09.12.2012 Views

M.A. PUNJABI - I to IV Semester (80+20

M.A. PUNJABI - I to IV Semester (80+20

M.A. PUNJABI - I to IV Semester (80+20

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Syllabus and Course of Reading For M.A. Panjabi (<strong>Semester</strong> System)<br />

Form the Academic Session 2008-2009<br />

pfT pfT pusqkF<br />

pusqkF<br />

<strong>Semester</strong> First<br />

Paper First Opt (i)<br />

Madhkali Panjabi Kavita<br />

(1700 AD Tak)<br />

smYstr-pihlf<br />

smYstr-pihlf<br />

pypr pihlf, afpÈn (pihlf)<br />

mwDkflI mwDkflI pMjfbI pMjfbI kivqf kivqf<br />

kivqf<br />

(1700 (1700 eI[ eI[ sdI sdI qwk)<br />

qwk)<br />

1<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1 bfbf PLrId Èbd Èbd qy qy Èlok<br />

Èlok<br />

isMG bRdrjL, aMimRqsr<br />

2[ Bgq kbIr bfxI bfxI Bgq Bgq Bgq kbIr<br />

kbIr<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />

3[ gurU nfnk dyv jpujI<br />

jpujI<br />

aYs[jI[pI[sI[, aMimRqsr<br />

4[ gurU qyg bhfdur Èbd Èbd qy qy qy Èlok Èlok<br />

Èlok<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ anvr icrfg ieslfmI ieslfmI icMqn icMqn icMqn aqy aqy pMjfbI pMjfbI sUPLI<br />

sUPLI<br />

kivqf kivqf, kivqf nYÈnl buwk Èfp, idwlI, 2006<br />

2[ amrjIq isMG kFg mwDkflI mwDkflI sfihq sfihq aiDaYn<br />

aiDaYn<br />

nfnk isMG pusqkmflf,aMimRqsr, 1979<br />

3[ amrjIq isMG kFg mwDkflI mwDkflI sfihq sfihq ivvyk<br />

ivvyk<br />

aqy jspfl kOr kFg nfnk isMG pusqkmflf,aMimRqsr<br />

4[ hirBjn isMG muwl muwl muwl qy qy muwlfkx<br />

muwlfkx<br />

nvicMqn pRkfÈn, aMimRqsr, 1970<br />

5[ gurcrn isMG bfxI bfxI kyNdr kyNdr qy qy ivkyNdr<br />

ivkyNdr<br />

ivvIan pRkfÈn, idwlI, 1985<br />

6[ gurcrn isMG bfxI bfxI bfxI kyNdr kyNdr qy qy qy ivkyNdr<br />

ivkyNdr<br />

ivvIan pRkfÈn, idwlI, 1985<br />

7[ jgbIr isMG mwDkflI mwDkflI sfihq sfihq siBafcfr siBafcfr<br />

siBafcfr<br />

afrsI pRkfÈn, idwlI<br />

8[ divMdr isMG pMjfbI pMjfbI sUPLI sUPLI sfihq sfihq sfihq df df aiDaYn<br />

aiDaYn<br />

rvI sfihq pRkfÈn, 1986<br />

pypr pypr sYtr sYtr leI leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy


pfT pfT pusqkF<br />

pusqkF<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />

Paper First Opt (ii)<br />

Guru Nanak Kav Da Vishesh Adhyan<br />

pypr pihlf, afpÈn (dUsrf)<br />

gurU gurU gurU nfnk nfnk kfiv kfiv df df ivÈyÈ ivÈyÈ ivÈyÈ aiDaYn<br />

aiDaYn<br />

2<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1 gurU nfnk dyv jpujI<br />

jpujI<br />

isMG bRdrjL, aMimRqsr<br />

2[ gurU nfnk dyv iswD iswD gosit<br />

gosit<br />

isMG bRdrjL, aMimRqsr<br />

3[ gurU nfnk dyv dKxI ENkfr<br />

aYs[jI[pI[sI[, aMimRqsr<br />

4[ gurU nfnk dyv afsf afsf dI dI dI vfr vfr<br />

vfr<br />

isMG bRdrjL, aMimRqsr<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ aqr isMG smdrÈI<br />

smdrÈI<br />

rGbIr rcnf pRkfÈn, cMzIgVH<br />

2 hirBjn isMG muwl muwl qy qy muwlfkx<br />

muwlfkx<br />

nvicMqn pRkfÈn, aMimRqsr, 1970<br />

3[ gurcrn isMG (sMpf) Koj Koj pwiqRkf pwiqRkf (gurU nfnk kfiv ivÈyÈ aMk)<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />

4[ qrlok isMG kMvr gurU gurU nfnk nfnk bfxI bfxI df df kfiv kfiv Èfsqr<br />

Èfsqr<br />

vYlivÈ pRkfÈn, idwlI<br />

5[ rqn isMG jwgI gurU gurU nfnk nfnk bfxI<br />

bfxI<br />

mdfn pbilÈrjL, pitaflf<br />

6[ rfm isMG gurU gurU nfnk nfnk dI dI suhj suhj klf<br />

klf<br />

isMG bRdrjL, aMimRqsr<br />

pypr pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[


pfT pfT pusqkF pusqkF<br />

pusqkF<br />

Paper First Opt (iii)<br />

Sufi Kav Da Vishesh Adhyan<br />

pypr pypr pihlf, pihlf, afpÈn afpÈn (qIsrf) (qIsrf)<br />

(qIsrf)<br />

sUPLI sUPLI kfiv kfiv df df ivÈyÈ ivÈyÈ ivÈyÈ aiDaYn<br />

aiDaYn<br />

3<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1 bfbf PLrId Èbd Èbd qy qy Èlok<br />

Èlok<br />

isMG bRdrjL, aMimRqsr<br />

2[ Èfh husYn kfPLIaF<br />

kfPLIaF<br />

BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />

3[ sulqfn bfhU sIhrPLIaF<br />

sIhrPLIaF<br />

BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />

4[ alI hYdr klfm klfm alI alI hYdr hYdr ( sMpf[ zf[ gurdyv isMG)<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ anvr icrfg ieslfmI ieslfmI icMqn icMqn aqy aqy aqy pMjfbI pMjfbI sUPLI<br />

sUPLI<br />

kivqf kivqf, kivqf nYÈnl buwk Èfp, idwlI, 2006<br />

2[ sMq isMG syKoN pMjfbI pMjfbI kfiv kfiv iÈromxI<br />

iÈromxI<br />

lfhor buwk Èfp, luiDafxf, 1964<br />

3[ sfDU rfm ÈfrDf sUPLI sUPLI miq miq aqy aqy aqy sUPLI sUPLI sfihq<br />

sfihq<br />

BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />

4[ hrijMdr isMG iZwloN sulqfn sulqfn bfhU bfhU : : icMqn, icMqn, icMqn, klf klf aqy aqy rcnf<br />

rcnf<br />

pMjfbI rfeItrjL koafpryitv susfietI il[<br />

luiDafxf, 1884<br />

5[ njLm husn swXd syDF<br />

sfihq klf pRkfÈn, luiDafxf, 1977<br />

6[ mohn isMG dIvfnf Èfh husYn : rcnf, inrIKx aqy ivcfr<br />

lok sfihq pRkfÈn, aMimRqsr, 1988<br />

7[ lfjvMqI rfmf ikRÈnf pMjfbI pMjfbI sUPLI sUPLI poiets<br />

poiets<br />

afÈfjnk pblIkyÈn, idwlI, 1973<br />

pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />

[


pfT pfT pusqkF<br />

pusqkF<br />

Paper First Opt (iv)<br />

Kissa Kav Da Vishesh Adhyan<br />

pypr pypr pihlf, pihlf, afpÈn afpÈn (cOQf)<br />

(cOQf)<br />

ikwsf ikwsf kfiv kfiv df df ivÈyÈ ivÈyÈ aiDaYn<br />

aiDaYn<br />

4<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1 dmodr hIr<br />

hIr<br />

BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />

2[ pIlU imrËf imrËf sfihbF sfihbF<br />

sfihbF<br />

BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />

3[ PLÈl Èfh sohxI sohxI mhINvfl<br />

mhINvfl<br />

BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />

4[ dOlq rfm rUp rUp bsMq<br />

bsMq<br />

BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ amrjIq isMG kFg ikwsf ikwsf sMsfr<br />

sMsfr<br />

nfnk isMG pusqkmflf,aMimRqsr<br />

2[ [ amrjIq isMG kFg ikwsf ikwsf pirpyK pirpyK<br />

pirpyK<br />

nfnk isMG pusqkmflf,aMimRqsr<br />

3[ svrn isMG siBafcfr siBafcfr aqy aqy ikwsf ikwsf kfiv<br />

kfiv<br />

syD pRkfÈn, pitaflf<br />

4[ hirBjn isMG ikwsf ikwsf sMsfr<br />

sMsfr<br />

nYÈnl buwk trwst, ieMzIaf, idwlI, 1972<br />

5[ jspfl kOr ikwsf ikwsf ikwsf sMvfd<br />

sMvfd<br />

nfnk isMG pusqkmflf,aMimRqsr<br />

6[ rqn isMG jwgI (sMpf) Koj Koj pwiqRkf pwiqRkf pwiqRkf (iksf kfiv ivÈyÈ aMk)<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />

pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[


pfT pfT pusqkF<br />

pusqkF<br />

Paper Second Opt (i)<br />

Adhunik Panjabi Galp (Panjabi Novel)<br />

pypr pypr dUsrf, dUsrf, afpÈn afpÈn (pihlf)<br />

(pihlf)<br />

afDuink afDuink pMjfbI pMjfbI glp glp (pMjfbI (pMjfbI nfvl)<br />

nfvl)<br />

5<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1 nfnk isMG afdmKor<br />

afdmKor<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />

2[ inrMjn qsnIm gvfcy gvfcy gvfcy arQ<br />

arQ<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr, 1993<br />

3[ guridafl isMG awD awD cfnxI cfnxI rfq rfq<br />

rfq<br />

afrsI pbilÈrjL, idwlI, 1973<br />

4[ imwqr sYn kOrv kOrv sBf sBf<br />

sBf<br />

cyqnf pRkfÈn, luiDafxf, 2003<br />

shfiek shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ suKdyv isMG Kfhrf (sMpf[) kOrv kOrv kOrv sBf-aflocnfqmk sBf-aflocnfqmk ivÈlyÈx ivÈlyÈx<br />

