PRINT_BUKU PANDUAN UM
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>BUKU</strong> <strong>PANDUAN</strong><br />
USEFUL MICROBES<br />
JABATAN PERKHIDMATAN VETERINAR NEGERI PULAU PINANG<br />
Unit Kawalan Pencemaran<br />
CETAKAN PERTAMA<br />
2017
Kandungan<br />
JawatanKuasa Induk<br />
Tempat Jualan Produk Useful Microbes<br />
Perutusan Pengarah<br />
3<br />
4<br />
5<br />
Pengenalan<br />
Apa Itu Useful Microbes (<strong>UM</strong>)<br />
Kebaikan Dan Kelebihan (<strong>UM</strong>)<br />
Haiwan Kesayangan<br />
Ternakan<br />
Akuakultur<br />
Pertanian<br />
Kegunaan Dan Persekitaran<br />
Use Microbes (<strong>UM</strong>)<br />
NIsbah Penghasilan <strong>UM</strong><br />
Kaedah Penghasilan <strong>UM</strong><br />
Kawalan Kualiti<br />
6<br />
7<br />
11<br />
Use Microbes Activated Solution ( <strong>UM</strong>AS)<br />
Nisbah Bancuhan <strong>UM</strong>AS<br />
Kaedah Penghasilan <strong>UM</strong>AS<br />
Penggunaan <strong>UM</strong>AS<br />
15<br />
Kaedah Tambahan<br />
<strong>UM</strong> Bokashi<br />
Kaedah Penghasilan Bokashi<br />
<strong>UM</strong> Mudball<br />
Kaedah Penghasilan <strong>UM</strong> Mudball<br />
20<br />
22
JAWATANKUASA INDUK<br />
PENYEDIAAN <strong>BUKU</strong> <strong>PANDUAN</strong><br />
USEFUL MICROBES (<strong>UM</strong>)<br />
Pengarah<br />
Dr. Siti Salmiyah Binti Tahir<br />
Ketua Bahagian Regulatari<br />
Dr. Tishrin Binti Mohamad Ismail<br />
Penyelaras Unit Kawalan Pencemaran<br />
En. Muhd Rizal Bin Zainal<br />
Bahagian Produksi, Pemantauan dan Latihan<br />
En. Mohd Rafiuddin Bin Rosdidi<br />
En. Asmadi Bin Ahamad<br />
En. Mohd Firdaus Bin Azmi<br />
En. Jafri Bin Sharif<br />
Serta Semua PPVD :<br />
Pejabat Perkhidmatan Veterinar Daerah (PPVD)<br />
Seberang Perai Utara<br />
Pejabat Perkhidmatan Veterinar Daerah (PPVD)<br />
Seberang Perai Tengah<br />
Pejabat Perkhidmatan Veterinar Daerah (PPVD)<br />
Seberang Perai Selatan<br />
Pejabat Perkhidmatan Veterinar Daerah (PPVD)<br />
Seberang Perai Timur Laut<br />
Pejabat Perkhidmatan Veterinar Daerah (PPVD)<br />
Seberang Perai Barat Daya<br />
3
TEMPAT JUALAN PRODUK<br />
USEFUL MICROBES (<strong>UM</strong>)<br />
Unit Kawalan Pencemaran<br />
Jabatan Perkhidmatan Veterinar Negeri Pulau Pinang,<br />
Bukit Tengah, 14000 Bukit Mertajam, Pulau Pinang,<br />
Tel : +604-508 4368/ 69/ 70<br />
Fax : +604-508 4366<br />
Pejabat Perkhidmatan Veterinar Daerah (PPVD)<br />
Seberang Perai Utara<br />
1877 Jln Pokok Machang, Pokok Sena,<br />
13220 Kepala Batas, Pulau Pinang<br />
Tel : 04-5732616<br />
Faks : 04-5737080<br />
Pejabat Perkhidmatan Veterinar Daerah (PPVD)<br />
Seberang Perai Tengah<br />
Cherok Tok Kun, Jln Kulim,<br />
14000 Bkit Mertajam, Pulau Pinang<br />
Tel : 04-5394104<br />
Faks : 04-5829793<br />
Pejabat Perkhidmatan Veterinar Daerah (PPVD)<br />
Seberang Perai Selatan<br />
14200 Sungai Jawi,Sungai Bakap Pulau Pinang<br />
Tel : 04-5824366<br />
Faks : 04-5829793<br />
Pejabat Perkhidmatan Veterinar Daerah (PPVD)<br />
Timur Laut<br />
Jalan Kampung Jawa Baru, 10150 Pulau Pinang<br />
Tel : 04-2285734<br />
Faks : 04-2296424<br />
Pejabat Perkhidmatan Veterinar Daerah (PPVD)<br />
Barat Daya<br />
11000 Balik Pulau, Pulau Pinang<br />
Tel : 04-8668231<br />
Faks : 04-8669335<br />
4
PERUTUSAN PENGARAH<br />
