eta fantasiazko<br />
bat egiteko, molde klasikoei<br />
ongi segituta. Jatorrizkoaren<br />
osagairik funtsezkoenak baliatu<br />
ditu —bi pertsonaia nagusiak, ispilu<br />
magikoa, ia oharkabean<br />
agertuko diren ipotxak—, baina<br />
filma zinema egiteko molde eta<br />
bokazio batean oinarritzen da,<br />
egun efektu berezi itogarrien azpian<br />
deuseztatua dagoena.<br />
Abentura, bere adierarik jatorrenean;<br />
oztopoz beteriko ihesaldia;<br />
han eta hemen agertuko diren<br />
etsai eta lagunak. Bide horretan,<br />
pisu handiko beste erreferentzia<br />
batzuk agertuko dira: Peter<br />
Jacksonen eraztunen erreinua,<br />
Robin Hood jostalaria, King Kong<br />
bera agertuko da troll baten mozorropean<br />
ezkutatuta, eta westerna<br />
ere ez da oso urruti ibiliko zenbaitetan.<br />
80ko hamarkadan izan<br />
zen abenturazko genero klasikoa<br />
berreskuratzeko azken saioa; horregatik,<br />
Willowoso gogoan izan<br />
du zuzendari jakintsuak.<br />
Printzesak, soldadu beltzak,<br />
gazteluak, baso beldurgarria, izaki<br />
harrigarriak, ezpatak eta geziak...<br />
Horiek guztiak, Edurnezuriren<br />
bertsio fantastikoa eta ilunena<br />
egiteko. Ez da dena zuri, anbiguoa<br />
da dena. Hor da, esate baterako,<br />
hiru pertsonaren arteko<br />
amodio harremana, Star Warsetik<br />
hartua dagoena, printzesak<br />
Han Solorekin txora-txora eginda<br />
egon arren, Skywalker zozoarekin<br />
gelditu behar izan zuenean.<br />
Ipuin klasiko bat molde guztiz<br />
berritzailean emana, eta modu<br />
horretan lurperatuta zegoen genero<br />
klasiko bat berreskuratua.<br />
Euskarazko<br />
bi antzerki obra<br />
estreinatuko<br />
dituzte udan<br />
Donostian<br />
Iker Galartza eta Joseba<br />
Usabiagak ‘Erreleboa’<br />
emango dute, Ramon<br />
Agirre eta Niko<br />
Lizeagak,‘Bejondaigula’<br />
Erredakzioa Donostia<br />
Euskarazko bi antzerki obra estreinatuko<br />
dituzte Donostiako<br />
Udalak aurtengo udarako atondu<br />
duen antzerki programazioan:<br />
Iker Galartza eta Joseba Usabiagaren<br />
Erreleboa eta Tanttaka<br />
konpainiaren Bejondaigula, Ramon<br />
Agirre eta Niko Lizeaga aktoreek<br />
antzeztua. Gaztelaniazko<br />
bi obra ere estreinatuko dituzte:<br />
Para lo que hay que vivir... mejor<br />
no morirse nunca, Gorka Otxoa<br />
eta Carla Hidalgo aktoreekin; eta<br />
Testigo de cargo, Agatha Christieren<br />
obra batean oinarritua, Manuel<br />
Galiana, Paca Gabaldon eta<br />
Lara Dibildos aktoreekin.<br />
Musikaren arloari dagokionez,<br />
Eleftheria Arvanitaki greziar<br />
kantariaren eta Calexico AEBetako<br />
taldearen emanaldiak iragarri<br />
ditu, besteak beste, Miguel Martin<br />
Donostia Kulturako musika<br />
programazioaren arduradunak,<br />
urrirako lehena eta azaroaren<br />
10erako bigarrena; duela bi urte<br />
bezala, Viktoria Eugenia antzokian<br />
ariko da Calexico. Wim Mertens<br />
azaroaren 29an ariko da Viktoria<br />
Eugenian bertan.<br />
Irudia qDonostia<br />
‘ARTEROS’ FILMATUA DAGO<br />
Julen Robles zinemagilearen Arteros film luzeko filmaketa lanak<br />
atzo amaitu zituzten, Donostian, Egia auzoko Reflex espazioan. Filmeko<br />
aktoreen artean Asier Hormaza, Teresa Calo eta Oscar Jaenada<br />
daude —hirurak ageri dira argazkian, Julen Robles zuzendariarekin<br />
batera—. Donostiako artista plastiko batzuek ere parte hartu<br />
dute, Aitor Ruiz de Eginok eta Rikardo Iriartek, besteak beste.<br />
Julen Roblesen lehen film luzea da Arteros. CONNY BEYREUTHER / ARGAZKI PRESS<br />
DLaburrak<br />
Muguruzaren ‘Zuloak’<br />
urrian estreinatuko dute<br />
ZINEMA ›Fermin Muguruzaren<br />
Zuloak filma urriaren 5ean<br />
estreinatuko dute Donostia,<br />
Bilbo, Gasteiz, Iruñe, Bartzelona<br />
eta Madrilen, Barton Films<br />
banaketa etxeak jakinarazi<br />
duenez. Filma oraindik muntatzen<br />
ari badira ere, Muguruzaren<br />
lanean «erabateko konfiantza»<br />
du Barton Filmsek.<br />
La Habitacion Roja eta<br />
McEnroe, BBK Liven<br />
MUSIKA ›La Habitacion Roja,<br />
Bigott, Supersubmarina, Triangulo<br />
de Amor Bizarro, McEnroe,<br />
Onda Vaga, Amos y Los Santos,<br />
Rubick, Varry Brava, Lauroba,<br />
Namek Planet eta Elbis Rever<br />
taldeen emanaldiak iragarri<br />
dituzte Bilbo BBK Live jaialdiaren<br />
antolatzaileek Vodafone<br />
karparako. Emanaldien ondoren<br />
ariko diren DJen artean,<br />
berriz, Dani Less, Oskar Destroy,<br />
Ciudadano Kane, The Warriors<br />
DJ eta Javi Green & Montxo<br />
daude.
2012ko ekainaren 10a, igandea berria 37<br />
‹ Publizitatea
38 berria 2012ko ekainaren 10a, igandea<br />
Plaza › Kultura<br />
Literatura D<br />
Azken hiru hamarkadetan arkitektura forentsea gatazka guneak aztertzeko tresna bilakatu da. Eyal Weizman<br />
irakasleak bere azken liburuan zalantza agertzen du jarduera horri aitortu zaion erabateko fidagarritasunaz.<br />
Arkitektura, lekuko fidagarria<br />
Estibalitz Ezkerra<br />
Arkitektura. Architectura<br />
latinez;<br />
(arkhitekton) grekoz,<br />
(nagusi, buruzagi)<br />
eta (sortzaile,<br />
zerbait eraikitzen duena)<br />
hitzen uztarketaren emaitza. Hiztegiaren<br />
arabera, zerbait planifikatu,<br />
diseinatu eta eraikitzeko<br />
prozesua zein emaitza da arkitektura.<br />
Funtzio bat du arkitekturak<br />
edo, hobeto esanda, behar jakin<br />
batzuei erantzutea du helburu,<br />
nahiz eta estetika funtzioa bezain<br />
garrantzitsua edo hura baino garrantzitsuagoa<br />
izan daitekeen.<br />
Izan ere, eraikin forma hartzen<br />
duelarik, kultur sinbolo eta artelan<br />
moduan ulertu ohi dugu arkitektura.<br />
Hortik dator zibilizazio<br />
baten historia eta lorpenak haren<br />
arkitekturaren arabera neurtzeko<br />
joera izatea. Zeren arkitekturak<br />
ez du gezurrik esaten. Lekukorik<br />
fidagarriena da, fidagarritasuna<br />
eskasa den garai hauetan.<br />
Eta fidagarritasun horregatik,<br />
hain zuzen, gatazka militarren<br />
nondik norakoak aztertzeko eta<br />
ulertzeko ezinbesteko tresna bilakatu<br />
da azken hiru hamarkadetan.<br />
Egun, arkitektura ez da zerbait<br />
eraikitzen (bizia ematen) trebe<br />
direnen esparrua bakarrik;<br />
eraikin horien hezurrak aztertzen<br />
(heriotza ulertzen) dakiten<br />
forentseen lanabes ere bada<br />
orain. Gure mendea, dudarik gabe,<br />
arkitektura forentsearen mendea<br />
da.<br />
Arkitektura forentseak indarkeria<br />
kasuren baten «lekuko»<br />
izan den arkitektura aztertzen<br />
du, teknologiaz baliatuz eta legearen<br />
esparru baten barruan, giza<br />
eskubiderik urratu den ala ez<br />
egiaztatu ahal izateko. Ildo horretan,<br />
esan daiteke arkitektura forentseak<br />
bitartekari lana egiten<br />
duela biktimen eta legearen artean.<br />
1990eko hamarkadan eman zituen<br />
arkitektura forentseak lehen<br />
pausoak eta, gaur egun, ezinbesteko<br />
tresna bihurtu da<br />
nazioarteko gatazken eragina<br />
ulertzeko orduan. Hain zuzen,<br />
epaiketetan biktimen tokia betetzen<br />
dute orain auzitegiko arkitektoek.<br />
Architect aldizkari ezagunak<br />
2009ko uztailean arkitektura<br />
forentseari eskainitako<br />
monografiko batean esaten zuen<br />
arrakasta izateko arkitekto forentseek<br />
diseinatzailearen begia,<br />
zientzialariaren burmuina eta detektibearen<br />
sena izan behar zutela.<br />
Ez da gutxi.<br />
Eyal Weizman, The Least of All Possible Evils: Humanitarian Violence from Arendt to Gaza liburuaren egilea. SINADURA / AGENTZIA<br />
Epaiketetan biktimen<br />
tokia betetzen dute<br />
orain auzitegiko<br />
arkitektoek<br />
Weizmanen ustez, argi<br />
dago historia ez dela<br />
inoiz objektuarena<br />
izango, geurea baizik<br />
Eyal Weizmanek (Haifa, Israel,<br />
1970) urte batzuk daramatza arkitektura<br />
forentsearen nondik norakoak<br />
aztertzen. Ahalmen handiko<br />
eremua dela uste du berak,<br />
baina alderdi ilunak izan badituela<br />
gaineratzen du. Weizman Arkitektura<br />
Azterketarako Zentroko<br />
zuzendaria da Goldsmiths Collegen,<br />
Londresen. Bere azken liburuan,<br />
The Least of All Possible<br />
Evils: Humanitarian Violence<br />
from Arendt to Gaza (Ahalik eta<br />
kalterik txikiena: Indarkeria humanitarioa,<br />
Arendtekin hasi eta<br />
Gazaraino, 2011), Israelen eta Palestinaren<br />
arteko gatazka adibide<br />
moduan hartuta, gogoeta egiten<br />
du giza eskubideen diskurtsoari<br />
forma emateko orduan gauza materialek<br />
gaur egun duten betekizunaz.<br />
Weizmanen lanak bi ardatz<br />
ditu: kalkulua eta materialtasuna.<br />
Kalkulua (hots,<br />
proportzionaltasuna, hildakoak,<br />
e. a.) behin eta berriro azaltzen da<br />
gatazka azterketa orotan. Gizakiei,<br />
objektu bizigabeei eta inguruari<br />
egindako kaltearen kalkuluak<br />
gidatzen ditu nazioarteko legea,<br />
giza eskubideen diskurtsoa<br />
eta gobernu jarduerak. Weizmanek<br />
hiru erakunde horiek adosturiko<br />
hogeita hamar zibilen gutxieneko<br />
kopurua jartzen du adibide<br />
moduan, zeinaren arabera<br />
gutxieneko kopuru horretatik aurrera<br />
ezin den zehar kalterik justifikatu.<br />
Gobernuak hildakoen<br />
kopurua ahalik eta txikiena izaten<br />
ahalegintzen dira, baina beti<br />
dago gutxieneko kopuruaren eremu<br />
beltzean (ez gobernuek, ez<br />
giza eskubideen diskurtsoak<br />
erreklamatzen ez duten eremu<br />
beltz horretan) eroriko den norbait.<br />
Hogeita bederatzigarren pertsonak<br />
eta haren ostekoek legearen<br />
babesa jasoko dute, ez ordea<br />
haien aurrekoek.<br />
Kalkulua ez da beti alderdi materialetik<br />
bereizita azaltzen. Hain<br />
zuzen, Weizmanen argudio nagusia<br />
da arkitektura forentseak bi<br />
jardunak ia bereizezin bihurtu dituela;<br />
urteekin giza eskubideen<br />
eremuan lekukotasuna, testigantza<br />
eta halako kontzeptuak alde<br />
batera uzten joan direla, ebidentziaren<br />
diskurtsoari uzteko lekua.<br />
Gizakiak ez bezala (horiek gezurra<br />
esaten dute, gauzak ahaztu<br />
egiten zaizkie, esan beharrekoa aldez<br />
aurretik pentsa dezakete, kalkulurako<br />
gaitasuna dute), gauzak<br />
(eraikinak, objektuak, armak) isilak<br />
dira, ez-subjektiboak, indarkeriari<br />
buruz «egia» esaten dute.<br />
Weizmanen arabera, «jarduera forentsearen<br />
garaia» ezerk definitzekotan,<br />
honexek definitzen du:<br />
duela gutxi arte, nazioarteko epaitegietan<br />
esperientzia traumatikoen<br />
ikur zen biktimaren ahots zehaztugabe<br />
eta hauskorraren mugak<br />
gainditzeko nahia, hura baztertuta.<br />
«Lekuko materialak dimentsio<br />
etiko eta kultural askozaz<br />
zabalago batetik interpretatzen<br />
dira», esaten du Weizmanek. «Hori<br />
da, behintzat, auzitegiko arkitektoen<br />
ustea. Baina jarduera horretan,<br />
objektu misantropoa ez da<br />
giza ziurgabetasun, anbiguotasun<br />
eta antsietatearen alternatiba<br />
iraunkor eta zehatza. Aitzitik,<br />
gaur egungo praktika forentsean,<br />
interpretazio eta ikerketa jarduerengatik<br />
beraiengatik giza testigantzari<br />
egotzitako arazoak (subjektibotasunari<br />
dagozkion horiek)<br />
objektuaren arazo bihurtu<br />
dira». Alegia, kontua ez da objektua<br />
fidagarria den ala ez, baizik eta<br />
hura interpretatzeaz arduratzen<br />
den subjektua zenbateraino izan<br />
daitekeen objektiboa. Horrelakorik<br />
ez da posible.<br />
Weizmanen aburuz, arkitekturak<br />
historia ulertzen lagun diezaguke,<br />
baina argi izan behar dugu historia<br />
hori ez dela inoiz harena izango<br />
(objektuarena), geurea baizik.
2012ko ekainaren 10a, igandea berria 39<br />
Kultura ‹ Plaza<br />
Literatura D<br />
, Pasarte hautatua<br />
Ray Bradbury idazlea, 1991n; joan den asteartean hil zen. J.J. GUILLEN / EFE<br />
Ray Bradbury<br />
‘Martitzeko kronikak’<br />
Lurrako gizonak Martitzera ailegatu<br />
ziren. Beldurra zutelako ailegatu<br />
ziren, edota ez zutelako,<br />
zoriontsuak zirelako edo zorigabeak<br />
zirelako, Erromesak senditzen<br />
zirelako edo Erromesak<br />
gisa ez zirelako senditzen. Haietako<br />
bakoitzak arrazoi ezberdina<br />
zuen. Emakume gorrotagarriak<br />
uzten zituzten, lan gorrotagarriak,<br />
ziutate gorrotagarriak.<br />
Zerbait aurkitzearren zetozten,<br />
zerbait utzi, edo zerbait lortu;<br />
zerbait desehortztera, zerbaiti<br />
lur ematera zerbait abandonatzera.<br />
Amets erridikuloekin zetozten,<br />
amets jatorrekin, edo<br />
ametsik gabe. Gobernuaren hatzak<br />
lau koloreetako karteletatik<br />
zera seinalatzen zuen, hiri<br />
zenbatezinetan: Lana bada zuretzat<br />
zeruan. Bixita ezazu Martitz!<br />
Eta gizonak espaziora abiatzen<br />
ziren. Haseran bakar batzu,<br />
dozena batzu, zeren ia oro gaixoturik<br />
senditzen zen suziriak<br />
Lurra utzi aurretik ere. Bakardadez<br />
gaixotzen ziren, ze batek<br />
ikusten duenean bere etxeak<br />
ukabil baten tamainoa hartzen<br />
duela, intxaur batena, jostorratz<br />
buru batena eta gero subuztan<br />
baten atzekaldean desagertzen<br />
dela, batek jaio ez dela senditzen<br />
du, ziutaterik ez dagoela,<br />
inon ez dagoela, eta espazioa<br />
bakarrik dagoela inguruan, ezer<br />
familiarrik gabe, gizon estrainoak<br />
bakarrik. Eta Illinois, Iowa,<br />
Missouri edo Montanako Estatuak<br />
hodeiezko itxaso batean<br />
desagertzen direnean, eta are<br />
gehiago, EEBBak lainotan zorrotutako<br />
irla bat bakarrik direnean<br />
eta planeta osoak urrutira<br />
botatako pilota lokaztu bat<br />
ematen duenean, orduan benetan<br />
bakarrik senditzen da bat,<br />
espazioaren zelaietatik noraezean,<br />
inolaz ere imajina ezin den<br />
mundu baten hila.<br />
Ez zen arraroa, beraz, aurreneko<br />
migrariak gutxi izatea.<br />
Etengabeki hazi egin zen beraien<br />
kopurua. Martitzen zeudenak<br />
gainditu arte. Zenbakiak esportzagarriak<br />
ziren. Baina lehen<br />
bakartiak ez zuten kontsolamendu<br />
hori izan.<br />
NOBELA (ZATIA)<br />
pEgilea: Ray Bradbury.<br />
pItzultzailea: Jon Arano<br />
(Jean Arno ezizenarekin).<br />
pArgitalpena: Susa<br />
aldizkariaren 19. zenbakian.<br />
pUrtea: 1986.<br />
pAzalpena: Joan den asteartean<br />
hil zen Ray Bradbury (Illinois,<br />
1920-Los Angeles, 2012), The<br />
Martian Chronicles eta Fahrenheit<br />
451 eleberrien egilea, besteak<br />
beste. Lehenaren hainbat<br />
pasarte euskaratu zituen Jon<br />
Aranok, 1986an, Jean Arno ezizenez,<br />
haien artean hemen<br />
hautatutakoa, 2001-eko Abuztua.<br />
Kolonizatzaileak izenburuarekin;<br />
hurrengo urtean, Bradburyren<br />
ipuin bat euskaratu<br />
zuen Jesus Peñagarikanok, Porrot<br />
aldizkariaren 3. zenbakian:<br />
Pozoietara jolas dezagun. Baina<br />
Bradburyren liburu bakarra<br />
dago euskaratuta: Fahrenheit<br />
451. Nagore Tolosak egin zuen<br />
itzulpena, eta Txalaparta argitaletxeak<br />
kaleratu, 2010ean.<br />
Hirudia<br />
Lander Garro<br />
Idazlea<br />
Historia<br />
Geure ikasle liburuetan<br />
gizon errespetagarri<br />
gisa ageri zaigu Thomas<br />
Alva Edison. Asmatzailea<br />
zen, eta ez da, aizue,<br />
edonolako kontua. Umearen begietara<br />
asmatzailea magoa da.<br />
Ezinezkoa zirudiena posible egiten<br />
du. Eta Edisonek, ezin ukatuko<br />
dugu, elektrizitatea sortu<br />
zuen. Miraria, zibilizazioa, modernotasuna,<br />
industria. Iraultza.<br />
Elektrizitatea asmatu eta bertan<br />
goxo geratu zela uste baduzue,<br />
ez duzue Edison zaharra ezagutzen.<br />
Bere lantegian temoso<br />
eta irrikatsu jarraitu zuen, eta berari<br />
zor diogu gerora horrenbesteko<br />
plazera ekarri digun zinematografoa<br />
ere. Bai, badakit Lumiere<br />
anaiek lehenago asmatu<br />
zutela, baina garaiko asmakizunak<br />
beti sortzen ziren hiruzpalau<br />
tokitan batera, denek egiten ziotelako<br />
aurreko asmakizun baten<br />
hari solteari tira eta asmakizun<br />
batek asmatzaileak trumilka beste<br />
asmakizunetara eramaten zituelako.<br />
Hortxe dauzkagu beraz bi asmakizunak:<br />
elektrizitatea eta zinema.<br />
Orain biak lotzeko arrazoiak<br />
behar ditugu. Eta justu une<br />
delikatu horretan agertzen zaigu,<br />
Jean Echenozek Tximistak liburuan<br />
kontatzen digunez, Nikola<br />
Tesla asmatzaile kroaziarra,<br />
zeinak Edisonen elektrizitatea<br />
hobetzeko modua asmatu baitzuen.<br />
Besteak beste, urrutirago<br />
eraman zitekeen, eta potentzia<br />
gehiago sor zezakeen. Edozer<br />
hornitu zitekeen Teslaren argindarrarekin,<br />
Edisonenarekin ez<br />
bezala. Baina ez gaitezen xehetasunetan<br />
sar. Hobea zen, eta kito.<br />
Hobekuntza onartzeak, ordea,<br />
monopolioa galtzea, hots, sosak<br />
galtzea ekarriko zion Edisoni,<br />
eta, honenbestez, borroka hasi<br />
zen. Teslaren argindarra arriskutsua<br />
izan zitekeela baliatu zuen<br />
Edisonek hura laidoztatzeko. Lehenik<br />
etxeko abereak (txakurrak<br />
eta katuak) elektrokutatu zituen<br />
Edisonek jendaurrean. Gero abere<br />
handiago bat hautatu zuen,<br />
bere propagandari ikusgarritasun<br />
gehiago ematearren: Topsy<br />
Ez zuen, ez, arrazoia<br />
bere alde jartzeko<br />
edozein trikimailu<br />
asmatzeko beldur<br />
handirik izan<br />
Edisonek. Batzuek<br />
joko zikina<br />
eragotziko diote.<br />
Fedegabeak.<br />
Historiak<br />
eminentzia baten<br />
gisa oroituko du.<br />
izeneko elefantea. Eta hortxe<br />
azaltzen zaigu zinematografoa<br />
berriro ere. Edisonek, izan ere,<br />
elefantea burdinazko plaka handi<br />
baten gainean jarri, eta aberea<br />
bertan kiskali zuen, jendaurrean<br />
ez ezik, kamera aurrean. Gero<br />
irudiak AEBetatik barna zabaldu<br />
zituen, den-denak Teslaren<br />
maltzurkeriaz ohar zitezen. Baina<br />
elefante gaixoak ez zuen Edisonek<br />
aurreikusitako inpaktoa<br />
izan, zerbait gordinagoa behar<br />
zuen, eta zer gordinagoa, gizaki<br />
bat baino<br />
Erronka zaila zen, ze zail xamarra<br />
baita elektrokutatuta hil<br />
nahi duen jenderik topatzea. Baina<br />
ez dezagun ahantzi Edison asmatzailea<br />
zela, asmatzaileen jeinua,<br />
irrika, irudimena eta setakeria<br />
zituela. Eta hala etorri<br />
zitzaizkion gogora, nahi ez, baina<br />
ezinbestean hil behar zirenak:<br />
heriotza zigorrera kondenatutakoak.<br />
Harold Pitney Brown morroia<br />
lanean jarri zuen, eta laster<br />
sortu zuten aulki elektrikoa.<br />
Bat ez, bi deskarga eman zizkioten<br />
William Kemmler kondenatuari.<br />
Lehena ez zen nahikoa<br />
izan. Hogeitaka segundo iraun<br />
zuen lehen kiskalaldiak, baina gizonak<br />
ez zuen hil nahi, irudiz. Zer<br />
den biziraupenerako sena! Bigarrenean<br />
bai, amore eman behar<br />
izan zuen, 27 segundoko deskargaren<br />
ondoren. Haren atzetik<br />
ehunka etorri dira, horietako batzuk<br />
zelebreak, Sacco eta Vanzetti<br />
anarkistak kasu, zeinak, denok<br />
dakigunez, errugabe zirela<br />
izan baitziren zigortuta. Beste<br />
asko bezala.<br />
Ez zuen, ez, arrazoia bere alde<br />
jartzeko edozein trikimailu asmatzeko<br />
beldur handirik izan<br />
Edisonek. Batzuek joko zikina<br />
eragotziko diote. Fedegabeak.<br />
Historiak eminentzia baten gisa<br />
oroituko du. Pittin bat eskrupulu<br />
gabea izan behar du gizonak,<br />
ahanzturaren bazka izan nahi ez<br />
badu.
40 berria 2012ko ekainaren 10a, igandea<br />
Plaza › Kultura<br />
Literatura D<br />
Bilakabidearen<br />
lekukotasun paregabea<br />
Mikel Asurmendi<br />
A<br />
ihen ahulaoroitzapen liburua<br />
Ahularen indarra<br />
bihurtu du Daniel Landart<br />
idazleak, 30 urte luzeren ondotik.<br />
Zaharberritze eta osatze lana<br />
egin du,Laborari semeaeta Eskulangileaataletan<br />
ekarria<br />
orain. Zinez, izenburu berriak<br />
dioenez, ahulak bere indarra<br />
agertu du. Hots, bere burua hain<br />
ahula agertu zuen mutiko hura ez<br />
da horren ahula oraingoan.<br />
Donostiriko (Baxenabarre) Harrigainborda<br />
etxaldeko haur-nerabearen<br />
oroitzapenak biltzen ditu<br />
liburuak, duela 50 urtekoak.<br />
Landart 1946an sortu zen, II.<br />
Mundu Gerra amaitu ondoan. Ordutik<br />
1960ra bitarteko pasadizoak<br />
kontatu ditu lehen atalean,<br />
Baionara aldatu zen bitartekoak.<br />
Duela 50 urteko Donostirik,<br />
Landarten munduak, aise eraman<br />
gaitzake Erdi Arora. Etxean<br />
urik ez, elektrizitaterik ez, komunik<br />
ez... Ogia etxean egiten zen,<br />
besteak beste. Amatxiren altzoan<br />
hezi zen mutiko hura naturaren<br />
erdian hazi zen. Eguzkia altxatzearekin<br />
sorkuntza zer zen ikusi eta<br />
ikasi zuen, eta edertasuna. Zailtasunak<br />
zailtasun ikasi ere.<br />
II. Mundu Gerra aitzin, I. Gerla<br />
Handia izan zen. Aitatxi hartaz<br />
mintzo zitzaion Danieli. Landartek<br />
euskara berez jaso zuen, baina<br />
edertasunaren gustua bizitzak<br />
berak eman diola erranen<br />
nuke, sufritzeak berak naski.<br />
Ahularen indarraIpar Euskal<br />
Herriko Obaba herrian nengoelakoan<br />
irakurri dut. Nekazaritza,<br />
natura, eskola eta erlijioarekiko<br />
lehen hartu-emanak dotoreziaz<br />
kontatu ditu egileak. Bere bizitza,<br />
beste hainbatena legez, bizitza bidaia<br />
da. Harrigainbordatik Donostirira<br />
joatea lehen kausitzea<br />
izan zen. Oragarre, Hazparne,<br />
Mugerre edota Lourdesera lehen<br />
bidaiak handiak egin zitzaizkion.<br />
Baiona lehen aldiz ikustea, mundiala.<br />
Bidez bideko joan-jin horretan,<br />
nerabearen kausitze etengabea<br />
ageri da. Bere bilakabidea joan<br />
zen mundu bateko erakustaldi<br />
paregabea da. Herri honen kulturaren<br />
agerbidea, hiltze bidean<br />
zihoan euskararekiko atxikimendua.<br />
Alabaina, euskarak bizirik<br />
irauteko bitartekoak ukan bazituela<br />
ageri dira liburuan. Frantziar<br />
kultura eta hizkuntza indartsuak<br />
izanagatik, euskarak eta<br />
euskaldunek berezko baliabideak<br />
zituztela. Familian, bistan da.<br />
Laborantzan aritzeko ahula<br />
izanagatik, indarra atera zuen bere<br />
baitatik ofizio baten jabe egiteko<br />
mutikoak. Indarrak atera zituen<br />
bere burutik ere — «Je ne<br />
‘AHULAREN INDARRA<br />
(OROITZAPENAK)’<br />
pEgilea: Daniel Landart.<br />
pArgitaletxea: Elkar.<br />
parlerai pas en basque» izkiriatzera<br />
behartua izan baitzen— euskal<br />
kontzientzia baten jabe egiteko.<br />
Joan den mendeko Hegoaldeko<br />
nehork Iparraldeko historia ezagutu<br />
nahi badu, liburu egokia du<br />
benetan. Edukiz eta estetikaz.<br />
Hizkuntza oparoa aurkituko du,<br />
nork berea aberasteko paregabea.<br />
Batita Handiaeta Anaiaren azken<br />
hitzaknobeletako pasadizoak eta<br />
pertsonaiak ere imajina ditzake.<br />
Daniel Landart inposatutako<br />
frantses kultura eta ideologian<br />
hezia eta hazia —etxeko kulturaren<br />
nortasunean hori ez da hain<br />
markatua—, euskaltzale eta abertzale<br />
bilakatu zen. Alta, konparazione,<br />
Hegoaldeko eta Iparraldeko<br />
abertzaletasuna ez dela berdina<br />
agerikoa da. Liburua abertzale<br />
baten lekukotasun bitxia da, eta<br />
horrek berak erakusten digu euskaldunon<br />
izate anitza. Bi historiaren<br />
eta bi kulturaren ondorengoak<br />
gara.<br />
Bidaia liburua da. Herritik, basotik,<br />
hirira doan euskaldunarena.<br />
Donostiritik Baionara aldatzen<br />
denarena. Sortzez euskalduna,<br />
eta euskaldun izaten jarraitu<br />
nahi duenarena. Baserritarra<br />
euskal langile bilakatuarena. Izateko<br />
sortu behar izan zuenarena,<br />
baita, kosta ahala kosta, sortu ere.<br />
Kultur eragile eta egile bilakatu<br />
zenaren historia. Erikor baina ez<br />
hilkor.<br />
Donostiako maskorraren azpitik<br />
Bixente Serrano Izko<br />
zan zara», «zinen»,«zara»,<br />
«izango zinen», «izango zara»,<br />
horrela eta tipografia be-<br />
I<br />
reziko hizkiekin bukatzen dira<br />
eleberri honetako bortz ataletatik<br />
lehenbiziko laurak. Denbora<br />
jarraipen bat, pertsonaia nagusiaren<br />
eta egoera batean haren<br />
inplikazioaren aurkezpenetik,<br />
pixkanaka gero zer zinen (gertaeran<br />
konplize), zer zaren orain<br />
(ezer ez, «etorkizuna besterik<br />
ez»), zer izango zinen (gertaeraren<br />
ondoren gauzak bertzela joan<br />
izan balitzaizkizu) eta zer izango<br />
zaren (betirako «istorio honetan<br />
azkenean»). Denboraren kate-begiak,<br />
haien zurrunean baina balizko<br />
bertze posibilitate bati begirada<br />
itxi gabe. Hori bai, erremediorik<br />
ez duen eternitate batetik<br />
ikusiz denboraren segida zehatza,<br />
gertaeren eta bizipenen kateamendua.<br />
Izan ere, aurkezpeneko<br />
gertaeran hildakoa mintzatzen<br />
zaio protagonistari.<br />
Eleberriaren agertokia ere berezia:<br />
Donostia. Baina ez gure topiko<br />
turistikoetakoa: «Imajinatu<br />
Donostia, baina ez postaleko glamourra»,<br />
«benetako Donostia»<br />
baizik, «maskorrak ezkutatzen<br />
duena». Jende apalaren Donostia,<br />
«lan besterik egiten ez duten»-<br />
ena. Asturiastik etorritako familia<br />
bateko hiru seme, Donostian<br />
jaiotakoak berauek. Seme nagusia,<br />
langile baina saltsa guztietan<br />
muturra sartzeko prest, dela protesta<br />
erradikaletan, dela drogazaletasunean,<br />
dela gautxorien munduan,<br />
eta beti bere burua nabarmen,<br />
halako lidergo bat bereganatzen.<br />
Bigarren semea, protagonista,<br />
unibertsitateko ikasle,<br />
soziologoek «bekadunaren traizioa»<br />
deitu duten horretan, klasetraizioaren<br />
tentazioan erraz erortzeko<br />
abagunean: klase altuko<br />
neska batekin maitemindurik,<br />
hanka bat mundu batean eta bestea<br />
hanka bestean. Hirugarren semea,<br />
autista, familia osoaren babesa<br />
behar duena.<br />
Lehen atalean egiten digu Yoseba<br />
Peñak protagonisten, testuinguruaren<br />
eta abiapuntu den gertaeraren<br />
aurkezpena. Horrela<br />
erranik, kontakizunaren oso antolamendu<br />
klasikoa dirudiela<br />
pentsatuko du irakurleak. Ba, ez,<br />
abisu eman behar. Oso pertsonalki<br />
landua dago nobela, bi pertsonaia<br />
nagusien ahotsetan, horien<br />
erregistroetan, elkarrekiko gurutzaketetan…<br />
Narratzaileak protagonistari<br />
zuzentzen dizkio hitzak,<br />
zuka; protagonistak bere gogoetak,<br />
sentipenak eta bere egintzak<br />
kontatzen ditu, batzuetan<br />
ere narratzailearekin solasean.<br />
Bi ahotsak tipografikoki bereizten<br />
dira, letra arruntean narratzailearena,<br />
italikoan protagonistarena.<br />
Hurbiltasun, bizitasun,<br />
inplikazio sentsazioak transmititzen<br />
dizkigu irakurleoi, nola edo<br />
hala eleberriaren zertzelada, gogoeta<br />
eta ezinegonetan partaide<br />
sentiarazteraino. Eta eleberriak<br />
‘HODEIEN ADOREA’<br />
pEgilea: Yoseba Peña.<br />
pArgitaletxea: Susa.<br />
planteatzen duen arazo nagusia<br />
ez da nolanahikoa: Euskal Herriko<br />
giro antiterrorista polizial eta<br />
mediatiko paranoikoan, droga<br />
kontu batean sorturiko istripu<br />
hilgarri bat tartean, mendeku bila<br />
joanen dira lagunak droga banatzailearengana,<br />
eta hil egingo<br />
dute, protagonista ezustean lekuko<br />
suertatuz; sarraskia ikusita,<br />
poliziari deituko dio, baina bere<br />
anaia nagusia agian mendekarietako<br />
bat da; ba, komando terrorista<br />
bihurtuko dute hiltzaileen lagun-taldea<br />
hedabideek eta poliziak,<br />
eta bi anaiek muturreko eredu<br />
bana islatuko dute: terrorista/heroi<br />
bata, terrorismoaren<br />
salatari heroiko bertzea, protagonista.<br />
Glamourreko Donostiak<br />
benetakoa estaltzen duen bezala,<br />
errealitatean gertaturikoak ez du<br />
zerikusi handirik medioek asmaturikoarekin.<br />
Horren inguruan<br />
harilkatuko dira gertaerak, gogoetak,<br />
bi pertsonaia nagusien arteko<br />
solasak, osagai horiekin lodituko<br />
da Peñak estilo onean eta<br />
trebeziaz landuriko saltsa.<br />
Haren opera primadugu Hodeien<br />
adoreaeleberri hau, non<br />
promes oparo eta kitzikagarriak<br />
aurreikus ditzakegun.<br />
‘AITOR ARANA: BIZITZA<br />
ETA OBRA ELKARLANEAN’<br />
pEgilea: Cyril Taffin de Tilques.<br />
pArgitaletxea: Hiria.<br />
Aitor Aranari egindako elkarrizketa<br />
luze bat plazaratu du Cyril<br />
Taffin de Tilques irakasleak.<br />
Luis Haranburu Altuna editoreak<br />
interesgarri iruditzen zitzaizkion<br />
gaien zerrenda osatu zuen;<br />
ondoren, Taffin de Tilquesek gai<br />
horiei buruzko galderak idatzi<br />
zituen; eta horiei banan-banan<br />
erantzun die Aranak.<br />
‘HIRIGRAFIAK ETA<br />
PAISAIAGRAMAK /<br />
SONETOEN ERRESUMATIK’<br />
pEgileak: Ekhiñe Egiguren<br />
eta Aitor Albistur.<br />
pArgitaletxea: Birmingham.<br />
Pasaia Hiria poesia lehiaketan<br />
saritutako bi lanak lanak jasotzen<br />
ditu liburuak.Egigurenenak<br />
—irabazlearenak— hiriko isiltasunean<br />
egindako bidaiatik sortutako<br />
aleak dira.Albistur —bigarren<br />
sariaren irabazlea— hitzaz,hautatu<br />
beharraz,heriotzaz<br />
eta askatasunaz mintzo da.<br />
‘KARMEL’, 278. ZENBAKIA<br />
pArgitaratzailea:<br />
Euskal Herriko Karmeldarrak.<br />
Aldizkariaren Kultura sailean,<br />
Euskal foru zuzenbide zibila eta<br />
Arabako Aramaio herria artikulua<br />
idatzi du Andres Urrutia euskaltzainburuak.Literatura<br />
sailean,berriz,Begiraleak<br />
eta antzerki<br />
kaierak erreportajea ondu du<br />
Joseba Aurkenerenak.Itxaro<br />
Bordaren olerkiak ere jaso dituzte,beste<br />
hainbat lanen artean.
