ïºïºï¯¾ï®ïºï»© زïºïºÙ ﻣïºØ¯Ø±ï¯¼ در ïºï»®Ø§ï»£ï» ïºïº¸ïº®ï¯¼ - Andischeh
ïºïºï¯¾ï®ïºï»© زïºïºÙ ﻣïºØ¯Ø±ï¯¼ در ïºï»®Ø§ï»£ï» ïºïº¸ïº®ï¯¼ - Andischeh
ïºïºï¯¾ï®ïºï»© زïºïºÙ ﻣïºØ¯Ø±ï¯¼ در ïºï»®Ø§ï»£ï» ïºïº¸ïº®ï¯¼ - Andischeh
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Durna<br />
http://durna.se/dadizade_anadili.htm<br />
Seite 1 von 16<br />
16.05.2007<br />
آنا دیلی هر اوشاقين دونياسينی ایشيقلاندیریر<br />
جایگاه زبان مادری در جوامع بشری<br />
زبان مادری و نقش آن در رشد کودکان<br />
حميد دادیزاده(تبریزی)<br />
"زبان مادری با تمام فعاليتهای بشری مرتبط است.<br />
ملتی که زبانش ممنوع باشد، در واقع حياتش<br />
ممنوع شده است." آليس جابنا(Jahbna (Alice<br />
منظور از زبان مادری اول ين زبانی است که<br />
کودک در محيط قبل از تولد و بعد از چشم گشودن<br />
به جهان با آن زبان دنيای دنيای اطراف خود را<br />
تجربه می کند، زبانی که اجزا آن را هنگام تولد با<br />
خود دارد و در آتمسفر آن زبان رشد می کند. زبانی<br />
که زبان اکثریت اطرافيان کودک است. فراگيری زبان<br />
مادری یا زبان اصلی و به سخن برخی زبان<br />
شناسان اجتماعی"زبان اول" برای کودکان از<br />
اهميت حياتی در زندگی، رشد روانی و سلامت<br />
روحی برخوردار است. چرا که زبان مادری یا زبان<br />
اصلی سرمایه ایست که کودک هنگام تولد با خود<br />
اجزا آن زبان را به همراه دارد. در این نوشتار به<br />
جایگاه زبان مادری و ضرورت آموزش آن در پی ریزی<br />
یک جامعه سالم اشاره کرده و مطلب را پی می
Durna<br />
http://durna.se/dadizade_anadili.htm<br />
Seite 2 von 16<br />
16.05.2007<br />
گيریم..در این مورد خلاصه ای از تحقيقات<br />
زبان شناسان نيز به زبان ساده نقل می شود:<br />
هنوز امروز نيز در ميان مردم این باور شيوع<br />
دارد که کودکان زبان مادری خود را از طر یق تقليد<br />
والدین، مادران شيری و یا از طریق همنوعانشان در<br />
کوی و بازار یاد می گيرند.منظور این است که<br />
کودکان به نوعی زبان را با مشابه سازی یاد می<br />
گيرند. این اندیشه تا سال ،1957 حتی در ميان<br />
دانشمندان زبان شناس نيز رایج و دایر بود و برخی<br />
از رفتار شناسان بر آن بودند که کودکان از طریق<br />
ارتباطات رفتاری زبان مادری خود را یاد می گير ند.<br />
اما همه این نظریه ها ، فرضيه ها و اندیشه های<br />
عوامانه و رایج در سال 1957 یک دفعه با نظرات یک<br />
زبان شناس جوان و نسبتا گمنام تغيير کرد. این<br />
جوان نابغه کسی جز نوام چامسکی نبود که نظریه<br />
ریشه دار و قوی خود را بيان و ع يان نمود و اعلام<br />
کرد که زبان مادری همچون گنجينه ای در وجود<br />
نوزاد هنگام تولد نهفته است. نوزادی که همراه خود<br />
زندگی را آورده ، سرمایه ای به نام زبان مادری در<br />
درون او جا خوش کرده است. سرمایه ای که بالقوه<br />
است، ذاتی است ، اوليه است و نيز مقدم بر تولد<br />
او. و این زبان با پيجيدگيهای خود در ساختار مغزی<br />
کودک در حال جوشش است. به سخنی کودک به<br />
طور فطری یا ارثی سرمایه ای را به همراه دارد که<br />
می خواهد از سود آن بهره مند گردد و در زندگی از<br />
این سرمایه معنوی، ذاتی، فطری و به سخن برخی<br />
از دانشمندان" ملکوتی" برخوردار گردد. زبان مادری<br />
تنها دارائی کودک هنگام تولد است، ظرفيتی است<br />
که کودک آن را به همراه خود دارد.<br />
زبان مادری یا زبان اول بستری است آ ماده<br />
که کودک بر آن بستر می خرامد و با آن نيازهای خود<br />
را هنگام رشد برطرف ميکند.هر گونه خلل در این<br />
دارائی زبان مادری، کودک را از مسير رشد طبيعی<br />
باز می دارد. فراگيری زبان مادری توسط کودک<br />
همان مسير و فرایند را طی نمی کند که بعدها<br />
جوان ميل به یادگيری زبان دوم یا زبان بيگانه را می<br />
کند.مفهوم هویت و پيوند آن با زبان مادری از همين<br />
نکته آغاز می گردد که کودک در بستر زبان مادری
Durna<br />
http://durna.se/dadizade_anadili.htm<br />
Seite 3 von 16<br />
16.05.2007<br />
تمام صداها، گریه ها و اشارات خود را<br />
