13.06.2013 Views

Protocollo per la gestione di un allevamento in cui si sospetti la ...

Protocollo per la gestione di un allevamento in cui si sospetti la ...

Protocollo per la gestione di un allevamento in cui si sospetti la ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Protocollo</strong> <strong>per</strong> <strong>la</strong> <strong>gestione</strong> <strong>di</strong> <strong>un</strong> <strong>allevamento</strong> <strong>in</strong> <strong>cui</strong> <strong>si</strong><br />

<strong>sospetti</strong> <strong>la</strong> vacc<strong>in</strong>azione non autorizzata con vacc<strong>in</strong>o RB51<br />

Fabrizio De Mas<strong>si</strong>s<br />

Sem<strong>in</strong>ario “La Brucello<strong>si</strong> tra <strong>di</strong>agnostica e ricerca”<br />

Teramo, 11 - 12 ottobre 2012


Introduzione<br />

• Deci<strong>si</strong>one del<strong>la</strong> Commis<strong>si</strong>one Europea 2002/598/CE<br />

- L’autorità competente presenta al<strong>la</strong> Commis<strong>si</strong>one e agli altri Stati membri<br />

<strong>in</strong>formazioni dettagliate re<strong>la</strong>tive al programma <strong>di</strong> vacc<strong>in</strong>azione, <strong>in</strong> partico<strong>la</strong>re<br />

<strong>la</strong> zona <strong>di</strong> vacc<strong>in</strong>azione, l’età degli animali da vacc<strong>in</strong>are e il <strong>si</strong>stema <strong>di</strong> test<br />

utilizzato <strong>per</strong> identificare gli animali vacc<strong>in</strong>ati.<br />

• In caso <strong>di</strong> vacc<strong>in</strong>azione <strong>in</strong> età prepubere gli anticorpi anti‐RB51<br />

scompaiono dopo circa c<strong>in</strong>que me<strong>si</strong> e mezzo<br />

• La prova <strong>di</strong> <strong>in</strong>tradermoreazione al<strong>la</strong> brucell<strong>in</strong>a è <strong>in</strong> grado <strong>di</strong> identificare<br />

gli animali <strong>in</strong>fetti da B. abortus ma negativi a SAR e FDC<br />

- (Sen<strong>si</strong>bilità=70%‐75% ‐ Specificità=95%‐100%)<br />

• Produzione, standar<strong>di</strong>zzazione e valutazione <strong>di</strong> <strong>un</strong>a brucell<strong>in</strong>a RB51<br />

omologa e stu<strong>di</strong>o <strong>di</strong> <strong>un</strong> <strong>si</strong>stema <strong>di</strong> test <strong>per</strong> identificare bov<strong>in</strong>i vacc<strong>in</strong>ati<br />

con RB51


Materiali e meto<strong>di</strong><br />

• 15 bov<strong>in</strong>e <strong>di</strong> razza frisona, <strong>di</strong> età compresa tra 4 e 6 me<strong>si</strong><br />

- 10 vacc<strong>in</strong>ate con 2 ml <strong>di</strong> vacc<strong>in</strong>o RB51 (10 x 10 9 CFU)<br />

- 5 mantenute come controlli (2 ml <strong>di</strong> soluzione sal<strong>in</strong>a sterile)<br />

• Brucell<strong>in</strong>a RB51 prodotta dall’ICT<br />

- Manuale OIE <strong>per</strong> sterilità e <strong>in</strong>no<strong>cui</strong>tà<br />

- Bercovich et al., 1998 (EU Ph. For TB) <strong>per</strong> <strong>la</strong> potenza,<br />

• Brucell<strong>in</strong>a Commerciale<br />

- Brucellergene OCB® (Synbiotics corporation, France)<br />

• SAR e FDC c<strong>la</strong>s<strong>si</strong>che (Manuale dell’OIE, 2004)<br />

• FDC‐RB51 secondo Adone et al. (1999; 2001)


Materiali e meto<strong>di</strong><br />

• Inocu<strong>la</strong>zione <strong>in</strong>tradermica: 414 gg dal<strong>la</strong> vacc<strong>in</strong>azione<br />

