So'roq olmoshlari.pdf

Samarqand shaharXTMFMTTE bo’limiga qarashli66-umumta’lim maktabiningona tili va adabiyot fanio’qituvchisi Raximova Adolatning7-“A” sinfida o’tgan 1-saotlikDars ishlanmasi

I. Mavzu: So’roq olmoshlariII.Darsning maqsadi.a) Ilmiy maqsad – o’quvchilarning so’roq olmoshlari haqidagi bilimlarinirivojlantirish;b) Tarbiyaviy maqsad – muomala madaniyatini tarbiyalash;d) Rivojlantiruvchi maqsad – o’quvchilarni mustaqil fikrlashgao’rgatish.III. Darsning uslubi: suhbat, o’yin.IV. Darsning jihozi: so’roq olmoshlari yozilgan jadval, tarqatmalar.V. Darsning rejasi:1. Tashkiliy qism.2. Uy ishini so’rash.3. Mashqlar bajarish.4. Yangi mavzuni mustahkamlash.5. Uyga vazifa berish.Sinfga kirib o’quvchilar bilan salomlashaman, sinf vao’quvchilarning darsga tayyorgarligini tekshiraman. Uyga vazifani so’rabbo’lganimdan so’ng doskaga ilingan ko’rgazmaga o’quvchilar e’tiboriniqarataman. Bugungi yangi mavzu “so’roq olmoshlari” bo’lganligi uchuno’quvchilar bilan shu mavzuda savol-javob o’tkazaman. Doskaga ikkio’quvchini chiqaraman. Ular 1-topshiriqni bajarishadi.1 topshiriq:1. Kim shaxmat to’garagiga qatnashadi?O’rtog’im shaxmat to’garagiga qatnashadi.

2. Siz nechanchi sinfda o’qiysiz?Men yettinchi sinfda o’qiyman.2 topshiriq:So’roqni bildiruvchi so’zlar ishtirok etgan gaplar so’roq gaplardeyiladi.So’roq o’rniga uning javobi ishtirok etgan gaplar esa darak gaplardeyiladi.Aziz o’quvchilar, yuqoridagi topshiriqlardan kelib chiqib, quyidagiqoidaga e’tibor berishingizni so’rayman.Shaxs, narsa-hodisa, belgi-xususiyat, miqdor, sabab, maqsad, o’rin,payt haqida so’roqni bildiruvchi olmoshlar so’roq olmoshlari deyiladi.Endi 61-mashqqa diqqat qiling. Qoidasini bir o’quvchiga o’qitaman.Quyidagi jadvalni so’roq olmoshlari bilan to’ldiring.So’roq turlariShaxs so’rog’iNarsa-hodisa so’rog’iO’rin-joy so’roqlariBelgi-xususiyat so’rog’iMiqdor so’rog’iSabab – maqsad so’rog’iPayt so’roqlariHarakat-holat so’roqlariOlmoshlarKim?Nima?Qayer?Qanday?Qancha?Nega? Nima uchun? Nima maqsadda?Qachon?Nima qildi?62-mashq.

Mazkur mashq o’quvchilarning mustaqil fikrlash va yozma nutqinio’stirishga qaratiladi? Nega uni otdami, aravadami eltib qo’ymadi? Mukarrama, ular kimekan?Kechagi gaplardan keyin qaysi yuzi bilan boradi? Nima ishlari borekan? – so’radi Zulayxo xola. Xudoyo, tavba qildim, bu qanday kun? Yoqudratingdan, bu qanday odam? Nega muncha g’amgin nayning navosi,nega qalbim to’la o’kinch va malol?65-mashq: Grammatik o’yin-musobaqa tarzida bajariladi. Sinf ikkiguruhga bo’linadi. Birinchi guruh savol beradi.1. Bir yilda necha kun bor?Ikkinchi guruh javob beradi:Bir yilda 365-366 kun bor.2. Bir soatda necha soniya bor?Bir soatda 60 soniya bor?3. O’zbek tilining asoschisi qaysi buyuk alloma?O’zbek tilining asoschisi Alisher Navoiy.O’yin qiziqarli o’tishi uchun guruhlarga nom beriladi va har bir yaxshisavol-javobga ball qo’yiladi.Masalan: 1. Zukkolar2. Donolar1,1 1,0Ball qo’yishda savolning va javobning mazmuni va vaqt e’tiborgaolinadi. Belgilangan vaqt ichida savol yoki javob bera olmagan guruh 0 ballbilan baholanadi.

Yangi mavzuni mustahkamlash uchun bir necha savollar bilano’quvchilarga murojaat qilaman. Savollarni tarqatma kartochkalar orqaliberaman.1. So’roq olmoshlari deb nimaga aytiladi?2. Sabab-natija olmoshlari qaysi so’roqlarga javob bo’ladi?3. So’roq olmoshlariga qanday qo’shimchalarni qo’shish mumkin?Dars so’ngida g’olib guruhi aniqlaymiz. Darsda faol qatnashgano’quvchilarni rag’batlantiraman. Uyga vazifa qilib 66-mashqni beraman.So’roq olmoshlari ishtirokida “Saxovatli kuz” mavzusida matn tuzing.Boshingni qotir – dadilroq gapir!

1. O’xshatish, qiyoslash ma’nosini bildiruvchi ko’makchi.2. Fikr mavzusi ma’nosini ifodolivchi ko’makchi.3. Yo’nalish ma’nosini bildiruvchi ko’makchi.4. Chegara ma’nosini ifodolovchi ko’makchi.5. Vazifadosh ko’makchi.6. Sabab, maqsad ma’nosini ifodolovchi ko’makchi.7. Yo’nalish ma’nosini ifodolovchi ko’makchi.