سازمان ميدهد؛ زبانی که از درون به کودک الهام<br />
می گردد، زبانی که درونی است. همين جا به یک<br />
نکته اشاره شود که یادگيری زبان مادری همان<br />
روندی را دنبال نمی کند که فرد در بزرگسالی<br />
بخواهد زبان دیگری را یاد بگيرد ، چرا که یادگيری<br />
مهارتهای بيرو با استخراج سرمایه زبانی از درون<br />
متفاوت است؛ موضوعی که بيشتر به آن پرداخته<br />
می شود.<br />
نظریه چامسکی یک مرحله بسيار مشاجره<br />
آميزی آفرید. و انقلابی در عرصه زبان شناسی پد ید<br />
آورد. من از لابلای نظریات بدیع این اندیشمند به<br />
اهميت زبان مادری اشاره ميکنم. وقتی که<br />
چامسکی بالاخره در سال 1964 کتاب معروف خود<br />
موسوم به" جنبه های ت ئوری نحو" را منتشر کرد<br />
نظریاتش از آن زمان به طور عام و گسترده مقبوليت<br />
علمی محافل آکادميک را به همراه داشته و حقانيت<br />
آنها پذیرفته شده است. بنا یر این چامسکی آغاز گر<br />
دوره جدیدی در عرصه زبان شناسی و زبان مادری<br />
از دهه شست قرن گذشته بوده است.<br />
باید اشاره نمود که در دورانهای کهن مبحث<br />
یادگيری زبان مادری برای کودکان نظرات دیگر<br />
اندیشه ورزان و فلاسفه را نيز جلب کرده بود. قرنها<br />
پيش افلاطون نيز همان پرسش را داشت که چگونه<br />
ممکن است کودکی که حتی نمی تواند بند ک فش<br />
خود را ببندد بتواند صرف و نحو پيچيده زبان مادری را<br />
از همان اوان کودکی فرا بگيرد، در حالی که کود کان<br />
در مرحله رشد "پيشازبانی" قرار دارند. و نيز محقق<br />
شده است که در لایه های مغزی کودکان یک دایره<br />
لغت غنی از زبان مادری نهفته است. و از این<br />
جاست که کودک قادر است با دستکاری و استفاده<br />
از همان گنجينه غنی لغات جملات پيچيده ای را<br />
بسازد. زبان مادری مهارتی مثل یادگيری رانندگی،<br />
آشپزی یا گلدوزی نيست و یا مهارتی همچون<br />
یادگيری ریاضيات هم نيست. در سنين کودکی نمی<br />
توان این مهارتها را به کودکان یاد داد.زبان مادری<br />
همچون دایه ای است که کودک را لحظه به لخظه<br />
نوازش می دهد و کودک با موسيقی صداها و الحان
Durna<br />
http://durna.se/dadizade_anadili.htm<br />
Seite 4 von 16<br />
16.05.2007<br />
زبان مادری تنفس کرده رشد می کند . اما<br />
آنچه زبان شناسان را در حيرت فرو برده و آنها را<br />
مجذوب خود می کند این است که چگونه ممکن<br />
است کودک از همان اوان خردسالی توان واژه<br />
سازی داشته<br />
و ساختارهای نحوی زبان مادری خود<br />
را بداند. نوام چامسکی حدود نيم قرن پيش توجه<br />
جهانيان را به این پرسش مهم و معمائی مع طوف<br />
نمود، پرسشی که تا آن زمان به طور فریبنده ای<br />
پاسخ بسيار ساده و ابتدائی داشت.<br />
تفاوتهای فراوانی وجود دارد بين پروسه های<br />
فراگيری زبان مادری و یادگيری ز بان دوم. اینجا به<br />
یک سخن فوق العاده مهم که معمولا ورد زبانهاست<br />
خاصه ورد زبان کسانی که برای توجيه محروميت<br />
زبان مادری اقليتها بيان می کنند اشاره می شود. و<br />
آن اینکه زبان تنها وسيله است و فرقی نمی کند که<br />
کودک با چه قراردادی منویات خود را ابراز دارد. حال<br />
آن که تحقيقات علمی نشان می دهد که زبان<br />
مادری جز درونی کودک است، با او زاده می شود<br />
حتی اندیشه و تفکر او را شکل می دهد. از هم ين<br />
جاست که روشن می شود پروسه یادگيری زبانها<br />
یکسان نيستند. زبان مادری را کودک نه از بيرون<br />
بلکه از درون خود استخراج می کند و فرا می گيرد،<br />
سپس ساختارهای نحوی و ئستوری آنرا گسترش<br />
داده و به طور ژنریک واژه سازی می کند. بنا بر این<br />
هر گونه محدودیت در پروسه یادگيری زبان مادری<br />
پروسه رشد و نمو کودک را مختل می کند و ضربات<br />
سهمگين به قوه ادراک و روان او وارد می سازد. به<br />
این صورت که کودک باید بتواند به طور طبيعی با<br />
زبان مادری و زبان اول خویش رشد کند و به مرور<br />
ساختارهای زبان مادری خود را عميقتر کند و بعد<br />
مهارتهای دستوری و نحوی را هنگام یادگيری سایر<br />
زبانها به آنها برگردان نماید. کودک تا 5 سالگی با<br />
زبان مادری خود درگير و سرگرم نثبيت ساختارهای<br />