ivÈlyÈx<br />

cyqnf pRkfÈn, luiDafxf 2003<br />

2[ hrismrn isMG ibrqFqk ibrqFqk glp glp pRbMD<br />

pRbMD<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr, 1993<br />

3[ krnYl isMG iQMd (sMpf[) pMjfbI pMjfbI nfvl nfvl : : srvyKx srvyKx qy qy muwlfkx<br />

muwlfkx<br />

gurU nfnk dyv XUnIvristI, aMimRqsr,<br />

1974<br />

4[krmjIq isMG (sMpf[) guridafl guridafl isMG isMG : : aiBnMdn aiBnMdn gMRQ<br />

gMRQ<br />

mflvf siBafcfr kyNdr, PLrIdkot, 1976<br />

5[ jspfl kFg pMjfbI pMjfbI nfvl nfvl nfvl df df glp glp Èfsqr<br />

Èfsqr<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr, 1995<br />

6[ jgbIr isMG pMjfbI pMjfbI glp glp sMsfr<br />

sMsfr<br />

vYlivÈ pblIkyÈn, idwlI, 1999<br />

7[ joigMdr isMG rfhI pMjfbI pMjfbI nfvl<br />

nfvl<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr, 1978<br />

8[ joigMdr isMG rfhI msly msly glp glp dy<br />

dy<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr, 1992<br />

9[ joigMdr isMG rfhI joiq joiq jugiq jugiq kI kI bfrqf<br />

bfrqf<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr, 2006<br />

10[ nrivMdr isMG<br />

pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

guridafl guridafl isMG isMG df df df glp glp pYrfzfiem pYrfzfiem<br />

pYrfzfiem<br />

lfhOr buwk Èfp, luiDafxf, 1985<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[


pfT pfT pusqkF<br />

pusqkF<br />

Paper Second Opt (ii)<br />

Bharti Galp<br />

pypr pypr dUsrf, dUsrf, afpÈn afpÈn (dUsrf)<br />

(dUsrf)<br />

BfrqI BfrqI glp<br />

glp<br />

6<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1 rfibMdr nfQ tYgor gorf<br />

gorf<br />

nYÈnl buwk trwst, ieMzIaf, idwlI, 1976<br />

2[ muMnÈI pRym cMd godfn<br />

godfn<br />

nvXug pblIÈrË, idwlI, 1960<br />

3[ PnIÈvf nfQ ryxU mYlf mYlf afcl<br />

afcl<br />

nYÈnl buwk trwst, ieMzIaf, idwlI, 1970<br />

4[ ikRÈnf sobqI iËMdgInfmf<br />

iËMdgInfmf<br />

nYÈnl buwk trwst, ieMzIaf, idwlI, 1982<br />

shfiek shfiek shfiek pusqkF pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ gopfl rfm godfn godfn : : aiDaYn aiDaYn kI kI smwisafeyN<br />

smwisafeyN<br />

aiBlfÈf pRkfÈn, cMzIgVH, 1980<br />

2[ pRqfp mihqf muMnÈI muMnÈI muMnÈI pRym pRym cMd cMd cMd : : sfihqk sfihqk muwlFkx muwlFkx<br />

muwlFkx<br />

lokfieq pRkfÈn, cMzIgVH, 1980<br />

3[ rfm ÈoiBq pRsfd isMG<br />

pypr pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

ihMdI ihMdI Aupinafs Aupinafs : : : pRym pRym cMdoroqr cMdoroqr kfl<br />

kfl<br />

irÈfbcrn jYn aYNz sMnË, idwlI, 1981<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />

Paper Second Opt (iii)<br />

Vishshav Galp<br />

pypr pypr pypr dUsrf, dUsrf, afpÈn afpÈn (qIsrf)<br />

(qIsrf)<br />

ivÈv ivÈv glp glp<br />

glp<br />

pfT pfT pusqkF<br />

pusqkF<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1 arnYst hYimMgvy buwZf buwZf qy qy smuMdr<br />

smuMdr<br />

afrsI pblIÈrË, idwlI, 1976<br />

2[ mYkisn gorkI mF<br />

mF


pRgqI pRkfÈn, mOsko<br />

3[ Qfms hfrzI tYs<br />

tYs<br />

BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />

4[ hrmn hYWs isDfrQ<br />

isDfrQ<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />

pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />

Paper Third<br />

Sahit Sidhant Ate Viharak Adhyan<br />

pypr pypr qIsrf<br />

qIsrf<br />

sfihq sfihq sfihq isDFq isDFq aqy aqy ivhfrk ivhfrk aflocnf aflocnf<br />

aflocnf<br />

7<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

KMz-pihlf<br />

KMz-pihlf<br />

sfihq : pirBfÈf, pRikrqI, pRXojn aqy sfihq rUp (ikwsf, ÊËl, mhfkfiv, inbMD,<br />

nfvl, inwkI khfxI, nftk aqy ryKf icwqr).<br />

KMz-dUsrf<br />

KMz-dUsrf<br />

(A) rs isDFq, DunI isDFq, alMkfr isDFq, rIqI isDFq, vkrokqI isDFq, aqy<br />

aOicqY isDFq.<br />

(a) plY<strong>to</strong> df kfiv isDFq, arsqU df kfiv isDFq, lfnjfeIns df kfiv isDFq,<br />

afeI[ ey[ ircrz df sfihq isDFq, rynY vYlk df sfihq isDFq aqy jfrj lokfc<br />

df sfihq isDFq.<br />

KMz-qIsrf<br />

KMz-qIsrf<br />

ivhfrk aflocnf (kivqf ivcoN)<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ sMq isMG syKoN sfihiqafrQ<br />

lfhor buwk Èfp, luiDafxf<br />

2[ sMq isMG syKoN smIiKaf pRxflIaF<br />

PSUIB, cMzIgVH, 1975<br />

3[ [ qrlok isMG kMvr sfihq aiDaYn dI sMrcnfvfdI pRxflI<br />

arivMd hnUMmMq pRkfÈn, idwlI. 1975<br />

4 suiqMdr isMG nUr nvIn pMjfbI aflocnf<br />

iekwqI PLrvrI pRkfÈn, aMbflf kYNt<br />

pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz KMz (A, a aqy e) hoxgy. KMz-A KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc


pRfpq KMz-pihlf KMz-pihlf ivc idwqy tfipkF ivcoN hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf hovygf.<br />

Bfg-a Cy svfl, pfT kRm ivc pRfpq KMz-dUsrf KMz-dUsrf ivc pRfpq tfipkF ivcoN, puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny<br />

iehnF ivcoN iqMn svfl krny hoxgy. KMz-e KMz-e KMz-e ivc do kivqfvF idwqIaF jfxgIaF aqy ividafrQI ny iehnF<br />

ivcoN iksy iek kivqf dI ivhfrk aflocnf krnI hovygI. Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD<br />

pMj pMinaF ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 12 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf ivc pfT kRm ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN pMj<br />

svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr svfl<br />

4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />

Paper Fourth<br />

Panjabi Sahit Da Ithas<br />

pypr pypr cOQf<br />

cOQf<br />

pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq df df ieiqhfs<br />

ieiqhfs<br />

KMz-pihlf KMz-pihlf : : sfihq sfihq dI dI ieiqhfskfrI<br />

ieiqhfskfrI<br />

(A) sfihq ieiqhfs lyKn dIaF smwisafvF<br />

(a) sfihq ieiqhfs ivc kfl-vMz aqy nfmkrn dIaF smwisafvF<br />

(e) sfiq Èfsqr aqy ieiqhfs Èfsqr df aMqr sbMD<br />

KMz-dUsrf KMz-dUsrf KMz-dUsrf : : pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq sfihq df df ieiqhfs ieiqhfs (1850 (1850 qwk) qwk)<br />

qwk)<br />

8<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ aqr isMG pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq df df ieiqhfs ieiqhfs ieiqhfs (Bfg (Bfg pihlf)<br />

pihlf)<br />

BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf, 1971<br />

2[ ikrpfl isMG ksyl, pMjfbI pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq dI dI AuqpqI AuqpqI qy qy ivkfs<br />

ivkfs<br />

goibMd isMG lFbf aqy lfhor buwk Èfp, luiDafxf, 1974<br />

primMdr isMG<br />

3[ jIq isMG sIql pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq df df aflocnfqmk aflocnfqmk ieiqhfs<br />

ieiqhfs<br />

pYpsU buwk izpo, pitaflf. 1976<br />

4[ jgbIr isMG pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq df df ieiqhfs ieiqhfs (afid (afid kfl kfl aqy aqy<br />

aqy<br />

BgqI BgqI kfl) kfl) gurU nfnk dyv XUnI[, aMimRqsr<br />

pypr pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq KMz-pihlf KMz-pihlf KMz-pihlf ivc idwqy tfipkF ivcoN hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf hovygf.<br />

KMz-a ivc awT svfl, pfT kRm ivc pRfpq KMz-dUsrf ivcoN puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny iehnF ivcoN cfr<br />

svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 12 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf ivc pfT kRm ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN pMj<br />

svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr svfl<br />

4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20.


