da samoqalaqo integracia tolerantoba - Diversity.ge
da samoqalaqo integracia tolerantoba - Diversity.ge
da samoqalaqo integracia tolerantoba - Diversity.ge
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>tolerantoba</strong><br />
<strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> <strong>integracia</strong><br />
saxelmwifo politika<br />
saqarTvelos prezidentis administracia<br />
2008
erTiani qarTuli saxelmwifos siZliere misi mravalferovnebaa.<br />
Cvenma winaprebma saukuneebis ganmavlobaSi Camoayalibes <strong>da</strong> memkvidreobad <strong>da</strong>gvitoves<br />
mravaleTnikuri Tanacxovrebis udidesi kultura. Cveni Taobis amocanaa, am unikaluri<br />
gamocdilebis politikuri kulturis xarisxSi ayvana <strong>da</strong> Tanamedrove tipis saxelmwifoebriv<br />
praqtikaSi <strong>da</strong>mkvidreba.<br />
es aris qarTuli saxelmwifoebriobis pasuxism<strong>ge</strong>bloba, saqarTvelos mTel sazogadoebaze<br />
Tanabrad ga<strong>da</strong>nawilebuli testi, gamoc<strong>da</strong>: nebismieri eTnosis, rwmenis, kulturis,<br />
tradiciis SenarCuneba <strong>da</strong> ganviTareba, multikulturuli garemos uzrunvelyofa<br />
<strong>da</strong> rogorc Sedegi, umTavresis miRweva _ saqarTveloSi moqalaqe un<strong>da</strong> aRwevdes<br />
warmatebas mxolod imitom, rom swavlobs, Sromobs, aris kanonmorCili <strong>da</strong> araviTari<br />
sxva faqtori mas ar un<strong>da</strong> eRobebodes. es aris Cemi, <strong>da</strong> <strong>da</strong>rwmunebuli var, qarTuli<br />
sazogadoebis ideali.<br />
<strong>samoqalaqo</strong> integraciis procesi ar aris mokle va<strong>da</strong>Si miRwevadi amocana. am procesSi,<br />
cxadia, Zalzed mniSvnelovania saxelmwifo institutebisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong><br />
seqtoris, saxelmwifosa <strong>da</strong> umciresobis jgufebis TanamSromloba. Tumca, procesi<br />
ver iqneba warmatebuli, Tu gansxvavebulobisadmi tolerantuli <strong>da</strong>mokidebulebis<br />
aucileblobas ver gaacnobierebs mTeli sazogadoeba.<br />
am erTianobis gamoZaxili un<strong>da</strong> iyos Semwynareblobisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis<br />
koncefcia, romlis SemuSavebazec dRes prezidentTan arsebuli sabWo muSaobs.<br />
sabWos Semad<strong>ge</strong>nlobaSi arian rogorc aRmasrulebeli <strong>da</strong> sakanonmdeblo xelisuflebis,<br />
aseve saxalxo <strong>da</strong>mcvelisa <strong>da</strong> arasamTavrobo seqtoris, Tavad umciresobaTa<br />
warmomad<strong>ge</strong>nlebi. es dokumenti kidev erTi TvalsaCino deklarireba iqneba im politikisa,<br />
romelsac saqarTvelos xelisufleba umciresobebTan mimarTebaSi axorcielebs<br />
<strong>da</strong> romelic <strong>samoqalaqo</strong> cnobierebaze <strong>da</strong>myarebul xedvas efuZneba.<br />
cxadia, Cven ver SevqmniT imaze Rirebul nacionaluri interesebis koncefcias, vidre<br />
es evropaze gacilebiT adre, XII saukuneSi <strong>da</strong>viT aRmaSenebelma Seqmna.<br />
<strong>da</strong>viT aRmaSeneblis msgavsad, dRes Cven veubnebiT Cvens qveyanaSi mcxovreb oss, afxazs,<br />
somexs, azerbaijanels, russ, ebraels, berZens, ukrainels, latviels, litvels, estonels,<br />
asiriels, yvelas, vinc Cvens miwaze <strong>da</strong>iba<strong>da</strong> <strong>da</strong> cxovrobs, rom saqarTvelo<br />
Cveni saerTo saxlia, mravalferovneba ki _ is universaluri Rirebuleba, romelic<br />
yvela CvenTagans saerTo gvaqvs.<br />
mixeil saakaSvili<br />
saqarTvelos prezidenti<br />
3
Sesavali<br />
Semwynareblobisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis sabWo<br />
sabWos saqmianobis ZiriTadi mimarTulebebi<br />
kanonis uzenaesoba<br />
ganaTleba<br />
kultura<br />
sazogadoebis socialuri <strong>da</strong> regionaluri <strong>integracia</strong><br />
media<br />
<strong>samoqalaqo</strong> monawileoba<br />
partniori arasamTavrobo organizaciebi<br />
4<br />
Sinaarsi<br />
5<br />
6<br />
10<br />
10<br />
13<br />
20<br />
22<br />
28<br />
35<br />
48
Sesavali<br />
Jurnali momzadebulia prezidentis<br />
administraciis mier, gaeros asociaciis<br />
xelSewyobiT, amerikis SeerTebuli Statebis<br />
ganviTarebis saa<strong>ge</strong>ntos (USAID) programis<br />
`<strong>samoqalaqo</strong> <strong>integracia</strong> <strong>da</strong> <strong>tolerantoba</strong><br />
saqarTveloSi~ farglebSi.<br />
Jurnali miznad isaxavs gaacnos sazogadoebas,<br />
adgilobriv <strong>da</strong> saerTaSoriso arasamTavrobo<br />
<strong>da</strong> donor organizaciebs, prezidentTan<br />
moqmedi Semwynareblobisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong><br />
integraciis sabWos saqmianoba integraciis<br />
mimarTulebiT.<br />
prezidentis administracia imedovnebs, rom es<br />
gamocema gazrdis sazogadoebis<br />
informirebulobas tolerantobisa<br />
<strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis sferoSi<br />
saxelmwifo institutebis aqtiurobis Sesaxeb.<br />
5
Semwynareblobisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis sabWo<br />
`erovnul umciresobaTa <strong>da</strong>cvis Sesaxeb~ evropuli CarCo konvenciis ZalaSi Sesvlis<br />
Semdeg, xelisuflebam integraciis sferoSi saxelmwifo politikis SemuSavebaze<br />
muSaoba <strong>da</strong>iwyo. saqarTvelos prezidentis gankargulebiT, Semwynareblobisa<br />
<strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis sabWo 2005 wlis 8 agvistos Seiqmna. prezidentis<br />
gankargulebiTve ganisazRvra sabWos funqciebi. saxeldobr:<br />
6<br />
Semwynareblobisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis sferoSi arsebuli saerTaSoriso,<br />
samTavrobo, sazogadoebrivi <strong>da</strong> akademiuri gamocdilebis, programebisa<br />
<strong>da</strong> iniciativebis, kvlevebisa <strong>da</strong> mosazrebebis Seswavla <strong>da</strong> analizi;<br />
Semwynareblobisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis sakiTxebze farTo erovnuli<br />
konsensusis miRweva, mis SemuSavebaSi yvela <strong>da</strong>interesebuli piris aqtiuri<br />
monawileobis uzrunvelyofisa <strong>da</strong> politikur, socialur, eTnikur Tu religiur<br />
jgufebTan dialogis gamarTvis gziT;<br />
Semwynareblobisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis erovnuli koncefciisa <strong>da</strong> samoqmedo<br />
<strong>ge</strong>gmis SeqmnaSi <strong>samoqalaqo</strong> monawileobis meqanizmis SemuSaveba;<br />
Semwynareblobisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis erovnuli koncefciisa <strong>da</strong> samoqmedo<br />
<strong>ge</strong>gmis ganxorcielebis politikuri, finansuri, instituciuri, sakanonmdeblo<br />
<strong>da</strong> eqspertuli resursebiT uzrunvelyofis sqemebis SemuSaveba;<br />
saqarTveloSi moqmedi kanonmdeblobis analizi <strong>da</strong> arsebuli xarvezebis gamosworebis<br />
mizniT sakanonmdeblo cvlilebebis paketis momzadeba;<br />
Semwynareblobisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis erovnuli koncefciisa <strong>da</strong> samoqmedo<br />
<strong>ge</strong>gmiT gaTvaliswinebul RonisZiebaTa ganxorcielebis monitoringisa<br />
<strong>da</strong> cvalebad garemoze adekvaturi reagirebis meqanizmebis SemuSaveba.<br />
sabWos <strong>da</strong>evala<br />
2008 wlis 31 oqtombramde Semwynareblobisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis erovnuli<br />
koncefciisa <strong>da</strong> samoqmedo <strong>ge</strong>gmis proeqtis SemuSaveba;<br />
saqarTvelos prezidentis, mTavrobisa <strong>da</strong> parlamentis informireba mimdinare<br />
RonisZiebebTan <strong>da</strong>kavSirebiT.<br />
saqarTvelos mTavrobas <strong>da</strong>evala<br />
2008 wlis 31 dekembramde, sabWos wardginebisa <strong>da</strong> rekomen<strong>da</strong>ciebis safuZvelze,<br />
Semwynareblobisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis erovnuli koncefciisa<br />
<strong>da</strong> samoqmedo <strong>ge</strong>gmis <strong>da</strong>mtkiceba.<br />
samuSao jgufebi<br />
sabWom gansazRvra strategiuli <strong>ge</strong>gmis eqvsi ZiriTadi mimarTuleba, ris safuZvelzec<br />
sabWos formatSi eqvsi samuSao jgufi Seiqmna. esenia: kanonis uzenaesoba,<br />
ganaTleba, kultura, sazogadoebis socialuri <strong>da</strong> regionaluri <strong>integracia</strong>, media,<br />
<strong>samoqalaqo</strong> monawileoba.
sabWos Semad<strong>ge</strong>nloba<br />
Tamar kinwuraSvili<br />
saqarTvelos prezidentis mrCeveli,<br />
sabWos Tavmjdomare<br />
Temur iakobaSvili<br />
saqarTvelos saxelmwifo ministri<br />
reintegraciis sakiTxebSi<br />
<strong>da</strong>viT tyeSelaSvili<br />
saqarTvelos saxelmwifo ministri<br />
regionaluri mmarTvelobis sakiTxebSi<br />
zinai<strong>da</strong> bestaeva<br />
saqarTvelos ltolvilTa <strong>da</strong> gansaxlebis ministris<br />
moadgile<br />
ana Jvania<br />
saqarTvelos ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebis ministris<br />
moadgile<br />
giga bokeria<br />
saqarTvelos sagareo saqmeTa ministris<br />
pirveli moadgile<br />
<strong>da</strong>viT andRulaZe<br />
saqarTvelos kulturis, ZeglTa <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> sportis<br />
ministris moadgile<br />
vato leJava<br />
saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis ministris<br />
pirveli moadgile<br />
<strong>da</strong>viT <strong>da</strong>rCiaSvili<br />
saqarTvelos parlamentis wevri,<br />
evropasTan integraciis komitetis Tavmjdomare<br />
akaki minaSvili<br />
saqarTvelos parlamentis wevri,<br />
iuridiul sakiTxTa komitetis Tavmjdomaris moadgile<br />
Ciora TaqTaqiSvili<br />
saqarTvelos parlamentis wevri, ganaTlebis, mecnierebisa<br />
<strong>da</strong> kulturis komitetis Tavmjdomaris moadgile<br />
sozar subari<br />
saqarTvelos saxalxo <strong>da</strong>mcveli<br />
mamuka faCuaSvili<br />
sazogadoebrivi mauwyeblis sameurveo sabWos wevri<br />
levan ramiSvili<br />
Tavisuflebis institutis gam<strong>ge</strong>obis Tavmjdomare<br />
zurab guncaZe<br />
samarTlebrivi ganaTlebis asociacia ALPE-s direqtori<br />
ramaz afciauri<br />
gaeros asociaciis direqtori<br />
<strong>da</strong>viT afrasiZe<br />
kavkasiuri institutis direqtori<br />
zaur xalilovi<br />
<strong>samoqalaqo</strong> integraciis fondis direqtori<br />
<strong>ge</strong>nadi muradiani<br />
saqarTvelos somexTa kavSiris Tavmjdomare<br />
giga ze<strong>da</strong>nia<br />
fond `Ria sazogadoeba _ saqarTvelos~<br />
<strong>samoqalaqo</strong> ganaTlebis programis koordinatori<br />
7
8<br />
interviu<br />
saqarTvelos prezidentis mrCevelTan, Semwynareblobisa<br />
<strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis saxelmwifo sabWos TavmjdomaresTan<br />
Tamar kinwuraSvilTan<br />
Tavisi saqmianobis ra etapzea amJamad prezidentTan moqmedi<br />
Semwynareblobisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis sabWo?<br />
SeiZleba iTqvas, rom sabWo Tavisi saqmianobis aqtiur fazaSia,<br />
TiTqmis mza<strong>da</strong>a <strong>da</strong> uaxloes momavalSi sazogadoebas warvud<strong>ge</strong>nT<br />
dokuments, romelmac qveyanaSi tolerantobisa <strong>da</strong> integraciis<br />
politika un<strong>da</strong> gansazRvros.<br />
qveynis prezidentTan moqmed sabWos yvela wevrs srulad aqvs<br />
gacnobierebuli, rom nebismieri dokumentis efeqtianobas didwilad<br />
ganapirobebs is, Tu ramdenad aris CarTuli mis SemuSavebasa <strong>da</strong><br />
ganxilvaSi farTo sazogadoeba. am mizniT sabWom TanamSromlobis<br />
memorandumi gaaforma saxalxo <strong>da</strong>mcvelTan moqmed eTnikuri<br />
umciresobebis sabWosTan, mis saqmianobaSi CarTo arasamTavrobo<br />
organizaciebi, kompetenturi eqspertebi. gaimarTa <strong>da</strong> kvlavac<br />
gaimarTeba regularuli Sexvedrebi eTnikuri umciresobebis<br />
warmomad<strong>ge</strong>nlebTan Tbilissa <strong>da</strong> saqarTvelos sxva<strong>da</strong>sxva regionSi.<br />
am Sexvedrebze ganixileba Semwynareblobisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong><br />
integraciis koncefcia <strong>da</strong> wina<strong>da</strong>debebi, rac sabolood mTavrobis<br />
samoqmedo <strong>ge</strong>gmaSi un<strong>da</strong> aisaxos.<br />
romeli mimarTuleba gamoikveTa am Sexvedrebis Sedegad<br />
yvelaze problematurad?<br />