دستوری آن و تماس با محيط و افزایش دایره لغات و<br />
درونی کردن زبان است<br />
.<br />
مرحله بعدی است که<br />
کودک با تسلط به این ساختار و کسب هویت زبان<br />
مادری به یادگيری زبانهای بيگانه می پردازد.<br />
نکته مرکزی گفتمان عالمان زبانشناسی این
Durna<br />
http://durna.se/dadizade_anadili.htm<br />
Seite 5 von 16<br />
16.05.2007<br />
است که فراگيری زبان مادری یک دوره و یا<br />
فرآیند ناخودآگاهی است که کودک به طور خود به<br />
خودی از محل ذخيره ارثی زبان مادری واژه سازی و<br />
جمله سازی می کند و آمال و آرزوهایش را در قالب<br />
زبانش ابراز می دارد.(در جوامع چند زبانی که یک<br />
زبان بر دیگر زبانها ارجحيت داده می شود مقام و<br />
منزلت زبان مادری و دیگر زبانهای عير رسمی نادیده<br />
گرفته شده و انکشاف نمی یابد.) تاسف اور ا ست<br />
که در ایران نيز بخش اعظم عالمان زبان شناسی به<br />
این نکته به ندرت پرداخته اند، در حالی که در مباحث<br />
مربوط به هویت ملی این نکته از اهميت زیادی<br />
برخوردار است.) بر عکس زبان مادری، فرایند<br />
یادگيری زیان بيگانه و زبان دوم و سوم روند آگاهانه،<br />
انتخابی دارد.کودک زبان مادری خود را بعدا بر<br />
نميگزیند بلکه با این زبان و اجزا آن زاده می شود.<br />
خواه این زبان به حالت فعال و دیناميک در آید و یا<br />
اینکه در درون کودک خاموش و پاسيو گردد. کودک<br />
در مرحله یادگيری زبان مادری دنبال فعل و فاعل و<br />
درست کردن گرامر و ساختار ئستوری نيست. زبان<br />
مادری مرحله فراگيری مهارت کلامی، مکالمه و<br />
دریافت پيامهاست که کودک در درون خود نهفته<br />
دارد. در دوره فراگيری زبان مادری زمينه ها و<br />
محتوای زبان از اهميت بيشتری برخوردار است. هر<br />
چه محيط بيرون و پيرامونيان در تمرین زبان مادری<br />
کودک تلاش کرده و نقش حمایتگرانه داشته باشند<br />
کودک با سرعت بيشتر مفاهيم را استخراج می کند<br />
و به مرحله ای می رسد که زبان خود را به طور<br />
آگاهانه جهت بيان منویات خود به کار گيرد موضوعی<br />
که در زبان دوم نياز و ضرورتی ندارد. به سخنی زبان<br />
مادری یا زبان محلی کودک به مرور نوعی هویت و<br />
شخصيت و شناسائی به کودک القا ميکند.کودک با<br />
توجه به جغرافيای تاریخی محل زیست خویش به<br />
مرور صاحب لهجه ویژه زبان اصلی خود می گردد؛<br />
لهجه ای که با خصلتهای آنتروپولوژیک کودک مرتبط<br />
است و نوعی تاریخ زندگی و مضامين فرهنگی را با<br />
خود حمل می کند. از این جا روشن می گرددکه<br />
یادگيری زبام مادری و شکوفائی کودک در دامن این<br />
زبان نوعی ضرورت محسوب می گردد که در ذات<br />
یادگيری کودک وجود دارد و در روند یادگيری کودک<br />
به مرحله سلاست ز بانی می رسد در صورتی که
Durna<br />
http://durna.se/dadizade_anadili.htm<br />
Seite 6 von 16<br />
16.05.2007<br />
این روند مختل نگردد ومراحل خود را به طور<br />
طبيعی سير نماید.<br />
مراحل یادگيری زبان مادری بغایت مهم<br />
هستند، جرا که هر گونه ممانعت یا محدودیت<br />
بيرونی و تحميلی در خانه یا جامعه ميتواند روند<br />
رشد کودک و تکامل شخصيت و اتگا به نفس او را<br />
مختل و مخدوش نماید. این مراحل به این صورتند که<br />
یکی پس از دیگری در زندگی کودک فرا می رسد:<br />
--مرحله ما قبل زمانی<br />
--دوره گریه کردن<br />
--مرحله بغبغو کردن همانند پرندگان<br />
--دوره ورور کردن و نامفهوم صدا در آوردن<br />
--مرحله ابراز ترمهای دو کلمه ای<br />
-مرحله صحبت تلگرافی<br />
-مراحل اوليه رشد زبانی<br />
-مرحله بلوغ زبان مادری<br />
باید تاکيد گردد که این مراحل یادگيری مختص<br />
زبان مادری یا زبان اول کودکان است. هر کودکی به<br />
طور نورمال برای رشد و نمو قوای ذهنی و دماغی و<br />
فاکولته های فکری خویش این مراحل را هر چه با<br />
سهولت و پشتيبانی والدین و محيط بگذراند در شکل<br />
گيری هویت و انسجام شخصيتی او مفيد خواهد<br />
بود. دهها مطالعه در مورد کودکان سرخ پوستان که<br />
ساکنين اصلی نوار قطبی در امریکای شمالی<br />
هستند انجام شده و اثرات مخرب نظامهای<br />