- 0,1 ml <strong>di</strong> Brucell<strong>in</strong>a RB51 e 0,1 ml <strong>di</strong> Brucellergene OCB®


Materiali e meto<strong>di</strong><br />

• SAR e FDC c<strong>la</strong>s<strong>si</strong>che, FDC e FDC‐RB51:<br />

- Giorni 6, 9, 13, 16, 20, 28 e 34 dal<strong>la</strong> <strong>in</strong>ocu<strong>la</strong>zione<br />

delle brucell<strong>in</strong>e<br />

• Os<strong>si</strong>a:<br />

- Giorni 420, 423, 427, 430, 434, 442, e 448 dal<strong>la</strong><br />

<strong>in</strong>ocu<strong>la</strong>zione delle brucell<strong>in</strong>e


Risultati: <strong>in</strong>ocu<strong>la</strong>zione Brucell<strong>in</strong>e<br />

Sen<strong>si</strong>bilità, specificità delle brucell<strong>in</strong>e, e <strong>in</strong>tervalli <strong>di</strong> cre<strong>di</strong>bilità al 95%<br />

<strong>in</strong> re<strong>la</strong>zione all’aumento <strong>di</strong> spessore del<strong>la</strong> cute al <strong>si</strong>to d’<strong>in</strong>oculo (72h)<br />

Soglia <strong>di</strong> po<strong>si</strong>tività Allergene Sen<strong>si</strong>bilità Specificità<br />

>0 mm<br />

≥0,5 mm<br />

≥1 mm<br />

≥1,5 mm<br />

≥2 mm<br />

Brucell<strong>in</strong>a RB51 70% (39‐89,1%) 80% (35,9‐95,7%)<br />

Brucellergene OCB ® 50% (23,4‐76,6%) 100% (41,8‐100%)<br />

Brucell<strong>in</strong>a RB51 70% (39‐89,1%) 80% (35,9‐95,7%)<br />

Brucellergene OCB ® 50% (23,4‐76,6%) 100% (41,8‐100%)<br />

Brucell<strong>in</strong>a RB51 60% (30,8‐83,3%) 100% (41,8‐100%)<br />

Brucellergene OCB ® 40% (16,7‐69,2%) 100% (41,8‐100%)<br />

Brucell<strong>in</strong>a RB51 40% (16,7‐69,2%) 100% (41,8‐100%)<br />

Brucellergene OCB ® 30% (10,9‐61%) 100% (41,8‐100%)<br />

Brucell<strong>in</strong>a RB51 40% (16,7‐69,2%) 100% (41,8‐100%)<br />

Brucellergene OCB ® 10% (2,3‐41,3%) 100% (41,8‐100%)


• SAR e FDC c<strong>la</strong>s<strong>si</strong>che: entrambe negative<br />

• Titoli FDC‐RB51 nelle bov<strong>in</strong>e vacc<strong>in</strong>ate:<br />

Risultati: <strong>si</strong>erologia


Risultati: FDC‐RB51<br />

• Distribuzione <strong>per</strong>centuale degli animali saggiati e<br />

correttamente identificati come vacc<strong>in</strong>ati con RB51


Discus<strong>si</strong>one<br />

• Se <strong>si</strong> pone <strong>la</strong> soglia d’ispes<strong>si</strong>mento = ≥ 1 mm<br />

- Se = 60% ; Sp = 100% <strong>per</strong> <strong>la</strong> brucell<strong>in</strong>a RB51<br />

- Se = 40% ; Sp = 100% <strong>per</strong> Brucellergene OCB®<br />

• La <strong>di</strong>fferenza non è risultata <strong>si</strong>gnificativa<br />

• La prova <strong>di</strong> <strong>in</strong>ocu<strong>la</strong>zione <strong>in</strong>tradermica ha <strong>un</strong>a<br />

bassa sen<strong>si</strong>bilità = il suo uso è limitato a test <strong>di</strong><br />

screen<strong>in</strong>g


Discus<strong>si</strong>one<br />

• Pos<strong>si</strong>bilità <strong>di</strong> compensare <strong>la</strong> bassa sen<strong>si</strong>bilità del<strong>la</strong> prova<br />