pfT pfT pfT pusqkF<br />

pusqkF<br />

Paper Fifth Opt (i)<br />

Parvasi Panjabi Sahit<br />

pypr pMjvF, afpÈn (pihlf)<br />

prvfsI prvfsI prvfsI pMjfbI pMjfbI sfihq<br />

sfihq<br />

9<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1 inrMjn isMG nUr Ejon Ejon dI dI awK<br />

awK<br />

rvI sfihq pRkfÈnL, aMimRqsr, 1993<br />

2[ rfjivMdr Gr Gr qy qy prvfË-srgm<br />

prvfË-srgm<br />

pRIq pRkfÈn, aMimRqsr<br />

3[ rxjIq DIr pRdysnfmf<br />

pRdysnfmf<br />

nvXug pblIÈrË, idwlI<br />

4[ pUrn isMG pRbMD<br />

pRbMD<br />

isMG bRdrË, aMimRqsr, 2000<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ akfl aMimRq kOr prvfsI prvfsI prvfsI pMjfbI pMjfbI glp:nvyN glp:nvyN pfsfr<br />

pfsfr<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />

2[ svrn cMdn brqfnvI brqfnvI pMjfbI pMjfbI jn jn jn jIvn jIvn aqy aqy sfihq sfihq<br />

sfihq<br />

sUrj pRkfÈn, idwlI, 1994<br />

3[svrn cMdn brqfnvI brqfnvI sfihq sfihq dIaF dIaF smwisafvF smwisafvF<br />

smwisafvF<br />

nYÈnl buwk Èfp, idwlI, 1996<br />

4[ s[p[isMG prvfsI prvfsI prvfsI pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq<br />

sfihq<br />

gurU nfnk dyv XUnIvristI, aMimRqsr<br />

5[ hrcMd isMG bydI prvfsI prvfsI prvfsI pMjfbI pMjfbI glp:nslvfdI glp:nslvfdI pirpyK<br />

pirpyK<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr, 2003<br />

6[ hrcMd isMG bydI prvfsI prvfsI pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq dy dy dy msly msly<br />

msly<br />

rvI sfihq pRkfÈnL, aMimRqsr, 2004<br />

7[joigMdr isMG ÈmÈyr bRqfnIaf bRqfnIaf ivc ivc pMjfbI pMjfbI jIvn jIvn aqy aqy aqy sfihq sfihq<br />

sfihq<br />

rvI sfihq pRkfÈnL, aMimRqsr, 1990<br />

pypr pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[


pfT pfT pusqkF<br />

pusqkF<br />

Paper Fifth Opt (ii)<br />

Pakistani Panjabi Sahit<br />

pypr pMjvF, afpÈn (dUsrf)<br />

pfiksqfnI pfiksqfnI pfiksqfnI pMjfbI pMjfbI sfihq<br />

sfihq<br />

1 hrBjn isMG koml Drq Drq gRihx<br />

gRihx<br />

sumIq pRkfÈn, krnfl, 2000<br />

2[ hirBjn isMG rYxU BUimkf BUimkf qoN qoN bgYr<br />

bgYr<br />

lokgIq pRkfÈn,cMzIgVH, 2008<br />

10<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1 aqr isMG, jgqfr duwK duwK dirafEN dirafEN pir pir dy<br />

dy<br />

dIpk pblIÈrËL, jlMDr, 1993<br />

2[ PLÉr jmfn bMDIvfn<br />

bMDIvfn<br />

inAU eyË buwk sYNtr, aMimRqsr, 1991<br />

3[ musqnsr husYn qfrV pMKyrU<br />

pMKyrU<br />

inAU eyË buwk sYNtr, aMimRqsr, 1978<br />

4[ aPLjLl aihsn rMn, rMn, qlvfr qlvfr qlvfr qy qy qy GoVf<br />

GoVf<br />

inAU eyË buwk sYNtr, aMimRqsr, 1982<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ jiqMdr pfl isMG pfiksqfnI pfiksqfnI pMjfbI pMjfbI glp<br />

glp<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr, 2001<br />

2[ ieMdrjq kOr (sMpf[) Èbd-bMUd Èbd-bMUd (pfiksqfnI (pfiksqfnI pMjfbIsfihq<br />

pMjfbIsfihq<br />

ivÈyÈ ivÈyÈ aMk) aMk) aMk), aMk) aMk) hirafxf pMjfbI sfihq<br />

akfzmI, pMckulf.<br />

pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />

Paper Fifth Opt (iii)<br />

Haryana Da Panjabi Sahit<br />

pypr pMjvF, afpÈn (dUsrf)<br />

hirafxf hirafxf df df pMjfbI pMjfbI sfihq<br />

sfihq<br />

pfT pfT pfT pusqkF<br />

pusqkF<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty


3[ rfibMdr isMG msrUr qurnf qurnf qurnf muhfl muhfl hY<br />

hY<br />

inAU eyË buwk sYNtr, aMimRqsr, 1991<br />

4[ dIdfr isMG mhf mhf pMizq pMizq pMizq cfr cfr vfk<br />

vfk<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[amrjIq isMG kFg hirafxf hirafxf hirafxf df df pMjfbI pMjfbI pMjfbI sfihq<br />

sfihq<br />

pMjfbI akfzmI, idwlI<br />

2[ amrjIq isMG kFg hirafxf hirafxf df df pMjfbI pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq nUM nUM nUM Xogdfn<br />

Xogdfn<br />

aqy ihMmq isMG soZI (sMpf) hirafxf sfihq akfzmI, cMzIgV<br />

pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />

11


pfT pfT pusqkF<br />

pusqkF<br />

<strong>Semester</strong> Second<br />

Paper Sixth Opt (i)<br />

Madhkali Panjabi Kavita<br />

(1701 AD Ton 1850 AD Tak)<br />

smYstr smYstr dUsrf<br />

dUsrf<br />

pypr CyvF, afpÈn (pihlf)<br />

mwDkflI mwDkflI pMjfbI pMjfbI kivqf<br />

kivqf<br />

(1701 (1701 (1701 qoN qoN 1850 1850 eI[ eI[ qwk)<br />

qwk)<br />

12<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1 gurU goibMd isMG cMzI cMzI dI dI vfr<br />

vfr<br />

isMG bRdrjL, aMimRqsr<br />

2 bulHy Èfh kfPLIaF<br />

kfPLIaF<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />

2[ hfÈm Èfh swsI<br />

swsI<br />

BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />

3[ Èfh muhMmd ËMgnfmf ËMgnfmf ËMgnfmf isMGF isMGF qy qy PLrMgIaF PLrMgIaF df<br />

df<br />

pYpsU buwk izpo, pitaflf<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ anvr icrfg ieslfmI ieslfmI icMqn icMqn aqy aqy aqy pMjfbI pMjfbI pMjfbI sUPLI<br />

sUPLI<br />

kivqf kivqf, kivqf nYÈnl buwk Èfp, idwlI, 2006<br />

2[ amrjIq isMG kFg mwDkflI mwDkflI mwDkflI sfihq sfihq aiDaYn<br />

aiDaYn<br />

nfnk isMG pusqkmflf,aMimRqsr, 1979<br />

3[ amrjIq isMG kFg mwDkflI mwDkflI sfihq sfihq ivvyk<br />

ivvyk<br />

aqy jspfl kOr kFg nfnk isMG pusqkmflf,aMimRqsr<br />

4[ hirBjn isMG muwl muwl qy qy muwlfkx<br />

muwlfkx<br />

nvicMqn pRkfÈn, aMimRqsr, 1970<br />

5[ gurcrn isMG bfxI bfxI kyNdr kyNdr qy qy ivkyNdr<br />

ivkyNdr<br />

ivvIan pRkfÈn, idwlI, 1985<br />

6[ gurcrn isMG bfxI bfxI kyNdr kyNdr qy qy qy ivkyNdr ivkyNdr<br />

ivkyNdr<br />

ivvIan pRkfÈn, idwlI, 1985<br />

7[ jgbIr isMG mwDkflI mwDkflI mwDkflI sfihq sfihq siBafcfr siBafcfr<br />

siBafcfr<br />

afrsI pRkfÈn, idwlI<br />

8[ divMdr isMG pMjfbI pMjfbI sUPLI sUPLI sUPLI sfihq sfihq sfihq df df aiDaYn aiDaYn<br />

aiDaYn<br />

rvI sfihq pRkfÈn, 1986<br />

pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN


pfT pfT pusqkF<br />

pusqkF<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />

Paper Sixth Opt (ii)<br />

Guru Nanak Kav Da Vishesh Adhyan<br />

pypr CyvF, afpÈn (dUsrf)<br />

gurU gurU gurU nfnk nfnk kfiv kfiv df df ivÈyÈ ivÈyÈ aiDaYn<br />

aiDaYn<br />

13<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1 gurU nfnk dyv pwtI pwtI pwtI ilKI<br />

ilKI<br />

isMG bRdrjL, aMimRqsr<br />

2[ gurU nfnk dyv bfrfmfh<br />

bfrfmfh<br />

isMG bRdrjL, aMimRqsr<br />

3[ gurU nfnk dyv mlfr mlfr dI dI vfr vfr<br />

vfr<br />

aYs[jI[pI[sI[, aMimRqsr<br />

4[ gurU nfnk dyv mfJ mfJ mfJ dI dI vfr vfr<br />

vfr<br />

isMG bRdrjL, aMimRqsr<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ aqr isMG smdrÈI smdrÈI<br />

smdrÈI<br />

rGbIr rcnf pRkfÈn, cMzIgVH<br />

2 hirBjn isMG muwl muwl qy qy muwlfkx<br />

muwlfkx<br />

nvicMqn pRkfÈn, aMimRqsr, 1970<br />

3[ gurcrn isMG (sMpf) Koj Koj pwiqRkf pwiqRkf (gurU nfnk kfiv ivÈyÈ aMk)<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />

4[ qrlok isMG kMvr gurU gurU nfnk nfnk bfxI bfxI df df kfiv kfiv Èfsqr Èfsqr<br />