آموزشی استعمارگران اروپائی و ميسيونرهای<br />
امریکائی و کانادائی که روند آموزش زبان مادری این<br />
کودکان را مختل کرده اند روشن شده است که در<br />
ادامه نوشتار به آن اشاره خواهد شد.<br />
دوره اوليه فرگيری "زبان مادری" به دوره ای معروف<br />
است که به نام "مرحله سکوت" نام گذاری شده،
Durna<br />
http://durna.se/dadizade_anadili.htm<br />
Seite 7 von 16<br />
16.05.2007<br />
دوره نسبتا طولانی که کودک (نوزاد) اصلن کلمه ای<br />
بالفعل ندارد بلگه فقط گریه می کند، این گریه<br />
نوعی ابراز وجود است، در دو مرحله بعدی<br />
صداهای مشخص و جداگانه<br />
که مرتبط با آغاز<br />
یادگيری زبان است شروع می گردد.کودک در آن<br />
مرحله اولين کلماتش را در قالب صداها بيان ميکند.<br />
مکالمه با "تک کلمه" به دوره "هولوفراستيک"<br />
معروف است. از این دوره دایره لغت کودک آغاز به<br />
فزونی می گيرد و تا 28 ماهگی کودک زبان مادری<br />
خود را در این مرحله فرا می گيرد و به مرحله ای<br />
می ر سد که "براون و فریزر" در سال 1963 برای<br />
اولين بار از ترم"صحبت تلگرافی" یاد می کنند.در این<br />
دوره کودک قواعد د ستوری را نمی داند و فقط با<br />
ادای یک کلمه محوری همراه با یک یا دوکلمه کمکی<br />
منظور خود را بيان ميکند.برای مثال"ماما رفتن<br />
فروشگاه". صحبت تلگرافی گرامر خاص<br />
خود را دارد<br />
به ویژه در عرصه ساختار نحوی.کلمات محوری<br />
جایگاه پی در پی و اصلی را در جمله اشغال می<br />
کنند و نظام کلمات نظم جمله بزرگسالان را منعکس<br />
ميکند.تنها با این فرق.<br />
در مرحله صحبت تلگرافی<br />
کلماتی که از نظر معنائی اهميت زیادی ندارند،<br />
حذف می شوند. در پنج سالگی ، اگر مسير یادگيری<br />
زبان مادری مختل نگردد، کودکان به مرحله<br />
مهارتهای زبانی بزرگسالان می رسند و تنها تجربه<br />
لازم است تا زبان خود را تکامل بخشند و به زیر و بم<br />
زبان مادری خویش دست پيدا کنند.( حال کودکانی<br />
را حساب کنيد که در این مراحل با شماتت زبانی و<br />
خجلت یادگيری زبان مادری رو برو می شوند و آن<br />
گاه وقتی به سن 5 سالگی رسيدند که مرحله<br />
تمرین زبان مادری به شيوه نوشتاری و زمان ورود<br />
کودک به عنوان یک شهروند به جامعه است از این<br />
حق محروم شده باشد و جامعه زبان و موجویت آنان<br />
را همان گونه که هستند پذیرا نبا شد.سيليا هق<br />
براون استاد دانشگاه در کانادا تز<br />
دکنرای خود را در<br />
زمينه محروميت زبانی کودکان سرخ پو ست و نحوه<br />
برخورد استعماری مدارس شبانه روزی که<br />
ميسيونرهای کليسا اداره می کردند نوشته است.<br />
پيامدهای سياست موسوم به<br />
linguicide<br />
یا قتل و<br />
عام زبانی را در اینده کودکان برسی کرده ا ست که<br />
اعراض از مدارس، بدبينی، خشونت، بيسوادی و
Durna<br />
http://durna.se/dadizade_anadili.htm<br />
Seite 8 von 16<br />
16.05.2007<br />
بيکاری و دیگر مضارهای اجتماعی است)<br />
به هر حال مرحله صحبت تلگرافی هنوز در اولين<br />
مراحل پيشرفت صدائی و فنوتيک است.کودکان<br />
برای تسلط به زبان مادری و رسيدن به سلاست در<br />
زیر و بم صداها و بخش کردن کلمات چند هجائی از<br />
مراحل متعددی عبور می کنند که شامل ساده کردن<br />
کلمات چند بخشی، جایگزینی یا حذف یا ساده<br />
کردن کلمات صدادار یا چند بخشی. این پروسه به<br />
آن معناست که کودک برای تسهيل صحبت به زبان<br />
مادری برخی از حروف بيصدا را حذف می کند. برای<br />
مثال برای گفتن کلمه<br />
"نگهدار" "<br />
گوید .یا به جای خانه "آنه" یا به جای<br />
گهدار" می<br />
stop<br />
top<br />
فقط<br />
می گوید.یا در روند یادگيری زبام مادری ترجيح<br />
می دهد بخشی از کلمه یا نامی را حذف کند. سنگ<br />
را "سن" می گوید. یا در مواردی صدائی را با صدای<br />
دیگری جایگزین می کند که فقط مادر در یک پروسه<br />
مکالمه می تواند این جزئيات را بفهمد..تحقيقات<br />
نشان می دهد که دوره آموزش زبان مادری پروسه<br />
پيچيده، زیبا و با ارزشی است بچه ها در این دوره<br />
قادر می شوند که به مرور مشابهات صدائی را<br />