Assalamualaikum w.b.t<br />
Negeri Pulau Pinang merupakan sebuah negeri yang pesat membangunkan dan menjadi salah<br />
satu tempat pelancongan yang terkenal di Negara ini. Jabatan Perkhidmatan Veterinar Negeri Pulau<br />
Pinang bersama-sama mengambil inisiatif bagi membantu kerajaan dalam mewujudkan persekitaran<br />
suasana kehidupan yang berteraskan teknologi hijau ( Green Technology ) dengan menfokuskan<br />
kepada penggunaan Useful Microbes ( <strong>UM</strong> ) iaitu salah satu kaedah yang berkonsepkan<br />
mikroorganisma berfaedah yang dapat membantu dalam mewujudkan persekitaran yang lebih baik.<br />
Selaras dengan perkembangan negara yang makin maju, ditambah pula sector industri<br />
penternakan yang semakin berkembang pesat, kita tidak terlepas dengan masalah pencemaran dan<br />
kacau ganggu daripada sisa buangan ternakan ini. Hari demi hari, pelbagai aduan yang ditimbulkan<br />
daripada masalah penternakan yang menjadi isu yang hebat diperkatakan mengganggu kesejahteraan<br />
penduduk setempat. Hal ini menjadi kurang kesedaran daripada pihak penternak dalam mengatasi<br />
masalah pencemaran yang dihasilkan oleh ladang-ladang mereka.<br />
Oleh itu, pihak Jabatan Pihak Veterinar telah mengetengahkan kaedah penggunaan Useful<br />
Microbes ( <strong>UM</strong> ) yang dapat memberikan keuntungan serta melipatkaliganda pengeluaran hasil<br />
ternakan kepada penternak, disamping dapat memulihara alam sekitar dan menjadikan persekitaran<br />
penternakan yang lebih baik.<br />
Dengan adanya buku panduan ini, ianya dapat sedikit sebanyak membantu para penternak<br />
dan pengguna di luar sana untuk mencuba kaedah ini bagi mengurangkan masalah pencemaran<br />
terutamanya dari industri ternakan dan untuk kegunaan lain secara amnya.<br />
Akhir kata, penyebaran promosi yang berteraskan konsep mikroorganisma berfaedah ini<br />
diharapkan dapat memperluaskan penggunaannya serta dapat dijadikan sebagai amalan harian bagi<br />
merealisasikan satu budaya yang mencorakkan kehidupan yang harmoni.<br />
Sekian, terima kasih.<br />
5<br />
Pengarah<br />
Jabatan Perkhidmatan Veterinar<br />
Pulau Pinang
USEFUL MICROBES (<strong>UM</strong>)<br />
><br />
><br />
><br />
Useful Microbes atau <strong>UM</strong> adalah bakteria yang berguna hasil dari kultur<br />
campuran mikroorganisma hidup yang membantu merencatkan pertumbuhan<br />
bakteria pathogen dan bakteria jahat yang ada dalam system tumbesaran. <strong>UM</strong><br />
adalah kultur campuran bakteria asid laktik bakteria fotosintetik dan yis yang<br />
baik digunakan. Bakteria didalam <strong>UM</strong> dibiakkan secara semula jadi dan tidak<br />
mengubah sifat genetiknya.<br />
<strong>UM</strong> ini berguna dalam sector pertanian,penternakan,perikanan pengampasan,<br />
rawatan bau, rawatan air ,kegunaan isirumah, rawatan sisa buangan dan<br />
sebagainya. Kaedah tindakan yang dilakukan oleh bakteria berguna ini adalah<br />
dengan cara ia akan mengikat nitrogen di atmosfera. Dengan cara ini ia akan<br />
melakukan penguraian atau pereputan kepada bahan organic dan bahan buangan.<br />
Selain itu, ia juga menghalang pathogen-patogen jahat yang ada dalam<br />
tumbesaran. Ia juga mengitar semula dan menambahkan kehadiran nutrient<br />
kepada tanaman. Bakteria ini juga mampu mengurai dan memusnahkan sisa-sisa<br />