araerTi kvleva <strong>da</strong> saeqsperto <strong>da</strong>skvna cxadyofs, rom umTavresi<br />
sirTule, romelic integraciis process aferxebs, saxelmwifo enis<br />
arcodnasTan <strong>da</strong>kavSirebuli sakiTxebia <strong>da</strong> xelisuflebis fokusirebac<br />
swored am mimarTulebiT xdeba. Tumca, Tu Sedegze gvin<strong>da</strong> viyoT orientirebuli,<br />
mxolod enis Seswavlaze koncentrireba ar aris sakmarisi.<br />
saWiroa sakiTxisadmi kompleqsuri midgoma. calke aRebuli skola an<br />
umaRlesi saswavlebeli ver upasuxebs im gamowvevebs, romelic<br />
integraciis procesSi Cvens winaSe dgas. kompleqsuri midgoma,<br />
socialuri komponentis paralelurad, mediis xelmisawvdomobas,
qveynis mmarTvelobaSi umciresobaTa CarTulobis<br />
uzrunvelyofasac gulisxmobs. sworad un<strong>da</strong> SevafasoT<br />
<strong>da</strong> <strong>da</strong>vZlioT is gaucxoeba, romelic multieTnikur<br />
urTierTobebSi aTwleulebis win xelovnurad Seiqmna.<br />
gaucxoeba istoriis arcerT etapze ar iyo saqarTvelos<br />
yofisaTvis <strong>da</strong>maxasiaTebeli movlena. mravaleTnikuri<br />
garemo yovelT-vis Cveni saxelmwifoebrivi arsebobis<br />
ganuyofeli nawili <strong>da</strong> upiratesoba iyo. es faqtori,<br />
Tanamedrove samyaroSic saxelmwifoebrivi warmatebis<br />
udidesi resursia. <strong>da</strong>rwmunebuli var, rom mravaleTnikuri<br />
saqarT-velo, unikaluri multikulturuli garemo<br />
ga<strong>da</strong>mwyvetia demokratiuli procesebisa <strong>da</strong> liberaluri<br />
Rirebulebebis ganmtkicebis procesSi. swored amitom,<br />
mniSvnelovania eTnikur umciresobaTa kulturuli<br />
TviTmyofadobis SenarCunebaze yoveldRiuri zrunva <strong>da</strong> im<br />
mravalfe-rovnebis popularizacia, romliTac<br />
istoriulad amayobs Cveni qveyana.<br />
ramdenad mniSvnelovania saerTaSoriso<br />
organizaciaTa CarTuloba am procesSi?<br />
saqarTvelo, rogorc saerTaSoriso Tanamegobrobis wevri<br />
qveyana, srulad acnobierebs im Rirebulebebs, romelic<br />
evrosabWos erovnul umciresobaTa CarCo konvenciiTaa<br />
deklarirebuli. am dokumentis ratificireba saxelmwifom<br />
2005 wels moaxdina, misi implimentaciis procesSi ki<br />
mniSvnelovania saerTaSoriso organizaciebis <strong>da</strong>xmareba.<br />
gansakuTrebiT min<strong>da</strong> gamovyo evropis sabWos, euTosa <strong>da</strong><br />
aSS-s ganviTarebis saa<strong>ge</strong>ntos (USAID) mxar<strong>da</strong>Wera <strong>da</strong> is<br />
proeqtebi, romlebic integraciis xelSewyobis mizniT<br />
Cvens qveyanaSi xorcieldeba. Tumca, kvlavac gavimeoreb,<br />
rom am saqmeSi mTavari <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>mwyveti saqarTvelos<br />
sazogadoebis pozicia <strong>da</strong> xelisuflebis politikuri nebaa.<br />
garwmunebT, es poziciac <strong>da</strong> nebac upiroboa.<br />
9
sabWos saqmianobis ZiriTadi mimarTulebebi<br />
kanonis uzenaesoba<br />
samarTlebrivi CarCo<br />
saqarTvelos, rogorc saerTaSoriso Tanamegobrobis wevr qveyanas ratificirebuli<br />
aqvs saerTaSoriso SeTanxmebebi, romlebic mniSvnelovan<br />
garantiebs qmnian eTnikur umciresobaTa <strong>da</strong>cvis TvalsazrisiT. es SeTanxmebebia:<br />
gaeros a<strong>da</strong>mianis uflebaTa sayovelTao deklaracia (15.09.1991).<br />
<strong>samoqalaqo</strong> <strong>da</strong> politikuri uflebebis saerTaSoriso paqti (25.01.1994).<br />
ekonomikuri, socialuri <strong>da</strong> kulturuli uflebebis saerTaSoriso<br />
paqti (25.01.1994).<br />
Sromisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>saqmebis sferoSi diskriminaciis saerTaSoriso konvencia<br />
(04.05.1995).<br />
evropis kulturuli konvencia (16.04.1997).<br />
rasobrivi diskriminaciis yvela formis likvi<strong>da</strong>ciis Sesaxeb saerTa-<br />
Soriso konvencia (16.04.1999).<br />
a<strong>da</strong>mianis uflebaTa <strong>da</strong> ZiriTad TavisuflebaTa <strong>da</strong>cvis evropuli<br />
konvencia (12.05.1999).<br />
adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb evropuli qartia (26.10.2004).<br />
erovnul umciresobaTa <strong>da</strong>cvis evropuli CarCo konvencia (13.10.2005).<br />
administraciul-teritoriul erTeulebs an xelisuflebis organoebs<br />
Soris transsasazRvro TanamSromlobis Sesaxeb saxelmZRvanelo<br />
evropuli konvencia (04.11.2006).<br />
saqarTvelos konstitucia aRiarebs yvela a<strong>da</strong>mianis Tanasworobas kanonis<br />
winaSe, ganurCevlad rasisa, kanis ferisa, enisa, religiisa, erovnuli<br />
<strong>da</strong> eTnikuri warmomavlobisa. sisxlissamarTlebrivi pasuxism<strong>ge</strong>blobiT<br />
isjeba a<strong>da</strong>mianTa Tanasworuflebianobis <strong>da</strong>rRveva, erovnuli an rasobrivi<br />
mtrobis an ganxeTqilebis Camogdebis mizniT ganxorcielebuli qmedeba,<br />
agreTve rasis, kanis feris, erovnuli an eTnikuri warmomavlobis<br />
niSniT a<strong>da</strong>mianis uflebebis pir<strong>da</strong>piri an arapir<strong>da</strong>piri SezRudva. rasobriv,<br />
religiur, erovnul an eTnikur nia<strong>da</strong>gze <strong>da</strong>naSaulis Cadena aris <strong>da</strong>mamZimebeli<br />
garemoeba sisxlis samarTlis kodeqsiT gaTvaliswinebul sxva<br />
<strong>da</strong>naSaulebTan mimarTebaSi.<br />
kanonis winaSe moqalaqeTa Tanasworobis principi uzrunvelyofilia<br />
Tarjimnis <strong>da</strong>niSvniT, mSobliur enaze sasamarTlo <strong>da</strong> sagamoZiebi dokumentebis<br />
ga<strong>da</strong>cemiT im braldebulis, eWvmitanilis an sisxlis samarTalwarmoebis<br />
sxva monawilisTvis, romelmac ar icis saxelmwifo ena. sisxlis<br />
samarTalwarmoebaSi monawile Tarjimnis Sromis anazRaurebas uzrunvelyofs<br />
saxelmwifo. Tarjimnis monawileoba agreTve uzrunvelyofilia<br />
sasamarTlos mier <strong>samoqalaqo</strong> <strong>da</strong> administraciuli saqmeebis ganxilvisas.<br />
administraciul organosTan urTierTobisas, pirs, romelmac gancxadeba<br />
an sxva dokumenti waradgina arasaxelmwifo enaze, administraciuli organos<br />
mier miecema <strong>da</strong>matebiTi va<strong>da</strong> Targmanis warmosad<strong>ge</strong>nad. sasjelaRsrulebiT<br />
<strong>da</strong>wesebulebaSi miRebisas msjavrdebuls un<strong>da</strong> ganemartos misi<br />
uflebebi <strong>da</strong> mis<strong>da</strong>mi mopyrobis wesebi mSobliur an misTvis gasa<strong>ge</strong>b sxva<br />
enaze.<br />
10
kultura <strong>da</strong> ganaTleba<br />
saqarTvelos konstitucia aRiarebs saqarTvelos yvela moqalaqis uflebas,<br />
ganaviTaros Tavisi kultura Tavisuflad, yovelgvari diskriminaciis<br />
gareSe <strong>da</strong> isar<strong>ge</strong>blos mSobliuri eniT pirad cxovrebaSi <strong>da</strong> sajarod.<br />
saqarTvelos kulturuli memkvidreobis <strong>da</strong>cva, TiToeuli moqalaqis<br />
kulturuli TviTmyofadobis gamovlinebisa <strong>da</strong> gamdidrebis xelSewyoba<br />
saxelmwifos prioritets warmoad<strong>ge</strong>ns.<br />
saqarTvelos moqalaqeebs, romelTa mSobliuri ena ar aris qarTuli, ufleba<br />
aqvT, miiRon sruli zogadi ganaTleba maT mSobliur enaze. saxelmwifo<br />
agreTve uzrunvelyofs moswavleTa uflebas, miiRon ganaTleba<br />
mSobliur enaze TavianT sacxovrebel adgilTan maqsimalurad axlos,<br />
risTvisac <strong>da</strong>matebiT <strong>da</strong>finansebas gamoyofs.<br />
akrZalulia sajaro skolebSi saswavlo procesis gamoyeneba religiuri<br />
indoqtrinaciis, prozelitizmis an iZulebiTi asimilaciisTvis. sajaro<br />
skolebi valdebulni arian, xeli Seuwyon Semwynareblobisa <strong>da</strong> urTierTpativiscemis<br />
garemos <strong>da</strong>mkvidrebas <strong>da</strong> <strong>da</strong>icvan umciresobebis ufleba,<br />
Tavisuflad isar<strong>ge</strong>blon mSobliuri eniT, SeinarCunon <strong>da</strong> gamoxaton TavianTi<br />
kulturuli kuTvnileba.<br />
media<br />
saqarTvelos sazogadoebrivi mauwyebeli kanonmdeblobiT valdebulia,<br />
Tavis programebSi asaxos sazogadoebaSi arsebuli eTnikuri, kulturuli,<br />
enobrivi <strong>da</strong> religiuri mravalferovneba, saTanado proporciiT ganaTavsos<br />
eTerSi umciresobebis Sesaxeb <strong>da</strong> umciresobebis mier momzadebuli<br />
programebi. sazogadoebrivi mauwyeblis programuli biujetis aranakleb<br />
25% un<strong>da</strong> moxmardes afxazeTsa <strong>da</strong> cxinvalis regionTan <strong>da</strong>kavSirebuli,<br />
agreTve umciresobebis enaze momzadebuli programebis ga<strong>da</strong>cemas.<br />
saTemo mauwyeblobis licenziis mflobelma un<strong>da</strong> uzrunvelyos sakuTari<br />
momsaxurebis zonaSi mcxovrebi umciresobis warmomad<strong>ge</strong>nelTa<br />
azrebis gaSuqeba.<br />
monawileoba politikur <strong>da</strong> sazogadoebriv cxovrebaSi<br />
saqarTvelos yvela moqalaqes aqvs politikuri partiis Seqmnisa <strong>da</strong> mis<br />
saqmianobaSi monawileobis ufleba. politikuri partiis wevroba ar SeiZleba<br />
SeizRudos rasis, kanis feris, enis, religiis, erovnuli an eTnikuri<br />
kuTvnilebis nia<strong>da</strong>gze.<br />
sisxlissamarTlebrivi pasuxism<strong>ge</strong>blobiT isjeba a<strong>da</strong>mianis devna mis politikur,<br />
sazogadoebriv, profesiul an religiur moRvaweobasTan <strong>da</strong>kav-<br />
SirebiT, agreTve politikuri, sazogadoebrivi an religiuri gaerTianebis<br />
Seqmnis an saqmianobisaTvis ukanonod xelis SeSla.<br />
sakanonmdeblo cvlilebebi<br />
prezidentTan moqmedi Semwynareblobisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis sab-<br />
Wo amzadebs sakanonmdeblo cvlilebaTa pakets, romelic <strong>da</strong>aregulirebs<br />
kulturuli memkvidreobis, sajaro samsaxurSi umciresobis warmomad<strong>ge</strong>nelTa<br />
<strong>da</strong>saqmebisaTvis Tanabari SesaZleblobebis Seqmnis, TarjimniT<br />
uzrunvelyofis servisis <strong>da</strong>xvewisa <strong>da</strong> sxva sakiTxebs.<br />
11
12<br />
Temur iakobaSvili<br />
reintegraciis sakiTxebSi saxelmwifo ministri<br />
rogorc mo<strong>ge</strong>xsenebaT, Cvens uwyebas ramdenime Tvis win <strong>da</strong>evala<br />
erovnuli umciresobebis sakiTxze muSaoba. Cven gvyavs specialuri<br />
moadgile am sakiTxTan <strong>da</strong>kavSirebiT _ qalbatoni<br />
elene TevdoraZe, romelsac am Temebze muSaobis sakmaod seriozuli<br />
gamocdileba aqvs. amasTan erTad mniSvnelovania imis<br />
aRniSvna, rom Cven ukve gvqon<strong>da</strong>, ramdenime samuSao viziti rogorc<br />
qalbaton Tamar kinwuraSvilTan, aseve prezidentTan<br />
moqmed sabWosTan, romelic erovnuli umciresobebis Sesaxeb<br />
koncefciaze muSaobs. am etapze xdeba erToblivi saqmianoba<br />
koncefciis <strong>da</strong>xvewis mimarTulebiT. is saqmianoba, romelsac<br />
eweva sabWo, Zalian mniSvnelovania imdenad ramdena<strong>da</strong>c, Tu es<br />
koncefcia ar iqna gaTviTcnobierebuli <strong>da</strong> mowonebuli Tavad<br />
umciresobebis mier, maSin mas Tavsmoxveuli dokumentis forma<br />
eqneba.<br />
sabWos mier SemuSavebul koncefcias Cveni saministro warad<strong>ge</strong>ns<br />
mTavrobis sxdomaze <strong>da</strong>samtkiceblad. Cven am sferoSi ramdenime<br />
mimarTulebiT muSaoba ukve <strong>da</strong>viwyeT. gvqon<strong>da</strong> Sexvedra<br />
tradiciuli religiebis warmomad<strong>ge</strong>nlebTan, gveqneba Sexvedrebi<br />
marTlmadidebluri eklesiis xelmZRvanelobasTan.<br />
aseve CavatarebT konsultaciebs sxva<strong>da</strong>sxva iuridiul sakiTx-<br />
Tan <strong>da</strong>kavSirebiT, raTa saerTo suraTi SevkriboT <strong>da</strong> miviRoT<br />
iseTi ga<strong>da</strong>wyvetilebebi, rac Seefereba demokratiis mSenebel<br />
saqarTvelos, tolerantul saqarTvelos, romelSic <strong>tolerantoba</strong><br />
ar aris ucxouri sityva, aramed aris erovnuli Tviseba<br />
sxva erovnul TvisebebTan erTad.<br />
gansazRvrulia konkretuli vadebi, Tu rodis un<strong>da</strong> <strong>da</strong>sruldes<br />
am dokumentebze muSaoba. <strong>da</strong> es imitom ki ara, rom viRacas<br />
evrokavSirSi an euToSi koWebi un<strong>da</strong> gaugoroT, aramed imitom,<br />
rom Cven migvaCnia, rom es Cveni saxelmwifos prerogativaa,<br />
prioriteti <strong>da</strong> saWiroebaa, rom rac SeiZleba male, wlis bolomde,<br />
rogorc maqsimum, Cven am konceptualur Temebze <strong>da</strong>vasruloT<br />
muSaoba.