اصلاح کنند در حالی که هنوز قادر به تکلم نيستند.<br />
برای مثال کودک خردسالی به ماهی کوچک<br />
پلاستيکی خود به جای واژه انگليسی "فيش"<br />
کلمه "فيس" را بيان می کند. و وقتی بزرگسالی<br />
اعتراض کرده و آن را "فيش" بنامد، کودک می گوید:<br />
آن "فيس" است. وقتی هم بزرگسالی آنرا "فيش"<br />
نگوید کودک با احترام ميگوید"درست است، آن<br />
"فيس" مال من است.<br />
هر چه قدرت و بارآوری نحوی و لغوی در فراگيری<br />
زبان مادری افزایش یابد به همان اندازه جملات<br />
کودکان کاملتر می شود و آنان به ابعاد گرامری کلام<br />
توجه می کنند. این وضعيت در سنين 30 ماهگی رخ<br />
می دهد. در این مقطع از پيشرفت و رشد کودکان،<br />
آنها عادت می کنند که مفاهيم جدید را در پاسخ به<br />
سوالات به طور آری یا نه به کار گيرند.و وقتی<br />
بخواهند افعال کمکی را به کار ببرند آنها بدون تغيير<br />
در ساختار جمله این افعال را داخل جمله قرار می<br />
دهند.برای مثالlook ? Can he can<br />
که فعل کمکی
Durna<br />
http://durna.se/dadizade_anadili.htm<br />
Seite 9 von 16<br />
16.05.2007<br />
can 2<br />
بار آمده است. تنها چند ماه طول می کشد<br />
تا به طور کامل استفاده مناسب از افعال کمکی را<br />
یاد گيرند. پرسشها بين سنين 2 تا 4 سالگی شروع<br />
می شود.<br />
حال به این نکته بپردازیم که چرا نظریه معروف در<br />
آموزش زبان مادری یا زبان اول موسوم به آموزش از<br />
طریق تقليد پدر و مادر غير قابل پذیرش به نظر می<br />
رسد. اگر واقعا قرار بود کودکان زبان مادری را تنها از<br />
طریق معلومات زبانی که از طریق بزرگسالان می<br />
شنوند یاد بگيرند چگونه می توانيم اشتباهات<br />
مکرری را که به خاطر تعميمهای مضاعف پدید می<br />
اید توضيح دهيم. ميبيند که کودکان هنگام صحبت ،<br />
خود به خود جمله درست می کنند و بی توجه به<br />
کلام دیگران حتی جملاتی یا کلماتی بيان می کنند<br />
که هر گز از هيچ کسی تا به حال نشنيده بود ند.<br />
برای مثال در زبان انگليسی که علامت فعل باقاعده<br />
در گذشته و اسم مفعول<br />
ed<br />
است کودک بدون توجه<br />
به اینکه فعل بی قاعده است هنگام مکالمه به آخر<br />
فعل بيقاعده نيز<br />
ed<br />
the baby rabbits.<br />
اضافه می ک ند she holded<br />
در حالی که هرگز در سخنان<br />
بزرگسالان همچو ترکيبی وجود ندا شته و از کسی<br />
آنرا نشنيده اند که تقليد نمایند.حتی همچو جمله<br />
بندی ابداعی در کودکان کر نيز شنيده می شود. آنها<br />
ساختار گرامر را از اجزا زبانی که به طور نهفته دارند<br />
استخراج می کنند.<br />
روشن است که چشمه جوشان زبان مادری کودک<br />
را همواره در درون خویش می پرورد و کودک به<br />
طور غریزی این ميراث مادری را با خود حمل ميکند<br />
هر چند که به مرحله شکوفائی نرسد. در همچو<br />
شرایطی محدودیتهای اجتماعی در عرصه<br />
دسترسی کودکان به زبان و ادبيات کتبی زبان<br />
مادری خویش سبب می شود که هویت و کيستی<br />
کودکان از طریق ادبيات شفاهی و موسيقی محلی<br />
ابراز گردد. از سوئی ادبيات مرثيه و عزاداری که<br />
بيشتر جنبه دینی دارد به گوش می رسد.<br />
کودکان ،<br />
به ویژه کودکان مناطق روستائی ار حضور در<br />
مدارس اعراض می کنند و یا در مسير آموزش به<br />
زبان غير مادری از پشت ميز مدارس فاصله می
Durna<br />
http://durna.se/dadizade_anadili.htm<br />
Seite 10 von 16<br />
16.05.2007<br />
گيرند. بی جهت نيست که کودکان روستائی و<br />
فرزندان ایلات و عشایر که به مدر سه نرفته و یا از<br />
آموزش به دور بوده اند، از همان سنين کودکی<br />
سرودهای عاشقی، (ماهنيلار) و آوازهای<br />
فولکلوریک غنی ملت خود را سينه به سينه می<br />
آموزند بی آن که آموز گاری دا شته باشند. در واقع<br />
روزگار اموزگار آنهاست. بنابر این در ممالک چند<br />
زبانی و مولتی کالچر که رسميت یک زبان آموزش<br />
زبانهای دیگر را به عقب ميراند تنها ادبيات شفاهی<br />
مردم رشد می کند و این همان زبان مادری است<br />
که کودک همچون روخانه ای در آن شناور است.بی<br />
جهت نيست که سازمان ملل و ارگانهای آن روزی را<br />