Èfsqr<br />

vYlivÈ pRkfÈn, idwlI<br />

5[ rqn isMG jwgI gurU gurU nfnk nfnk bfxI<br />

bfxI<br />

mdfn pbilÈrjL, pitaflf<br />

6[ rfm isMG gurU gurU nfnk nfnk dI dI suhj suhj klf<br />

klf<br />

isMG bRdrjL, aMimRqsr<br />

pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[


pfT pfT pusqkF<br />

pusqkF<br />

Paper Sixth Opt (iii)<br />

Sufi Kav Da Vishesh Adhyan<br />

pypr pypr CyvF, CyvF, afpÈn afpÈn (qIsrf)<br />

(qIsrf)<br />

sUPLI sUPLI kfiv kfiv df df ivÈyÈ ivÈyÈ aiDaYn<br />

aiDaYn<br />

14<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1 bulHy Èfh kfPLIaF<br />

kfPLIaF<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />

2[ vjLId Èlok<br />

Èlok<br />

BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />

3[ hfÈm Èfh doihry<br />

doihry<br />

BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />

4[ gulfm PLrId kfPLIaF<br />

kfPLIaF<br />

BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />

shfiek shfiek shfiek pusqkF pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ anvr icrfg ieslfmI ieslfmI ieslfmI icMqn icMqn icMqn aqy aqy aqy pMjfbI pMjfbI sUPLI<br />

sUPLI<br />

kivqf kivqf, kivqf nYÈnl buwk Èfp, idwlI, 2006<br />

2[ sMq isMG syKoN pMjfbI pMjfbI kfiv kfiv iÈromxI<br />

iÈromxI<br />

lfhor buwk Èfp, luiDafxf, 1964<br />

3[ sfDU rfm ÈfrDf sUPLI sUPLI miq miq aqy aqy aqy sUPLI sUPLI sfihq<br />

sfihq<br />

BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />

4[ hrijMdr isMG iZwloN sulqfn sulqfn sulqfn bfhU bfhU : : icMqn, icMqn, icMqn, klf klf aqy aqy rcnf<br />

rcnf<br />

pMjfbI rfeItrjL koafpryitv susfietI il[<br />

luiDafxf, 1884<br />

5[ njLm husn swXd syDF<br />

sfihq klf pRkfÈn, luiDafxf, 1977<br />

6[ mohn isMG dIvfnf Èfh husYn : rcnf, inrIKx aqy ivcfr<br />

lok sfihq pRkfÈn, aMimRqsr, 1988<br />

7[ lfjvMqI rfmf ikRÈnf pMjfbI pMjfbI sUPLI sUPLI poiets poiets<br />

poiets<br />

afÈfjnk pblIkyÈn, idwlI, 1973<br />

pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[


pfT pfT pusqkF<br />

pusqkF<br />

Paper Sixth Opt (iv)<br />

Kissa Kav Da Vishesh Adhyan<br />

pypr pypr CyvF, CyvF, afpÈn afpÈn (cOQf)<br />

(cOQf)<br />

ikwsf ikwsf kfiv kfiv df df ivÈyÈ ivÈyÈ aiDaYn<br />

aiDaYn<br />

15<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1 vfrs Èfh hIr<br />

hIr<br />

sfihqX akfzmI, idwlI<br />

2[ kfdr Xfr ikwsf ikwsf pUrn pUrn Bgq<br />

Bgq<br />

sfihqX akfzmI, idwlI<br />

3[ hfÈm Èfh swsI<br />

swsI<br />

sfihqX akfzmI, idwlI<br />

4[ kflI dfs gujrF vflIaf rfjf rfjf BrQrI<br />

BrQrI<br />

cqr isMG jIvn isMG, aMimRqsr<br />

shfiek shfiek shfiek pusqkF pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ amrjIq isMG kFg ikwsf ikwsf ikwsf sMsfr<br />

sMsfr<br />

nfnk isMG pusqkmflf,aMimRqsr<br />

2[ [ amrjIq isMG kFg ikwsf ikwsf pirpyK<br />

pirpyK<br />

nfnk isMG pusqkmflf,aMimRqsr<br />

3[ svrn isMG siBafcfr siBafcfr siBafcfr aqy aqy aqy ikwsf ikwsf kfiv<br />

kfiv<br />

syD pRkfÈn, pitaflf<br />

4[ hirBjn isMG ikwsf ikwsf ikwsf sMsfr sMsfr<br />

sMsfr<br />

nYÈnl buwk trwst, ieMzIaf, idwlI, 1972<br />

5[ jspfl kOr ikwsf ikwsf ikwsf sMvfd<br />

sMvfd<br />

nfnk isMG pusqkmflf,aMimRqsr<br />

6[ rqn isMG jwgI (sMpf) Koj Koj pwiqRkf pwiqRkf (iksf kfiv ivÈyÈ aMk)<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />

pypr pypr sYtr sYtr leI leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[


pfT pfT pusqkF<br />

pusqkF<br />

Paper Seventh Opt (i)<br />

Adhunik Panjabi Galp (Panjabi Kahani)<br />

pypr pypr sqvF, sqvF, sqvF, afpÈn afpÈn (pihlf)<br />

(pihlf)<br />

afDuink afDuink pMjfbI pMjfbI glp glp (pMjfbI (pMjfbI khfxI)<br />

khfxI)<br />

16<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1 kulvMq isMG ivrk nvyN nvyN lok<br />

lok<br />

afrsI pblIÈrË, idwlI<br />

2[ ajIq kOr mOq mOq alI alI bfby bfby dI<br />

dI<br />

nvXug pRkfÈn, idwlI<br />

3[ pRym pRkfÈ kuJ kuJ axikhf axikhf vI<br />

vI<br />

afrsI pbilÈrjL, idwlI<br />

4[ mnmohn bfvf kflf kflf kflf kbUqr<br />

kbUqr<br />

cyqnf pRkfÈn, luiDafxf, 2003<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ suKivMdr isMG rMDfvf kQf kQf icMqn icMqn<br />

icMqn<br />

suMdr buwk izpo jlMDr<br />

2[ sivMdr isMG AuWpl pMjfbI pMjfbI khfxI khfxI dy dy lwCx lwCx aqy aqy pirvrqn<br />

pirvrqn<br />

puÈp pRkfÈn, idwlI, 1970<br />

3[ jgbIr isMG pMjfbI pMjfbI glp glp sMsfr sMsfr<br />

sMsfr<br />

vYlivÈ pblIkyÈn, idwlI, 1999<br />

4[bldyv isMG DflIvfl pMjfbI pMjfbI khfxI khfxI dI dI iek iek sdI sdI<br />

sdI<br />

21vIN sYNcrI pblIkyÈn pitaflf<br />

5[ bldyv isMG DflIvfl afDuink afDuink pMjfbI pMjfbI khfxI khfxI df df ieiqhfs<br />

ieiqhfs<br />

pMjfbI akfdmI, idwlI<br />

6[ DnvMq kOr afDuink afDuink pMjfbI pMjfbI khfxI khfxI : : ibrqFq ibrqFq ÈfsqrI<br />

ÈfsqrI<br />

aiDaYn, aiDaYn,afrsI aiDaYn, pblIkyÈn, idwlI<br />

7 DnvMq kOr pMjfbI pMjfbI khfxI khfxI khfxI Èfsqr<br />

Èfsqr<br />

cyqnf pRkfÈn, luiDafxf<br />

8[ virafm isMG sMDU kulvMq kulvMq isMG isMG ivrk ivrk df df khfxI khfxI sMsfr<br />

sMsfr<br />

lfhOr buwk Èfp, luiDafxf, 1979<br />

9[ rqn isMG jwgI (sMpf)<br />

pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

Koj Koj pwiqRkf pwiqRkf (glp ivÈyÈ aMk)<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />

not: pRÈn pwqr dy iqMn Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf, Bfg-pihlf Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf, Bfg-dUsrf aqy Bfg-qIsrf Bfg-qIsrf<br />

Bfg-qIsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X14=70<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=24[


pfT pfT pusqkF<br />

pusqkF<br />

(iii) Bfg Bfg qIsrf qIsrf ivc pRfpq pfT pusqkF ivcoN vsqUinÈT(objective type) jvfbF vfly ds svfl<br />

without multiple choice puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ieh sfry svfl krny hoxgy. hr svfl iek<br />

nMbr df hovygf. ieAuN Bfg Bfg Bfg qIsrf qIsrf dy kul aMk 10X1=10[<br />

Paper Seventh Opt (ii)<br />

Bharti Galp<br />

pypr pypr sqvF, sqvF, afpÈn afpÈn (dUsrf)<br />

(dUsrf)<br />

BfrqI BfrqI glp<br />

glp<br />

17<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1 kurqulyn hYdr awg awg awg df df diraf<br />

diraf<br />

nYÈnl buwk trwst,ieMzIaf,idwlI,1970<br />

2[ mhfÈvyqf dyvI coxvIaF coxvIaF kh khfxIaF kh xIaF<br />

nYÈnl buwk trwst,ieMzIaf,idwlI,1970<br />

3[ s[h[mM<strong>to</strong> mM<strong>to</strong> mM<strong>to</strong> dIaF dIaF khfxIaF<br />

khfxIaF<br />

cyqnf pRkfÈn, luiDafxf<br />

4[ mnohr iÈafm joÈI kur kur kurU kurU svfhf<br />

svfhf<br />

nYÈnl buwk trwst, ieMzIaf, idwlI<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ rfm ÈoiBq pRsfd isMG<br />

pypr pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

ihMdI ihMdI Aupinafs Aupinafs : : : pRym pRym cMdoroqr cMdoroqr kfl<br />

kfl<br />

irÈfbcrn jYn aYNz sMnË, idwlI, 1981<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />

pfT pfT pusqkF<br />

pusqkF<br />

Paper Second Opt (iii)<br />

Vishav Galp<br />

pypr pypr sqvF, sqvF, afpÈn afpÈn (qIsrf)<br />

(qIsrf)<br />

ivÈv ivÈv glp<br />

glp<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1 qurgnyv pwQr pwQr kFbf<br />