erovnuli umciresobebis enebze<br />
ganaTlebis xelmisawvdomoba<br />
ganaTleba<br />
saxelmwifo umciresobebis mier sakuTar enaze ganaTlebis miRebis<br />
SesaZleblobas uzrunvelyofs. zogadi ganaTlebis Sesaxeb kanonis<br />
Tanaxmad, `saqarTvelos moqalaqeebs, romlebisTvisac qarTuli ena<br />
mSobliuri ar aris, ufleba aqvT miiRon sruli zogadi ganaTleba<br />
maT mSobliur enaze~. amasTanave zogadsaganmanaTleblo <strong>da</strong>wesebulebebSi<br />
saxelmwifo enis swavleba savaldebuloa, xolo afxaze-<br />
Tis avtonomiur respublikaSi _ qarTulTan erTad afxazuri saxelmwifo<br />
enis.<br />
dRes saxelmwifo 123 somxurenovan, 94 azerbaijanulenovan, 23<br />
rusulenovan <strong>da</strong> 1 ukrainulenovan skolas afinansebs. 417 Sereuli<br />
tipis skolaSi (aqe<strong>da</strong>n 3 osurenovani skolaa) ori enobrivi<br />
seqtoria gaerTianebuli, xolo 6 maTganSi erTdroulad sami seqtori<br />
funqcionirebs.<br />
2007 wels ki `saxelmwifo enis~ programis farglebSi Tbilissa <strong>da</strong><br />
Si<strong>da</strong> qarTlSi osuri sakvirao skolebi gaixsna.<br />
2007 wli<strong>da</strong>n erovnuli saswavlo <strong>ge</strong>gmebisa <strong>da</strong> Sefasebis centri<br />
qarTul <strong>da</strong> araqarTulenovan skolebSi ganaTlebis saerTo sistemis<br />
<strong>da</strong>nergvis mizniT, araqarTulenovani skolebisTvis saxelmZRvaneloebis<br />
somxur, azerbaijanul <strong>da</strong> rusul enebze Targmnas axorcielebs.<br />
istoriis saxelmZRvaneloebi naTargmnia osur <strong>da</strong> afxazur<br />
enebzec.<br />
saxelmwifo enis swavlebis xelSewyoba<br />
saqarTvelos ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebis saministro, saxelmwifo<br />
enis swavlebis mizniT, ramdenime proeqts axorcielebs.<br />
`araqarTulenovan skolebSi saxelmwifo enis Seswavlis programis~<br />
farglebSi, ukve sami welia, rac swavlebis axali meTodis <strong>da</strong>nergva<br />
xorcieldeba. aRniSnuli proeqti ramdenime komponents<br />
moicavs:<br />
13
14<br />
qarTulis, rogorc sakomunikacio enis, saxelmZRvaneloebis Seqmna <strong>da</strong> <strong>da</strong>nergva.<br />
am mizniT qarTuli enis axali saxelmZRvanelo `TavTavi~ (wigni, savarji-<br />
So rveuli <strong>da</strong> maswavleblis <strong>da</strong>mxmare saxelmZRvanelo) gamoica <strong>da</strong> samcxejavaxeTsa<br />
<strong>da</strong> qvemo qarTlSi usasyidlod gavrcel<strong>da</strong>. am etapze `TavTavis~<br />
pirveli sami Tavia <strong>da</strong>beWdili, romelic enis kompetenciis <strong>da</strong>wyebiT sam dones<br />
Seesabameba. 2009 wels i<strong>ge</strong>gmeba somxur-qarTuli, azerbaijanul-qarTuli, afxazur-qarTuli<br />
<strong>da</strong> osur-qarTuli sasaubroebis Seqmna.<br />
Sesabamisad samcxe-javaxeTsa <strong>da</strong> qvemo qarTlSi araqarTulenovani skolebis<br />
qarTuli enis maswavleblebis treningi xorcieldebo<strong>da</strong>. 2009 wli<strong>da</strong>n es programa<br />
ufro intensiur xasiaTs SeiZens. <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmilia pe<strong>da</strong>go<strong>ge</strong>bisTvis `qarTulis,<br />
rogorc sakomunikacio saSualebis~ <strong>da</strong> `qarTulis, rogorc meore enis~ SeswavlisTvis<br />
vauCerebis gamoyofa, rac maT profesiuli ganviTarebis saSualebas<br />
miscems.<br />
ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebis saministrom, euTos mxar<strong>da</strong>WeriT, `mozardebisaTvis<br />
saxelmwifo enis Seswavlis xelSewyobis~ programis farglebSi, 2007 wli<strong>da</strong>n sajaro<br />
skolebisa <strong>da</strong> resurs-centrebis <strong>da</strong>finanseba <strong>da</strong>iwyo. aRniSnuli programis<br />
farglebSi axalqalaqsa <strong>da</strong> ninowmin<strong>da</strong>Si gaixsna enis Semswavleli saxlebi maswavleblebisTvis,<br />
sajaro moxeleTaTvis, samxedroebisTvis, samedicino <strong>da</strong> socialuri<br />
muSakebisTvis, vaWrobaSi CarTuli a<strong>da</strong>mianebisa <strong>da</strong> sxva socialuri jgufebisTvis.<br />
2009 wels <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmilia kidev ori `enis saxlis~ gaxsna qvemo qarTlSi,<br />
aseve maTi sakomunikacio <strong>da</strong> sainformacio teqnologiiT aRWurva.<br />
programa `saqarTvelos <strong>samoqalaqo</strong> <strong>integracia</strong> <strong>da</strong> lingvisturi problemebi~ saerTaSoriso<br />
konferenciebis organizebas iTvaliswinebs. aRniSnuli programis<br />
farglebSi i.javaxiSvilis saxelmwifo universitetSi, lingvisturi <strong>da</strong> kulturuli<br />
mravalferovnebis Seswavlis mizniT, 2007 wels kavkasiologiis <strong>da</strong>rgSi saerTaSoriso<br />
konferencia gaimarTa.<br />
qalaq Tbilisis 98-e rusulenovani sajaro skola
gia nodia<br />
ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebis ministri<br />
ganaTlebis saministro aqtiurad muSaobs im problemebis<br />
ga<strong>da</strong>sawyvetad, romlebic sakvanZoa <strong>samoqalaqo</strong> integraciis<br />
procesisaTvis. pirvel rigSi, gamovyofdi, qarTuli<br />
enis arasakmaris codnas. samwuxarod, dResdReobiT, araqarTulenovani<br />
skolebi srulyofili ganaTlebis miRebis<br />
saSualebas ar iZleva. ganaTlebis saministro sapilote<br />
formati<strong>da</strong>n ukve bilingvualuri swavlebis sistemur <strong>da</strong>nergvaze<br />
ga<strong>da</strong>svlas <strong>ge</strong>gmavs <strong>da</strong> am procesSi aqtiurad TanamSromlobs<br />
saerTaSoriso eqspertebTan.<br />
umaRles saswavleblebSi umciresobis warmomad<strong>ge</strong>nelTa mozidvis<br />
mizniT saxelmwifom wels garkveuli nabijebi ga<strong>da</strong>dga,<br />
rodesac ZiriTadi gamoc<strong>da</strong> somxur <strong>da</strong> azerbaijanul<br />
enebze Caatara. Tumca muSaoba eTnikuri umciresobebisTvis<br />
erovnuli gamocdis sistemis <strong>da</strong>xvewis mimarTulebiT<br />
kvlavac grZeldeba.<br />
Cven aqtiurad vTanamSromlobT <strong>samoqalaqo</strong> seqtorTan, romelsac,<br />
Cveni Rrma rwmeniT, SeuZlia mniSvnelovani roli<br />
Seasrulos rogorc tolerantuli suliskveTebisa <strong>da</strong> Rirebulebebis<br />
<strong>da</strong>mkvidrebis, aseve inteleqtualuri <strong>da</strong>xmarebis<br />
gawevis TvalsazrisiT, situaciis analizisa <strong>da</strong> rekomen<strong>da</strong>ciebis<br />
SemuSavebis mizniT.<br />
min<strong>da</strong> erT garemoebasac gavusva xazi. integraciis problema<br />
ar aris marto saxelmwifos, an mxolod umravlesobis<br />
<strong>da</strong> qarTuli sazogadoebis problema. umciresobebsac aqvT<br />
garkveuli SiSebi, TavianT TavSi Caketvis midrekilebebi,<br />
gazviadebuli SiSi umravlesobis mimarT, rom maT raRac<br />
mzakvruli Canafiqrebi gaaCniaT maTi gasaxlebis an asimilaciis.<br />
rodesac saqarTvelo gaxdeba evro-atlantikuri<br />
Tanamegobrobis realuri wevri, demokratiul samyaroSi<br />
moqmedi zogadi Rirebulebebi <strong>da</strong> kanonebi, imedia, gazrdis<br />
maT rwmenas saxelmwifos mimarT. am mimarTulebiT SesaZloa,<br />
pozitiuri roli saerTaSoriso organizaciebma iTamaSon.<br />
15
multilingvuri swavleba<br />
erovnuli umciresobebisaTvis ganaTlebis Tanabari xelmisawvdomobis uzrunvelyofisa<br />
<strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis xelSewyobis mizniT, saqarTvelos ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebis<br />
saministro iwyebs multilingvuri ganaTlebis <strong>da</strong>nergvas saqarTvelos zogadsaganmanaTleblo<br />
skolebSi. saministro muSaobs multilingvuri ganaTlebis politikis<br />
dokumentze. 2008-09 saswavlo wels saqarTvelos 40-mde Sereuli tipis skola-<br />
Si multilingvuri programis pilotireba i<strong>ge</strong>gmeba. multilingvuri ganaTlebis programebis<br />
pilotireba 2006-2007 wlebSi samcxe-javaxeTisa <strong>da</strong> qvemo qarTlis 12 skolaSi<br />
euTos <strong>da</strong>finansebiT Sveicariulma organizacia `simeram~ ganaxorciela.<br />
umaRlesi ganaTleba<br />
umaRlesi ganaTlebis miRebis msurvelTaTvis Tanabari konkurentuli pirobebis Seqmnis<br />
mizniT, ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebis saministrom, saxelmwifo enis programis farglebSi,<br />
2008 wels samcxe-javaxeTsa <strong>da</strong> qvemo qarTlSi qarTul enasa <strong>da</strong> zogad unar-<br />
CvevebSi 390 registrirebuli abiturienti <strong>da</strong> 43 maswavlebeli ga<strong>da</strong>amza<strong>da</strong>. amasTanave<br />
wels pirvelad gamocdebi zogad unar-CvevebSi umciresobebis enebze Catar<strong>da</strong>. vinai<strong>da</strong>n<br />
a<strong>da</strong>miani mSobliur enaze ukeT avlens Tanmimdevruli msjelobisa <strong>da</strong> logikuri azrovnebis<br />
unars, zogadi unarebis testi somxur <strong>da</strong> azerbaijanul enebze iTargmna.<br />
gamocdebis erovnuli centri koordinacias gauwevs erovnuli gamocdebis mosamzadebeli<br />
centrebis muSaobas uSualod beneficiarebis sacxovrebel teritoriaze momaval<br />
welsac, rac xelmisawvdomi iqneba yvela msurvelisaTvis.<br />
`socialuri grantebis~ programis farglebSi ki saxelmwifo afinansebs im studentebs,<br />
vinc saSualo ganaTleba samcxe-javaxeTsa <strong>da</strong> qvemo qarTlis araqarTulenovan skolebSi<br />
miiRo. TiToeuli regioni<strong>da</strong>n 20 studenti finansdeba. saxelmwifo afinansebs samagistro<br />
programebsac konfliqturi regionebis mkvidri ramdenime studentisTvis.<br />
saqarTvelos prezidentTan arsebul ganviTarebisa <strong>da</strong> reformebis fondi ki ucxoeTSi<br />
swavlebis <strong>da</strong>finansebis programas sTavazobs erovnuli umciresobis warmomad<strong>ge</strong>nlebs.<br />
fondis <strong>da</strong>finansebiT, 2007 wels biznes administrirebis sabakalavro programaze ungreTsa<br />
<strong>da</strong> aSS-Si erovnuli umciresobis 7 warmomad<strong>ge</strong>nli gaemgzavra. konkursis saSualebiT<br />
7 axali studenti 2008 welsac SeirCa.<br />
reintegraciis sakiTxebSi saxelmwifo ministrisa <strong>da</strong> saxelmwifo marTvis institutis<br />
(GIPA) mxar<strong>da</strong>WeriT, 2008 wels fondi saxelmwifo marTvis programaze ukrainis marTvis<br />
erovnul akademiaSi erovnul umciresobaTa warmomad<strong>ge</strong>nlebis gagzavnas <strong>ge</strong>gmavs.<br />
erTiani erovnuli gamocdebis mosamzadebeli kursebis programa<br />
saqarTvelos prezidentis iniciativiT, gamocdebis erovnulma centrma SeimuSava specialuri<br />
programa, romelic erTian erovnul gamocdebze eTnikuri umciresobis warmomad<strong>ge</strong>nelTa<br />
Tanabar konkurentul pirobebSi Cayenebas isaxavs miznad.<br />
16
programa iTvaliswinebs umciresobebiT kompaqturad <strong>da</strong>saxlebul teritoriebze _<br />
axalqalaqis, ninowmindis, marneulis, bolnisis, yarajalas sajaro skolebis bazaze<br />
erTiani erovnuli gamocdebisaTvis mosamzadebeli centrebis Seqmnas.<br />
mosamzadebel centrebSi abiturientebs adgilobrivi specialistebi moamzadeben. maswavlebelTa<br />
konsultirebas, trenin<strong>ge</strong>bs, maTTvis Sesabamisi sagamocdo programebisa<br />
<strong>da</strong> <strong>da</strong>mxmare masalebis miwodebas gamocdebis erovnuli centri uzrunvelyofs.<br />
mosamzadebeli programa xelmisawvdomi iqneba yvela msurvelisaTvis _ rogorc <strong>da</strong>mamTavrebeli<br />
klasis moswavleebisaTvis, ise skola<strong>da</strong>mTavrebulTaTvis.<br />
momzaddeba specialuri kursi yvela sagamocdo saganSi, kompaqturad mcxovrebi eTnikuri<br />
umciresobebisaTvis ki saswavlo procesi fokusirebuli iqneba qarTuli enisa<br />
<strong>da</strong> literaturis programis efeqturad aTvisebaze.<br />
profesiuli swavleba<br />
`sajaro samarTlis iuridiuli piri _ zurab Jvanias saxelobis saxelmwifo administrirebis<br />
skola~ 2005 wels saqarTvelos prezidentis <strong>da</strong> saxelmwifos mxar<strong>da</strong>WeriT <strong>da</strong>fuZn<strong>da</strong>.<br />
skola saqarTvelos regionebSi saxelmwifo mmarTvelobisa <strong>da</strong> TviTmmarTvelobis<br />
<strong>da</strong>wesebulebebSi marTvis demokratiuli stilis <strong>da</strong>mkvidrebis, sazogadoebrivi<br />
momsaxurebis xarisxis amaRlebis, sajaro samsaxurSi kvalificiuri kadrebis deficitis<br />
<strong>da</strong>Zlevis <strong>da</strong> erovnuli umciresobebiT kompaqturad <strong>da</strong>saxlebuli regionebis moxeleTa<br />
kvalifikaciis amaRlebis <strong>da</strong> maTi saxelmwifoebriv sivrceSi integraciis mizniT<br />
Seiqmna. kvalificiuri sajaro mosamsaxureebis momzadebis gar<strong>da</strong>, zurab Jvanias<br />
saxelobis saxelmwifo administrirebis skolaSi eTnikuri umciresobebisTvis specialurad<br />
Seqmnili saxelmwifo enis Semswavleli programac moqmedebs.<br />
axalcixis profesiuli swavlebis centri<br />
17
18<br />
ana Jvania<br />
ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebis ministris moadgile<br />
Cven srulad vacnobierebT im garemoebas, rom ganaTlebis<br />
saministros <strong>samoqalaqo</strong> integraciis procesSi metad sapasuxism<strong>ge</strong>blo<br />
<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>mwyveti roli akisria. vinai<strong>da</strong>n gaucxoebis,<br />
qveyanaSi mimdinare procesebisgan gariyulobis erT-er-<br />
Ti mTavari mizezi swored enobrivi barieris arsebobaa. rodesac<br />
saxelmwifo enis Semswavlel programebze vsaubrobT,<br />
Cven erT mniSvnelovan garemoebasac viTvaliswinebT _ qarTuli<br />
enis Seswavlis paralelurad, ar un<strong>da</strong> <strong>da</strong>ikargos umciresobaTa<br />
kulturuli identoba. amitom ganaTlebis saministro<br />
eTnikur umciresobebs sTavazobs garantirebul stan<strong>da</strong>rts<br />
_ romliTac iswavleba rogorc saxelmwifo ena, aseve umciresobebis<br />
ena.<br />
imisaTvis, rom uzrunvelyofili iyos umciresobaTa warmomad<strong>ge</strong>nlebis<br />
CarTuloba qveynis mmarTvelobaSi, saxelmwifo<br />
investirebas profesiuli ganaTlebis mimarTulebiT axdens.<br />
sajaro seqtorSi umciresobis warmomad<strong>ge</strong>nelTa <strong>da</strong>saqmebis<br />
xelSewyobis mizniT saministro saganmanaTleblo komponents<br />
axorcielebs. Cven gvin<strong>da</strong>, gavafarTooT zurab Jvanias saxelmwifo<br />
administrirebis skolis saqmianoba im regionebSi, sa<strong>da</strong>c<br />
umciresobebis warmomad<strong>ge</strong>nlebi cxovroben. skola ara marto<br />
saxelmwifo moxeleebs amzadebs, aramed umciresobis warmomad<strong>ge</strong>nlebs<br />
saxelmwifo enis Seswavlis kurssac sTavazobs. zurab<br />
Jvanias skolis reformireba, romelic amJamad mimdinareobs,<br />
Zalzed drouli <strong>da</strong> saWiro iniciativaa.
