You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
HUKUMU MUKUMU<br />
swijakkha. Abono karwibo agini<br />
Dharma Fa mungwi bubagra bo<br />
Tipra hao bamonsa khorokbano<br />
ha bagwi rwkha. Haike sina<br />
manjago Aryanni bwchap eba<br />
pirilaichap bai solrwoi chini Tipra<br />
‘Sino- Tibetan bosongno. Aryan<br />
bosongni phaimani phunuk<br />
jakkha. Omo haikhe chini soi<br />
laibuma Pirilaichap pherwi<br />
tabujakkha tei Tipra kothoma buini<br />
kokbai swijakkha. Abono jotoni<br />
kwrak swraimung je bosong sakni<br />
laibuma pogwi thango eba kwmao<br />
tei bohrok komorwi thango.<br />
Tabuk chini kharchini kok<br />
simiya joto phaisingo chini<br />
laibumano chwng kahamkhe<br />
amjogwi naithai, bujithai,<br />
uansukthai. ‘Rajarsi’wngwi<br />
Rabindranath Tripura hani<br />
kothoma swiphuru bubagra<br />
Birchandra Manikya sakha, chini<br />
Tiprani ha kothoma swina<br />
hwnkhe kami kamiyungo rwchapma<br />
tei kothoma kokrok ma sinai.<br />
Rabindranath Tipra ha kwrakkhe<br />
narwkha kok swmanino slaina<br />
bagwi Chontaini samungno eba<br />
Tipra hani Subrai raidano ereng<br />
hwnwi sana naikha. Kharchini<br />
swmai wngkha-subrai raja ha<br />
songchama swmai, ha phuarna<br />
swmai hano yakthai kwcharwi<br />
narwkma swmai. Abaino sabrai<br />
rajani rwksajak tei phwrwngjak<br />
kamini okra ochai Dingkhirini simi<br />
tabuk jora chini lampra uathopni,<br />
Kerni tei juda mwtai rwthani sakni<br />
sinimung rwi sajago – (i) Hangnai,<br />
(ii) Dongnai, (iii) Disasiri.<br />
(i) Obono swbai naikhe hano<br />
ang hwnwi hwmani kokse (ii)<br />
Dongnai – bumungbo wngmano<br />
eba rwksamani, songmani buchio.<br />
(iii) Disasiri – Abo twisa twi<br />
cherwi hwnma nino. Kharchi<br />
mwtaio Chontai twjari bai twicher<br />
rwwi twlangma uklokse mwtai<br />
twi tukuruna twlango. Mwtai<br />
bokmani, mwtai rwmani raidarok<br />
swbai sukrub naikhe bini<br />
kwbangma huijak kokthai<br />
manwimano. Tiprasani thani<br />
‘Hano langma’ o kok kubwi,<br />
‘Kharchi’ bai ‘ker’ sobocho<br />
kokse. Kharchini kok bokhiribai<br />
‘Ker’ni kokchapthani phatarni<br />
kebo habwi manya kebono<br />
tichokya. Abo chini bisingni kok.<br />
Abo chini kami thabengma, Ha<br />
narwkma kok khirijak koklam.<br />
Kebo o hani raida swbaikhe<br />
binimajra tongo. Hani arino eba<br />
aitorma 26<br />
Tipra hani ari bohrokno Kharchi<br />
tei Sangrong (Ha kwcharwnai)<br />
mwtaio ratharwi thwih bokjago.<br />
Tabuk bo agini raida bai hordibor<br />
hor o kaya maya swnamwi borok<br />
ma ratharo hani arini mung rwi.<br />
Kharchini mwtai choba khwlainai<br />
eba choba khirinai mwtai.<br />
Bubagrajwk Sengthuma o<br />
mwtaini bwskang swmai tangwi<br />
borokni mungno khaklap chagwi<br />
choba kwplai wngo. Sengthumani<br />
seng Kharchi burum karwi<br />
tabukbo barok jago.<br />
Oro kok sotonjagwi phaio<br />
subrwi rajani eba Kharchi<br />
mwtaini bukhuk sinini buma khe<br />
Sangrongma, bono ha kwcharwnai<br />
Ama hwno. Arobo hani<br />
arino ratharjago. Ha khamani Tri<br />
hano chekeleknai borok hamyarokno<br />
ratharjakkha. Bubagra<br />
Dhanyamanikyani molni simi abo<br />
borok ratharma komirwi tubukha.<br />
Tei uanjwi dophani kayamaya<br />
swnamwi khulumjakkha. Abono<br />
uanjwi kokbai Tripura Sundari<br />
mung rwwi uanjawini Kalino se<br />
bamon raida bai surijago. Agi aro<br />
Galem bosongni borok, Reang<br />
hodani borok tei Jamatia ochai bai<br />
kokborok kok komthengjagwi<br />
surimani. Ha achaini kothomani<br />
simi chengwi ‘Hano langma<br />
hwno’. Kuchuk Ha sikam<br />
kothoma – kaijakma kwtal sikla<br />
bihik naithokni mwkhangno uklok<br />
rwui chobao kotokni thwih hani<br />
bagwi bogwi rwi o. Obo Tipra ha<br />
hamjaknaini kubui kothoma.<br />
Kharchi abo bwrwirok choba<br />
khlaima kok se.<br />
Sangrongmabo Seng kwrwng<br />
bwrwima. Sengthuma bubagrajwk<br />
joto choba khlaina seng<br />
thwngna kwrwng bwrwi.<br />
Tripura hani laibuma poriwi<br />
buini hani borokrok belai bolaikha,<br />
o hani bwrwirok buini hani<br />
bwrwini slai juda. O hani kok