toksik daripada penggunaan racun. Bakteria ini dapat melarutkan bahan yang tak<br />
larut untuk sumber nutrien.<br />
USEFUL MICROBES (<strong>UM</strong>)<br />
Satu kaedah yang mengguna pakai konsep yang sama seperti Effective<br />
Microorganisms ( EM ) tetapi ia mampu dihasilkan sendiri oleh penternak.<br />
Menggunakan dan menerapkan konsep “3R” iaitu Reduce,Reuse dan Recycle<br />
kerana <strong>UM</strong> dihasilkan daripada buah-buahan terbuang yang menjalani proses<br />
fermentasi selama 3 bulan.<br />
Satu kaedah yang murah untuk dihasilkan sendiri oleh penternak untuk<br />
mengurangkan masalah pencemaran bau busuk dan lalat dari ternakan ladang.<br />
6
Kebaikan dan Kelebihan <strong>UM</strong><br />
7
Kebaikan dan Kelebihan <strong>UM</strong><br />
8
Kebaikan dan Kelebihan <strong>UM</strong><br />
Haiwan Kesayangan<br />
Membersihkan usus haiwan<br />
Mengawal bau busuk pada haiwan<br />
Mengurangkan bakteria di sangkar dan sekitar kawasan sangkar<br />
Membekalkan bakteria baik didalam usus haiwan<br />
Mesra alam<br />
Menyihatkan system dalaman tubuh haiwan ternakan dan hiasan<br />
Menghindari dari penyakit bawaan angina yang terhasil dari haiwan<br />
peliharaan.<br />
Ternakan<br />
Baik untuk mneghilangkan bau busuk akibat sisa buangan haiwan ternakan.<br />
Membunuh bakteria yang menyebabkan penyakit kepada haiwan.<br />
Baik untuk makanan dan minuman ternakan<br />
Mengurangkan stress pada ternakan<br />
Kualiti daging lebih baik dan pejal.<br />
Meningkatkan produktiviti dan kesuburan ternakan.<br />
Mengurangkan kos perubatan.<br />
Menambah berat badan dan selera makan ternakan.<br />
9
Akuaklutur<br />
Mengurangkan bau busuk.<br />
Kawalan pencemaran air dan<br />
Meninggikan ekosistem biodiversity<br />
Meningkatkan jumlah kebolehhiarutan oksigen (dissolved oxygen) do.<br />
Menstabilkan PH<br />
Mengurangkan kehilangan nutrient dalam kolam<br />
Mengurangkan kehadiran mendapan dalam kolam ( sludge )<br />
Menurunkan bod dan cod<br />
Mengurangkan hydrogen sulphide<br />
Mengurangkan paras bahan organic<br />
Mengurangkan paras besi ( levels of iron )<br />
Mengurangkan paras manganese<br />
Pertanian<br />
Menggalakkan pertumbuhan, buah dan kemasakan dalam tanaman<br />
Memperbaiki secara fizikal, kimia, dan biological persekitaran tanah dan<br />
menghalang patogen<br />
Patogen tanah dan serangga<br />
Memperbaiki aktiviti fotosintesis pada tanaman<br />
Memastikan pertumbuhan pucuk dan tanaman<br />
Meningkatkan kecekapan bahan organic sebagai baja<br />
Membina ketahanan tanaman dari penyakit dan serangga perosak.<br />
Kegunaan Harian dan Persekitaran<br />
Menghilangkan bau busuk<br />
Mengurangkaan pencemaran air<br />
10
USEFUL MICROBES (<strong>UM</strong>)<br />
11
Nisbah Bacuhan <strong>UM</strong><br />
1 : 3 : 10<br />
1<br />
2<br />
3<br />
Bahagian Molasses<br />
Bahagian Buah-buahan<br />
Bahagian Ari Tanpa Klorin<br />
Formulasi untuk 1500 L<br />
100 Kg<br />
300 Kg<br />
1000 L<br />
Molasses<br />
Buah-buahan<br />
Ari Tanpa Klorin<br />
12
Kaedah Penghasilan <strong>UM</strong><br />
Sediakan air tanpa klorin<br />
sebanyak 1000L<br />
Sekiranya menggunakan<br />
air klorin, hendaklah<br />
disimpan.Sehari semalam terlebih<br />
dahulu untuk mengurangkan kandungan<br />
klorin.<br />