amJamad mimdinareobs muSaoba `zurab Jvanias saxelobis saxelmwifo<br />
administrirebis skolis~ reorganizaciaze. saqarTvelos<br />
ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebis ministris 2008 wlis 1 agvistos<br />
#680 brZanebiT, Seiqmna axali sameTvalyureo sabWo, i<strong>ge</strong>gmeba<br />
wesdebis Secvla <strong>da</strong> skolis filialebis <strong>da</strong>arseba axalqalaqsa<br />
<strong>da</strong> ninowmin<strong>da</strong>Si. gar<strong>da</strong> zemoxsenebulisa, mimdinareobs muSaoba<br />
saswavlo programebisa <strong>da</strong> meTodikis Sesacvlelad.<br />
profesiuli swavlebis centrebi<br />
saprezidento programis farglebSi SemuSav<strong>da</strong> `profesiuli<br />
saswavleblebis reabilitaciis programa~, romelic 2006-2009<br />
wlebSi ganxorcieldeba.<br />
programis farglebSi ukve mox<strong>da</strong> Semdegi profsaswavleblebis<br />
reabilitacia:<br />
axalcixis profesiuli swavlebis centri;<br />
kazreTis profesiuli swavlebis centri (bolnisi);<br />
kaspis profesiuli swavlebis centri;<br />
winamZRvrianTkaris winamZRvriSvilis profesiuli<br />
swavlebis centri (mcxeTa);<br />
qarelis profesiuli swavlebis centri;<br />
Telavis profesiuli swavlebis centri.<br />
`irmis naxtomi~<br />
ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebis saministro, programa `irmis naxtomis~<br />
farglebSi, saqarTvelos mTel teritoriaze sajaro skolebis<br />
kompiuteruli teqnikiT <strong>da</strong> internet momsaxurebiT uzrunvelyofas<br />
axorcielebs. am programis farglebSi sxva<strong>da</strong>sxva<br />
erovnebis mozardebs saSualeba aqvT, monawileoba miiRon konkursebSi,<br />
romelic saskolo internet-gverdebis dizainis SemuSavebas<br />
<strong>da</strong> ganTavsebas gulisxmobs.<br />
19
kultura<br />
saqarTvelos kulturis, ZeglTa <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> sportis saministro<br />
ukve oTxi welia, rac saqarTvelos erovnuli umciresobebis kulturis<br />
mxar<strong>da</strong>Weris programas axorcielebs. programis mizania<br />
erovnuli umciresobebis kulturuli mravalferovnebis xelSewyoba<br />
<strong>da</strong> popularizacia.<br />
programa <strong>da</strong>viT baazovis saxelobis saqarTvelos ebraelTa istoriul-eTnografiuli<br />
muzeumis, saqarTvelos kulturul urTier-<br />
TobaTa centr `kavkasiuri saxlis~, mirza-faTali axundovis azerbaijanuli<br />
kulturis muzeumis, saqarTvelos rusuli kulturis centris,<br />
Tbilisis petros a<strong>da</strong>mianis somxuri <strong>da</strong> azerbaijanuli Teatrebis<br />
bazaze xorcieldeba. programis farglebSi araerTi sapremiero<br />
Cveneba, gamofena, prezentacia Tu diskusia gaimarTa, gamoica krebuli<br />
`kavkasiis arqeologia, eTnologia, folkloristika~.<br />
adgilobrivi xelisuflebis mxar<strong>da</strong>WeriT ki erovnuli umciresobebiT<br />
kompaqturad <strong>da</strong>saxlebul regionebSi 25 somxuri, 15 azerbaijanuli,<br />
14 Sereuli, 5 osuri biblioTeka, aseve araerTi saxelovno<br />
skola <strong>da</strong> saklubo <strong>da</strong>wesebuleba funqcionirebs.<br />
saqarTvelos kulturis, ZeglTa <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> sportis saministro aseve<br />
axorcielebs qveynis teritoriaze ganTavsebuli kulturuli<br />
memkvidreobis uZravi Zeglebisa <strong>da</strong> obieqtebis inventarizacias.<br />
q. Tbilisis meria Teatraluri xelovnebis ganviTarebis xelSewyobis<br />
programis farglebSi adgilobrivi mniSvnelobis Teatrebis,<br />
maT Soris, al. griboedovis saxelobis saxelmwifo akademiuri<br />
rusuli dramatuli Teatris <strong>da</strong>finansebas axorcielebs.<br />
Tbilisis panTeonebisa <strong>da</strong> xelovnebis Zeglebis movla-patronobis<br />
xelSewyobis programa ki TbilisSi arsebuli panTeonebis, maT Soris<br />
somex mweralTa <strong>da</strong> sazogado moRvaweTa panTeonis movla-patronobasa<br />
<strong>da</strong> <strong>da</strong>cvas gulisxmobs.<br />
20<br />
koncerti abanoTubanSi. Tbilisi, 2007 wlis 1 ivnisi
sozar subari<br />
saxalxo <strong>da</strong>mcveli<br />
zoga<strong>da</strong>d, roca umciresobebis <strong>integracia</strong>ze vlaparakobT,<br />
bunebrivia, rom pirvel rigSi, im a<strong>da</strong>mianebis xedva un<strong>da</strong><br />
gaviTvaliswinoT, romlebic umciresobas miekuTvnebian. am<br />
mxriv yvelaze didi forumi, sa<strong>da</strong>c umciresobebi ikribebian<br />
<strong>da</strong> msjeloben momaval ganviTarebaze <strong>da</strong> TavianTi adgilis<br />
Sesaxeb Cvens qveyanaSi, aris saxalxo <strong>da</strong>mcvelis ofis-<br />
Tan arsebuli umciresobaTa sabWo. amitom Zalian mniSvnelovania,<br />
rom prezidentTan moqmed sabWosTan gaformebuli<br />
memorandumiT maT SesaZlebloba eZlevaT, ufro maRal<br />
doneze miiRon monawileoba imis gansazRvraSi, Tu rogor<br />
un<strong>da</strong> moxdes <strong>integracia</strong> <strong>da</strong> saerTod, ra politika un<strong>da</strong><br />
gatardes umciresobebTan <strong>da</strong>kavSirebiT qveyanaSi. aqamde<br />
samwuxarod, miuxe<strong>da</strong>vad calkeuli mcdelobebisa, process<br />
ar hqon<strong>da</strong> miRebuli iseTi sistemuri xasiaTi, rogorc memorandumis<br />
xelmoweris Semdeg gax<strong>da</strong> SesaZlebeli.<br />
sxvaTa Soris, erTi wlis win sabWom sxva<strong>da</strong>sxva saxelmwifo<br />
uwyebisTvis SeimuSava rekomen<strong>da</strong>ciebi, Tu rogor un<strong>da</strong> momx<strong>da</strong>riyo<br />
evropis umciresobaTa CarCo konvenciis implimentacia.<br />
am rekomen<strong>da</strong>ciebs Zalzed kargi gamoxmaureba<br />
mohyva, Zalian pozitiuri Sedegic iqna miRweuli <strong>da</strong> bevri<br />
saxelmwifo uwyeba, saministro seriozulad miudga am rekomen<strong>da</strong>ciebs<br />
<strong>da</strong> maT <strong>da</strong>nergvas.<br />
Tuki saqarTvelos prezidentTan arsebuli sabWo efeqturad<br />
imuSavebs, SemuSavebuli iqneba integraciis saxelmwifo<br />
<strong>ge</strong>gma <strong>da</strong> am procesSi saxalxo <strong>da</strong>mcvelTan moqmedi sab-<br />
Wo aqtiurad CaerTveba, vfiqrob, progresi saxeze iqneba.<br />
saxalxo <strong>da</strong>mcvelis ofisTan arsebul eTnikur umciresobaTa<br />
sabWosa <strong>da</strong> prezidentTan arsebul <strong>samoqalaqo</strong> integraciis<br />
sabWos Soris memorandumis formatiT gaTvaliswinebuli<br />
TanamSromloba mniSvnelovania imiT, rom aq erTi <strong>da</strong><br />
ori warmomad<strong>ge</strong>neli ki ar iRebs monawileobas, aramed _<br />
praqtikulad yvela eTnikuri jgufis warmomad<strong>ge</strong>neli <strong>da</strong><br />
am sakiTxebze momuSave arasamTavrobo organizacia.<br />
21
socialuri <strong>da</strong> regionaluri <strong>integracia</strong><br />
<strong>da</strong>saqmebis xelSewyoba<br />
xelisufleba <strong>da</strong>saqmebis problemis ga<strong>da</strong>wyvetis erT-erT efeqtur<br />
meqanizmad profesiul swavlebaSi saxelmwifo saxsrebis investirebas<br />
ganixilavs. am mizniT SemuSav<strong>da</strong> <strong>da</strong> amoqmed<strong>da</strong> `profesiuli<br />
saswavleblebis reabilitaciis~ samwliani saprezidento<br />
programa (2006-2009), romlis farglebSi eTnikuri umciresobebiT<br />
kompaqturad <strong>da</strong>saxlebul regionebSi ramdenime profesiuli saswavleblis<br />
reabilitacia moxerx<strong>da</strong> (ix. gv. 19).<br />
zurab Jvanias saxelobis administrirebis <strong>da</strong> sajaro moxeleTa<br />
ga<strong>da</strong>mzadebis skola ki saxelmwifo seqtorSi umciresobis warmomad<strong>ge</strong>nelTa<br />
mozidvas isaxavs miznad.<br />
`iafi sesxis programa~<br />
`iafi sesxis~ samTavrobo programa mosaxleobis <strong>da</strong>saqmebas <strong>da</strong> Se-<br />
RavaTiani sakredito resursis xelmisawvdomobis gazrdis gziT,<br />
adgilobrivi mcire <strong>da</strong> saSualo mewarmeobis ganviTarebis xelSewyobas<br />
isaxavs miznad. kreditebi <strong>da</strong>bali saprocento ganakveTiTa<br />
<strong>da</strong> SeRavaTiani periodiT gaicema. programis farglebSi ramdenime<br />
qveprograma ganxorciel<strong>da</strong>. saxeldobr:<br />
22<br />
regionaluri turizmis, soflis meurneobisa <strong>da</strong> xalxuri rewvis<br />
ganviTareba,<br />
eqsportis waxaliseba.<br />
aRniSnuli programis farglebSi, eTnikuri umciresobebiT kompaqturad<br />
<strong>da</strong>saxlebul regionebSi qalaqis municipalitetebma<br />
Semdegi proeqtebi <strong>da</strong>amtkica:
kaxeTSi, lagodexsa <strong>da</strong> TelavSi, vardis eTerovani zeTebisa <strong>da</strong><br />
xe-tyis ga<strong>da</strong>muSavebis sawarmoebis teqnologiuri ga<strong>da</strong>iara-<br />
Reba (255 000 lari).<br />
qvemo qarTlSi, kerZod gar<strong>da</strong>banSi, samSeneblo warmoebisa <strong>da</strong><br />
Taflis warmoebis ganviTareba (900 000 lari).<br />
samcxe-javaxeTSi, kerZod ninowmin<strong>da</strong>Si, axalcixesa <strong>da</strong> aspin-<br />
ZaSi, rZis mimRebi punqtebis gaxsna, mecxoveleobisa <strong>da</strong> kvebis<br />
produqtebis warmoebis ganviTareba (5 192 000 lari).<br />
Si<strong>da</strong> qarTlSi, kerZod kaspSi, marcvleuli kulturis ga<strong>da</strong>mamuSavebeli<br />
sawarmos teqnikuri ga<strong>da</strong>iaraReba (330 000 lari).<br />
mcxeTa-mTianeTSi, kerZod mcxeTaSi, merqan-burbuSelis <strong>da</strong> grexili<br />
avejis mwarmoebeli sawarmoebis aRWurva (561 500 lari).<br />
aTaswleulis gamowveva saqarTvelos<br />
programis `aTaswleulis gamowvevis~ ganxorcielebis mizniT, saqarTvelos<br />
mTavrobam fondi _ `aTaswleulis gamowveva saqarTvelos~<br />
<strong>da</strong>aarsa. 295,3 milioni aSS dolaris Rirebulebis programa<br />
amerikis SeerTebuli Statebis mTavrobis grantia, romelic saqarTvelos<br />
mTavrobis prioritetebis mixedviT miimarTeba.<br />
saqarTvelos aTaswleulis programis mTavari mizania ekonomikuri<br />
ganviTarebis gziT siRaribis <strong>da</strong>Zleva. programiT gaTvaliswinebuli<br />
saxsrebi regionebSi infrastruqturis reabilitaciasa<br />
<strong>da</strong> sawarmoTa ganviTarebas xmardeba. programis farglebSi xuTi<br />
proeqti xorcieldeba.<br />
samcxe-javaxeTis gzis reabilitacia<br />
arxis gayvana. sofeli muxrani, bolnisi<br />
2008 wlis 20 marts saqarTvelos aTaswleulis fondma saerTaSoriso<br />
tenderSi gamarjvebul kompaniasTan, samcxe-javaxeTis gzis<br />
reabilitaciis mizniT, 65 milioni aSS dolaris Rirebulebis kontraqti<br />
gaaforma.<br />
23
24<br />
van baiburTi<br />
prezidentis mrCeveli samcxe-javaxeTis<br />
regionaluri ganviTarebis sakiTxebSi<br />
<strong>da</strong>rwmunebuli var, rom eTnikur umciresobebSi saqarTvelos<br />
kulturul, socialur, ekonomikur Tu politikur cxovrebaSi<br />
integrirebis survili Zalian didia.<br />
am xalxs 2002 wlamde xelisuflebis mimarT ndoba <strong>da</strong>karguli<br />
hqon<strong>da</strong>. eTnikuri umciresobebis mxri<strong>da</strong>n xelisuflebis mimarT<br />
ndoba gansakuTrebiT bolo 5 wlis ganmavlobaSi gaizar<strong>da</strong>.<br />
amis safuZvelia is socialur-ekonomikuri sakiTxebi, rac xelisuflebis<br />
mxri<strong>da</strong>n wydeba. javaxeTis magaliTze vityvi _<br />
gzebi gakeT<strong>da</strong>, mosaxleobas aqvs bunebrivi airi, eleqtroenergia<br />
miewodebaT, xelfasebi, pensiebi droulad rigdeba.<br />
Sendeba axali sawarmoebi. javaxeTSi, qvemo qarTlSi investori<br />
Semovi<strong>da</strong>. es ki xalxis <strong>da</strong>saqmebas ganapirobebs. yovelive<br />
ki xels uwyobs ndobis aRd<strong>ge</strong>nas. ase rom, ndoba marTla arsebobs.<br />
marto erTi ramis eSiniaT, ufro sworad ki ar eSiniaT,<br />
diskomforti aqvT, roca modian <strong>da</strong> sayveduroben _ ratom ar<br />
ician qarTuli ena. saxelmwifo enis Seswavlis survili umciresobebSi<br />
arsebobs.<br />
problema dResdReobiT mxolod enobrivi barieria. <strong>da</strong>narCen<br />
yvela komponentSi eTnikurad azerbaijanelebi <strong>da</strong> somxebi,<br />
rasakvirvelia, grZnoben <strong>da</strong> amayoben imiT, rom saqarTvelos<br />
moqalaqeebi arian.