kFbf<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />

2[ cYKv coxvIaF coxvIaF kh khfxIaF kh xIaF xIaF<br />

pRgqI pRkfÈn, mOsko


3[ mupfsF mupfsF mupfsF dIaF dIaF dIaF khfxIaF<br />

khfxIaF<br />

BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />

4[ pfrlo koeIlho supnsfË supnsfË (anu[ (anu[ dlbIr dlbIr isMG) isMG)<br />

isMG)<br />

lokgIq pkfÈn, cMzIgVH<br />

pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />

Paper Eighth<br />

Sahit Sidhant Ate Viharak Adhyan<br />

pypr pypr aTvF<br />

aTvF<br />

sfihq sfihq isDFq isDFq aqy aqy ivhfrk ivhfrk ivhfrk aflocnf<br />

aflocnf<br />

18<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

KMz-pihlf<br />

KMz-pihlf<br />

pRgqIvfd, rumFsvfd, XQfrQvfd, asiqqvvfd, sfihq qy smfj, sfihq qy<br />

mnoivigafn, sfihq qy rfjnIqI.<br />

KMz-dUsrf<br />

KMz-dUsrf<br />

(A) mfrksvfd, sMrcnfvfd, AuWqr-sMrcnfvfd, nv-mfrksvfd, ichn ivigafn,<br />

ivrcnf isDFq, suhj Èfsqr, AuWqr afDuink sfihq isDFq.<br />

(a) sMq isMG syKoN, ikÈn isMG, aqr isMG, nËm husYn swXd, hirBjn isMG, qrlok<br />

isMG kMvr, rivMdr isMG rvI aqy suiqMdr isMG nUr df sfihq isDFq.<br />

KMz-qIsrf<br />

KMz-qIsrf<br />

ivhfrk aflocnf (gwd ivcoN)<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ sMq isMG syKoN sfihiqafrQ<br />

lfhor buwk Èfp, luiDafxf<br />

2[ sMq isMG syKoN smIiKaf pRxflIaF<br />

PSUTBB, cMzIgVH, 1975<br />

3[ [ qrlok isMG kMvr sfihq aiDaYn dI sMrcnfvfdI pRxflI<br />

arivMd hnUMmMq pRkfÈn, idwlI. 1975<br />

4 suiqMdr isMG nUr nvIn pMjfbI aflocnf<br />

iekwqI PLrvrI pRkfÈn, aMbflf kYNt<br />

pypr pypr pypr sYtr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A, a aqy e) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq KMz-pihlf KMz-pihlf ivc idwqy tfipkF ivcoN hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf hovygf.


Bfg-a Cy svfl, pfT kRm ivc pRfpq KMz-dUsrf KMz-dUsrf ivc pRfpq tfipkF ivcoN, puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny<br />

iehnF ivcoN iqMn svfl krny hoxgy. KMz-e KMz-e ivc do gwd <strong>to</strong>ty idwqy jfxgy aqy ividafrQI ny iehnF ivcoN iksy<br />

iek gwd <strong>to</strong>ty dI ivhfrk aflocnf krnI hovygI. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj<br />

pMinaF ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 12 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf ivc pfT kRm ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN pMj<br />

svfl krny hoxgy. Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr svfl<br />

4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />

Paper Ninth<br />

Panjabi Sahit Da Ithas<br />

(1851 <strong>to</strong>n Hun tak)<br />

pypr pypr nOvF<br />

nOvF<br />

pMjfbI pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq df df ieiqhfs<br />

ieiqhfs<br />

(1851 (1851 qoN qoN hux hux hux qwk)<br />

qwk)<br />

19<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

KMz-pihlf KMz-pihlf KMz-pihlf : : : pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq dI dI ieiqhfskfrI<br />

ieiqhfskfrI<br />

(A) pMjfbI sfihq ieiqhfs lyKn dI prMprf<br />

(a) pMjfbI sfihq ieiqhfs dI afDfr mUlk sfmwgrI aqy sfihq ieiqhfs lyKx<br />

dIaF smwisafvF<br />

(e) pRmuwK pMjfbI sfihq ieiqhfsF df alocnfqmk aiDaYn<br />

KMz-dUsrf KMz-dUsrf : : pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq df df df ieiqhfs ieiqhfs (1851 (1851 qoN qoN hux hux hux qwk)<br />

qwk)<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ aqr isMG pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq df df ieiqhfs ieiqhfs (Bfg (Bfg pihlf)<br />

pihlf)<br />

BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf, 1971<br />

2[ ikrpfl isMG ksyl, pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq dI dI AuqpqI AuqpqI qy qy ivkfs<br />

ivkfs<br />

goibMd isMG lFbf aqy lfhor buwk Èfp, luiDafxf, 1974<br />

primMdr isMG<br />

3[ jIq isMG sIql pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq df df aflocnfqmk aflocnfqmk ieiqhfs<br />

ieiqhfs<br />

pYpsU buwk izpo, pitaflf. 1976<br />

4[ jsivMdr isMG aqy pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq df df ieiqhfs ieiqhfs (afDuink (afDuink kfl)<br />

kfl)<br />

mfn isMG ZINzsf pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />

pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq KMz-pihlf KMz-pihlf ivc idwqy tfipkF ivcoN hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf hovygf.<br />

KMz-a ivc awT svfl, pfT kRm ivc pRfpq KMz-dUsrf ivcoN puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny iehnF ivcoN cfr<br />

svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 12 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf ivc pfT kRm ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN pMj<br />

svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr svfl<br />

4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[


pfT pfT pusqkF<br />

pusqkF<br />

Paper Tenth Opt (i)<br />

Parvasi Panjabi Sahit<br />

pypr dsvF, afpÈn (pihlf)<br />

prvfsI prvfsI pMjfbI pMjfbI sfihq<br />

sfihq<br />

20<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1 svrn cMdn kMjkF kMjkF<br />

kMjkF<br />

afrsI pblIÈrË, idwlI<br />

2[ rGubIr ZMz Èfny Èfny Èfny pMjfb<br />

pMjfb<br />

lokgIq pRkfÈn, cMzIgVH<br />

3[ jrnYl isMG do do tfpU tfpU<br />

tfpU<br />

cyqnf pRkfÈn, luiDafxf, 1999<br />

4[ hrjIq atvfl ryq<br />

ryq<br />

lokgIq pRkfÈn, cMzIgVH<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ akfl aMimRq kOr prvfsI prvfsI pMjfbI pMjfbI glp:nvyN glp:nvyN pfsfr<br />

pfsfr<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />

2[ svrn cMdn brqfnvI brqfnvI brqfnvI pMjfbI pMjfbI pMjfbI jn jn jn jIvn jIvn aqy aqy aqy sfihq sfihq<br />

sfihq<br />

sUrj pRkfÈn, idwlI, 1994<br />

3[svrn cMdn brqfnvI brqfnvI brqfnvI sfihq sfihq dIaF dIaF smwisafvF smwisafvF<br />

smwisafvF<br />

nYÈnl buwk Èfp, idwlI, 1996<br />

4[ s[p[isMG prvfsI prvfsI prvfsI pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq<br />

sfihq<br />

gurU nfnk dyv XUnIvristI, aMimRqsr<br />

5[ hrcMd isMG bydI prvfsI prvfsI pMjfbI pMjfbI glp:nslvfdI glp:nslvfdI pirpyK<br />

pirpyK<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr, 2003<br />

6[ hrcMd isMG bydI prvfsI prvfsI pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq sfihq dy dy msly<br />

msly<br />

rvI sfihq pRkfÈnL, aMimRqsr, 2004<br />

7[joigMdr isMG ÈmÈyr<br />

pypr pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

bRqfnIaf bRqfnIaf ivc ivc pMjfbI pMjfbI pMjfbI jIvn jIvn aqy aqy sfihq sfihq<br />

sfihq<br />

rvI sfihq pRkfÈnL, aMimRqsr, 1990<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do do KMz KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[


pfT pfT pusqkF<br />

pusqkF<br />

Paper Tenth Opt (ii)<br />

Pakistani Panjabi Sahit<br />

pypr dsvF, afpÈn (dUsrf)<br />

pfiksqfnI pfiksqfnI pMjfbI pMjfbI sfihq<br />

sfihq<br />

21<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1 jiqMdr pfl isMG (sMpf) rfvIEN rfvIEN pfr<br />

pfr<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf, 1983<br />

2[ ieshfk muhMmd kukns<br />

kukns<br />

inAU eyË buwk sYNtr, aMimRqsr<br />

3[ nËm husYn swXd qKLq qKLq lfhOr<br />

lfhOr<br />

inAU eyË buwk sYNtr, aMimRqsr<br />

4[ rjLIaf nUr muhMmd bldy bldy dIv dIvy dIv<br />

inAU eyË buwk sYNtr, aMimRqsr<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ jiqMdr pfl isMG pfiksqfnI pfiksqfnI pMjfbI pMjfbI glp<br />

glp<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr, 2001<br />

2[ ieMdrjq kOr (sMpf[)<br />

pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

Èbd-bMUd Èbd-bMUd (pfiksqfnI (pfiksqfnI pMjfbI pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq ivÈyÈ ivÈyÈ ivÈyÈ aMk) aMk), aMk)<br />

hirafxf pMjfbI sfihq akfzmI, pMckulf.<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />

Paper Tenth Opt (iii)<br />

Haryana Da Panjabi Sahit<br />

pypr pypr dsvF, dsvF, afpÈn afpÈn afpÈn (qIsrf)<br />

(qIsrf)<br />

hirafxf hirafxf hirafxf df df pMjfbI pMjfbI sfihq<br />

sfihq<br />

pfT pfT pusqkF<br />

pusqkF<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1 sohn isMG hMs kfry kfry hwQIN<br />

hwQIN<br />

rvI sfihq pRkfÈnL, aMimRqsr<br />

2[ r[s[irKI dIvf dIvf buiJaf buiJaf nhIN nhIN<br />

nhIN<br />

cyqnf pRkfÈn, luiDafxf


3[ sI[ afr[ mOdigwl iek iek iek plFG plFG plFG hor<br />

hor<br />

rvI sfihq pRkfÈnL, aMimRqsr<br />

4[ jgdIÈ pRÈfd kOiÈk mKOty<br />

mKOty<br />

sgihkfr pblIÈrË, aMimRqsr<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[amrjIq isMG kFg hirafxf hirafxf hirafxf df df pMjfbI pMjfbI pMjfbI sfihq<br />

sfihq<br />

pMjfbI akfzmI, idwlI<br />

2[ amrjIq isMG kFg hirafxf hirafxf df df pMjfbI pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq sfihq nUM nUM nUM Xogdfn<br />