<strong>in</strong>tradermica tramite l’associazione con <strong>la</strong> FDC‐RB51<br />

- Tutte le bov<strong>in</strong>e <strong>di</strong> controllo hanno dato risultato negativo al<strong>la</strong> FDC‐RB51<br />

- Tutte le bov<strong>in</strong>e vacc<strong>in</strong>ate hanno dato risultato po<strong>si</strong>tivo al<strong>la</strong> prova FDC‐RB51 aI<br />

giorno 9 e aI giorno 16 dall’<strong>in</strong>ocu<strong>la</strong>zione del<strong>la</strong> brucell<strong>in</strong>a<br />

- Almeno 9 bov<strong>in</strong>e su 10 (Se=90%) hanno dato risultato po<strong>si</strong>tivo al<strong>la</strong> FDC‐RB51<br />

tra il giorno 9 e il giorno 20 dall’<strong>in</strong>ocu<strong>la</strong>zione del<strong>la</strong> brucell<strong>in</strong>a<br />

- Le due bov<strong>in</strong>e vacc<strong>in</strong>ate che sono risultate negative al<strong>la</strong> FDC‐RB51 al giorno 13<br />

e al giorno 20 rispettivamente, sono risultate po<strong>si</strong>tive al<strong>la</strong> <strong>in</strong>tradermoreazione<br />

al<strong>la</strong> brucell<strong>in</strong>a RB51<br />

• L’uso del<strong>la</strong> <strong>in</strong>tradermoreazione al<strong>la</strong> brucell<strong>in</strong>a RB51 e del<strong>la</strong><br />

FDC‐RB51 <strong>in</strong> parallelo ha identificato tutti gli animali vacc<strong>in</strong>ati<br />

s<strong>per</strong>imentalmente con vacc<strong>in</strong>o RB‐51


Conclu<strong>si</strong>oni<br />

• La prova <strong>in</strong>tradermica può essere usata <strong>per</strong> identificare gli<br />

allevamenti dove èstato fatto uso <strong>di</strong> vacc<strong>in</strong>o RB51<br />

• Entrambi gli antigeni (RB51 and Brucellergene) possono essere<br />

usati, purché <strong>si</strong> abbia <strong>in</strong> con<strong>si</strong>derazione <strong>la</strong> loro <strong>di</strong>fferente<br />

sen<strong>si</strong>bilità<br />

• La brucell<strong>in</strong>a RB51 produce <strong>un</strong>a risposta umorale anamnestica<br />

rilevabile con <strong>la</strong> FDC‐ RB51<br />

• I risultati dello stu<strong>di</strong>o suggeriscono che l’ associazione tra<br />

Brucell<strong>in</strong>a RB51 e FDC‐RB51 possa rappresentare <strong>un</strong> <strong>si</strong>stema<br />

<strong>di</strong>agnostico affidabile ai f<strong>in</strong>i dell’identificazione degli animali<br />

vacc<strong>in</strong>ati con RB51


• F. De Mas<strong>si</strong>s, A. Giovann<strong>in</strong>i,<br />

G.F. Ronchi, M. Tittarelli, M.<br />

Di Ventura, D. Nann<strong>in</strong>i & V.<br />

Caporale<br />

- Uso del<strong>la</strong> fissazione del<br />

complemento e del test<br />

d’<strong>in</strong>tradermoreazione al<strong>la</strong><br />

brucell<strong>in</strong>a <strong>per</strong> identificare<br />

bov<strong>in</strong>i vacc<strong>in</strong>ati con Brucel<strong>la</strong><br />

abortus ceppo RB51<br />

- Use of complement fixation<br />

and brucell<strong>in</strong> sk<strong>in</strong> tests to<br />

identify cattle vacc<strong>in</strong>ated with<br />

Brucel<strong>la</strong> abortus stra<strong>in</strong> RB51<br />

Approfon<strong>di</strong>menti<br />

• Volume 41 (4) October‐<br />

December 2005 281‐299<br />

• http://www.izs.it/vet_italian<br />

a/2005/summ4/291.htm


Aspetti <strong>di</strong> Sanità Pubblica<br />

• RB51 ère<strong>si</strong>stente al<strong>la</strong> rifampic<strong>in</strong>a<br />

