EHKO: Euskal Herri agroekologikoa helburu - ENEEK
EHKO: Euskal Herri agroekologikoa helburu - ENEEK
EHKO: Euskal Herri agroekologikoa helburu - ENEEK
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
e.rritarrak<br />
NEKAZARITZA ETA ELIKADURA EKOLOGIKOA<br />
Salmenta zuzena agroekologiaren funtsezko baldintza da, tokian tokiko ekonomiaren eta ekoizle eta kontsumitzaileen arteko harremanak sustatzen baititu.<br />
Haritz MAYORA<br />
<strong>EHKO</strong>: <strong>Euskal</strong> <strong>Herri</strong><br />
<strong>agroekologikoa</strong> <strong>helburu</strong><br />
Hilabeteak generamatzan<br />
euskal nekazaritza<br />
ekologikorentzat oso<br />
pozgarria izan den albistea<br />
emateko gogoz.<br />
Heldu da garaia: jaio da<br />
EHkolektiboa! <strong>Euskal</strong> <strong>Herri</strong> mailan, bertoko<br />
ekoizpen <strong>agroekologikoa</strong>ren eredua<br />
ezberdintzeko sortua, EHkolektiboak nekazaritza<br />
ekologikoaren sektoreak eta<br />
kontsumitzaileek nahi dugun agroekologiaren<br />
ezaugarriak zehaztuko ditu, lehen<br />
fase batean.<br />
Ipar <strong>Euskal</strong> <strong>Herri</strong>ko BLE (Biharko Lurraren<br />
Elkartea) eta <strong>ENEEK</strong> elkarteek, Euskadiko<br />
nekazaritza ekologikoaren kontseiluaren<br />
bitartez Europar Batasuneko<br />
Interreg laguntza jaso dute, «mugaz<br />
gaindiko» proiektu kolektiboentzat ematen<br />
dena. BLE eta <strong>ENEEK</strong> dira proiektuaren<br />
kudeatzaileak, baina, proiektuaren<br />
zuzendaritzan ekoizpen eta kontsumo<br />
ekologikoaren alde lan egiten duten beste<br />
euskal elkarte interesatu batzuk ere<br />
biltzen dira: Nafarroako Landare, Gipuzkoako<br />
Biolur, Bizkaiako Lurreko eta Arabako<br />
Bionekazaritza.<br />
Dagoeneko lanean dira arlo tekniko eta<br />
praktikoa lantzeaz arduratuko diren bi<br />
dinamizatzaileak, Aloña eta Itziar, hain<br />
juxtu. Hartara, datozen 18 hilabeteetan,<br />
batzuen zein besteon lana izango da EHkolektiboaren<br />
oinarri fundazionalak<br />
ezartzea; ekoizpenerako arau teknikoak<br />
zehaztea; komunikazio plangintza egitea;<br />
eta identifikazio moldea zein ziurtapenerako<br />
erabaki gunea erabakitzea. Horiek<br />
dira hasierako <strong>helburu</strong>ak.<br />
OINARRIAK EZ GALTZEKO BEHARRA<br />
Nekazal Ekoizpen ekologikoa, biologikoa<br />
edo organikoa duela 50 urte jaio zen lan<br />
eredu bat da. <strong>Euskal</strong> <strong>Herri</strong>an, jadanik 20<br />
urtetik gora lanean diharduten nekazari<br />
gutxi batzuek hasi zuten dena. Hamarkada<br />
hauetan, korronte agrokimiko indartsutik<br />
irten eta ur lasaiagoetan bizitzea<br />
erabaki zuten naturazale haien ernamuina<br />
sakabanatuz joan da.<br />
Ingurumen-hondamendiak eta elikadura-eskandaluek<br />
hauspotuta, azken urteotan<br />
ekoizpen ekologikoa indartu egin<br />
da, neurri handi batean jendartearen eskari<br />
gero eta ozenagoari jarraituz. Hala,<br />
gaur egun Europa osoarentzat balio duen<br />
araudia dago, eta esan genezake ekoizpen<br />
eredu ekologikoa globalizazioaren<br />
eskutik normalizatzeko bidean dela.<br />
Hazkundea azkarra izan da, eta pentsamolde<br />
