Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Syllabus and Course of Reading For M.A. Panjabi (<strong>Semester</strong> System)<br />
Form the Academic Session 2008-2009<br />
pfT pfT pusqkF<br />
pusqkF<br />
<strong>Semester</strong> First<br />
Paper First Opt (i)<br />
Madhkali Panjabi Kavita<br />
(1700 AD Tak)<br />
smYstr-pihlf<br />
smYstr-pihlf<br />
pypr pihlf, afpÈn (pihlf)<br />
mwDkflI mwDkflI pMjfbI pMjfbI kivqf kivqf<br />
kivqf<br />
(1700 (1700 eI[ eI[ sdI sdI qwk)<br />
qwk)<br />
1<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1 bfbf PLrId Èbd Èbd qy qy Èlok<br />
Èlok<br />
isMG bRdrjL, aMimRqsr<br />
2[ Bgq kbIr bfxI bfxI Bgq Bgq Bgq kbIr<br />
kbIr<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />
3[ gurU nfnk dyv jpujI<br />
jpujI<br />
aYs[jI[pI[sI[, aMimRqsr<br />
4[ gurU qyg bhfdur Èbd Èbd qy qy qy Èlok Èlok<br />
Èlok<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ anvr icrfg ieslfmI ieslfmI icMqn icMqn icMqn aqy aqy pMjfbI pMjfbI sUPLI<br />
sUPLI<br />
kivqf kivqf, kivqf nYÈnl buwk Èfp, idwlI, 2006<br />
2[ amrjIq isMG kFg mwDkflI mwDkflI sfihq sfihq aiDaYn<br />
aiDaYn<br />
nfnk isMG pusqkmflf,aMimRqsr, 1979<br />
3[ amrjIq isMG kFg mwDkflI mwDkflI sfihq sfihq ivvyk<br />
ivvyk<br />
aqy jspfl kOr kFg nfnk isMG pusqkmflf,aMimRqsr<br />
4[ hirBjn isMG muwl muwl muwl qy qy muwlfkx<br />
muwlfkx<br />
nvicMqn pRkfÈn, aMimRqsr, 1970<br />
5[ gurcrn isMG bfxI bfxI kyNdr kyNdr qy qy ivkyNdr<br />
ivkyNdr<br />
ivvIan pRkfÈn, idwlI, 1985<br />
6[ gurcrn isMG bfxI bfxI bfxI kyNdr kyNdr qy qy qy ivkyNdr<br />
ivkyNdr<br />
ivvIan pRkfÈn, idwlI, 1985<br />
7[ jgbIr isMG mwDkflI mwDkflI sfihq sfihq siBafcfr siBafcfr<br />
siBafcfr<br />
afrsI pRkfÈn, idwlI<br />
8[ divMdr isMG pMjfbI pMjfbI sUPLI sUPLI sfihq sfihq sfihq df df aiDaYn<br />
aiDaYn<br />
rvI sfihq pRkfÈn, 1986<br />
pypr pypr sYtr sYtr leI leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy
pfT pfT pusqkF<br />
pusqkF<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />
Paper First Opt (ii)<br />
Guru Nanak Kav Da Vishesh Adhyan<br />
pypr pihlf, afpÈn (dUsrf)<br />
gurU gurU gurU nfnk nfnk kfiv kfiv df df ivÈyÈ ivÈyÈ ivÈyÈ aiDaYn<br />
aiDaYn<br />
2<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1 gurU nfnk dyv jpujI<br />
jpujI<br />
isMG bRdrjL, aMimRqsr<br />
2[ gurU nfnk dyv iswD iswD gosit<br />
gosit<br />
isMG bRdrjL, aMimRqsr<br />
3[ gurU nfnk dyv dKxI ENkfr<br />
aYs[jI[pI[sI[, aMimRqsr<br />
4[ gurU nfnk dyv afsf afsf dI dI dI vfr vfr<br />
vfr<br />
isMG bRdrjL, aMimRqsr<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ aqr isMG smdrÈI<br />
smdrÈI<br />
rGbIr rcnf pRkfÈn, cMzIgVH<br />
2 hirBjn isMG muwl muwl qy qy muwlfkx<br />
muwlfkx<br />
nvicMqn pRkfÈn, aMimRqsr, 1970<br />
3[ gurcrn isMG (sMpf) Koj Koj pwiqRkf pwiqRkf (gurU nfnk kfiv ivÈyÈ aMk)<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />
4[ qrlok isMG kMvr gurU gurU nfnk nfnk bfxI bfxI df df kfiv kfiv Èfsqr<br />
Èfsqr<br />
vYlivÈ pRkfÈn, idwlI<br />
5[ rqn isMG jwgI gurU gurU nfnk nfnk bfxI<br />
bfxI<br />
mdfn pbilÈrjL, pitaflf<br />
6[ rfm isMG gurU gurU nfnk nfnk dI dI suhj suhj klf<br />
klf<br />
isMG bRdrjL, aMimRqsr<br />
pypr pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[
pfT pfT pusqkF pusqkF<br />
pusqkF<br />
Paper First Opt (iii)<br />
Sufi Kav Da Vishesh Adhyan<br />
pypr pypr pihlf, pihlf, afpÈn afpÈn (qIsrf) (qIsrf)<br />
(qIsrf)<br />
sUPLI sUPLI kfiv kfiv df df ivÈyÈ ivÈyÈ ivÈyÈ aiDaYn<br />
aiDaYn<br />
3<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1 bfbf PLrId Èbd Èbd qy qy Èlok<br />
Èlok<br />
isMG bRdrjL, aMimRqsr<br />
2[ Èfh husYn kfPLIaF<br />
kfPLIaF<br />
BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />
3[ sulqfn bfhU sIhrPLIaF<br />
sIhrPLIaF<br />
BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />
4[ alI hYdr klfm klfm alI alI hYdr hYdr ( sMpf[ zf[ gurdyv isMG)<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ anvr icrfg ieslfmI ieslfmI icMqn icMqn aqy aqy aqy pMjfbI pMjfbI sUPLI<br />
sUPLI<br />
kivqf kivqf, kivqf nYÈnl buwk Èfp, idwlI, 2006<br />
2[ sMq isMG syKoN pMjfbI pMjfbI kfiv kfiv iÈromxI<br />
iÈromxI<br />
lfhor buwk Èfp, luiDafxf, 1964<br />
3[ sfDU rfm ÈfrDf sUPLI sUPLI miq miq aqy aqy aqy sUPLI sUPLI sfihq<br />
sfihq<br />
BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />
4[ hrijMdr isMG iZwloN sulqfn sulqfn bfhU bfhU : : icMqn, icMqn, icMqn, klf klf aqy aqy rcnf<br />
rcnf<br />
pMjfbI rfeItrjL koafpryitv susfietI il[<br />
luiDafxf, 1884<br />
5[ njLm husn swXd syDF<br />
sfihq klf pRkfÈn, luiDafxf, 1977<br />
6[ mohn isMG dIvfnf Èfh husYn : rcnf, inrIKx aqy ivcfr<br />
lok sfihq pRkfÈn, aMimRqsr, 1988<br />
7[ lfjvMqI rfmf ikRÈnf pMjfbI pMjfbI sUPLI sUPLI poiets<br />
poiets<br />
afÈfjnk pblIkyÈn, idwlI, 1973<br />
pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />
[
pfT pfT pusqkF<br />
pusqkF<br />
Paper First Opt (iv)<br />
Kissa Kav Da Vishesh Adhyan<br />
pypr pypr pihlf, pihlf, afpÈn afpÈn (cOQf)<br />
(cOQf)<br />
ikwsf ikwsf kfiv kfiv df df ivÈyÈ ivÈyÈ aiDaYn<br />
aiDaYn<br />
4<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1 dmodr hIr<br />
hIr<br />
BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />
2[ pIlU imrËf imrËf sfihbF sfihbF<br />
sfihbF<br />
BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />
3[ PLÈl Èfh sohxI sohxI mhINvfl<br />
mhINvfl<br />
BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />
4[ dOlq rfm rUp rUp bsMq<br />
bsMq<br />
BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ amrjIq isMG kFg ikwsf ikwsf sMsfr<br />
sMsfr<br />
nfnk isMG pusqkmflf,aMimRqsr<br />
2[ [ amrjIq isMG kFg ikwsf ikwsf pirpyK pirpyK<br />
pirpyK<br />
nfnk isMG pusqkmflf,aMimRqsr<br />
3[ svrn isMG siBafcfr siBafcfr aqy aqy ikwsf ikwsf kfiv<br />
kfiv<br />
syD pRkfÈn, pitaflf<br />
4[ hirBjn isMG ikwsf ikwsf sMsfr<br />
sMsfr<br />
nYÈnl buwk trwst, ieMzIaf, idwlI, 1972<br />
5[ jspfl kOr ikwsf ikwsf ikwsf sMvfd<br />
sMvfd<br />
nfnk isMG pusqkmflf,aMimRqsr<br />
6[ rqn isMG jwgI (sMpf) Koj Koj pwiqRkf pwiqRkf pwiqRkf (iksf kfiv ivÈyÈ aMk)<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />
pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[
pfT pfT pusqkF<br />
pusqkF<br />
Paper Second Opt (i)<br />
Adhunik Panjabi Galp (Panjabi Novel)<br />
pypr pypr dUsrf, dUsrf, afpÈn afpÈn (pihlf)<br />
(pihlf)<br />
afDuink afDuink pMjfbI pMjfbI glp glp (pMjfbI (pMjfbI nfvl)<br />
nfvl)<br />
5<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1 nfnk isMG afdmKor<br />
afdmKor<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />
2[ inrMjn qsnIm gvfcy gvfcy gvfcy arQ<br />
arQ<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr, 1993<br />
3[ guridafl isMG awD awD cfnxI cfnxI rfq rfq<br />
rfq<br />
afrsI pbilÈrjL, idwlI, 1973<br />
4[ imwqr sYn kOrv kOrv sBf sBf<br />
sBf<br />
cyqnf pRkfÈn, luiDafxf, 2003<br />
shfiek shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ suKdyv isMG Kfhrf (sMpf[) kOrv kOrv kOrv sBf-aflocnfqmk sBf-aflocnfqmk ivÈlyÈx ivÈlyÈx<br />
ivÈlyÈx<br />
cyqnf pRkfÈn, luiDafxf 2003<br />
2[ hrismrn isMG ibrqFqk ibrqFqk glp glp pRbMD<br />