*air klorin boleh membunuh<br />
semua bakteria<br />
Kemudian masukan 100 kg molasses<br />
ke dalam bekas yang berisi air dan<br />
kacau<br />
Masukkan 300 kg buah buahan ke<br />
dalam bekas berisi air dan<br />
molasses dan kacau<br />
Buah-buahan hendaklah dipotong<br />
sederhana besar dan tidak terlalu kecil<br />
saiznya.<br />
Tambah 2 hingga 5 % stater ke dalam<br />
bancuhan tadi<br />
Stater memainkan peranan yang<br />
penting dalam menentukan kejayaan<br />
penghasilan <strong>UM</strong>.<br />
*sumber termudah untuk mendapatkan stater<br />
adalah memasukkan <strong>UM</strong>AS<br />
Tutup bekas dan peram selama 3<br />
bulan kacau bancuhan <strong>UM</strong><br />
seminggu sekali
Kawalan Kualiti (Q.C.)<br />
<strong>UM</strong> boleh digunakan selepas 3 bulan diperam<br />
p.H <strong>UM</strong> mesti berada pada 3.5 sehingga 4.0<br />
<strong>UM</strong> yang matang akan berbau<br />
masam-masam manis<br />
Yis kelihatan timbul dipermukaan<br />
bancuhan <strong>UM</strong><br />
Suhu <strong>UM</strong> tidak boleh melebihi 40 C<br />
Jika ada ulat tiada masalah kerana<br />
ianya adalah ulat buah<br />
Jangka hayat : 6 hingga 9 bulan<br />
14
<strong>UM</strong>AS<br />
15
Nisbah Bacuhan <strong>UM</strong>AS<br />
1 : 1 : 8<br />
1<br />
1<br />
18<br />
Bahagian USEFUL MICROBES (<strong>UM</strong>)<br />
Bahagian Molases<br />
Bahagian Ari Tanpa Klorin<br />
Formulasi untuk 1500 L<br />
75 Kg<br />
75 Kg<br />
1400 L<br />
<strong>UM</strong><br />
Molases<br />
Ari Tanpa Klorin<br />
16
Kaedah Penghasilan <strong>UM</strong>AS<br />
Sediakan air sebanyak 1400L dan masukkan<br />
Molasses sebanyak 75kg kemudian kacau.<br />
Masukkan <strong>UM</strong> 75L ke dalam bekas air yang<br />
bercampur dengan molasses dan kacau<br />
Tambahkan sedikit garam ( Osmosis ) kemudian<br />
Tutup bekas dan simpan selama 4 hingga 7 hari<br />
Sebelum boleh digunakan<br />
KAWALAN KUALITI (Q.C) <strong>UM</strong>AS<br />
p.H mesti bawah 4.0<br />
Simpan di tempat yang teduh<br />
Jangka hayat 45 – 60 hari<br />
<strong>UM</strong>AS masih boleh digunakan jika masih berbau masam-masam<br />
Manis dan p.H berada bawah 4.0<br />
17
Cara Penggunaan<br />
Semburan<br />
Reban atau kandang bebas daripada bahan<br />
pembasmi kuman ( Disinfektan ).<br />
Tidak menggunakan sebarang jenis minyak untuk<br />
menghilangkan bau.<br />
Minuman<br />
Air klorin boleh diguna pakai untuk bancuhan<br />
minuman.<br />
Tidak mencampurkan dengan sebarang ubatubatan<br />
dan vaksin<br />
Makanan<br />
Mengikut kaedah tertentu dengan pemeranan<br />
( femertasi ) selama 7 – 21 hari sebelum<br />
boleh digunakan.<br />
<strong>UM</strong>AS tidak boleh diaktifkan semula<br />
*Keseimbangan mikrob akan hilang
Nisbah Penggunaan <strong>UM</strong>AS<br />
TERNAKAN /<br />
T<strong>UM</strong>BUHAN<br />
MIN<strong>UM</strong>AN SEMBURAN KOLAM /<br />
TINJA<br />
UNGGAS<br />
( Ayam, Itik Puyuh, dll )<br />
1 : 5000<br />
1 : 20 – 1 : 50<br />
1 : 20 – 1 : 50<br />
R<strong>UM</strong>INAN<br />
( Lembu, Kambing, Kerbau )<br />
1 : 2500<br />
1 : 20 – 1 : 50<br />
1 : 20 – 1 : 50<br />
BABI<br />
1 : 2500<br />
1 : 20 – 1 : 50<br />
1 : 20 – 1 : 50<br />
TANAMAN<br />
AKUAKULTUR<br />
1 : 500 – 1 : 1000<br />
Sembur dikawasan sekeliling<br />
akar sahaja/ tidak terlalu rapat<br />