israelis kompania `aStormi~ sareabilitacio samuSaoebs farcxisigoxnaris<br />
(TeTriwyaros raioni), goxnari-nardevis (walkis raioni),<br />
nardevi-saTxes (ninowmindis raioni) monakveTebze ganaxorcielebs.<br />
proeqti, romelic samwliania <strong>da</strong> samuSaoebis <strong>da</strong>srulebas 2011<br />
wlisTvis iTvaliswinebs, samcxe-javaxeTsa <strong>da</strong> qvemo qarTlSi sagzao<br />
satransporto qselis aRd<strong>ge</strong>nasa <strong>da</strong> aRniSnul regionebSi SemovliTi<br />
gzebis mSeneblobas isaxavs miznad. proeqtis ganxorcielebis<br />
Sedegad xelsayreli pirobebi Seiqmneba vaWrobis, turizmisa<br />
<strong>da</strong> sxva biznesis ganviTarebisTvis. amavdroulad gzis reabilitacia<br />
<strong>da</strong>aCqarebs adgilobrivi mosaxleobis socialur, politikur<br />
<strong>da</strong> ekonomikur <strong>integracia</strong>s saqarTvelos sxva regionebTan.<br />
CrdiloeT-samxreTis magistraluri gazsadenis<br />
reabilitacia<br />
azerbaijanuli kompania `navTobisa <strong>da</strong> gazis mSeneblobis trasti~<br />
2008 wlis ianvri<strong>da</strong>n gazis magistraluri milsadenis reabilitaciis<br />
meore fazis ganxorcielebas Seudga.<br />
aRniSnuli samuSaoebi energoinfrastruqturis reabilitaciis proeqtis<br />
farglebSi mimdinareobs, romlis mizania CrdiloeT-samxreT<br />
magistraluri milsadenis <strong>da</strong>zianebuli ubnebis aRd<strong>ge</strong>na <strong>da</strong> Sedegad<br />
qveyanaSi gaziT momara<strong>ge</strong>bis usafrTxoebisa <strong>da</strong> saimedoobis uzrunvelyofis<br />
miRweva, aseve ekologiis <strong>da</strong>binZurebis prevencia. proeqtiT<br />
22 <strong>da</strong>zianebuli ubnis aRd<strong>ge</strong>naa gaTvaliswinebuli.<br />
regionaluri infrastruqturis ganviTareba<br />
municipaluri ganviTarebis fondsa <strong>da</strong> saqarTvelos aTaswleulis<br />
fonds Soris xelmowerili sagranto xelSekruleba bakurianis<br />
wyalmomara<strong>ge</strong>bis sistemis reabilitacias iTvaliswinebs.<br />
proeqti, romlis samuSaoebsac nawilobriv adgilobrivi <strong>da</strong> centraluri<br />
biujeti <strong>da</strong>afinansebs, 2008 wlis Semodgomaze <strong>da</strong>iwyeba<br />
<strong>da</strong> 2010 wels <strong>da</strong>sruldeba.<br />
proeqtis ganxorcielebis mizania regionis mosaxleobis 24-saaTiani,<br />
janmrTelobisaTvis usafrTxo wyalmomara<strong>ge</strong>bis uzrunvelyofa,<br />
rac mniSvnelovnad Seamcirebs <strong>da</strong>avadebaTa risks, gaaumjobesebs<br />
pirobebs turizmisa <strong>da</strong> biznesis ganviTarebisTvis, gazrdis<br />
soflis meurneobis produqtiulobas <strong>da</strong> konkurentunarianobas.<br />
25
agrobiznesis ganviTarebis proeqti<br />
agrobiznesis ganviTarebis proeqtis farglebSi fondma samcxejavaxeTis,<br />
kaxeTis, qvemo qarTlis, Si<strong>da</strong> qarTlisa <strong>da</strong> imereTis<br />
regionebSi araerTi a<strong>da</strong>miani <strong>da</strong>asaqma.<br />
agrobiznesis ganviTarebis proeqtis mizania wvrili, fermeruli<br />
meurneobebi<strong>da</strong>n komerciul, mom<strong>ge</strong>bian agrobiznesze sagranto<br />
investiciebis, teqnikuri <strong>da</strong>xmarebisa <strong>da</strong> sabazro informaciis uzrunvelyofis<br />
gziT ga<strong>da</strong>svla. aRsaniSnavia, rom grantebi Tana<strong>da</strong>finansebis<br />
principiT, mcire ga<strong>da</strong>samuSavebeli sawarmoebis, fermerTa<br />
momsaxurebis centrebis, uwyveti sawarmoo jaWvisa <strong>da</strong> pirveladi<br />
warmoebis ganviTarebisTvis gaicema.<br />
2011 wlisTvis 250-mde proeqtis <strong>da</strong>finansebaa <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmili, rac soflad<br />
<strong>da</strong>axloebiT 2 450-mde samuSao adgils Seqmnis <strong>da</strong> arapir<strong>da</strong>pir<br />
sar<strong>ge</strong>bels <strong>da</strong>axloebiT 54 000 fermers moutons.<br />
saqarTvelos regionaluri ganviTarebis<br />
fondis proeqti<br />
saqarTvelos regionaluri ganviTarebis fondi <strong>ge</strong>gmavs grZelvadiani<br />
<strong>da</strong> ekonomikur zr<strong>da</strong>ze orientirebuli investiciebis ganxorcielebas<br />
mcire <strong>da</strong> saSualo zomis sawarmoebSi, metwilad turizmsa<br />
<strong>da</strong> soflis meurneobis <strong>da</strong>r<strong>ge</strong>bSi. investiciebis Sedegad<br />
ganviTardeba sawarmoebi, Seiqmneba axali samuSao adgilebi, SesaZlebeli<br />
gaxdeba qveyanaSi <strong>da</strong>matebiTi kapitalis mozidva, gaizrdeba<br />
adgilobrivi momwodeblisgan produqciis <strong>da</strong> momsaxurebis<br />
Sesyidva, rac Semosavlisa <strong>da</strong> mo<strong>ge</strong>bis zr<strong>da</strong>s ganapirobebs.<br />
26<br />
gazis gaSveba samcxe-javaxeTSi
petre mamraZe<br />
a<strong>da</strong>mianis uflebaTa <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis<br />
komitetis Tavmjdomaris pirveli moadgile<br />
parlamentSi eTnikur umciresobebTan <strong>da</strong>kavSirebul sakiTxebze<br />
muSaoba a<strong>da</strong>mianis uflebaTa <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong><br />
integraciis komitetis uSualo funqciaa. min<strong>da</strong> giTxraT,<br />
rom gasakeTebeli Zalzed bevria, maT Soris kanonmdeblobis<br />
<strong>da</strong>xvewis TvalsazrisiT. kanonmdebloba un<strong>da</strong> pasuxobdes<br />
saqarTvelos saWiroebebs <strong>da</strong> Tavsebadi iyos evropis<br />
sabWos <strong>da</strong> evrogaerTianebis kanonmdeblobasTan.<br />
marTalia, saqarTveloSi eTnikur umciresobaTa uflebebze<br />
araviTari SezRudva ar aris, magram Zalian bevria gasakeTebeli<br />
saxelmwifo enis Seswavlis TvalsazrisiT. am<br />
mxriv sabWourma wyobam mZime memkvidreoba <strong>da</strong>gvitova. Znelbedobis<br />
Jams ki saqarTveloSi am sakiTxs ar eqceo<strong>da</strong> saTanado<br />
yuradReba. amJamad ganaTlebis saministrosTan <strong>da</strong>wyebulia<br />
enis Seswavlis programebi, aseve aqtiurad muSaobs<br />
saqarTvelos prezidentis administracia am mimarTulebiT.<br />
dRes yvela piroba iqmneba imisaTvis, rom saqarTvelos<br />
yvela moqalaqes hqondes qarTuli enis srulyofilad<br />
Seswavlis SesaZlebloba. es aris integraciis erT-er-<br />
Ti, magram aucilebeli piroba.<br />
parlamentis deputatebi v<strong>ge</strong>gmavT gasvlas regionebSi, iq,<br />
sa<strong>da</strong>c kompaqturad cxovroben eTnikuri umciresobebi. sa-<br />
Wiroa viTarebis adgilze Seswavla, yvela im problemis<br />
garkveva, romelic mosagvarebelia, raTa <strong>integracia</strong> srulyofili<br />
iyos. seqtembri<strong>da</strong>n aseTi gasvlebi intensiur saxes<br />
miiRebs. mxolod <strong>da</strong> mxolod TanamSromlobis pirobebSi SeiZleba<br />
swori ga<strong>da</strong>wyvetilebis miReba.<br />
27
media<br />
informireba umciresobebis enebze<br />
saqarTvelos sazogadoebrivi mauwyebeli erTaderTi media saSualebaa,<br />
romelsac eTnikuri umciresobebis enebze mauwyeblobis<br />
valdebuleba kanonmdeblobiT aqvs gansazRvruli. saqarTvelos<br />
parlamentma kidev ufro gaamyara es norma, rodesac 2008 wlis 21<br />
marts `mauwyeblobis Sesaxeb kanonSi~ cvlilebebi Seitana <strong>da</strong> <strong>da</strong>avaldebula<br />
sazogadoebrivi mauwyebeli, programuli biujetis<br />
aranakleb 25% yofili samxreT oseTis avtonomiur olqTan <strong>da</strong> afxazeTis<br />
avtonomiur respublikasTan <strong>da</strong>kavSirebuli movlenebis,<br />
aseve umciresobebis programebis ga<strong>da</strong>cemas moaxmaros.<br />
eTnikuri <strong>da</strong> religiuri umciresobebis sazogadoebaSi integraciis<br />
xelSewyoba sazogadoebrivi mauwyeblis programul prioriteteb-<br />
Sia asaxuli.<br />
`moambe~ umciresobebis enebze<br />
qveyanaSi ganviTarebuli mTavari movlenebis Sesaxeb umciresobebis<br />
obieqturi informirebis mizniT, yoveldRiurad mzaddeba sainformacio<br />
programebi eTnikuri umciresobebis enebze. `moambis~<br />
gundi yoveldRiurad aSuqebs eTnikuri umciresobebis konkretul<br />
problematikas, kulturasa <strong>da</strong> tradiciebs, araqarTuli warmomavlobis<br />
cnobili moRvaweebis wvlils qarTuli kulturisa <strong>da</strong> saxelmwifos<br />
ganviTarebaSi.<br />
`moambe~ eTnikuri umciresobebis _ afxazur, osur, somxur, azerbaijanul<br />
<strong>da</strong> rusul enebze _ eTerSi yoveldRiurad, SabaT-kviris<br />
gar<strong>da</strong>, 25 wuTiani qronometraJiT gadis. gar<strong>da</strong> amisa, 2006 wli<strong>da</strong>n<br />
eTnikuri umciresobebis ukeT informirebis mizniT, sazogadoebrivi<br />
radios eTerSia yoveldRiuri 5 wuTiani sainformacio gamoSvebebi.<br />
rusulenovani `moambis~ qronometraJi 10 wuTia, xolo yovel<br />
SabaTs 30 wuTiani rusulenovani sakvirao _ analitikuri programa<br />
mzaddeba.<br />
2007 wlis Semodgomaze `moambis~ formati ganaxl<strong>da</strong>. cvlilebebis<br />
mizani ga<strong>da</strong>cemis dinamizmisa <strong>da</strong> yurebadobis gazr<strong>da</strong> iyo. xolo<br />
2008 wlis ianvri<strong>da</strong>n radios yoveldRiur xuTenovan sainformacio<br />
programebTan erTad eTerSia qurTulenovani 25 wuTiani sakvirao<br />
programa. SemoqmedebiTi jgufi kviris mTavar movlenebTan erTad<br />
msmenels gasarTob-SemecnebiT bloksac sTavazobs.<br />
28
programebi eTnikuri umciresobebis enebze mudmivad iRebs gamoxmaurebas<br />
telemayureblisgan, maT Soris konfliqturi regionebis<br />
mcxovreblebisgan. siuJetebis Temebi swored rigiTi telemayureblebisgan<br />
miRebuli werilebi xdeba.<br />
radioxidi<br />
2007 wli<strong>da</strong>n eTerSia yovelkvireuli radio-xidi baqosTan <strong>da</strong><br />
erevanTan, romelic erTdroulad amierkavkasiis sami qveynis radio-eTerSi<br />
gadis. ga<strong>da</strong>cema sami blokisgan Sed<strong>ge</strong>ba <strong>da</strong> politikur<br />
<strong>da</strong> socialur-ekonomikur <strong>da</strong> kulturul Tematikas moicavs.<br />
beWduri gamocemebi umciresobebis enebze<br />
`literaturis ganviTarebis xelSewyobis programis~ farglebSi,<br />
saqarTvelos kulturis, ZeglTa <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> sportis saministro umciresobis<br />
enebze gamocemul beWdur media saSualebebs afinansebs.<br />
aRsaniSnavia, rom mas Semdeg, rac 2004 wli<strong>da</strong>n mTavrobam uari Tqva<br />
saxelmwifo biujetis saxsrebi<strong>da</strong>n perioduli gamocemebis <strong>da</strong>finansebaze,<br />
gazeTebi `gurjistani~ (azerbaijanul enaze) <strong>da</strong> `vrastani~<br />
(somxur enaze) erTaderTi gamonaklisia, romelic saxelmwifos<br />
xelSewyobiT umciresobaTa enebze informaciis xelmisawvdomobisa<br />
<strong>da</strong> literaturis ganviTarebis mizniT gamodis.<br />
sainformacio gamoSveba afxazur enaze<br />
sazogadoebriv mauwyebelze<br />
29
diskusiis xelSewyoba<br />
`italiuri ezo~<br />
2007 wlis 2 ivnisi<strong>da</strong>n saqarTvelos sazogadoebrivi mauwyeblis<br />
eTerSia Toq-Sou `italiuri ezo~. saqarTveloSi mcxovrebi eTnikuri<br />
<strong>da</strong> religiuri umciresobebis <strong>samoqalaqo</strong> integraciis xel-<br />
Sewyoba mauwyeblis am ga<strong>da</strong>cemis mTavari mizania. advilad aRsaqmeli<br />
formiT ga<strong>da</strong>cema mayurebels awvdis informacias <strong>da</strong> xels<br />
uwyobs aqtualur sakiTxebze diskusiebs umciresobebis warmomad<strong>ge</strong>nelTa<br />
monawileobiT. Toq-Sou qarTulenovania <strong>da</strong> eTnikuri<br />
umciresobebis warmomad<strong>ge</strong>nlebTan erTad farTo auditoriisTvisaa<br />
gankuTvnili.<br />
formati amerikeli Jurnalistisa <strong>da</strong> prodiuseris sten meTius<br />
xelmZRvanelobiT SemuSav<strong>da</strong>, romelsac SeerTebul StatebSi satelevizio<br />
debatebsa <strong>da</strong> umciresobebisaTvis gankuTvnil ga<strong>da</strong>cemebze<br />
muSaobis didi gamocdileba aqvs. 2006 wlis dekemberSi man SemoqmedebiTi<br />
jgufis wevrebisaTvis trenin<strong>ge</strong>bis cikli Caatara,<br />
<strong>da</strong>i<strong>ge</strong>gma sapiloto ga<strong>da</strong>cemebi, momzad<strong>da</strong> formati.<br />
mravalferovania TiToeuli ga<strong>da</strong>cemis Tematika, romlis momzadebisas<br />
SemoqmedebiTi jgufi sazogadoebriv mauwyebelTan arsebul<br />