به عنوان روز جهانی زبان مادری<br />
21)<br />
فوریه) نام<br />
نهاده اند.چرا که داشتن جامعه ای سالم و به دور از<br />
تنشهای قومی و سمت گيریهای قبيله ای در گرو<br />
پذیرش هویت و کيستی همه صاحبان زبانها و<br />
فرهنگهای گوناگون است.زبان مادری چون به ذات<br />
هر انسان و ملتی بر می گردد از حساسيت<br />
بيشتری برخوردار است.<br />
عده ای از صاحب نظران فراگيری زبان مادری را از<br />
طریق تقليد به شيوه دیگری ب يان می کنند که با<br />
واقعيات رابطه ای ندارد. آنها بر آنند کودکان از ظریق<br />
آنالوژی یا مشابه سازی جمله می سازند.این نظریه<br />
ها در باره آموزش زیان مادری از کمبودهای زیادی<br />
برخوردار است.تنها مشابه سازی نيست که کودکان<br />
را قادر می سازد جمله بسازند بلکه تمام تحقيقات<br />
نشان می دهد که کودکان زبان مادری خود را در<br />
ناخودآگاه خویش به عنوان"دارائی زبانی جهانی"<br />
Universal Linguistic Properties”<br />
دارند. یعنی<br />
کودک خصيصه ها و کاراکترهای زبان مادری خویش<br />
را نهفته در درون دارد. ممکن است انسان به طور<br />
منطقی هنگام صحبت اشتباه گرامری داشته با شد،<br />
اما کودکی که بتواند به طور نورمال و در آتمسفری<br />
آزاد همان گنجينه درونی خویش را شکوفا سازد از<br />
همان اوان کودکی به سلاست زبانی می رسد و هر<br />
چه امکان دیالوق و تنفس زبان مادری در عرصه<br />
های شکفت انگيز خلاقيت زبانی باز باشد، کودک در<br />
رشد خویش موفقتر خواهد بود.بنابراین گذار از<br />
دوران کودکی در سنين 5 سالگی به دوره آموزش
Durna<br />
http://durna.se/dadizade_anadili.htm<br />
Seite 11 von 16<br />
16.05.2007<br />
کلاسيک و مکتوب وقتی برای کودکان مطلوب،<br />
نورمال، سازنده و راحت خواهد بود که کود کان با<br />
ذهن روشن و فعال خویش ابتدا در اتمسفر زبان<br />
اصلی و مادری خویش بتوانند به ادبيات کتبی<br />
دسترسی پيدا کنند، اورتوگرافی زبان خویش را یاد<br />
بگيرند و در جوار همن زبان که نوعی دارائی جهانی<br />
است زبانهای دیگر را نيز بياموزند. این جا ميتوان به<br />
نظریه دورانساز نوام چامسکی و انقلاب زبان<br />
شناسی او پی برد و همين خصيصه است که<br />
بشریت مترقی و ارگانهای سازمان ملل آموزش به<br />
زبان مادری را از ابتدا.ی ترین ح قوق اول يه و فطری<br />
کودکان دانسته اند.<br />
فرضيه زبان آموزی چامسکی در مورد درونی و ذاتی<br />
بودن زبان مادری بر پایه چندین مشاهده از حقایق<br />
غير قابل انکار در عرصه فراگيری زبان مبتنی است:<br />
--تمام کودکان زبام مادری خود را، بی توجه به<br />
ميزان بهره هوشی شان، فرا می گيرند.<br />
--<br />
--کودکان زبان مادری را به راحتی و بی هيچ<br />
اموزگاری یاد می گيرند و جملات و کلماتی بيان می<br />
کنند که قبلا از کسی نشنيده اند.<br />
کودکان زبان مادری را در یک دوره کوتاه یاد گرفته<br />
و به سلاست می رسند.زبان مادری را جزئی<br />
چدائی ناپذیر از خود می دانند.<br />
-- لازم نيست کسی زبان مادری را به کودکان یاد<br />
بدهد و به طور رسمی آ موزش ببينند، تنها آموزش<br />
زبان کتبی و مهارتهای بعدی است که نياز به<br />
آموزشگر دارد.<br />
--زبان یک سيستم بغایت پيچيده است که کودکان<br />
این سيستم پيچيده زبان مادری را به آسانی فرا می<br />
گيرند.<br />
کودکان سيستم زبان مادری را از یک مقدار داده<br />
های کم و ناچيز و غير سيستماتيک یاد می گيرند.<br />
--زبان مادری را کودکان تنها از طریق تقليد دیگران
Durna<br />
http://durna.se/dadizade_anadili.htm<br />
Seite 12 von 16<br />
16.05.2007<br />
یاد نمی گيرند؛ و آموزش زبان مادری از طيق تقليد<br />
بزرگسالان نقش کمتری در این روند دارد.<br />
--پروسه یادگيری زبان اصلی پروسه ا ی است<br />
فعال که نيازمند و در برگيرنده ریاضيات مغز است.<br />
از این مشاهدات چامسکی نتایج زیر را اخذ نمود:<br />
کودکان وقتی به دنيا می آیند دارای ا بزار فراگيری<br />
زبان مادری در مغز خود هستند.این قسمت را نمی<br />
توان در مغز نشان داد اما به نظر می رسد که در<br />
شبکه های نورولوژیک مغز جا دارد.<br />