pRbMD<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr, 1993<br />
3[ krnYl isMG iQMd (sMpf[) pMjfbI pMjfbI nfvl nfvl : : srvyKx srvyKx qy qy muwlfkx<br />
muwlfkx<br />
gurU nfnk dyv XUnIvristI, aMimRqsr,<br />
1974<br />
4[krmjIq isMG (sMpf[) guridafl guridafl isMG isMG : : aiBnMdn aiBnMdn gMRQ<br />
gMRQ<br />
mflvf siBafcfr kyNdr, PLrIdkot, 1976<br />
5[ jspfl kFg pMjfbI pMjfbI nfvl nfvl nfvl df df glp glp Èfsqr<br />
Èfsqr<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr, 1995<br />
6[ jgbIr isMG pMjfbI pMjfbI glp glp sMsfr<br />
sMsfr<br />
vYlivÈ pblIkyÈn, idwlI, 1999<br />
7[ joigMdr isMG rfhI pMjfbI pMjfbI nfvl<br />
nfvl<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr, 1978<br />
8[ joigMdr isMG rfhI msly msly glp glp dy<br />
dy<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr, 1992<br />
9[ joigMdr isMG rfhI joiq joiq jugiq jugiq kI kI bfrqf<br />
bfrqf<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr, 2006<br />
10[ nrivMdr isMG<br />
pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
guridafl guridafl isMG isMG df df df glp glp pYrfzfiem pYrfzfiem<br />
pYrfzfiem<br />
lfhOr buwk Èfp, luiDafxf, 1985<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[
pfT pfT pusqkF<br />
pusqkF<br />
Paper Second Opt (ii)<br />
Bharti Galp<br />
pypr pypr dUsrf, dUsrf, afpÈn afpÈn (dUsrf)<br />
(dUsrf)<br />
BfrqI BfrqI glp<br />
glp<br />
6<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1 rfibMdr nfQ tYgor gorf<br />
gorf<br />
nYÈnl buwk trwst, ieMzIaf, idwlI, 1976<br />
2[ muMnÈI pRym cMd godfn<br />
godfn<br />
nvXug pblIÈrË, idwlI, 1960<br />
3[ PnIÈvf nfQ ryxU mYlf mYlf afcl<br />
afcl<br />
nYÈnl buwk trwst, ieMzIaf, idwlI, 1970<br />
4[ ikRÈnf sobqI iËMdgInfmf<br />
iËMdgInfmf<br />
nYÈnl buwk trwst, ieMzIaf, idwlI, 1982<br />
shfiek shfiek shfiek pusqkF pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ gopfl rfm godfn godfn : : aiDaYn aiDaYn kI kI smwisafeyN<br />
smwisafeyN<br />
aiBlfÈf pRkfÈn, cMzIgVH, 1980<br />
2[ pRqfp mihqf muMnÈI muMnÈI muMnÈI pRym pRym cMd cMd cMd : : sfihqk sfihqk muwlFkx muwlFkx<br />
muwlFkx<br />
lokfieq pRkfÈn, cMzIgVH, 1980<br />
3[ rfm ÈoiBq pRsfd isMG<br />
pypr pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
ihMdI ihMdI Aupinafs Aupinafs : : : pRym pRym cMdoroqr cMdoroqr kfl<br />
kfl<br />
irÈfbcrn jYn aYNz sMnË, idwlI, 1981<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />
Paper Second Opt (iii)<br />
Vishshav Galp<br />
pypr pypr pypr dUsrf, dUsrf, afpÈn afpÈn (qIsrf)<br />
(qIsrf)<br />
ivÈv ivÈv glp glp<br />
glp<br />
pfT pfT pusqkF<br />
pusqkF<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1 arnYst hYimMgvy buwZf buwZf qy qy smuMdr<br />
smuMdr<br />
afrsI pblIÈrË, idwlI, 1976<br />
2[ mYkisn gorkI mF<br />
mF
pRgqI pRkfÈn, mOsko<br />
3[ Qfms hfrzI tYs<br />
tYs<br />
BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />
4[ hrmn hYWs isDfrQ<br />
isDfrQ<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />
pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />
Paper Third<br />
Sahit Sidhant Ate Viharak Adhyan<br />
pypr pypr qIsrf<br />
qIsrf<br />
sfihq sfihq sfihq isDFq isDFq aqy aqy ivhfrk ivhfrk aflocnf aflocnf<br />
aflocnf<br />
7<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
KMz-pihlf<br />
KMz-pihlf<br />
sfihq : pirBfÈf, pRikrqI, pRXojn aqy sfihq rUp (ikwsf, ÊËl, mhfkfiv, inbMD,<br />
nfvl, inwkI khfxI, nftk aqy ryKf icwqr).<br />
KMz-dUsrf<br />
KMz-dUsrf<br />
(A) rs isDFq, DunI isDFq, alMkfr isDFq, rIqI isDFq, vkrokqI isDFq, aqy<br />
aOicqY isDFq.<br />
(a) plY<strong>to</strong> df kfiv isDFq, arsqU df kfiv isDFq, lfnjfeIns df kfiv isDFq,<br />
afeI[ ey[ ircrz df sfihq isDFq, rynY vYlk df sfihq isDFq aqy jfrj lokfc<br />
df sfihq isDFq.<br />
KMz-qIsrf<br />
KMz-qIsrf<br />
ivhfrk aflocnf (kivqf ivcoN)<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ sMq isMG syKoN sfihiqafrQ<br />
lfhor buwk Èfp, luiDafxf<br />
2[ sMq isMG syKoN smIiKaf pRxflIaF<br />
PSUIB, cMzIgVH, 1975<br />
3[ [ qrlok isMG kMvr sfihq aiDaYn dI sMrcnfvfdI pRxflI<br />
arivMd hnUMmMq pRkfÈn, idwlI. 1975<br />
4 suiqMdr isMG nUr nvIn pMjfbI aflocnf<br />
iekwqI PLrvrI pRkfÈn, aMbflf kYNt<br />
pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz KMz (A, a aqy e) hoxgy. KMz-A KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc
pRfpq KMz-pihlf KMz-pihlf ivc idwqy tfipkF ivcoN hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf hovygf.<br />
Bfg-a Cy svfl, pfT kRm ivc pRfpq KMz-dUsrf KMz-dUsrf ivc pRfpq tfipkF ivcoN, puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny<br />
iehnF ivcoN iqMn svfl krny hoxgy. KMz-e KMz-e KMz-e ivc do kivqfvF idwqIaF jfxgIaF aqy ividafrQI ny iehnF<br />
ivcoN iksy iek kivqf dI ivhfrk aflocnf krnI hovygI. Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD<br />
pMj pMinaF ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 12 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf ivc pfT kRm ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN pMj<br />
svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr svfl<br />
4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />
Paper Fourth<br />
Panjabi Sahit Da Ithas<br />
pypr pypr cOQf<br />
cOQf<br />
pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq df df ieiqhfs<br />
ieiqhfs<br />
KMz-pihlf KMz-pihlf : : sfihq sfihq dI dI ieiqhfskfrI<br />
ieiqhfskfrI<br />
(A) sfihq ieiqhfs lyKn dIaF smwisafvF<br />
(a) sfihq ieiqhfs ivc kfl-vMz aqy nfmkrn dIaF smwisafvF<br />
(e) sfiq Èfsqr aqy ieiqhfs Èfsqr df aMqr sbMD<br />
KMz-dUsrf KMz-dUsrf KMz-dUsrf : : pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq sfihq df df ieiqhfs ieiqhfs (1850 (1850 qwk) qwk)<br />
qwk)<br />
8<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ aqr isMG pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq df df ieiqhfs ieiqhfs ieiqhfs (Bfg (Bfg pihlf)<br />
pihlf)<br />
BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf, 1971<br />
2[ ikrpfl isMG ksyl, pMjfbI pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq dI dI AuqpqI AuqpqI qy qy ivkfs<br />
ivkfs<br />
goibMd isMG lFbf aqy lfhor buwk Èfp, luiDafxf, 1974<br />
primMdr isMG<br />
3[ jIq isMG sIql pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq df df aflocnfqmk aflocnfqmk ieiqhfs<br />
ieiqhfs<br />
pYpsU buwk izpo, pitaflf. 1976<br />
4[ jgbIr isMG pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq df df ieiqhfs ieiqhfs (afid (afid kfl kfl aqy aqy<br />
aqy<br />
BgqI BgqI kfl) kfl) gurU nfnk dyv XUnI[, aMimRqsr<br />
pypr pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq KMz-pihlf KMz-pihlf KMz-pihlf ivc idwqy tfipkF ivcoN hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf hovygf.<br />
KMz-a ivc awT svfl, pfT kRm ivc pRfpq KMz-dUsrf ivcoN puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny iehnF ivcoN cfr<br />
svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 12 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf ivc pfT kRm ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN pMj<br />
svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr svfl<br />
4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20.