2012ko ekainaren 10a, igandea berria 41<br />
Bizia ‹ Plaza<br />
Euskal Herrian<br />
aurkitutako<br />
mosasaurio baten<br />
fosilik osoena<br />
‘Proggathodon cf.<br />
sectorius’espeziearen<br />
masailezurrak 70 milioi<br />
urte ditu, eta ikusgai da<br />
Luberri museoan<br />
‘‘<br />
Xabier Martin Oiartzun<br />
Olatzaguti inguruan (Nafarroan)<br />
aurkitu zuten, orain bost urte;<br />
Jose Angel Torres Aranzadiko<br />
Geologia ataleko buru eta Oiartzungo<br />
Luberri museoko zuzendariaren<br />
kolaboratzaile taldea<br />
lan horretan zebilen Urbasako<br />
parajeetan, «KT mugaren ikerketan».<br />
Baina, xedea fosilak aurkitzea<br />
zenez, ezustea izan zen mosasaurio<br />
baten —itsasoko narrasti<br />
mota bat— masailezurraren zati<br />
ikusgarri hura aurkitzea; hortz<br />
bat ere bazuen ongi kontserbaturik.<br />
«Afrikan, Marokon batik bat,<br />
oso komunak dira mosasaurioen<br />
fosilak, baita munduko beste<br />
hainbat lekutan ere; halako anfibio<br />
harrapariak Euskal Herriko<br />
itsasoetan ere izango zirela uste<br />
genuen, baina hemen aurkitu<br />
gabe zegoen hain fosil handia,<br />
hain argia», azaldu du Jose Angel<br />
Torresek.<br />
Teoriaren proba ikusgai dago<br />
atzodanik Oiartzungo Luberri<br />
museoan, hainbat urteren buruan<br />
pieza sakonki ikertu ondoren.<br />
Lan horretan parte hartu<br />
dute, Luberrik ez ezik, Parisko<br />
Museum National d’Histoire Naturellek,<br />
Arabako Natur Zientzien<br />
Museoak, Euskal Herriko<br />
Unibertsitateak eta Aranzadi<br />
Zientzia Elkarteak berak. Nathalie<br />
Bardet, Xavier Pereda Suberbiola,<br />
Juan Ignacio Bazeta eta<br />
Carmelo Corral paleontologoek<br />
sinatu dute ikerketaren emaitza,<br />
baita Gorka Martinez, Miguel<br />
Apeztegia, Benjamin Botantz eta<br />
Jose Angel Torres ikerlariek ere;<br />
Bulletin de la Société Géologique<br />
de France aldizkari espezializatuan<br />
eman dute argitara.<br />
Hemen aurkitu gabe<br />
zegoen mosasaurio<br />
baten halako fosil osoa,<br />
hain argia»<br />
«Izugarrizko hortzak<br />
zituzten, eta gai ziren<br />
oskol gogorreko<br />
animaliei hozka egiteko»<br />
JOSE ANGEL TORRES<br />
Luberriko museoko zuzendaria<br />
malia beraren fosil gehiago, zati<br />
gehiago bilatzen aritu ginen, baina<br />
ez ziren gehiago azaldu», dio<br />
Torresek. Goiko barailaren zatia<br />
da fosila. Hortz bat ere ikusten<br />
zaio hezurarren barruan. «Ordezkatzeko<br />
hortza da», azaldu du Torresek;<br />
«itsas narrasti hauek izugarrizko<br />
hortzak zituzten, eta gai<br />
ziren oskol gogorreko animaliei<br />
hozka egiteko. Hori dela eta, pieza<br />
Olatzagutian aurkitutako mosasaurio fosila. JON URBE / ARGAZKI PRESS<br />
batzuk galdu egiten zituzten, eta<br />
haien ordezkoak ateratzen zitzaizkien».<br />
Oiartzunen ikus daitekeen<br />
fosilak ordezko hortza<br />
dauka bere baitan. «Horri esker<br />
egin dugu ikerketa hain azkar;<br />
hortza fosilaren nortasun agiria<br />
balitz bezala baliatu dugu». Trebiñun<br />
azaldu dira orain baino lehen<br />
mososaurioen hortzak, pieza<br />
solteak. Olatzagutian aurkitu dutena<br />
da, ordea, Euskal Herriko fosil<br />
osoena atal horretan.<br />
soan, kostaldetik gertu. Arrainak,<br />
dordokak, ammoniteak eta<br />
narrasti txikiagoak jaten zituzten.<br />
Mosasaurio baten lehen lagina<br />
Maastrichten aurkitu zuten,<br />
Herbehereetan, Mosa ibaitik gertu;<br />
hortik datorkio izena. Gaur<br />
egungo animalia batekin alderatzen<br />
hasita, baranoekin zuten<br />
antz handia, baina mosasaurioak<br />
itsasokoak ziren, eta hankak eduki<br />
beharrean hegal handiak zituzten.<br />
Itxura mehatxatzailea zuten<br />
haien hortzek. Konikoak ziren,<br />
eta baraila handi batzuen barruan<br />
zeuden, ikara emateko moduan.<br />
Kaskezurra handia eta indartsua<br />
zen. Hamabost metroko<br />
luzera hartzen zuten espeziearen<br />
animalia handienek, hamar gor-<br />
Hamabost metroko munstroa<br />
Duela 70-65 milioi urte galdu ziren<br />
mosasaurioak, Kretazeoa amaitzearekin<br />
batera. Egungo Europa,<br />
Afrika eta Amerikako eremuetan<br />
bizi izan zen, betiere itsaputzean<br />
eta beste bost buztan luzean.<br />
«Parisko ikerlariak oso pozik<br />
jarri ziren hemen aurkitutako fosilaren<br />
berri eman genienean»,<br />
esan du Luberriko zuzendariak.<br />
«Marokon eta AEBetan ikertuak<br />
zituzten, baina Europako hegoaldean<br />
ez». Kretazeoan itsasoko narrasti<br />
komuna bazen, ordea, zergatik<br />
ez dira fosil gehiago azaldu<br />
«Marokon fosfatoak egiteko harrobietan<br />
tonaka agertzen dira,<br />
baina eremua basamortuaren<br />
tankerakoa da. Hemen, aldiz, ez<br />
dago halakorik. Landaretza asko<br />
dugu, arrokak estalirik daude,<br />
eta basoak egotea oso onuragarria<br />
da naturarentzat, baina ez fosilak<br />
ateratzeko».<br />
Hortza nortasun agiri<br />
Kretazeo aroko —70 milioi inguru<br />
ditu— Prognathodon cf. sectorius<br />
espeziearen fosila beirazko kutxa<br />
batean dute, alboan azalpenak dituela,<br />
baita Euskal Herritik kanpo<br />
aurkitutako fosil parekideak<br />
ere. Itxura beldurgarria dauka<br />
historiaurreko itsasoko narrastiaren<br />
buruaren erreplika batek.<br />
«Arroka batean txertaturik zegoen,<br />
eta inguruko geruzetan ani-
42 berria 2012ko ekainaren 10a, igandea<br />
Plaza › Bizia<br />
Ezarian DUdako musika jaialdiak<br />
Urtero bezala, uda iristearekin batera musika jaialdi ugari<br />
egingo dituzte han eta hemen Euskal Herrian. Estilo guztietako<br />
musikariak ariko dira, kanpokoak eta hemengoak.<br />
Beroari aurre<br />
egiteko melodiak<br />
Lander Muñagorri Garmendia<br />
Beroarekin, hondartzarekin<br />
eta musikarekin lotzen<br />
da uda. Eta, nola ez,<br />
baita zuzeneko emanaldiekin<br />
ere. Euskal Herri osoan horretarako<br />
aukera handia izango<br />
da datorren asteburuan hasi eta<br />
uda amaiera arte. Rock, pop, jazz,<br />
blues eta beste hamaika estilotako<br />
musikariak igoko dira agertokietara.<br />
Eta horiek ikusteko aukera<br />
jaialdietan egongo da.<br />
1. Azkena Rock Festival<br />
Rock klasiko eta gogorraren jaialdia<br />
da Azkena Rock; Gasteizko<br />
Mendizabalako lautadan egiten<br />
da, eta 11 urte beteko ditu aurten.<br />
Beste behin ere, talde beterano<br />
eta historikoak izango dira jaialdiko<br />
buru. Black Sabbath heavy<br />
metalaren hastapenetako taldea<br />
etortzekoa zen hasiera batean,<br />
baina Tony Iommi gitarra jotzailearen<br />
osasun arazoak zirela eta,<br />
taldea karteletik kendu behar<br />
izan zuten antolatzaileek. Ozzy<br />
Osborne izango da ordezkoa,<br />
Black Sabbatheko lehen abeslaria,<br />
eta talde mitikoaren kantuak<br />
joko ditu Ozzy & Friends izenpean.<br />
Baina ez da izango Mendizabalan<br />
egongo den talde historiko<br />
bakarra. Besteak beste, Twisted<br />
Sister, Blue Oyster Clut, Status<br />
Quo ere Lynyrd Skynyrd ere arituko<br />
dira.<br />
Talde beteranoek egungoekin<br />
partekatuko dute agertokia,<br />
hainbat aldaera jorratzen dituztenekin.<br />
Dropkick Murphys, The<br />
Mars Volta, My Morning Jacket,<br />
Black Label Society, Graveyard,<br />
Danko Jones, Gallows, The Darkness<br />
eta The Screaming Tribesmen,<br />
besteak beste. Horien artean,<br />
Lisabo, Willis Drummond eta<br />
Porco Bravo euskal ordezkariak<br />
egongo dira. Azkena Rock jaialdia<br />
datorren ostegunean hasiko<br />
da, hilaren 14an, eta larunbatean<br />
amaituko da.<br />
tsuen agertoki bihurtuko da.<br />
Ekainaren 21etik 23ra bitartean<br />
egingo da Getxo Blues jaialdia,<br />
eta honako artista hauek beteko<br />
dute aurtengo jaialdiko kartela:<br />
Elvin Bishop blues elektrikoko<br />
musikari entzutetsuak, Dana<br />
Fuchs abeslariak eta Joe Louis<br />
Walker gitarra jotzaileak. Horiekin<br />
batera, The Romanticos eta<br />
Mr. Groovy and The Blue Heads<br />
taldeak ariko dira, The Piper’s<br />
Irish Pub tabernan, doan.<br />
3. EHZ<br />
Ipar Euskal Herrian egiten den<br />
musika festibal honek 17. urtea<br />
izango du aurten, eta ekainaren<br />
29an, 30ean eta uztailaren 1ean<br />
izango da. Ohikoa bihurtu den filosofiari<br />
jarraipena emango diote;<br />
hau da, euskal kultura eta euskara<br />
babestea, ingurumenaren alde<br />
egitea eta kapitalismoaren eta<br />
gain kontsumoaren gizarte kritika<br />
egitea. Ildo horri eutsiz, nazioarteko<br />
bi talde entzutetsu ekarriko<br />
dituzte Heletara (Nafarroa Beherea).<br />
Raparen hastapenetako<br />
Public Enemy talde estatubatuarra,<br />
batetik, eta Sepultura metalaren<br />
atalean ezinbestekoa den taldea,<br />
bestetik.<br />
Haiekin batera igoko dira taula<br />
gainera The Bloody Beetroots DJ<br />
Set, Sleeppers, 17 Hippies, Youssoupha,<br />
Bebe eta Raggasonic nazioarteko<br />
taldeak. Baina euskal<br />
musikariek ere presentzia azpi-<br />
Gilberto Gil Gasteizko Jazz jaialdian izango da. PATRICK KOVARIK / AFP<br />
2. Getxo Blues<br />
Algortako (Getxo, Bizkaia) Biotz<br />
Alai plaza, beste urtebetez, nazioarteko<br />
blues musikari entzute-<br />
Azkena Rock jaialdia ezinbesteko bihurtu da rockaren zaleentzat. RAUL BOGAJO / ARGAZKI PRESS
2012ko ekainaren 10a, igandea berria 43<br />
Bizia ‹ Plaza<br />
Ezarian DUdako musika jaialdiak<br />
Beroari aurre egingo diote musikazaleek jaialdietan. VICTOR LERENA / EFE<br />
Twisted Sister Azkena Rockera etorriko da. JAVIER CEBOLLADA / EFE<br />
marragarria izango dute Euskal<br />
Herria Zuzenean jaialdian. Bertan<br />
izango dira Su Ta Gar, Matxura,<br />
Lisabo, Esne Beltza, Vendetta,<br />
Laket, Cobra, Moi Moi eta Anai<br />
Arrebak. Estilo aniztasunaren lekuko<br />
izango da beste behin Heletako<br />
jaialdia.<br />
4. Getxo Jazz<br />
Bluesak ez ezik, jazzak ere izango<br />
du txokoa Getxon. Uztailaren 4tik<br />
8ra egingo da jaialdia, eta Wayne<br />
Shorter saxofoi jotzailearen laukotea<br />
izango da bertako talde nagusia.<br />
Larry Carlton beteranoak<br />
zabalduko du jaialdia, eta azken<br />
boladan jazzean izan den errebelazioa<br />
ere etorriko da: China Moses.<br />
Horiez gain, Mike Sternen<br />
jazz fusioko doinuak eta Richard<br />
Bona baxu jotzaile eta multi-instrumentista<br />
ere izango dira Getxoko<br />
Jazz jaialdiaren 36. aldian.<br />
Urte askotako esperientzia du festibalak,<br />
eta, urtetik urtera, oinordekotza<br />
horri eusten jarraitzen<br />
du.<br />
5. Bilboko BBK Live<br />
Bilboko jaialdiak ere estilo aniztasunari<br />
egingo dio lekua. Zazpigarren<br />
aldian, The Cure taldearen<br />
new wave doinuak ez ezik,<br />
Snow Patrolen pop doinuak eta<br />
Sum 41en punk melodikoa ere<br />
entzungo baititu entzuleak.<br />
Kobetamendiko jaialdiak beste<br />
behin ere puntako taldeak ekarriko<br />
ditu, nazioartean entzutetsuak<br />
direnak. Aipatutakoez<br />
gain, Block Party, Radiohead,<br />
The Maccabees, The Kook, Garbage,<br />
Keane, Enter Shikari,<br />
Vetusta Morla eta The View arituko<br />
dira, besteak beste. Euskal<br />
taldeek ere joko dute nazioartekoekin<br />
batera agertoki nagusietan,<br />
Belakok eta Zea Maysek,<br />
hain zuzen ere.<br />
Agertoki handietatik aparte,<br />
karpa txiki bat ere egongo da, azken<br />
urteetan bezala, beste talde<br />
batzuei leku egiteko eta beste giro<br />
bateko kontzertuak eskaintzeko.<br />
Triangulo de Amor Bizarro, Lauroba,<br />
La Habitacion Roja, Bigott<br />
eta Ciudadano Kaneren kontzertuak<br />
izango dira, besteak beste,<br />
Vodafone karpan. Uztailaren<br />
Jazz, blues, rap<br />
eta metal ataletan<br />
puntako taldeak<br />
izango dira aurten<br />
Sepultura, EHZn. JOSE SENA GOULAO / EFE<br />
12tik 14ra egingo da Bilboko BBK<br />
Live.<br />
6. Hondarribia Blues<br />
Pixkanaka hazten ari da Hondarribian<br />
(Gipuzkoa) egiten duten<br />
blues jaialdia. Zazpi urtez dihardute<br />
antolakuntza lanetan, eta<br />
urtetik urtera jende gehiago biltzen<br />
da. Doako kontzertuak izan<br />
ohi dira, herrian zehar jarritako<br />
zenbait karpatan. Uztailaren<br />
12tik 15era izango da, eta aurten<br />
ere eskaintza zabala antolatu<br />
dute. Huckleberry Finnekin hasiko<br />
da jaialdia, eta ondoren iritsiko<br />
dira J.W. Jones, Eric Sardinas, Robert<br />
Cray, Sharrie Williams,<br />
Claps for Clapton, Playing for<br />
Change eta beste hainbat. Asteburuko<br />
bi egunetan, herri bazkariak<br />
egingo dira, eguerdian bertan<br />
ere giroa izateko, eta, arratsaldez,<br />
kontzertu pedagogikoak<br />
egingo dituzte gaztetxoentzat.<br />
7. Gasteizko Jazz jaialdia<br />
36 urteko esperientzia eta eskarmentua<br />
dauka Gasteizko Jazz<br />
jaialdiak. Puntako musikariak<br />
ekarri dituzte aurten ere, eta Donostiako<br />
Jazzaldiarekin batera,<br />
jazz musika atsegin dutenek galdu<br />
ezingo duten saioa izango da.<br />
Hala ere, bietako baten aldeko<br />
apustua egin beharko du entzuleak,<br />
aurreko urteetan ez bezala, bi<br />
jazz jaialdiek egun batzuetan topo<br />
egingo baitute. Gasteizkoa uztailaren<br />
16tik 21era izango da, eta Donostiakoa<br />
hilaren 19an hasiko da.<br />
Mendizorrotzako kiroldegian<br />
egongo diren emanaldi garrantzitsuenak,<br />
gainera, egun horietan<br />
izango dira. Esate baterako, Gilberto<br />
Gil musikari brasildarra,<br />
Pat Metheny Unity Band eta<br />
Sonny Rollins saxofoi jotzaile historikoa.<br />
Talde nagusiez gain, apurka<br />
ezagun bihurtzen ari diren artistak<br />
izango dira Gasteizen. Besteak<br />
beste, Ibrahim Maalouf, Ambrose<br />
Akinmusire eta Soul Rebels<br />
taldeek girotuko dituzte uztaileko<br />
gauak.<br />
8. Donostiako Jazzaldia<br />
Hamaika agertokik leku emango<br />
diote aurtengo Donostiako Jazzaldiari.<br />
Uztailaren 19an hasiko<br />
da, eta 23an bukatu. Gasteizko artistekin<br />
lehiatzeko moduko eskaintza<br />
izango du, gainera; besteak<br />
beste, Melody Gardot, Miles<br />
Smiles —Miles Davis tronpeta jotzaile<br />
ezagunaren tributo taldea—,<br />
Madeleine Peyroux eta Antony<br />
and The Johnsons and Et Incarnatus<br />
Orkestra ariko baitira.<br />
Denetariko eskaintza izango da,<br />
eta doako emanaldiak zein ordainpekoak<br />
izango dira. Zurriolako<br />
hondartzan, esaterako, The<br />
Waterboys, The Wedding Present,<br />
Gary Clark Jr., Giranice eta<br />
Peachy Joke taldeen emanaldiak<br />
ikusi ahal izango dira.<br />
Donostian amaituko da uda honetan<br />
Euskal Herrian izango den<br />
musika eskaintza zabala.<br />
Public Enemy, raparen oinordekoak. STEVE C. MITCHELL / EFE
Zakilixut<br />
Donapaleuko futbol taldeko jokalaria da, gibelekoa. Duela hamar urte, taldea<br />
sortu zuen lagun batzuekin, pilotaren bakartasunetik talde giroan murgildu nahian.<br />
Amaia Prebende<br />
«Ohore bat da norberaren<br />
herriaren koloreak defendatzea»<br />
Joanes Etxebarria<br />
Euskal Selekzioko hautatzaileek<br />
Amaia Prebende deitu dute, beste<br />
lagun batekin batera, ekainaren 23an<br />
Eslovakiaren kontra jokatuko den<br />
partidan gomitatu gisa parte hartzeko.<br />
Donapaleuko taldeko gibeleko<br />
lerroan jokatzen du.<br />
Hemen errugbia eta pilota dira nagusi.Nolaz<br />
hasi zinen futbolean<br />
Palan ari izan naiz txikitan, baina talde<br />
kirol batean saiatu nahi nuen. Duela<br />
hamar urte, bakarrik saskibaloia bazen<br />
Donapaleun; beraz, lagun artean<br />
erabaki genuen futbol talde bat muntatzea.<br />
Hamar urte dira ibiltzen dela.<br />
Futbolean neskak beti itzalean dira, goi<br />
mailan ere bai...<br />
Pentsatzen dut gauzak aldatzen ari direla.<br />
Gero eta indar gehiago eginak<br />
dira nesken futbola garatzeko. Frantziak<br />
erakutsi du munduko lehiaketan<br />
zein maila zuen laugarren bukatuz;<br />
Lyonek ere bai, Txapeldunen Liga irabazita<br />
bi urtez segidan, joko garbia eginez...<br />
Telebistak erosi ditu eskubideak<br />
Txapeldunen Ligarentzat, munduko<br />
lehiaketarentzat... Pentsatzen dut hedabideetan<br />
agertzeak bultzatzen ahal<br />
duela nesken futbola. Horrek neskak<br />
motibatzen ahal ditu txikitan hasteko.<br />
Gero eta lizentziatu gehiago eta indar<br />
handiagoa.<br />
Goi mailari kasu egiten diozu Neska batek<br />
amesten ahal du futbolaz bizitzea<br />
Urrunetik erreparatu nion munduko<br />
txapelketari; beste emaitza batzuei ere<br />
kasu egiten diet, baina urrunetik. Mutilentzat<br />
oso zaila da goi mailara heltzea;<br />
berdin neskentzat. Bestalde, nesken<br />
futbola ez da oraindik hain famatua,<br />
eta diru eskasaz sufritzen du; diru<br />
anitz behar da talde bat goi mailan aritzeko.<br />
Nire ustez, gauza zaila da futbolaz<br />
bakarrik bizitzea.<br />
Neska futbolarien artean erreferentziak<br />
badituzu<br />
Pichon duela urte batzuk; gaur egun,<br />
Necib, Bompastor, Abily... Baina onartzen<br />
dut mutilen lehiaketari gehiago<br />
behatzen diodala.<br />
Errazu, Euskal Selekziora gomitatua izan<br />
zara. Nola hartu duzu<br />
Pozik naiz. Ohore bat da norberaren<br />
herriaren koloreak defendatzea. Futbolaz<br />
gain, mezu bat pasatu nahi du<br />
Euskal Herria Kirolak: Euskal Selekzioak<br />
eta Euskal Herriak herri gisa<br />
lehiatzea beste herrien ondoan. Aldarrikapen<br />
hori partekatzen dut eta, beraz,<br />
ohorea da niretzat esperientzia honetan<br />
parte hartzea.<br />
Pentsatzen dut orain ezingo duzula bestarik<br />
egin, jaten duzunari kasu egin beharko<br />
diozula...<br />
Berdin segituko dut: kirol pixka bat eta<br />
aisialdi pixka bat! Garagardo batek ez<br />
du kalte handirik egiten ahal!<br />
IDOIA BERATARBIDE<br />
Igandea<br />
2012ko ekainaren 10a<br />
D<br />
Eta Frantziako selekziotik deitzen bazaituzte,<br />
joanen zinateke<br />
Ez dut pentsatzen holakorik gertatuko<br />
denik. Kasualitatez gertatuko balitz,<br />
pentsatzen dut nire lekua beste norbaiti<br />
utziko niokeela.<br />
Euskal selekzioa ez da ofizialki ezagutua...<br />
Bakarrik lagunarteko partidak jokatzen<br />
dira. Zer diozu egoera horretaz<br />
Euskal Herria herri bat da; zergatik ez<br />
luke ukan behar bere kirol selekzioa<br />
Aldarrikapen bat da. EH Kirolaren eta<br />
ESAITen helburua da noizbait Euskal<br />
Herriak ukan dezala bere selekzioa<br />
beste herriek bezala. Espero dut lortuko<br />
dugula.<br />
Erran duzu palan ari zinela eta talde kirolera<br />
pasatu nahi izan zenuela. Giroa desberdina<br />
da Zertan<br />
Talde jokoak irakasten du besteekin<br />
jokatzen; pilotan usu joko indibidualak<br />
ezberdintasuna egiten ahal du. Aldiz,<br />
futbolean joko kolektiboak du garrantzia<br />
hartzen. Beste balio batzuk<br />
ikasten dira taldean: errespetua, integrazioa,<br />
elkarren arteko sostengua...<br />
aldageletako irriak, hirugarren denboraldiak<br />
eta abar ahantzi gabe.<br />
Zure lanak denbora uzten ote dizu ongi entrenatzeko<br />
Urtebete da erizain naizela, eta lehen<br />
urtea entrenamenduetara hain gutxi<br />
«Herri bat baldin bagara,<br />
zergatik ez lituzke<br />
ukan behar Euskal Herriak<br />
bere kirol selekzioak»<br />
joan naizela. Ez da aise lana eta kirola<br />
konbinatzea. Gainera, astean behin<br />
trebatzen garenez, fite galtzen dira<br />
maila eta fisikoa.<br />
Donapaleun bizi zara. Kirola inportanta<br />
da herriko giroan<br />
Nire ustez, bai; parte hartze handia<br />
bada kirol guztietan. Kirol talde guztiak<br />
laguntzaileei esker bizi dira, eta<br />
hori galtzen ari den dinamika bat da.<br />
Domaia da. Gero, denetan bezala, kirol<br />
batzuk besteak baino arrakastatsuagoak<br />
dira. Donapaleun, errugbiak<br />
arrakasta anitz badu. Inportanta da<br />
denak sustengatzea.<br />
Lehen ere, selekzioan laguntzen ari izan<br />
zara.<br />
Iaz, Euskal Herriko emakumezkoen lehen<br />
futbol kopa antolatu zuten. Behar<br />
zuten Iparraldeko pertsona baten laguntza<br />
Iparraldeko talde guztiekin harremanetan<br />
sartzeko. Nahiz eta beste<br />
maila bat izan, garrantzitsua zen Iparraldeak<br />
parte hartzea. Haiekin lan<br />
egin nuen Iparraldeko taldea osatzen<br />
eta partida antolatzen Donapaleuko<br />
zelaian.
Igandea<br />
berria<br />
2012ko ekainaren 10a<br />
10 Elkarrizketa Mari Karmen Mitxelena<br />
21 Finantzak Europako bankuen batasuna<br />
27 Idoki Hogei urte laborariei laguntzen<br />
Nafarroaren konkista<br />
Historiak gaur<br />
Bosgarren mendeurreneko ekitaldiak konkista berresteko erabiltzea salatu dute hainbat historialarik —irudian, Orreagan hildakoen aldeko ekitaldia—. JAGOBA MANTEROLA / ARGAZKI PRESS
02 Nafarroaren konkistak 500 urte (eta IV)<br />
Igandea •2012ko ekainaren 10a<br />
Dibulgazioa vs<br />
historiografia<br />
Historialarien kezka piztu du konkistaren bosgarren mendeurrenaren<br />
inguruko ospakizun eta ekitaldi sortak: horrelakoetan zer toki duen<br />
lan historiko zientifikoak, edo nola egin behar den dibulgazioa.<br />
Alberto Barandiaran<br />
Jardunaldiak eta kongresuak.<br />
Hitzaldiak, prentsa<br />
artikuluak eta argitalpenak.<br />
Manifestazioak eta<br />
manifestuak, agerraldiak<br />
eta aldarriak. Kontzertuak,<br />
lipdub-ak eta komikiak. Denetarik<br />
eman du mendeurrenak. Dibulgazio<br />
eta gizarteratze lan handia<br />
egin dute lehenagotik lanean<br />
ari ziren edota propio aurtengo<br />
hitzordu honetarako, hau da, Nafarroako<br />
konkistaren bosgarren<br />
mendeurrenerako sortu diren elkarte<br />
eta egitasmoek, baina neurri<br />
berekoa izan da ekoizpen historiografikoa<br />
Historialariek zer<br />
toki izan dute Nafarroaren konkistaren<br />
inguruan egon den informazio<br />
uholde honen erdian Non<br />
geratu da begirada kritiko eta<br />
pausatua, begirada zientifiko zorrotza,<br />
dibulgazio guztien oinarria<br />
behar lukeena<br />
Historialariei beraiei galdetu,<br />
eta ez dirudi oso konforme daudenik<br />
koreografiarekin. Mendeurrenak<br />
ez omen du balio izan benetako<br />
eztabaida plazaratzeko,<br />
eta, askotan, topiko berriak zabaldu<br />
direla uste du batek baino<br />
gehiagok. Dibulgazioarekiko prebentziozko<br />
jarrera izan ohi dute<br />
unibertsitateetako irakasleek,<br />
ezaguna da hori, baina kontsultatutako<br />
lau adituek txalotu egin<br />
dute aurten egin den ahalegina.<br />
Batzuk beldur dira, ordea, politizazioak<br />
kalte egin ote dion debate<br />
pausatuari, eta historialarien lanarekiko<br />
errespetua eskatu dute.<br />
Historialariek direlako historia<br />
aztertu, bere testuinguruan ulertu,<br />
ondorioak atera eta jakintza<br />
hori guztia transmititu behar dutenak.<br />
Debate gutxi<br />
Joseba Asironek beldur hori du,<br />
ez dela benetako debatea izan,<br />
nahiz eta azken urteotan lan handia<br />
egin den eta hainbat lanaren<br />
bidez eremua asko garbitu den.<br />
Garbitu esaten duenean, jorratu<br />
esan nahi du; alegia, lastoa eta garia<br />
bereizten asmatu dela eta ondorio<br />
historiko esanguratsuak<br />
atera direla.<br />
Asironek hainbat historialari<br />
eta dibulgatzaileren lanak aipatu<br />
ditu; esaterako, Pedro Esarte,<br />
Peio J. Monteano, Alvaro Adot,<br />
Tomas Urzainki, Mikel Sorauren.<br />
Egile horien lanari esker, ia XVI.<br />
mendetik bertatik zetorren bertsioa<br />
hankaz gora jarri dela uste<br />
du San Fermin ikastolako irakasleak,<br />
baina horrek ez duela ekarri,<br />
nolanahi den, historialarien<br />
arteko debatea. «Gerra bortitza<br />
izan zela frogatuta geratu da; konkista<br />
gerra zibilaren ondorioa ez<br />
zela izan frogatuta geratu da...<br />
hori guztia mahai gainean jarri<br />
da, eta, hala ere, besteek, lehengo<br />
bertsioari eusten ziotenek, isilik<br />
jarraitzen dute, edo lehengo gauzak<br />
errepikatzen ari dira».<br />
Asironek parte hartu du Nabarraldek<br />
antolatutako hainbat egitasmotan,<br />
eta hitzaldi ugari eman<br />
ditu Euskal Herri osoan zehar. Tomas<br />
Urzainkik bezala.<br />
Topikoen aurka<br />
La Navarra marítima (Itsasaldeko<br />
Nafarroa) saiakera ezagunaren<br />
egilea ere buru belarri aritu<br />
«Konkistak<br />
jarraitzen du, bai,<br />
eta hori ez da baieztapen<br />
programatiko bat»<br />
TOMAS URZAINKI<br />
Xavier Mina Elkarteko lehendakaria<br />
«Iruzurrez betetako<br />
liburuen testuak<br />
aldatzearekin<br />
konformatzen naiz»<br />
JOSEBA ASIRON<br />
Historia irakaslea<br />
da azken urte honetan konkistaren<br />
zertzeladak eta, batez ere,<br />
gaur egun arte iristen diren ondorioen<br />
larritasuna azpimarratzen.<br />
Xavier Mina Historia Elkarte sortu<br />
berriko lehendakari gisa, berriki<br />
Atarrabian egindako nazioar-<br />
‘‘<br />
teko kongresuan parte hartu du.<br />
Haren ustez, aurten «ezagunak<br />
ziren gauza gehiegi» errepikatu<br />
dira, «baina zerbait berria argira<br />
ekarri behar zen, beharbada garrantzitsuena:<br />
Nafarroa Europa<br />
barruan zegoela garai hartan,<br />
orain bezala, eta konkistak kontrarreforma<br />
esan nahi duela».<br />
Kontrarreformak, haren hitzetan,<br />
autoritarismoa esan nahi du,<br />
teokrazia, tirania, subiranotasun<br />
falta, zentralismoa, inperialismoa,<br />
askatasunik eza. Erreforma,<br />
aldiz, kontrakoa zen: kontzientzia<br />
askatasuna, estatu modernoak,<br />
Europa errespetagarriagoa<br />
eta pluralagoa.<br />
Kontrarreforma esaten duenean,<br />
Fernando Katolikoa ere esan<br />
nahi du Urzainkik. Espainia. Inbaditzaileak.<br />
Erreforma esaten<br />
duenean, berriz, albretarrak esan<br />
nahi du, Nafarroako errege-erreginak.<br />
Eta bi joera politiko, erlijioso<br />
eta sozialen arteko talka hori<br />
nabarmentzen duenean, esan<br />
nahi du indar korrelazioa beste<br />
bat izan balitz kukuak beste kantu<br />
bat joko zuela gaur egun.<br />
«Bai, konkistak jarraitzen duela<br />
esan nahi dut, eta hori ez da<br />
baieztapen programatiko edo politikoa,<br />
errealitate historikoa baizik.<br />
Konkistatzen jarraitu dute<br />
gaur egun arte, eta, nahiz eta aldaketa<br />
sozial, politiko eta kulturalak<br />
izan diren konkistaren ondoren,<br />
edo, hobeto esanda, konkisten<br />
ondoren, lehena<br />
itsasaldeko Nafarroaren konkista<br />
izan zelako, 1200. urtean, bada,<br />
konkista horiek guztiek jarraipena<br />
izan zuten, esate baterako,<br />
XIX. mendean, erresumaren erakundeak<br />
1841ean amaitu zituztenean,<br />
eta Nafarroako Gorteak,<br />
Errege Kontseilua, epaitegiak,<br />
monetaren etxea, dena, eraitsi zutenean».<br />
Horregatik, topikoen kontra<br />
ahalegintzea da haren afana. «Ez,<br />
konkista ez zen saihetsezina, Fernando<br />
Katolikoak nafarrak engainatu<br />
behar izan zituelako konkistatu<br />
ahal izateko. Ez, Nafarroako<br />
estatua ez zen berez ahula,<br />
Nafarroa Behereak, askoz txikiagoa<br />
eta ahulagoa izanik, Frantziari<br />
aurre egin ahal izan ziolako<br />
1566an, Nabarrengoseko setioan.<br />
(4. orrialdean jarraitzen du)
2012ko ekainaren 10a • Igandea<br />
Nafarroaren konkistak 500 urte (eta IV) 03<br />
Euskal Herriaren mapa bat, 1642koa; hots, konkista amaitu eta mende bat geroagokoa. JOSE MARI ESPARZAREN ‘MAPAS PARA UNA NACION’ LIBURUTIK
04 Nafarroaren konkista 500 urte (eta IV)<br />
Igandea •2012ko ekainaren 10a<br />
(Aurreko orrialdetik dator)<br />
Eta ez, Nafarroako gizartea ez zegoen<br />
zatituta eta krisi ekonomiko<br />
gogorraren pean, 1507an jada batasuna<br />
gertatu zelako, eta beaumontarren<br />
eta agaramontarren<br />
arteko guda zibila amaitutzat<br />
eman zutelako».<br />
XIX. mendearen<br />
garrantzia<br />
Roldan Jimeno bat dator Urzainkirekin<br />
XIX. mendean galdutako<br />
erakundeen garrantzia azpimarratu<br />
behar dela dioenean, baina<br />
ez haren baieztapen orokorrekin.<br />
Nafarroako Unibertsitateko<br />
Zuzenbidearen Historia irakasle<br />
horren ustez, mendeurrenean<br />
historialariak apur bat baztertuta<br />
geratu dira, eta maila eskaseko<br />
dibulgazioa nagusitu da. «Gai<br />
konplexua da, badakit, eta dibulgazioa<br />
berez ona da, inoiz ez delako<br />
horrenbesteko informazioa<br />
egon denen eskura, baina historiografiaren<br />
ikuspegitik, eta<br />
gezurra dirudien arren, oso ekarpen<br />
gutxi egin dira».<br />
Azaldu duenez, azken urteotako<br />
lanei esker —Pedro Esarteren<br />
Navarra, 1512-1530 lan monumentala,<br />
Peio J. Monteanoren<br />
argitalpenak, Alvaro Adot, Alfredo<br />
Floristan eta Isabel Ostolazaren<br />
lan monografikoak—, dokumentazio<br />
ugari atera da argira,<br />
eta harribitxi interesgarriak topa<br />
daitezke. Baina lan horiek ez dira<br />
gizartera iristen. Horra Jimenoren<br />
kexa.<br />
«Hori guztia argitaratuta egonda,<br />
ikusten duzu gizartean sortu<br />
den mugimendu guztia, alde guztietatik,<br />
eta irakurtzen dituzu iritziak,<br />
eta esaten duzu: ‘Baina<br />
nola esan daitezke horrelako gauzak<br />
horren modu sinplean’. Alegia,<br />
konkistatuak izan ginen,<br />
zein gaiztoak ziren besteak, zein<br />
onak gu, zenbat martiri... Pena<br />
ematen dit, gauzak ez zirelako<br />
horren errazak, eta gero ere<br />
gauza oso garrantzitsuak gertatu<br />
zirelako. Historia ez zen 1512an<br />
edo 1521ean amaitu».<br />
Bi kritika ditu Jimenok. Alde<br />
batetik, berak deitzen duen ikuspegi<br />
estatolatra neurriz kanpokoa.<br />
«Albretarren aldeko panegiriko<br />
guztiak irakurtzen<br />
ditudanean, sutan jartzen naiz.<br />
Horiek euren interes ekonomiko<br />
hutsengatik borrokatzen ziren,<br />
eta Biarnon bizi ziren, han bizikalitate<br />
handiagoa zutelako.<br />
Nafarroara bakarrik beren zergak<br />
jasotzera etortzen ziren. Gainera,<br />
ez da ahaztu behar borboiak<br />
Henrike III.a Nafarroako<br />
erregearekin iritsi zirela hona!».<br />
Bigarren kritika, XVI. mendeak<br />
ezkutatu egin duela XIX. mendea.<br />
Irakasle eta ikerlari horrentzat,<br />
XIX. mendeko aldaketa<br />
politiko eta juridikoak garrantzitsuagoak<br />
dira Nafarroarentzat<br />
eta, oro har, Euskal Herriarentzat,<br />
erresumaren konkista bera<br />
baino. «1812ra arte foruak genituen,<br />
gorteak zeuden, autogobernu<br />
handi samarra, baina orduan<br />
desagertu ziren foruak, eta urte<br />
hartako konstituzioan kokatu<br />
behar da Espainiako nazionalismoaren<br />
sorrera. Horri buruz ez<br />
da idazten. Txundituta nago».<br />
Euskararen historiarentzat,<br />
esaterako, XVIII. mendean hasten<br />
da makurrena; hain zuzen<br />
ere, borboitarrak Espainiako<br />
koroara iristen direnean. «Hor<br />
hasi zen euskararen gainbehera<br />
‘‘<br />
«Albretarren aldeko<br />
panegirikoak<br />
irakurtzen ditudanean,<br />
sutan jartzen naiz»<br />
ROLDAN JIMENO<br />
Historialaria<br />
«Historiak, batzuetan,<br />
ez du esaten entzun<br />
nahi duguna; iritzi<br />
emaile gehiegi dago»<br />
AMAIA NAUSIA<br />
Historialaria<br />
eta benetako drama, ez konkistarekin»,<br />
dio Jimenok. «Amerikan<br />
ere horixe gertatu zen hango hizkuntzekin».<br />
Historia soziala<br />
Amaia Nausia historialariarentzat<br />
ere, zorroztasun historiko gutxiko<br />
eztabaidak egon dira aurten,<br />
eta saturazioa ere gertatu da.<br />
Bi diskurtso oso politizatu entzun<br />
direla dio, eta historialarien ahotsak<br />
ez direla entzun, ez direlako<br />
interesgarriak helburu bat edo<br />
bestea justifikatzen ez baldin badute.<br />
«Hitzaldiak ematen ditudanean,<br />
eta asko eman ditut aurten,<br />
nire sentsazioa da jendeak entzun<br />
nahi duena entzun nahi duela,<br />
ideia bat daukalako, eta espero<br />
duelako hori berrestea. Eta hori<br />
ez baduzu egiten, haserretu egiten<br />
dira. Baina historiak, batzuetan,<br />
ez du esaten entzun nahi duguna».<br />
Iritzi emaile gehiegi dagoela<br />
uste du, eta zorroztasuna<br />
galtzeko arriskua dagoela.<br />
«Hemen, batzuetan, Nafarroako<br />
Unibertsitateko historialariak<br />
elkarrekin lotzen dira, edo tradizio<br />
abertzalea dutenei kutsu hori<br />
atxikitzen zaie, eta jada alde batekoak<br />
edo bestekoak ez zaizkigu<br />
interesatzen. Gu historialariok<br />
gara horrelako aurreiritziak<br />
gainditu beharko genituzkeen lehenak,<br />
eta ikusi benetan zer egiten<br />
ari den, zer iturri eta zer metodologia<br />
erabiltzen ari den. Egia da<br />
historialariak ere pertsonak garela,<br />
gure joerak ditugula, eta iritziak<br />
ondo justifikatuta baldin<br />
badaude, nik ez diet beldurrik.<br />
Baina ondo oinarrituta baldin badaude».<br />
Berak historia soziala landu du<br />
batez ere. Jende arrunta nola bizi<br />
zen XVI. mende inguruan, gizartea<br />
nolakoa zen, pentsaerak ere<br />
nolakoak ziren. Emakumeen egoera<br />
aztertu du. «Nafarroako emakumeen<br />
berezitasuna oso interesgarria<br />
da, beren ondarea eta beren<br />
senarren ondarea<br />
administratzeko aukera gehiago<br />
zituztelako inguruko lurraldetakoek<br />
baino, foruari esker». Hain<br />
zuzen ere, independentzia hori<br />
— esaterako, ondarearen kudeaketaren<br />
gaineko gaitasuna— estatu<br />
modernoak zigortu egin zuela<br />
dio Nausiak, eta horrela ulertu<br />
behar direla, esaterako, sorginkeria<br />
kasu asko: berezko diziplinamendu<br />
eta zorroztasun sozialaren<br />
barruan kokatzen ez ziren emakumeen<br />
kontrako eraso bezala.<br />
Diziplinamendua hitza du, hain<br />
zuzen ere, hitz gakotzat estatu modernoaz<br />
hitz egitean. Europa osoko<br />
joera izan zen, bide batez esanda.<br />
Testuinguru hori guztia oraindik<br />
ondo aztertu behar dela<br />
sinetsita dago. Esaterako, gazteen<br />
jarrerak, emozioekin lotutako testigantzak...<br />
Asiron bat dator horretan.<br />
Historia soziala gutxi egin<br />
dela. «Arazoa da Erdi Aroko agiriak<br />
oso latzak direla, datu asko<br />
baina informazio urria dagoela.<br />
Errazagoa da errege-erreginen<br />
historia egitea».<br />
Mendeurrenaren kariaz sortu<br />
diren talde, egitasmo, historia<br />
elkarte eta, oro har, egon den aniztasunari<br />
dagokionez, berriz,<br />
saihestsezina izan dela uste du<br />
berak. «Kontuan hartu behar da<br />
gu liburutegietako saguak garela,<br />
eta bakarrik lan egiten ohituak<br />
gaudela. Talde lana egiteko ohitura<br />
gutxi dago, eta berehala sortzen<br />
dira joera zentrifugoak». Garrantzitsuena<br />
da, nolanahi ere, historiografikoki<br />
ez dagoela zirrikiturik.<br />
«Nabarraldeko kongresua<br />
hartu edo Xavier Mina Elkarteak<br />
antolatutako kongresua hartu,<br />
eta ikusten da arlo zientifikoan<br />
ados gaudela».<br />
Hori bai, pozik geratuko litzateke<br />
aurten egon den informazio<br />
uholdearen ondorioz zerbait aldatuko<br />
balitz. Esaterako, irakaskuntzan<br />
erabiltzen diren testuak. «Iruzurrez<br />
beteta dagoen historia hori<br />
aldatzearekin konformatzen<br />
naiz».