eTnikur umciresobaTa sabWos rekomen<strong>da</strong>ciebiT xelmZRvanelobs,<br />
iTvaliswinebs gaeros asociaciisa <strong>da</strong> sxva arasamTavrobo organizaciebis<br />
mier Catarebuli kvlevebis Sede<strong>ge</strong>bs, re<strong>da</strong>qciaSi Semosul<br />
satelefono zarebs <strong>da</strong> im werilebs, romelTac eTnikuri umciresobebiT<br />
<strong>da</strong>saxlebuli regionebi<strong>da</strong>n `italiuri ezos~ mayureblebi<br />
ga<strong>da</strong>cemis avtorebs ugzavnian. SemoqmedebiTi jgufis<br />
wevrebi mudmivad iReben werilebs samcxe-javaxeTi<strong>da</strong>n, sa<strong>da</strong>c `italiuri<br />
ezos~ safosto yuTebia <strong>da</strong>montaJebuli.<br />
mravalferovania ga<strong>da</strong>cemis struqturac, rac Toq-Sous yurebads<br />
xdis ara mxolod eTnikuri umciresobebis, aramed farTo, qarTuli<br />
auditoriisTvisac _ ga<strong>da</strong>cemis gansxvavebuli segmentebis ur-<br />
TierTkavSiri arsebuli problemebis gansxvavebuli kuTxi<strong>da</strong>n <strong>da</strong>naxvis<br />
SesaZleblobas iZleva. Toq-Sou oTx mTavar segments moicavs:<br />
siuJeti, specialuri stumari, performansi <strong>da</strong> diskusia.<br />
`italiuri ezo~ <strong>da</strong>tvirTulia gasarTobi elementebiT _ misi mimzidveloba<br />
farTo auditoriisTvis proeqtis <strong>da</strong>sawyisSive erTerTi<br />
mTavari mizani iyo. ga<strong>da</strong>cemis ganuyofeli nawilia aseve ukve<br />
tradiciad qceuli rubrikebi _ `italiuri ezo~ <strong>da</strong> voqs-popi.<br />
is, rac yvelas aerTianebs <strong>da</strong> uyvars _ sporti, musika, xelovneba<br />
_ `italiuri ezos~ specialuri stumrebi eTnikuri umciresobebis<br />
warmomad<strong>ge</strong>nlebi arian, romlebmac swored am sferoebSi miaRwies<br />
warmatebas. performansis blokSi ki, eTnikuri umciresobebis war-<br />
30
Toq-Sou eTnikur umciresobebze sazogadoebriv mauwyebelze<br />
momad<strong>ge</strong>nlebi mayurebels sakuTar xelovnebas acnoben. studiaSi<br />
yovelTvis JRers cocxali musika.<br />
siuJeti, rogorc wesi, eTnikuri umciresobebisaTvis aqtualur<br />
problemebs exeba an asaxavs saqarTveloSi mcxovrebi gansxvavebuli<br />
eTnikuri jgufebis tradiciebs, problemebis ga<strong>da</strong>Wris warmatebul<br />
istoriebs <strong>da</strong> gansxvavebuli eTnikuri moqalaqeebis warmatebuli<br />
Tanacxovrebis magaliTebs, aseve gansxvavebuli eTnikuri<br />
warmomavlobis a<strong>da</strong>mianebis miRwevebsa <strong>da</strong> wvlils qarTuli saxelmwifoebriobisa<br />
<strong>da</strong> kulturis ganviTarebaSi.<br />
gar<strong>da</strong> amisa, ga<strong>da</strong>cemis erT-erTi mTavari segmenti, `msjelobis<br />
dro~, eTnikuri umciresobebisaTvis aqtualur sakiTxebs eZRvneba<br />
<strong>da</strong> masSi xelisuflebis, <strong>samoqalaqo</strong> seqtorisa <strong>da</strong> sazogadoebriobis<br />
warmomad<strong>ge</strong>nlebi msjeloben.<br />
diskusiaSi aqtiurad monawileobs auditoria, romelic metwilad<br />
eTnikuri umciresobebis warmomad<strong>ge</strong>nlebiTaa <strong>da</strong>kompleqtebuli.<br />
specialurad ga<strong>da</strong>cemisaTvis prodiuserebi regionebi<strong>da</strong>n diskusiaSi<br />
monawile stumrebs <strong>da</strong> eTnikuri umciresobebis warmomad<strong>ge</strong>nlebs<br />
iwveven. ga<strong>da</strong>cemis erT-erTi mTavari <strong>da</strong>niSnuleba swored eTnikuri<br />
umciresobebis warmomad<strong>ge</strong>nlebis mosazrebebisa <strong>da</strong> xedvis,<br />
aseve problemebis farTo qarTuli auditoriisaTvis gacnobaa. eTnikuri<br />
umciresobebis mier <strong>da</strong>smul SekiTxvebze pasuxis gacema<br />
studiaSi xSirad swored xelisuflebis warmomad<strong>ge</strong>nlebs <strong>da</strong> sxva<br />
pasuxism<strong>ge</strong>bel pirebs uwevT.<br />
`italiur ezo~-Si araerTxel gaSuq<strong>da</strong> iseTi Temebi, rogoricaa masmedia<br />
<strong>da</strong> misi roli <strong>samoqalaqo</strong> integraciisa <strong>da</strong> eTnikurad mravalferovani<br />
regionebis problematikis gaSuqebaSi; qarTuli enis<br />
swavlebis problemebi saqarTveloSi, kerZod, eTnikurad mravalferovan<br />
regionebSi; umuSevroba <strong>da</strong> <strong>da</strong>saqmebis problemebi; erTiani<br />
erovnuli gamocdebi; qalis roli sazogadoebaSi; religiuri<br />
mravalferovneba saqarTveloSi <strong>da</strong> a.S.<br />
proeqti USAID-is mxar<strong>da</strong>WeriT, `<strong>samoqalaqo</strong> <strong>integracia</strong> <strong>da</strong> <strong>tolerantoba</strong><br />
saqarTveloSi~ programis farglebSi, saqarTvelos gaeros<br />
asociaciis (UNAG) mxar<strong>da</strong>WeriT xorcieldeba.<br />
31
32<br />
<strong>da</strong>viT <strong>da</strong>rCiaSvili<br />
parlamentis evrointegraciis<br />
komitetis Tavmjdomare<br />
erovnuli umciresobebis integraciis procesi saqarTvelos<br />
evro-atlantikuri integraciis miswrafebis kuTxiT Zalzed<br />
mniSvnelovania. evro-atlantikuri <strong>integracia</strong> gulisxmobs<br />
demokratias <strong>da</strong> stabilurobas <strong>da</strong> amisaTvis qveyanaSi Si<strong>da</strong>integraciuli<br />
procesebi un<strong>da</strong> mimdinareobdes.<br />
wina mowvevis parlamentma erovnul umciresobaTa evropuli<br />
CarCo konvenciis ratificireba moaxdina. CarCo konvenciaSi<br />
deklarirebuli principebis implimentacia <strong>da</strong>matebiTi nabijia,<br />
romelsac prezidentTan moqmedi sabWo axorcielebs. sab-<br />
Wos mier momzadebul koncefciasa <strong>da</strong> samoqmedo <strong>ge</strong>gmas aRmasrulebeli<br />
xelisufleba <strong>da</strong>amtkicebs.<br />
umciresobebis <strong>integracia</strong> TavisTavad gulisxmobs informirebulobas<br />
<strong>da</strong> CarTulobas rogorc qveynis saSinao, ise sagareo<br />
politikuri prioritetebis gansazRvraSi. vfiqrob, xelisuflebis<br />
xedva, romelic sabWos mier momzadebul dokumentebSi<br />
aisaxeba swored am procesebs waaxalisebs.
umciresobebis kulturuli<br />
<strong>da</strong> istoriuli faseulobebis popularizacia<br />
`mravalerovani saqarTvelo~<br />
USAID-is programis farglebSi `<strong>samoqalaqo</strong> <strong>integracia</strong> <strong>da</strong> <strong>tolerantoba</strong><br />
saqarTveloSi~, romlis media komponentsac sazogadoebrivi<br />
mauwyebeli axorcielebs, momzad<strong>da</strong> dokumenturi filmebis<br />
cikli `mravalerovani saqarTvelo~. aRniSnuli cikli, romlis slogania<br />
_ `mravalferovneba Cveni simdidrea~ _ saqarTveloSi mcxovreb<br />
cxra erovnul umciresobaze mogviTxrobs <strong>da</strong> cxra dokumentur<br />
films moicavs. programis mizania saqarTveloSi mcxovrebi sxva<strong>da</strong>sxva<br />
erovnebis a<strong>da</strong>mianebis integrirebis xelSewyoba. cikli mayurebels<br />
mouTxrobs ama Tu im eTnikuri jgufis saqarTveloSi <strong>da</strong>saxlebis<br />
istoriis, kulturisa <strong>da</strong> yofa-cxovrebis Sesaxeb. momzad<strong>da</strong><br />
filmebi somxebis, azerbaijanelebis, osebis, ebraelebis, berZnebis,<br />
qistebis, qurTebis, ukrainelebisa <strong>da</strong> udebis Sesaxeb. aRniSnuli<br />
filmebi miznad isaxavs saqarTveloSi mcxovrebi ama Tu im eTnikuri<br />
jgufis mosaxleobisTvis ukeT gacnobas <strong>da</strong> maTi kulturisa <strong>da</strong> yofis<br />
Sesaxeb sazogadoebis cnobierebis amaRlebas.<br />
dokumenturi filmebis cikli `mravalerovani saqarTvelo~<br />
33
34<br />
beqa mindiaSvili<br />
saxalxo <strong>da</strong>mcvelTan arsebuli<br />
tolerantobis centris eqsperti<br />
saqarTvelos saxalxo <strong>da</strong>mcvelTan arsebuli tolerantobis<br />
centri 2006 wels <strong>da</strong>ars<strong>da</strong>. tolerantobis centri koordinacias<br />
uwevs or sabWos, romelic saxalxo <strong>da</strong>mcvelis ofisTan<br />
arsebobs, es aris eTnikuri umciresobebis sabWo <strong>da</strong> religiaTa<br />
sabWo, romelSic Zalian bevri religiuri gaerTianebaa<br />
warmod<strong>ge</strong>nili <strong>da</strong> igi am TvalsazrisiT unikaluria.<br />
<strong>tolerantoba</strong>sTan <strong>da</strong>kavSirebiT zoga<strong>da</strong>d gamovyofdi umTavres<br />
sakiTxs: sa<strong>da</strong>c aris umravlesoba <strong>da</strong> umciresoba, es problema<br />
yvelgan iCens Tavs, rodesac umravlesoba meorexarisxovan<br />
moqalaqed aRiqvams umciresobis warmomad<strong>ge</strong>nels <strong>da</strong><br />
itans mis arsebobas. aseTi mankieri <strong>da</strong>mokidebuleba mxolod<br />
saqarTvelosaTvis <strong>da</strong>maxasiaTebeli problema ar aris, Tumca<br />
es ver <strong>da</strong>gvamSvidebs. miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom saqarTvelom ukve<br />
gaiara Seuwynareblobis aqtiuri gamovlinebis faza, dRes<br />
qarTuli saxelmwifosa <strong>da</strong> sazogadoebis winaSe kvlavac mravali<br />
ga<strong>da</strong>sawyveti amocana dgas. ar SeiZleba ar aRiniSnos, rom<br />
Tanamedrove saxelmwifo politika <strong>integracia</strong>sa <strong>da</strong> religiis<br />
Tavisuflebis <strong>da</strong>cvisken aris mimarTuli. Cven uaRresad vafasebT<br />
saqarTvelos prezidentTan arsebul sabWosTan TanamSromlobas<br />
<strong>da</strong> im saqmianobas, romelsac es sabWo udgas saTave-<br />
Si. min<strong>da</strong> aRvniSno, reintegraciis sakiTxebSi saxelmwifo ministris<br />
aparatTan TanamSromlobis dinamika. Tumca vTvli,<br />
rom es yovelive arasakmarisia, vinai<strong>da</strong>n religiis Tavisuflebis<br />
<strong>da</strong>cvis minimalur stan<strong>da</strong>rts ar scildeba. Cemi subieqturi<br />
azria, rom saWiroa ufro efeqturi nabijebi erovnuli<br />
umciresobebis integraciis TvalsazrisiT.<br />
<strong>samoqalaqo</strong> seqtoris CarTuloba am procesSi aris umniSvnelovanesi.<br />
<strong>samoqalaqo</strong> setors un<strong>da</strong> gaaCndes garemo, sa<strong>da</strong>c<br />
imoqmedebs Tavisuflad am mimarTulebiT, anu ar iqneba sazogadoebis<br />
uaryofiTi ganwyoba <strong>da</strong> xelisuflebis mxri<strong>da</strong>n xelis<br />
SeSla.<br />
me gamovyofdi aseve medias, sa<strong>da</strong>c an Zalian cota adgili eTmoba<br />
eTnikuri umciresobis sakiTxebs an saerTod ar Suqdeba,<br />
rac integraciis process aranairad uwyobs xels. konsoli<strong>da</strong>cia<br />
un<strong>da</strong> moxdes im organizaciebis, romlebic <strong>da</strong>interesebulebi<br />
arian saqarTvelos tolerantobis ganviTarebis sakiTxiT.
<strong>samoqalaqo</strong> monawileoba<br />
<strong>samoqalaqo</strong> integraciis procesis gaRrmavebaSi ga<strong>da</strong>mwyveti mniSvneloba<br />
eTnikuri umciresobebis sazogadoebriv <strong>da</strong> saxelmwifo<br />
saqmianobaSi aqtiuri monawileobis winapirobebis Seqmnas eniWeba.<br />
pir<strong>da</strong>piri gziT monawileobis formisa (eleqtoralur monawileobis<br />
an uSualod ama Tu im subieqtis arCevis) <strong>da</strong>, aseve, saxelmwifo<br />
<strong>da</strong>wesebulebebSi <strong>da</strong>saqmebis, ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebaSi CarTulobis<br />
gar<strong>da</strong>, mniSvnelovania ufro farTo, sakonsultacio <strong>da</strong> samonitoringo<br />
monawileobis uzrunvelyofa, rasac safuZveli prezidentTan<br />
arsebul Semwynareblobisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis<br />
sabWosa <strong>da</strong> saxalxo <strong>da</strong>mcvelTan arsebul eTnikuri umciresobebis<br />
sabWos Soris memorandumis xelmoweriT Caeyara.<br />
memorandumis xelmowera<br />
prezidentTan arsebuli Semwynareblobisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis<br />
sabWosa <strong>da</strong> saxalxo <strong>da</strong>mcvelTan arsebul eTnikur umciresobaTa<br />
sabWos Soris, 2008 wlis 26 ivniss, urTierT<strong>da</strong>xmarebisa <strong>da</strong><br />
TanamSromlobis memorandumi gaform<strong>da</strong>.<br />
memorandums saqarTvelos prezidentTan arsebuli Semwynareblobisa<br />
<strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis sabWos saxeliT, prezidentis mrCevelma<br />
<strong>da</strong> sabWos Tavjdomarem Tamar kinwuraSvilma <strong>da</strong> saxalxo <strong>da</strong>mcvelTan<br />
arsebul eTnikur umciresobaTa sabWos saxeliT, saxalxo<br />