pfT pfT pfT pusqkF<br />
pusqkF<br />
Paper Fifth Opt (i)<br />
Parvasi Panjabi Sahit<br />
pypr pMjvF, afpÈn (pihlf)<br />
prvfsI prvfsI prvfsI pMjfbI pMjfbI sfihq<br />
sfihq<br />
9<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1 inrMjn isMG nUr Ejon Ejon dI dI awK<br />
awK<br />
rvI sfihq pRkfÈnL, aMimRqsr, 1993<br />
2[ rfjivMdr Gr Gr qy qy prvfË-srgm<br />
prvfË-srgm<br />
pRIq pRkfÈn, aMimRqsr<br />
3[ rxjIq DIr pRdysnfmf<br />
pRdysnfmf<br />
nvXug pblIÈrË, idwlI<br />
4[ pUrn isMG pRbMD<br />
pRbMD<br />
isMG bRdrË, aMimRqsr, 2000<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ akfl aMimRq kOr prvfsI prvfsI prvfsI pMjfbI pMjfbI glp:nvyN glp:nvyN pfsfr<br />
pfsfr<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />
2[ svrn cMdn brqfnvI brqfnvI pMjfbI pMjfbI jn jn jn jIvn jIvn aqy aqy sfihq sfihq<br />
sfihq<br />
sUrj pRkfÈn, idwlI, 1994<br />
3[svrn cMdn brqfnvI brqfnvI sfihq sfihq dIaF dIaF smwisafvF smwisafvF<br />
smwisafvF<br />
nYÈnl buwk Èfp, idwlI, 1996<br />
4[ s[p[isMG prvfsI prvfsI prvfsI pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq<br />
sfihq<br />
gurU nfnk dyv XUnIvristI, aMimRqsr<br />
5[ hrcMd isMG bydI prvfsI prvfsI prvfsI pMjfbI pMjfbI glp:nslvfdI glp:nslvfdI pirpyK<br />
pirpyK<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr, 2003<br />
6[ hrcMd isMG bydI prvfsI prvfsI pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq dy dy dy msly msly<br />
msly<br />
rvI sfihq pRkfÈnL, aMimRqsr, 2004<br />
7[joigMdr isMG ÈmÈyr bRqfnIaf bRqfnIaf ivc ivc pMjfbI pMjfbI jIvn jIvn aqy aqy aqy sfihq sfihq<br />
sfihq<br />
rvI sfihq pRkfÈnL, aMimRqsr, 1990<br />
pypr pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[
pfT pfT pusqkF<br />
pusqkF<br />
Paper Fifth Opt (ii)<br />
Pakistani Panjabi Sahit<br />
pypr pMjvF, afpÈn (dUsrf)<br />
pfiksqfnI pfiksqfnI pfiksqfnI pMjfbI pMjfbI sfihq<br />
sfihq<br />
1 hrBjn isMG koml Drq Drq gRihx<br />
gRihx<br />
sumIq pRkfÈn, krnfl, 2000<br />
2[ hirBjn isMG rYxU BUimkf BUimkf qoN qoN bgYr<br />
bgYr<br />
lokgIq pRkfÈn,cMzIgVH, 2008<br />
10<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1 aqr isMG, jgqfr duwK duwK dirafEN dirafEN pir pir dy<br />
dy<br />
dIpk pblIÈrËL, jlMDr, 1993<br />
2[ PLÉr jmfn bMDIvfn<br />
bMDIvfn<br />
inAU eyË buwk sYNtr, aMimRqsr, 1991<br />
3[ musqnsr husYn qfrV pMKyrU<br />
pMKyrU<br />
inAU eyË buwk sYNtr, aMimRqsr, 1978<br />
4[ aPLjLl aihsn rMn, rMn, qlvfr qlvfr qlvfr qy qy qy GoVf<br />
GoVf<br />
inAU eyË buwk sYNtr, aMimRqsr, 1982<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ jiqMdr pfl isMG pfiksqfnI pfiksqfnI pMjfbI pMjfbI glp<br />
glp<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr, 2001<br />
2[ ieMdrjq kOr (sMpf[) Èbd-bMUd Èbd-bMUd (pfiksqfnI (pfiksqfnI pMjfbIsfihq<br />
pMjfbIsfihq<br />
ivÈyÈ ivÈyÈ aMk) aMk) aMk), aMk) aMk) hirafxf pMjfbI sfihq<br />
akfzmI, pMckulf.<br />
pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />
Paper Fifth Opt (iii)<br />
Haryana Da Panjabi Sahit<br />
pypr pMjvF, afpÈn (dUsrf)<br />
hirafxf hirafxf df df pMjfbI pMjfbI sfihq<br />
sfihq<br />
pfT pfT pfT pusqkF<br />
pusqkF<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty
3[ rfibMdr isMG msrUr qurnf qurnf qurnf muhfl muhfl hY<br />
hY<br />
inAU eyË buwk sYNtr, aMimRqsr, 1991<br />
4[ dIdfr isMG mhf mhf pMizq pMizq pMizq cfr cfr vfk<br />
vfk<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[amrjIq isMG kFg hirafxf hirafxf hirafxf df df pMjfbI pMjfbI pMjfbI sfihq<br />
sfihq<br />
pMjfbI akfzmI, idwlI<br />
2[ amrjIq isMG kFg hirafxf hirafxf df df pMjfbI pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq nUM nUM nUM Xogdfn<br />
Xogdfn<br />
aqy ihMmq isMG soZI (sMpf) hirafxf sfihq akfzmI, cMzIgV<br />
pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />
11
pfT pfT pusqkF<br />
pusqkF<br />
<strong>Semester</strong> Second<br />
Paper Sixth Opt (i)<br />
Madhkali Panjabi Kavita<br />
(1701 AD Ton 1850 AD Tak)<br />
smYstr smYstr dUsrf<br />
dUsrf<br />
pypr CyvF, afpÈn (pihlf)<br />
mwDkflI mwDkflI pMjfbI pMjfbI kivqf<br />
kivqf<br />
(1701 (1701 (1701 qoN qoN 1850 1850 eI[ eI[ qwk)<br />
qwk)<br />
12<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1 gurU goibMd isMG cMzI cMzI dI dI vfr<br />
vfr<br />
isMG bRdrjL, aMimRqsr<br />
2 bulHy Èfh kfPLIaF<br />
kfPLIaF<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />
2[ hfÈm Èfh swsI<br />
swsI<br />
BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />
3[ Èfh muhMmd ËMgnfmf ËMgnfmf ËMgnfmf isMGF isMGF qy qy PLrMgIaF PLrMgIaF df<br />
df<br />
pYpsU buwk izpo, pitaflf<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ anvr icrfg ieslfmI ieslfmI icMqn icMqn aqy aqy aqy pMjfbI pMjfbI pMjfbI sUPLI<br />
sUPLI<br />
kivqf kivqf, kivqf nYÈnl buwk Èfp, idwlI, 2006<br />
2[ amrjIq isMG kFg mwDkflI mwDkflI mwDkflI sfihq sfihq aiDaYn<br />
aiDaYn<br />
nfnk isMG pusqkmflf,aMimRqsr, 1979<br />
3[ amrjIq isMG kFg mwDkflI mwDkflI sfihq sfihq ivvyk<br />
ivvyk<br />
aqy jspfl kOr kFg nfnk isMG pusqkmflf,aMimRqsr<br />
4[ hirBjn isMG muwl muwl qy qy muwlfkx<br />
muwlfkx<br />
nvicMqn pRkfÈn, aMimRqsr, 1970<br />
5[ gurcrn isMG bfxI bfxI kyNdr kyNdr qy qy ivkyNdr<br />
ivkyNdr<br />
ivvIan pRkfÈn, idwlI, 1985<br />
6[ gurcrn isMG bfxI bfxI kyNdr kyNdr qy qy qy ivkyNdr ivkyNdr<br />
ivkyNdr<br />
ivvIan pRkfÈn, idwlI, 1985<br />
7[ jgbIr isMG mwDkflI mwDkflI mwDkflI sfihq sfihq siBafcfr siBafcfr<br />
siBafcfr<br />
afrsI pRkfÈn, idwlI<br />
8[ divMdr isMG pMjfbI pMjfbI sUPLI sUPLI sUPLI sfihq sfihq sfihq df df aiDaYn aiDaYn<br />
aiDaYn<br />
rvI sfihq pRkfÈn, 1986<br />
pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN
pfT pfT pusqkF<br />
pusqkF<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />
Paper Sixth Opt (ii)<br />
Guru Nanak Kav Da Vishesh Adhyan<br />
pypr CyvF, afpÈn (dUsrf)<br />
gurU gurU gurU nfnk nfnk kfiv kfiv df df ivÈyÈ ivÈyÈ aiDaYn<br />
aiDaYn<br />
13<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1 gurU nfnk dyv pwtI pwtI pwtI ilKI<br />
ilKI<br />
isMG bRdrjL, aMimRqsr<br />
2[ gurU nfnk dyv bfrfmfh<br />
bfrfmfh<br />
isMG bRdrjL, aMimRqsr<br />
3[ gurU nfnk dyv mlfr mlfr dI dI vfr vfr<br />
vfr<br />
aYs[jI[pI[sI[, aMimRqsr<br />
4[ gurU nfnk dyv mfJ mfJ mfJ dI dI vfr vfr<br />
vfr<br />
isMG bRdrjL, aMimRqsr<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ aqr isMG smdrÈI smdrÈI<br />
smdrÈI<br />
rGbIr rcnf pRkfÈn, cMzIgVH<br />
2 hirBjn isMG muwl muwl qy qy muwlfkx<br />
muwlfkx<br />
nvicMqn pRkfÈn, aMimRqsr, 1970<br />
3[ gurcrn isMG (sMpf) Koj Koj pwiqRkf pwiqRkf (gurU nfnk kfiv ivÈyÈ aMk)<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />
4[ qrlok isMG kMvr gurU gurU nfnk nfnk bfxI bfxI df df kfiv kfiv Èfsqr Èfsqr<br />
Èfsqr<br />
vYlivÈ pRkfÈn, idwlI<br />
5[ rqn isMG jwgI gurU gurU nfnk nfnk bfxI<br />
bfxI<br />
mdfn pbilÈrjL, pitaflf<br />
6[ rfm isMG gurU gurU nfnk nfnk dI dI suhj suhj klf<br />
klf<br />
isMG bRdrjL, aMimRqsr<br />
pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[
pfT pfT pusqkF<br />
pusqkF<br />
Paper Sixth Opt (iii)<br />
Sufi Kav Da Vishesh Adhyan<br />
pypr pypr CyvF, CyvF, afpÈn afpÈn (qIsrf)<br />
(qIsrf)<br />
sUPLI sUPLI kfiv kfiv df df ivÈyÈ ivÈyÈ aiDaYn<br />
aiDaYn<br />
14<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1 bulHy Èfh kfPLIaF<br />
kfPLIaF<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />
2[ vjLId Èlok<br />
Èlok<br />
BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />
3[ hfÈm Èfh doihry<br />
doihry<br />
BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />
4[ gulfm PLrId kfPLIaF<br />
kfPLIaF<br />
BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />
shfiek shfiek shfiek pusqkF pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ anvr icrfg ieslfmI ieslfmI ieslfmI icMqn icMqn icMqn aqy aqy aqy pMjfbI pMjfbI sUPLI<br />
sUPLI<br />
kivqf kivqf, kivqf nYÈnl buwk Èfp, idwlI, 2006<br />
2[ sMq isMG syKoN pMjfbI pMjfbI kfiv kfiv iÈromxI<br />
iÈromxI<br />
lfhor buwk Èfp, luiDafxf, 1964<br />
3[ sfDU rfm ÈfrDf sUPLI sUPLI miq miq aqy aqy aqy sUPLI sUPLI sfihq<br />
sfihq<br />
BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />
4[ hrijMdr isMG iZwloN sulqfn sulqfn sulqfn bfhU bfhU : : icMqn, icMqn, icMqn, klf klf aqy aqy rcnf<br />
rcnf<br />
pMjfbI rfeItrjL koafpryitv susfietI il[<br />
luiDafxf, 1884<br />
5[ njLm husn swXd syDF<br />
sfihq klf pRkfÈn, luiDafxf, 1977<br />
6[ mohn isMG dIvfnf Èfh husYn : rcnf, inrIKx aqy ivcfr<br />
lok sfihq pRkfÈn, aMimRqsr, 1988<br />
7[ lfjvMqI rfmf ikRÈnf pMjfbI pMjfbI sUPLI sUPLI poiets poiets<br />
poiets<br />
afÈfjnk pblIkyÈn, idwlI, 1973<br />
pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[
pfT pfT pusqkF<br />
pusqkF<br />
Paper Sixth Opt (iv)<br />
Kissa Kav Da Vishesh Adhyan<br />
pypr pypr CyvF, CyvF, afpÈn afpÈn (cOQf)<br />
(cOQf)<br />
ikwsf ikwsf kfiv kfiv df df ivÈyÈ ivÈyÈ aiDaYn<br />
aiDaYn<br />
15<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1 vfrs Èfh hIr<br />
hIr<br />
sfihqX akfzmI, idwlI<br />
2[ kfdr Xfr ikwsf ikwsf pUrn pUrn Bgq<br />
Bgq<br />
sfihqX akfzmI, idwlI<br />
3[ hfÈm Èfh swsI<br />
swsI<br />
sfihqX akfzmI, idwlI<br />
4[ kflI dfs gujrF vflIaf rfjf rfjf BrQrI<br />
BrQrI<br />
cqr isMG jIvn isMG, aMimRqsr<br />
shfiek shfiek shfiek pusqkF pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ amrjIq isMG kFg ikwsf ikwsf ikwsf sMsfr<br />
sMsfr<br />
nfnk isMG pusqkmflf,aMimRqsr<br />
2[ [ amrjIq isMG kFg ikwsf ikwsf pirpyK<br />
pirpyK<br />
nfnk isMG pusqkmflf,aMimRqsr<br />
3[ svrn isMG siBafcfr siBafcfr siBafcfr aqy aqy aqy ikwsf ikwsf kfiv<br />
kfiv<br />
syD pRkfÈn, pitaflf<br />
4[ hirBjn isMG ikwsf ikwsf ikwsf sMsfr sMsfr<br />
sMsfr<br />
nYÈnl buwk trwst, ieMzIaf, idwlI, 1972<br />
5[ jspfl kOr ikwsf ikwsf ikwsf sMvfd<br />
sMvfd<br />
nfnk isMG pusqkmflf,aMimRqsr<br />
6[ rqn isMG jwgI (sMpf) Koj Koj pwiqRkf pwiqRkf (iksf kfiv ivÈyÈ aMk)<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />
pypr pypr sYtr sYtr leI leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[
pfT pfT pusqkF<br />
pusqkF<br />
Paper Seventh Opt (i)<br />
Adhunik Panjabi Galp (Panjabi Kahani)<br />
pypr pypr sqvF, sqvF, sqvF, afpÈn afpÈn (pihlf)<br />
(pihlf)<br />
afDuink afDuink pMjfbI pMjfbI glp glp (pMjfbI (pMjfbI khfxI)<br />
khfxI)<br />
16<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1 kulvMq isMG ivrk nvyN nvyN lok<br />
lok<br />
afrsI pblIÈrË, idwlI<br />
2[ ajIq kOr mOq mOq alI alI bfby bfby dI<br />
dI<br />
nvXug pRkfÈn, idwlI<br />
3[ pRym pRkfÈ kuJ kuJ axikhf axikhf vI<br />
vI<br />
afrsI pbilÈrjL, idwlI<br />
4[ mnmohn bfvf kflf kflf kflf kbUqr<br />
kbUqr<br />
cyqnf pRkfÈn, luiDafxf, 2003<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ suKivMdr isMG rMDfvf kQf kQf icMqn icMqn<br />
icMqn<br />
suMdr buwk izpo jlMDr<br />
2[ sivMdr isMG AuWpl pMjfbI pMjfbI khfxI khfxI dy dy lwCx lwCx aqy aqy pirvrqn<br />
pirvrqn<br />
puÈp pRkfÈn, idwlI, 1970<br />
3[ jgbIr isMG pMjfbI pMjfbI glp glp sMsfr sMsfr<br />
sMsfr<br />
vYlivÈ pblIkyÈn, idwlI, 1999<br />
4[bldyv isMG DflIvfl pMjfbI pMjfbI khfxI khfxI dI dI iek iek sdI sdI<br />
sdI<br />
21vIN sYNcrI pblIkyÈn pitaflf<br />
5[ bldyv isMG DflIvfl afDuink afDuink pMjfbI pMjfbI khfxI khfxI df df ieiqhfs<br />
ieiqhfs<br />
pMjfbI akfdmI, idwlI<br />
6[ DnvMq kOr afDuink afDuink pMjfbI pMjfbI khfxI khfxI : : ibrqFq ibrqFq ÈfsqrI<br />
ÈfsqrI<br />
aiDaYn, aiDaYn,afrsI aiDaYn, pblIkyÈn, idwlI<br />
7 DnvMq kOr pMjfbI pMjfbI khfxI khfxI khfxI Èfsqr<br />
Èfsqr<br />
cyqnf pRkfÈn, luiDafxf<br />
8[ virafm isMG sMDU kulvMq kulvMq isMG isMG ivrk ivrk df df khfxI khfxI sMsfr<br />
sMsfr<br />
lfhOr buwk Èfp, luiDafxf, 1979<br />
9[ rqn isMG jwgI (sMpf)<br />
pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
Koj Koj pwiqRkf pwiqRkf (glp ivÈyÈ aMk)<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />
not: pRÈn pwqr dy iqMn Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf, Bfg-pihlf Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf, Bfg-dUsrf aqy Bfg-qIsrf Bfg-qIsrf<br />
Bfg-qIsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X14=70<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=24[
pfT pfT pusqkF<br />
pusqkF<br />
(iii) Bfg Bfg qIsrf qIsrf ivc pRfpq pfT pusqkF ivcoN vsqUinÈT(objective type) jvfbF vfly ds svfl<br />
without multiple choice puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ieh sfry svfl krny hoxgy. hr svfl iek<br />
nMbr df hovygf. ieAuN Bfg Bfg Bfg qIsrf qIsrf dy kul aMk 10X1=10[<br />
Paper Seventh Opt (ii)<br />
Bharti Galp<br />
pypr pypr sqvF, sqvF, afpÈn afpÈn (dUsrf)<br />
(dUsrf)<br />
BfrqI BfrqI glp<br />
glp<br />
17<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1 kurqulyn hYdr awg awg awg df df diraf<br />
diraf<br />
nYÈnl buwk trwst,ieMzIaf,idwlI,1970<br />
2[ mhfÈvyqf dyvI coxvIaF coxvIaF kh khfxIaF kh xIaF<br />
nYÈnl buwk trwst,ieMzIaf,idwlI,1970<br />
3[ s[h[mM<strong>to</strong> mM<strong>to</strong> mM<strong>to</strong> dIaF dIaF khfxIaF<br />
khfxIaF<br />
cyqnf pRkfÈn, luiDafxf<br />
4[ mnohr iÈafm joÈI kur kur kurU kurU svfhf<br />
svfhf<br />
nYÈnl buwk trwst, ieMzIaf, idwlI<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ rfm ÈoiBq pRsfd isMG<br />
pypr pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
ihMdI ihMdI Aupinafs Aupinafs : : : pRym pRym cMdoroqr cMdoroqr kfl<br />
kfl<br />
irÈfbcrn jYn aYNz sMnË, idwlI, 1981<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />
pfT pfT pusqkF<br />
pusqkF<br />
Paper Second Opt (iii)<br />
Vishav Galp<br />
pypr pypr sqvF, sqvF, afpÈn afpÈn (qIsrf)<br />
(qIsrf)<br />
ivÈv ivÈv glp<br />
glp<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1 qurgnyv pwQr pwQr kFbf<br />
kFbf<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />
2[ cYKv coxvIaF coxvIaF kh khfxIaF kh xIaF xIaF<br />
pRgqI pRkfÈn, mOsko
3[ mupfsF mupfsF mupfsF dIaF dIaF dIaF khfxIaF<br />
khfxIaF<br />
BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf<br />
4[ pfrlo koeIlho supnsfË supnsfË (anu[ (anu[ dlbIr dlbIr isMG) isMG)<br />
isMG)<br />
lokgIq pkfÈn, cMzIgVH<br />
pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />
Paper Eighth<br />
Sahit Sidhant Ate Viharak Adhyan<br />
pypr pypr aTvF<br />
aTvF<br />
sfihq sfihq isDFq isDFq aqy aqy ivhfrk ivhfrk ivhfrk aflocnf<br />
aflocnf<br />
18<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
KMz-pihlf<br />
KMz-pihlf<br />
pRgqIvfd, rumFsvfd, XQfrQvfd, asiqqvvfd, sfihq qy smfj, sfihq qy<br />
mnoivigafn, sfihq qy rfjnIqI.<br />
KMz-dUsrf<br />
KMz-dUsrf<br />
(A) mfrksvfd, sMrcnfvfd, AuWqr-sMrcnfvfd, nv-mfrksvfd, ichn ivigafn,<br />
ivrcnf isDFq, suhj Èfsqr, AuWqr afDuink sfihq isDFq.<br />
(a) sMq isMG syKoN, ikÈn isMG, aqr isMG, nËm husYn swXd, hirBjn isMG, qrlok<br />
isMG kMvr, rivMdr isMG rvI aqy suiqMdr isMG nUr df sfihq isDFq.<br />
KMz-qIsrf<br />
KMz-qIsrf<br />
ivhfrk aflocnf (gwd ivcoN)<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ sMq isMG syKoN sfihiqafrQ<br />
lfhor buwk Èfp, luiDafxf<br />
2[ sMq isMG syKoN smIiKaf pRxflIaF<br />
PSUTBB, cMzIgVH, 1975<br />
3[ [ qrlok isMG kMvr sfihq aiDaYn dI sMrcnfvfdI pRxflI<br />
arivMd hnUMmMq pRkfÈn, idwlI. 1975<br />
4 suiqMdr isMG nUr nvIn pMjfbI aflocnf<br />
iekwqI PLrvrI pRkfÈn, aMbflf kYNt<br />
pypr pypr pypr sYtr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A, a aqy e) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq KMz-pihlf KMz-pihlf ivc idwqy tfipkF ivcoN hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf hovygf.