2012ko ekainaren 10a • Igandea<br />
GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESS<br />
Nafarroaren konkistak 500 urte (eta IV) 05<br />
Duela bost<br />
mendeko<br />
gertakizun<br />
historiko batek<br />
bete ditu<br />
aurtengo iritzi<br />
emaile, zutabegile<br />
eta editore<br />
askoren afanak.<br />
Hainbat lagunek<br />
interes horri<br />
buruz gogoeta<br />
egin dute.<br />
Alberto Barandiaran<br />
Oroitu,<br />
zertarako<br />
Nafarroaren konkistaren<br />
bosgarren<br />
mendeurren honek<br />
berekin hitzaldi, ospakizun,<br />
argitalpen<br />
eta eztabaida ugari ekarri ditu,<br />
eta oihartzun handia izan dute<br />
Euskal Herri osoan, bereziki Nafarroan.<br />
Oroimenaren garrantziaz,<br />
ekitaldien balioaz eta etorkizunaz<br />
galdetuta, gizarte eta kultur<br />
arloko hamalau kidek kontatu<br />
dute nola bizi izan duten urte hau.<br />
(Hurrengo orrialdean jarraitzen du)<br />
500 urte eta gero<br />
ezker<br />
Eusko Alkartasunaabertzalea
06 Nafarroaren konkistak 500 urte (eta IV)<br />
Igandea •2012ko ekainaren 10a<br />
SANTI LEONE<br />
Irakaslea<br />
(Aurreko orrialdetik dator)<br />
«Iraganean ez dugu nahitaez<br />
aurkituko geure burua»<br />
Duela bost mendeko konkistak<br />
1 Nafarroaren historia aldatu<br />
zuen. Nik ez dakit, edo ez daukat<br />
batzuek bezain argi, Nafarroak<br />
bere independentzia atxiki izan<br />
balu egun estatu nazional bat osatuko<br />
genukeen edo gure historiak<br />
bertze bide bat hartuko ote zukeen,<br />
baina bistan da estatu modernoaren<br />
oinarriak jartzen ari ziren<br />
garaian Gaztelak erresuma konkistatu<br />
izanak ondorio handiak<br />
izan zituela ondorengo bilakaera<br />
historikoan. Historia ezagutzeak<br />
nondik heldu garen jakiteko balio<br />
du, baina kontuan hartu beharko<br />
genuke iraganean ez dugula nahitaez<br />
aurkituko geure burua. «Izan<br />
zirelako bagara» erraten ohi da,<br />
iraupen historikoa markatu<br />
nahian. Nik nahiago: «Izan ez baziren<br />
ere, guk izan nahi dugu». Iraganean<br />
zer ez ginen aurkitzen baitugu<br />
zenbaitetan.<br />
Esanguratsua iduritu zait<br />
2 Nafarroako gobernuak bi urte<br />
lotu nahi izana: 1212a eta 1512a.<br />
Narrazio bat osatu nahi izan dute,<br />
Nafarroaren (ustezko) espainiartasunarena.<br />
Horri metahistoria<br />
deitzen zaio; historiari ezartzen<br />
zaion kontakizun ideologikoa da.<br />
1212ko «balentria espainola» lotu<br />
nahi izan dute 1512ko konkistarekin,<br />
Nafarroak orduan bere «patu<br />
espainola» bete zuelakoan. Bertsio<br />
horretan, orainak iragana esplikatzen<br />
du («Nafarroa espainola<br />
da, halabeharrez espainola izan<br />
behar zuelako»), eta ez alderan-<br />
Inkesta<br />
1. Zergatik da garrantzitsua gogoratzea duela bost mendeko<br />
gertakizun bat Zertarako balio digu historiak<br />
2. Kasu egin diezu aurten egin diren ekitaldiei<br />
3. Gaur egungo Nafarroaren egitura instituzionala sendoa dela<br />
iruditzen zaizu Etorkizunean ere bai<br />
tziz. Zenbait elkartek bertsio ofiziala<br />
gainditzeko erakutsi duten<br />
borondatearekin gelditzen naiz.<br />
Uste dut tresnak baditugula.<br />
3 Falta duguna da tresna horiek<br />
behar bezala erabiltzeko prest leudekeen<br />
politikariak. Bitxia da, baina<br />
navarrismoa bere tradizioari<br />
eta bere iraganari etengabe uko<br />
egiten dion ideologia da, eta espainolismo<br />
hutsa bihurtzen ari da poliki-poliki,<br />
eta baliteke prest egotea<br />
egitura gure instituzionalari<br />
muzin egiteko, boterean segitzeko.<br />
Egitura instituzional sendoa<br />
etorkizunean Agian, baina Nafarroako<br />
kutxarekin gertatutakoa<br />
izaten ahal da gerta litekeenaren<br />
metafora egokia.<br />
EDURNE ARRIZIBITA<br />
Kazetaria<br />
«Egungo egoera iraganaren ondorioa<br />
da»<br />
Agian, hainbat jenderi ez zaio<br />
1 interesgarria irudituko historia<br />
ezagutzea. Eta badirudi ideia<br />
hori asko zabaltzen ari dela azken<br />
urteotan; zenbait kasutan, oso<br />
modu interesatuan, gainera. Oraina<br />
bizi behar dugula soilik, gainerakoak<br />
garrantzirik ez duela. Ni ez<br />
nago ados, eta uste dut funtsezkoa<br />
dela gure iragana ezagutzea, nondik<br />
gatozen eta hemen zergatik<br />
gauden jakiteko. Egungo egoera<br />
iraganaren ondorio da, eta horregatik,<br />
hainbat kasutan, ez ditugu<br />
ulertzen egungo egoerak eta gertaerak,<br />
aurreko informazio hori<br />
falta zaigulako.<br />
2<br />
Oihartzuna handia izan dela<br />
sentitu dut. Badakit hainbat<br />
motatako ekitaldiak izan direla,<br />
eta Eusko Kulturrek antolatutako<br />
hitzaldi saioak oso itxura ona<br />
zuen. Iruñean egindako libdup-a<br />
ere ikusi nuen, eta akaso modu<br />
erakargarria da jendearen arreta<br />
erakartzeko.<br />
3<br />
Galdera zaila da. Gauzak dauden<br />
bezala, egitura sendoaren<br />
itxura eduki dezake alde batetik,<br />
baina akaso gehiago sinetsi<br />
beharko genuke gure ahalmenean<br />
hori aldatu ahal izateko. Zaila<br />
ikusten dut, baina zeinek daki.<br />
AINGERU EPALTZA<br />
Idazlea<br />
«Agintarien iruzurra argudio<br />
sendoagoa da historia baino»<br />
Iragana ezagutu behar da oraina<br />
konprenitzeko eta etorkizu-<br />
1<br />
na asmatzeko eta amesteko. Iraganak<br />
egungo eta geroko mitologiak<br />
sortzen laguntzen digu. Iraganak<br />
erakusten digu deus ez dela<br />
betiko, ezta iragana bera ere: ez<br />
dago halabehar historikorik. Izan<br />
ez ginelako gara; garelako, auskalo<br />
zer izanen garen.<br />
Ez erabat. Historia, iragana<br />
2 garrantzitsua da, erran bezala,<br />
baina eszeptikoa naiz jendea<br />
mobilizatzeko eta, bereziki, haren<br />
ikuspegia aldatzeko duen ahalmenaz,<br />
batez ere jendearen kezka<br />
nagusia bertzelakoa delarik.<br />
Oker egoteagatik pozteko prest<br />
nago, dena dela.<br />
Sendoa da, eta sendoa izanen,<br />
3 nafarren %75ek egungo egitura<br />
instituzionalaren alde egiten<br />
duten bitartean. Krisi garaian<br />
gaude eta jendeak krisi garaietan<br />
aiseago mudatzen du bere ikusmoldea.<br />
Niri agintarien iruzur eta<br />
lapurreta begi bistakoa iruditzen<br />
zait argudio sendoagoa, historia<br />
baino. Baina tira…<br />
PATXI ABASOLO<br />
Nafarroa Bizirik<br />
«Agintariek ezin izan dute zabaldu<br />
beren ikuskera»<br />
1512ko gertakizunek erabat<br />
1 baldintzatu baitzuten Nafarroa.<br />
Ondorioz, 500 urte bete ditugu<br />
askatasunik gabe, estaturik gabe,<br />
indarrez okupatuta, geure buruarekin<br />
zer egin nahi dugun erabakitzeko<br />
aukerarik gabe. Konkista<br />
ezagutzeak agerian utzi ditu<br />
berdinen arteko itunak eta atxikimendu<br />
libreak bezalako gezurrak.<br />
Bi elementu azpimarratuko<br />
2 nituzke. Batetik, Nafarroa<br />
Garaiko instituzioen ezintasuna<br />
beren historiaren ikuskera jendarteratzeko.<br />
Oso adierazgarriak<br />
izan dira azken hilabete hauetan<br />
norabide horretan espainiar gobernuari<br />
etsi-etsian egindako eskaerak.<br />
Bestetik, 1512-2012 Nafarroa<br />
Bizirik-ek historia eta kalea<br />
uztartzeko azaldutako gaitasuna,<br />
Euskal Herriko txoko guztietara<br />
hausnarketa zabalduz.<br />
Sendoa izanez gero, zer delaeta<br />
hainbat beldur eta eragoz-<br />
3<br />
pen gure iraganaren eta orainaren<br />
inguruko benetako eztabaida<br />
bermatzeari Bi elementu nagusi<br />
dira mahai gainean: gaurko instituzioen<br />
izaera zein Nafarroaren<br />
eta Espainiaren arteko harremanak.<br />
Kanpoko zaintza desagertzeak<br />
benetako sendotasuna ahalbidetuko<br />
du. Orduan izango baita<br />
sendoa… eta nafarra.<br />
EMILIO MAJUELO<br />
Historialaria<br />
«Konkistari buruzko eztabaida,<br />
historiari begira baino gehiago,<br />
gaurko arazoei begira egin da»<br />
Historia ezagutzeak egunez<br />
1 egun banaka nahiz taldeka<br />
egin beharreko hausnarketak<br />
aberasteko informazio asko ematen<br />
digu. Aurten, Nafarroaren<br />
konkistak jende askoren arreta<br />
erakarri du.<br />
Ez diet zehatz-mehatz errepa-<br />
konkistari buruz egin di-<br />
2ratu<br />
ren hitzaldi sorta, artikulu, liburu,<br />
kongresu eta abarrei, zaila bai-
2012ko ekainaren 10a • Igandea<br />
Nafarroaren konkistak 500 urte (eta IV) 07<br />
ta. Konkistaren kontakizunen arteko<br />
eztabaidan garbiago gelditu<br />
da gaur egun zenbait taldek zer<br />
pentsatzen duten bizitzaz, politikaz<br />
eta historiaz, konkistaren<br />
historiaz baino. Oraingo ariketa<br />
gaurko arazoei begira bideratuta<br />
egin da, gaur egungo beharrak<br />
(politikan, ideologian, kulturan...)<br />
betetzeko asmoz.<br />
Gaur egun, bai, erakundeek<br />
3 sendotasuna azaltzen dute.<br />
Etorkizunari begira zer Erregimen<br />
politikoak erortzen edo aldatzeko<br />
prozesuan ikusten ditugun<br />
garaietan, garbi agertzen da boterea<br />
sostengatzen dutenek ezin dutela<br />
gehiago lehen bezala jarraitu,<br />
ezin diote botereari eutsi; boterean<br />
ez daudenek, berriz, nahiko indarra<br />
eta kemena erakusten dute<br />
aurreko boteredunak tokitik kentzeko.<br />
Ez dut uste bi alderdi horiek,<br />
hau da, goitikoen behin betiko<br />
krisia eta behekoen garaiezinezko<br />
indarra, epe erdira batera<br />
gertatuko direnik.<br />
ANJEL REKALDE<br />
Nabarralde<br />
«Egoera instituzionala<br />
ezegonkorra da erabat»<br />
Garrantzitsua da historia eta<br />
1 oroimen historikoa ezberdintzea.<br />
1936ko gertaerak historia<br />
dira. Baina, 1976an, gertaera<br />
haiei buruzko oroimen historikoa<br />
zegoen, eta horri esker jakin genuen<br />
garai hartako erakundeak<br />
legitimoak ez zirela eta beste berri<br />
batzuk sortzeko balio izan zigun.<br />
Oroimen historiko luzeagoa<br />
izan bagenu, jakingo genuen arazoa<br />
ez zela Franco bera edo frankismoa.<br />
Arazoa Espainia zela<br />
ulertuko genuen, eta, agian, trantsizioan<br />
aldaketa sakonagoak<br />
egingo genituzkeen.<br />
Hiru ekinbide azpimarratuko<br />
2 nituzke: tokian tokiko hitzaldi,<br />
emanaldi eta eztabaidak, Nafarroa<br />
Bizirik-ek ekainaren 16rako<br />
antolatu duen martxa nazionala<br />
eta Nabarraldek konkistaren ondorioei<br />
buruz egingo duen Historialarien<br />
Biltzarra.<br />
Gaur egun Nafarroa Garaian<br />
3 dagoen egoera instiuzionala<br />
ezegonkorra da erabat, eta estatuko<br />
botereraren babesari zor dio indarrean<br />
egotea. Estatuak baitaki<br />
mimoz zaindu behar duela bere<br />
muntaketa, bere agenteak... Estatua<br />
jasaten ari den krisialdi sakon<br />
honetan, Nafarroa Garaiaren<br />
etorkizuna Euskal Herriarenari<br />
dago lotua; etorkizun ireki bat,<br />
non kultura, harreman nazionalak<br />
eta gizartearen kohesioa indartzeko<br />
lanean ari garenok zeresan<br />
handia izango dugun.<br />
PILI IOLDI<br />
Kazetaria<br />
«Galtzaileen egia jakin dugu,<br />
eta oso historia beltza da»<br />
Gure historia ezagutu behar<br />
1 dugula uste dut: bere historia<br />
Txalaparta hotsak, Amaiurko gazteluaren defendatzaileei iaz egindako omenaldian. JAGOBA MANTEROLA / ARP<br />
ezagutzen ez duen herriak ezin<br />
die ongi aurre egin ez bere etorkizunari,<br />
ez bere orainari. Hori gertatzen<br />
ari dela uste dut: gertuko<br />
zein urruneko historiak balio gutxiko<br />
ezagutzak bihurtu direla.<br />
Bestalde, argi dago mendeurren<br />
honi esker nafarrok jakin izan dugula<br />
orain arte kontatutako historia<br />
ez zela benetakoa: Espainiako<br />
nazionalismo eskuindarraren<br />
bertsioa, interesatua eta, berriz<br />
ere, irabazleen egia zen. Orain,<br />
galtzaileen egia jakin dugu, eta<br />
oso historia beltza da.<br />
Oso azaletik erreparatu diet,<br />
2 ez nahi izango nukeen moduan.<br />
Irakurri ditudan liburuen<br />
artean, bi aipatuko nituzke. Lehena,<br />
Peio J. Monteanorena [La<br />
Guerra de Navarra]. Zaldunez eta<br />
nobleez egiten duen erretratu sinesgarriak<br />
erakusten du garai<br />
guztietan mistika gutxi dagoela.<br />
Bestea, Joseba Asironen komikia<br />
[Nafarroa, amets urratua]. Kalean<br />
gaia zabaldu dela eta buruak<br />
astindu dituela uste dut. Grabatutako<br />
libdup-a ikusi besterik ez<br />
dago; edota Madrilen 1512 ekimena<br />
UPNk eta beste alderdi eskuindarrek<br />
nola oztopatu duten.<br />
Ai egitura instituzionala! Ze<br />
3 izango da hori gaur egun Foruak<br />
Hipoteka eta diru zorroari<br />
begira dagoen jendearen kezka ez<br />
da hori. Eta ez du ematen Nafarroako<br />
agintariek ditxosozko foruei<br />
esker ezer gutxi lortzen ari<br />
direnik herritarren hobekuntzarako,<br />
bai ordea berenarendako!<br />
INMA ERREA<br />
Idazlea<br />
«Oso interesgarria iruditu zait<br />
beti ‘historia txikia’»<br />
Diotenez, historia ezagutzeak<br />
1 okerrak ez errepikatzeko balio<br />
dezake, eta nago neurri batean<br />
hala dela. Zerbait ezagutzeak horretaz<br />
konturatzea esan nahi du,<br />
eta gauzez ohartzea oso onuragarria<br />
da berez. Historia ezagutzeak<br />
iraganaz jabetzera bultzatzen gaitu,<br />
eta iragana orainaren sorlekua<br />
denez... Duela bost mendeko gertakizun<br />
historikoak gogoratzeak,<br />
bestalde, gertakizun haiek eta, batez<br />
ere, gertakizun haiei buruzko<br />
ikuspuntuak jendaurrean paratu,<br />
eztabadagai hartu eta berraztertzeko<br />
aukera ematen digu, eta<br />
hori beti da ona, osasungarria,<br />
ikuspegi demokratiko batetik<br />
hartuta. Nafarroaren konkistari<br />
dagokionez, berriz, teoria ofizial<br />
ihartu bat nagusitu dela garbi<br />
dago, eta horrek estali du beste<br />
edozein ikuspuntu edo hipotesiren<br />
agerpena.<br />
Ez diot xehe-mehe erreparatu<br />
ezer konkreturi, baina egi-<br />
2<br />
ten ari diren gauzen berri jasotzen<br />
ari naiz. Iruditzen zait askotarikoak<br />
izaten ari direla<br />
ekinbideak: kaleko ekitaldiak, hi-<br />
(Hurrengo orrialdean jarraitzen du)
08 Nafarroaren konkistak 500 urte (eta IV)<br />
Igandea •2012ko ekainaren 10a<br />
(Aurreko orrialdetik dator)<br />
tzaldiak eta liburuak, ekitaldi<br />
«politikoagoak»... Aurreko egunean<br />
atentzioa eman zidan irakurri<br />
nuen gauza batek, uste dut<br />
Roldan Jimenok esandakoa zela:<br />
konkistak eta ondoko inposizio<br />
erlijiosoek (Trentoko Kontzilioaren<br />
ondorioz) eragin handia izan<br />
zutela, txarrerako, jendearen<br />
maitasun eta sexu-ohituretan.<br />
Normalean, historian gertaera<br />
handiekin egiten dugu topo, baina<br />
niri oso interesgarria iruditu<br />
zait beti historia «txikia», jendearen<br />
eguneroko bizimoduari lotuta<br />
dagoen hori.<br />
Iruditzen zait baduela nolabaiteko<br />
sendotasuna, baina<br />
3<br />
ez dakit noraino den berezkoa<br />
edo interes jakin batzuek kanpotik<br />
«mailegatua». Nafarroak<br />
«erkidego berezi» gisara iraun<br />
du, baina susmoa dut helburu<br />
jakin batzuk hartuta egin duela<br />
aurrera. Iruditzen zait gutxi<br />
batzuen helburu ekonomiko eta<br />
politikoak erdiesteko erabili<br />
dutela Nafarroa. Batzuetan nolabaiteko<br />
zerga paradisu gisara<br />
funtzionatu duela, bai eta autodeterminazioaren<br />
aldeko aldarrikapenentzako<br />
hesi modura ere, eta<br />
halako erabileren zerbitzura<br />
egon direla bai foruak bai erakundeak.<br />
Une honetan, berriz,<br />
dena dago kolokan, krisi ekonomikoa<br />
dela medio. Baina duda<br />
izpirik ere ez dago: Nafarroan<br />
aspaldidanik agintzen dutenak<br />
saiatuko dira orain dutenari eusten.<br />
Lortuko duten edo gauzak<br />
aldatuko diren ez dakit, ez baitakit<br />
Nafar Arranoa gauza den bostehun<br />
urtean behin birsortzeko<br />
Fenix Hegaztiaren antzera...<br />
MIKEL BUJANDA<br />
Kazetaria<br />
«Gertatutakoaren analisi<br />
desmitifikatzaileak dira<br />
interesgarrienak»<br />
Konkista ez da nolanahiko gertakizuna.<br />
Nafarroaren bilaka-<br />
1<br />
eran gertaerarik erabakigarriena<br />
izan zen hura. Jakin eta ezagutu<br />
behar dugu. Zertarako Bada, horrexetarako:<br />
jakiteko eta ezagutzeko.<br />
Eta mihitik tiraka hasiz gero,<br />
galdezka ibiltzeko: galdetzeko<br />
ez jakitetik ezagutzera pasatzeak<br />
aldatu ote dezakeen nor bakoitzaren<br />
ikuspuntua, galdetzeko nola<br />
izan daitekeen hainbesteko sentimenduz<br />
eta bihotz berotasunez<br />
bizitzea urrutiko aspaldi hartakoa,<br />
edo galdetzeko zergatik ote<br />
garen, oraindik ere, hain mitozale<br />
baldresak, eta aldrebesak.<br />
Borbor etengabea sumatzen<br />
2 da historiaren lapikoan, gainezka<br />
egin hurren. Harrigarria<br />
egiten da hainbesteko afana. Iraganean<br />
bilatu nahi bagenu bezala<br />
geure oraingo nora ezetik atera<br />
gaitzakeen argia, edo axioma. Armen<br />
indarpean menderatu zuten<br />
Nafarroa. Gaitzesgarria, onartezina,<br />
zilegitasunik gabekoa, indarka<br />
egindako guztia den bezala.<br />
Hortik aurrera jotzeak, ustezko<br />
paradisu baten galeraren antzeko<br />
zerbait izan zela sinetsi nahi izateak,<br />
aldrebeskeria dirudi. Gertatutako<br />
hura hobeki ezagutzeko informazio<br />
berrien bilaketa lanak<br />
eta gertaturikoaren analisi kritiko,<br />
eszeptiko, desmitifikatzaileak<br />
dira ekarpenik baliotsuenak. Horrelako<br />
ale bat edo beste topa liteke<br />
nahas-mahas guztiaren tartean.<br />
Sumatzen den hutsa honen<br />
guztiaren sublimazio literarioa<br />
da. Aingeru Epaltzak Erresuma<br />
eta Fedearen hirugarrena zor digu.<br />
Luze gabe beteko ote du!<br />
Oso sendoa. Orain eta gero.<br />
3 Euskal nafarren eta nafar espainiarren<br />
arteko egungo indar<br />
korrelazioa inoiz aldatzera iritsiko<br />
balitz ere, egungo egitura iraunarazi<br />
behar luke balizko gehiengo<br />
berri horrek. Eta horren ondotik<br />
kide lituzkeenekin parez pareko<br />
akordioak egiten saiatu. Errealitate<br />
instituzional politikoa<br />
erlatibizatzen ikasi beharra dugu:<br />
herri honen mamia ez dago duela<br />
500 urte gertaturiko hartan. Herri<br />
honen herritasuna muga administratibo-politikoen<br />
gainetik dago,<br />
edo azpitik, edo zeharka edo<br />
trabeska iragaziz. Beste gisa bateko<br />
errealitatea da, eta lurraren jabe<br />
ez izanik ere, herritasunari eutsi<br />
nahi dionak jakin behar luke<br />
hizkuntzak egiten gaituela herri.<br />
FLOREN AOIZ<br />
Historiako aditua<br />
«Nafarroa Bizirik da egitasmo<br />
zabal eta zuzenena»<br />
Gaur egungo egoeraren jatorria<br />
ezagutzeko parada ematen<br />
1<br />
digu iraganari buruzko hausnarketak.<br />
Edozein herrirendako bere<br />
estatusaren ibilbidea gai nagusia<br />
da, eta halaxe gertatzen zaigu guri<br />
ere. Afera ez da, jakina, XVI.<br />
mendeko erresuma mitifikatzea,<br />
baizik eta jakitea gaur egungo<br />
egoera indarrez gertatutako konkistan<br />
eta, beraz, bertan sortutako<br />
estatalitate baten deuseztapen<br />
bortitzean oinarritzen dela.<br />
Nire ustetan, besteak baztertu<br />
2 gabe, Nafarroa Bizirik da egitasmo<br />
zabal eta zuzenena, ahaleginak<br />
biltzeko saioa delako eta gaiari<br />
Loreak Amaiurren defendatzaileei,iazko omenaldian. JAGOBA MANTEROLA / ARP<br />
gaur egungo ikuspegia eskaini<br />
diolako. Bestalde, Nabarraldek antolatuko<br />
duen kongresuan ere parte<br />
hartuko dut, eta aurreko urteetakoak<br />
nahiz aurten eginen dena<br />
ekarpen emankorrak direlakoan<br />
nago.<br />
Konkistaren oroimenak gaur<br />
3 egungo egituraren oinarri<br />
ideologiko den itunaren mitoa jotzen<br />
du bete-betean. Nafarrok<br />
inoiz ez dugu ezer ere adostu espainiar<br />
monarkiarekin. Ez XVI.<br />
mendean, hura inbasioa izan zelako,<br />
baina ezta oraingoan ere. Gure<br />
egoera ez da itunaren araberakoa,<br />
menpekotasuna baizik. Nabarristatzat<br />
agertu nahi duen espainolismoa<br />
bilutsik agertzen ari da<br />
gaur egun, gainera, nabarmena<br />
baita espainiar estatuarekiko<br />
menpekotasunak ekonomikoki<br />
hondoratzen gaituela. Sakona da<br />
egitura horren krisia. Krisi honetatik<br />
aldaketara egin beharreko<br />
jauziari ekitea da erronka.<br />
PATXI LARRION<br />
Irakaslea<br />
«Foruen eltzea sutan<br />
probatzeko tenorea heldu da»<br />
75 urte igaro dira Arturo Campion<br />
hil zenetik. Txapitelakoak<br />
1<br />
esana du: «Euskal Herria, berreraiki<br />
bainoago, eraiki behar dugu».<br />
Eginkizun horretan funtsezkoa<br />
da historiaren ezagutza. Hona<br />
zenbait gomendio: Nabarra en su<br />
vida históricaTxalapartak berrargitaratua,<br />
Emilio Majueloren La<br />
idea de historia en Arturo Cam-
2012ko ekainaren 10a • Igandea<br />
Nafarroaren konkistak 500 urte (eta IV) 09<br />
3<br />
pioneta, bereziki, literaturak gure<br />
iruditeriari egin ekarpena (Alonsoren<br />
Katebegi galdua, Epaltzaren<br />
trilogia, Oizen Dardoa, Zabaleta<br />
eta Irigoienen antzezlanak<br />
eta hainbat poetaren ekarria).<br />
Bai. UEUko Nafarroaren<br />
2 Konkista berrikusteko jardunaldian<br />
parte hartu nuen joan den<br />
urtean. Aurten, gehienbat prentsatik<br />
ari naiz. Atarrabiako Kongresura<br />
joateko asmoa nuen, baina<br />
hautatu behar da: greba eguna<br />
31n, Balerdi Balerdi Elgetan uztailaren<br />
1ean, eta hurrengo egunean<br />
Literaturia Larrabetzun. Eraikitze<br />
horretan norberak ezartzen ditu<br />
lehentasunak. Bestalde,<br />
2012ari jarraika 2013a dator.<br />
Ez. Gainera, azken lau hamarkadetan<br />
edukiz eta esanahiz<br />
husten ari da. Erakundeetan<br />
1967tik ari direnen jokamoldea<br />
ikusirik, osaba zenaren esaldia<br />
datorkit burura: «Ezkaba<br />
mendia xingarra izan balitz, honezkero<br />
janda zuketen». Foruen<br />
eltzea sutan probatzeko tenorea<br />
heldu da, egun substantziarik ba<br />
ote duen jakin dezagun.<br />
EUGENIO ARRAIZA<br />
Eusko Kultur Fundazioa<br />
«Nafarroako egitura<br />
gezurretan oinarritu dute»<br />
Memoria oro garrantzitsua dugu,<br />
kontzientzia ematen digu-<br />
1<br />
lako; beraz, nortasuna. Zertarako<br />
balio digun historia ezagutzeak<br />
Norabide bat izateko, giza garapenerako,<br />
bai gizabanako gisa,<br />
baita herri gisa ere.<br />
Bai, eta ahal izan dudan neurrian<br />
lagundu eta parte hartu<br />
2<br />
ere egin dut. Ze ideiarekin geratu<br />
naizen Engainatuak hazi gaituztela<br />
eta gure iraganaren berri<br />
gehiago izateko peskizan jarraitu<br />
behar dugula.<br />
Ez, gezurretan oinarritu baitute:<br />
espainolak garela, mo-<br />
3<br />
narkia baliagarria dela, betiko sinesmenak<br />
egiazkoak direla...<br />
Etorkizunean Gure esku (burmuina<br />
gidari) dago gure etorkizuna<br />
(iragana izan zen bezala. Ezagupenak<br />
ez dakar indarra, argia<br />
baizik).<br />
CASTILLO SUAREZ<br />
Idazlea<br />
«Oso une interesgarrian gaude<br />
etorkizunari dagokionez»<br />
Historia ezagutzea beti da onuragarria<br />
egungo egoera uler-<br />
1<br />
tzeko. Lan handia egiten ari da<br />
orain arte ezkutuan egondako<br />
historia gizarteratzen; baina, era<br />
berean, garrantzitsua iruditzen<br />
zait historia «ofiziala» idatzi zuten<br />
horien diskurtsoa aztertzea, Nafarroan<br />
agintean daudenek hain<br />
zuzen hortik elikatzen dutelako<br />
beren kontakizuna. Egia zedarritzeko,<br />
ezinbestekoa da gezurrari<br />
tankera hartzea.<br />
Sail ofizialetik kanpoko gauza<br />
batekin geratuko nintzate-<br />
2<br />
ke (antolatu diren gauzak gutxietsi<br />
gabe, noski): Diario de Navarra-n<br />
Cesar Orozek ateratzen<br />
dituen komiki zintak. Orozek bufoiarena<br />
egiten duela iruditzen<br />
zait; alegia, erregeren bizkar irri<br />
egiten du, betiere muga pasatu<br />
gabe. Niri ikaragarri gustatzen<br />
zaizkit zinta horiek, nahiz eta badakidan<br />
batere minik egiten ez<br />
dutela.<br />
Batetik, zentralismorako joera<br />
indarra hartzen ari da: kri-<br />
3<br />
si ekonomikoaren aitzakiarekin,<br />
Espainiako Estatuak orain arte<br />
erkidegoenak ziren eskumenak<br />
berreskuratu edo hartu nahi ditu.<br />
Bestetik, erakundeetan abertzaletasunak<br />
orain arte ez bezalako<br />
botere kuota dauka. Alde horretatik,<br />
iruditzen zait oso une interesgarrian<br />
gaudela etorkizunari<br />
dagokionez. Ni baikorra naiz oso.<br />
IDOIA ARRIETA<br />
Historialaria<br />
«Historiak lagundu behar du<br />
ulertzen nola iritsi garen hona»<br />
Euskal herritarren historia luzeak<br />
baditu une distiratsuak,<br />
1<br />
baina baita saminezkoak eta txikiziozkoak<br />
ere. Azken horien artean<br />
dago gauzatutako konkista. Alabaina,<br />
bost mende hauek ikusi dute<br />
isilean nolako lana egin duten<br />
gizon-emakumeek euskal kulturaren<br />
zerbitzura. Belaunaldi bakoitzak<br />
beharrezko bitartekoak<br />
jarri behar izan ditu proiektua<br />
gauzatzeko. Horrenbestez, Konkistaren<br />
V. mendeurrenak gogoeta<br />
bat ekarri beharko luke. Horregatik,<br />
garrantzitsua da historiaren<br />
ezagutza, historia bizirik dagoen<br />
barne ikuspegi bat baita, gure<br />
mundu sinbolikoarekin eragilea.<br />
Egia behar dugu. Historiak lagundu<br />
behar du ulertzen nola iritsi garen<br />
egungo egoera honetara, batez<br />
ere historian gailentzen ari den<br />
funtzio berriari aurre egiteko:<br />
orain ezberdin bat ulertzeko.<br />
Azken urte hauetan lan bikaina<br />
egin da. Erreparatu diot<br />
2<br />
eta zuzenean parte hartu dut antolatu<br />
diren hainbat ekitalditan,<br />
eta esango nuke konkistaren barne<br />
muina zein den argitu eta hainbat<br />
alderditatik gure herriaren<br />
ibilbidea aztertu egin dela. Gaurko<br />
adituek badute, beraz, behar<br />
adina datu berri, konkistaren inguruan<br />
sortu diren irudiak zabaltzeko,<br />
historiografiaren ezusteko<br />
eta bidegabekeriak zuzentzeko<br />
eta osatzeko.<br />
Antzina-antzinatik gure inguruetan<br />
bizibidea aurrera<br />
3<br />
ateratzeko bildu zirenek gaur<br />
oraindik erabiltzen dugun hizkuntza<br />
urratu zuten, eta gure historia<br />
gorabeheratsuak izan dituen<br />
ezusteko saihestezinak tarteko,<br />
bizirik iraun du gaurdaino.<br />
1200, 1512... egun haietatik gizonemakume<br />
askoren zaletasunak<br />
beharrez, borondatez, bortxaz, interesen<br />
arabera... aldatu ziren. 800<br />
urte hauetan historiaren ustekabeen<br />
gainetik gure kultura landuz<br />
joan gara. Eta etorkizunean<br />
euskal herritarren lurraldea egiteko<br />
ahalegin itxaropentsua irudikatu<br />
nahi dut, denok elkarrekin<br />
estimatzen dugun izenarekin,<br />
Nafarroa, Euskal Herria...
