Universala Skribo - Sotragogismo.net

PRONONTS-INDIKOJ
aplikataj al propraj nomoj, law la fonetika notado de mia Universala Skribo,
kiu notado utiligas fundamenton de bazaj internatsiaj fonejmoj-literoj (pangrafejmoj),
lawdezire modifeblaj per sistemo de diakritaj signetoj kun tre spetsifaj signifoj (pandiakritiloj).

Mia Universala Skribo — populara esprimo por “Universala Fonologika Ortografado”
— estas metodo por skribi tšiujn eblajn homajn lingvojn per la samaj
elementoj. Džia aktuala formo, post preskaw 50 jaroj de remuldado kaj aplikado
kaj kun asisto de Lode Van de Velde, lawaspekte sufitše diferentsas de la “unua
eldono” (legu: eksperimenta provo) el 1966. En tio dži paralelas la evoluon de mia
projekto pri lingvonormigado dženerale. Tamen, la bazaj printsipoj de la metodo
montris sin, felitše, tute tawgaj kaj fidindaj kaj do ne bezonis modifon, kia ajn estu
la tipo de lingvo. Male, la bazaj konstru-elementoj de US hodiaw estas dženerale
pli simplaj kaj pli rekoneblaj ol en la komentso. Ili konsistas en kunlabora tryptixo
de: (a) fundamentaj grafejmoj (20 vokaloj kaj 20 kunsonantoj); (b) fiksa
diakritaro (por tre detale nuantsigi la kontsernajn pronontsojn); (c) funtsiaj
simboloj (por tonlingvoj kaj distingado inter xomonimoj). La metodo estas
aplikebla duflanke:: unuflanke por presado / skribado de normalaj tekstoj (kiel mia
Uniespo); aliflanke por ekstreme pretsiza redonado de pronontsoj, en maniero nete
pli elasta, memorebla, kaj modlebla ol la klasika Internatsia Fonetika Sistemo. La
modernaj komputoroj kapablas tiujn plejparte novajn elementojn realigi per helpo
de unu el la spetsialaj literprogramoj en la merkato aw espereble baldaw pli simple
per ilia integrigo en la UNICODE-literaro. La mondo de la estontetso tiamaniere
disponos unu saman skribmetodon, anstataw la tsentojn da alfabetoj kaj milojn da
ideogramoj kiujn dži nun ankoraw devas alfronti; jen grava nova ilo por tutmonda
integrigo de kulturoj kaj popoloj. Tšiu popolo aw kulturo kompreneble tšerpu el
tiu stoko nur law siaj propraj bezonoj kaj same kompreneble povos plu apliki siajn
proprajn rimedojn en propranatsia kunteksto tiom longe kiom dži tion deziros,
same kiel Esperanto mem ne tselas detrui natsiajn lingvojn en ties propraj
vivregionoj, sed nur sur internatsia nivelo esti komuna mondvasta fundamento,
teknika apud spirita.

Manke de firma statitsika elprovado, tiuj-tši pangrafejmoj estas selektitaj parte per
rezonado, parte per intuitso, por konsistigi la bazan literaron / parolsonaron por
tšiuj lingvoj en la mondo. Ili evidente formizas nur onon el tšiuj eblaj parolsonoj,
inter kiuj iu nombro funtsias tšiu en sia propra lingvo aparte kiel vera fonejmo, do
kiel signifodona sono, sed ne aliloke. Džis nun ni estas sufitše konvinkitaj ke tšiuj
tiuj eksteruloj estos efike redoneblaj per helpo de la pandiakritaj signoj kaw la
funtsiaj literoj. Se en la estontetso montridžus ke tamen netsesas aldono aw
forpreno de iu pangrafejmo, tion korektu kontserna skribokomisiono internatsia.
La kfar funtsiaj literoj estas prenitaj el la rusa alfabeto kaj utilas jen-tši por indiki
tonmoduladon (en tonlingvoj) de sekfanta vokalo, jen-ti por simantike distingi
inter xomonimoj, starante antaw kontserna vorto. Kfara funtsia litero indikas
kontsernan klik/sutš-sonon.