Bfg-a Cy svfl, pfT kRm ivc pRfpq KMz-dUsrf KMz-dUsrf ivc pRfpq tfipkF ivcoN, puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny<br />
iehnF ivcoN iqMn svfl krny hoxgy. KMz-e KMz-e ivc do gwd <strong>to</strong>ty idwqy jfxgy aqy ividafrQI ny iehnF ivcoN iksy<br />
iek gwd <strong>to</strong>ty dI ivhfrk aflocnf krnI hovygI. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj<br />
pMinaF ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 12 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf ivc pfT kRm ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN pMj<br />
svfl krny hoxgy. Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr svfl<br />
4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />
Paper Ninth<br />
Panjabi Sahit Da Ithas<br />
(1851 <strong>to</strong>n Hun tak)<br />
pypr pypr nOvF<br />
nOvF<br />
pMjfbI pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq df df ieiqhfs<br />
ieiqhfs<br />
(1851 (1851 qoN qoN hux hux hux qwk)<br />
qwk)<br />
19<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
KMz-pihlf KMz-pihlf KMz-pihlf : : : pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq dI dI ieiqhfskfrI<br />
ieiqhfskfrI<br />
(A) pMjfbI sfihq ieiqhfs lyKn dI prMprf<br />
(a) pMjfbI sfihq ieiqhfs dI afDfr mUlk sfmwgrI aqy sfihq ieiqhfs lyKx<br />
dIaF smwisafvF<br />
(e) pRmuwK pMjfbI sfihq ieiqhfsF df alocnfqmk aiDaYn<br />
KMz-dUsrf KMz-dUsrf : : pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq df df df ieiqhfs ieiqhfs (1851 (1851 qoN qoN hux hux hux qwk)<br />
qwk)<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ aqr isMG pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq df df ieiqhfs ieiqhfs (Bfg (Bfg pihlf)<br />
pihlf)<br />
BfÈf ivBfg, pMjfb, pitaflf, 1971<br />
2[ ikrpfl isMG ksyl, pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq dI dI AuqpqI AuqpqI qy qy ivkfs<br />
ivkfs<br />
goibMd isMG lFbf aqy lfhor buwk Èfp, luiDafxf, 1974<br />
primMdr isMG<br />
3[ jIq isMG sIql pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq df df aflocnfqmk aflocnfqmk ieiqhfs<br />
ieiqhfs<br />
pYpsU buwk izpo, pitaflf. 1976<br />
4[ jsivMdr isMG aqy pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq df df ieiqhfs ieiqhfs (afDuink (afDuink kfl)<br />
kfl)<br />
mfn isMG ZINzsf pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />
pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq KMz-pihlf KMz-pihlf ivc idwqy tfipkF ivcoN hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf hovygf.<br />
KMz-a ivc awT svfl, pfT kRm ivc pRfpq KMz-dUsrf ivcoN puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny iehnF ivcoN cfr<br />
svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 12 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf ivc pfT kRm ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN pMj<br />
svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr svfl<br />
4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[
pfT pfT pusqkF<br />
pusqkF<br />
Paper Tenth Opt (i)<br />
Parvasi Panjabi Sahit<br />
pypr dsvF, afpÈn (pihlf)<br />
prvfsI prvfsI pMjfbI pMjfbI sfihq<br />
sfihq<br />
20<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1 svrn cMdn kMjkF kMjkF<br />
kMjkF<br />
afrsI pblIÈrË, idwlI<br />
2[ rGubIr ZMz Èfny Èfny Èfny pMjfb<br />
pMjfb<br />
lokgIq pRkfÈn, cMzIgVH<br />
3[ jrnYl isMG do do tfpU tfpU<br />
tfpU<br />
cyqnf pRkfÈn, luiDafxf, 1999<br />
4[ hrjIq atvfl ryq<br />
ryq<br />
lokgIq pRkfÈn, cMzIgVH<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ akfl aMimRq kOr prvfsI prvfsI pMjfbI pMjfbI glp:nvyN glp:nvyN pfsfr<br />
pfsfr<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />
2[ svrn cMdn brqfnvI brqfnvI brqfnvI pMjfbI pMjfbI pMjfbI jn jn jn jIvn jIvn aqy aqy aqy sfihq sfihq<br />
sfihq<br />
sUrj pRkfÈn, idwlI, 1994<br />
3[svrn cMdn brqfnvI brqfnvI brqfnvI sfihq sfihq dIaF dIaF smwisafvF smwisafvF<br />
smwisafvF<br />
nYÈnl buwk Èfp, idwlI, 1996<br />
4[ s[p[isMG prvfsI prvfsI prvfsI pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq<br />
sfihq<br />
gurU nfnk dyv XUnIvristI, aMimRqsr<br />
5[ hrcMd isMG bydI prvfsI prvfsI pMjfbI pMjfbI glp:nslvfdI glp:nslvfdI pirpyK<br />
pirpyK<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr, 2003<br />
6[ hrcMd isMG bydI prvfsI prvfsI pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq sfihq dy dy msly<br />
msly<br />
rvI sfihq pRkfÈnL, aMimRqsr, 2004<br />
7[joigMdr isMG ÈmÈyr<br />
pypr pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
bRqfnIaf bRqfnIaf ivc ivc pMjfbI pMjfbI pMjfbI jIvn jIvn aqy aqy sfihq sfihq<br />
sfihq<br />
rvI sfihq pRkfÈnL, aMimRqsr, 1990<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do do KMz KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[
pfT pfT pusqkF<br />
pusqkF<br />
Paper Tenth Opt (ii)<br />
Pakistani Panjabi Sahit<br />
pypr dsvF, afpÈn (dUsrf)<br />
pfiksqfnI pfiksqfnI pMjfbI pMjfbI sfihq<br />
sfihq<br />
21<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1 jiqMdr pfl isMG (sMpf) rfvIEN rfvIEN pfr<br />
pfr<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf, 1983<br />
2[ ieshfk muhMmd kukns<br />
kukns<br />
inAU eyË buwk sYNtr, aMimRqsr<br />
3[ nËm husYn swXd qKLq qKLq lfhOr<br />
lfhOr<br />
inAU eyË buwk sYNtr, aMimRqsr<br />
4[ rjLIaf nUr muhMmd bldy bldy dIv dIvy dIv<br />
inAU eyË buwk sYNtr, aMimRqsr<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ jiqMdr pfl isMG pfiksqfnI pfiksqfnI pMjfbI pMjfbI glp<br />
glp<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr, 2001<br />
2[ ieMdrjq kOr (sMpf[)<br />
pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
Èbd-bMUd Èbd-bMUd (pfiksqfnI (pfiksqfnI pMjfbI pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq ivÈyÈ ivÈyÈ ivÈyÈ aMk) aMk), aMk)<br />
hirafxf pMjfbI sfihq akfzmI, pMckulf.<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />
Paper Tenth Opt (iii)<br />
Haryana Da Panjabi Sahit<br />
pypr pypr dsvF, dsvF, afpÈn afpÈn afpÈn (qIsrf)<br />
(qIsrf)<br />
hirafxf hirafxf hirafxf df df pMjfbI pMjfbI sfihq<br />
sfihq<br />
pfT pfT pusqkF<br />
pusqkF<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1 sohn isMG hMs kfry kfry hwQIN<br />
hwQIN<br />
rvI sfihq pRkfÈnL, aMimRqsr<br />
2[ r[s[irKI dIvf dIvf buiJaf buiJaf nhIN nhIN<br />
nhIN<br />
cyqnf pRkfÈn, luiDafxf
3[ sI[ afr[ mOdigwl iek iek iek plFG plFG plFG hor<br />
hor<br />
rvI sfihq pRkfÈnL, aMimRqsr<br />
4[ jgdIÈ pRÈfd kOiÈk mKOty<br />
mKOty<br />
sgihkfr pblIÈrË, aMimRqsr<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[amrjIq isMG kFg hirafxf hirafxf hirafxf df df pMjfbI pMjfbI pMjfbI sfihq<br />
sfihq<br />
pMjfbI akfzmI, idwlI<br />
2[ amrjIq isMG kFg hirafxf hirafxf df df pMjfbI pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq sfihq nUM nUM nUM Xogdfn<br />
Xogdfn<br />
aqy ihMmq isMG soZI (sMpf) hirafxf sfihq akfzmI, cMzIgV<br />
pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />
22