10 Elkarrizketa<br />
Igandea •2012ko ekainaren 10a<br />
Mari Karmen Mitxelena<br />
«Batzuetan, iruditzen zait irakasle<br />
izatea lehen baino zailagoa dela orain»<br />
Irakasle izateko bokazioak eta euskararekiko maitasunak<br />
bultzatuta, arriskuak arrisku ikastolak indartzeko bidean<br />
tematu ziren andereñoetako bat izan zen. Frankismo betean,<br />
eskolak euskaraz ematera ez ezik, pedagogia berritzaileenak<br />
erabiltzera ausartu zen. Orduko auzolana nabarmendu du.<br />
Ainhoa Sarasola<br />
Egun, 50 urtetik gora dituzte orduko<br />
haur haiek, baina ikasle<br />
ohiek andereño esaten diote<br />
oraindik, kalean topatuz gero.<br />
«Orain gutxi batek esan zidan:<br />
‘Andereño, ni izan nintzen ohe azpian<br />
ezkutatu zenituenetako<br />
bat!’». Euskarazko irakaskuntza<br />
bizibide eta bizimodu izan du.<br />
Klandestinitatean hasi, eta 45 urte<br />
eman dizkio Donostiako Orixe<br />
ikastolari. Erretiroa hartuta, ez<br />
da geldirik egon zalea Mari Karmen<br />
Mitxelena (Usurbil, Gipuzkoa,<br />
1938). Merezitako atsedenaz<br />
gozatzen ari da, andereño gisa gozatu<br />
adina, ziurrenik.<br />
G Usurbilen egin zenituen lehen eskola<br />
urteak. Zein oroitzapen gordetzen<br />
dituzu garai hartatik<br />
E San Esteban auzoan jaioa naiz,<br />
eta han ez zen eskolarik; beraz,<br />
Usurbilera joaten ginen. Haur<br />
guztiak elkarrekin joaten ginen,<br />
eta egunean lau aldiz pasatzen genuen<br />
750 metroko tunela; pentsa,<br />
ikaragarria zen! Adin guztietako<br />
70 haur izaten ginen eskolan, neskak<br />
batetik eta mutilak bestetik,<br />
eta Maritxu Olariaga irakasle.<br />
Guda ostean badakizu zer giro zegoen...<br />
Baina, behintzat, irakasle<br />
abertzalea genuen, euskaltzalea,<br />
eta, klaseak erdaraz eman arren,<br />
ez gintuen zigortzen euskaraz aritzeagatik.<br />
Gogoan dut goizetan lanean<br />
jartzen gintuela, eta arratsaldez<br />
gu ginela txikiagoen maistrak.<br />
Orduan sortu ote zitzaidan<br />
irakasle izateko gogoa... [barrez]<br />
Ez, garai hartan ez genuen pentsatu<br />
ere egingo; neskek irtenbide<br />
gutxi izaten genuen.<br />
G Hala ere, zuk batxilergoa ikasi zenuen.Ez<br />
zen ohikoa,ezta<br />
E Hala da. 12 urte nituela, irakasle<br />
hark amari esan zion ea zergatik<br />
ez ninduen Donostiara bidaltzen.<br />
Etxean ez zuten halakorik<br />
pentsatu ere egin. 12 urte nituen.<br />
«Niretzat, Elbiraren<br />
ikastola ezagutzea<br />
beste mundu bat<br />
ezagutzea bezala<br />
izan zen»<br />
«Neskak eta mutilak<br />
elkarrekin, duela 60<br />
urte, pentsa! Zeinek<br />
esango zuen... hauek<br />
erotuta daude!»<br />
Trena hartu, Amaran jaitsi eta<br />
Frantzia pasealekura joaten nintzen,<br />
teresiarretara. Matematikan,<br />
adibidez, lehena nintzen; horregatik<br />
diot Usurbilen asko ikasi<br />
genuela. Gaztelera aldetik okerrago<br />
prestatuak ginen; Donostian,<br />
idazketa ariketak egin behar<br />
zirenean sufritzen nuen gehien...<br />
G Han, euskaraz hitz egiteko arazo<br />
gehiago sumatuko zenuen...<br />
E Bai. Euskara ez zen aipatu ere<br />
egiten. Oso gogorra zen guretzat,<br />
baina orduan denok isil-isilik egon<br />
behar izaten genuen. Laugarren<br />
maila bukatzean argi nuen irakasle<br />
ikasi nahi nuela, Ategorrietan.<br />
Han ere pentsatuko duzu euskara<br />
aldetik zer giro zegoen... ezer ere<br />
ez. Bigarren urtean emakume gazte<br />
bat etorri zen, Jone Forcada, eta<br />
galdetu zuen ea euskaraz zekien<br />
norbait ba ote zen. Esan nion ni<br />
nintzela bat, baina gehiago ere bazirela.<br />
Ikastola txiki batean ari zela<br />
esan zidan, eta ikasten ari zen<br />
neska bat nahi zuela, haur batzuei<br />
ilunabarretan euskaraz aritzeko,<br />
jaunartzea euskaraz prestatzeko...<br />
Baiezkoa eman nion.<br />
G Ordura arte inoiz pentsatu zenuen<br />
eskolak euskaraz ematea<br />
E Ez, inoiz ere ez. Orduan izan<br />
zen nire aurkikuntza.<br />
G Ikastolen berri ere ez zen askorik<br />
jakingo orduan.<br />
E Ez, ez, irakasletza ikasten ari<br />
nintzenean ez nekien batere. Orduan<br />
hasi nintzen haur haiekin.<br />
Familia euskaldunetakoak ziren,<br />
euskaraz bazekiten, frantses eskolara<br />
joaten ziren eta nahi zuten<br />
jaunartzea euskaraz egitea. Kaiko<br />
ikastolan hasi nintzen, andereño<br />
hark erabiltzen zuen eskolan.<br />
Hor ikusi nuen lehen aldiz ikastolak<br />
bazirela edo zerbait bazela...<br />
G Eta naturala egin zitzaizun haurrekin<br />
euskaraz aritzea,ala arraroa<br />
E Arraroa egin zitzaidan. Usurbilen<br />
izan balitz, edo Getarian...<br />
baina Donostian! Guk ez genuen<br />
entzun ere egiten; 1955a zen. Haur<br />
haiekin egin nuen urtea, oso gustura.<br />
Eta andereño hark ilunabar<br />
batez eraman ninduen Elbira Zipitriaren<br />
etxera, bere ikastolara.<br />
Pozik hartu ninduen. Esan zidan<br />
lehenik ikasketak bukatu behar<br />
nituela; horretan oso zorrotza<br />
zen, zeren beti esaten zuen ez<br />
geundela ongi prestatuak euskaraz<br />
egiteko eta oso irakasle txarrak<br />
ginela; «sois unas malas maestras<br />
españolas» esaten zigun<br />
[maistra txar espainiarrak zarete],<br />
Espainiako pedagogia oso<br />
atzerakoia zelako eta erdaraz ikasi<br />
genuelako. Urtebete egin behar<br />
zen haren eskolan. Etxean azaldu<br />
nien proposamena.<br />
G Eta gurasoek zer esaten zizuten<br />
E Gurasoak abertzaleak ziren,<br />
euskaltzaleak, eta bihotzak ondo<br />
ikusten zuen, baina buruarekin<br />
nahiko arriskutsua ikusten zen...<br />
G Ezetzik ez zizuten esan.<br />
E Ez, ezetzik ez zidaten esan, eta<br />
orduan gurasoek agintzen zuten<br />
e! Orain ez dakit asko agintzen duten...<br />
[barrez]. Irakasletza bukatzean,<br />
argi neukan Elbirarekin<br />
urtebete egingo nuela. Ordurako<br />
oso identifikatuta nengoen harekin.<br />
Niretzat, haren ikastola ezagutzea<br />
izan zen beste mundu bat<br />
Motzean<br />
1 Elbira Zipitria. Emakume<br />
miragarria, argia eta bizkorra.<br />
Nork bere hizkuntzan ikastearen<br />
garrantzia erakutsi zidan,<br />
eta pedagogia aurrerakoi<br />
hori; beste mundu bat<br />
ezagutzeko aukera eman zidan,<br />
beste irakaskuntza bat.<br />
2 Ikastolak. Nire bizitza.<br />
3 Irakaskuntza. Nire ametsa<br />
egia bihurtua.<br />
4 Euskara. Nire bizitzako<br />
tresnarik baliagarriena.<br />
ezagutzea. Hain pedagogia aurrerakoia<br />
zen... Erbestean zela, mugimendu<br />
berritzaile guztiak aztertu<br />
zituen: Piaget, Montessori,<br />
Frenet... Esaten zuen ez zuela ezer<br />
berririk asmatu, munduan ziren<br />
aurrerapen haiek hartu, euskaratu<br />
eta euskal sena itsatsi ziela.<br />
G Irakasle eskolan halakorik ez zenuen<br />
ikasiko...<br />
E Ez, ez! Han, batuketak eta kenketak<br />
eta halakoak bakarrik! Elbirarekin,<br />
haurrak hartu eta baratzeak<br />
ikustera joaten ginen, tipulak,<br />
porruak... eta handik zerbait<br />
ekartzen genuen ikastolan lantzeko.<br />
Bertatik bertara ezagutzen zituzten<br />
gauzak. Ikusi zer arrakasta<br />
duten orain duela 60 urte egiten<br />
genituen gauzek! Urgull ikastola<br />
azpian genuen, eta izugarri ateratzen<br />
ginen. Hosto txapelketa egin<br />
eta «begira, hau lizarra da, hau haritza»,<br />
eta berdin xomorroekin...<br />
Bizi zuten! Eta, gainera, hezikidetzan,<br />
neskak eta mutilak elkarrekin,<br />
duela 60 urte, pentsa! Zeinek<br />
esango zuen... hauek erotuta daude!<br />
Jolastuz ikasten zuten, matematika<br />
adibidez. Lehenik, beti<br />
gauza zehatzekin lantzen zuten,<br />
txantxangorriak, gereziak, intxaurrak,<br />
edozer, eta hortik abstraktura<br />
pasatzen ginen.<br />
G Haurrek gustura hartuko zuten<br />
pedagogia mota hori,ezta<br />
E Oso! Edo egun psikomotrizitatea<br />
esaten dena, abestiekin eta...<br />
Ni ez naiz xomorroa edo Xagu txiki<br />
abesten, belauniko lurrean jarrita,<br />
antzerkia egiten aritzen ginen.<br />
Nik 20 urte nituen, baina Elbirak<br />
50 izango zituen, eta lotsatu<br />
egiten nintzen! [barrez]. Esan behar<br />
dut Elbirak ez zigula uzten<br />
apunteak hartzen, eta ikasturtea<br />
bukatzean biltzen ginen andereño<br />
batzuk, eta gure liburuxkak<br />
eta halako gauzak egiten genituen.<br />
Libururik ez izateak behartu<br />
egiten zaitu gauzak sortzera.<br />
Urtebetean asko ikasi nuen. Gero<br />
nire kontura hasi nintzen, Kaian.<br />
G Oso aurrerazalea zen, beraz, baina<br />
zorrotzaren fama ere bazuen.<br />
E Bai, lehenbizi bere buruarekin<br />
zen zorrotza, eta gero besteei ere<br />
zorroztasuna eskatzen zigun. Pedagogia<br />
aurrerakoietan erabat sinesten<br />
zuen. Orain asko hitz egiten<br />
da haurrak hasi behar duela<br />
dakienetik eraikitzen; egun, horri<br />
konstruktibismoa esaten zaio;<br />
hain garbi zuen, berdin zitzaion<br />
edozeinekin borrokatzea.<br />
G Ikuskatzaileekin borrokatzea<br />
egokituko zitzaizuen gero. Ordurako<br />
sumatzen zenuen hala izango zela<br />
E Tira, beldurra bagenuen. Adibidez,<br />
urriaren lehena Francoren<br />
eguna zen, eta guk eskola ematen<br />
genuen; haurrak joaten ziren motxilarik<br />
gabe, galdetzen bazieten<br />
lagun baten etxera zihoazela esateko...<br />
prestatuta izaten genituen.<br />
Familia abertzaleetakoak ziren,<br />
eta bazekiten kontuz ibili behar<br />
zutela, disimuluan… Kaian hamarreko<br />
taldeak nituen, lege aldetik<br />
hori zelako klase partikulartzat<br />
jotzeko muga. Elbirak hiru<br />
talde hartzeko eskatu zidan. Erdal<br />
eskoletan ere ilunabarretan<br />
euskara klaseak eman genituen.<br />
Orduan denetarik egin behar izaten<br />
genuen, eta oso gutxi irabazten<br />
genuen, huskeria bat. Bazen<br />
idealismo hori; konbentzituta<br />
geunden hori egin behar genuela.<br />
G Traba guztien gainetik...<br />
E Bai... 62. urtera arte-edo nahiko<br />
normal joan ziren urte batzuk.<br />
Herrietatik andereñoak etortzen<br />
hasi ziren prestatzeko, eta orduan<br />
hasi ziren arazoak, inspektoreekin<br />
ez, Poliziarekin. Ate-joka etortzen<br />
ziren. Etxeko andrearekin<br />
hitz eginda nengoen, eta zerbait<br />
bazela ikusten genuenean, haien<br />
etxera pasatzen genituen umeak,<br />
edo ohe azpian sartu, baina andereñoak<br />
gordetzea zen okerrena!<br />
Urte oso gogorrak izan ziren, eta<br />
ikusi genuen horrela ez zegoela jarraitzerik.<br />
Nirera hainbestetan<br />
etortzen ziren, guraso batzuek
2012ko ekainaren 10a • Igandea<br />
Elkarrizketa 11<br />
GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESS<br />
esan zidaten haur denak hartu<br />
eta haien etxera joateko. Gero, gobernadore<br />
zibilak agindu bat atera<br />
zuen ikastola berriak irekitzea<br />
debekatuz eta zeudenak ahal bezain<br />
azkar legeztatzeko esanez.<br />
Baina guraso ausart haiek aurrera<br />
egitea erabaki zuten, irakasleekin<br />
batera. Santa Maria parrokiara<br />
jo genuen, eta parrokoak gela<br />
batzuk eskaini zizkigun.<br />
G Legeztatu bitarteko bidea ere ez<br />
zen erraza izan,ezta<br />
E Ez. Santa Mariako lokal haietan<br />
geundela etorri zitzaigun aurreneko<br />
inspektorea, Crespo jauna;<br />
gogoan dut, gaztea zen. Nire<br />
gelan sartu zen aurrena, eta azterketa<br />
egiten hasi zen, matematika,<br />
geografia... denetarik. Okerrena<br />
izan zen mutil koxkor bat hartu<br />
zuela eta galdezka hasi zitzaiola:<br />
«¿Cómo te llamas», «Jon», «¿Cómo»,<br />
«Jon», «¡Que cómo te llamas!»,<br />
«Juan». Pentsa, ze gaiztoa.<br />
«¿Cual es tu patria», «Euskadi»;<br />
«¿Conoces alguna bandera», «Sí,<br />
la ikurriña»; «¿Qué colores tiene»,<br />
«Rojo, blanco y verde»; «¿Quién es<br />
Franco», «Un hombre»; «¿Conoces<br />
el escudo de España», «No».<br />
Pentsa ze estualdia!<br />
Joan zen inspektorea, berriro<br />
etorriko zela esanez, eta hurrengo<br />
egunean ez zen hobea izan; Elbiraren<br />
umeak harrapatu zituen<br />
eta... Bildu ginen gurasoak, parrokoa,<br />
juntakoak, eta pentsatu genuen<br />
«kitto, gure ikastola bukatu<br />
da, orain ez baimen eta ez ezer»,<br />
eta guk Martutenen bukatuko genuela<br />
pentsatuz, gainera, orduan<br />
gutxiagogatik eramaten zituzteneta!<br />
Baina gurasoak ez ziren edozein;<br />
oso jende ikasia eta prestatua<br />
zen, eta esan zuten delegaziora<br />
joango zirela hitz egitera. Han<br />
esan zieten gure umeak ondo<br />
prestatuta zeudela, «en todo... menos<br />
en formación del espíritu nacional».<br />
Erantzun zieten hori ez<br />
zela irakasleen ardura, gurasoena<br />
baizik. Beren gain hartu zuten,<br />
eta gutxien uste genuenean etorri<br />
zitzaigun baimena. Gurasoek dirua<br />
bildu zuten lokalak konpontzeko,<br />
eta baimena eman ziguten.<br />
G Gurasoen babesa beti nabarmendu<br />
izan duzu.<br />
E Izugarria izan zen; beti esaten<br />
dut ikastolarik ez zela izango halako<br />
guraso jatorrak izan ez bagenitu.<br />
Guraso haiek ausartu ziren<br />
haurrak gure esku uzten; ez zekiten<br />
ikasketa aldetik aurrera egingo<br />
zuten ala ez, eta izan zuten konfiantza<br />
osoa gugan; meritu izugarria<br />
izan dute. Zer ez zuten egiten<br />
txanpon batzuk ateratzeko kuota<br />
merkeak izateko! Errifak, loteria,<br />
andereñoak gelak garbitzen, gurasoak<br />
komunak eta eskailerak...<br />
Beti auzolanean aritu gara.<br />
G Orain asko aldatu dira gauzak<br />
E Bai, gauza guztiak bezala. Gu<br />
oso belar motzean ohitutakoak<br />
gara, eta oraingo gazteak, oso belar<br />
onean hezi eta hazitakoak. Nik<br />
mila ordu pasa ditut ikastolan; nire<br />
bizia zen, baina hori mundu<br />
guztiari ezin zaio eskatu; garai<br />
hartan halakoak ginen.<br />
G Egungo gurasoak nola ikusten dituzu<br />
heziketari dagokionez<br />
E [Hasperena]... Gaurko egunean,<br />
dena gizarteak eman behar<br />
die, edo instituzioek... Dena eginda<br />
eman behar zaie; beste gauza<br />
bat da. Ez dut esango denak horrelakoak<br />
direnik, baina gehienak<br />
bai; orain ez da lehen bezala...<br />
G Eta andereñoak<br />
E Baita horiek ere. Garai batean,<br />
«andereñok esan du eta kito» zen;<br />
orain ez. Orain, haurrei ematen<br />
zaie arrazoia, irakasleari kontuak<br />
eskatu… ez du zer ikusirik. Ikastolan<br />
ekonomikoki ez genuen askorik<br />
izaten, baina maitasun eta<br />
errekonozimendu aldetik… Orain<br />
hor daude instituzioak, eta iruditzen<br />
zaigu dena haiek eman behar<br />
digutela, baina uste dut biak behar<br />
direla; instituzioen laguntza<br />
beharrezkoa da, baina norberak<br />
sentitu behar du ikastola bere.<br />
«Elbirak ez zigun<br />
uzten apunteak<br />
hartzen; libururik<br />
ez izateak sortzera<br />
behartzen zaitu»<br />
«Oso belar motzean<br />
ohitutakoak gara<br />
gu; oraingo gazteak,<br />
oso belar onean hezi<br />
eta hazitakoak»<br />
G Garai zailetan garbiago ikusten<br />
dira gauza horiek...<br />
E Bai, garai zailetan irtenbideak<br />
bilatzeko izugarrizko imajinazioa<br />
erabiltzen duzu, baina eginda<br />
ematen zaizunean… Gauza batzuetan<br />
asko aurreratu dugu; askoz<br />
ere jende gehiagorengana iristen<br />
dira orain ikastolak, baina<br />
beste batzuetan…<br />
G Murrizketak dira albiste azkenaldian<br />
hezkuntzan.Zer deritzozu<br />
E Nik egun osoz lan egin izan dut<br />
hamarreko taldeekin; gero 40 ere<br />
izan ditut, baina 25ekin ohitu bazara...<br />
belar handitik motzera zaila<br />
da pasatzea. Baina esan behar<br />
da arazoak dituzten ume asko<br />
daudela orain, eta murrizten badiete...<br />
Bidegabekeria da. Batzuetan<br />
iruditzen zait irakasle izatea<br />
lehen baino zailagoa dela orain.<br />
G Bai Asko esatea ez al da hori<br />
Zure garaian pasatutakoekin...<br />
E Tira, lehen esan dizudanagatik;<br />
gurasoen babesa, maitasuna<br />
bagenuen, horrek konpontzen zituen<br />
gauzak. Nik izugarri gozatu<br />
dut irakaskuntzan, baina ikusten<br />
dut oraingoek ez dutela erraza...<br />
G Hainbeste pasatu eta gero, inoiz<br />
pentsatu izan al duzu ikastolen bidea<br />
hartu beharrean beste bat...<br />
E Ez, ez, alderantziz; irakaskuntzak<br />
bete-bete egin nau! Nire bizitza<br />
hori izan da.
12 Osasuna<br />
Igandea •2012ko ekainaren 10a<br />
Haur bat, polioaren aurkako botika hartzen, Peshawar estatuan, Pakistanen. 5 urtez azpiko haurrek dute kutsatzeko arrisku handiena. ARSHAD ARBAB / EFE<br />
Tanta bat izurriaren aurka<br />
Polioa, urteetan milaka haurri<br />
paralisia eragin dien gaitza, betiko<br />
desagerraraz dezake OMEk, baina<br />
nazioartearen sostengua behar du.<br />
A. Elizegi<br />
Gaurko krisian 755<br />
milioi euroko laguntzaz<br />
hitz egitea izugarrikeria<br />
iruditu liezaioke<br />
edozeini.<br />
Baina diru horrekin urteetan<br />
milaka haurri paralisia eragin<br />
dien gaitz bat behin betiko desagerraraz<br />
daitekeela esanez gero,<br />
ahaleginak merezi duela ohartzen<br />
da bat. Izan ere, kopuru hori<br />
tanta bat besterik ez da hori<br />
baino dirutza handiagoak armagintzarako<br />
—Espainiak iaz armetan<br />
gastatu zuenaren %4 litzateke—<br />
edo hanburgerrak erosteko<br />
—estatubatuarrek janari lasterrean<br />
xahutzen dutenaren hamarren<br />
bat da— erabiltzen duten<br />
herrialdeentzat. OME Osasunerako<br />
Mundu Erakundeko zuzendariorde<br />
Bruce Aylwardek argi<br />
hitz egin du: «Benetako arriskua<br />
dago birusa berriz zabaltzeko<br />
diru laguntzak lortzen ez badira<br />
eta gaitzaren aurkako estrategia<br />
osorik betetzen ez bada». Berriz<br />
ere izurri bilaka baitaiteke poliomielitisa<br />
lehenbailehen neurriak<br />
andako emigranteenak zirelako.<br />
Horregatik, OMEk aholkatu du<br />
mugetan kontrolak jartzea, herrialde<br />
horietara sartu eta handik<br />
atera nahi duten emigranteak<br />
txertatu ahal izateko.<br />
Kanpaina bereziak<br />
Gehienbat 5 urte arteko haurrengan<br />
eragiten du polioak. Kutsatutako<br />
janariaren bitartez edo<br />
gaixo dagoen pertsona ukitzeagatik.<br />
Birusa ahotik sartzen da<br />
normalean, eta, ondoren, hesteetan<br />
ugaltzen da. Gaixoak sukarra,<br />
nekea, buruko mina, gorakoak,<br />
lepoko gogortasuna eta beso<br />
eta hanketako mina izan ohi ditu.<br />
Soilik 200 kasutatik batek eragiten<br />
du paralisia, eta horietatik<br />
%5 eta %10 artean hil egiten dira,<br />
paralisiak arnas aparatua harrapatzen<br />
duenean. Hori gertatzen<br />
da birusak, odolean sartu, eta<br />
nerbio sistema hartzen duenean.<br />
Ugaldu ahala, birusak nerbioetako<br />
zelulak suntsitzen ditu, eta<br />
giharrak gogortu. Haurrak<br />
garaiz txertatzen badira, ordea,<br />
birusak ez luke batetik bestera<br />
igarotzeko bitartekorik aurkituko,<br />
eta berez desagertuko litzateke.<br />
«Arazoa ez da teknikoa edo biologikoa,<br />
borondate politiko nahikorik<br />
eza baizik», gaitzetsi du Aylwardek.<br />
Hori dela eta, aste honetan<br />
bertan egindako bileran<br />
polioaren gaineko larrialdi egoerara<br />
deitzea erabaki du OMEk,<br />
Malariaren kontrako txertoen herenak<br />
faltsuak direla ohartarazi dute<br />
D<br />
Kopurua beldurgarria da. AEBetako Fogarty nazioarteko<br />
zentroko ikertzaileek eman dute abisua. Asia hegoekialdeko<br />
zazpi herrialdeetan malariaren kontra erabiltzen<br />
diren zazpi txerto motaren 1.500 lagin aztertu ondoren ondorioztatu<br />
dute han erabiltzen diren botiken herenak faltsuak<br />
direla. Gauza bera gertatzen da Saharaz hegoaldeko Afrikako<br />
21 estatutan ere. Adituek ohartarazi dute, ordea, arazoa larriagoa<br />
izan daitekeela, maiz salatu ere ez direlako egiten halako<br />
kasuak edo botika enpresek isilarazi egiten dituztelako. Urtero<br />
655.000 eta 1,2 milioi pertsona artean hiltzen da malariagatik.<br />
OMEren arabera, heriotza horietako asko saihets daitezke botika<br />
egokiak erabiliz gero.<br />
hartzen ez badira, eta horien eragingarritasuna<br />
nazioarteak<br />
polioaren aurkako funtsean ziztatzen<br />
duen diruaren araberakoa<br />
izango da.<br />
Polioaren Aurkako Nazioarteko<br />
Ekimena 1988an jarri zuten<br />
abian. Urte hartan, 300.000 haur<br />
kutsatu ziren birusarekin, zeina<br />
garai hartan endemikoa zen 125<br />
herrialdetan. Gaur egun, ordea,<br />
lau herrialdetan izaten dira kasu<br />
gehienak: Nigerian, Pakistanen,<br />
Afganistanen eta Indian. Urtea<br />
hasi zenetik, berriz, 55 laguni soilik<br />
diagnostikatu diete gaitza.<br />
Arazoa da, ordea, kasuen %99an<br />
polioaren birusak kutsatutakoek<br />
ez dutela sintomarik agertzen<br />
eta, beraz, eurek jakin gabe gaixotasuna<br />
zabaltzen ari litezkeela.<br />
Arrazoi horregatik, OMEko adituentzat<br />
nahikoa da kasu bakar<br />
bat baieztatzea izurria dagoela<br />
esateko, batez ere oso kasu gutxi<br />
agertu ohi diren herrialdeetan.<br />
Bestalde, ez dira ahaztu behar<br />
migrazio mugimenduak ere, azken<br />
urtean aipatutako herrialdeetatik<br />
kanpo baieztatutako kasu<br />
gehienak lau estatu horietatik johala,<br />
nazioartearen arreta bereganatu<br />
eta gaitza behin betiko desagerrarazteko<br />
behar dituen 1,75<br />
milioi euroak bildu ahal izateko.<br />
Izan ere, OMEk ohartarazi du<br />
haur bakar batek polioa duen une<br />
beretik mundu osoko haurrak<br />
arriskuan daudela, gaitza egun<br />
desagertua dagoen herrialdeetara<br />
itzul baitaiteke, eta izurria eragin.<br />
OMEk kanpaina bereziak ere<br />
bultzatu ditu endemikoa den herrialdeetan<br />
herritarrek seme-alabei<br />
txertoak jartzera bultzatzeko.<br />
Pakistanen, esaterako, hainbat<br />
urtez islamistek txertoen aurkako<br />
kanpaina egin izan dute sinestaraziz<br />
horien bidez AEBek musulmanak<br />
antzutu nahi zituztela.<br />
Horretaz gain, CIAk horietako<br />
kanpaina bat erabili zuen iaz Osama<br />
bin Laden aurkitu ahal izateko,<br />
eta herritarren susmo txarrak<br />
indartu ziren. Ondorioz, herrialdeko<br />
buruzagi erlijiosoen laguntza<br />
eskatu du OMEk, eta baita lortu<br />
ere. Sami ul-Haq talibanen buruzagitzat<br />
ere jo izan denak<br />
txertoa jartzeko kanpaina bat<br />
bultzatu du Peshawar estatuko<br />
eskola islamikoetan, argudiatuz<br />
haurrak «musulmanago» bihurtzen<br />
direla txertoa jarriz gero. Herritarrak<br />
konbentzitzeko asmoz,<br />
buruzagiak bere biloba eraman<br />
zuen txertoa jartzera komunikabideen<br />
aurrean. Harrezkeroztik,<br />
beste hainbat buruzagik ere gauza<br />
bera egin dute.
2012ko ekainaren 10a • Igandea<br />
Iritzia 13<br />
Bada astirik<br />
Bihar jai<br />
Mikel Elorza<br />
Entrenatzaileari<br />
konfiantza<br />
berresten dion<br />
presidentea bezala,<br />
erreskaterik ez da<br />
izango sutsuki<br />
adieraztetik<br />
«erreskate arina»<br />
bezalako<br />
eufemismoak<br />
asmatzera denbora<br />
tarte laburra joan<br />
da. Espainia ere<br />
zaku barrura.<br />
«Mare vostrum»,<br />
esaten dute banku<br />
alemanek, «baina<br />
dirua gurea».<br />
NASAkoak izan<br />
direla esango<br />
nuke, ez du askorik<br />
inporta, demostratutzat<br />
jo<br />
omen dute Lurra dagoen galaxiak,<br />
Esne Bideak, talka egingo<br />
duela Andromeda galaxiarekin.<br />
Hau askoz handiagoa da, kankatekoa<br />
ikaragarria izango omen<br />
da eta batek daki zein ondorio<br />
ekarriko dituen. Lurra bezalako<br />
planeta ñimiño bat deuseztatu<br />
egingo dela aurreikustea normala<br />
da, eta izarrak billarreko bolak<br />
bezala irudikatzen ditut ihesean,<br />
espazio handian igeri zulo beltz<br />
galduren batera. Susmoa ba<br />
omen zuten lehen, baina orain<br />
baietsi egin omen dute talka galaktikoa.<br />
Gure zibilizazio honen<br />
lorpen eta egindako guztiak<br />
hauts bihurtuak tanpez, istant<br />
batean. Bueno, Manuel Fraga ere<br />
hil zen eta beraz, kontrakoa pentsatzen<br />
hasiak baginen ere, ezer<br />
ez da betirako (telebista telesailen<br />
bat salbu).<br />
Izarren hautsa bihurtuko gara<br />
azkenean, baina lasai, oraindik<br />
betarik izango da Leteri beste<br />
ziento bat omenaldi eskaintzeko<br />
bere adinkideek, gazteek, gazteagoek…<br />
Noiz izango da, bada, desastrea<br />
4.000 milioi urte barru.<br />
4.000… milioi!! Trankildu ederra<br />
hartu dut irakurrita, eta gero<br />
pentsatu lasai egon daitezkeela<br />
NASAko ikerlariak, munduak<br />
azken urteetan daraman desmartxarekin<br />
zailak jarriko baitizkiogu<br />
gauzak Lur planetari 4.000 milioi<br />
horiek hartzeko. Fundamentuzko<br />
itxurarekin, esan nahi dut.<br />
Planetaren kaskartze horretan<br />
pauso bat gutxiago emango da<br />
Gipuzkoan Pasaiako zentral termikoa<br />
itxita, baina noski, hori<br />
baino erabaki tinkoagorik hartu<br />
behar da. Ez da erraza, ordea,<br />
hondakinak tratatzeko modurik<br />
egokiena zein den erabakitzen<br />
dauzkagun lanak izanda. Politikaz,<br />
letra larriz idatzita, abstrakzio<br />
ideologikoez eztabaidatzen<br />
Atez atekoaren aldeko protesta, maiatzean, Donostian. GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESS<br />
genuen garaiaz mira dut, alajaina!<br />
Plan berria daukagu Gipuzkoan<br />
—bueno, berrituadeitu beharko,<br />
bestela agian Batzar Nagusietara<br />
joan beharko litzateke eta<br />
han… ez da txarra izan jokaldia:<br />
zer esaten zuten Bildukoek ez dakitela<br />
eguneroko politikagintzan—.<br />
Erraustegia ez egiteko<br />
balio badu, ez dago gaizki ene ustetan,<br />
eta ea proposatzen dituen<br />
helburuak lortzen diren. Asmoa,<br />
xedea, ona dela ukatzea, alderdi<br />
ildotik haratago, itsututa egotea<br />
da. Plana hondakinen trataeraren<br />
filosofoen harria dela pentsatzea<br />
bezala<br />
Ez dituztela helburuak beteko<br />
eta lau urte galdukoditugula,<br />
oposizioak salatzen duenez Ez<br />
dakit, baina lau urte ez da hainbeste,<br />
denbora puska bat badaukagu<br />
Andromeda gainera eror<br />
dakigun arte.<br />
Garaiak gainditzen.Arlo<br />
guztietan larregi erabili izandakoa,<br />
maiztu egin da historikoadjektiboa,<br />
eta zerbait hala dela esaten<br />
zaigunean —batez ere aurretik<br />
jakinarazten zaigunean—, espektatibei<br />
beherapena ezarri behar<br />
diegu, golf jokoan handicapa<br />
bezala. EPPK-k egin beharreko<br />
adierazpen eta erabakia hala<br />
azaldu zitzaigun —aurkezpenaren<br />
aurkezpen eta guzti—, eta, batetik,<br />
izango da nik erreflexuak<br />
baxu izan eta ez niola beherapena<br />
ezarri, baina ez zitzaidan historikoa<br />
iruditu. Borroka armatuaren<br />
garaia amaitutzat emate horrek<br />
sorprenditu ninduen, nik behintzat<br />
jakintzat ematen nuelako<br />
duela hilabete batzuk —zer esan<br />
nahi du, bestela, oraindik ez zegoela<br />
erabakita Har dezagun barrura<br />
begirako konstatazio ofizialtzat,<br />
bertzenaz…—. Eta gainerakoan<br />
ez nuen nik letra larriz<br />
idatzi beharreko erabakirik irakurri.<br />
Konponbideari heltzeko<br />
dei bateratu bat iruditu zait, hori<br />
bai. Konpartitzen dudana, zerbait<br />
martxan jarri behar hori. Aste<br />
honetan Zaldi Eroaren artikulu<br />
grafiko batek oso ondo irudikatzen<br />
zuenez, joan den udazkenaz<br />
geroztik espetxeetan mugimendurik<br />
izango zela zain gaude, eta<br />
mugimendu ageriko bakarrak espetxe<br />
berriak inauguratzekoak<br />
izan dira, eta, okerragoa dena, Parot<br />
doktrinaren berrespena.<br />
Eragindako minaren ezagutza<br />
ere bazekarren; espero izanagatik<br />
ere, oso positiboa. Bere diskurtsoaz<br />
jantzia zetorren, baina hori<br />
normala da: eragindako mina<br />
ezagut dezan galdatu dio hainbatek<br />
luzaz; egin duelarik, ez dela<br />
nahikoa esan diote. Areago egiten<br />
badu, ez dela zintzoa esango<br />
diote eta horrela, ad infinitum.<br />
Historikoa ez zait iruditu eta,<br />
okerragoa dena, ez da, joan den<br />
astean eskatzen nuen bezala, historiakoagertatuko.<br />
Jarrera azaldu<br />
dute presoek, aldekoa, baina<br />
ez du beste aldearen erantzunik<br />
oraingoz jaso. Eta erabakien gainetik,<br />
indarrak hor jarri beharko<br />
ditugu, gainerakook. Euskal Herrian<br />
gehiengo sozial batek pausoak<br />
ematearen aldeko jarrera<br />
azaldu izan du, alderdi sozialista<br />
barne, eta aprobetxatu behar da,<br />
garai armatua ez ezik, immobilismo<br />
garaia ere gainditzeko.<br />
Hurrengo<br />
egunetan<br />
Irune Lasa<br />
Euskal Eskola Publikoa<br />
‘Bale! Bizi garen seinale’<br />
Zarautzen, egitarau oparoa prestatu<br />
dute haur zein helduentzat<br />
gaurko, Euskal Eskola Publikoaren<br />
jaian. 21. aldia du aurtengoa<br />
EHIGEk antolatzen duen festak.<br />
Frantzia<br />
Legebiltzarrerako bozak<br />
Inor gutxik jartzen du zalantzan<br />
François Hollanderen alderdiak<br />
gehiengo osoa lortuko duela gaur<br />
Frantziako Legebiltzarrerako hauteskundeen<br />
lehen itzulian.<br />
Ekonomia<br />
NDFren epaia bankuei buruz<br />
Bihar plazaratuko du Nazioarteko<br />
Diru Funtsak bere txostena Espainiako<br />
bankuek euren kaudimena<br />
ziurtatzeko beharko duten diruari<br />
buruz.<br />
Kultura<br />
Azkena Rock<br />
Ostegunetik larunbatera, milaka<br />
rockzale izango dira Gasteizen Azkena<br />
jaialdian. Besteak beste,<br />
Status Quo, Twisted Sister eta My<br />
Morning Jacket taldeak datoz.