“ekologikoaren” baitan dauden<br />
zenbait gai alboan geratu dira, ekoizpena<br />
eta kontsumoaren itzaletan. Sasoikotasuna,<br />
bertokotasuna, landa-eremuaren garapen<br />
jasangarria, tokian tokiko ekonomia<br />
(tokian tokiko ekoizpen eta<br />
kontsumoa), lan-baldintza duinak, herrigintza.<br />
Ezaugarri horiek, eta gehiago,<br />
pentsamolde ekologikoari atxikitzen<br />
zaizkio, baina ezin liteke berdina esan<br />
ekologiko moduan ziurtatutako elikagai<br />
guztiei buruz. EHkolektiboa gai honi<br />
erantzuna emateko sortu da, <strong>Euskal</strong> <strong>Herri</strong>ko<br />
agroekologiaren nortasuna identifikatzeko<br />
<strong>helburu</strong> garbiarekin.<br />
Interreg proiektuaren baitan <strong>EHKO</strong>n<br />
bildutako produktuen ezaugarriak komunikatzeko<br />
moduak aztertuko dira. Ar-
2012 | ekaina | 23<br />
GAUR8• 26 / 27<br />
gi dagoena da <strong>EHKO</strong> izenpedura ustiategiaren<br />
osotasunean joango dela. Alegia,<br />
jarduera bere osotasunean aztertuz hartuko<br />
da. Jendarteari <strong>EHKO</strong> zer den azaltzeko<br />
lanketa kolektiboa beharrezkoa<br />
izango da. Gerora erabakiko da identifikazio<br />
moldea zein izango den.<br />
<strong>EHKO</strong>REN IBILIA GIDATUKO DUTEN IRIZPIDEAK<br />
EHkolektiboak segida ematen die, ekoizpen<br />
eredu ekologikoan oinarrituta agroekologiarako<br />
bidea egin nahi duten mugimenduei.<br />
Adibide hurbilena Pirinioen<br />
bestaldean topatzen dugu: Frantses Estatuan<br />
2011tik funtzionamenduan da “Bio-<br />
Coherence” bereizgarria, araudi ekologikoari<br />
bestelako eskakizunak gehitzen<br />
dizkiona, nekazaritza tradizionalaren eta<br />
gizartearen izaerari atxikitzen zaizkionak.<br />
Adibideak adibide, ordea, lekuan lekukoa<br />
garatzea beste erremediorik ez dago.<br />
Honako hauek izango dira<br />
EHkolektiboaren eredu <strong>agroekologikoa</strong><br />
garatzeko irizpideak:<br />
Arlo sozial, ekonomiko eta politikoan:<br />
EHkolektiboa ez da sortzen <strong>Euskal</strong><br />
<strong>Herri</strong>aren “irudia” era komertzialean erabiltzeko<br />
asmoz. Aldiz, euskal ezaugarrien<br />
arabera barne kontsumora bideratutako<br />
ekoizpen iraunkorra (ekologikoa) bultzatzeko<br />
sortu da. Horiek horrela, ezinbestekoa<br />
da nekazaritza tradizionalaren jakintzak<br />
bildu eta baloratzea,<br />
merkaturatze-zirkuito laburren garatzea,<br />
tokian tokiko sare eta mugimendu sozialetan<br />
parte hartzea, ikerkuntza eta berrikuntzak<br />
baserrietan eta lekuko agrosistemetan<br />
lantzea…<br />
Baserri-ekoizpen ekologikoa da gure<br />
abiapuntua. Belaunaldiz belaunaldi pilatu<br />
ziren baserri-jakintza asko galdu egin<br />
dira; esaterako, natura interpretatzeko<br />
gaitasuna. Tokian tokiko barietate eta<br />
arrazak beste adibide garbia dira. Bertoko<br />
lurretan, auzotarren artean doitutako altxorrak<br />
direla esan liteke: urte txarretan<br />
ere, uzta emateko gai dira, ezaugarriak<br />
mantentzen dituzte, lekuari lotuta daude,<br />
ez daukate “copyright”-ik. Potentzialki,<br />
etxaldearen iraunkortasunerako baliabide<br />
garrantzitsua dira, ezbairik gabe.<br />