pfT pfT pusqkF<br />
pusqkF<br />
smYstr-qIsrf<br />
smYstr-qIsrf<br />
pypr igafrvF<br />
afDuink afDuink pMjfbI pMjfbI kivqf<br />
kivqf<br />
23<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1 BfeI vIr isMG myry myry sfeIaF sfeIaF jIE<br />
jIE<br />
Kflsf smfcfr, aMimRqsr<br />
2[ pUrn isMG KulHy KulHy mYdfn<br />
mYdfn<br />
lfhOr buwk Èfp, luiDafxf<br />
3[ bfvf blvMq bMdrgfh<br />
bMdrgfh<br />
nvXug pRkfÈn, idwlI<br />
4[ hirBjn isMG rYxU BUimkf BUimkf qoN qoN bgYr<br />
bgYr<br />
lokgIq pRkfÈn, cMzIgVH<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ amrIk isMG puMnI pUrn pUrn isMG isMG : : kfiv kfiv aiDaYn<br />
aiDaYn<br />
nv icMqn pRkfÈn, idwlI, 2006<br />
2[ suKdyv isMG afDuink afDuink pMjfbI pMjfbI pMjfbI kfiv kfiv df df kfiv kfiv Èfsqr<br />
Èfsqr<br />
afrsI pblIÈrË, idwlI<br />
3[ suKdyv isMG kfiv kfiv srokfr<br />
srokfr<br />
lokgIq pRkfÈn, cMzIgVH, 2006<br />
4[ siqMdr isMG BfeI BfeI vIr vIr isMG:jIvn isMG:jIvn isMG:jIvn qy qy rcnf<br />
rcnf<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />
5[ siqMdr isMG afDink afDink pMjfbI pMjfbI kfiv kfiv rUp rUp aiDaYn<br />
aiDaYn<br />
gurU nfnk dyv XUnI[ aMimRqsr<br />
6[ jsivMdr isMG nvIN nvIN pMjfbI pMjfbI kivqf kivqf kivqf pCfx pCfx icMnH<br />
icMnH<br />
cyqnf pRkfÈn, luiDafxf<br />
7[ rfijMdr isMG BwtI afDuink afDuink afDuink pMjfbI pMjfbI pMjfbI kfiv kfiv sMvydnf<br />
sMvydnf<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />
8[ rfijMdr isMG BwtI afDuink afDuink afDuink pMjfbI pMjfbI kfiv kfiv kfiv df df suhj suhj suhj ÈfsqrI ÈfsqrI<br />
ÈfsqrI<br />
pirpyK pirpyK, pirpyK nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />
pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do do KMz KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[
pfT pfT pusqkF<br />
pusqkF<br />
pypr bfrHvF, afpÈn (pihlf)<br />
pMjfbI pMjfbI nftk nftk aqy aqy iekFgI<br />
iekFgI<br />
24<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1 afeI[sI[nMdf suBwdrf suBwdrf<br />
suBwdrf<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />
2[ sMq isMG syKoN vfrs<br />
vfrs<br />
lfhOr buwk Èfp, luiDafxf<br />
3[ hrcrn isMG myry myry coxvyN coxvyN iekFgI<br />
iekFgI<br />
lfhOr buwk Èfp, luiDafxf<br />
4[ blvMq gfrgI lohf lohf kuwt<br />
kuwt<br />
nvXug pblIÈrË, idwlI<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ amrjIq isMG pMj pMj pMj nftkkfr nftkkfr<br />
nftkkfr<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />
2 amrjIq isMG syKoN syKoN dy dy ieiqhfsk ieiqhfsk aqy aqy imiQhfsk imiQhfsk nftk nftk<br />
nftk<br />
lfhOr buwk Èfp, luiDafxf<br />
3[ r[s[jwgI (sMpf) Koj Koj pwiqRkf pwiqRkf (nftk ivÈyÈ aMk)<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />
pypr pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />
pfT pfT pusqkF<br />
pusqkF<br />
pypr bfrHvF, afpÈn (dUsrf)<br />
ivÈv ivÈv ivÈv nftk<br />
nftk<br />
1 soPoklIË rfjf rfjf eIzIps eIzIps<br />
eIzIps<br />
nvXug pblIÈrË, idwlI<br />
2[ ÈykspIar mYkbQ<br />
mYkbQ<br />
nvXug pblIÈrË, idwlI<br />
3[ hynirk iebsn pRyq<br />
pRyq<br />
sfihqX akfzmI, idwlI<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty
4[ sYmUal bYkt godo godo dI dI AuzIk<br />
AuzIk<br />
sImf pRkfÈn, jlMDr<br />
pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />
pfT pfT pfT pusqkF pusqkF<br />
pusqkF<br />
pypr pypr qyrHvF<br />
qyrHvF<br />
pMjfbI pMjfbI vfrqk<br />
vfrqk<br />
25<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1 rqn isMG jwgI purfqn purfqn jnm jnm jnm sfKI<br />
sfKI<br />
pYpsU buwk izpo, pitaflf<br />
2[ qyjf isMG nvIaF nvIaF socF socF<br />
socF<br />
ksqUrI lfl aYNz sMnÈ, aMimRqsr<br />
3[ gurbKLÈ isMG iËMdgI iËMdgI dI dI dI rfs rfs<br />
rfs<br />
nvXug pblIÈrË, idwlI<br />
4[ dlIp kOr itvfxf nMgy nMgy pYrF pYrF df df sPLr<br />
sPLr<br />
nvXug pblIÈrË, idwlI<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ hirBjn isMG pfrgfmI<br />
pfrgfmI<br />
nvcyqn pRkfÈn, aMimRqsr<br />
2[ ikrpfl isMG ksyl afDink afDink afDink gwdkgfr<br />
gwdkgfr<br />
kuldIp pRYs, aMimRqsr<br />
3[ kulvMq isMG pMjfbI pMjfbI vfrqk:sMcfr vfrqk:sMcfr qy qy qy ivhfr ivhfr<br />
ivhfr<br />
rvI sfihq pRkfÈn, aMimRqsr<br />
4[dIvfn isMG aqy qyjf qyjf isMG isMG dI dI vfrqk vfrqk klf<br />
klf<br />
ib[s[GMumx (sMpf[) inAU buwk kMpnI, aMimRqsr<br />
5[dIvfn isMG aqy sfihq sfihq smfcfr smfcfr (qyjf (qyjf isMG isMG isMG aMk)<br />
aMk)<br />
ib[s[GMumx (sMpf[) lfhOr buwk Èfp, luiDafxf<br />
6[ ipafrf isMG dfqf gurbKLÈ gurbKLÈ isMG:klf isMG:klf qy qy ÈKLsIaq<br />
ÈKLsIaq<br />
aqy ajIq isMG (sMpf) pRYs, idwlI, 1973<br />
pypr pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />
pypr pypr cOdvF cOdvF<br />
cOdvF<br />
BfÈf BfÈf ivigafn ivigafn aqy aqy pMjfbI pMjfbI BfÈf<br />
BfÈf<br />
26<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
KMz-pihlf KMz-pihlf : : BfÈf BfÈf ivigafn<br />
ivigafn<br />
(A) BfÈf aqy BfÈf ivigafn<br />
(a) BfÈf ivigafn aqy BfÈf Èfsqr<br />
(e) BfÈf, sfihq, smfj aqy siBafcfr<br />
(s) ivÈv BfÈf pirvfr<br />
(h) afDuink BfrqI afrIaF BfÈfvF<br />
(k) pfixnI, sfisEr aqy nOm cfmskI df BfÈf ivigafn dy Kyqr ivc Xogdfn<br />
KMz-dUsrf KMz-dUsrf KMz-dUsrf :pMjfbI :pMjfbI :pMjfbI BfÈf BfÈf<br />
BfÈf<br />
(A) pMjfbI BfÈf df inkfs qy ivkfs<br />
(a) pMjfbI BfÈf AuWpr pey pRBfv<br />
(e) AuWp BfÈf aqy pMjfbI dIaF AuWp BfÈfvF<br />
(s) AuWp BfÈf aqy BfÈf nIqI<br />
(h) pMjfbI BfÈf dy ivkfs adfry<br />
(k) dunI cMdR, pRym pRkfÈ isMG aqy hrkIrq isMG df pMjfbI BfÈf ivigafn dI AusfrI<br />
ivc Xogdfn<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ afqm isMG smfijk smfijk BfÈf BfÈf ivigafn<br />
ivigafn<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf, 1988<br />
2[ suKivMdr isMG sMGf pMjfbI pMjfbI BfÈf BfÈf ivigafn<br />
ivigafn<br />
pMjfbI BfÈf akfzmI, jlMDr, 1999<br />
3[ hrkIrq isMG BfÈf BfÈf ivigafn ivigafn aqy aqy pMjfbI pMjfbI BfÈf<br />
BfÈf<br />
aqy AuWjl isMG bfhrI bfhrI pblIkyÈn, idwlI, 1973<br />
4[ hrkIrq isMG BfÈf BfÈf aqy aqy BfÈf BfÈf BfÈf ivigafn<br />
ivigafn<br />
lfhOr buwk Èfp, luiDafxf, 1985<br />
5[ hrkIrq isMG sfzI sfzI BfÈf<br />
BfÈf<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />
5[ prmjIq isMG iswD mfnv mfnv ivigafnk ivigafnk BfÈf BfÈf ivigafn ivigafn<br />
ivigafn<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf, 1988<br />
6[ pRym pRkfÈ isMG isDFqk isDFqk BfÈf BfÈf ivigafn<br />
ivigafn<br />
mdfn pblIÈrjL, pitaflf, 1988<br />
7[ pRym pRkfÈ isMG pMjfbI pMjfbI BfÈf BfÈf df df sROq sROq aqy aqy bxqr bxqr<br />
bxqr<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf, 1988<br />
8[ bldyv isMG cImf pMjfbI pMjfbI BfÈf BfÈf ivigafn ivigafn aqy aqy ivafkrn<br />
ivafkrn<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf, 2000<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr, 1992
9[ BuipMdr isMG Kihrf nvIn nvIn nvIn BfÈf BfÈf ivigafn<br />
ivigafn<br />
pYpsU buwk izpo, pitaflf, 1999<br />
10[ dunI cMdR pMjfbI pMjfbI BfÈf BfÈf df df ivkfs<br />
ivkfs<br />