14 Historia<br />
Igandea •2012ko ekainaren 10a<br />
Kondairaren<br />
mugetan<br />
Karlista armatuak<br />
Grupos de<br />
Accion<br />
Carlista<br />
ETA ez da izan<br />
Euskal Herrian<br />
armak erabili dituen<br />
talde bakarra.<br />
60ko hamarkadaren<br />
bukaera aldera,<br />
karlistek ere<br />
talde armatu bat<br />
osatu zuten,<br />
GAC siglekin.<br />
Iñaki Egaña<br />
Agur armei (A Farewell<br />
to Arms) idatzi<br />
zuen 1929an Ernest<br />
Hemingway idazle<br />
amerikarrak. Aski<br />
ezaguna izan da Hemingway gure<br />
artean, eta baita armak erabili dituztenak<br />
ere. Azken bolada honetan,<br />
adierazpen historikoa kaleratu<br />
du ETAk, armei agur esanez.<br />
Baina ez da Euskal Herriko talde<br />
armatu bakarra izan.<br />
Ziur asko, landutako zerrenda<br />
osatuko bagenu, irakurle askoren<br />
memoria astinduko genuke: Iparretarrak,<br />
Komando Autonomoak,<br />
Iraultza, Iraultza Aske, Euskal<br />
Zuzentasuna, Hordago, Polimiliak...<br />
eta EKT (Ekintza Karlistako<br />
Taldeak). Gaztelaniaz honela<br />
sinatzen zuten: GAC (Grupos de<br />
Accion Carlista).<br />
1968an sortu ziren, Gaztedi Karlisten<br />
barruan, Iruñeko egoitza<br />
batean, eta izena, Ekintza Karlistako<br />
Taldeak, Tomas Martorell<br />
taldekideak asmatu zuela uste da.<br />
Urte batzuk geroago desagertu ziren,<br />
Alderdi Karlista Euskal Herriko<br />
Alderdi Karlista (EHAK)<br />
bihurtu zenean eta ideologia gisa<br />
sozialismo autogestionatua hartu<br />
zuenean.<br />
1968ko abenduan Espainiak<br />
errege izan nahi zuen Javier Borbon-Parma<br />
kanporatu zuenean,<br />
karlisten artean erradikaltasuna<br />
areagotu egin zen; batez ere, belaunaldi<br />
berrien artean. Apur bat<br />
lehenago, Bidanian (Gipuzkoa) elkartutako<br />
karlista talde gazte batek<br />
oinarriak ezarri zituen erakunde<br />
armatu bat sortzeko.<br />
Hurrengo urtean, urteroko<br />
Montejurrako igoeraren harira,<br />
karlistek Lizarra hartu zuten,<br />
Guardia Zibilak ezarritako lerroa<br />
gainditu ondoren. Guardia Zibilak<br />
tiro egin zien, eta hainbat lagun<br />
zauritu eta dozenaka atxilotu<br />
zituen. Kanporatutako erregegaiaren<br />
alaba muga era klandestinoan<br />
zeharkatuta iritsi zen Lizarrara,<br />
eta zezen plaza lepo bete zen<br />
haren hitzaldia entzuteko. Entzuleek<br />
Francoren argazki bat erre<br />
zuten, eta jendetzaren zoroaldia<br />
eragin.<br />
1968an eta 1969an, GACek hainbat<br />
talde sortu zituen Nafarroan<br />
eta Bizkaian, eta paretetan pintaketa<br />
aldarrikatzaileak egin eta<br />
panfletoak banatu zituzten.<br />
GACeko lehenengo atxilotuak<br />
Javier eta Domingo Martorell<br />
izan ziren, Guardia Zibilaren<br />
segada batean, Zangozan. Geroago,<br />
urte berean, 1968an, Santiago<br />
Martinez Figueroa, Javier Basozabal<br />
eta Jose Maria Porro atxilotu<br />
zituzten, Bilbon.<br />
Zenbait kopiagailu lapurtu ostean,<br />
1970eko uztailean, karlistek<br />
Cavosako (Burgos) bolborategi<br />
batean lapurreta egin zuten, eta<br />
metxa, fulminantea eta bi tona<br />
goma bi eraman zituzten. Hilabete<br />
geroago, taldeko komando bat<br />
Pensamiento Navarro-ren egoitzan<br />
sartu zen, ildo karlista utzi<br />
izana leporatzen baitzioten, eta,<br />
langileak geldiarazi ostean, errotatiba<br />
zartarazi zuten. Urte horretako<br />
abenduan, Rota-Zaragoza<br />
oliobidea apurtzen saiatu ziren,<br />
baina jarri zuten lehergailuaren<br />
eztandak ez zion kalterik egin hodiari.<br />
Bi atentatuak, talde karlisten<br />
historiako handienak, Maiatzaren<br />
3ko Mugimendua izenarekin<br />
hartu zituzten euren gain, Montejurrako<br />
martxari erreferentzia<br />
eginez. Mugimenduaren paradoxa<br />
zen GAC siglapean panfletoak,<br />
pintaketak eta hitzaldiak egin zituztela<br />
baina sigla horiekin sekula<br />
ez zituztela euren gain hartu<br />
ekintza armatuak.<br />
Atentatuen ostean, GAC taldeak<br />
ospea lortzeko ekintzak egiten<br />
saiatu ziren. Francoren urte bukaerako<br />
mezua eteteko saioa egin<br />
zuten, ETAren zuzendaritzaren<br />
aurka Burgosko prozesua martxan<br />
zen garaian. Horretarako,<br />
kutsu politikoko zinta bat prestatu<br />
zuten, hiru kantu tartekatuta:<br />
A los que arañáis la tierra, Eusko<br />
gudariak eta Andaluces de Jaén.<br />
Hori lortzeko, Urduñako hedagailuaren<br />
emanaldia eten behar zuten.<br />
Baina norbaitek salatu egin<br />
zituen, eta proiektua zaildu egin<br />
zen. Egun horretan elurra maramara<br />
ari zuen, eta sei guardia zibil<br />
zain zituzten hedagailuan. Aurre<br />
egin zieten, eta komandoak<br />
ihes egiteko erabili zuen autoa<br />
elurretan trabatuta geratu zen.<br />
Karlistek mendian barrena ihes<br />
egin zuten, hainbat norabidetan.<br />
Biharamunean, garai hartako<br />
miaketa zorrotzenetako baten ostean,<br />
komandoko kideak Berberanan<br />
atxilotu zituzten. 1972an<br />
gerra kontseiluan epaitu zituzten:<br />
Carlos Catalan, Jon Kerejeta,<br />
Jose Maria Porro, Jose Luis Garcia<br />
Robles eta Jose Antonio Cob<br />
ziren.<br />
1972ko martxoan, GAC taldeak<br />
Guardia Zibilaren sortzaile Ahumadako<br />
dukearen estatua zartarazi<br />
zuen Iruñean, eta maiatzean,<br />
bi milioi eta erdi pezeta lapurtu<br />
zituen Galdakaoko Banco de Vizcayatik.<br />
1973ko urrian, hiru<br />
milioi eta erdi pezeta eraman<br />
zituzten Iruñeko Arrotxapeko<br />
Banco Centraletik. Bi lapurreta<br />
horiek egin zituzten komandoak<br />
ihesi zihoazenean atxilotu zituzten.<br />
Tomas Martorell, 2001ean ateratako argazki batean.<br />
1970ean Francoren urte bukaerako<br />
mezuaren ordez emititu nahi<br />
zutenaren zati bat<br />
«Zuen telebista aurrean adi segitzeko eskatzen dizuegu.<br />
D Arduragabekeria politikoa nagusi izan den 30 urteotan,bi<br />
protagonista izan dira: kapitalismoa,Espainiaren garapen ekonomikoa<br />
aitzakia hartuta zuzendaritza politikoa hartu duen oligarkia<br />
monopolistak ordezkatua,eta Armada,Espainiako herria<br />
askatasunetik aldentzen duen hesia indarrez mantendu<br />
duena,horretarako sentimendu aberkoi faltsuak argudiatuta.<br />
Bi erakundeak,Franco jeneralarengan elkartuta,gaur egungo<br />
egoeraren erantzule dira.30 urte horiek balio izan dute askatasunaren<br />
armada handia eratzeko.Ideologia guztietako gizonak,<br />
diktadurak jazarriak,30 urtez indarrez mantendutako justiziak<br />
desengainatuak.Gure herriaren askatasunean fedea duten gizonak.Zatozen<br />
tokitik zatozela,borrokarako deia egiten dizuegu,gure<br />
nazioa osatzen duten errepublika guztiak onartuak izan<br />
daitezen».
2012ko ekainaren 10a • Igandea<br />
Iritzia 15<br />
Bozka Herria<br />
Serio demonio<br />
Juan Kruz Lakasta eta Zaldieroa<br />
seriodemonio@berria.info<br />
Zarauzko kanpinean bi gau igaro dituztenek<br />
EAEn bozkatu ahal izanen dute<br />
Indarkeriaren presiopean Euskal Autonomia Erkidegotik<br />
eta Nafarroatik alde egin behar izan duten herritarrek<br />
bozkatzerik eduki dezaten zer egin daitekeen aztertzeko<br />
aditu taldea osatu du Espainiako Gobernuak. Europa<br />
Press agentziak zabaldu duenez, adituok diote EAEn zein<br />
Nafarroan epe jakin batez erroldaturik egon diren guztiek<br />
eduki behar dutela bozkatzeko eskubidea, indarkeriaren<br />
eraginez zehazki nork alde egin duen frogatzea oso<br />
zaila delako. Serio Demoniok jakin ahal izan duenez, hori<br />
izotz-mendiaren punta besterik ez da, adituek neurri<br />
gehiago proposatu baitituzte. Haien idurikoz, erroldaturik<br />
egon ez direnei bozkatzeko eskubidea ukatzea baztertzailea<br />
da. Hartara, Espainiako giza talde gehiagori zabaldu<br />
nahi dizkiete euskal hauteslekuen ateak. Honatx horietako<br />
zenbait: Zarauzko kanpinean bi gau igaro<br />
dituztenak, Ken Folleten World Whithout End liburua irakurri<br />
dutenak, telebistaz Athleticen Europa Ligako lau<br />
partida ikusi dituztenak, telebistaz Iruñeko zortzi entzierro<br />
oso baino gehiago ikusi dituztenak, Argiñanoren sei<br />
telebista saio baino gehiago ikusi dituztenak, Espainiako<br />
edozein Hiper Eroskitan hamar bider erosi dutenak, Burgosko<br />
txakolin ekoizleak, euskal jatorriko abizena duten<br />
espainiar guztiak (Espainian gehien hedatutako abizena<br />
euskal jatorrikoa da: Garcia edo Gartzia).<br />
PSNren eta UPNren arteko tirabirei buruzko<br />
esaera zaharberrituen liburua: 'Krisi guztien<br />
azpitik eta dieta guztien gainetik'<br />
Iruñeko Sanduzapea auzoko euskara taldeak Krisi guztien<br />
azpitik eta dieta guztien gainetik. Esaera zaharberrituak<br />
izeneko liburua karrikaratu du. Hartan hainbat<br />
atsotitzen bertsio gaurkotuak bildu dituzte, guztiak UPNren<br />
eta PSNren koalizio gobernuaren enegarren krisian<br />
inspiraturikoak. Horietako asko animaliekin loturikoak<br />
dira: kalean otso, Diputazioan uso; Jimenez zaunkaria,<br />
gutxitan horzkaria; PSNk UPNri ipurbeltz; a ze parea,<br />
foru presidentea eta presidenteordea; koalizio nafarrak<br />
adarrak okerrak ditu; hau ez da Phaetonaren gauerdiko<br />
eztula (Volkwagen Phaetona Nafarroako Gobernuko kideen<br />
auto ofiziala da). Beste zenbait esaera zaharberrituk<br />
jakiekin dute zerikusia. Esaterako, Diputazioko krisiak<br />
hamalau, gerturatu eta lau. Nolanahi ere, liburuan bada<br />
intxaurren atsotitz ezagunaren beste bertsio bat: Diputazioko<br />
dietak lau, gerturatu eta hamalau. Elikagai solidoek<br />
ez ezik, likidoek ere badute beren tokia bilduman: urak<br />
daramana urak daroa, dietek emandakoa gurekin geratzen<br />
da. Bistan denez, dietak, ordainsariak, maiz aipatzen<br />
dituzte. Konparazioa, liburuak izenburutzat duena: krisi<br />
guztien azpitik eta dieta guztien gainetik. Jakina, karguak<br />
ere maiz dira aipagai. Adibide paradigmatikoa: zenbat<br />
buru, hainbat kargudun.<br />
Euskal Erresuma Batua<br />
Amaitzeko, aspaldiko partez, tutti-fruttia. Betekadarik ez<br />
eragiteko, bi zaporekoa. 1) Ilustrazioan lapiko bat sartu<br />
dugu, putxerazo esamoldearen, erdarakadaren ikur moduan.<br />
Euskara egoki eta zuzenaren aldekoak gara, baina<br />
ez dugu baliokide taxuzkorik topatu. Hiztegien arabera,<br />
putxerazo «hauteskunde-iruzurra» da. Eta hori guztiz indargea<br />
eta gatzik eta piperrik gabea begitantzen zaigu.<br />
Ibon Sarasolak, Mitxelena XVI.ak, norbaitek zerbait egin<br />
beharko luke; izan ere, itxura guztien arabera, datozen hilabeteotan<br />
Euskal Herrian barra-barra ibiliko dugu putxerazoaren<br />
kontzeptua. 2) Eskozia gero eta urrats gehiago<br />
egiten ari da independentziara daraman bidean. Azkenean<br />
eskoziarrek independentzia lortzen badute, Euskal<br />
Herriak Erresuma Batuaren barruan bere ordezko izatea<br />
eskatu beharko lukeelakoan gaude. Abantailak ugariak<br />
lirateke: politikoki, Euskal Herriari autodeterminazio eskubidea<br />
aitortuko liokete; geografikoki, Ingalaterrak eta<br />
Euskal Herriak itsaso bidez muga komuna dutenez zentzuzkoa<br />
litzateke; ekonomikoki, esan gabe doa Espainiaren<br />
egoera dena izanda irabaziak ugariak liratekeela,<br />
hego euskal herritarrentzat batik-bat; estetikoki, Erresuma<br />
Batuaren bandera eta ikurrina oso antzekoak dira...<br />
Esan bezala, abantaila piloa du. Hemen ere, norbaitek zerbait<br />
egin beharko luke.
16 Begia<br />
Igandea •2012ko ekainaren 10a
2012ko ekainaren 10a • Igandea<br />
Begia 17<br />
Estiloak<br />
Amagoia Iban<br />
Tximeleta dagoen tokian beldarrak ikusarazi<br />
behar. Igerilekuetan batzuek<br />
nola, hala aurreratu nahi da gizartea,<br />
bizkarka. Arrain handiek lau estilo ofizialen<br />
artean gutxien estimatzen dutena:<br />
estilo librea. Hainbesteko herra diote,<br />
bosgarren modalitatea asmatu digute,<br />
Olinpiar Jokoen atarian gaudelako<br />
edo: preso estiloa. Erraza da ikasten.<br />
Urik gabe egiten da, inoiz gozatuko ez<br />
duzun igerileku inauguratu berri bati begira.<br />
Ez da metafora bat, baina izan zitekeen.<br />
Kartzelei buruzkoa. Itxita ez gaudenon<br />
gizarteratzeari buruzkoa. Plaka<br />
bati oihaltxoa kentzera etorri eta, itsas<br />
lamien gisara, beren kantuarekin entzulegoa<br />
zoratzen ohitutako presidente ministro<br />
printze errege orok piano bat hondoratzen<br />
du gure kartzela zulo zahar eta<br />
berri, porlanezko eta irekietan. Segidan,<br />
lau eskutara jotzen ditu piezak. Presoak,<br />
esan nahi baita. Besteren ipurdi zikinak<br />
ezkutatzeko bainu-jantzi guztiok, esan<br />
gabe doa. Estilo ezin depuratuagoarekin.<br />
Debrecenen (Hungarian), Europako<br />
Igeriketa Txapelketan, 200 metro estiloko<br />
igerilari bat sailkatze saioan.<br />
2012-05-23. Patrick B. Kraemer/Efe.<br />
igandea@berria.info
18 Denbora-pasa<br />
Igandea •2012ko ekainaren 10a<br />
BagaBiga<br />
Hitz gurutzatuak<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
Goitik behera<br />
1. Estekatuak<br />
2.Troskisten alderdia.<br />
3. Elhuyartarrek bakartu zuten metal hau aurreneko<br />
aldiz.<br />
4. Usakume.<br />
5. Ohoin edo lapurren ofizioa.<br />
6. Matrail.<br />
12. Atalak, zatiak.<br />
14. Igande edo jai ez denez, lan egiten den egun.<br />
16. Idorte, lehorte.<br />
18. Zerrama, txerrama, umeak dituen urdea.<br />
19. Aroa, eguraldia, tenperatura.<br />
21. IparEuskal Herrian, katu.<br />
Ezker-eskuin<br />
7. Bizkaieraz, poliki, txukun.<br />
8. Pluralean, alabaren senarra.<br />
9. Euskarazko hitz gurutzatu eta hizkuntza jokoen<br />
aldizkaria.<br />
10. Asmazioak, itxuraketak.<br />
11. Ukoan hartuak.<br />
13. Ornodun urlehortar isats gabea, lehorrean jauzika<br />
ibiltzen dena.<br />
15. Haur oihal, troxa, pixoihal.<br />
17. Usaina hartua.<br />
20. Jokaera.<br />
21. Gerra.<br />
22. Itxaro Borda, euskal poeta eta eleberrigile<br />
baxenabartarra.<br />
23. Urtean sortzen den adarra.<br />
7<br />
9 10<br />
11<br />
12<br />
15 16<br />
19<br />
20<br />
22<br />
17<br />
8<br />
14<br />
23<br />
13<br />
21<br />
18<br />
Zazpi aldeak<br />
Sudoku gaitza<br />
Gerardo Armesto Hernando (Sobrongo bidezainak)<br />
Sudokuzale porrokatuen gustuko jokoa dakarkizuegu ostera. Klasiko bat da, badakizue, 9 x 9 laukiko bederatzi karratu<br />
dituzten taula horietakoa, baina molde honetako jokoen merkatuan, munduko azoka zabalean, inoiz prestatu direnetan<br />
zailenetakoa, horrelakoxeak nahi baitituzte gure sudokuzale aseezinek. Ezetz ordu erdian asmatu. Eta ordubetean Tira, ba...<br />
4 5 7<br />
6 1 2 5<br />
4 5 1<br />
3 9 2 4 6<br />
1 4 9<br />
8 2 9 6<br />
8 2 7
▼<br />
▼<br />
▼<br />
▼<br />
2012ko ekainaren 10a • Igandea<br />
BagaBiga<br />
Hitz gezidunak<br />
Denbora-pasa 19<br />
pAurtengo Olinpiar Jokoetan borroka kiroletan lehiatuko diren hiru euskal herritarrak<br />
1<br />
▼<br />
TXALUPA<br />
1.<br />
IZENA<br />
TRATULARIAK<br />
▼ ▼ DONOSTIAKO ▼ ▼ DATILONDOEN ▼ ▼<br />
ABARRAK<br />
GILTZA<br />
IBAIA<br />
FRUITU<br />
BEGIRADA<br />
IRRATIKO<br />
JUNTA-<br />
ZUHAITZ<br />
LASAIA<br />
PROGRAMA<br />
GAILUA<br />
MOTA<br />
▼<br />
▼ ▼ 3.<br />
▼ ▼<br />
IZENA<br />
SINDIKATU<br />
ABERTZALEA<br />
▼<br />
2<br />
ZERRI AMA<br />
▼<br />
JAURTIKETA<br />
3.<br />
DEITURA<br />
EMEA<br />
GURASOEKIKO<br />
▼<br />
HARAN,<br />
BAILARA<br />
BEHI<br />
▼<br />
SOBERA,<br />
GEHIEGI<br />
EZ ILUN<br />
▼<br />
LAPURRA,<br />
OHOINA<br />
JUDUEN<br />
JAI EGUN<br />
▼<br />
TREBEA,<br />
IAIOA<br />
▼ 2.<br />
IZENA<br />
TXIKIA,<br />
EZDEUSA<br />
▼<br />
UKI<br />
GARRA<br />
▼<br />
▼<br />
▼<br />
▼<br />
ESTALKIA<br />
▼<br />
▼<br />
BUKAERAREN<br />
HASIERA<br />
▼<br />
BOKALA<br />
▼<br />
POT, PA<br />
▼<br />
▼<br />
▼<br />
GURAIZE<br />
HANDIA<br />
IGELAREN<br />
LEHENGUSUA<br />
EZKIOKO<br />
OSTATUA<br />
ABAOA<br />
▼<br />
▼<br />
ERRAZ<br />
▼<br />
▼<br />
▼<br />
SAMUR<br />
▼<br />
▼<br />
INDARRA<br />
LEHENENGOA<br />
MODUA<br />
▼<br />
MASAILEKOAK<br />
▼<br />
▼<br />
▼<br />
ALUMINIOA<br />
150<br />
▼<br />
IPAR EH-N,<br />
IZUAK<br />
▼<br />
▼<br />
JOAN ADITZA-<br />
REN ERROA<br />
▼<br />
GERRARAKO<br />
MAKINA<br />
▼<br />
IODOA<br />
ARRAIN<br />
MOTA<br />
EZ EME<br />
SUFREA<br />
FOSFOROA<br />
ERAMAN<br />
▼<br />
PINU<br />
MOTA<br />
24 ORDUKO<br />
EPEA<br />
DIOSAL<br />
HITZA<br />
▼<br />
▼<br />
GIPUZKOAKO<br />
HIRIA<br />
JOAKI<br />
DA<br />
▼<br />
▼<br />
BIZKAIKO<br />
IBAIA<br />
3<br />
▼<br />
PITXERDIA<br />
▼<br />
▼<br />
BIZKAIKO<br />
IBAIA<br />
SARRERA EDO<br />
IRTEERA<br />
▼<br />
OINARRIZKO<br />
EDARIA<br />
JOAN DEN<br />
URTEAN<br />
BOKALA<br />
1.<br />
DEITURA<br />
▼<br />
▼<br />
▼<br />
▼<br />
KUTXA<br />
HANDIA<br />
▼<br />
▼<br />
(ZAH.)<br />
ZAKUR<br />
▼<br />
KONTSO-<br />
NANTEA<br />
▼<br />
▼<br />
▼<br />
NORBAIT<br />
▼<br />
▼<br />
2.<br />
DEITURA<br />
▼<br />
▼<br />
49<br />
TITANIOA<br />
▼<br />
EJERTZITOAK<br />
▼<br />
BOKALIK GA-<br />
BEKO META<br />
▼<br />
OGI TXIKI<br />
BIRIBIL<br />
ETZANARAZIA<br />
▼<br />
GIPUZKOAKO<br />
HERRI<br />
UROLA<br />
KOSTAN<br />
▼<br />
▼<br />
Hitz kateatuak<br />
Erantzunak<br />
Diagraman koka itzazu ondoko hitz hauek:<br />
N<br />
O<br />
N<br />
13 hizki<br />
Espantagarria<br />
Ribaforadarra<br />
11 hizki<br />
Erizaintzak<br />
Eraikigabea<br />
9 hizki<br />
Aramendia<br />
Bihozmina<br />
Orkatilak<br />
Segalaria<br />
Txirimoia<br />
Zuhirindu<br />
8 hizki<br />
Behealde<br />
Ezdeusak<br />
Hormatua<br />
Konkortu<br />
Lankidea<br />
Lastaira<br />
Maiseatu<br />
Monakoar<br />
Neurkera<br />
Oilakiak<br />
Zertzeta<br />
Zirikatu<br />
7 hizki<br />
Berendu<br />
Emaroak<br />
Emendio<br />
Erasoka<br />
Gogamen<br />
Iturria<br />
Kateatu<br />
Latsari<br />
Lizoain<br />
Ruandar<br />
Sorbatz<br />
Trebuku<br />
5 hizki<br />
Aktak<br />
Ginen<br />
Haiti<br />
Kusku<br />
Nitro<br />
Oteme<br />
4 hizki<br />
Agot<br />
Aipu<br />
Ikus<br />
Irun<br />
Kaia<br />
Mues<br />
Onez<br />
Taka<br />
3 hizki<br />
Har<br />
Idi<br />
Ile<br />
Non<br />
Ote<br />
Tai<br />
M U B A U S D G<br />
M A I D E R O I A N A<br />
T R A T U L A N T A K<br />
Z E R R A M A T I R O<br />
B I L A R E B A S L E A S H<br />
A L A B A T A P A B U A S U<br />
A B A R A S K A A I S E B I G U N<br />
E N E R G I A Z A P L A Z T E K O A K<br />
C L I Z I A K O A K A N O I I<br />
B O G A T O L O S A P I N T A E<br />
O R D U A O K A U R A<br />
L E R O R L A T E I N O R<br />
U R I A R T E A R M A D A K<br />
O P I L A I A E R A T Z A N A
20 Publizitatea<br />
Igandea •2012ko ekainaren 10a
Egitura<br />
berria 2012ko ekainaren 10a ekonomia@berria.info<br />
DANIEL HAMBURY / EFE<br />
Banku<br />
arriskutsuen<br />
batasuna<br />
Iker Aranburu<br />
Lehman Brothersen porrota<br />
jotzen da Krisi<br />
Handiaren hasiera ofizialtzat,<br />
haren aurretik<br />
garai onak bukatzen<br />
ari zirela oso garbi zegoen arren.<br />
Banku hori erortzeak Too Big To<br />
Fail kontzeptua albistegi eta tituluetara<br />
eraman zuen. Handiegia<br />
Erortzeko. Horrelakoa zen Lehman,<br />
handiegia. Erortzen utzi zuten,<br />
eta mundu aberatseko ekonomia<br />
harekin batera estropezu<br />
egin zuen. Orain arte.<br />
Bi aukera daude handiegiak diren<br />
bankuen arazoari aurre egiteko.<br />
Bata da bankuak txikiago egitea,<br />
haien balizko erorketen kalteak<br />
txikitzeko. Hau da, beren<br />
akziodunen eta hartzekodunen<br />
arazoa izatea banku baten porrota,<br />
eta ez ekonomia osoarena. Baina<br />
bide horrek aspaldi utzi zion<br />
trending topic izateari. Kontrakoa<br />
gertatu da: banku gutxiago daude<br />
orain, eta lehen baino handiagoak.<br />
Adibiderik esanguratsuena<br />
Espainia da: finantza erakundeen<br />
kopurua heren batera jaitsi<br />
da, eta prozesua artean ez da<br />
amaitu.<br />
Hortaz, banku handiek dakartzaten<br />
arriskuen aurrean beste<br />
estrategia bati ekin diote Europako<br />
Batasuneko agintariek: bankuek<br />
sor ditzaketen arazoen aurrean<br />
ahalik eta babes handiena<br />
sortzea. Espainia ez bada nahiko<br />
handi Bankia bere kabuz salbatzeko,<br />
EB osoak har dezala bankuen<br />
gaineko ardura. Hautsi aurretik,<br />
ahal baldin bada.<br />
Horixe da, funtsean, azken asteotan<br />
bili-bolo dabilen banku batasuna<br />
kontzeptuaren atzean dagoena.<br />
Kontzeptua baizik ez, bankuek<br />
ikurrina, senyera, piperpotoa<br />
edo union jack-aren ordez Europako<br />
izarrak izango dituzten<br />
unea urrun baitago oraindik.<br />
1. Zer da banku<br />
batasuna<br />
Europako Batasuneko herrialde<br />
guztietako bankuak agintaritza<br />
eta legedi bakarraren azpian jartzea.<br />
Hau da, aurrerantzean ez<br />
izatea Alemaniako, Italiako edo<br />
Estoniako bankuak, Europako<br />
bankuak baizik.<br />
Bankuen zuloek estatu osoak kolokan jartzen dituztela<br />
ikusita, indarra hartzen ari da finantza erakundeak Europa<br />
mailan gainbegiratzeko eta kudeatzeko proposamena.<br />
2. Zertarako balioko<br />
luke<br />
Abantaila nagusia da arazoetan<br />
sartzen diren bankuak salbatzeaz<br />
—edo haien porrota kudeatze-<br />
(Hurrengo orrialdean jarraitzen du)
22 Bankuen batasuna<br />
Egitura •2012ko ekainaren 10a<br />
(Aurreko orrialdetik dator)<br />
az— EB osoa arduratuko litzatekela.<br />
Horrek eragotzi beharko<br />
luke Irlandaren kasua, hots, bere<br />
finantza sistemaren porrotak herrialde<br />
oso bat erreskatera eramatea.<br />
Edo Espainiarena, banku<br />
batzuen arazoengatik estatu osoaren<br />
bideragarritasuna auzitan<br />
egotea. Edo Greziarena, bankuak<br />
diruz hustutzen ari direla herritarrak<br />
eurotan bildutako aurrezkiak<br />
galtzeko beldur direlako.<br />
3. Beste alde onik<br />
Bada beste abantaila bat, politikoagoa<br />
nolabait esateko. Bankuak<br />
gainbegiratu beharko lituzkeen<br />
erakundeak —Europako<br />
Banku Agintaritzak, esaterako—<br />
erabakiko lukeela zailtasunetan<br />
dauden bankuen etorkizunari buruz.<br />
Hark finkatuko luke zein finantza<br />
erakundek egin dezakeen<br />
porrot —haren erreskatatzea ezinezkoa<br />
delako edo haren erorketak<br />
kalte handirik egingo ez lukeelako—,<br />
eta zein salbatu beharko<br />
litzatekeen. Halako erabaki bat<br />
bankuarekin inolako lotura ekonomikorik<br />
edo politikorik ez<br />
duen erakunde batek egitea errazagoa<br />
dela dirudi. Adibide argiena,<br />
berriro ere, Bankiarena da:<br />
PPrekin hain lotura handiak izan<br />
ez balitu utziko al zion hain luzaroan<br />
Espainiako Gobernuak bere<br />
kasa segitzen Ziur aski, ez. Arlo<br />
horrek badu bere ifrentzua ere:<br />
kontrol demokratikoaren galera.<br />
Gaur egun nahiko zaila bada inor<br />
zigortzea edo erantzukizunak<br />
bere gain hartzea banku sistema<br />
ongi ez kontrolatzeagatik, prozesua<br />
Europara eramateak gehiago<br />
urrunduko luke kontrolatzaileari<br />
kontuak eskatzeko aukera.<br />
4. Zeintzuk dira<br />
eragozpenak<br />
Estatuen beren oztopoak. Beren<br />
bankuak porrotetik salbatzea lortu<br />
duten batzuek ez dute orain<br />
arriskurik hartu nahi beste estatu<br />
batzuetakoak salbatzeko.<br />
«Erresuma Batuak inolaz ere ez<br />
du parte hartuko bankuen batasun<br />
batean», esan du aste honetan<br />
George Osborne herrialde<br />
hartako Finantza ministroak.<br />
Londresen finantzak egoera txarrean<br />
egonagatik, euroren inguruko<br />
zurrunbilotik kanpo egon<br />
izanak merkatuen jomugatik<br />
aparte egotea ahalbidetu diolako.<br />
Baina hori bai, euroguneko bai<br />
nahi du Osbornek banku batasun<br />
bat, hartara Espainiako bankuen<br />
arazoak konpontzea errazago<br />
izango litzatekeelako.<br />
5. Zer dio Alemaniak<br />
Diru publiko Bankia salbatzeko baliatzearen aurkakoak, Bartzelonan. BIEL ALIÑO / EFE<br />
Europako Batzordea, Mario<br />
Draghi Europako Banku Zentraleko<br />
presidentea eta EBko kide<br />
asko —Frantzia, Espainia, Italia...—<br />
alde daudela ikusita, Berlingo<br />
gobernua apurka-apurka<br />
iritzia aldatzen ari da. Erabat aurka<br />
zegoen Angela Merkel krisiaren<br />
hasieran, eta berak baztertu<br />
zuen 2008an Lehman Brothersen<br />
parekorik Europan ez gertatzeko<br />
arazoei batera erantzuteko proposamena.<br />
Ia lau urte beranduago,<br />
AEBetako bankuek jada itzuli<br />
dute 2008an Washingtonek TARP<br />
programaren bidez emandako<br />
diru publikoa eta ez dute aparteko<br />
arazorik. Europak, berriz, azken<br />
urteak galdu ditu elkar elikatzen<br />
duten bi krisiekin borrokatzen,<br />
bankuena eta estatuena.<br />
Horregatik, orain banku batasuna<br />
«epe erdirako» proiektua dela<br />
esan du Merkelek. Alemanian, ordea,<br />
denak ez dira ados. Bankuen<br />
elkarteek diote halako proiektu<br />
batek kalte egingo liekeela: «Euroguneko<br />
herrialde batzuetako finantza<br />
sektoreak nola dauden<br />
ikusita, haien gordailuak bermatu<br />
behar izateak arriskuak Alemaniako<br />
finantza erakundeetara<br />
zabalduko lituzke».<br />
6. Banku guztiei<br />
eragingo lieke<br />
Hori ikusteke dago. Estatu batean<br />
baino gehiagotan parte hartzen<br />
duten bankuak —Santander,<br />
Credit Agricole, Deutsche<br />
Bank...— Europa osoan gainbegiratzea<br />
logikoa da. Baita estatu batean<br />
soilik egon arren handiak<br />
izateagatik banku sistema osoa<br />
kolokan jartzeko gaitasuna dutenak<br />
ere, hala nola Caixa, Bankia,<br />
edo Caisse d’Epargne. Hortik beherakoak<br />
ere —haien artean euskal<br />
kutxak— Europan kontrolatzeko<br />
eskatu dute askok.<br />
7. Zer elementu behar<br />
ditu<br />
<br />
Milioi euro<br />
Erresuma Batua<br />
Alemania<br />
Danimarka<br />
Irlanda<br />
Frantzia<br />
Espainia<br />
Belgika<br />
Herbehereak<br />
Suedia<br />
Grezia<br />
Austria<br />
Finlandia<br />
Portugal<br />
Italia<br />
Eslovenia<br />
Hungaria<br />
Polonia<br />
Letonia<br />
Luxenburgo<br />
Eslovakia<br />
Zipre<br />
Lituania<br />
Besteak*<br />
EB-27<br />
Likidezia<br />
neurriak<br />
197.730<br />
421.130<br />
87.150<br />
121.190<br />
Aktiboak<br />
arintzeko<br />
ITURRIA: EUROPAKO BATZORDEA<br />
Onartutako<br />
laguntzak<br />
850.300<br />
620.330<br />
600.110<br />
570.110<br />
351.100<br />
336.960<br />
325.370<br />
313.300<br />
161.560<br />
108.470<br />
91.250<br />
54.000<br />
47.450<br />
20.000<br />
12.250<br />
10.330<br />
9.240<br />
8.780<br />
7.320<br />
3.460<br />
3.000<br />
1.740<br />
0<br />
4.506.470<br />
Lehen-lehenik, arau berak. Basilea<br />
III prozesuarekin gutxieneko<br />
kapital eskaerak bateratzen diren<br />
arren, kapitala zehazki zer<br />
den erabakitzeko garaian ez dago<br />
adostasunik. Espainiako Bankuak<br />
agindutako zuzkidura<br />
arruntak, esaterako, ez dira kapitaltzat<br />
hartu izan. Bigarrenik, finantza<br />
erakunde guztiak gainbegiratuko<br />
lituzkeen organu bat behar<br />
da. Europako Banku Agintaritza<br />
izan liteke, baina gaur egun<br />
dituen eskuduntzak, langileak<br />
eta bestelako bitartekoak asko<br />
handitu beharko lituzke. Gainera,<br />
Londresen du egoitza eta ez dirudi<br />
Erresuma Batuak prozesuan<br />
parte hartuko duenik.<br />
8. Gordailuekin, zer<br />
BPG %<br />
50,1<br />
24,8<br />
256<br />
370,3<br />
18,2<br />
31,7<br />
92,2<br />
32,1<br />
46,6<br />
47,1<br />
32,1<br />
30,0<br />
27,5<br />
1,3<br />
34,1<br />
10,5<br />
2,3<br />
48,9<br />
17,6<br />
5,3<br />
17,2<br />
6,3<br />
0<br />
36,7<br />
Erabilitako laguntzak<br />
1.111.840<br />
3.289.550<br />
Bermeak<br />
Onartutako laguntzak<br />
Erabilitako<br />
laguntzak<br />
301.500<br />
252.550<br />
157.410<br />
413.280<br />
116.390<br />
88.800<br />
72.360<br />
95.160<br />
20.700<br />
38.850<br />
27.110<br />
120<br />
5.240<br />
4.050<br />
2.150<br />
2.240<br />
0<br />
2.330<br />
4.940<br />
0<br />
2.820<br />
0<br />
0<br />
1.607.980<br />
287.810<br />
Kapitalizazioa<br />
BPG %<br />
17,8<br />
10,1<br />
67,2<br />
268,5<br />
6<br />
8,4<br />
20,5<br />
16,1<br />
6,0<br />
16,9<br />
9,5<br />
0,1<br />
3,0<br />
0,3<br />
6,0<br />
2,3<br />
0<br />
13,0<br />
11,9<br />
0<br />
16,1<br />
0<br />
0<br />
13,11<br />
598.050<br />
* Bulgaria, Txekia, Estonia, Malta eta Errumaniak ez zuten finantza erakundeei laguntza<br />
emateko eskemarik onartu<br />
Gordailuak babesteko funts bateratua<br />
sortu beharko litzateke.<br />
Gaur egun, EBko kide bakoitza<br />
arduratzen da herritarrek bankuetan<br />
duten dirua edozer gertatuta<br />
ere bueltan jasoko dutela<br />
bermatzeaz. Muga batzuekin herrialde<br />
batzuetan —100.000 euro<br />
Espainian edo 70.000 euro Frantzian—,<br />
edo mugarik gabe beste<br />
batzuetan —Irlanda, Grezia, Alemania...—.<br />
Baina sistema horren<br />
arazoa agerian uzten ari da Greziako<br />
krisia: herrialde horrek eurogunea<br />
utziko duela dioten informazioek<br />
milaka milioiren ihesa<br />
eragin dute beste herrialde batzuetara,<br />
gaur egun euro indartsua<br />
dena bihar drakma ahula<br />
bihurtzeko beldurra dela eta. Greziaren<br />
ondoren Espainiak ere euroa<br />
uzteko aukerak, oso urrunekoa<br />
irudikatu arren, dagoeneko<br />
ekarri du gipuzkoar eta nafar batzuk<br />
Hendaian banku bila aritzea.<br />
Gordailuak Europa osoan<br />
bermatuz gero kapital ihes horiek<br />
ez lukete zentzurik, beti ere<br />
euroa uzten duen herrialdeko herritarren<br />
dirua ez baldin bada automatikoki<br />
diru berrira trukatzen.<br />
Eta hortxe dago koska: banku<br />
sistema oso batek porrot<br />
egingo balu prest al legoke Alemania<br />
haien aurrezkiak osorik<br />
bermatzeko Ziur aski, ez. Horregatik<br />
dio epe luzeko proiektua<br />
dela: banku batasunak funtzionatzeko<br />
beharrezkoa da Europako<br />
Batasuna are gehiago batzea,<br />
hartara inork euroa uzteko beharrik<br />
edo gogorik izan ez dezan.<br />
9. Bankuak salbatzeko<br />
funts komunak<br />
behar al dira<br />
Hori izango litzateke bankuen batasun<br />
baten ondorio logikoa. Baina<br />
horretan ere Alemania uzkur<br />
dago eta jada baldintzatu du Europako<br />
Batzordearen lehen plana.<br />
Asteazken honetan, Michel<br />
Barnier Finantza Zerbitzuetako<br />
komisarioak egindako proposamenean<br />
ez da funts bateraturik<br />
azaltzen. Komisarioak berak aitortu<br />
du hori nahi zuela eta epe luzean<br />
gerta daitekeela, baina atzera<br />
egin du, ezezko asko jasotzen<br />
ari zelako. Horren truke, estatu<br />
bakoitzak bankuak berregituratzeko<br />
funtsa izatea eta elkarri dirua<br />
utzi ahal izatea proposatu du.<br />
Funts horietarako dirua finantza<br />
erakundeek beraiek jarri beharko<br />
luketela ziurtatu du Barnierrek.<br />
Baina prozedura hori, aurrera<br />
egingo balu ere, ez litzateke<br />
2018ra arte indarrean jarriko. Bitartean,<br />
EFSF behin-behineko<br />
funtsak eta ESM iraunkorrak estali<br />
beharko lituzkete Europako<br />
bankuak. Lehen jasotzailea, Espainia.