--تنها ارتباط با محيط کافی است که کودکان زبان<br />
مادری را یاد بگيرند.اولين برداشت و نتيجه گيری<br />
چامسکی از این درک ناشی می شود که لایه های<br />
مغزی به مناطق مختلفی تقسيم می شود و lad یا<br />
لایه مغزی فراگيری زبان نيز جزئی ازین قسمت<br />
است. همانند یادگيری قدم زدن، یا رشد اعضا مکان<br />
و جایگاه انسانی زبان در ژنهای ما نهفته است و ما<br />
هم چنان که طراحی شده ایم تا راه برویم نه اینکه<br />
از درختان بالا برویم در وجود ما این خصلت نهفته<br />
است که سخن بگوئيم. باید تاکيد گردد که فرا گيری<br />
زبان مادری برخلاف روند یادگيری زبان بيگانه که<br />
نوعی نيازمند آگاهی از پروسه های یادگيری است<br />
همانند رشد و نمو فيزیکی انسان است که امری<br />
است طبيعی و روشن.<br />
زبان مادری همان طور که بيان گردید جز لاین فک هر<br />
کودکی است.غير رسمی بودن زبانی از رسميت آن<br />
نمی کاهد. نمونه اش هندوستان و آفریکای جنوبی<br />
است که دهه ها زبانهای مردم این ممالک حالت غير<br />
رسمی داشتندو استعمار با محروميت زبانی در<br />
صدد هویت زدائی و ا ستحاله فرهنگی بود که در<br />
پایان کار مردم به پيروزی دست یافتند و صاحب خانه<br />
وزبان خویش شدند.<br />
زبان چون سند موجودیت ملل و اقوام است نوعی<br />
در استمرار تمدن بشری و غنای آن نيز سهيم است.<br />
ادبيات رنگارنگ و غنی جهان امروز حاصل خلاقيت و<br />
شکوفائی زبانهای جهانست.زبانها در کنار همدیگر
Durna<br />
http://durna.se/dadizade_anadili.htm<br />
Seite 13 von 16<br />
16.05.2007<br />
موزائيک زیبائی از اشتراک مساعی تمدنها را به<br />
نمایش می گذارند. زبانها و هویتها نه در برابر و<br />
تقابل با یک دیگر بلکه در کنار همند وخواهان<br />
همزیستی و وام دهی و وام گيری از یک دیگر. این<br />
تنها جباران تاریخ ند که هویتها را در برابر هم قرار<br />
می دهند و بر طبل خشونت قومی می کوبند.<br />
آموزش زبان مادری حق مسلم هر کودک ا ست و<br />
این مقوله هيچ رابطه ای با مسائل سياسی و<br />
مقولاتی از قبيل جدائی طلبی ندارد.هيچ کودکی ،<br />
دارای هر زبانی که باشد نباید از این موهبت طبيعی<br />
محروم گردد. دکتر آیرملو در اولين همایش<br />
پزرگداشت زبان مادری که در تبریز بر گذار شد با<br />
استناد به آیه ای از قران کریم که ذ کر ميکند<br />
ای : "<br />
مردم، ما شما را از مذکر و مونث خلق کردیم، و شما<br />
را در قالب ملتها و قبایل قرار دادیم تا همدیگر را<br />
بشناشيد..." به اهميت آموزش زبان مادری اشاره<br />
نمود که مورد توجه همگان قرار گرفت.<br />
زبانها نافی و دافع هم نه بلکه مکمل یک دیگرند.<br />
اندکی توجه به ریشه زبانها نشان می دهد که تمدن<br />
بشری ابتدا با یک زبان آغاز شده و نظریه "مونو<br />
ژنس" Monogeneseگویای همين واقعيت<br />
است.بر اساس درک جدید از داده های علمی بود<br />
که چامسکی نظریه خود را پی ریخت و اعلام کرد<br />
همه کودکانی که چشم به جهان می گشایند دارای<br />
یک گرامر عمومی مشترک از نظر زبانشناسی<br />
هستند.از این منزلگاه است که هر کودک زبان<br />
مادری خود را در محل زیست خویش بازآفرینی می<br />
کند و طی چند پروسه که خودش طی ميکند زبان<br />
مادری خود را به طور شفاهی بی هيچ آموزگاری<br />
فرا می گيرد و آماده می شود که از 5 سالگی با این<br />
نعمت فطری و تنها ميراث مادری یا محيطی جهان را<br />
تبيين کند و پا به مرحله جدید در یادگيری مهارتهای<br />
کتبی زبان بپردازد.لذا زمانی که قومی یا مردمی<br />
کودکانش از این "حق طبيعی" محروم باشند<br />
پيامدهای همچو محروميتهائی در تمام عرصه های<br />
اجتماعی و زندگی روانی و معنوی کودک بر جا<br />
خواهد ماند.<br />
سالهاست که اهميت آموزش به زبان مادری نظر
Durna<br />
http://durna.se/dadizade_anadili.htm<br />
Seite 14 von 16<br />
16.05.2007<br />
مسئولين آموزشی و متخصصين را در جهان به خود<br />
جلب کرده است.خانم فين بوقا تدر<br />
Finnbogadottor<br />
، که به سفير کبير خوش نيت زبانها م شهور شده و<br />
رئيس جمهور سابق ایسلند است در جلسه 21<br />
فوریه، روز جهانی یزرگداشت زبان شرکت کرده و<br />