pMjfb XUnIvristI, cMzIgVH, 1959<br />
11[ dunI cMdR pMjfbI pMjfbI BfÈf BfÈf df df ivafkrx<br />
ivafkrx<br />
pMjfb XUnIvristI, cMzIgVH, 1964<br />
12[ Koj Koj pwiqRkf pwiqRkf pwiqRkf (BfÈf (BfÈf qy qy ivafkrx ivafkrx ivÈyÈ ivÈyÈ aMk)<br />
aMk)<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf, aMk-41<br />
13[ F.D. Sassure Course in General Linguistics<br />
Fon<strong>to</strong>na Collins, !959<br />
14. john Lyons Introduction <strong>to</strong> Theoretical Linguistics<br />
Cambridge, 1068<br />
pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc Cy svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq KMz KMz pihlf pihlf nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iqMn svfl krny hovygy. KMz-a ivc<br />
cfr svfl ivcoN puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny iehnF ivcoN do svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr<br />
svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 12 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg- BfgBfg- pihlf pihlf dy kul aMk 5X12=60[<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMony ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />
KMz-pihlf KMz-pihlf : : lokXfn lokXfn<br />
lokXfn<br />
pypr pypr pMdrvF<br />
pMdrvF<br />
lokXfn lokXfn aqy aqy pMjfbI pMjfbI lokXfn<br />
lokXfn<br />
27<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
(A) lokXfn : pRikrqI, pirBfÈf aqy Kyqr<br />
(a) lokXfn aiDaYn idRÈtIaF<br />
(e) lokXfn, lok sfihq aqy iviÈÈt sfihq<br />
(s) lokXfn dIaF iviBMn pRgtfa ivDIaF (lok gIq, lok kQf, lok ivÈvfÈ, rIqI irvfj,<br />
lok nftk, lok Drm, kol klfvF aqy lok inRq)<br />
(h) ivÈv dy pRiswD lokXfn ÈfsqrIaF df Xogdfn<br />
KMz-dUsrf KMz-dUsrf : : pMjfbI pMjfbI lokXfn<br />
lokXfn<br />
(A) pMjfbI lokXfn:sMgRih, sMpfdn aqy smIiKaF<br />
(a) pMjfbI lokXfn: sMgRih, sMpfdn aqy smIiKaf ivc aMgryË ivdvfnF df Xogdfn<br />
(e) pMjfbI lokXfn: sMgRih, sMpfdn aqy smIiKaf ivc hyT ilKy pMjfbI ivdvfnF dI dyx :<br />
1[ afr[ sI[ tYNpl 2[ divMdr siqafrQI 3[ vxjfrf bydI 4[ m[s[rMDfvf<br />
(s) pMjfbI lok gIq, lok kQf, lok ivÈvfÈ, rIqI irvfj, lok nftk, lok Drm, kol klfvF<br />
aqy lok inRq df ivsqirq aiDaYn<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ krmjIq isMG lokgIqF lokgIqF dI dI pYVH<br />
pYVH<br />
cyqnf pRkfÈn, luiDafxf, 2002<br />
2[ krnYl isMG iQMd (sMpf[) lokXfn lokXfn aiDaYn<br />
aiDaYn<br />
gurU nfnk dyv XUnI[ aMimRqsr
3[ krnYl isMG iQMd mwDkflI mwDkflI mwDkflI pMjfbI pMjfbI pMjfbI sfihq sfihq aqy aqy lokXfn<br />
lokXfn<br />
gurU nfnk dyv XUnI[ aMimRqsr<br />
4[ joigMdr isMG kYroN lokXfn lokXfn Èfsqr<br />
Èfsqr<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />
5[ BuipMdr isMG Kihrf lokXfn, lokXfn, BfÈf BfÈf aqy aqy siBafcfr<br />
siBafcfr<br />
pYpsU buwk izpo, pitaflf, 1986<br />
pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc Cy svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq KMz KMz pihlf pihlf nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iqMn svfl krny hovygy. KMz-a ivc<br />
cfr svfl ivcoN puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny iehnF ivcoN do svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr<br />
svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 12 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg- BfgBfg- pihlf pihlf dy kul aMk 5X12=60[<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMony ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />
28
pfT pfT pusqkF pusqkF<br />
pusqkF<br />
smYstr-cOQf<br />
smYstr-cOQf<br />
pypr solHvF<br />
afDuink afDuink pMjfbI pMjfbI kivqf<br />
kivqf<br />
29<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1[ aMimRqf pRIqm kfgj kfgj qy qy kYnvYs<br />
kYnvYs<br />
nfgmxI pRkfÈn, idwlI<br />
2[ iÈv kumfr lUxf<br />
lUxf<br />
lfhOr buwk Èfp, luiDafxf<br />
3[ surjIq pfqr ibrK ibrK arË arË kry<br />
kry<br />
asQYitks pblIkyÈnË, luiDafxf<br />
4[ rfijMdr isMG BwtI ÈbdF ÈbdF dy dy nfl nfl nfl nfl<br />
nfl<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ amrIk isMG puMnI pUrn pUrn isMG isMG : : kfiv kfiv aiDaYn<br />
aiDaYn<br />
nv icMqn pRkfÈn, idwlI, 2006<br />
2[ suKdyv isMG afDuink afDuink pMjfbI pMjfbI kfiv kfiv df df df kfiv kfiv Èfsqr<br />
Èfsqr<br />
afrsI pblIÈrË, idwlI<br />
3[ suKdyv isMG kfiv kfiv srokfr<br />
srokfr<br />
lokgIq pRkfÈn, cMzIgVH, 2006<br />
4[ siqMdr isMG BfeI BfeI vIr vIr vIr isMG:jIvn isMG:jIvn qy qy rcnf<br />
rcnf<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />
5[ siqMdr isMG afDink afDink pMjfbI pMjfbI kfiv kfiv kfiv rUp rUp rUp aiDaYn<br />
aiDaYn<br />
gurU nfnk dyv XUnI[ aMimRqsr<br />
6[ jsivMdr isMG nvIN nvIN pMjfbI pMjfbI pMjfbI kivqf kivqf kivqf pCfx pCfx icMnH<br />
icMnH<br />
cyqnf pRkfÈn, luiDafxf<br />
7[ rfijMdr isMG BwtI afDuink afDuink pMjfbI pMjfbI kfiv kfiv sMvydnf<br />
sMvydnf<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />
8[ rfijMdr isMG BwtI afDuink afDuink pMjfbI pMjfbI kfiv kfiv df df suhj suhj ÈfsqrI<br />
ÈfsqrI<br />
pirpyK pirpyK, pirpyK nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />
pypr pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[
pfT pfT pusqkF<br />
pusqkF<br />
pypr sqfHrvF, afpÈn (pihlf)<br />
pMjfbI pMjfbI nftk nftk aqy aqy iekFgI<br />
iekFgI<br />
30<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1 afqmjIq kYmlOps kYmlOps dIaF dIaF mwCIaF mwCIaF<br />
mwCIaF<br />
afrsI pblIÈrË, idwlI<br />
2[ ajmyr isMG aOlK aMnHy aMnHy inÈfncI inÈfncI aqy aqy hor hor nftk nftk<br />
nftk<br />
lokgIq pRkfÈn, cMzIgVH<br />
3[ gurÈrn isMG nvF nvF jnm<br />
jnm<br />
cyqnf pRkfÈn, luiDafxf<br />
4[ jiqMdr brfV Pfsly<br />
Pfsly<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ amrjIq isMG pMj pMj nftkkfr<br />
nftkkfr<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />
2 amrjIq isMG syKoN syKoN syKoN dy dy ieiqhfsk ieiqhfsk aqy aqy imiQhfsk imiQhfsk imiQhfsk nftk nftk<br />
nftk<br />
lfhOr buwk Èfp, luiDafxf<br />
3[ r[s[jwgI (sMpf) Koj Koj pwiqRkf pwiqRkf (nftk ivÈyÈ aMk)<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />
pypr pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />
pfT pfT pusqkF<br />
pusqkF<br />
pypr sqfHrvF, afpÈn (dUsrf)<br />
ivÈv ivÈv nftk<br />
nftk<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
1 XujIn E`nIl bldy bldy itwby itwby (pMjfbI anu[ blvMq gfrgI)<br />
nvXug pblIÈrË, idwlI<br />
2[ XF pfl sfrqr mwKIaF<br />
mwKIaF<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />
3[ j[ lOrkf awg awg dy dy klIry klIry (pMjfbI anu[ surjIq pfqr)
4[ afQr imlr<br />
sfihqX akfzmI, idwlI<br />
iek iek dukfndfr dukfndfr dI dI mOq mOq (pMjfbI anu[<br />
hrcrn isMG),pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />
pypr pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />
pfT pfT pfT pusqkF pusqkF<br />
pusqkF<br />
pypr pypr aTHfrvF<br />
aTHfrvF<br />
pMjfbI pMjfbI vfrqk<br />
vfrqk<br />
1 nirMdr kpUr bUhy bUhy bfrIaF<br />
bfrIaF<br />
lokgIq pRkfÈn, cMzIgV<br />
2[ brijMdr hmdrd DrqIaF DrqIaF dy dy gIq gIq<br />