2012ko ekainaren 10a • Egitura<br />
Bankuen batasuna 23<br />
1,6 bilioi euroko faktura<br />
Finantza krisia hasi zenetik, milaka<br />
milioi euro bideratu dira finantza<br />
erakundeak erreskatatzeko; 60<br />
bankuk laguntza zuzena jaso dute.<br />
Ivan Santamaria<br />
Bilioi erdiko ‘bazuka’<br />
baimendu zion<br />
AEBetako Kongresuak<br />
Bushen administrazioari<br />
Gordailuak bermatzen<br />
lehena izan zen Irlanda;<br />
erreskatea ekarri zion<br />
erabakiak<br />
Ez badugu dirurik jartzen,<br />
jainkoak gorde<br />
gaitzala!». Henry Paulson<br />
AEBetako Altxor<br />
idazkariaren abisua<br />
zen, 2008. urteko udazken ilunean.<br />
Finantza erakundeak onbideratzeko<br />
gobernuak milaka milioi<br />
bideratzea ezinbestekoa zela ikusarazi<br />
nahi zien Paulsonek Kongresuko<br />
ordezkariei. Asko saiatuta,<br />
lortu zuen helburua, eta ondoren<br />
gertatu zena aski ezaguna da:<br />
bankuak diru publikoaren bidez<br />
erreskatatzea lehentasun bihurtu<br />
zen, lehenbizi AEBetan eta ondoren<br />
mundu osoan. Kosta ahala<br />
kosta.<br />
Finantza krisi batekin eztanda<br />
egin zuen urakana jatorrira itzuli<br />
dela esan liteke. Berriro ere, bankuetan<br />
daude arazo nagusiak. Espainiakoak<br />
dira, baina baita Portugalgoak<br />
edo Ziprekoak ere. Ironikoa<br />
da lau urte eta erdi geroago<br />
oraindik ere bankuak garbitzeko<br />
neurrien beharrari buruzko eztabaidak<br />
jarraitzea. Egia da finantza<br />
sistema ez dela krisiaren aurretik<br />
zuen egoerara itzuli —eta,<br />
neurri batean, eskerrak—, baina<br />
gobernuek zerbaitetan kemena<br />
izan badute, bankuei laguntzeko<br />
nahi adina diru ematean izan<br />
dute.<br />
Ziur asko, krisiaren hasierari<br />
emandako erantzunetan daude<br />
gaur egungo arazoak ulertzeko<br />
arrazoi batzuk. AEBek eman zuten<br />
lehen pausoa. Lehman Brothers<br />
erori eta aktibo kutsatuen<br />
arazoaren tamaina ikusita, sekula<br />
egindako esku hartze publikorik<br />
bortitzena erabaki zuen George<br />
W. Bush errepublikanoaren gobernuak.<br />
Kapitalismoaren eta<br />
merkatu librearen gotorlekuan,<br />
ez zen erabaki erraza izan. Erreskatea<br />
edo nazionalizazioa hitz tabuen<br />
erabilerak sortu zituen zalantzen<br />
eta gogoeta etikoen kronika<br />
landua eskaini zuen Andrew<br />
Ross Sorkin kazetariak Too big to<br />
fail (Handiegiak erortzeko) liburuan.<br />
Bigarren saioan, eskatzen zuen<br />
bazuka eman zion Kongresuak<br />
Henry Paulsoni: 700.000 milioi dolar,<br />
bilioi erdi bat euro, arazoak zituzten<br />
erakundeetatik aktibo kutsatuak<br />
erosi eta bankuen balantzeak<br />
garbitzeko. Planaren<br />
fidagarritasuna indartzeko, gainera,<br />
estatuak AEBetako banku<br />
nagusi guztietan akzioak erostea<br />
bultzatu zuen Paulsonek, agintariak<br />
limurtuta.<br />
AEBek erantzun osoa eta bateratua<br />
eman zuten. Europak ez.<br />
Kapitolioak esku hartze publikorako<br />
funtsak baimendu eta ordu<br />
gutxira, Alemania, Erresuma Batua<br />
eta Italiako agintariak Parisen<br />
bildu zituen Frantziak. Bilera<br />
horrekin Europa osoko erreskate<br />
plan orokor bat bultzatzen saiatu<br />
zen Nicolas Sarkozy hiperaktiboa.<br />
Ideia hilik jaio zen, Alemaniak<br />
baztertuta. «Herrialde bakoitzak<br />
dagozkion ardurak hartu<br />
beharko ditu barne mailan», laburtu<br />
zuen Angela Merkel kantzilerrak.<br />
Horrek ez du esan ezer mugitu<br />
ez zenik. Kontrakoa gertatu zen,<br />
baina krisiak daudenetan Europak<br />
egiten ohi duen estiloarekin,<br />
norbere kabuz. EBko legediak<br />
ezartzen zuenari jaramonik egin<br />
gabe, bankuetan zeuden gordailu<br />
guztiak bermatuko zituela iragarri<br />
zuen Irlandak, azkenean herrialdea<br />
porrot eta erreskateraino<br />
eramango zuen erabakia. Laster<br />
gauza bera egin zuen Greziak.<br />
Tentsioa azkar handitu zen. Euroguneko<br />
beste bazkideei leial ez<br />
izateagatik bi herrialde horiei<br />
isun gogorra jartzea exijitu zion<br />
Alemaniak Bruselari. Akusazioa<br />
aireak eramango zuen azkenean,<br />
Alemania bera izan zelako gordailu<br />
guztien balioari gobernuaren<br />
bermea eman zion hirugarren<br />
herrialdea.<br />
Erreskatea jaso zuten banku handienetakoa da Dexia. JULIEN WARNAND / EFE<br />
<br />
60 finantza erakunde, guztira<br />
11<br />
Alemania<br />
Sachsen LB, IKB, Hypo Real Estate, Bayern<br />
LB*, Nord LB, SDB mbH, Commerzbank, West<br />
LB, HSH Nordbank, LBBW, Sparkasse<br />
KölnBonn<br />
6<br />
Irlanda<br />
Anglo Irish Bank, Bank of Ireland, Allied Irish<br />
Bank,INBS, EBS, Quinn Insurance<br />
5<br />
Danimarka<br />
Roskilde Bank, Fionia Bank, Amagerbanken,<br />
Eik Banken Max bank<br />
4<br />
Herbehereak<br />
ING*, Aegon, SNS REAAL, ABN Amor<br />
2<br />
Belgika<br />
KBC, Ethias Group<br />
1<br />
Bel. Fra. Lux.<br />
Dexia*<br />
1<br />
Frantzia<br />
Caisse d’Epargne<br />
Banque Populaire<br />
bateratzea<br />
ITURRIA: EUROPAKO BATZORDEA<br />
2<br />
Grezia<br />
ATE, T Bank<br />
1<br />
Bel. Fra. Her.<br />
Fortis<br />
1<br />
Luxenburgo<br />
Kaupthing Bank<br />
Luxembourg<br />
7<br />
Espainia<br />
CCM, Cajasur, CAM, NCG Banco, Unnim,<br />
Catalunya Banc, Banco de Valencia<br />
5<br />
Austria<br />
Hypo Tirol, BAWAG, Hypo Group Alpe Adria*,<br />
Kommunalkredit Österreichische<br />
Volksbanken AG*<br />
5<br />
Erresuma Batua<br />
Bradford & Bingley, Northern Rock, Lloyds<br />
Banking Group, Royal Bank of Scotland,<br />
Dumfermline Building Society<br />
3<br />
Letonia<br />
Mortgage Bank of Latvia, Parex Banka,<br />
Latvian Mortgage & Land Bank*<br />
2<br />
Portugal<br />
BPP, BPN<br />
1<br />
Finlandia<br />
Kaupthing Bank<br />
1<br />
Eslovenia<br />
Nova Ljubljanska<br />
Banka<br />
1<br />
Hungaria<br />
FHB Jelzalogbank<br />
1<br />
Suedia<br />
Carnegie Investment<br />
Bank<br />
* Lehia Batzordea ikertzen ari den kasuak<br />
Amaitu gabeko ordaina<br />
Erresuma Batuak onartutako estrategian<br />
oinarrituta, azkenean<br />
gutxieneko baldintza batzuk<br />
adostu zituzten euroguneko herrialdeek.<br />
Finantza sistemako<br />
erakundeei behar adina likidezia<br />
eta bermeak emango zitzaizkien,<br />
eta arazoak zituzten erakundeetan<br />
kapitala sartzea baimenduko<br />
zen. Herrialde bakoitzak erabakiko<br />
zuen nola egin, eta plan horiek<br />
Bruselaren oniritzia beharko zuten.<br />
Lehentasuna beste Lehman<br />
Brothers bat eragoztea zenez, garrantzi<br />
sistemikoa zuten bankuei<br />
egokitutako programak nagusitu<br />
ziren. Europako Batzordeak gordailu<br />
guztiek berme bera izatea<br />
proposatu zuen, arrakastarik<br />
gabe. Asteon biziberritu den eskaera<br />
da. Akordioari jarraituz, bi<br />
bilioi euroren laguntzak onartu<br />
ziren.<br />
Finantza sektorea onbideratzeko<br />
ekintzak orduan hasi ziren, eta<br />
prozesua ez da oraindik bururaino<br />
eramatea lortu, Bankiaren eta<br />
Espainiako bankuen egoera petralak<br />
agerian uzten duen modura.<br />
Bitartean, milaka milioi euro<br />
agindu eta gastatu dira egonkortasunaren<br />
izenean.<br />
Europako Batzordeak dituen<br />
azken datu ofizialen arabera,<br />
2008. eta 2011. urteen artean 4,5 bilioi<br />
euroren laguntzak aurreikusi<br />
zituzten batasuneko 27 herrialdeek<br />
finantza erakundeei laguntzeko.<br />
EBko barne produktu gordinaren<br />
%36 baino gehiago da. Ez<br />
zen diru guztia erabili, baina behar<br />
izan balitz, hainbeste gastatzeko<br />
prest zeuden herrialdeak.<br />
Diru gehiena maileguak eta kredituak<br />
hartu ahal izateko bermeei<br />
dagokie. Bestalde, erakundeak<br />
kapitalizatzeko 600.000 milioi<br />
euro gertu zituzten gobernuek.<br />
Benetan gastatu den diruari<br />
buruzko informazioa ez dago eguneratua.<br />
Azken datuak 2010. urte<br />
artekoak dira, baina, hala ere, kopuru<br />
itzelak dira. Guztira, 1,6 bilioi<br />
euro bideratu zaizkie finantza<br />
erakundeei, EBko BPGaren %13.<br />
Diru gehiena — hamar eurotik<br />
zazpi — bermeak dira. Fakturarik<br />
garestiena Irlandak du. Errepublikak<br />
413.280 milioi bideratu<br />
ditu, BPGaren %268. Finantza<br />
sektorearen tamaina ekonomia<br />
errealarena baino askoz ere handiagoa<br />
izatea da Irlanda erreskatearen<br />
sokatik urkatu zuena.<br />
Erresuma Batuak 300.000 milioi<br />
gastatu ditu bankuei laguntzeko.<br />
Dirutza bada ere, aurreikusi zuenaren<br />
heren bat baino ez da.Alemaniak<br />
252.000 milioi jarri ditu.<br />
Soilik bost herrialde libratu dira<br />
bankuak erreskatatu behar izateaz.<br />
Europa osoko 60 bankuk estatuen<br />
laguntza zuzena jaso dute,<br />
Europa Batzordeko Lehia Saileko<br />
dokumentazioaren arabera. Kapitalizazio<br />
neurrietatik aparte,<br />
gehienek berregituratzeko babesa<br />
jaso dute, eta dozena bat likidatzeko<br />
prozesuak ere eman dira.<br />
Erakunde boteretsu ugarik zergapekoen<br />
erreskatea eskatu behar<br />
izan zuten, batez ere 2008. eta<br />
2009. urteen artean. Lloyds, Royal<br />
Bank of Scotland, eta Northern<br />
Rock kapitalizatzeko 82.000 milioi<br />
euro erabili zituen Erresuma Batuak.<br />
Beneluxeko herrialdeek ere<br />
makina bat arazo izan zuten.<br />
Oraindik Dexia behin betiko likidatuko<br />
den edo ez erabaki gabe jarraitzen<br />
du. Fortisek eta INGk ere<br />
diru publikoa jaso zuten. Alemanian<br />
11 erakundek laguntza behar<br />
izan dute. Gehienak txikiak<br />
ziren, Commerzbank izan ezik.<br />
EBko lehia agintaritzak sei kasu<br />
ikertzen ari da.<br />
Euroguneko krisia amaitu ez<br />
denez, ez dira azken laguntzak<br />
izango. Espainiak eraikuntzako<br />
aktiboekin dituen arazoetatik<br />
aparte, Portugalek 6.600 milioi bideratu<br />
berri ditu bankuen egoera<br />
indartzeko, eta Ziprek ere onartu<br />
du dirua eman beharko diela.
24 Hitz bitan<br />
Bakarrizketan<br />
Prezioa<br />
kalitatearen<br />
aurretik<br />
Aitziber Arzallus<br />
1 Zer gertatzen da El Corte Inglesera<br />
beherapenak iritsi direla, eta ez<br />
hala nolakoak: %20 jaitsi ditu elikadurako<br />
eta drogeriako 5.000 produkturen<br />
prezioak.<br />
2 Zergatik Merkatu kuota etenik<br />
gabe galtzen ari delako eta lehiakideak<br />
geroz eta urrunago dituelako.<br />
3 El Corte Ingles beti izan da denda<br />
kate esklusiboa eta berezia. Beti lehenetsi<br />
izan du kalitatea, prezioaren<br />
ondoan. Ze itxura emango du<br />
orain Garesti ospeaz nazkatu egin<br />
da eta bezeroei kasu egitea erabaki<br />
du. «Hamarretik bederatzik esaten<br />
digute oso onak garela, baina oso garestiak»,<br />
aitortu zuen aurrekoan Victor<br />
del Pozo kateko elikagaien saileko<br />
erosketen arduradunak. «Gure lehiakideek<br />
prezioak jaitsi dituzten bitartean,<br />
gu egonkor mantendu gara. Hori<br />
akatsa izan da. Ez daukagu kostu baxuko<br />
banaketa kate bat izateko intentziorik,<br />
baina Mercadonarekin eta Carrefourrekin<br />
lehiatu nahi badugu, espabilatu<br />
beharra daukagu».<br />
3 Prezioak jaitsita, bi kate horiekin<br />
lehiatzeko moduan izango da Akaso,<br />
baina oraingoz oso urrun ditu.<br />
Mercadona da Espainiako lehen banaketa<br />
enpresa, merkatuaren<br />
%14,7arekin; Eroski bigarrena,<br />
%9,7rekin; eta Carrefour hirugarrena,<br />
%7,5ekin. El Corte Inglesek, aldizm<br />
merkatuaren %4,4 besterik ez du<br />
kontrolatzen, eta galtzen ari da.<br />
3 Nor estutuko du prezioak horrenbeste<br />
jaisteko «Inor ez», banaketa<br />
kateko iturrien arabera. Markarik ez<br />
dutela baztertuko eta hornitzailerik ez<br />
dutela estutuko ziurtatu dute. Supermerkatu<br />
guztietarako erosketak gune<br />
bakar batetik eginez, barne sistema<br />
optimizatuko dutela, eta irabazi tarteak<br />
txikituko dituztela, salmenten<br />
bolumena handitzearren.<br />
Egitura •2012ko ekainaren 10a<br />
Munstroa armairutik atera da<br />
Titulutik haratago<br />
Ivan Santamaria<br />
Reuters agentziak arrazoi<br />
izanez gero, lerro hauek argitaratzen<br />
direnerako bankuak<br />
erreskatatzeko laguntza<br />
eskatua izango du<br />
Espainiak. Dena den, ez du hainbesteko<br />
garrantzirik honezkero eskaera gertatu<br />
den edo ez, azken egunotan geroz eta garbiago<br />
geratu delako Raxoiren gobernuari<br />
oso zaila izango zaiola atzerriko laguntzarik<br />
gabe finantza sektorea onbideratzeko<br />
behar diren funtsak lortzea. Galdera nagusia,<br />
hortaz, ez da finantza sektorearen<br />
erreskatea egingo den edo ez, baizik eta<br />
noiz eta, batez ere, nola gauzatuko den, laguntza<br />
izateak ez duelako esan nahi doakoa<br />
izango denik.<br />
Sinesgaitza da Espainiari gertatu zaiona.<br />
Subprime hipoteken anabasari erantzuteko<br />
munduan zerbait egin bazen,<br />
hori diru publikoa barra-barra jartzea<br />
izan zen. Lehman Brothers bis batek finantza<br />
sistema globala pikutara bidali<br />
baino lehen, gobernuek nahiago izan zuten<br />
bankuen barrabaskeria guztiak zergapekoen<br />
lepotik ordaindu. AEBek eta<br />
Europak, gutxienez, bost bilioi euro atera<br />
zituzten patrikatik, sistema guztia onbideratzeari<br />
lehentasun guztia emanda.<br />
EBko barne produktu gordinaren %36,<br />
bankuen zerbitzura.<br />
Erreskate operazio erraldoia izan zen,<br />
batez ere AEBetan eta Erresuma Batuan.<br />
Orduan inork ez zekien aktibo kutsatuak<br />
zenbat balio zuten, nork zituen eta non<br />
zeuden. Dirutza erabili zen, eta horrek ere<br />
galdera etikoak sortu zituen. Gizartearen<br />
haserrea ere bai. Bankuen praktika arris-<br />
Luis de Guindos Ekonomia ministroa, Espainiako Kongresuan. JUAN CARLOS HIDALGO / EFE<br />
kutsuak eta bankarien puztutako ordainak<br />
zalantzan jarri ziren. Azalpenak<br />
eman ziren, batzorde, ganbera edo akziodun<br />
batzarren aurrean. Ziur asko, finantza<br />
sektorearen garbiketa ez da iritsi hasieran<br />
esaten zen muturreraino, JP Morganek<br />
orain dela gutxi deribatuetan izan<br />
duen galera lotsagarriak agerian utzi zuenez,<br />
baina urrats batzuk egin ziren.<br />
Bitartean zer ari zen gertatzen Espainian<br />
Bada, ezer gutxi. Espainiako finantza<br />
sistema munduko onenetarikoa zela<br />
errepikatzen zuten Zapatero presidenteak,<br />
Solbes ministroak eta Miguel Angel<br />
Fernandez Ordoñez Espainiako Bankuko<br />
gobernadoreak, mikrofono bat aurrean<br />
zuten bakoitzean. Espainiako bankuen<br />
eta aurrezki kutxek ez zuten subprime hipotekei<br />
lotutako aktibo kutsaturik, eta,<br />
hortaz, ez zegoen erreforma sakon baterako<br />
premiarik.<br />
Tesi horrek balio izan zuen, gutxienez,<br />
Irlandaren erreskatea gertatu zen arte.<br />
Orduan nahiko garbi geratu zen aktibo<br />
kutsatuak ere eraikuntzako burbuila baten<br />
eztandaren ondorio ere izan zitezkeela.<br />
Irlanda ez zen Espainia, noski. Errepublikako<br />
bankuen tamaina ikaragarriak<br />
gobernuaren bermea eta kaudimena jan<br />
zituen. Espainia, garai horretan, finantza<br />
sektorea berregituratzeko prozesu nahasi<br />
batean sartuta zegoen, arazoak atzeratzea<br />
baino lortu ez duen trikimailua.<br />
Orain arreta bankuen egoerari jarriz,<br />
behintzat, munstroa armairutik ateratzea<br />
lortu da. Beste herrialde guztiek 2009<br />
eta 2010 urteetan egin zuten ariketari aurre<br />
egiteko ordua da. Zergatik hain berandu<br />
Arrazoi pixka bat dute hor ELA eta<br />
CIG sindikatuek asteon egin duten salaketan.<br />
Botere ekonomiko eta politikoen<br />
arteko lotura indartsuek gaia deseroso<br />
bihurtu dute gobernuentzat. Inork ez<br />
zuen bazkide leiala eta kide hurkoa izorratu<br />
nahi. Orain, erantzukizun falta<br />
hura erreskatearen ispiluan iltzatuta geratuko<br />
da, izorratu eta faktura ordainduko<br />
duena gizarte osoa izan arren.<br />
Asteko enpresak<br />
Mondragon<br />
125 milioi euro<br />
irabazi ditu<br />
Befesa<br />
Lanera,<br />
800 kilometrora<br />
Kutxabank<br />
Gizarte ekintza<br />
hipotekentzat<br />
Corrugados<br />
60 lanpostu<br />
arriskuan<br />
4 Horrek zer esan nahi du Lehen<br />
sekulako irabazi tartearekin jokatzen<br />
zuela. Prezioak oso garesti zituztela,<br />
alegia.<br />
MONDELO / EFE<br />
Krisiari indartsu erantzuten<br />
ari zaio Mondragon taldea.<br />
Hazkunde garaietako etekinetara<br />
iritsi gabe, baina zenbaki<br />
gorrietatik urrun. Iaz,<br />
125 milioi euro irabazi zituen,<br />
2010ean baino %30 gutxiago,<br />
baina 2009an halako bi.<br />
Jose Maria Aldekoa taldeko<br />
presidenteak ontzat jo du<br />
emaitza: «Egoera gorabehera,<br />
nazioartekotzeari bultzada<br />
eman diogu eta aurreko<br />
urteko enpleguari eutsi<br />
egin diogu».<br />
Bihar mugagabeko greba<br />
hasiko dute Ortuellan (Bizkaia)<br />
Befesa Limpiezas Industrialeseko<br />
langileek. 47<br />
langileko enpresa da, eta<br />
horietatik 27 lekualdatu egin<br />
nahi ditu zuzendaritzak, Espainiara.<br />
Cartagenara joatea<br />
proposatu die 25i eta<br />
Sevillara beste biri; gaur<br />
egungo lantokitik 800 kilometrora,<br />
hain zuzen. Langileen<br />
arabera, «ezkutuko kaleratzeak»<br />
dira lekualdaketa<br />
horiek.<br />
Kutxabank osatzen duten<br />
hiru erakundeetako gizarte<br />
ekintzen sailek plan bat jarri<br />
dute abian, gizartean baztertuta<br />
egon eta hipoteka<br />
ordaindu ezin dutenei laguntzeko.<br />
Programa Kutxabankeko<br />
bezeroentzat da,<br />
eta zazpi milioi euroko aurrekontua<br />
du. Etxelan jarri<br />
diote izena. Banatuz-ek eta<br />
Bilduk kritikatu egin dute<br />
egitasmoa, gizarte ekintzako<br />
dirua finantza beharretara<br />
bideratzeagatik.<br />
Azpeitiko Corrugados enpresako<br />
langileek greba egingo<br />
dute hilaren 15etik 22ra,zuzendaritzak<br />
beste 60 lagun<br />
bota nahi dituela salatzeko.<br />
Urtea ehun kaleratzerekin<br />
hasi zuten.Bost milioi euroko<br />
mailegu baten truke,zuzendaritzak<br />
besterik ez zuela<br />
egingo agindu zien Eusko<br />
Jaurlaritzari eta Gipuzkoako<br />
Foru Aldundiari,hori baitzen<br />
jarri zioten baldintza,2016ra<br />
arte 305 lanpostuei eustea.<br />
Enpresak hitza jan du.
2012ko ekainaren 10a • Egitura<br />
Adi datuari<br />
1,2<br />
pIruzurra. Erdiko mailako eta<br />
luxuzko ibilgailu berrien salerosketan<br />
iruzur egin zuen sare<br />
antolatu bat atzeman du Bizkaiko<br />
Ogasunak. Iparraldeko<br />
kontzesionarioetan Bizkaiko<br />
bezeroentzat autoak erosi eta<br />
fakturak faltsutzen zituzten,<br />
autoak Hegoaldean erosi zituztela<br />
irudikatu eta BEZa ez<br />
pagatzeko. Kasuak 267 herritarri<br />
eragin die, eta iruzurra 1,2<br />
milioitik gorako izan da.<br />
9<br />
60<br />
Aste honetan entzunak<br />
pErretiro adina, Iparraldean.<br />
Hauteskunde kanpainan iragarri<br />
bezala, 2010ean Nicolas<br />
Sarkozyk egindako pentsioen<br />
erreforma leundu egin du<br />
François Hollandek, Frantziako<br />
presidente berriak. Berriro<br />
ere 60 urterekin erretiroa hartzeko<br />
aukera izango dute ipar<br />
euskal herritarrek, baina 41 urtean<br />
edo 41,5 urtean kotizatu<br />
ostean. Azaroaren 1ean jarriko<br />
da indarrean neurria.<br />
2.334<br />
pLangabe gutxiago. Maiatzean<br />
jaitsi egin da langabeen<br />
kopurua Hegoaldean: 2.334<br />
lagun gutxiagok zuten izena<br />
emana enplegu zerbitzuen<br />
bulegoetan. Krisi garaian langabeziaren<br />
edozein jaitsiera<br />
da berri ona. Baina maiatzean<br />
langabeziak beti behera egiten<br />
duenez, aurtengo jaitsiera<br />
ez da izan horren adierazgarria.<br />
210.457 langabe daude<br />
oraindik.<br />
pSalaketa, diru publikoa xahutzeagatik.ELAk eta Galiziako CIGek Auzitegi Gorenean salatu<br />
dituzte, diru publikoa xahutu dutela egotzita, Mariano Raxoi Espainiako gobernuburua eta haren<br />
aurretik kargu berean egondako biak —Jose Maria Aznar eta Jose Luis Rodriguez Zapatero—, azken<br />
urteetan Espainiako Ekonomia Ministerioaren ardura izan dutenak —Rodrigo Rato, Pedro<br />
Solbes, Elena Salgado eta Luis de Guindos— eta Espainiako Bankuko azken bi gobernadoreak<br />
—Jaime Caruana eta Miguel Angel Fernandez Ordoñez— . Egoeraren erantzuleak, baina, bederatzi<br />
horiek baino gehiago direla nabarmendu dute bi sindikatuetako arduradunek.<br />
«Europako agintariak<br />
gela batean giltzatuko<br />
nituzke plan oso bat<br />
hitzartzen duten arte»<br />
CHRISTINE LAGARDE<br />
Nazioarteko Diru Funtseko zuzendaria<br />
«Alemaniari eskerrak<br />
eman behar dizkiogu,<br />
bide egokia zein den<br />
erakusten ari zaigulako»<br />
MARIO MONTI<br />
Italiako lehen ministroa<br />
«Ez gara gai<br />
euskal sindikalismoak<br />
hartu beharreko bideaz<br />
eztabaidatzeko»<br />
AINHOA ETXAIDE<br />
LABeko idazkari nagusia<br />
Garapen<br />
endogenoa<br />
Asteari so<br />
Joseba Garmendia<br />
Garapen endogenoaren<br />
kontzeptua<br />
80ko hamarkadatik<br />
hedatu<br />
da. Politika industrial<br />
eta erregional klasikoetatik<br />
ezberdintzen da: garapenean<br />
lurralde-ikuspegia erabiltzen<br />
dute, ikuspegi funtzionalaren ordez;<br />
ez dute kapitalaren eta lanaren<br />
mugikortasuna lehenesten,<br />
lurraldean dagoen ahalmena baizik;<br />
zerbitzuak eskaintzen dituzten<br />
bitarteko erakundeen bitartez<br />
(hala nola garapen agentziak,<br />
berrikuntza erakundeak, fundazioak,<br />
turismo erakundeak…)<br />
gauzatzen da, eta enpresen finantzaketa<br />
zuzena ekiditen dute neurri<br />
batean; antolaketa eta kudeaketa<br />
metodo deszentralizatuak<br />
eta parte-hartzaileak erabiltzen<br />
dituzte, baita tokiko aktoreen arteko<br />
interakzio eta arautze forma<br />
berriak ere.<br />
Garapen endogenoak lurralde<br />
edo herri bakoitzeko garapen<br />
iraunkorra sustatzea du helburu.<br />
Bidea eskualde horrek dituen garapenerako<br />
tresna eta indar guztien<br />
gainean eragitea da, tresna<br />
zein indar horien arteko sinergia<br />
edo efektu positibo partekatuak<br />
sortu eta hobetzeko asmoz. Tresna<br />
eta indar horien artean komunitatea,<br />
kultura, harreman dentsitatea,<br />
identitatea, sormena,<br />
ezagutza, berrikuntza, ahalmen<br />
ekintzailea eta eskualdearen baliabide<br />
eta ondareak kokatzen dira.<br />
Era praktikoan, tokiko baliabideak<br />
erabiltzen dira tokiko aktoreek<br />
diseinatzen, kudeatzen<br />
eta kontrolatzen dituzten egitasmoetan.<br />
Garapen endogenoa ikuspegi<br />
ezberdin eta osagarrietatik irabazi<br />
du. Adibidez, garapenaren<br />
ikuspegi populistatzat jotzen diren<br />
garapen auto-zentratua edota<br />
garapen parte-hartzailea lurraldeen<br />
ahalmenen balorazio positiboan,<br />
askotan baikorregian, oinarritzen<br />
dira. Populazioaren beharren<br />
estaldura egokia eta tokiko<br />
ekimenen arrakasta bermatuta<br />
omen legoke populazioak egitasmoak<br />
definitu, bera gain hartu<br />
eta kontrolatzen dituenean,<br />
nahiz eta baliabideak eta inbertsioak<br />
urriak izan. Ikuspegi<br />
hauen alde positiboez gain (mota<br />
Hitz bitan 25<br />
guztietako baliabideen erabilgarritasuna<br />
baloratzea, eskualdeko<br />
ahalmenei garrantzia ematea,<br />
herritarren akzioan oinarritzea,<br />
beharren asetzeari enfokatzea,<br />
balore demokratikoen indartzea…),<br />
ahuldade garrantzitsuak<br />
erakusten dituzte: sarritan ahazten<br />
da garapena kapital metaketaren<br />
arabera ere artikulatu behar<br />
dela eta aurrezkia eta inbertsioa<br />
beharrezkoak direla; iraunkortasun<br />
ekonomikoa errazten<br />
duten mekanismoei arreta gutxi<br />
eskaintzen zaie; ez da egoki baloratzen<br />
produkzioaren antolaketa;<br />
ez da kontutan hartzen ekonomia<br />
lokalak estatuko zein nazioarteko<br />
sistema produktiboetan<br />
txertatuta daudela.<br />
Beste ikuspegi osagarri bat giza-garapenarena<br />
da, neurri batetan<br />
Amartya Senen ekarpenetan<br />
edaten duena. Ikuspegi honek,<br />
garapen prozesuaren nukleoan<br />
giza-ahalmenen garapena, eta populazioaren<br />
ahalmen sortzailea<br />
zehatzago, ezarri ditu. Ahalmen<br />
hauengan faktore kulturalek eragiten<br />
dute, hala nola lanerako grina,<br />
aurrezte ahalmena, pertsonen<br />
eta tokiko erakundeen arteko<br />
harremanak erregulatzen dituzten<br />
arauek, ahalmen ekintzailea…<br />
Faktore kulturalak,<br />
askatasuna eta gizakion ongizatea<br />
azpimarratzen ditu, baina sarri<br />
aintzat hartu gabe ekonomiaren<br />
indarrak eta mekanismoak.<br />
Praktikan ildo honetan gauzatutako<br />
ekimenak asistentzia-izaera<br />
dute, eta garapen ekonomikorako<br />
prozesuak bultzatzerakoan motz<br />
geratu dira, prozesua beraren<br />
iraunkortasuna arriskuan jarriz.<br />
Ikuspegi ebolutiboak hazkuntza<br />
eta egiturazko aldaketa aztertzerakoan,<br />
endogenoak diren lau<br />
indarren gainean ezartzen du<br />
arreta: produkzioaren antolaketa,<br />
berrikuntzen difusioa, lurralde-dinamika<br />
eta urbanoa, eta instituzioen<br />
bilakaera. Elikatzen<br />
den eredua proposatzen dute, soberakina<br />
atzera lurraldean inbertituz.<br />
Horrela sistema produktiboaren<br />
eraldakuntza etengabea<br />
bermatuko litzateke.<br />
Esan bezala, ikuspegi horiek<br />
guztiak osagarriak dira, eta ikasgai<br />
baliotsuak eskaintzen dizkigute<br />
guztien artean: ekonomia,<br />
gizarte, ingurugiro, instituzio, politika<br />
eta kultura eremuko faktoreen<br />
gainean eraiki behar dira garapen<br />
politika zehatzak. Aipaturiko<br />
faktore horiek modu berezian<br />
konbinatzen direnez herri<br />
edota eskualde bakoitzean, konbinaketa<br />
berezi horri erantzun<br />
behar dio tokiko garapen endogenoko<br />
esperientzia bakoitzak.
26 Elkarrizketa<br />
Egitura •2012ko ekainaren 10a<br />
JUAN CARLOS RUIZ / ARGAZKI PRESS<br />
Antxoka Urzainki · Createch Medical enpresako zuzendaria<br />
«Iraultza digitalak lanbideak<br />
sortuko ditu medikuntzan»<br />
Krisiari aurre erraz egiten ari diren enpresa horietako bat da<br />
Mendaroko Createch Medical hortz protesien fabrikatzailea.<br />
Liderra da sektorean, eta hala jarraitu nahi du. Urtez urte<br />
fakturazioa %25 eta %30 artean handitzea espero du.<br />
Aitziber Arzallus Mendaro<br />
Egoitza berria inauguratzeak berekin<br />
dakarren urduritasuna<br />
atzean utzita, bidaia eta bidaia artean,<br />
Egiturak Mendaron harrapatu<br />
Antxoka Urzainki (Eibar,<br />
1974) Createch Medical enpresako<br />
zuzendaria.<br />
G Joan den astean inauguratu zenuten<br />
Createch Medicalen egoitza<br />
berria Mendaroko (Gipuzkoa) Kurutz-Gain<br />
industrialdean, baina enpresa,<br />
berez, ez da sortu berria.<br />
E Ez, Createch ia kasualitatez<br />
sortu genuen, duela sei urte. Eibarko<br />
Bista Eder hortz klinikatik<br />
Egile zentro teknologikora etorri<br />
ziren, pieza batzuk egiteko eskatzera.<br />
Pieza nahiko sinpleak ziren,<br />
torlojutxo eta euskarritxo batzuk,<br />
baina zehaztasun handiz<br />
egin beharrekoak. Horretan da<br />
aditua Egile, gauzak doitasun eta<br />
zehaztasun handiz fabrikatzen,<br />
sektore askotarako: aeronautikarako,<br />
makina-erremintarako...<br />
baina, artean, sekula ez odontologiarako.<br />
Pieza haiek egitean jabetu<br />
ziren beste negozio aukera batzuk<br />
bazeudela.<br />
G Hortz protesien mundua aurkitu<br />
zuten.<br />
E Protesiak metal urtuarekin<br />
egiten ziren lehen, eta orain ere<br />
bai, neurri handi batean. Aurrena<br />
hortz-haginen molde bat egiten<br />
da, eta gero, molde horren arabera,<br />
metala urtzen da. Oso zehaztasun<br />
gutxiko teknika bat da, ordea,<br />
egokitzeko zaila, pazientearentzat<br />
deserosoa... Horregatik, gauza<br />
bera beste modu batera egin zitekeen<br />
ikertzen hasi ziren Egilen,<br />
eta ikusi zuten CAD-CAM [ordenagailu<br />
bidezko diseinua eta fabrikazioa]<br />
teknikarekin emaitza<br />
onak lor litezkeela, material aukerak<br />
biderkatzen zituelako eta zehaztasuna<br />
asko hobetzen zuelako.<br />
Ordura arte industrian erabilitako<br />
teknologia hura protesietara<br />
egokitu eta Createch Medical sortu<br />
genuen, 2006ko urtarrilean.<br />
G Zuen jarduera guztia hortz protesiak<br />
egitera mugatzen duzue<br />
E Hortz protesiak dira gure negozioaren<br />
ardatza, eta horretan<br />
aritzen gara egunerokoan, baina<br />
egin izan ditugu aurpegi-masailetako<br />
protesiak ere paziente onkologikoentzat<br />
eta malformazio genetikoak<br />
dituztenentzat. Gurutzetako<br />
erietxearekin eta Donostiako<br />
ospitalearekin lankidetzan<br />
garatutako proiektuak izan dira.<br />
Oraingoz, ordea, arlo horretan,<br />
ikerketa fasean gaude.<br />
G Norekin lan egiten duzue: erietxeekin,<br />
dentistekin...<br />
E Protesiak egiten dituzten laborategiekin.<br />
Dentistek laborategi<br />
horiei eskatzen dizkiete protesiak<br />
eta guk saltzen dizkiegu.<br />
Ahoko modelo bat bidaltzen digute,<br />
eta guk digitalizatu eta diseinu<br />
bat egiten dugu. Laborategiaren<br />
oniritzia jasotzen dugunean, protesiaren<br />
egitura fabrikatzen<br />
dugu. Lana eurek bukatzen dute,<br />
guk egindako egiturari estetika<br />
eta funtzionalitatea eurek ematen<br />
diote, pazientearen beharren<br />
arabera.<br />
G Sektorean munduko liderrak zarete.<br />
Nolatan horrenbesteko arraskata<br />
Lehia gutxiko sektorea al da<br />
E Hasi ginenean, ia bakarrak ginen<br />
sektorean. Beste bi enpresa<br />
multinazional bakarrik zeuden<br />
munduan, bata AEBetakoa eta<br />
bestea Suediakoa. Oso produktu<br />
berria zen, eta gure lehiakideak<br />
ez ziren beste enpresa batzuk,<br />
beste teknika bat baizik, metal<br />
urtu bidezkoa. Sei urteotan sortu<br />
dira gure teknika bera erabiltzen<br />
duten enpresak, metalurtutik<br />
mekanizatura pasatu direnak,<br />
baina urteak atzetik doaz.<br />
G Aurten hiru milioi euro fakturatzera<br />
iritsi nahi duzue, eta datorren<br />
urteetan, urtero %25 eta %30 artean<br />
haztea espero duzue.Nola egingo<br />
duzue hori<br />
E Nazioarteko merkatuetara zabalduta.<br />
Espainian erreferentzia<br />
gara, guk saltzen dugu gehien,<br />
eta Europan zabaltzea da hazten<br />
jarraitzeko daukagun bidea. Europak<br />
biztanleria nahiko zaharra<br />
du eta diruduna; horregatik da<br />
guretzat merkatu interesgarria.<br />
Bakarrik haztea, ordea, zaila da<br />
eta sektoreko beste enpresa batzuekin<br />
aliantza lokalak eta globalak<br />
bilatzen ari gara. Dagoeneko<br />
ordezkaritza propioak ditugu<br />
Herbehereetan eta Alemanian,<br />
eta beste herrialde batzuetara ere<br />
iristen gara laborategiekin ditugun<br />
lankidetza hitzarmenei esker.<br />
G Asko esportatzen al duzue atzerriko<br />
merkatuetara<br />
E Orain esportazioak salementen<br />
%15 inguru dira, baina urte<br />
batzuetan %80 izan daitezen nahi<br />
dugu.<br />
G Ekoizpena asko handitu beharko<br />
duzue horretarako, eta ekoizpena ez<br />
ezik, lantaldea ere bai.<br />
E Hori da gure intentzioa. Eraikin<br />
berrian badugu lekua hazten<br />
jarraitzeko, makina eta langile<br />
gehiago sartzeko. Orain 30 bat<br />
langileko taldea daukagu, eta<br />
bost bat urteren buruan bikoitza<br />
izatea espero dugu, betiere hazkunde<br />
aurreikuspenak betetzen<br />
baditugu.<br />
G Ze prestakuntza behar da Createch<br />
Medicalen lan egiteko<br />
E Kimikariak ditugu, ingeniariak<br />
ere bai, baina normalean<br />
prestakuntza tekniko batekin<br />
etortzen dira eta hemen jasotzen<br />
dute protesien inguruko jakintza.<br />
Berez, hemen lan egiteko ideala<br />
protesigile eta ingeniari arteko<br />
prestakuntza izatea litzateke, baina<br />
gaur egun ez dago horrelako<br />
unibertsitate ikasketarik. Orduan,<br />
protesigile bat hartu eta ingeniaritza<br />
erakutsi behar izaten<br />
diogu edo alderantziz. Orain hasi<br />
dira unibertsitate batzuetan medikuntza<br />
ingeniaritza gisako zerbait<br />
garatzen, eta oso interesgarria<br />
iruditzen zaigu, aurrerantzean<br />
horrelako lanbide berri gehiago<br />
sortuko direlako, asko medikuntzari<br />
lotutakoak. Alde<br />
horretatik, Euskal Herriko unibertsitateekin<br />
elkarlanean gabiltza.<br />
G Ikerketari eta berrikuntzari zer<br />
garrantzi ematen diozue<br />
E Ikaragarria. Gure sektorea<br />
etenik gabe ari da berritzen, urtero<br />
merkaturatzen dira produktu<br />
berriak, eta norbait izan nahi baduzu,<br />
funtsezkoa da dinamika horretan<br />
sartuta egotea. Fakturazioaren<br />
%10 inguru inbertitzen<br />
dugu I+Gn. Hala egin dugu orain<br />
arte, eta hala egingo dugu aurrerantzean<br />
ere. Orain gutxira arte<br />
medikuntza sektorea oso artisau<br />
erakoa izan da eta azken urteetan<br />
hasi da iraultza digitala sartzen.<br />
Beraz, izugarri dago ikertzeko eta<br />
berritzeko.<br />
G Erakunde publikoek ikerketara<br />
eta berrikuntzara diru gehiago bideratu<br />
behar luketela uste duzu.<br />
E Bai, noski. Diru gutxi badaukate,<br />
daukaten hori hezkuntzara<br />
eta I+Gra bideratzeko eskatuko<br />
nieke, bi esparru horietan inbertitzea<br />
gure herriaren etorkizunean<br />
inbertitzea delako.