<strong>da</strong>mcvelma sozar subarma moaweres xeli.<br />
urTierT<strong>da</strong>xmarebisa <strong>da</strong> TanamSromlobis memorandumis xelmowera,<br />
26 ivnisi<br />
35
`memorandumis farglebSi orive mxare iRebs valdebulebas, iTanamSromlon<br />
saqarTveloSi tolerantuli garemos ganviTarebisa<br />
<strong>da</strong> ganmtkicebis, eTnikuri umciresobebis uflebebis <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong><br />
maTi sazogadoebriv cxovrebaSi integraciis xarisxis amaRlebisaTvis~,<br />
_ acxadeben memorandumis xelmomwerni.<br />
memorandumi iTvaliswinebs umciresobaTa warmomad<strong>ge</strong>nlebis Car-<br />
Tvas saxelmwifo politikis gansazRvris procesSi <strong>da</strong> maTi rekomen<strong>da</strong>ciebis<br />
asaxvas prezidentTan arsebuli sabWos mier SemuSavebul<br />
Semwynareblobisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis koncefciasa<br />
<strong>da</strong> samoqmedo <strong>ge</strong>gmaSi.<br />
memorandumis xelmoweras eswrebodnen eTnikur umciresobaTa sab-<br />
Wosa <strong>da</strong> prezidentTan arsebuli Semwynareblobisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong><br />
integraciis sabWos wevrebi, arasamTavrobo seqtoris warmomad<strong>ge</strong>nlebi<br />
<strong>da</strong> Jurnalistebi.<br />
memorandumis xelmowerasTan erTad gaimarTa sazogadoebrivi mauwyeblis<br />
mier momzadebuli dokumenturi filmebis ciklis _<br />
`mravalerovani saqarTvelo~ _ prezentacia, romelic saqarTvelos<br />
gaeros asociaciis erovnuli integraciisa <strong>da</strong> tolerantobis<br />
programis farglebSi, aSS-s saerTaSoriso ganviTarebis saa<strong>ge</strong>ntos<br />
USAID-is finansuri mxar<strong>da</strong>WeriT momzad<strong>da</strong>.<br />
sajaro Sexvedrebi<br />
memorandumiT gaTvaliswinebuli TanamSromlobis formatSi,<br />
saqarTvelos prezidentTan arsebulma Semwynareblobisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong><br />
integraciis sabWom ombudsmenTan arsebul integraciis<br />
sabWosTan erTad Tbilissa <strong>da</strong> eTnikuri umciresobebiT kompaqturad<br />
<strong>da</strong>saxlebul regionebSi sajaro Sexvedrebi gamarTa. Sexvedrebze<br />
`Semwynareblobisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis erovnuli<br />
koncefcia~ <strong>da</strong> samoqmedo <strong>ge</strong>gmis ZiriTadi prioritetebi ganixilebo<strong>da</strong>.<br />
36
axalcixe, 10 ivlisi<br />
koncefciis sajaro ganxilva axalcixeSi, 10 ivnisi<br />
10 ivliss axalcixis zr<strong>da</strong>srulTa ganaTlebis centrSi saqarTvelos<br />
prezidentTan arsebuli Semwynareblobisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis<br />
sabWos wevrebi adgilobrivi arasamTavrobo organizaciebis,<br />
xelisuflebisa <strong>da</strong> ganaTlebis sferos warmomad<strong>ge</strong>nlebs, Jurnalistebs<br />
Sexvdnen.<br />
Sexvedras prezidentis mrCeveli Tamar kinwuraSvili, ganaTlebisa<br />
<strong>da</strong> mecnierebis ministris moadgile ana Jvania, reformebisa <strong>da</strong> ganvi-<br />
Tarebis fondis xelmZRvaneli giorgi patariZe, saxalxo <strong>da</strong>mcvelTan<br />
arsebuli eTnikuri umciresobebis sabWos Tavmjdomare koba Cofliani,<br />
gaeros asociaciis <strong>da</strong>mfuZnebeli ramaz afciauri eswrebodnen.<br />
sabWos wevrebma Semwynareblobisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis koncefciis<br />
prezentacia moaxdines <strong>da</strong> dokumentTan <strong>da</strong>kavSirebiT <strong>da</strong>mswreTa<br />
mosazrebebi moismines.<br />
Sexvedraze ganxilvis erT-erTi mTavari Tema iyo ganaTlebis mimar-<br />
Tuleba, romelzec ganaTlebis ministris moadgilem vrclad isaubra.<br />
reformebisa <strong>da</strong> ganviTarebis fondis xelmZRvanelma <strong>da</strong>mswreebs<br />
umciresobebisaTvis SemuSavebuli saprezidento programa gaacno.<br />
Sexvedris monawile somxuri axalgazrduli kavSiris, demokrat mesxTa<br />
kavSiris, adgilobrivi TviTmmarTvelobis ganviTarebis asociaciis,<br />
tolerantis, mesxeTis universitetisa <strong>da</strong> studkavSiris wevrebma<br />
gamoxates mzadyofna, momavalSic iTanamSromlon prezidentTan<br />
arsebul sabWosTan koncefciisa <strong>da</strong> samoqmedo <strong>ge</strong>gmis SemuSavebis<br />
procesSi.<br />
37
marneuli, 16 ivlisi<br />
16 ivliss Semwynareblobisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis koncefciis<br />
prezentacia marneulSi gaimarTa. saqarTvelos prezidentTan<br />
arsebuli sabWos wevrebma dokumenti gansaxilvelad adgilobrivi<br />
arasamTavrobo organizaciebis _ marneulis media centris, axalgazrduli<br />
centris, `mtredis~, axalgazr<strong>da</strong> demokratTa kavSiris,<br />
ganaTlebis sferos, sakrebulosa <strong>da</strong> gam<strong>ge</strong>obis warmomad<strong>ge</strong>nlebs<br />
warudgines.<br />
Sexvedraze gamoiTqva mosazreba, rom enobrivi barieris <strong>da</strong>Zlevis<br />
mizniT, sasurvelia SemuSavdes specialuri programa, romelic saxelmwifo<br />
enis Seswavlas skolamde, sabavSvo baRi<strong>da</strong>n uzrunvelyofs.<br />
Sexvedris monawileebma prezidentis mrCevelma <strong>samoqalaqo</strong> integraciis<br />
sakiTxebSi Tamar kinwuraSvilma, prezidentis mrCevelma<br />
qvemo qarTlis regionaluri ganviTarebis sakiTxebSi mubaris garaevma,<br />
ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebis ministris moadgilem ana Jvaniam,<br />
saxalxo <strong>da</strong>mcvelTan arsebuli tolerantobis centris xelmZ-<br />
Rvanelma beqa mindiaSvilma, sabWos wevrebma levan ramiSvilma <strong>da</strong><br />
ramaz afciaurma <strong>da</strong>mswreTa SekiTxvebs upasuxes.<br />
38<br />
koncefciis ganxilva marneulSi, 16 ivlisi
akaki minaSvili<br />
iuridiul sakiTxTa komitetis<br />
Tavmjdomaris moadgile<br />
prezidentTan moqmed sabWoSi parlamentarebic varT warmod<strong>ge</strong>nili,<br />
rac imas niSnavs, rom koncefciis SemuSavebis<br />
procesSi sakanonmdeblo organocaa CarTuli.<br />
mas Semdeg, rac sabWo <strong>da</strong>asrulebs <strong>samoqalaqo</strong> integraciis<br />
xedvaze muSaobas, SemuSavdeba samoqmedo <strong>ge</strong>gma, risi Semad<strong>ge</strong>neli<br />
nawilic iqneba sakanonmdeblo cvlilebaTa paketi.<br />
am etapze, Cemi Rrma rwmeniT, umTavresi aris im valdebulebaTa<br />
pirnaTlad Sesruleba, rac saqarTvelom evrosab-<br />
Wos erovnul umciresobaTa CarCo konvenciis ratificirebisas<br />
aiRo, riTac saxelmwifom gamoxata politikuri<br />
neba, <strong>da</strong>icvas <strong>da</strong> ganamtkicos qveyanaSi mcxovreb umciresobaTa<br />
uflebebi.<br />
39
Tbilisi, religiur umciresobaTa sabWo, 30 ivlisi<br />
30 ivliss saxalxo <strong>da</strong>mcvelis ofisSi prezidentTan arsebuli sab-<br />
Wos wevrebi saxalxo <strong>da</strong>mcvelTan arsebul religiur umciresobaTa<br />
sabWos warmomad<strong>ge</strong>nlebs Sexvdnen. Sexvedraze, romelsac saxalxo<br />
<strong>da</strong>mcveli sozar subari, prezidentis mrCeveli Tamar kinwuraSvili,<br />
parlamentis evropasTan integraciis komitetis Tavmjdomare<br />
<strong>da</strong>viT <strong>da</strong>rCiaSvili, ganaTlebis komitetis Tavmjdomaris moadgile<br />
Ciora TaqTaqiSvili eswrebodnen, ZiriTa<strong>da</strong>d sakanonmdeblo regulirebis<br />
<strong>da</strong> sabWosTan momavali TanamSromlobis sakiTxebi ganixilebo<strong>da</strong>.<br />
Sexvedraze gamoikveTa mosazreba, rom specialuri kanonis nacvlad<br />
SesaZloa, SemuSavdes sakanonmdeblo cvlilebaTa paketi, romelic<br />
religiur gaerTianebaTa winaSe arsebul problemebs <strong>da</strong>aregulirebs.<br />
parlamentis ganaTlebis komitetis Tavmjdomaris moadgilem Ciora<br />
TaqTaqiSvilma religiur sabWos axali kanonproeqtri gaacno, romlis<br />
mixedviTac, kulturuli memkvidreobis Zeglebze sareabilitacio<br />
samuSaoebis Catarebis proceduruli mxare gamartivebulia.<br />
40<br />
koncefciis ganxilva saxalxo <strong>da</strong>mcvelis ofisSi, 30 ivlisi
Tbilisi, eTnikur umciresobaTa sabWo, 31 ivlisi<br />
erovnul koncefciaSi sakanonmdeblo <strong>da</strong> ganaTlebis sakiTxebis<br />
asaxvas mieZRvna 31 ivliss saxalxo <strong>da</strong>mcvelis ofisSi gamarTuli<br />
Sexvedra eTnikur umciresobaTa sabWosTan.<br />
Sexvedris monawileebma sakanonmdeblo cvlilebaTa paketis Semu-<br />
Savebis SesaZlebloba ganixiles <strong>da</strong> am mizniT saxalxo <strong>da</strong>mcvelTan<br />
moqmed samuSao jgufebsa <strong>da</strong> prezidentis sabWosTan arsebul samu-<br />
Sao jgufebs Soris TanamSromlobaze SeTanxmdnen.<br />
ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebis ministris moadgilem ana Jvaniam isaubra<br />
bilingvualuri swavlebisa <strong>da</strong> eTnikuri umciresobebis warmomad<strong>ge</strong>nelTaTvis<br />
umaRlesi ganaTlebis programebze.<br />
koncefciis ganxilva saxalxo <strong>da</strong>mcvelis ofisSi, 31 ivlisi<br />
41
42<br />
zaur xalilovi<br />
<strong>samoqalaqo</strong> integraciis fondi<br />
sabWos wevrebs araerTi Sexvedra gvqon<strong>da</strong> umciresobiT kompaqturad<br />
<strong>da</strong>saxlebul regionebSi, adgilobriv arasamTavrobo<br />
organizaciebTan. mox<strong>da</strong> maTi informireba im koncefciis<br />
Sesaxeb, romelic <strong>da</strong>muSavebis procesSia. Cven gvsurs, rom am<br />
a<strong>da</strong>mianebma SemdegSi sakuTari rekomen<strong>da</strong>ciebi, SeniSvnebi mogvawodon.<br />
mosaxleobam yvelaze kargad icis, ra aris maTTvis<br />
ufro prioritetuli. amitom maTi CarTva procesSi Zalian<br />
mniSvnelovania.<br />
saxelmwifos pir<strong>da</strong>piri movaleobaa, rom maqsimalurad moagvaros<br />
eTnikuri umciresobebis <strong>integracia</strong>sTan <strong>da</strong>kavSirebuli<br />
yvela problema, iqneba es sakanonmdeblo, aRmasrulebeli<br />
Tu adgilobrivi xelisuflebis doneze. saxelmwifos un<strong>da</strong> gaaCndes<br />
sakuTari xedva <strong>da</strong> samoqmedo <strong>ge</strong>gma, ras apirebs axlo<br />
momavalSi integrirebis mimarTulebiT.
axalqalaqi, 1 agvisto<br />
tolerantobisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> integraciis erovnuli koncefcia<br />
1 agvistos, axalqalaqSi prezidentis mrCevelma Tamar kinwuraSvilma,<br />
saxalxo <strong>da</strong>mcvelma sozar subarma <strong>da</strong> arasamTavrobo seqtoris<br />
warmomad<strong>ge</strong>nlebma umciresobaTa sakiTxebis evropuli centris<br />
ofisSi waradgines.<br />
Sexvedris monawileebma wamoWres sasamarTloSi TarjimniT uzrunvelyofis<br />
sakiTxi, rac prezidentis mrCevlis gancxadebiT, sakanonmdeblo<br />
cvlilebaTa paketSi aisaxeba.<br />
Sexvedraze ga<strong>da</strong>wy<strong>da</strong>, rom koncefciasTan <strong>da</strong>kavSirebiT adgilobrivi<br />
arasamTavrobo seqtori moamzadebs sakuTar rekomen<strong>da</strong>ciebs,<br />
romelTac regionalur konferenciaze ganixilaven.<br />
koncefciis ganxilva axalqalaqSi, 1 agvisto<br />
43
44<br />
giorgi melaZe<br />
evropis sabWos eTnikur umciresobaTa CarCo<br />
konvenciis mrCevelTa sabWos moqmedi eqsperti<br />
arsebuli kanonmdebloba erovnuli umciresobebis uflebebisa<br />
<strong>da</strong> Tavisuflebis uzrunvelyofis Sesaxeb ZiriTad nawil-<br />
Si sakmaod kargad asaxavs umciresobebis interesebs, Tu ar<br />
visaubrebT ramdenime detalze. ufro politikis sakiTxi aris<br />
mosawesri<strong>ge</strong>beli, anu erTia kanoni rogoria <strong>da</strong> meore, rogor<br />
xorcieldeba es kanoni realobaSi. ai, am mxriv politika kargad<br />
SesamuSavebelia. kerZod, kargi iqneba arsebuli realobis<br />
gaTvaliswineba. eTnikuri umciresobebi CvenTan garkveul barierebs<br />
awydebian. es aris ufro specifiuri regionebis problema.<br />
barieri ZiriTa<strong>da</strong>d gamoixateba enis ucodinarobaSi. am<br />
mxriv SeiZleba rame gakeTdes igive sakanonmdeblo doneze.<br />
erovnuli integraciis procesis warmatebisTvis mniSvnelovania<br />
erTiani saxelmwifo politikis arseboba, radganac yovelTvis,<br />
rodesac umciresobebzea saubari, dgas sakiTxi, Tu<br />
ramdenad erTgvarovania praqtika. saxelmwifo politika, ra<br />
Tqma un<strong>da</strong>, ramdenime mimarTulebiT un<strong>da</strong> warimarTos <strong>da</strong> es<br />
amJamad arsebuli koncefciis proeqtSi kargad aris asaxuli.