Baina, tamalez, gero eta gutxiago daude.<br />
Izan ere, agroekologia etengabe landu<br />
beharreko kontzeptua da. Ezagutza zientifikoei<br />
dagokienez, nekazaritza-sistemak<br />
gure arbasoek baino hobeto ezagutzen<br />
ditugu. Hori abantaila da. Materia<br />
organikoaren maneju egokia zehaztuta<br />
dago, kanpotik ekarritako barietate eta<br />
arraza batzuk bertoko ekoizpen ekologikora<br />
ondo egokitzen direla baieztatu da.<br />
Munduan zehar, baserritarrak izan dira<br />
protagonista ikerketa <strong>agroekologikoa</strong>ren<br />
aurrerapenetan. Beraiek badute jakin-mina,<br />
interesa, sentsibilitatea eta<br />
gaitasuna ardura hori hartzeko. Horiek<br />
horrela, <strong>EHKO</strong>ren xedea da bidean galdu<br />
diren nekazaritza tradizionalaren jakintzak<br />
berreskuratzea, eta jakintza berriekin<br />
bateratzea.<br />
Finean, baserri-ekoizpen ekologikoa<br />
eta iraunkorra da gure <strong>helburu</strong>a.<br />
GURE PROIEKTÜA EKOLOGIKO<br />
NORTASÜNAREN IDENTIFIKATU NAHIA<br />
Berri honak urriak dütützü, bena halere, 2012ko hatsare hontan jakin dügü gure<br />
mügaz bi aldeko Interreg doziera honartürik izan zela: hilabete zonbait iragan<br />
onduan lana güti aintzinatüz, berriz abiatzen gira ibilera important horren<br />
elkarrekin lantzeko. Bio mündüa gero ta haboro esberditzen da, alde batetik han<br />
eta hor proiektü «indüstrial» deitzen dütügünak sortzen dira gure lürraldetan,<br />
prodüktü biologiko exportazioen egiteko. Bestaldetik hemen berean leküko<br />
«agrosistema» ttipi, autonomo eta ekonomoen etorkizüna hain bat zalantza<br />
sortarazten deizgü: gero ta haboro «agrosistema» logika hau identifikatü eta<br />
hedatü behar dügü. Hori da gure «<strong>EHKO</strong>» elkarlanaren xedea. Bedatse hontan<br />
berriz hasiko gira: <strong>ENEEK</strong> eta BLEk bi dinamizatzaile atzamanen ditüe. Erabaki<br />
amankomünak <strong>EHKO</strong> batzordean hartürik izanen dira. Batzorde hortan parte<br />
hartzen düe: Biolur Gipuzkoa, BLE, Lurreko Bizkaia, Bionekazaritza Araba, <strong>ENEEK</strong><br />
baita ere Nafarrako «Landare». Beste lan talde bat plantatürik izanen da Interreg<br />
dozieraren teknikoki aintzinarazteko. Eta erabaki dügü ere gure xedeari lotürik<br />
diren <strong>Euskal</strong> <strong>Herri</strong>ko beste mogimendüekin harremanetan sartzea eta<br />
informatzea gure laneetaz: hortan dira Iparraldeko Idoki etxe ekoizleen elkartea,<br />
BasHErria, Etxalde, Kalitaldeak eta abar. Dagün GAUR8n <strong>EHKO</strong>ren berri ükanen<br />
düzüe, hori segür!<br />
Agronomia arloan: Europako araudiak<br />
nekazal ekoizpena ekologiko bezala merkaturatzeko<br />
bete beharreko gutxieneko<br />
oinarri teknikoak ezartzen ditu eta hauetatik<br />
abiatuta garatuko da EHkolektiboaren<br />
planteamendua: nekazaritza-sistema<br />
anitzak; lekuan lekuko baldintzekiko doikuntza<br />
(bioaniztasunaren indarpena,<br />
bertoko barietateen/arrazen landaketa<br />
eta hazkuntza balioestea, kanpoko baliabideen<br />
erabilera minimoa egitea, autonomia...).<br />
Prozesu <strong>agroekologikoa</strong>ren protagonista nagusiak baserritarrak dira.<br />
BLE
Change language