2012ko ekainaren 10a • Egitura<br />
Nekazaritza 27<br />
20 urte baserria indartzen<br />
Etxeko ekoizleen arteko sarea da Idoki,<br />
salmenta tresna bat baino zerbait<br />
gehiago. Gasna egileek sortu zuten, eta<br />
gaur hamazazpi ekoizpen mota ditu.<br />
Joanes Etxebarria Maule<br />
Krisi une batean sortu<br />
zuten Idoki, 1989an,<br />
hainbat gasna egilek.<br />
Gasna egiteko<br />
arauak zorroztu zirelako<br />
eta etxeko ekoizpen txikia<br />
arriskuan ikusi zutelako elkartu<br />
ziren. Hortik aitzina elkarlanak<br />
bide egin du, hogei urte beteko<br />
baitira aurten Idoki sortu zela.<br />
Gaur dute ospakizun besta, eta<br />
hainbat etxalde bisitatzeko aukera<br />
izanen da.<br />
Agorrilean hamalaugarren urtea<br />
izanen da Idokik azoka antolatzen<br />
duela. Laborari ez direnentzat,<br />
sor-marka da gehienbat ezaguna.<br />
Salmentarako tresna, kalitate<br />
eta gardentasun bermea ekarri<br />
nahi duen tresna, hedatzen ari<br />
dena urtez urte.<br />
Hasieran ardi gasnen zigilua<br />
zen, baina aurten hamazazpi etxe<br />
ekoizpen mota dira Idoki etiketarekin<br />
salduak. Etxe Ekoizleen Elkarteak<br />
kudeatzen du Idoki. Isabela<br />
Barreix elkarteko langileak<br />
argi du: «Laborariek sor-marka<br />
hori gabe ere saltzen dute, baina<br />
baliatzen dute balioentzat».<br />
Balio batzuk sustatzeko, elkarteak<br />
hiru lan ardatz nagusi baditu.<br />
Batetik, eraldaketan ari den<br />
langile baten jarraikiarekin, kalitatea<br />
bermatzeko, mozkinen dibertsifikazioan<br />
laguntzeko, ikastaroak<br />
eta laguntza teknikoak<br />
proposatzen dituzte. Bestetik, komertzializazioaren<br />
lan ildoa badute,<br />
kontsumitzailearentzat alde<br />
ezagunena dena. Laborariak<br />
lagunduak dira, mozkinak saltzen<br />
hasi gabe, gogoetak egiten biderik<br />
hoberena hauta dezaten.<br />
Horretaz gain, irudia lantzeko ere<br />
sostengua ekartzen zaie: eskuorriak,<br />
afixak...<br />
Azkenik, sustapena egiteko, elkartea<br />
ere hor dute. Horren adibide<br />
dira, besteak beste, Idokik antolatu<br />
azokak, azken sei urteetan<br />
etxaldeetan egiten diren merkatuak<br />
eta beste kanpainak.<br />
Hiru adibide<br />
Etxe Ekoizleen Elkarteak 250 kide<br />
izanik ere, Idokiren arautegiarekin<br />
bat egiten duten laborariak<br />
ehun dira. Jean-Louis Costera ardo<br />
ekoizlea da horietako bat. Baigorriko<br />
Germieta auzoan bizi da,<br />
Ameztia XVII. mendeko etxaldean.<br />
Ardi hazkuntzan aritzeaz<br />
gain, Irulegiko sor-marka duen ardoa<br />
ekoizten du zazpi hektareako<br />
mahasti baten fruituekin: beltza,<br />
gorria eta zuria. Costerari urte<br />
bat falta zaio erretreta hartzeko,<br />
eta segida jadanik berekin lanean<br />
ari den ilobak segurtatu behar luke.<br />
Ekoizten hasi ordutik Idokin<br />
da, orain hamar bat urtetik. Ez<br />
zuen dudarik izan. «Erran nezake<br />
badela kristoren dinamika, laborantza<br />
txiki izanagatik jendea lotzen<br />
delako. Hori ez da bakarrik<br />
egia etxe ekoizleentzat». Herrian<br />
bizi nahiaren erakusle bezala<br />
ikusten du Idoki, eta iritzi dio etxe<br />
ekoizleen artean gogoeta eramateko<br />
ere balio duela. «Nik uste holako<br />
dinamika batean militantzia<br />
izaten dela. Hastapenean ez da<br />
abiatzen salmenta aldetik ondorioak<br />
ukaiteko. Baina azkartuz,<br />
indartuz, uste dut Idoki luzarako<br />
ibilbide bat dela. Salmentan lagunduko<br />
gaitu luzarako. Etxalde<br />
txikien borroka defenditzeko balio<br />
du».<br />
Gaur ospakizun besta<br />
dute. Elkarteko hainbat<br />
etxalde bisitatzeko<br />
aukera izanen da<br />
Produktua eraldatzen,<br />
merkaturatzen eta<br />
sustatzen laguntzen die<br />
Idokik laborariei<br />
Idokik etxalde batean antolatutako merkatu bat. IDOKI<br />
Gaur, Idokiren hogeigarren urtemugan,<br />
Costeraren etxaldea bisitatzeko<br />
aukera izanen du hara<br />
joaten den guztiak. Claude Kratochvilena<br />
bezala. Kratochvilek<br />
Aintzilako Jaiko Borda etxaldean<br />
dihardu lanean 2000. urtetik,<br />
ahuntzekin. Ez da, baina, Euskal<br />
Herrian jaioa, Alsazian baizik.<br />
«Laborantzak erakartzen ninduen<br />
aspalditik, eta Etxarrin egin<br />
prestakuntzan hemengo laborantza<br />
dinamika azkarra ezagutu<br />
nuen, ahuntzez maitemintzearekin<br />
batean. Lurren arazoa izan<br />
zen, instalatzeko, bertan bizitzeko,<br />
ene bizi xedea plantatzeko.<br />
GFAri esker, lur hauek atzeman<br />
genituen, eta 2000. urtean instalatu<br />
nintzen, hogei bat ahuntzekin».<br />
Instalatu zen urtean sartu zen<br />
Idokin. Ez zuen bakarrik izan<br />
nahi komertzializazio sistema batean,<br />
pixka bat galdua zelako horretan.<br />
Etxe ekoizpenen defentsagatik,<br />
instalazioagatik, gasna egiteko<br />
teknikengatik sartu zen hasieran.<br />
Gero komunikazio kolektiboarekiko,<br />
etxe ekoizpenean aritzeko<br />
betebeharren araudiak ere<br />
erakarri dute. «Ez naiz hasieratik<br />
hor izan, baina uste dut hogei urtez<br />
Idoki markak garrantzi handia<br />
hartu duela kontsumitzaileentzat.<br />
Badakite Idokiren bidez<br />
ekoizten dutenek kalitatea eta laborantza<br />
mota bat defendatzen<br />
dutela. Duela lau edo bost urte gorantz<br />
joan da».<br />
Mathieu Mendizabal laborari<br />
eta okinak ere hala uste du. Arüen<br />
(Zuberoa) eta Donazaharren (Nafarroa<br />
Beherea) lan egiten du; Zuberoan<br />
hamar hektarea lur ditu<br />
garia landatzeko, eta Legarretenean<br />
egiten du ogia, Donazaharren.<br />
Hark ere GFAren bidez lortu<br />
zituen lurrak, eta laborantza biologikoan<br />
lantzen ditu. Ogia astean<br />
hiru aldiz egiten du.<br />
Prestakuntza bat segitu zuen<br />
biologikoan, lehenik hazkuntzan<br />
eta gasnagintzan. Emeki-emeki<br />
hazkuntza utzi zuen eta kontaktu<br />
bidez laborari-okinak ezagutu zituen.«Horretan<br />
hasi aitzin sozialean<br />
ari nintzen, eta kanpoko lan<br />
bat nahi nuen, sasoiekin, eguzkiarekin<br />
lotua... Instituzioetan lan<br />
egiteak bazituen bere mugak».<br />
Formatzetik lurrak atzematera,<br />
lurraren ezagutza egitera, badela<br />
lana dio, urteak behar direla xedea<br />
gorpuzteko. «Nire kasuan,<br />
hamar urte pasa dira prestatu<br />
nintzenetik instalatu arte. Arte<br />
horretan prekaritatean bizi behar<br />
da. Baina hemen sostengua bada<br />
holakoetan».<br />
Idokiren lana ezagutzen zuen.<br />
«Etxeko mozkinetan kalitatea<br />
eta gardentasuna erakustea,<br />
gure lanetan, gure baserriarekiko<br />
galderak pausatzea beti hobetzeko...<br />
hori gustatzen zitzaidan.<br />
Kolektibo bat ere bada, ontsa<br />
antolatua eta indar handikoa.<br />
Horrek ematen du indarra».<br />
Hegoaldeko lagunak ere horri so<br />
daudela dio, interesa badutela,<br />
herri laborantza, hurbila, arduratsua<br />
sustatzeko. «Elkarrekin lan<br />
egin behar dugu. Hogei urteko<br />
lanak eramaten gaitu nahi<br />
dugun laborantzari buruz. Uste<br />
dut bide onean garela».
28 Lan eskaintza publikoa<br />
Egitura •2012ko ekainaren 10a<br />
Araba<br />
Saneamendu buruordea<br />
Gasteizen<br />
Deialdigilea: Gasteizko Udal<br />
Urak erakundea.<br />
Baldintzak:<br />
pArkitekto teknikoa edo ingeniari<br />
teknikoa izatea.<br />
pB1 motako gidabaimena izatea.<br />
Edukia: Saneamendu buruordea<br />
hartzeko deialdia egin du<br />
Gasteizko Udal Urak erakunde<br />
publikoak.Aukeratuari lan kontratu<br />
finkoa egingo diote.<br />
Epea: 2012-06-27.<br />
Lotura:<br />
http://www.alava.net/botha/Boletines/2012/061/2012_061_0300<br />
1.pdf.<br />
Iturria: ALHAO,61.zenbakia,<br />
2012ko maiatzaren 28koa.<br />
Bizkaia<br />
Ingurumeneko goi<br />
mailako bost teknikari<br />
aldundian<br />
Deialdigilea: Bizkaiko Foru Aldundia.<br />
Baldintzak:<br />
pLizentziaduna,ingeniaria edo<br />
arkitektoa izatea,graduduna<br />
edo horien pareko beste tituluren<br />
bat duena.<br />
pEuskarako hirugarren hizkuntza<br />
eskakizuna izatea: hiru lanpostutan<br />
derrigorrezkoa izango<br />
da,eta beste bitan,ez.<br />
Edukia: Ingurumeneko goi mailako<br />
bost teknikari hartzeko<br />
deialdia egin du Bizkaiko Foru<br />
Aldundiak.Aukeratuari karrerako<br />
funtzionario kontratua egingo<br />
diote.<br />
Epea: 2012-06-25.<br />
Informazioa: Bizkaiko Foru Aldundia.Laguntza<br />
bulegoa.Diputazio<br />
kalea,7,beheko solairua.48009<br />
Bilbo.<br />
Telefonoa: 94-406 80 00.<br />
Loturak:<br />
phttp://www.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/2012/<br />
05/20120518a095.pdf#page=5.<br />
phttp://www.boe.es/boe/dias<br />
/2012/05/28/pdfs/BOE-A-<br />
2012-7019.pdf (EAOean argitalpena).<br />
Iturria: BAO,95.zenbakia,<br />
2012ko maiatzaren 18koa.<br />
Suhiltzaileen atalerako<br />
hiru ikuskatzaileorde<br />
aldundian<br />
Deialdigilea: Bizkaiko Foru Aldundia.<br />
Baldintzak:<br />
pIngeniari teknikoa,unibertsitateko<br />
diplomaduna —edo lizentziaturako<br />
hiru kurtso oso gaindituta<br />
izatea—,arkitekto teknikoa,lanbide<br />
heziketako hirugarren<br />
graduduna edo horien pareko<br />
beste tituluren baten jabea.<br />
pEuskarako hirugarren hizkuntza<br />
eskakizuna izatea,derrigorrezkoa.<br />
pB+BTP motako gidabaimenak<br />
izatea.<br />
Edukia: Suhiltzaileen atalean<br />
jarduteko hiru ikuskatzaileorde<br />
hartzeko deialdia egin du Bizkaiko<br />
Foru Aldundiak.Aukeratuari<br />
karrerako funtzionario kontratua<br />
egingo diote.<br />
Epea: 2012-06-25.<br />
Informazioa: Bizkaiko Foru Aldundia.Laguntza<br />
bulegoa.Diputazio<br />
kalea,7,beheko solairua.48009<br />
Bilbo.<br />
Telefonoa: 94-406 80 00.<br />
Loturak:<br />
phttp://www.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/2012/<br />
05/20120518a095.pdf#page=5.<br />
phttp://www.boe.es/boe/dias<br />
/2012/05/28/pdfs/BOE-A-<br />
2012-7019.pdf (EAOean argitalpena).<br />
Iturria: BAO,95.zenbakia,<br />
2012ko maiatzaren 18koa.<br />
Offseteko makinista<br />
aldundian<br />
Deialdigilea: Bizkaiko Foru Aldundia.<br />
Baldintzak:<br />
pEskola graduatua,lanbide heziketako<br />
lehen gradua,bigarren<br />
hezkuntzako graduatua edo horien<br />
pareko beste tituluren bat<br />
izatea.<br />
pEuskarako lehenengo hizkuntza<br />
eskakizuna izatea,derrigorrezkoa.<br />
Edukia: Offseteko makinista<br />
bat hartzeko deialdia egin du<br />
Bizkaiko Foru Aldundiak.Aukeratuari<br />
karrerako funtzionario<br />
kontratua egingo diote.<br />
Epea: 2012-06-25.<br />
Informazioa: Bizkaiko Foru Aldundia.Laguntza<br />
bulegoa.Diputazio<br />
kalea,7,beheko solairua.48009<br />
Bilbo.<br />
Telefonoa: 94-406 80 00.<br />
Loturak:<br />
phttp://www.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/2012/<br />
05/20120518a095.pdf#page=5.<br />
phttp://www.boe.es/boe/dias<br />
/2012/05/28/pdfs/BOE-A-<br />
2012-7019.pdf (EAOean argitalpena).<br />
Iturria: BAO,95.zenbakia,<br />
2012ko maiatzaren 18koa.<br />
Zaharberrikuntzako bost<br />
teknikari aldundian<br />
Deialdigilea: Bizkaiko Foru Aldundia.<br />
Baldintzak:<br />
pLizentziaduna,ingeniaria edo<br />
arkitektoa,graduatua edo horien<br />
pareko beste tituluren baten<br />
jabe izatea.<br />
pEuskarako hirugarren hizkuntza<br />
eskakizuna izatea,derrigorrezkoa.<br />
Edukia: Zaharberrikuntzako<br />
bost teknikari hartzeko deialdia<br />
egin du Bizkaiko Foru Aldundiak.<br />
Epea: 2012-06-25.<br />
Informazioa: Bizkaiko Foru Aldundia.Laguntza<br />
bulegoa.Diputazio<br />
kalea,7,beheko solairua.48009<br />
Bilbo.<br />
Telefonoa: 94-406 80 00.<br />
Lotura:<br />
phttp://www.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/2012/<br />
05/20120518a095.pdf#page=5.<br />
Iturria: BAO,95.zenbakia,<br />
2012ko maiatzaren 18koa.<br />
Lau ekonomialari<br />
aldundian<br />
Deialdigilea: Bizkaiko Foru Aldundia.<br />
Baldintzak:<br />
pEkonomia edo Enpresa Zientzietan<br />
lizentziaduna edo graduduna<br />
izatea edo horien pareko<br />
beste tituluren bat izatea.<br />
pEuskarako hirugarren hizkuntza<br />
eskakizuna izatea,derrigorrezkoa.<br />
Edukia: Lau ekonomialari hartzeko<br />
deialdia egin du Bizkaiko<br />
Foru Aldundiak.<br />
Epea: 2012-06-25.<br />
Informazioa: Bizkaiko Foru Aldundia.Laguntza<br />
bulegoa.Diputazio<br />
kalea,7,beheko solairua.48009<br />
Bilbo.<br />
Telefonoa: 94-406 80 00.<br />
Lotura:<br />
phttp://www.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/2012/<br />
05/20120518a095.pdf#page=5.<br />
Iturria: BAO,95.zenbakia,<br />
2012ko maiatzaren 18koa.<br />
Liburutegiko hiru teknikari<br />
aldundian<br />
Deialdigilea: Bizkaiko Foru Aldundia.<br />
Baldintzak:<br />
pLizentziaduna,ingeniaria edo<br />
arkitektoa,graduatua edo horien<br />
pareko beste tituluren baten<br />
jabe izatea.<br />
pEuskarako hirugarren hizkuntza<br />
eskakizuna.<br />
Edukia: Liburutegiko hiru teknikari<br />
hartzeko deialdia egin du<br />
Bizkaiko Foru Aldundiak.<br />
Epea: 2012-06-25.<br />
Informazioa: Bizkaiko Foru Aldundia.Laguntza<br />
bulegoa.Diputazio<br />
kalea,7,beheko solairua.48009<br />
Bilbo.<br />
Telefonoa: 94-406 80 00.<br />
Lotura:<br />
http://www.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/2012/05/2<br />
0120518a095.pdf#page=5.<br />
Iturria: BAO,95.zenbakia,<br />
2012ko maiatzaren 18koa.<br />
Biolontxelo irakaslea<br />
Leioan<br />
Deialdigilea: Leioako Udala.<br />
Baldintzak:<br />
pBiolontxeloko goi mailako titulua<br />
izatea.<br />
pEuskarako hirugarren hizkuntza<br />
eskakizuna izatea,derrigortasun<br />
datarik gabe.<br />
Edukia: Biolontxelo irakasle bat<br />
hartzeko deialdia egin du Leioako<br />
Udalak.Aukeratuari lan kontratu<br />
finkoa egingo diote.<br />
%75eko lanaldia izango du,eta<br />
soldata ere bai.<br />
Epea: 2012-06-13.<br />
Lotura:<br />
http://www.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/2012/05/2<br />
0120524a099.pdf#page=79.<br />
Iturria: BAO,99.zenbakia,<br />
2012ko maiatzaren 24koa.<br />
Bake epailea eta ordezkoa<br />
Bakion<br />
Deialdigilea: Bakioko Udala.<br />
Baldintzak:<br />
pEspainiar herritartasuna izatea.<br />
p18 urte beteak izatea.<br />
pEuskaraz,gutxienez hizketarako<br />
gaitasuna izatea.<br />
pKargu politikorik edota sindikalik<br />
ez izatea.<br />
pFuntzionario edo administrazioko<br />
langile ez izatea,ez eta horien<br />
ardurapeko organismo batekoa<br />
ere —irakaskuntzan edo<br />
ikerketan dihardutenak salbu—.<br />
pAbokatu edo prokuradore lanetan<br />
ez aritzea.<br />
pAholkularitza Juridikoan ez jardutea,ordainduta<br />
zein ordaindu<br />
gabe.<br />
pBakioko udalerrian bizitzea.<br />
pLanpostu honetarako inolako<br />
ezgaitasunik,bateraezintasunik<br />
eta debekurik ez izatea.<br />
Edukia: Bake epailea eta ordezkoa<br />
hartzeko deialdia egin du<br />
Bakioko Udalak.<br />
Lotura: www.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/2012/<br />
01/20120113a009.pdf#page=46.<br />
Informazioa: Bakioko Udala.<br />
Agirre Lehendakariaren plaza,2.<br />
48130 Bakio.<br />
Webgunea: www.bakio.org.<br />
Telefonoa: 94-619 40 01.<br />
Faxa: 94-619 31 18.<br />
Helbide elektronikoa:<br />
udala.bakio@bizkaia.org.<br />
Iturria: BAO,9.zenbakia,<br />
2012ko urtarrilaren 13koa.<br />
Peoi balioaniztuna Loiun<br />
Deialdigilea: Loiuko Udala.<br />
Baldintzak:<br />
pEskolaratze ziurtagiria izatea.<br />
pB1 gidabaimena izatea.<br />
pEuskarako lehenengo hizkuntza<br />
eskakizuna izatea.<br />
Edukia: Zerbitzu guztiak emango<br />
lituzkeen peoi balioaniztuna<br />
hartzeko deialdia egin du Loiuko<br />
Udalak.<br />
Epea: Deialdiaren iragarkia Estatuko<br />
Aldizkari Ofizialean argitaratu<br />
eta hogei egunera.<br />
Informazioa: Loiuko Udala Herriko<br />
enparantza,1.48180 Loiu.<br />
Telefonoa: 94-471 23 10.<br />
Iturria: 2012ko apirilaren 18ko<br />
74 BAO,8824.orria.<br />
Gipuzkoa<br />
Administrazio orokorreko<br />
teknikaria Urretxun<br />
Deialdigilea: Urretxuko Udala.<br />
Baldintzak:<br />
pEuropako Batasuneko kide<br />
izatea.<br />
pGutxienez 16 urte izatea.<br />
pLizentziatura: Zuzenbidean,<br />
Politika Zientzietan,Ekonomian<br />
edo Enpresa Zientzietan.<br />
pEuskarako laugarren hizkuntza<br />
eskakizuna izatea.<br />
Edukia: Administrazio orokorreko<br />
teknikari bat hartzeko<br />
deialdia egin du Urretxuko Udalak.Aukeratuak<br />
pertsonen kudeaketaz<br />
eta udalaren kontratazio,erosketa<br />
eta ondasunei<br />
buruzko espedienteen kudeaketaz<br />
arduratu beharko du.Karrerako<br />
funtzionario kontratua<br />
egingo diote.<br />
Epea: 2012-06-19.<br />
Informazioa: Urretxuko Udaleko<br />
Erregistro Nagusia.Iparragirre<br />
kalea,20.Urretxu.<br />
Helbide elektronikoa:<br />
info@urretxu.net<br />
Loturak:<br />
phttps://ssl4.gipuzkoa.net/ca<br />
stell/bog/2012/05/14/c12044<br />
80.pdf.<br />
phttp://www.boe.es/boe/dias<br />
/2012/05/30/pdfs/BOE-A-<br />
2012-7161.pdf (EAOean argitalpena).<br />
Iturria: 2012/05/14ko 90.GAO,<br />
141.orria.<br />
Bake epaile titularra eta<br />
ordezkoa Zestoan<br />
Deialdigilea: Zestoako Udala.<br />
Baldintzak:<br />
pBotere Judizialari buruzko uztailaren<br />
1eko 6/1985 Lege Organikoa<br />
eta Bake Epaileei buruzko<br />
ekainaren 7ko 3/1995 Erregelamendua<br />
betetzea.<br />
Edukia: Bake epaile titularra<br />
eta ordezkoa hartzeko deialdia<br />
egin du Zestoako Udalak.<br />
Epea: 2012-06-16.<br />
Lotura:<br />
https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2012/05/30/c120517<br />
0.pdf.<br />
Iturria: GAO,102.zenbakia,<br />
2012ko maitzaren 30ekoa.<br />
Bake epailea eta ordezkoa<br />
Zerainen<br />
Deialdigilea: Zeraingo Udala.<br />
Baldintzak:<br />
p18 urte beteak izatea eta Espainiako<br />
herritartasuna izatea.<br />
pEuskaraz hitz egiteko gaitasuna<br />
izatea.<br />
pBotere Judizialeko Lege Organikoaren<br />
101 eta 102 artikuluak<br />
eta bake epaileei buruzko ekainaren<br />
7ko 3/1995 Erregelamenduko<br />
4 eta 5.1 artikuluak betetzea.<br />
Edukia: Bake epailea eta ordezkoa<br />
hartzeko deialdia egin du
2012ko ekainaren 10a • Egitura<br />
Lan eskaintza publikoa 29<br />
Zeraingo Udalak.<br />
Epea: 2012-06-13.<br />
Lotura:<br />
https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2012/05/21/c120476<br />
3.pdf.<br />
Iturria: GAO, 95. zenbakia,<br />
2012ko maitzaren 21ekoa<br />
Legelaria Garraioaren<br />
Lurralde Agintaritza<br />
partzuergoan<br />
Deialdigilea: Gipuzkoako garraioaren<br />
lurralde agintaritza<br />
partzuergoa.<br />
Baldintzak:<br />
pZuzenbidean gradu titulu bat<br />
izatea,edo horren pareko beste<br />
tituluren bat.<br />
pEuskarako laugarren hizkuntza<br />
eskakizuna izatea.<br />
Edukia: Legelari bat hartzeko<br />
deialdia egin du Gipuzkoako garraioaren<br />
lurralde agintaritza<br />
partzuergoak.<br />
Epea: 2012-06-18.<br />
Lotura:<br />
https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2012/05/22/c1204811<br />
.pdf.<br />
Iturria: GAO, 96. zenbakia,<br />
2012ko maiatzaren 22koa.<br />
Ekonomiako goi mailako<br />
teknikaria Garraioaren<br />
Lurralde Agintaritza<br />
partzuergoan<br />
Deialdigilea: Gipuzkoako garraioaren<br />
lurralde agintaritza<br />
partzuergoa.<br />
Baldintzak:<br />
pEkonomian gradu titulu bat<br />
izatea,edo horren pareko beste<br />
tituluren bat.<br />
pEuskarako laugarren hizkuntza<br />
eskakizuna izatea.<br />
Edukia: Ekonomian goi mailako<br />
teknikari bat hartzeko deialdia<br />
egin du Gipuzkoako garraioaren<br />
lurralde agintaritza partzuergoak.<br />
Epea: 2012-06-18.<br />
Lotura:<br />
https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2012/05/22/c1204811<br />
.pdf.<br />
Iturria: GAO, 96. zenbakia,<br />
2012ko maiatzaren 22koa.<br />
Plangintzako goi mailako<br />
teknikaria Garraioaren<br />
Lurralde Agintaritza<br />
partzuergoan<br />
Deialdigilea: Gipuzkoako garraioaren<br />
lurralde agintaritza<br />
partzuergoa.<br />
Baldintzak:<br />
pPlangintzan gradu titulu bat<br />
izatea,edo horren pareko beste<br />
tituluren bat.<br />
pEuskarako laugarren hizkuntza<br />
eskakizuna izatea.<br />
Edukia: Plangintzan goi mailako<br />
teknikari bat hartzeko deialdia<br />
egin du Gipuzkoako garraioaren<br />
lurralde agintaritza partzuergoak.<br />
Epea: 2012-06-18.<br />
Lotura:<br />
https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2012/05/22/c1204811<br />
.pdf.<br />
Iturria: GAO, 96. zenbakia,<br />
2012ko maiatzaren 22koa.<br />
Administrari orokorra<br />
Garraioaren Lurralde<br />
Agintaritza partzuergoan<br />
Deialdigilea: Gipuzkoako garraioaren<br />
lurralde agintaritza<br />
partzuergoa.<br />
Baldintzak:<br />
pGoi batxilergoko titulua,administrazioan<br />
goi mailako heziketa<br />
zikloa edo horien pareko beste<br />
tituluren bat izatea.<br />
pEuskarako hirugarren hizkuntza<br />
eskakizuna izatea.<br />
Edukia: Administrari orokor bat<br />
hartzeko deialdia egin du Gipuzkoako<br />
garraioaren lurralde<br />
agintaritza partzuergoak.<br />
Epea: 2012-06-18.<br />
Lotura:<br />
https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2012/05/22/c1204811<br />
.pdf.<br />
Iturria: GAO, 96. zenbakia,<br />
2012ko maiatzaren 22koa.<br />
EAE<br />
Sei irakasle EHUn<br />
Deialdigilea: EHU.<br />
Baldintzak:<br />
pDoktore titulua izatea.<br />
Edukia: Sei irakasle hartzeko<br />
deialdia egin du Euskal Herriko<br />
Unibertsitateak.<br />
Jakintza arloak: Materia Kondentsatuaren<br />
Fisika; Ingeniaritza<br />
Kimikoa; Kimika Organikoa;<br />
Elikagaien Teknologia; Psikobiologia;<br />
Pediatria.<br />
Tasak: 20,75 euro.<br />
Informazioa:<br />
pBizkaia: Leioako Campuseko<br />
Errektoregoa. Sarriena auzoa.<br />
Leioa.<br />
pGipuzkoa: Gipuzkoako Campuseko<br />
Errektoreordetza. Ignacio<br />
Barriola eraikina. Elhuyar<br />
plaza, 1. Donostia.<br />
pAraba: Arabako Campuseko<br />
Errektoreordetza. Izardui komandantea,<br />
2. Gasteiz.<br />
Epea: Hogei egun baliodun,<br />
deialdiaren iragarkia Espainiako<br />
Aldizkari Ofizialean argitaratzen<br />
den egunetik zenbatzen hasita.<br />
Loturak: http://www.euskadi.net/cgibin_k54/bopv_42c&<br />
f=20120430&a=201201933htt<br />
p://www.irakasleak-pertsonal.ehu.es/p264-home/es.<br />
Iturria: 2012ko apirilaren 30eko<br />
84. EHAO.<br />
Nafarroa<br />
Saxofoi irakaslea<br />
Eguesibarren<br />
Deialdigilea: Eguesibarko Udala.<br />
Baldintzak:<br />
pSaxofoi espezialitatean, musikako<br />
goi mailako irakasle titulua<br />
izatea edota hura lortzeko moduan<br />
egotea; bestela, saxofoi<br />
espezialitatetako musikako lizentziatura<br />
edo horren pareko<br />
beste tituluren bat izatea.<br />
Edukia: Saxofoi irakasle bat<br />
hartzeko deialdia egin du Eguesibarko<br />
Udalak. Lan kontratu<br />
finkoa egingo diote.<br />
Epea: 2012-06-27.<br />
Lotura:<br />
http://www.navarra.es/home_<br />
eu/Actualidad/BON/Boletines/2012/100/Anuncio-13/.<br />
Iturria: NAO, 100. zenbakia,<br />
2012ko maiatzaren 28koa.<br />
Gitarra elektrikoko eta<br />
konboetako irakasle bat<br />
eta saxofoiko beste bat<br />
Altsasun<br />
Deialdigilea: Altsasuko Udal<br />
Musika eta Dantza Eskola.<br />
Baldintzak:<br />
pEspezialitateko musikako erdi<br />
edo goi mailako titulua izatea.<br />
pEGA titulua, Nafarroako hizkuntza<br />
eskolako bosgarren<br />
mailakoa edo horien pareko<br />
beste tituluren bat izatea.<br />
Edukia: Gitarra elektrikoko eta<br />
konboetako irakasle bat eta saxofoiko<br />
beste bat hartzeko<br />
deialdia egin du Altsasuko Udal<br />
Musika eta Dantza Eskolak. Lan<br />
kontratu finkoa eta lanaldi partziala<br />
izango dituzte hautatuek.<br />
Informazioa: Altsasuko Udala.<br />
Garcia Ximenez, 36. 31800 Altsasua.<br />
Telefonoa: 948-56 21 61.<br />
Epea: 2012-06-24.<br />
Lotura:<br />
http://www.navarra.es/home_<br />
eu/Actualidad/BON/B<br />
oletines/2012/97/Anuncio-15/.<br />
Iturria: 2012-05-23ko 97. NAO.<br />
Udaltzaina Azkoienen<br />
Deialdigilea: Azkoiengo Udala.<br />
Baldintzak:<br />
pGutxienez 18 eta gehienez 35<br />
urte izatea.<br />
pBatxilergoko titulua, bigarren<br />
mailako lanbide heziketakoa<br />
edo horien pareko besteren bat<br />
izatea.<br />
pGizasemeak 1,65 metro garai<br />
bederen izatea, eta emakumezkoak,<br />
1,60 metro.<br />
pGutxienez, A eta BTP motako<br />
ibilgailuak gidatzeko baimenak<br />
izatea.<br />
Edukia: Udaltzain bat hartzeko<br />
deialdia egin du Azkoiengo<br />
Udalak.<br />
Tasak: 30 euro.<br />
Epea: 2012-06-29.<br />
Informazioa: Azkoiengo Udala.<br />
Plaza Nagusia, z/g. 31350 Azkoien.<br />
Lotura:<br />
http://www.navarra.es/home_<br />
es/Actualidad/BON/Boletines/2012/102/Anuncio-9/.<br />
Iturria: 2012-05-30ko 102.<br />
NAO.<br />
Idazkariak<br />
administrazioan<br />
Deialdigileak: Nafarroako Gobernua.<br />
Baldintzak:<br />
pHonako titulu hauetakoren<br />
bat izatea: Zuzenbideko Lizentziatura;<br />
Politika eta Administrazio<br />
Zientzietako Lizentziatura<br />
edo Soziologiako Lizentzitura<br />
edo Politika Zientzietako eta<br />
Soziologiako Lizentziatura.<br />
Edukia: Tokiko entitateetarako<br />
idazkariak hartzeko deialdia<br />
egin du Nafarroako Gobernuak.<br />
Tasak: 40 euro.<br />
Informazioa: Nafarroako Gobernua.<br />
Toki Administrazioko<br />
Zuzendaritza Nagusia. Arrieta<br />
kalea, 12. 31002 Iruñea.<br />
Epea: 2012-06-16.<br />
Lotura:<br />
http://www.navarra.es/home_<br />
eu/Actualidad/BON/B<br />
oletines/2012/93/Anuncio-13/.<br />
Iturria: 2012-05-17ko 93 NAO.<br />
Kontuhartzaileak<br />
administrazioan<br />
Deialdigilea: Nafarroako Gobernua.<br />
Baldintzak:<br />
pHonako titulu hauetakoren<br />
bat izatea: Zuzenbideko Lizentziatura;<br />
Enpresen Administrazio<br />
eta Zuzendaritzako Lizentziatura;<br />
Ekonomiako Lizentziatura;<br />
Aktuariotza eta Finantza<br />
Zientzietako Lizentziatura edo<br />
Ekonomia eta Enpresa Zientzietako<br />
Lizentziatura.<br />
Edukia: Tokiko entitateetarakoko<br />
A taldeko kontuhartzaileak<br />
hartzeko deialdia egin du Nafarroako<br />
Gobernuak.<br />
Tasak: 40 euro.<br />
Informazioa: Nafarroako Gobernua.<br />
Toki Administrazioko<br />
Zuzendaritza Nagusia. Arrieta<br />
kalea, 12. 31002 Iruñea.<br />
Epea: 2012-06-16.<br />
Lotura:<br />
http://www.navarra.es/home_<br />
eu/Actualidad/BON/B<br />
oletines/2012/93/Anuncio-<br />
14/.<br />
Iturria: 2012-05-17ko 93 NAO.<br />
Bekak<br />
Eusko Jaurlaritzaren<br />
225 lankidetza beka,<br />
unibertsitateetan<br />
aritzeko<br />
Deialdigilea: Eusko Jaurlaritza.<br />
Baldintzak:<br />
pAdministrazio egoitza Euskal<br />
Autonomia Erkidegoan izatea,<br />
2012ko urtarrilaren 1a baino lehenagotik.<br />
pUnibertsitate titulu ofizialik ez<br />
edukitzea.