- il pr<strong>in</strong>cipale antibiotico utilizzato nel<strong>la</strong> terapia<br />

dell'<strong>in</strong>fezione umana da Brucel<strong>la</strong> spp., <strong>in</strong> partico<strong>la</strong>re nei<br />

pazienti che non possono essere trattati con<br />

streptomic<strong>in</strong>a<br />

• donne <strong>in</strong> gravidanza<br />

• bamb<strong>in</strong>i<br />

• ca<strong>si</strong> <strong>di</strong> endocar<strong>di</strong>te brucel<strong>la</strong>re<br />

• neurobrucello<strong>si</strong><br />

• Sierologia negativa nell'uomo<br />

- l'<strong>in</strong>fezione nell’uomo non è rilevabile a meno <strong>di</strong> <strong>un</strong>o<br />

specifico sospetto,


Aspetti <strong>di</strong> Sanità Pubblica<br />

• Il ceppo vacc<strong>in</strong>ale viene elim<strong>in</strong>ato con il <strong>la</strong>tte<br />

- quando <strong>la</strong> vacc<strong>in</strong>azione èeseguita durante <strong>la</strong> <strong>la</strong>ttazione<br />

- <strong>per</strong> <strong>per</strong>io<strong>di</strong> <strong>di</strong> tempo anche prol<strong>un</strong>gati<br />

- <strong>in</strong> maniera <strong>in</strong>termittente e non cont<strong>in</strong>ua nel tempo<br />

• RB51 somm<strong>in</strong>istrato a bov<strong>in</strong>e gravide può e<strong>si</strong>tare<br />

<strong>in</strong> aborto<br />

- Rischio <strong>di</strong> <strong>di</strong>s<strong>per</strong><strong>si</strong>one del ceppo vacc<strong>in</strong>ale nell’ambiente<br />

attraverso gli <strong>in</strong>vogli e liqui<strong>di</strong> fetali


Aspetti <strong>di</strong> Sanità Pubblica<br />

• L’utilizzo del vacc<strong>in</strong>o vivo RB51, <strong>per</strong>tanto, può<br />

essere autorizzato <strong>un</strong>icamente dal M<strong>in</strong>istero<br />

del<strong>la</strong> Salute, nell’ambito <strong>di</strong> <strong>un</strong>o specifico<br />

protocollo sanitario che ne preveda l’utilizzo<br />

sotto lo stretto controllo dei servizi veter<strong>in</strong>ari<br />

ufficiali, con l’applicazione <strong>di</strong> tutte le misure<br />

atte a ridurre i pos<strong>si</strong>bili rischi <strong>per</strong> <strong>la</strong> salute<br />

animale e pubblica.


<strong>Protocollo</strong><br />

• Per confermare il sospetto <strong>di</strong> utilizzo non<br />

autorizzato <strong>di</strong> vacc<strong>in</strong>o vivo RB51 è pos<strong>si</strong>bile<br />

sottoporre gli animali al seguente protocollo<br />

<strong>di</strong>agnostico:<br />

- prelievo <strong>di</strong> sangue da sottoporre FDC‐RB51<br />

(prelievo tempo zero),<br />

- prova brucell<strong>in</strong>ica RB51 su tutti i capi presenti <strong>in</strong><br />

azienda, <strong>di</strong> età su<strong>per</strong>iore all’anno,<br />

- ulteriore prelievo <strong>di</strong> sangue a <strong>di</strong>stanza <strong>di</strong> 9‐16<br />

giorni da sottoporre al<strong>la</strong> prova <strong>di</strong> FDC‐RB51.