Xogdfn<br />

aqy ihMmq isMG soZI (sMpf) hirafxf sfihq akfzmI, cMzIgV<br />

pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />

22


pfT pfT pusqkF<br />

pusqkF<br />

smYstr-qIsrf<br />

smYstr-qIsrf<br />

pypr igafrvF<br />

afDuink afDuink pMjfbI pMjfbI kivqf<br />

kivqf<br />

23<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1 BfeI vIr isMG myry myry sfeIaF sfeIaF jIE<br />

jIE<br />

Kflsf smfcfr, aMimRqsr<br />

2[ pUrn isMG KulHy KulHy mYdfn<br />

mYdfn<br />

lfhOr buwk Èfp, luiDafxf<br />

3[ bfvf blvMq bMdrgfh<br />

bMdrgfh<br />

nvXug pRkfÈn, idwlI<br />

4[ hirBjn isMG rYxU BUimkf BUimkf qoN qoN bgYr<br />

bgYr<br />

lokgIq pRkfÈn, cMzIgVH<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ amrIk isMG puMnI pUrn pUrn isMG isMG : : kfiv kfiv aiDaYn<br />

aiDaYn<br />

nv icMqn pRkfÈn, idwlI, 2006<br />

2[ suKdyv isMG afDuink afDuink pMjfbI pMjfbI pMjfbI kfiv kfiv df df kfiv kfiv Èfsqr<br />

Èfsqr<br />

afrsI pblIÈrË, idwlI<br />

3[ suKdyv isMG kfiv kfiv srokfr<br />

srokfr<br />

lokgIq pRkfÈn, cMzIgVH, 2006<br />

4[ siqMdr isMG BfeI BfeI vIr vIr isMG:jIvn isMG:jIvn isMG:jIvn qy qy rcnf<br />

rcnf<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />

5[ siqMdr isMG afDink afDink pMjfbI pMjfbI kfiv kfiv rUp rUp aiDaYn<br />

aiDaYn<br />

gurU nfnk dyv XUnI[ aMimRqsr<br />

6[ jsivMdr isMG nvIN nvIN pMjfbI pMjfbI kivqf kivqf kivqf pCfx pCfx icMnH<br />

icMnH<br />

cyqnf pRkfÈn, luiDafxf<br />

7[ rfijMdr isMG BwtI afDuink afDuink afDuink pMjfbI pMjfbI pMjfbI kfiv kfiv sMvydnf<br />

sMvydnf<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />

8[ rfijMdr isMG BwtI afDuink afDuink afDuink pMjfbI pMjfbI kfiv kfiv kfiv df df suhj suhj suhj ÈfsqrI ÈfsqrI<br />

ÈfsqrI<br />

pirpyK pirpyK, pirpyK nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />

pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do do KMz KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[


pfT pfT pusqkF<br />

pusqkF<br />

pypr bfrHvF, afpÈn (pihlf)<br />

pMjfbI pMjfbI nftk nftk aqy aqy iekFgI<br />

iekFgI<br />

24<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1 afeI[sI[nMdf suBwdrf suBwdrf<br />

suBwdrf<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />

2[ sMq isMG syKoN vfrs<br />

vfrs<br />

lfhOr buwk Èfp, luiDafxf<br />

3[ hrcrn isMG myry myry coxvyN coxvyN iekFgI<br />

iekFgI<br />

lfhOr buwk Èfp, luiDafxf<br />

4[ blvMq gfrgI lohf lohf kuwt<br />

kuwt<br />

nvXug pblIÈrË, idwlI<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ amrjIq isMG pMj pMj pMj nftkkfr nftkkfr<br />

nftkkfr<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />

2 amrjIq isMG syKoN syKoN dy dy ieiqhfsk ieiqhfsk aqy aqy imiQhfsk imiQhfsk nftk nftk<br />

nftk<br />

lfhOr buwk Èfp, luiDafxf<br />

3[ r[s[jwgI (sMpf) Koj Koj pwiqRkf pwiqRkf (nftk ivÈyÈ aMk)<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />

pypr pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />

pfT pfT pusqkF<br />

pusqkF<br />

pypr bfrHvF, afpÈn (dUsrf)<br />

ivÈv ivÈv ivÈv nftk<br />

nftk<br />

1 soPoklIË rfjf rfjf eIzIps eIzIps<br />

eIzIps<br />

nvXug pblIÈrË, idwlI<br />

2[ ÈykspIar mYkbQ<br />

mYkbQ<br />

nvXug pblIÈrË, idwlI<br />

3[ hynirk iebsn pRyq<br />

pRyq<br />

sfihqX akfzmI, idwlI<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty


4[ sYmUal bYkt godo godo dI dI AuzIk<br />

AuzIk<br />

sImf pRkfÈn, jlMDr<br />

pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />

pfT pfT pfT pusqkF pusqkF<br />

pusqkF<br />

pypr pypr qyrHvF<br />

qyrHvF<br />

pMjfbI pMjfbI vfrqk<br />

vfrqk<br />

25<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1 rqn isMG jwgI purfqn purfqn jnm jnm jnm sfKI<br />

sfKI<br />

pYpsU buwk izpo, pitaflf<br />

2[ qyjf isMG nvIaF nvIaF socF socF<br />

socF<br />

ksqUrI lfl aYNz sMnÈ, aMimRqsr<br />

3[ gurbKLÈ isMG iËMdgI iËMdgI dI dI dI rfs rfs<br />

rfs<br />

nvXug pblIÈrË, idwlI<br />

4[ dlIp kOr itvfxf nMgy nMgy pYrF pYrF df df sPLr<br />

sPLr<br />

nvXug pblIÈrË, idwlI<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ hirBjn isMG pfrgfmI<br />

pfrgfmI<br />

nvcyqn pRkfÈn, aMimRqsr<br />

2[ ikrpfl isMG ksyl afDink afDink afDink gwdkgfr<br />

gwdkgfr<br />

kuldIp pRYs, aMimRqsr<br />

3[ kulvMq isMG pMjfbI pMjfbI vfrqk:sMcfr vfrqk:sMcfr qy qy qy ivhfr ivhfr<br />

ivhfr<br />

rvI sfihq pRkfÈn, aMimRqsr<br />

4[dIvfn isMG aqy qyjf qyjf isMG isMG dI dI vfrqk vfrqk klf<br />

klf<br />

ib[s[GMumx (sMpf[) inAU buwk kMpnI, aMimRqsr<br />

5[dIvfn isMG aqy sfihq sfihq smfcfr smfcfr (qyjf (qyjf isMG isMG isMG aMk)<br />

aMk)<br />

ib[s[GMumx (sMpf[) lfhOr buwk Èfp, luiDafxf<br />

6[ ipafrf isMG dfqf gurbKLÈ gurbKLÈ isMG:klf isMG:klf qy qy ÈKLsIaq<br />

ÈKLsIaq<br />

aqy ajIq isMG (sMpf) pRYs, idwlI, 1973<br />

pypr pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy


ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />

pypr pypr cOdvF cOdvF<br />

cOdvF<br />

BfÈf BfÈf ivigafn ivigafn aqy aqy pMjfbI pMjfbI BfÈf<br />

BfÈf<br />

26<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

KMz-pihlf KMz-pihlf : : BfÈf BfÈf ivigafn<br />

ivigafn<br />

(A) BfÈf aqy BfÈf ivigafn<br />

(a) BfÈf ivigafn aqy BfÈf Èfsqr<br />

(e) BfÈf, sfihq, smfj aqy siBafcfr<br />

(s) ivÈv BfÈf pirvfr<br />

(h) afDuink BfrqI afrIaF BfÈfvF<br />

(k) pfixnI, sfisEr aqy nOm cfmskI df BfÈf ivigafn dy Kyqr ivc Xogdfn<br />

KMz-dUsrf KMz-dUsrf KMz-dUsrf :pMjfbI :pMjfbI :pMjfbI BfÈf BfÈf<br />

BfÈf<br />

(A) pMjfbI BfÈf df inkfs qy ivkfs<br />

(a) pMjfbI BfÈf AuWpr pey pRBfv<br />

(e) AuWp BfÈf aqy pMjfbI dIaF AuWp BfÈfvF<br />

(s) AuWp BfÈf aqy BfÈf nIqI<br />

(h) pMjfbI BfÈf dy ivkfs adfry<br />

(k) dunI cMdR, pRym pRkfÈ isMG aqy hrkIrq isMG df pMjfbI BfÈf ivigafn dI AusfrI<br />

ivc Xogdfn<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ afqm isMG smfijk smfijk BfÈf BfÈf ivigafn<br />

ivigafn<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf, 1988<br />

2[ suKivMdr isMG sMGf pMjfbI pMjfbI BfÈf BfÈf ivigafn<br />

ivigafn<br />

pMjfbI BfÈf akfzmI, jlMDr, 1999<br />

3[ hrkIrq isMG BfÈf BfÈf ivigafn ivigafn aqy aqy pMjfbI pMjfbI BfÈf<br />

BfÈf<br />

aqy AuWjl isMG bfhrI bfhrI pblIkyÈn, idwlI, 1973<br />

4[ hrkIrq isMG BfÈf BfÈf aqy aqy BfÈf BfÈf BfÈf ivigafn<br />

ivigafn<br />

lfhOr buwk Èfp, luiDafxf, 1985<br />

5[ hrkIrq isMG sfzI sfzI BfÈf<br />

BfÈf<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />

5[ prmjIq isMG iswD mfnv mfnv ivigafnk ivigafnk BfÈf BfÈf ivigafn ivigafn<br />

ivigafn<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf, 1988<br />

6[ pRym pRkfÈ isMG isDFqk isDFqk BfÈf BfÈf ivigafn<br />

ivigafn<br />

mdfn pblIÈrjL, pitaflf, 1988<br />

7[ pRym pRkfÈ isMG pMjfbI pMjfbI BfÈf BfÈf df df sROq sROq aqy aqy bxqr bxqr<br />

bxqr<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf, 1988<br />

8[ bldyv isMG cImf pMjfbI pMjfbI BfÈf BfÈf ivigafn ivigafn aqy aqy ivafkrn<br />

ivafkrn<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf, 2000<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr, 1992