dengan pangkat pokok<br />
1 : 10000<br />
Bergantung kepada<br />
isipadu air dan<br />
jenis spesis ikan<br />
KOMPOS<br />
Semburan terus pada baja<br />
setiap hari<br />
19
<strong>UM</strong> BOKASHI FEED<br />
20
<strong>UM</strong> BOKASHI FEED<br />
Bokashi merupakan fomulasi makanan yang dihasilkan melalui proses pemeraman<br />
Bokashi digunakan sebagai makanan tambahan kepada ternakan.<br />
Bokashi diberi 5 % daripada makanan harian yang diberi.<br />
Bokashi dapat mencerna makanan dengan lebih efektif dengan gabungan <strong>UM</strong>AS<br />
di dalam minuman.<br />
Menghalang toksin dalam usus ternakan.<br />
FCR dan kenaikan berat badan yang tinggi.<br />
Merangsang selera makan serta nyah kuman atau nyah parasite dalam usus.<br />
Mesra alam dan bebas dari bahan kimia.<br />
SUKATAN BANCUHAN<br />
Langkah Pertama<br />
1 : 1 : 100<br />
1 : <strong>UM</strong>AS<br />
1 : Molasses<br />
100 : Air tanpa klorin<br />
Larutkan 1 Liter Molasses dalam air tanpa klorin 100 Liter.<br />
Masukkan 1 Liter <strong>UM</strong>AS dan kaca sehingga sebati.<br />
Langkah Kedua<br />
Bahan yang diperlukan :<br />
- Beras temukut<br />
- Garam galian / Premix/ Vitamin<br />
- Sumber makanan tambahan seperti dedak ikan,<br />
jagung, soya dan lain-lain<br />
Kaedah membuat :<br />
1.Ratakan beras temukut<br />
2.Masukkan sumber makanan tambahan dan garam galian kemudian gaul bersama sehingga sebati<br />
3.Tuangkan sedikit demi sedikit larutan <strong>UM</strong>AS sehingga mencapai kelempapan 30 %<br />
4.Genggam adunan tadi dan jatuhkan dari atas dan menjadi lerai<br />
5.Masukkan ke dalam bekas kedap udara dan peram selama 14 – 21 hari sebelum digunakan<br />
21
<strong>UM</strong> MUDBALL<br />
22
<strong>UM</strong> MUDBALL<br />
1.Mudball merupakan bancuhan <strong>UM</strong> yang disaluti dengan tanah merah/ lumput.<br />
2.Satu mudball untuk satu per meter padu saiz kolam.<br />
3.Mudball berfungsi dengan cara menyekat pertumbuhan algae,<br />
menguraikan dan menghancurkan kotoran di dalam kolam.<br />
4.Mudball juga mengawal paras ketumpatan ammonia dan hydrogen sulphine air di dalam kolam.<br />
5.Mudball biasanya digunakan untuk tujuan pemeliharaan dan pemuliharaan sungai<br />
dan akuakultur.<br />
PERHATIAN<br />
*Fungus akan berubah warna mengikut tempoh penyimpanan.<br />
Sila gunakan sebelum berubah menjadi warna hitam.<br />
Putih<br />
Oren<br />
Kekuningan<br />
Hijau<br />
Hitam<br />
23
Kaedah Penghasilan<br />
<strong>UM</strong> MUDBALL<br />
1<br />
BAHAGIAN<br />
TEMUKUT<br />
TANAH MERAH/<br />
TOP SOIL<br />
<strong>UM</strong><br />
MUDBALL<br />
1<br />
BAHAGIAN<br />
<strong>UM</strong><br />
10 %<br />
MOLASES<br />
24
DIKELUARKAN OLEH :<br />
JABATAN PERKHIDMATAN VETERINAR<br />
NEGERI PULAU PINANG,<br />
BUKIT TENGAH, 14000 BUKIT MERTAJAM,<br />
PULAU PINANG.<br />
TEL : 04- 50843 68/ 69/ 70<br />
FAKS : 04-5084366<br />
WEBSITE : http://dvs.penang.gov.my<br />
EMAIL : dvs@penang.gov.my<br />
25
26
TANAMAN<br />
ISI<br />
R<strong>UM</strong>AH<br />
TERNAKAN<br />
PER-<br />
SEKITARAN<br />
KEHIDUPAN<br />
YANG<br />
SIHAT<br />
Produk <strong>UM</strong> Dapat Mengawal Pencemaran Alam Sekitar<br />
JABATAN PERKHIDMATAN VETERINAR NEGERI PULAU PINANG<br />
Bukit tengah, 14000 Bukit Mertajam, Pulau Pinang, Malaysia<br />
27
Change language