<strong>Protocollo</strong><br />

• È altresì utile poter <strong>di</strong>sporre <strong>di</strong> <strong>un</strong> f<strong>la</strong>cone del vacc<strong>in</strong>o<br />

sequestrato al f<strong>in</strong>e<br />

- tipizzare il ceppo con <strong>cui</strong> èstato prodotto,<br />

- verificarne <strong>la</strong> purezza,<br />

- verificare <strong>la</strong> carica batterica <strong>in</strong> CFU/ml,<br />

- escludere <strong>la</strong> presenza <strong>di</strong> germi contam<strong>in</strong>anti.<br />

• Se ritenuto opport<strong>un</strong>o, potranno essere prelevati<br />

campioni biologici <strong>per</strong> <strong>un</strong>a identificazione genetica<br />

degli animali presenti <strong>in</strong> <strong>allevamento</strong>


Misure sanitarie<br />

• Misure sanitarie da applicare <strong>in</strong> caso <strong>di</strong> utilizzo non<br />

autorizzato <strong>di</strong> vacc<strong>in</strong>o vivo RB51<br />

• <strong>la</strong> vacc<strong>in</strong>azione non esclude <strong>la</strong> pos<strong>si</strong>bilità che gli animali <strong>si</strong><br />

<strong>in</strong>fett<strong>in</strong>o con il ceppo selvaggio <strong>di</strong> Brucel<strong>la</strong> abortus,<br />

• <strong>la</strong> presenza <strong>di</strong> animali po<strong>si</strong>tivi alle prove ufficiali <strong>per</strong> brucello<strong>si</strong><br />

non può essere dovuta a reazione <strong>di</strong> orig<strong>in</strong>e vacc<strong>in</strong>ale, ma è<br />

evidenza del<strong>la</strong> presenza dell'<strong>in</strong>fezione brucel<strong>la</strong>re all'<strong>in</strong>terno<br />

dell'<strong>allevamento</strong>.<br />

• Il risanamento dell'<strong>allevamento</strong> deve <strong>si</strong>curamente <strong>in</strong>iziare<br />

utilizzando le prove ufficiali <strong>per</strong> <strong>in</strong><strong>di</strong>viduare i capi <strong>in</strong>fetti da<br />

Brucel<strong>la</strong> abortus, abbattendo i capi risultati po<strong>si</strong>tivi.


Abbattimento<br />

STOP<br />

ANIMALI ADULTI<br />

Esami <strong>per</strong> Brucel<strong>la</strong><br />

abortus ceppo selvaggio<br />

po<strong>si</strong>tivo negativo<br />

<strong>Protocollo</strong><br />

Controllo<br />

brucello<strong>si</strong><br />

normale con<br />

antigene<br />

ufficiale


Misure sanitarie<br />

• In caso <strong>di</strong> somm<strong>in</strong>istrazione non autorizzata <strong>di</strong> RB51,<br />

non possono essere note:<br />

- le do<strong>si</strong> e le modalità <strong>di</strong> somm<strong>in</strong>istrazione,<br />

- <strong>la</strong> durata dell'elim<strong>in</strong>azione del ceppo vacc<strong>in</strong>ale con il <strong>la</strong>tte,<br />

- il titolo batterico al quale questo viene elim<strong>in</strong>ato.<br />

• Non èpos<strong>si</strong>bile basar<strong>si</strong> sui dati riportati nel<strong>la</strong><br />

letteratura scientifica, che <strong>si</strong> basano su<br />

somm<strong>in</strong>istrazioni <strong>in</strong> con<strong>di</strong>zioni control<strong>la</strong>te<br />

• Sono <strong>per</strong>tanto necessarie misure supplementari <strong>di</strong><br />

tute<strong>la</strong> del<strong>la</strong> salute pubblica


Misure sanitarie<br />

• iso<strong>la</strong>mento <strong>di</strong> tutti gli animali <strong>per</strong> i quali è pos<strong>si</strong>bile accertare<br />

l'avvenuta somm<strong>in</strong>istrazione del vacc<strong>in</strong>o,<br />

• <strong>di</strong>vieto <strong>di</strong> utilizzo <strong>per</strong> alimentazione umana del <strong>la</strong>tte<br />

- proveniente dagli animali <strong>in</strong>fetti (ceppo selvaggio),<br />

- proveniente da tutti quegli animali <strong>per</strong> i quali non possa essere esclusa<br />

l'avvenuta vacc<strong>in</strong>azione.<br />

• parto <strong>in</strong> con<strong>di</strong>zioni <strong>di</strong> iso<strong>la</strong>mento,<br />