9[ BuipMdr isMG Kihrf nvIn nvIn nvIn BfÈf BfÈf ivigafn<br />

ivigafn<br />

pYpsU buwk izpo, pitaflf, 1999<br />

10[ dunI cMdR pMjfbI pMjfbI BfÈf BfÈf df df ivkfs<br />

ivkfs<br />

pMjfb XUnIvristI, cMzIgVH, 1959<br />

11[ dunI cMdR pMjfbI pMjfbI BfÈf BfÈf df df ivafkrx<br />

ivafkrx<br />

pMjfb XUnIvristI, cMzIgVH, 1964<br />

12[ Koj Koj pwiqRkf pwiqRkf pwiqRkf (BfÈf (BfÈf qy qy ivafkrx ivafkrx ivÈyÈ ivÈyÈ aMk)<br />

aMk)<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf, aMk-41<br />

13[ F.D. Sassure Course in General Linguistics<br />

Fon<strong>to</strong>na Collins, !959<br />

14. john Lyons Introduction <strong>to</strong> Theoretical Linguistics<br />

Cambridge, 1068<br />

pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc Cy svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq KMz KMz pihlf pihlf nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iqMn svfl krny hovygy. KMz-a ivc<br />

cfr svfl ivcoN puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny iehnF ivcoN do svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr<br />

svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 12 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg- BfgBfg- pihlf pihlf dy kul aMk 5X12=60[<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMony ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />

KMz-pihlf KMz-pihlf : : lokXfn lokXfn<br />

lokXfn<br />

pypr pypr pMdrvF<br />

pMdrvF<br />

lokXfn lokXfn aqy aqy pMjfbI pMjfbI lokXfn<br />

lokXfn<br />

27<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

(A) lokXfn : pRikrqI, pirBfÈf aqy Kyqr<br />

(a) lokXfn aiDaYn idRÈtIaF<br />

(e) lokXfn, lok sfihq aqy iviÈÈt sfihq<br />

(s) lokXfn dIaF iviBMn pRgtfa ivDIaF (lok gIq, lok kQf, lok ivÈvfÈ, rIqI irvfj,<br />

lok nftk, lok Drm, kol klfvF aqy lok inRq)<br />

(h) ivÈv dy pRiswD lokXfn ÈfsqrIaF df Xogdfn<br />

KMz-dUsrf KMz-dUsrf : : pMjfbI pMjfbI lokXfn<br />

lokXfn<br />

(A) pMjfbI lokXfn:sMgRih, sMpfdn aqy smIiKaF<br />

(a) pMjfbI lokXfn: sMgRih, sMpfdn aqy smIiKaf ivc aMgryË ivdvfnF df Xogdfn<br />

(e) pMjfbI lokXfn: sMgRih, sMpfdn aqy smIiKaf ivc hyT ilKy pMjfbI ivdvfnF dI dyx :<br />

1[ afr[ sI[ tYNpl 2[ divMdr siqafrQI 3[ vxjfrf bydI 4[ m[s[rMDfvf<br />

(s) pMjfbI lok gIq, lok kQf, lok ivÈvfÈ, rIqI irvfj, lok nftk, lok Drm, kol klfvF<br />

aqy lok inRq df ivsqirq aiDaYn<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ krmjIq isMG lokgIqF lokgIqF dI dI pYVH<br />

pYVH<br />

cyqnf pRkfÈn, luiDafxf, 2002<br />

2[ krnYl isMG iQMd (sMpf[) lokXfn lokXfn aiDaYn<br />

aiDaYn<br />

gurU nfnk dyv XUnI[ aMimRqsr


3[ krnYl isMG iQMd mwDkflI mwDkflI mwDkflI pMjfbI pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq aqy aqy lokXfn<br />

lokXfn<br />

gurU nfnk dyv XUnI[ aMimRqsr<br />

4[ joigMdr isMG kYroN lokXfn lokXfn Èfsqr<br />

Èfsqr<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />

5[ BuipMdr isMG Kihrf lokXfn, lokXfn, BfÈf BfÈf aqy aqy siBafcfr<br />

siBafcfr<br />

pYpsU buwk izpo, pitaflf, 1986<br />

pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc Cy svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq KMz KMz pihlf pihlf nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iqMn svfl krny hovygy. KMz-a ivc<br />

cfr svfl ivcoN puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny iehnF ivcoN do svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr<br />

svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 12 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg- BfgBfg- pihlf pihlf dy kul aMk 5X12=60[<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMony ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />

28


pfT pfT pusqkF pusqkF<br />

pusqkF<br />

smYstr-cOQf<br />

smYstr-cOQf<br />

pypr solHvF<br />

afDuink afDuink pMjfbI pMjfbI kivqf<br />

kivqf<br />

29<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1[ aMimRqf pRIqm kfgj kfgj qy qy kYnvYs<br />

kYnvYs<br />

nfgmxI pRkfÈn, idwlI<br />

2[ iÈv kumfr lUxf<br />

lUxf<br />

lfhOr buwk Èfp, luiDafxf<br />

3[ surjIq pfqr ibrK ibrK arË arË kry<br />

kry<br />

asQYitks pblIkyÈnË, luiDafxf<br />

4[ rfijMdr isMG BwtI ÈbdF ÈbdF dy dy nfl nfl nfl nfl<br />

nfl<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ amrIk isMG puMnI pUrn pUrn isMG isMG : : kfiv kfiv aiDaYn<br />

aiDaYn<br />

nv icMqn pRkfÈn, idwlI, 2006<br />

2[ suKdyv isMG afDuink afDuink pMjfbI pMjfbI kfiv kfiv df df df kfiv kfiv Èfsqr<br />

Èfsqr<br />

afrsI pblIÈrË, idwlI<br />

3[ suKdyv isMG kfiv kfiv srokfr<br />

srokfr<br />

lokgIq pRkfÈn, cMzIgVH, 2006<br />

4[ siqMdr isMG BfeI BfeI vIr vIr vIr isMG:jIvn isMG:jIvn qy qy rcnf<br />

rcnf<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />

5[ siqMdr isMG afDink afDink pMjfbI pMjfbI kfiv kfiv kfiv rUp rUp rUp aiDaYn<br />

aiDaYn<br />

gurU nfnk dyv XUnI[ aMimRqsr<br />

6[ jsivMdr isMG nvIN nvIN pMjfbI pMjfbI pMjfbI kivqf kivqf kivqf pCfx pCfx icMnH<br />

icMnH<br />

cyqnf pRkfÈn, luiDafxf<br />

7[ rfijMdr isMG BwtI afDuink afDuink pMjfbI pMjfbI kfiv kfiv sMvydnf<br />

sMvydnf<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />

8[ rfijMdr isMG BwtI afDuink afDuink pMjfbI pMjfbI kfiv kfiv df df suhj suhj ÈfsqrI<br />

ÈfsqrI<br />

pirpyK pirpyK, pirpyK nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />

pypr pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[


pfT pfT pusqkF<br />

pusqkF<br />

pypr sqfHrvF, afpÈn (pihlf)<br />

pMjfbI pMjfbI nftk nftk aqy aqy iekFgI<br />

iekFgI<br />

30<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1 afqmjIq kYmlOps kYmlOps dIaF dIaF mwCIaF mwCIaF<br />

mwCIaF<br />

afrsI pblIÈrË, idwlI<br />

2[ ajmyr isMG aOlK aMnHy aMnHy inÈfncI inÈfncI aqy aqy hor hor nftk nftk<br />

nftk<br />

lokgIq pRkfÈn, cMzIgVH<br />

3[ gurÈrn isMG nvF nvF jnm<br />

jnm<br />

cyqnf pRkfÈn, luiDafxf<br />

4[ jiqMdr brfV Pfsly<br />

Pfsly<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ amrjIq isMG pMj pMj nftkkfr<br />

nftkkfr<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />

2 amrjIq isMG syKoN syKoN syKoN dy dy ieiqhfsk ieiqhfsk aqy aqy imiQhfsk imiQhfsk imiQhfsk nftk nftk<br />

nftk<br />

lfhOr buwk Èfp, luiDafxf<br />

3[ r[s[jwgI (sMpf) Koj Koj pwiqRkf pwiqRkf (nftk ivÈyÈ aMk)<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />

pypr pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />

pfT pfT pusqkF<br />

pusqkF<br />

pypr sqfHrvF, afpÈn (dUsrf)<br />

ivÈv ivÈv nftk<br />

nftk<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

1 XujIn E`nIl bldy bldy itwby itwby (pMjfbI anu[ blvMq gfrgI)<br />

nvXug pblIÈrË, idwlI<br />

2[ XF pfl sfrqr mwKIaF<br />

mwKIaF<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />

3[ j[ lOrkf awg awg dy dy klIry klIry (pMjfbI anu[ surjIq pfqr)