30 Lan eskaintza publikoa<br />
Egitura •2012ko ekainaren 10a<br />
pAurreko ikasturteetan horrelako<br />
bekarik jaso ez izana eta helburu<br />
berarekin beste bekarik jaso<br />
ez izana.<br />
pEskaerak aurkezteko epea<br />
amaitzean,kreditu edo ikasgai<br />
guztiak gaindituta izatea —oinarriak<br />
ikusi–.<br />
p2012-2013ko ikasturtean falta<br />
zaizkion ikasgai edo kreditu guztietan<br />
matrikula egitea.<br />
Edukia: 225 lankidetza beka<br />
ematea graduko,lizentziako,ingeniaritzako<br />
edo arkitekturako<br />
titulu ofizialak lortzeko azken<br />
urtea ikasten ari diren eta,aldi<br />
berean,unibertsitate zentroetan<br />
lankidetza eskaini nahi duten<br />
unibertsitarioei.Lankidetza<br />
proiektu bat aurkeztu behar da,<br />
ikerketa taldeak egiten ari diren<br />
ikerketa ildoen barruan garatuko<br />
dena eta unibertsitateko sailetako<br />
ikerketa taldeak egiten<br />
ari direnaren barruan garatuko<br />
dena.<br />
Epea: 2012-09-14.<br />
Dirua: 3.100 euro.<br />
Iraupena: 450 ordu.<br />
Informazioa: Eusko Jaurlaritzaren<br />
Zuzenean zerbitzuan.<br />
pAraba: Ramiro Maeztu,10,beheko<br />
soilarua.Gasteiz.<br />
pGipuzkoa: Andia,13.Donostia.<br />
pBizkaia: Kale Nagusia,85.Bilbo.<br />
Telefonoa: 012.<br />
Iturria: 2012-05-28ko 103.<br />
EHAA<br />
Kutxabank bekak<br />
2012-2013ko<br />
Socrates/Erasmus programarako<br />
Deialdigilea: Kutxabank.<br />
Baldintzak:<br />
pUnibertsitate ikasketak egiten<br />
egon behar izatea eta,aldi berean,euren<br />
unibertsitateak<br />
2012-2013ko ikasturteko Sokrates/Erasmus<br />
programan parte<br />
hartzeko hautatuak izatea.<br />
pKutxabankeko edozein txartel<br />
finantzarioren titularrak izatea.<br />
Edukia: 2012-2013ko ikasturtean<br />
Sokrates/Erasmus programan<br />
parte hartuko duten unibertsitate<br />
ikasleei laguntzeko<br />
beka deialdia egin du Kutxabankek.<br />
Dirua:<br />
p1.000 euro,urtebeteko egonaldia<br />
egiteko.<br />
p500 euro,lau eta sei hilabete<br />
bitarteko egonaldietarako.<br />
pHilabeteko 120 euro,lau hilabetetik<br />
beherako egonaldietarako.<br />
Epea: 2012-06-24.<br />
Ikertzaile doktoreen<br />
doktoretza ondoko<br />
hobekuntza<br />
programarako Eusko<br />
Jaurlaritzaren laguntzak<br />
Deialdigilea: Eusko Jaurlaritza.<br />
Hezkuntza,Unibertsitate eta<br />
ikerketa Saila.<br />
Baldintzak:<br />
pEAEko udalerriren batean<br />
erroldatuta egotea eskaera egiteko<br />
unean,eskaera aurkezteko<br />
epea amaitzen den data baino<br />
gutxienez bost urte lehenagotik.<br />
pErkidegotik kanpoko atzerritarren<br />
kasuan,dagokien egoitza<br />
baimena eduki behar dute.<br />
pDoktoretza titulua edukitzea,<br />
2009ko urtarrilaren 1ean edo<br />
geroago lortutakoa.<br />
Edukia: Ikertzaile doktoreen<br />
doktoretza ondoko hobekuntza<br />
programarako laguntzak emateko<br />
deialdia egin du Eusko<br />
Jaurlaritzak.<br />
Iraupena: Urtebete.<br />
Dirua: Urtean 28.000 euro.<br />
Epea: 2012-07-07.<br />
Informazioa: Eusko Jaurlaritza.<br />
Hezkuntza,Unibertsitate eta<br />
Ikerketa Saila Zientzia Politikarako<br />
Zuzendaritza.Erreferentzia:<br />
'Doktoretza-ordeko programa'.Donostia<br />
kalea,1.01010<br />
Gasteiz.<br />
Iturria: 2012-06-06ko 110.<br />
EHAO.<br />
Eusko Jaurlaritzaren<br />
diru laguntzak<br />
mugikortasun<br />
programetan parte<br />
hartuko duten<br />
unibertsitarientzat<br />
Deialdigilea: Eusko Jaurlaritza.<br />
Baldintzak:<br />
p2012ko urtarrilaren 1a baino lehen,EAEko<br />
udalerriren batean<br />
erroldatuta egotea.<br />
p2012-2013ko ikasturtean matrikulatuta<br />
egotea hauetako batean:<br />
unibertsitateko gradu titulu<br />
ofiziala,unibertsitateko master<br />
titulu ofiziala,unibertsitateko<br />
diplomatura titulu ofiziala<br />
edo arkitekto tekniko,ingeniari<br />
tekniko,lizentziatu,arkitekto<br />
eta ingeniari titulua,arte ikasketetako<br />
gradu-tituluak eta arte<br />
ikasketetako master tituluak.<br />
p2012-2013ko ikasturtean matrikulatuta<br />
egotea hauetako<br />
zentro batean: Euskal Herriko<br />
Unibertsitatean,Deustuko Unibertsitatean,Mondragon<br />
Unibertsitatean<br />
eta Nafarroako<br />
Unibertsitateak Donostian<br />
duen TECNUN-Ingeniarien Goieskolan<br />
eta Euskal Autonomia<br />
Erkidegoko goi mailako arte<br />
ikasketetarako zentroetan.<br />
Edukia: Erasmus programaren<br />
eta nazioarteko izaera duten<br />
bestelako mugikortasun programen<br />
barruko Euskal Autonomia<br />
Erkidegoko unibertsitateetako<br />
ikasleentzako eta goi mailako<br />
arte ikasketetako ikasleentzako<br />
bekak.<br />
Zenbatekoa: Hilean 120 euro.<br />
Epea: 2012-07-01.<br />
Informazioa: Eusko Jaurlaritzaren<br />
Zuzenean zerbitzuan.<br />
pAraba: Ramiro Maeztu,10,beheko<br />
soilarua.Gasteiz.<br />
pGipuzkoa: Andia,13.Donostia.<br />
pBizkaia: Kale Nagusia,85.Bilbo.<br />
Telefonoa: 012.<br />
Iturria: 2012-05-31ko 106.<br />
EHAA<br />
Espezializazioak<br />
atzerrian egiteko Eusko<br />
Jaurlaritzaren bekak<br />
Deialdigilea: Eusko Jaurlaritza.<br />
Baldintzak:<br />
pEAEko udalerriren batean<br />
erroldatuta egotea,eskaera<br />
aurkezteko epea amaitzen den<br />
data baino gutxienez urtebete<br />
lehenagotik.<br />
pLizentziatu,ingeniari edo arkitektu,diplomatu,ingeniari<br />
tekniko<br />
edo arkitekto tekniko titulua<br />
izatea edo amaituta izatea<br />
2008ko ekainean edo geroago.<br />
pEspediente akademikoaren<br />
batez besteko nota 1,60 puntu<br />
edo altuagoa izatea.Nolanahi<br />
ere,ingeniaritzarako eta arkitekturarako,1,40ko<br />
batez bestekoa<br />
eskatuko da.<br />
Edukia: Atzerrian EAErako interesgarriak<br />
diren gaietako espezializazio<br />
ikasketak egiteko bekak<br />
2012-2013rako.Deialdiaren<br />
barruan dago beka berriak<br />
ematea eta 2011-2012 ikasturterako<br />
beken berritzea.<br />
Arloak:<br />
pLehiakortasuna: Materialak<br />
eta Materialen Prozesuak,Garraioa,Logistika<br />
eta Mugikortasuna,Energia<br />
Garbiak.Iraunkortasuna<br />
eta Ingurumena,Eraikuntza,Gizarte<br />
–eta Kooperatibismo–<br />
eEonomia.<br />
pInformazioaren eta Komunikazioaren<br />
Gizartea: Informazioaren<br />
Teknologiak,Komunikazioen<br />
Teknologiak,Enpresa Digitala<br />
eta Administrazio Digitala,Matematika<br />
Aplikatuak,Hizkuntzaren<br />
Industriak.<br />
pBizi-Kalitatea: Osasuna,Kohesioa<br />
eta Gizarte Ekintza,Turismoa,Kontsumoa,Aisialdia<br />
eta Kirola,Artea,Kultura Ondarea.<br />
pBaliabide Biziak: Biozientziak,<br />
Bioteknologia,Nekazaritza eta<br />
Arrantza Arloko Teknologiak,<br />
Natura Zaintzea eta Biodibertsitatea.<br />
Iraupena: Gutxienez,sei hilabete;<br />
gehienez,berriz,hamabi hilabete.<br />
Epea: 2012-06-17.<br />
Informazioa: Eusko Jaurlaritzaren<br />
Zuzenean zerbitzuan.<br />
pAraba: Ramiro Maeztu,10,beheko<br />
soilarua.Gasteiz.<br />
pGipuzkoa: Andia,13.Donostia.<br />
pBizkaia: Kale Nagusia,85.Bilbo.<br />
Telefonoa: 012.<br />
Euskara ikasteko diru<br />
laguntzak Laudion<br />
Deialdigilea: Laudioko Udala.<br />
Baldintzak:<br />
pLaudion erroldatuta egotea,<br />
gutxienez,hiru hilabetez.<br />
pIkastaroko eskola orduen<br />
%85era joatea.<br />
Edukia: Euskara ikasteko diru<br />
laguntzak eskatzeko deialdia<br />
zabaldu du Laudioko Udalak.<br />
Ikastaroen ezaugarriak:<br />
pEuskaltegi homologatuetan<br />
egindako euskara ikasketak,<br />
2011ko urriaren 3tik 2011ko ekainaren<br />
29ra bitartean,biak barne.Ikastaro<br />
arruntak edo barnetegikoak<br />
izan daitezke.<br />
pEuskaltegi homologatuetan<br />
egindako udako euskara ikastaroak,2012ko<br />
uztail,abuztu edota<br />
irailean.Ikastaro arruntak edo<br />
barnetegikoak izan daitezke.<br />
pLaudio Udalak antolatutako<br />
aitita-amamentzako ikastaro<br />
bereziak,2012ko urtarriletik<br />
ekainera bitartean.<br />
Epeak:<br />
p2012ko uztailaren 16rako,<br />
2011ko urriaren 3tik 2012ko ekaina<br />
29 artean egindako ikastaroetarako.<br />
p2012ko uztailaren 16rako,<br />
2012ko urtarriletik ekainera bitarteko<br />
aitita-amamentzako<br />
ikastarokoetarako.<br />
p2012ko urriaren 15erako,<br />
2012ko uztail,abuztu eta iraileko<br />
udako ikastaroetarako.<br />
Informazioa: Laudioko Udaletxeko<br />
Idazkaritza Nagusia.Herriko<br />
plaza z/g.01400 Laudio.<br />
Telefonoa:<br />
94-403 48 00 / 94-403 49 00.<br />
Helbide elektronikoa:<br />
dfa@alava.net.<br />
Loturak:<br />
http://www.alava.net/botha/Boletines/2012/051/2012_051_B.pdf.<br />
Iturria: 2012-05-04ko 51.AL-<br />
HAO,4.694.orria.<br />
Iñaki Goenaga<br />
Zentro Teknologikoen<br />
Fundazioaren<br />
doktorego bekak<br />
Deialdigilea: Iñaki Goenaga<br />
Zentro Teknologikoen Fundazioa.<br />
Baldintzak:<br />
pGoi mailako unibertsitate tituluduna<br />
izatea.<br />
pIngeniaritzako tituludunek bukatuta<br />
izan beharko dute Ikasketa<br />
bukaerako proiektua.<br />
Edukia: Doktoretza egiteko bekak<br />
eskatzeko deialdia egin du<br />
Iñaki Goenaga Zentro Teknologikoen<br />
Fundazioak.<br />
Iraupena: Gehienez ere,4 urtekoa<br />
izango da.Lehen denboraldi<br />
bat,bi urtekoa,beka egoeran,<br />
eta bigarren denboraldia,beste<br />
bi urtekoa,praktikaldiko lankontratuarekin.<br />
Dirua: Hilean 1.200 euro gordin.<br />
Epea: 2012-07-15.<br />
Informazioa: Idazkaritza Teknikoa<br />
FCT-IG[en].Zamudioko<br />
Teknologia Parkea.Laida bidea.<br />
203.eraikina.48170 Zamudio.<br />
Telefonoa: 94-420 94 88.<br />
Helbide elektronikoa:<br />
fundacion@fundacioncentrostecnologicos.org.<br />
Euskara ikasteko<br />
laguntzak Gasteizen<br />
Deialdigilea: Gasteizko Udala.<br />
Baldintzak:<br />
pBi programatarako:<br />
-16 urte baino gehiago izatea.<br />
-Urtebete lehenagotik Gasteizen<br />
erroldatuta egotea.<br />
-Ikasturteko azterketak gainditzea.<br />
pEspezifikoak:<br />
-Programa arrunta; herritarrentzat,oro<br />
har: laugarren oinarrian<br />
ezarritako diru sarreren muga ez<br />
gainditzea.<br />
-Batetik,gurasoentzako berariazko<br />
programa; bestetik,aisialdiko<br />
begirale eta eskola kiroleko<br />
entrenatzaile edo begiraleentzakoa.Eskakizun<br />
hauetakoren<br />
bat bete beharko dute eskatzaileek:<br />
2004tik aurrera<br />
jaiotako haur baten aita,ama<br />
edo tutore izatea; 2011-2012ko<br />
ikasturtean aisialdiko begirale,<br />
edo eskola kiroleko entrenatzaile<br />
edo begirale gisa lan egitea; titulazio<br />
horietako ikasketak egiten<br />
aritzea 2011-2012ko ikasturtean.<br />
Edukia: Gasteizko Udalak<br />
deialdia egin du 2011-2012ko<br />
ikasturtean euskara ikasteko laguntzak<br />
emateko.<br />
Eskabideak aurkezteko:Norberak<br />
aurkeztu beharko ditu,<br />
Olagibel kaleko herritarrei laguntzeko<br />
bulegoan edota gizarte<br />
etxeren batean.<br />
Epea: 2012-07-31.<br />
Informazioa: Gasteizko Udala.<br />
Herritarrekiko Harremanetarako<br />
Saila.Euskara zerbitzua.<br />
Santa Maria,11 - Etxanobetarren<br />
Etxea.01001 Gasteiz.<br />
Telefonoa: 945-16 15 22.<br />
Lotura:<br />
ww.alava.net/botha/Boletines/2011/094/2011_094_B.pdf<br />
Iturria: 2011-08-10eko 94.AL-<br />
HAO,8.565.orria.<br />
Merkataritza arloan<br />
euskararen presentzia<br />
sustatzeko diru laguntzak<br />
Gasteizen<br />
Deialdigilea: Gasteizko Udala.<br />
Euskara Zerbitzua.<br />
Baldintzak:<br />
pBizilekua Gasteizko udalerrian<br />
izatea.<br />
pMerkataritza jardueraren batean<br />
aritzea.<br />
pDiruz laguntzen diren lanak<br />
2012ko apirilaren 1etik 2012ko<br />
abuztuaren 31ra bitarteko epean<br />
egin izana.<br />
pJarduera enpresa txikitzat jotakoa<br />
izatea.<br />
Edukia: Merkataritza arloan<br />
euskararen presentzia sustatzeko<br />
diru laguntzak eskatzeko<br />
deialdia egin du Gasteizko Udalak.<br />
Epea: 2012-09-03.<br />
Informazioa: Gasteizko Udala.<br />
Euskara Zerbitzua.Santa Maria<br />
11.Etxanobetarren Etxea.01001<br />
Gasteiz.<br />
Telefonoa: 945-16 15 22.<br />
Lotura:<br />
http://www.alava.net/botha/Boletines/2012/041/2012_041_B.pdf.<br />
Iturria: 2012-04-11ko 41. AL-<br />
HAO, 3.714. orria.
2012ko ekainaren 10a • Egitura<br />
Nekazaritza 31<br />
Saririk onena, salmenta<br />
Atzerriko salmentak bultzatzeko,<br />
Kata marka sortu dute Idiazabal<br />
sor-markako ekoizleek. Aurten,<br />
20.000 kilo gazta egitea da asmoa.<br />
Miren Garate<br />
Idiazabal gazta gustuko du<br />
jendeak, hemen nahiz atzerrian.<br />
Argi geratzen da<br />
hori nazioarteko sariketetan.<br />
Azken World Cheese<br />
Awards lehiaketan, esaterako, 46<br />
domina eskuratu zituzten Idiazabal<br />
sor-markako ekoizleek, eta<br />
jatorri izen sarituena izan zen —<br />
gazten arloan munduko lehiaketarik<br />
garrantzitsuena da—.<br />
Emaitzak ezin hobeak izan dira<br />
antzeko beste azoketan ere, eta<br />
sukaldaritzako Europako ondaretzat<br />
ere hartzen da Idiazabal<br />
gazta. Lehiaketetan lorturiko<br />
arrakasta horrek, ordea, ez du<br />
hainbesteko islarik salmentetan,<br />
Euskal Herrian saltzen baita<br />
Idiazabal sor-markaren ekoizpen<br />
ia osoa. Merkatu berrietara jausi<br />
egin nahian dabiltza artzainak,<br />
eta, horretarako, Basque Cheese<br />
Sales esportazioetarako partzuergoa<br />
eta Kata gazta marka<br />
sortu dituzte.<br />
Sektoreko sei ordezkarik osatzen<br />
dute Basque Cheese Sales<br />
partzuergoa: Artzai Gazta, Vascolac,<br />
Malatsa, Buruaga, Lur Lan<br />
eta Gorramendi. Sei bazkide<br />
horiek Idiazabal sor-markako<br />
ekoizle ia guztiak batzen dituzte,<br />
urtean 600.000 kilo egiten dituzten<br />
116 artzain hain zuzen ere.<br />
«Ekoizle txiki asko daude sektorean.<br />
Krisi honekin ulertu dute<br />
elkarrekin aritu behar dutela<br />
nazioarteko merkatuetara iritsi<br />
ahal izateko», adierazi du Iratxe<br />
Jauregi Basque Cheese Saleseko<br />
kudeatzaileak.<br />
Lehiakide eta lagun<br />
Hori da, hain zuzen, egitasmoaren<br />
berezitasun nagusia: Euskal<br />
Herrian elkarren lehiakide diren<br />
ekoizleak batu egin direla atzerrian<br />
elkarrekin aritu ahal izateko.<br />
«Ikusi dugu bakarrik ez garela<br />
gai nazioartean lehiatzeko.<br />
Horregatik, gazta egiteko<br />
moduan ados jarri gara, eta ahalik<br />
eta uniformeena egingo<br />
dugu», dio Xabier Aizpeolea<br />
ekoizle eta Basque Cheese Salesen<br />
sortzaileetako batek.<br />
«Hemen edozein lekutako gazta<br />
aurki dezakegu, baina kanpoan<br />
Idiazabal gazta aurkitzea ez da<br />
batere erraza», gaineratu du.<br />
Etiketa berberarekin salduko<br />
dute guztiek atzerriko merkatuetan,<br />
baina egongo da nork egindakoa<br />
den identifikatzeko modua<br />
‘‘ Ekoizle txiki asko daude<br />
sektorean. Krisiarekin<br />
ulertu dute elkarrekin<br />
aritu behar dutela»<br />
IRATXE JAUREGI<br />
Basque Cheese Saleseko kudeatzailea<br />
«Gazta egiteko moduan<br />
ados jarri gara, eta<br />
ahalik eta uniformeena<br />
egingo dugu»<br />
XABIER AIZPEOLEA<br />
Gazta ekoizlea<br />
ere, osasun erregistroan jarriko<br />
baitu norena eta nongoa den. Aizpeolearen<br />
esanetan, marka<br />
bakar batekin aritze hori lagungarria<br />
izango da. «Artzain batek<br />
ehun gazta bidaliko balitu<br />
herrialde batera, eta beste batek<br />
beste ehun, kontsumitzailea<br />
nahastu egingo litzateke, Idiazabal<br />
izena izango luketelako biek<br />
baina bi gazta liratekeelako».<br />
Bi aldaera izango ditu Katak,<br />
naturala eta keztatua. Ekoizleak<br />
Euskal Herrian lehiakideak direnez,<br />
hemengo dendetan ez da<br />
Kata gaztarik salduko, baina<br />
artzainari zuzenean eskatuz gero<br />
emateko prest egongo liratekeela<br />
adierazi du Aizpeoleak. Hasierako<br />
asmoak betez gero, aurten<br />
20.000 kilo Kata gazta egingo<br />
dituzte. Datozen hiru urteetarako<br />
estrategia planaren arabera,<br />
produkzioa 80.000 kilora gehitzea<br />
da helburua.<br />
Urriaren 11n sortu zuten Basque<br />
Cheese Sales, eta Jauregik<br />
adierazi du «estrategikoak»<br />
jotzen dituzten merkatuetan<br />
lehen kontaktuak egiten ari direla<br />
orain. Datorren astean, AEBtan<br />
izango dira, Washingtoneko<br />
azoka batean parte hartuko baitute,<br />
eta irailean Moskun eta Londresen<br />
izango dira. Era berean,<br />
Alemania, Suedia, Herbehereak,<br />
Belgika, Suitza eta Arabiar Emirerri<br />
Batuetako merkatuak ere<br />
begiz jota dauzkate.<br />
Salmentak, motelaldian<br />
Elkarteko ordezkariak ez ezik,<br />
Eusko Jaurlaritzakoak ere izan<br />
dira Donostian egin den gaztaren<br />
aurkezpenean. Han ziren Jon<br />
Azkue Arrantza eta Elikagaien<br />
Industriako sailburuordea eta<br />
Pilar Santamaria Nekazaritza eta<br />
Abeltzaintzako zuzendaria.<br />
«Zezenari adarretatik heldu<br />
diote, eta krisiari ideia berriekin<br />
ari dira aurre egiten. Lan egiteko<br />
modu berri bat da, kooperazioan<br />
oinarritzen dena», esanez txalotu<br />
du egitasmoa Santamariak.<br />
25 urte bete ditu aurten Idiazabal<br />
jatorri izenak. Krisiaren<br />
ondorioak nabaritu ditu hark ere.<br />
Hamabost urtean, 1995etik<br />
2010era bitartean, ia bikoiztu<br />
egin zen ekoizpena. 1,5 milioi kilo<br />
egin ziren 2010ean. Produkzio<br />
handi horrek salmentak moteltzea<br />
eta stock agertzea eragin<br />
zituen. Hori dela eta, joan den<br />
urtean %15 murriztu zen ekoizpena,<br />
eta aurtengo urtarrilean<br />
300.000 kilo baino zertxobait txikiagokoa<br />
zen stock-a. «Saldu saltzen<br />
da, baina motelago», adierazi<br />
du Santamariak. Erritmo<br />
jaitsiera horrek eragin du neurri<br />
batean Basque Cheese Salesen<br />
sorrera.<br />
Azkue sailburuordeak ere<br />
proiektuaren garrantzia nabarmendu<br />
du. «Jaurlaritzarentzat,<br />
urrats handia izan da Basque<br />
Cheese Salesen sorrera. Badakigu<br />
oso produktu ona daukagula,<br />
baina hori argi uzteko modurik<br />
onena saltzea da, zalantzarik<br />
gabe. Hori bultzatu behar dugu».<br />
Xabier Aizpeolea, Jon Azkue, Pilar Santamaria eta Iratxe Jauregi, ostiralean, Donostian, Kata gaztaren aurkezpenean. GORKA RUBIO / ARGAZKI PRESS
EUSKAL ESKOLA PUBLIKOAREN<br />
JAIA 2012<br />
Igandea, 2012ko ekainaren 10a<br />
Testuak: Joxi Ubeda<br />
1 Festa Mezua.<br />
2 Festa Egitaraua.<br />
4 Festa Kantua eta prestatze lanak.<br />
Bale abestiaren aurkezpena Zarauzko Orokieta ikastetxean, martxoaren 23an. BAIKARA<br />
etorria, bestea Baltikotik, hurrena<br />
Afrika aldetik, beste bat Atlantiko<br />
erditik… Baina denek dute<br />
gustuko gure artean bizitzea, bakoitza<br />
bere nortasunarekin, bere<br />
berezitasunekin, baina elkarrekin.<br />
Gure ikasleak bezala, denak<br />
ezberdinak, bakoitza bere etxekoa,<br />
herrialde ezberdinekoa<br />
agian, baina denak batera, gustura».<br />
Aurkezpen ekitaldian, ez zuten<br />
helbururik zehaztu jaian bildu beharreko<br />
diru kopuruaren inguruan:<br />
«Horrek ez gaitu kezkatzen».<br />
Baikara Gipuzkoako Guraso<br />
Elkarteen Federazioko koordinatzaile<br />
Imanol Zubizarretak<br />
esan zuenez, festaren xedea da<br />
«euskal eskola publikoaren errealitatea<br />
azaleratzea» eta hezkuntza<br />
komunitatea osatzen dutenen<br />
«bateragune» izatea.<br />
Aniztasunaren alde<br />
Ekitaldi ugari izango dira Euskal Eskola Publikoaren<br />
21. Jaian, Zarautzen.‘Bale! Bizi garen seinale’da leloa.<br />
Euskal eskola publikoetako<br />
«ikasleen aniztasuna»<br />
azpimarratuko<br />
dute Euskal Eskola<br />
Publikoaren 21. Jaian,<br />
ekainaren 10ean, Zarautzen (Gipuzkoa).<br />
Euskal eskola publikoetako<br />
ikasleak «denak ezberdinak,<br />
bakoitza bere etxekoa, agian herrialde<br />
ezberdinetakoak» direla,<br />
baina «denak batera, gustura» bizi<br />
direla nabarmendu zuten jaia<br />
aurkezteko ekitaldian, Donostian,<br />
urtarrilaren 13an.<br />
Besteak beste, hauek mintzatu<br />
ziren Euskal Eskola Publikoaren<br />
21. Jaia aurkezteko ekitaldian:<br />
Imanol Zubizarreta, Baikara Gipuzkoako<br />
Guraso Elkarteen Federazioko<br />
koordinatzailea; Usoa<br />
Urbieta, EHIGE Euskal Herriko<br />
Ikasleen Gurasoen Elkarteko lehendakaria;<br />
Andoni Ibarguren,<br />
Zarauzko Orokieta ikastetxeko<br />
gurasoa; eta Josebe Zubiri, ikastetxe<br />
horretako zuzendaria.<br />
«Aniztasunaren aldeko apustua»<br />
islatu nahi izan dute aurtengo<br />
jairako hautatu duten irudiaren<br />
bitartez. Orokieta eskolako<br />
ikasleen ekimenez sortu dituzte<br />
aurtengo leloa eta irudia. Balea<br />
da protagonista, animalia horietako<br />
zazpi ageri baitira irudian,<br />
eta Bale! Bizi garen seinale da leloa.<br />
Hain zuzen, balea bat ageri da<br />
Orokieta ikastetxearen ikurrean.<br />
Irudikatu duten balea «bizkorra,<br />
alaia eta jaizalea» da, eta eskola<br />
publikoen sareko ikasleekin alderatu<br />
dute: «Lagun asko eta ezberdinak<br />
izango ditu: balea urdina,<br />
balea grisa, balea groenlandiarra…<br />
Bata Itsaso Baretik<br />
Bi eremu<br />
eta bederatzi gune<br />
Euskal Eskola Publikoaren 21.<br />
Jaia bi eremutan banatuta egongo<br />
da: malekoia eta alde zaharra.<br />
Gune batetik bestera igarotzeko,<br />
N-634 errepidea zeharkatu beharra<br />
dago, eta, horretarako, oinezkoen<br />
lurpeko pasabideak erabiltzeko<br />
aholkua eman dute antolatzaileek,<br />
edo, bestela, semaforoen<br />
bidez araututako oinezkoentzako<br />
pasabideak.<br />
Ekitaldiak bederatzi gunetan<br />
izango dira. Borghetto gunea<br />
izango da gazteen gunea; Desertu<br />
Txikia, berriz, kirol gunea; eta<br />
Malekoia- Irrien Lagunen Kluba,<br />
txikien gunea.
02 euskal eskola publikoaren jaia egitaraua<br />
berria •2012ko ekainaren 10a, igandea<br />
Txan magoa Munoa plazan ariko da. JUANAN RUIZ / ARGAZKI PRESS<br />
Ze Esatek taldeak Borghetto gunean joko du. ANDONI CANELLADA / ARGAZKI PRESS<br />
Egitaraua<br />
Borghetto<br />
p11:00. Bigoterik Gabea Azkoitiko<br />
antzerki taldea.<br />
Gero, Zarauzko musika taldeak:<br />
ASA (Another SanValentin<br />
Alone), Eromeria, Stop and Go,<br />
Ihes Naiz.<br />
p17:00. Ze Esatek.<br />
p18:00. eMePebo5t.<br />
pEgun osoan. Txosna, ogitartekoak<br />
eta anbulantzia.<br />
Desertu Txikia<br />
p11:00. Hondartzako boleibola:<br />
Gipuzkoako Txapelketako<br />
gazteetako finalak.<br />
pGoiz osoan. Softbolean jokatzeko<br />
aukera.<br />
p16:00. Judo erakustaldia<br />
(Berazan).<br />
pArratsaldean. Errugbian jokatzeko<br />
aukera.<br />
pEgun osoan. Jolasak eta surf<br />
ikastaroak hondartzan.<br />
Malekoia -<br />
Irrien Lagunak Kluba<br />
p11:00. Txupinazoa eta entzierroa.<br />
p12:00. Kantu eta dantza.<br />
p13:00. Flashmob grabazioa.<br />
p15:00. Buruhandiak.<br />
p16:00. Apar festa.<br />
pEgun osoan. Ludoteka,puzgarriak,Osasun<br />
eta Elikaduraren<br />
Txokoa (Eroski) eta Naturaren<br />
Txokoa (Ecograss).<br />
Malekoia - Galtxagorri<br />
pEgun osoan. Informazioa eta<br />
salmenta, balea puzgarria,<br />
afrikar tailerrak, Euskaltelen<br />
karpa puzgarria 3 tailerrekin,<br />
mahai futbol erraldoia, eta<br />
fantasia tailerra Monte Albertiako<br />
ikasleekin (orrazkera...).<br />
Malekoia - Duke<br />
p12:00. Kulki. Arrantzaleen kirol<br />
jaia, Belauntzaren plazan.<br />
pEgun osoan. Rokodromoa,<br />
tirolina eta anbulantzia.<br />
Munoa plaza<br />
p11:00. Eskoletako ikasleen<br />
emanaldiak.<br />
p13:00. Txan magoaren Txantxetan<br />
ikuskizuna.<br />
p16:30. Katxiporretaren Zazpikoloroa<br />
ikuskizuna.<br />
pEgun osoan. Txosna, salmenta,<br />
megafonia eta haragi<br />
errea Eusko Labelen txosnan.<br />
Musika plaza<br />
p11:30. Kupela taldea.<br />
p13:00. Tik Tara taldea.<br />
p18:00. Aiko taldearekin erromeria<br />
eta euskal dantzak.<br />
pEgun osoan. Anbulantzia.<br />
Foruen plaza<br />
p12:00. Allarte oihal dantza.<br />
p13:00. Sabel dantza.<br />
p13:00. Herri bazkaria.<br />
p16:00. Allarte oihal dantza.<br />
pEgun osoan. Tailerrak (perkusioa,<br />
sabel dantza, oihal<br />
dantza), jolasak (mapa erraldoia),<br />
denontzako kirolak, Enredos,<br />
Konekta 4.<br />
Frontoi txikia<br />
p12:00. Zuhaizti eskolako euskal<br />
dantza taldea.<br />
p13:00. Pilota partidak: Pepe<br />
memorialeko finalak.<br />
p16:00. Herri kirolak: Ernesto<br />
Ezpeleta, Jose Felix eta Manex<br />
Zubizarreta aizkolariak, eta<br />
Idoia Etxebarria, Joxe Ramon<br />
eta Hodei Hiruretagoiena harri-jasotzaileak.<br />
Kale animazioa<br />
p11:00. Orokietako buruhandiak:<br />
Tuntun flanak.<br />
p11:00. Zarauzko erraldoi eta<br />
buruhandiak.<br />
p12:00. Oihulari Klown: Mamu<br />
txikiak.<br />
p13:00. Tamsna taldea: batukada<br />
afro-arabiarra.<br />
p16:00. Mlop taldea: Senegalgo<br />
musika eta dantza.
2012ko ekainaren 10a, igandea •berria<br />
Publizitatea 03
04 euskal eskola publikoaren jaia kantua eta prestatze lanak<br />
berria •2012ko ekainaren 10a, larunbata<br />
Antolatzaileak giro<br />
onean aritu dira<br />
Euskal Eskola Publikoaren<br />
21. Jaia prestatzen.<br />
Horixe azpimarratu<br />
du Imanol Zubizarretak,<br />
Baikara Gipuzkoako Guraso<br />
Elkarteen Federazioko koordinatzaileak.<br />
«Urte osoko lana izan<br />
da. Hasieran, batzorde bat izendatu<br />
genuen, eta gero bost azpibatzorde<br />
zehaztu genituen, jaia<br />
prestatzeko zereginak bideratzeko».<br />
Bost arlo hauek antolatzen<br />
aritu dira bost azpibatzorde<br />
horiek: baliabideak; egitaraua;<br />
arropa eta salmenta; logotipoa<br />
eta abestia; eta boluntarioen<br />
kudeaketa. «Azken hiru asteetan,<br />
jaia jadanik bideratuta zegoela,<br />
bost azpibatzordeek beren<br />
lana amaitu, eta batzorde iraunkorrak<br />
jarraitu du lanean», Imanol<br />
Zubizarretaren hitzetan.<br />
Urte osoan, Euskal Eskola Publikoaren<br />
Jaia prestatzeko lanetan<br />
50 bat lagun aritu dira. Jaiaren<br />
egunean eta bezperan, jende<br />
gehiago ariko da. «Asteburuan<br />
400 pertsona inguru ibiliko gara<br />
lanean», dio Imanol Zubizarretak.<br />
Pausoz pauso<br />
Euskal Eskola Publikoaren 21.<br />
Jaia aurkezteko prentsaurrekoa<br />
urtarrilaren 13an egin zuten, Donostian,<br />
Baikara, EHIGE eta Zarauzko<br />
ikastetxe publikoetako ordezkariek.<br />
Bale! abestia martxoaren 23an<br />
aurkeztu zuten Zarauzko Orokieta<br />
eskolan. Xabier Euzkitzek idatzi<br />
ditu abestiaren hitzak, eta Antxon<br />
Sarasuak sortu du musika.<br />
Orokieta eskolako eta Lizardi institutuko<br />
gurasoak, ikasleak eta<br />
irakasleak izan dira abeslariak,<br />
eta musikariak, hauek: Bixente<br />
Martinez (gitarra eta mandolina),<br />
David Gorospe (bateria), Igor Gartzia<br />
(txistu txikia), Antxon Sarasua<br />
(baxua eta eskusoinua). Kantuaren<br />
grabazioa eta nahasketak<br />
Andoaingo Neurotika estudioetan<br />
egin dituzte, Aitor Carrasquedo<br />
teknikariarekin.<br />
Reala futbol taldeak babesa<br />
eman dio Euskal Eskola Publikoaren<br />
21. Jaiari. Dani Estrada, Joseba<br />
Llorente, Asier Illarramendi<br />
eta Alberto de la Bella jokalariek<br />
ongietorria egin zioten Euskal<br />
Eskola Publikoaren 21. Jaiari<br />
Realeko jokalariek ongietorria egin diote Euskal Eskola Publikoaren 21. jaiari. BAIKARA<br />
Urte osoko lana<br />
Zarauzko lau ikastetxe publikoetako irakasleak, langileak,<br />
ikasleak eta gurasoak aritu dira Euskal Eskola Publikoaren<br />
21. Jaia prestatzen. Haur eskolako, Orokieta ikastetxeko,<br />
eta Lizardi eta Monte Albertia institutuetako kideak.<br />
maiatzaren 9an, eta argazki bat<br />
egin zuten Balearekin, Zubietan,<br />
entrenamendu saio baten ostean.<br />
«Oso jatorrak mutilak! Eskerrik<br />
asko gure jaiarekin bat egiteagatik!»,<br />
diote Euskal Eskola Publikoaren<br />
21. Jaiaren antolatzaileek.<br />
Maiatzaren 14an, Zarauzko<br />
Lizardi aretoan egin zuten jaiaren<br />
aurkezpena. Orokieta eskolako<br />
eta Lizardi eta Monte Albertia<br />
institutuko ikasleek parte hartu<br />
zuten ekitaldi horretan, aurtengo<br />
jaiaren kamisetak, kirol jertseak<br />
eta surferako lycra-zko elastikoak<br />
soinean zituztela.<br />
Halaber, Euskal Eskola Publikoaren<br />
21. Jaia dela eta, buff-ak,<br />
koadernoak, arkatzak, txapak eta<br />
beste hainbat produktu ere kaleratu<br />
dituzte.<br />
Bale!<br />
Oro ez da urre<br />
baina Orokietan<br />
txanponak distira dagi<br />
alde bietan.<br />
Malkoak… izerdi tantak…<br />
gutxi ez dira<br />
ilusioaren lanak<br />
duen distira.<br />
Lizardin hainbat mintzaira<br />
eta kolore<br />
denak elkarrekin<br />
bizi dira dotore.<br />
Irakaskuntza zabala<br />
eta irekia<br />
balearen baitan<br />
denok dugu tokia.<br />
Lan egingo al dugu<br />
euskararen alde<br />
Euskaraz bizi gara,<br />
gu, noski, prest gaude!<br />
Bizitza garesti da,<br />
ametsak debalde,<br />
amets egingo al dugu<br />
Bale! Bale! Bale!<br />
Balea asko agertzen da<br />
gure hondartzan<br />
ongi dakigu irrika hori<br />
non datzan.<br />
Guk formula magikorik<br />
ez dugu ekarri<br />
bizikidetza sanoa<br />
dugu oinarri.<br />
Batera joan nahi dugu…<br />
Bale! Bai! Bale!<br />
Oraindik bizi-bizirik<br />
gauden seinale.<br />
Ametsa beti izan da<br />
loaren tresna<br />
guk ederrenak egiten<br />
ditugu esna.<br />
pHitzak: Xabier Euzkitze.<br />
pMusika: Antxon Sarasua.<br />
pMusikariak: Bixente Martinez<br />
(gitarra eta mandolina),<br />
David Gorospe (bateria), Igor<br />
Gartzia (txistu txikia) eta Antxon<br />
Sarasua (baxua eta eskusoinua).<br />
pAbeslariak: Orokieta ikastetxeko<br />
eta Lizardi institutuko<br />
gurasoak, ikasleak<br />
eta irakasleak.
Change language