• esami <strong>di</strong>retti <strong>per</strong> <strong>la</strong> ricerca <strong>di</strong> Brucel<strong>la</strong> abortus ceppo RB51<br />

- su liqui<strong>di</strong> vag<strong>in</strong>ali e <strong>la</strong>tte,<br />

- al momento del parto succes<strong>si</strong>vo degli animali <strong>per</strong> i quali non possa<br />

essere esclusa l'avvenuta vacc<strong>in</strong>azione,<br />

• controlli sugli animali che non hanno ancora raggi<strong>un</strong>to <strong>la</strong><br />

pubertà<br />

- allo scopo <strong>di</strong> escludere <strong>la</strong> <strong>per</strong><strong>si</strong>stenza dell'<strong>in</strong>fezione da RB51.


Riacqui<strong>si</strong>zione qualifica<br />

• macel<strong>la</strong>re tutti i capi che hanno reagito po<strong>si</strong>tivamente<br />

- al<strong>la</strong> prova brucell<strong>in</strong>ica o<br />

- al<strong>la</strong> FDC‐ RB51;<br />

• mandare pos<strong>si</strong>bilmente <strong>in</strong> asciutta i capi negativi rimanenti<br />

• effettuare rego<strong>la</strong>rmente <strong>la</strong> fecondazione e portare avanti <strong>la</strong><br />

gravidanza <strong>di</strong> questi animali<br />

- pos<strong>si</strong>bilmente s<strong>in</strong>cronizzando le fecondazioni <strong>in</strong> maniera da facilitare<br />

l'iso<strong>la</strong>mento <strong>in</strong><strong>di</strong>viduale o almeno <strong>per</strong> piccoli gruppi <strong>di</strong> animali al<br />

momento del parto;<br />

• ripetere settimanalmente <strong>per</strong> almeno 3 volte il prelievo e gli<br />

esami sul <strong>la</strong>tte dopo il parto<br />

• abbattere i capi risultati po<strong>si</strong>tivi agli esami <strong>di</strong>retti;<br />

• liberalizzare i capi risultati negativi a tutti gli esami;


Riacqui<strong>si</strong>zione qualifica<br />

• l'<strong>allevamento</strong> rimarrà con qualifica sanitaria<br />

sospesa s<strong>in</strong>o a che:<br />

- non <strong>si</strong>ano elim<strong>in</strong>ati tutti gli animali <strong>per</strong> i quali sarà<br />

stata accertata l’utilizzo non autorizzato del<br />

vacc<strong>in</strong>o vivo RB51<br />

- non saranno state effettuate tutte le prove<br />

necessarie <strong>per</strong> riacqui<strong>si</strong>re <strong>la</strong> qualifica <strong>di</strong><br />

ufficialmente <strong>in</strong>denne da brucello<strong>si</strong> previste dal<strong>la</strong><br />

legis<strong>la</strong>zione vigente


(Asciutta), monta,<br />

gravidanza, parto <strong>in</strong><br />

iso<strong>la</strong>mento<br />

Prova FdC <strong>per</strong> RB51<br />

Prelievo al parto <strong>di</strong> liqui<strong>di</strong> vag<strong>in</strong>ali, prelievo <strong>di</strong> <strong>la</strong>tte da<br />

ripetere f<strong>in</strong>o a 3 volte <strong>per</strong> esami <strong>di</strong>retti<br />

E<strong>si</strong>to<br />

negativo po<strong>si</strong>tivo<br />

Liberalizzazione del<br />

capo<br />

STOP<br />

Animali impuberi<br />

presenti <strong>in</strong> <strong>allevamento</strong><br />

negativa po<strong>si</strong>tiva<br />

Abbattimento<br />

STOP<br />

Prova brucell<strong>in</strong>ica <strong>per</strong> RB51<br />

negativa po<strong>si</strong>tiva<br />

<strong>Protocollo</strong><br />

Abbattimento<br />

STOP


Grazie <strong>per</strong><br />

l’attenzione

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!