4[ afQr imlr<br />

sfihqX akfzmI, idwlI<br />

iek iek dukfndfr dukfndfr dI dI mOq mOq (pMjfbI anu[<br />

hrcrn isMG),pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />

pypr pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />

pfT pfT pfT pusqkF pusqkF<br />

pusqkF<br />

pypr pypr aTHfrvF<br />

aTHfrvF<br />

pMjfbI pMjfbI vfrqk<br />

vfrqk<br />

1 nirMdr kpUr bUhy bUhy bfrIaF<br />

bfrIaF<br />

lokgIq pRkfÈn, cMzIgV<br />

2[ brijMdr hmdrd DrqIaF DrqIaF dy dy gIq gIq<br />

gIq<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />

3[ kulbIr isMG kFg duWD duWD dy dy diraf<br />

diraf<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />

4[ joigMdr isMG jy jy qUM qUM akl akl lqIPLhYN<br />

lqIPLhYN<br />

31<br />

kuwl aMk : 100<br />

smF : 3 GMty<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ hirBjn isMG pfrgfmI<br />

pfrgfmI<br />

nvcyqn pRkfÈn, aMimRqsr<br />

2[ ikrpfl isMG ksyl afDink afDink gwdkgfr<br />

gwdkgfr<br />

kuldIp pRYs, aMimRqsr<br />

3[ kulvMq isMG pMjfbI pMjfbI vfrqk:sMcfr vfrqk:sMcfr qy qy ivhfr<br />

ivhfr<br />

rvI sfihq pRkfÈn, aMimRqsr<br />

4[dIvfn isMG aqy qyjf qyjf qyjf isMG isMG dI dI vfrqk vfrqk klf<br />

klf<br />

ib[s[GMumx (sMpf[) inAU buwk kMpnI, aMimRqsr<br />

5[dIvfn isMG aqy sfihq sfihq smfcfr smfcfr (qyjf (qyjf isMG isMG aMk)<br />

aMk)<br />

ib[s[GMumx (sMpf[) lfhOr buwk Èfp, luiDafxf<br />

6[ Drm pfl isMgl vfrqk vfrqk ÈYlI<br />

ÈYlI<br />

BfÈf ivBfg, pMjf, pitaflf<br />

7[ ipafrf isMG dfqf gurbKLÈ gurbKLÈ isMG:klf isMG:klf qy qy ÈKLsIaq<br />

ÈKLsIaq<br />

aqy ajIq isMG (sMpf) pRYs, idwlI, 1973<br />

pypr pypr sYtr sYtr sYtr leI leI hdfieqF hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc


pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />

aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />

hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />

ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />

ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />

pypr pypr cOdvF<br />

cOdvF<br />

pMjfbI pMjfbI BfÈf BfÈf ivigafn ivigafn aqy aqy gurmuKI gurmuKI ilpI<br />

ilpI<br />

32<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

KMz-pihlf KMz-pihlf : : pMjfbI pMjfbI BfÈf BfÈf ivigafn<br />

ivigafn<br />

(A) DunI ivigafn aqy pMjfbI DunI pRbMD<br />

(a) BfvFÈ pRbMD aqy pMjfbI BfvFÈ pRbMD<br />

(e) vfk ivigafn aqy pMjfbI vfk ivigafn<br />

(s) arQ pRbMD aqy pMjfbI arQ pRbMD<br />

(h) pMjfbI Èbd aqy Èbd rcnf<br />

KMz-dUsrf KMz-dUsrf : : gurmuKI gurmuKI ilpI<br />

ilpI<br />

(A) gurmuKI ilpI df inkfs qy ivkfs<br />

(a) gurmuKI ilpI dIaF ivÈyÈqfvF<br />

(e) pMjfbI BfÈf aqy gurmuKI ilpI<br />

(s) AuWp BfÈf aqy BfÈf nIqI<br />

(h) KroÈtI, bRhmI, ÈfrDf, tfkrI aqy gurmuKI ilpI df qulnfqmk aiDaYn<br />

(k) Èbd joV aqy gurmuKI ilpI<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ suKivMdr isMG sMGf pMjfbI pMjfbI BfÈf BfÈf ivigafn ivigafn<br />

ivigafn<br />

pMjfbI BfÈf akfzmI, jlMDr, 1999<br />

2[ hrkIrq isMG BfÈf BfÈf ivigafn ivigafn aqy aqy pMjfbI pMjfbI BfÈf<br />

BfÈf<br />

aqy AuWjl isMG bfhrI bfhrI pblIkyÈn, idwlI, 1973<br />

3[ hrkIrq isMG BfÈf BfÈf aqy aqy BfÈf BfÈf ivigafn<br />

ivigafn<br />

lfhOr buwk Èfp, luiDafxf, 1985<br />

4[ hrkIrq isMG sfzI sfzI BfÈf<br />

BfÈf<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />

5[ pRym pRkfÈ isMG pMjfbI pMjfbI BfÈf BfÈf df df sROq sROq sROq aqy aqy aqy bxqr<br />

bxqr<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf, 1988<br />

6[ bldyv isMG cImf pMjfbI pMjfbI BfÈf BfÈf ivigafn ivigafn aqy aqy ivafkrn<br />

ivafkrn<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf, 2000<br />

nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr, 1992<br />

7[ BuipMdr isMG Kihrf nvIn nvIn BfÈf BfÈf ivigafn<br />

ivigafn<br />

pYpsU buwk izpo, pitaflf, 1999<br />

8[ dunI cMdR pMjfbI pMjfbI BfÈf BfÈf df df ivkfs<br />

ivkfs<br />

pMjfb XUnIvristI, cMzIgVH, 1959<br />

9[ dunI cMdR pMjfbI pMjfbI BfÈf BfÈf df df ivafkrx<br />

ivafkrx


pMjfb XUnIvristI, cMzIgVH, 1964<br />

10[ jI[bI[isMG gurmuKI gurmuKI ilpI ilpI df df jnm jnm qy qy ivkfs<br />

ivkfs<br />

pMjfb XUnIvristI, cMzIgVH, 1960<br />

11[ Koj Koj pwiqRkf pwiqRkf (BfÈf (BfÈf qy qy ivafkrx ivafkrx ivÈyÈ ivÈyÈ aMk)<br />

aMk)<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf, aMk-41<br />

12[ F.D. Sassure Course in General Linguistics<br />

Fon<strong>to</strong>na Collins, !959<br />

pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc Cy svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq KMz KMz KMz pihlf pihlf nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iqMn svfl krny hovygy. KMz-a ivc<br />

cfr svfl ivcoN puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny iehnF ivcoN do svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr<br />

svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 12 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg- BfgBfg- pihlf pihlf dy kul aMk 5X12=60[<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMony ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />

KMz-pihlf KMz-pihlf KMz-pihlf : : siBafcfr<br />

siBafcfr<br />

pypr pypr vIhvF<br />

vIhvF<br />

siBafcfr siBafcfr siBafcfr aqy aqy pMjfbI pMjfbI siBafcfr siBafcfr<br />

siBafcfr<br />

33<br />

kuwl aMk : 100<br />

(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />

smF : 3 GMty<br />

(A) siBafcfr : isDFqk pirpyK (pirBfÈf, lwCx, pRBfv afid)<br />

(a) siBafcfr aiDaYn dIaF iviBMn idRÈtIaF<br />

(e) siBafcfr df BUgol, siBaqf, ieiqhfs, mnoivigafn, afriQkqf, Drm, rfjnIqI afid<br />

nfl sbMD<br />

(s) siBafcfr qy sfihq, siBafcfr qy BfÈf, siBafcfr qy sfihq aiDaYn<br />

(h) ivÈv dy pRiswD siBafcfr ÈfsqrIaF df Xogdfn<br />

KMz-dUsrf KMz-dUsrf : : : pMjfbI pMjfbI siBafcfr<br />

siBafcfr<br />

(A) pMjfbI siBafcfr : BUgol, ieiqhfs aqy afriQk pirpyK<br />

(a) pMjfbI siBafcfr dy mUl somy<br />

(e) pMjfbI siBafcfr dy mUl pCfx icMnH<br />

(s) pMjfbI siBafcfr , isafsq ay sMpRdfiekqf<br />

(h) pMfbI siBafcfr df kOmI pRsMg<br />

(k) AuWqr afDuink siQqI aqy pMjfbI siBafcfr sfhmxy cxOqIaF<br />

shfiek shfiek pusqkF<br />

pusqkF<br />

1[ qyjvMq isMG igwl pMjfbI pMjfbI siBafcfr siBafcfr siBafcfr : : prMprf prMprf aqy aqy pRiqmfn<br />

pRiqmfn<br />

sfihq klf pRkfÈn, luiDafxf, 2002<br />

2[ gurbKÈ isMG PrYNk siBafcfr siBafcfr : : mUl mUl mUl jfx jfx pCfx pCfx<br />

pCfx<br />

pMjfbI rfeItrË ko-afp[susfietI il[ luiDafxf<br />

3[ gurbKÈ isMG PrYNk siBafcfr siBafcfr aqy aqy pMjfbI pMjfbI siBafcfr siBafcfr<br />

siBafcfr<br />

pMjfbI rfeItrË ko-afp[susfietI il[ luiDafxf<br />

4[ jsivMdr isMG siBafcfr siBafcfr siBafcfr : : pCfx pCfx icMnH icMnH<br />

icMnH<br />

pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />

5[ BuipMdr isMG Kihrf lokXfn, lokXfn, BfÈf BfÈf aqy aqy aqy siBafcfr siBafcfr<br />

siBafcfr<br />

pYpsU buwk izpo, pitaflf, 1986


pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />

hdfieqF<br />

not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />

(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc Cy svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />

pRfpq KMz KMz KMz pihlf pihlf nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iqMn svfl krny hovygy. KMz-a ivc<br />

cfr svfl ivcoN puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny iehnF ivcoN do svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr<br />

svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 12 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg- BfgBfg- pihlf pihlf dy kul aMk 5X12=60[<br />

(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />

pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMony ivc dyxf hovygf aqy hr<br />

svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />

34

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!