زبانهای مادری را چنين ارزشگزاری نمود: زبانها هم<br />
ابزار ارتباطی و هم بيانگر فرهنگ و هویت انسانی<br />
هستند. زبانها به عنوان با ارزشترین و در عين حال<br />
شکننده ترین کنجينه های بشریت به شمار می<br />
روند.برای مطالعه بيشتر در این مورد می توانيد به<br />
تارنمای<br />
مراجعه کنيد.<br />
http://webworld.unesco.org/imld/<br />
با توجه به ساختار جوامع ا مروزی که عمدتا چند<br />
زبانی هستند زندگی زبانها در کنار یکدیگر به نوعی<br />
غنای فرهن گی جامعه یاری می رساند و در توليد<br />
فرهنگ و ادبيات و پر بار شدن جو هنری و علمی<br />
فرهنگی جامعه نقش بازی می کند. زبانها به طور<br />
طبيعی نيازهای خود را از یکدیگر برطرف می کنند و<br />
با وام گيریها،خود را با ملزومات جهان مدرن هم<br />
آهنگ می کنند. واژه های جدید ساخته می شوند و<br />
زبانها خود را با عينيات جامعه همراه می نمایند. از<br />
این طریق بر هم پيوندیها ی صاحبان زبانها و گویشها<br />
افزوده می شود و هویت ملی در بر گيرنده موزائيک<br />
غنی جامعه چند زبانی وا قع می گردد و بر اوراق<br />
تمدن بشری و فرهنگ انسانی افزوده شده، صلح و<br />
همزیستی جای خشونت و تقابل را می گيرد. کودک<br />
قدرت تکلم و بيان خود را از طریق تسلط به ز بان<br />
مادری بهبود می بخشد و از این طریق تجربه ها و<br />
عواطف خود را به دیگران انتقال می دهد.کودک در<br />
این سن و سال روحی حساس و شکننده دارد. در<br />
مسير رشد و یاد گيری قرار دارد. حق طبيعی اوست<br />
که همانند ميليونها کودک در محيط زبان مادری<br />
خویش حرکت کند و ضمنا زبانهای بيگانه و دوم و<br />
سوم را هم یاد بيگيرد. پروسه یادگيری زبان مادری<br />
همان گونه که گفته شد امری است درونی، حال آن<br />
که کودک زبانهای دیگر را از بيرون فرا می گيرد. حال<br />
شرایطی را در نظر بگيرید که جلو این رشد کودکانه<br />
را سد کند. به تاریخ اشاره شود ملموستر خواهد<br />
بود. شما جهالت و بی مسئوليتی مسئولين
Durna<br />
http://durna.se/dadizade_anadili.htm<br />
Seite 15 von 16<br />
16.05.2007<br />
حاکميتی را حساب کنيد که به سرکرگردگی زضا<br />
خان دستور ممنوعيت تدیرس و صحبت به زبان<br />
مادری را از طریق بخشنامه رسمی دولتی به<br />
موسسات آموزشی ارسال می کند. در این<br />
بخشنامه که سند آن موجود است کودکان را از تکلم<br />
به زبان مادری خویش منع می کنند و شرایطی<br />
فراهم می کنند تا کودک از محيط طبيعی زشد و<br />
بازی کودکانه اش به دور باشد و ایزوله شود تا آن<br />
طور که حاکمان وقت می خواستند بار بياید.<br />
زبان مادری و عواطف کودکانه:<br />
کودک در رشد طبيعی خود نياز به تکلم دارد و زبان<br />
مادری به طور طبيعی با ویژه گيهای ارثی و<br />
فرهنگی خود این نعمت را در اختيار کودکان قرار<br />
می دهد. کودک با ارتعاش صداها هم تنفس می<br />
کند و هم زیر و بم عواطف و نيازهای خود را ا براز<br />
می دارد. پس باید توجه داشت که زبان تنها بر خلاف<br />
نظر برخی زبان شناسان سا ختارگرا مجموعه ای از<br />
علائم بی جان نيست. زبان اندام اندیشه ورزی<br />
کودک نيز هست. کودک بر پایه این زبان رشد ميکند.<br />
این مبحثی است که برخورد جداگانه می طلبدد.<br />
منابع:<br />
جوهر اصلی این نوشتار بر تحقيقات سه دانش<br />
آموخته کلاسهای نوام چامسکی و در واقع بر<br />
یادداشتهای سر کلاس آنان استوار است. لورین<br />
رایس، آن بروهلر و بت اسپکر یادداشتهائی را در<br />
زمينه نظرات چامسکی و با تایيد آن نشر داده اند<br />
که در این نوشتار از آنها بهره مند شده ام.ضمنا از<br />
منابع زیرین نيز وام گرفته ام:<br />
-الفبای زبان شناسی، به قلم دومسنيک منگو با<br />
ترجمه دکتر محمد تقی غياثی، ص 11-10
Durna<br />
http://durna.se/dadizade_anadili.htm<br />
Seite 16 von 16<br />
16.05.2007<br />
-مطالب یونسکو، به مناسبت روز جهانی زبان<br />
مادری<br />
تارنمای unescopress On-line<br />
Materiallardan istifadә zamanı qaynağa istinad vacibdir<br />
استفاده از مطالب دورنا با ذآر منبع بلامانع است<br />
@
Change language