saqarTveloSi moqmedi<br />
eTnikur <strong>da</strong> religiur umciresobaTa sabWoebi<br />
sapatriarqosTan arsebuli sabWo<br />
sabWo, romelSic gaerTianebulni arian marTlmadidebluri, kaTolikuri,<br />
somxeTis wmin<strong>da</strong> samociqulo, evan<strong>ge</strong>listur-luTeranuli<br />
<strong>da</strong> evan<strong>ge</strong>listur-baptisturi eklesiis warmomad<strong>ge</strong>nlebi, aseve ebraelebi<br />
<strong>da</strong> muslimi sasuliero pirebi, 2005 wlis 20 ivniss <strong>da</strong>ars<strong>da</strong>.<br />
saxalxo <strong>da</strong>mcvelTan arsebuli religiaTa sabWo<br />
saxalxo <strong>da</strong>mcvelis aparatTan arsebul religiur sabWoSi (Seiqmna<br />
2005 wlis 21 ivniss) 23 religiuri organizaciaa gawevrianebuli.<br />
saxalxo <strong>da</strong>mcvelTan arsebuli eTnikur umciresobaTa sabWo<br />
eTnikuri umciresobebis sabWoSi 80-ze meti arasamTavrobo organizaciaa<br />
gaerTianebuli. eTnikur umciresobaTa sabWos miznebisa<br />
<strong>da</strong> amocanebis realizebisTvis Seqmnilia: mediisa <strong>da</strong> informaciis;<br />
ganaTlebisa <strong>da</strong> kulturis; regionaluri integraciisa <strong>da</strong> konfliqtebis<br />
prevenciis <strong>da</strong> iuridiul sakiTxTa komisiebi, romlebSic<br />
gaerTianebulni arian sxva<strong>da</strong>sxva eTnikuri jgufis warmomad<strong>ge</strong>nlebi<br />
<strong>da</strong> organizaciebi.<br />
sazogadoebriv mauwyebelTan arsebuli sabWoebi<br />
sazogadoebriv mauwyebelTan moqmedebs eTnikur umciresobaTa,<br />
religiur sakiTxTa, <strong>ge</strong>nderuli Tanasworobis, regionaluri,<br />
unarSezRudulTa <strong>da</strong> socialur sakiTxTa, axalgazrdebis, bavSvTa<br />
<strong>da</strong> mSobelTa, politikuri sazogadoebrivi sabWoebi. sabWoebi SeimuSaveben<br />
<strong>da</strong> mauwyebels warud<strong>ge</strong>nen rekomen<strong>da</strong>ciebs programul<br />
prioritetebSi asaxvis mizniT. sabWoebis Seqmnisa <strong>da</strong> programuli<br />
prioritetebis SemuSavebaSi maTi CarTvis valdebuleba sazogadoebriv<br />
mauwyebels kanonmdeblobiT aqvs gansazRvruli (kanoni mauwyeblobis<br />
Sesaxeb).<br />
45
46<br />
ramaz afciauri<br />
gaeros asociaciis <strong>da</strong>mfuZnebeli direqtori<br />
ramdenad aqtiura<strong>da</strong>a <strong>samoqalaqo</strong> seqtori CarTuli<br />
integraciis procesebSi?<br />
<strong>samoqalaqo</strong> seqtori sakmaod aqtiurad aris CarTuli integraciis<br />
procesSi. SesaZloa, am CarTulobis done ar iyos sakmarisi,<br />
magram Cven vcdilobT Cveni wvlili SevitanoT integraciis<br />
procesSi <strong>da</strong> tolerantuli garemos CamoyalibebaSi.<br />
magaliTad, saqarTvelos gaeros asociacia, aSS-s saerTaSoriso<br />
ganviTarebis saa<strong>ge</strong>ntos finansuri mxar<strong>da</strong>WeriT `erovnuli<br />
integraciisa <strong>da</strong> tolerantobis programas~ axorcielebs,<br />
romlis farglebSic bevr sxva mniSvnelovan aqtivobas-<br />
Tan erTad organizacia aqtiurad TanamSromlobs saqarTvelos<br />
mTavrobasTan erovnuli integraciisa <strong>da</strong> Semwynareblobis<br />
saxelmwifo strategiisa <strong>da</strong> samoqmedo <strong>ge</strong>gmis Camoyalibebaze,<br />
<strong>da</strong> am procesSi sazogadoebis maqsimalurad CarTvaze.<br />
aseve aRsaniSnavia sxva arasamTavrobo organizaciebis Zalian<br />
aqtiuri monawileoba am procesebSi, rac saerTo jamSi, xels<br />
uwyobs integraciisa <strong>da</strong> Semwynareblobis sakiTxebTan <strong>da</strong>kav-<br />
SirebiT mTeli qveynis masStabiT Zalian pozitiuri tendenciebis<br />
Camoyalibebas.<br />
ra rols TamaSobs an un<strong>da</strong> iTamaSos mTavrobam eTnikuri<br />
umciresobebis integrirebisa <strong>da</strong> eTnikuri mravalferovnebis<br />
<strong>da</strong>cvasTan <strong>da</strong>kavSirebul sakiTxebSi?<br />
umciresobebis <strong>integracia</strong> <strong>da</strong> eTnikuri mravalferovnebis<br />
<strong>da</strong>cva kompleqsuri procesia, romelSic yvela moqmed subieqts<br />
mniSvnelovani funqcia gaaCnia, magram saxelmwifos <strong>da</strong><br />
mTavrobis politikuri nebisa <strong>da</strong> CarTulobis gareSe am pro
cesis efeqturi warmarTva SeuZlebelia. saxelmwifozea <strong>da</strong>mokidebuli<br />
umciresobebTan <strong>da</strong>kavSirebuli srulyofili kanonmdeblobis<br />
arseboba, romelic saSualebas miscems Tun<strong>da</strong>c<br />
<strong>samoqalaqo</strong> seqtoris warmomad<strong>ge</strong>nlebs Tavisi wvlili Seitanon<br />
integraciis procesSi. amavdroulad, mniSvnelovania er-<br />
Tiani samTavrobo politikis arseboba umciresobebTan <strong>da</strong>kav-<br />
SirebiT, rac pirvel rigSi, gazrdis erovnuli umciresobebis<br />
ndobas saxelmwifo politikis mimarT <strong>da</strong> am procesebSi maT<br />
aqtiur CarTvas gamoiwvevs.<br />
<strong>samoqalaqo</strong> integraciisa <strong>da</strong> tolerantobis sabWo, romelic<br />
2005 wels Seiqmna, mTavrobis aqtiurobis erT-erTi maCvenebelia.<br />
prezidentTan arsebuli es sabWo sakmaod aqtiurad muSaobs<br />
saxelmwifo politikis amsaxveli dokumentis Sesaqmnelad.<br />
gar<strong>da</strong> amisa, sxva<strong>da</strong>sxva samTavrobo struqturebi sakmaod<br />
aqtiurebi arian umciresobebTan <strong>da</strong>kavSirebul sakiTxebSi.<br />
rogoria saerTaSoriso organizaciebis <strong>da</strong>mokidebuleba<br />
eTnikur umciresobebTan <strong>da</strong>kavSirebuli sakiTxebis<br />
mimarT?<br />
qveynis evroatlantikuri ambiciebis gaTvaliswinebiT, saqar-<br />
TveloSi erovnuli integraciis sakiTxma saerTaSoriso sazogadoebis<br />
gansakuTrebuli yuradReba miipyro. Sesabamisad,<br />
saerTaSoriso organizaciebic aRniSnaven am sakiTxis mniSvnelobas<br />
<strong>da</strong> mas saqarTvelos mTavrobasTan <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> seqtorTan<br />
TanamSromlobaSi gansakuTrebul adgils uTmoben.<br />
47
partniori organizaciebi<br />
saqarTvelos gaeros asociacia<br />
arasamTavrobo organizacia saqarTvelos gaeros asociacia (saga),<br />
1995 wlis dekemberSi <strong>da</strong>ars<strong>da</strong>. saga a<strong>da</strong>mianis uflebaTa principebisa<br />
<strong>da</strong> demokratiuli mmarTvelobis mxar<strong>da</strong>saWerad muSaobs<br />
<strong>da</strong> moqalaqeebs saerTaSoriso sazogadoebaSi integraciisaTvis<br />
mniSvnelovani meqanizmebiT uzrunvelyofs. saga 1996 wli<strong>da</strong>n<br />
gaeros asociaciaTa msoflio federaciis wevria.<br />
48<br />
erovnuli integraciisa <strong>da</strong> tolerantobis programa<br />
erovnuli integraciis programa saqarTveloSi aSS-s saerTaSoriso<br />
ganviTarebis saa<strong>ge</strong>ntos mier <strong>da</strong>finansebuli 4 wliani proeqtia,<br />
romelsac saqarTvelos gaeros asociacia saqarTvelos mTavrobasTan<br />
<strong>da</strong> adgilobriv <strong>da</strong> saerTaSoriso partnior organizaciebTan<br />
erTad axorcielebs.<br />
erovnuli integraciis programis mizania saqarTvelos moqalaqeebs<br />
Soris erovnuli erTianobis grZnobis gaRrmaveba. saga xels<br />
uwyobs saqarTvelos mTavrobas, Camoayalibos erovnuli integraciis<br />
saxelmwifo strategia <strong>da</strong> <strong>ge</strong>gma. programa, aseve, iTvaliswinebs<br />
erTiani mravaleTnikuri saxelmwifos CamoyalibebisTvis<br />
aucilebeli diskusiebisa <strong>da</strong> debatebis gamarTvas rogorc moqalaqeebis,<br />
aseve organizaciebis monawileobiT.<br />
mSvidobis, demokratiis <strong>da</strong> ganviTarebis<br />
kavkasiuri instituti, CIPDD<br />
mSvidobis, demokratiis <strong>da</strong> ganviTarebis kavkasiuri instituti<br />
(CIPDD) <strong>da</strong>moukidebeli, sajaro politikis sakiTxebze momuSave<br />
kvleviTi centria. instituti TbilisSi, 1992 wels <strong>da</strong>fuZn<strong>da</strong>.<br />
CIPDD aris arasamTavrobo <strong>da</strong> arasamewarmeo organizacia <strong>da</strong> ar<br />
ukavSirdeba romelime partias, Tumca is ar aris neitraluri politikuri<br />
Rirebulebebis TvalsazrisiT. is monawileobs liberaluri<br />
demokratiis mxar<strong>da</strong>mWer <strong>samoqalaqo</strong> iniciativebSi.<br />
programa <strong>da</strong>moukidebeli media samxreT kavkasiaSi<br />
proeqti exmareba <strong>samoqalaqo</strong> sazogadoebas, samxreT saqarTvelos<br />
eTnikuri umciresobebiT <strong>da</strong>saxlebuli raionebi<strong>da</strong>n miiRon<br />
TavianTi azris gamoxatvis saSualeba ufro sicocxlisunariani<br />
adgilobrivi media saSualebebis meSveobiT.
eTnikuri umciresobebis mxar<strong>da</strong>Wera demokratiuli<br />
politikuri monawileobisaTvis<br />
proeqti samxreT saqarTveloSi eTnikuri umciresobebis <strong>samoqalaqo</strong><br />
<strong>integracia</strong>s uwyobs xels.<br />
saqarTveloSi umciresobaTa integraciisaTvis<br />
garemos gaumjobeseba saskolo ganaTlebis<br />
sistemaSi reformebis mxar<strong>da</strong>Weris gziT<br />
proeqtis mizania <strong>samoqalaqo</strong> cxovrebaSi saqarTvelos moqalaqeebis<br />
monawileobis zr<strong>da</strong> <strong>da</strong> maTi <strong>samoqalaqo</strong> <strong>da</strong> politikuri uflebebis<br />
Tanabari <strong>da</strong>cva, ganurCevlad maTi eTnikuri <strong>da</strong> religiuri<br />
warmomavlobisa.<br />
samarTlebrivi ganaTlebis asociacia _ ALPE<br />
ALPE <strong>da</strong>moukidebeli arasamTavrobo organizaciaa, romelic profesiul<br />
sakomunikacio saqmianobas eweva. organizaciis mizania saqarTveloSi<br />
<strong>samoqalaqo</strong> sazogadoebis ganmtkiceba. socialuri<br />
reklama, media kampaniebi <strong>da</strong> regularuli sagamomcemlo saqmianoba,<br />
saswavlo programebi <strong>da</strong> trenin<strong>ge</strong>bi _ organizaciis komunikaciuri<br />
strategiis ZiriTadi instrumentebia.<br />
`ganaTlebis <strong>da</strong> tolerantobis kulturis saSualebiT<br />
integraciis xelSewyoba~<br />
proeqtis mizania saqarTveloSi eTnikuri <strong>da</strong> lingvisturi umciresobebis<br />
integrireba farTo <strong>samoqalaqo</strong> sazogadoebaSi, tolerantobisa<br />
<strong>da</strong> urTierTga<strong>ge</strong>bis sivrcis Seqmna <strong>da</strong> saxelmwifoSi<br />
mdgradi demokratiuli sivrcis mxar<strong>da</strong>Wera. prioritets aseve<br />
<strong>ge</strong>nderis CarTva warmoad<strong>ge</strong>ns. ganaTleba <strong>da</strong> gamoxatvis Tavisufleba<br />
gansakuTrebiT prioritetuli sferoebia.<br />
fondi Ria sazogadoeba-saqarTvelo, OSGF<br />
Tavis prioritetebze <strong>da</strong>yrdnobiT, fondi Ria sazogadoeba-saqar-<br />
Tvelo gascems grantebs arasamewarmeo, arasamTavrobo organizaciebsa<br />
<strong>da</strong> individebze. fondis mizani saqarTveloSi Ria sazogadoebis<br />
Rirebulebebis popularizaciaa. is emsaxureba mxolod saqvelmoqmedo<br />
miznebs <strong>da</strong> sajaro interesebis <strong>da</strong>cvas.<br />
49
fondi Ria sazogadoeba saqarTvelos misias warmoad<strong>ge</strong>ns Ria sazogadoebis<br />
mSeneblobisaTvis struqturuli <strong>da</strong> kulturuli<br />
transformaciis aqtiuri mxar<strong>da</strong>Wera. fondis aqtivobebi swored am<br />
misias ukavSirdeba.<br />
50<br />
integraciisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> ganaTlebis programa<br />
integraciisa <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> ganaTlebis programa miznad isaxavs<br />
<strong>samoqalaqo</strong>, regionuli <strong>da</strong> evropuli integraciis mxar<strong>da</strong>Weras,<br />
liberaluri <strong>da</strong> Si<strong>da</strong> gamWvirvalobis Rirebulebebis monitorings<br />
<strong>da</strong> mxar<strong>da</strong>Weras. programis ZiriTadi mimarTulebebia: konfliqtebis<br />
mogvareba, eTnikuri umciresobebis <strong>integracia</strong>, regionuli <strong>da</strong> evropuli<br />
<strong>integracia</strong>, <strong>samoqalaqo</strong> ganaTleba (RirebulebaTa sistemis<br />
Camoyalibeba).<br />
Tavisuflebis instituti<br />
Tavisuflebis instituti aris liberaluri sajaro politikis<br />
advokatirebis arasamewarmeo <strong>da</strong> arapartiuli sazogadoeba. igi<br />
<strong>samoqalaqo</strong> kampaniebis, debatebis, kvlevebisa <strong>da</strong> saganmanaTleblo<br />
saqmianobiT eswrafvis, <strong>da</strong>amkvidros <strong>samoqalaqo</strong> Tavisuflebis,<br />
aqtiuri moqalaqeobis, sazogadoebrivi angariSvaldebulebis,<br />
kanonis uzenaesobis, gamWvirvalobisa <strong>da</strong> Tavisufali bazris<br />
faseulobebi sazogadoebriv cxovrebaSi, politikaSi, kanonebsa<br />
<strong>da</strong> sajaro <strong>da</strong>wesebulebebSi.<br />
monawileobiTi biujetireba<br />
_ saSualeba efeqturi monawileobisaTvis<br />
proeqti miznad isaxavs umciresobebis <strong>da</strong> mowyvladi jgufebis<br />
<strong>integracia</strong>s, saqarTvelos saSualo skolebSi kargi mmarTvelobis<br />
iniciativis meSveobiT. proeqtis farglebSi i<strong>ge</strong>gmeba monawileobiTi<br />
biujetirebis midgomis Semotana <strong>da</strong> <strong>da</strong>mkvidreba. proeqtis<br />
gundi Caatarebs trenin<strong>ge</strong>bis cikls monawileobiT biujetirebaSi<br />
<strong>da</strong> menejmentSi, <strong>da</strong> aamaRlebs codnas <strong>da</strong>interesebuli pirebis uflebebis<br />
Sesaxeb saqarTvelos maStabiT 40 sajaro skolaSi.
<strong>samoqalaqo</strong> integraciis fondi<br />
<strong>samoqalaqo</strong> integraciis fondi (CIF) aris arasamTavrobo, arasamewarmeo<br />
<strong>da</strong> arapolitikuri organizacia, romelic mowodebulia <strong>samoqalaqo</strong><br />
integraciis, a<strong>da</strong>mianis uflebebis <strong>da</strong> <strong>samoqalaqo</strong> sazogadoebis<br />
mxar<strong>da</strong>WerisaTvis.<br />
fondis mizania saqarTveloSi eTnikuri umciresobebis <strong>samoqalaqo</strong><br />
integraciis mxar<strong>da</strong>Wera ise, rom saqarTvelos yovel moqalaqes<br />
ganurCevlad eTnikuri, religiuri an sxva kuTvnilebisa SeeZlos<br />
Tanabrad gamoiyenos uflebebi <strong>da</strong> valdebulebebi, romlebic gansazRvrulia<br />
saqarTvelos konstituciiTa <strong>da</strong> saqarTvelos mier<br />
aRiarebuli saerTaSoriso SeTanxmebebiT.<br />
<strong>da</strong>moukidebeli media <strong>samoqalaqo</strong> integraciisaTvis<br />
proeqti miznad isaxavs <strong>da</strong>moukidebeli mediis gaZlierebas saqar-<br />
Tvelos regionebSi (gansakuTrebiT samcxe-javaxeTsa <strong>da</strong> qvemo<br />
qarTlSi).<br />
eTnikuri umciresobebis mxar<strong>da</strong>Wera<br />
demokratiuli politikuri monawileobisaTvis<br />
proeqti ZiriTa<strong>da</strong>d qvemo qarTlsa <strong>da</strong> samcxe-javaxeTis regionebzea<br />
gaTvlili <strong>da</strong> miznad isaxavs eTnikuri umciresobebis warmomad<strong>ge</strong>nlebisaTvis<br />
<strong>samoqalaqo</strong> ganaTlebis programis ganxorcielebas;<br />
amomrCevelTa ganaTlebas; adgilobrivi media saSualebebis<br />
profesiul ganviTarebas; qarTlSi qarTuli enis swavlebisaTvis<br />
axali meTodologiis Seqmnasa <strong>da</strong> multiplikatorebis<br />
qselis Camoyalibebas.<br />
samarTlebrivi ganaTleba _ erovnuli umciresobebis<br />
warmatebuli integraciis gza<br />
proeqti miznad isaxavs ufaso samarTlebrivi <strong>da</strong> saganmanaTleblo<br />
rCevebis micemas Tbilissa <strong>da</strong> qvemo qarTlSi mcxovrebi umciresobebisaTvis,<br />
aseve eTnikuri umciresobebis socialurad <strong>da</strong>ucveli<br />
warmomad<strong>ge</strong>nlebis sasamarTloSi advokatirebas <strong>da</strong> adgilobrivi<br />
advokatebis trenings.<br />
51
saqarTvelos prezidentis administracia<br />
Tbilisi, abduSeliSvilis q. N1<br />
52www.president.gov.<strong>ge</strong><br />
www.diversity.<strong>ge</strong>