gIq<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />
3[ kulbIr isMG kFg duWD duWD dy dy diraf<br />
diraf<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr<br />
4[ joigMdr isMG jy jy qUM qUM akl akl lqIPLhYN<br />
lqIPLhYN<br />
31<br />
kuwl aMk : 100<br />
smF : 3 GMty<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ hirBjn isMG pfrgfmI<br />
pfrgfmI<br />
nvcyqn pRkfÈn, aMimRqsr<br />
2[ ikrpfl isMG ksyl afDink afDink gwdkgfr<br />
gwdkgfr<br />
kuldIp pRYs, aMimRqsr<br />
3[ kulvMq isMG pMjfbI pMjfbI vfrqk:sMcfr vfrqk:sMcfr qy qy ivhfr<br />
ivhfr<br />
rvI sfihq pRkfÈn, aMimRqsr<br />
4[dIvfn isMG aqy qyjf qyjf qyjf isMG isMG dI dI vfrqk vfrqk klf<br />
klf<br />
ib[s[GMumx (sMpf[) inAU buwk kMpnI, aMimRqsr<br />
5[dIvfn isMG aqy sfihq sfihq smfcfr smfcfr (qyjf (qyjf isMG isMG aMk)<br />
aMk)<br />
ib[s[GMumx (sMpf[) lfhOr buwk Èfp, luiDafxf<br />
6[ Drm pfl isMgl vfrqk vfrqk ÈYlI<br />
ÈYlI<br />
BfÈf ivBfg, pMjf, pitaflf<br />
7[ ipafrf isMG dfqf gurbKLÈ gurbKLÈ isMG:klf isMG:klf qy qy ÈKLsIaq<br />
ÈKLsIaq<br />
aqy ajIq isMG (sMpf) pRYs, idwlI, 1973<br />
pypr pypr sYtr sYtr sYtr leI leI hdfieqF hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc do svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc
pRfpq pusqkF dy lyKkF ivc rcy smyN ivc sfihq dy ieiqhfsk pirpyK, pRivrqIaF, ivkfs, iviBMn lyKkF<br />
aqy DfrfvF dy qulnfqmk aiDaYn nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iek svfl krnf<br />
hovygf. Bfg-a ivc aMdrUnI cox sihq cfr svfl, pfT kRm ivc pRfpq hr pusqk ivcoN iek, puwCy jfxgy aqy<br />
ividafrQI ny ieh cfry svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF<br />
ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 14 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy kul aMk 5X12=60<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMny ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />
pypr pypr cOdvF<br />
cOdvF<br />
pMjfbI pMjfbI BfÈf BfÈf ivigafn ivigafn aqy aqy gurmuKI gurmuKI ilpI<br />
ilpI<br />
32<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
KMz-pihlf KMz-pihlf : : pMjfbI pMjfbI BfÈf BfÈf ivigafn<br />
ivigafn<br />
(A) DunI ivigafn aqy pMjfbI DunI pRbMD<br />
(a) BfvFÈ pRbMD aqy pMjfbI BfvFÈ pRbMD<br />
(e) vfk ivigafn aqy pMjfbI vfk ivigafn<br />
(s) arQ pRbMD aqy pMjfbI arQ pRbMD<br />
(h) pMjfbI Èbd aqy Èbd rcnf<br />
KMz-dUsrf KMz-dUsrf : : gurmuKI gurmuKI ilpI<br />
ilpI<br />
(A) gurmuKI ilpI df inkfs qy ivkfs<br />
(a) gurmuKI ilpI dIaF ivÈyÈqfvF<br />
(e) pMjfbI BfÈf aqy gurmuKI ilpI<br />
(s) AuWp BfÈf aqy BfÈf nIqI<br />
(h) KroÈtI, bRhmI, ÈfrDf, tfkrI aqy gurmuKI ilpI df qulnfqmk aiDaYn<br />
(k) Èbd joV aqy gurmuKI ilpI<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ suKivMdr isMG sMGf pMjfbI pMjfbI BfÈf BfÈf ivigafn ivigafn<br />
ivigafn<br />
pMjfbI BfÈf akfzmI, jlMDr, 1999<br />
2[ hrkIrq isMG BfÈf BfÈf ivigafn ivigafn aqy aqy pMjfbI pMjfbI BfÈf<br />
BfÈf<br />
aqy AuWjl isMG bfhrI bfhrI pblIkyÈn, idwlI, 1973<br />
3[ hrkIrq isMG BfÈf BfÈf aqy aqy BfÈf BfÈf ivigafn<br />
ivigafn<br />
lfhOr buwk Èfp, luiDafxf, 1985<br />
4[ hrkIrq isMG sfzI sfzI BfÈf<br />
BfÈf<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />
5[ pRym pRkfÈ isMG pMjfbI pMjfbI BfÈf BfÈf df df sROq sROq sROq aqy aqy aqy bxqr<br />
bxqr<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf, 1988<br />
6[ bldyv isMG cImf pMjfbI pMjfbI BfÈf BfÈf ivigafn ivigafn aqy aqy ivafkrn<br />
ivafkrn<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf, 2000<br />
nfnk isMG pusqkmflf, aMimRqsr, 1992<br />
7[ BuipMdr isMG Kihrf nvIn nvIn BfÈf BfÈf ivigafn<br />
ivigafn<br />
pYpsU buwk izpo, pitaflf, 1999<br />
8[ dunI cMdR pMjfbI pMjfbI BfÈf BfÈf df df ivkfs<br />
ivkfs<br />
pMjfb XUnIvristI, cMzIgVH, 1959<br />
9[ dunI cMdR pMjfbI pMjfbI BfÈf BfÈf df df ivafkrx<br />
ivafkrx
pMjfb XUnIvristI, cMzIgVH, 1964<br />
10[ jI[bI[isMG gurmuKI gurmuKI ilpI ilpI df df jnm jnm qy qy ivkfs<br />
ivkfs<br />
pMjfb XUnIvristI, cMzIgVH, 1960<br />
11[ Koj Koj pwiqRkf pwiqRkf (BfÈf (BfÈf qy qy ivafkrx ivafkrx ivÈyÈ ivÈyÈ aMk)<br />
aMk)<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf, aMk-41<br />
12[ F.D. Sassure Course in General Linguistics<br />
Fon<strong>to</strong>na Collins, !959<br />
pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc Cy svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq KMz KMz KMz pihlf pihlf nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iqMn svfl krny hovygy. KMz-a ivc<br />
cfr svfl ivcoN puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny iehnF ivcoN do svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr<br />
svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 12 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg- BfgBfg- pihlf pihlf dy kul aMk 5X12=60[<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMony ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />
KMz-pihlf KMz-pihlf KMz-pihlf : : siBafcfr<br />
siBafcfr<br />
pypr pypr vIhvF<br />
vIhvF<br />
siBafcfr siBafcfr siBafcfr aqy aqy pMjfbI pMjfbI siBafcfr siBafcfr<br />
siBafcfr<br />
33<br />
kuwl aMk : 100<br />
(pypr : 80 aqy ientrnl asYsmYnt : 20)<br />
smF : 3 GMty<br />
(A) siBafcfr : isDFqk pirpyK (pirBfÈf, lwCx, pRBfv afid)<br />
(a) siBafcfr aiDaYn dIaF iviBMn idRÈtIaF<br />
(e) siBafcfr df BUgol, siBaqf, ieiqhfs, mnoivigafn, afriQkqf, Drm, rfjnIqI afid<br />
nfl sbMD<br />
(s) siBafcfr qy sfihq, siBafcfr qy BfÈf, siBafcfr qy sfihq aiDaYn<br />
(h) ivÈv dy pRiswD siBafcfr ÈfsqrIaF df Xogdfn<br />
KMz-dUsrf KMz-dUsrf : : : pMjfbI pMjfbI siBafcfr<br />
siBafcfr<br />
(A) pMjfbI siBafcfr : BUgol, ieiqhfs aqy afriQk pirpyK<br />
(a) pMjfbI siBafcfr dy mUl somy<br />
(e) pMjfbI siBafcfr dy mUl pCfx icMnH<br />
(s) pMjfbI siBafcfr , isafsq ay sMpRdfiekqf<br />
(h) pMfbI siBafcfr df kOmI pRsMg<br />
(k) AuWqr afDuink siQqI aqy pMjfbI siBafcfr sfhmxy cxOqIaF<br />
shfiek shfiek pusqkF<br />
pusqkF<br />
1[ qyjvMq isMG igwl pMjfbI pMjfbI siBafcfr siBafcfr siBafcfr : : prMprf prMprf aqy aqy pRiqmfn<br />
pRiqmfn<br />
sfihq klf pRkfÈn, luiDafxf, 2002<br />
2[ gurbKÈ isMG PrYNk siBafcfr siBafcfr : : mUl mUl mUl jfx jfx pCfx pCfx<br />
pCfx<br />
pMjfbI rfeItrË ko-afp[susfietI il[ luiDafxf<br />
3[ gurbKÈ isMG PrYNk siBafcfr siBafcfr aqy aqy pMjfbI pMjfbI siBafcfr siBafcfr<br />
siBafcfr<br />
pMjfbI rfeItrË ko-afp[susfietI il[ luiDafxf<br />
4[ jsivMdr isMG siBafcfr siBafcfr siBafcfr : : pCfx pCfx icMnH icMnH<br />
icMnH<br />
pMjfbI XUnIvristI, pitaflf<br />
5[ BuipMdr isMG Kihrf lokXfn, lokXfn, BfÈf BfÈf aqy aqy aqy siBafcfr siBafcfr<br />
siBafcfr<br />
pYpsU buwk izpo, pitaflf, 1986
pypr pypr sYtr sYtr leI leI hdfieqF<br />
hdfieqF<br />
not: pRÈn pwqr dy do Bfg hoxgy. Bfv Bfg-pihlf Bfg-pihlf aqy Bfg-dUsrf Bfg-dUsrf. Bfg-dUsrf<br />
(i) Bfg-pihlf Bfg-pihlf dy awgy do do KMz KMz (A aqy a) hoxgy. KMz-A KMz-A ivc Cy svfl puwCy jfxgy jo ik pfT kRm ivc<br />
pRfpq KMz KMz KMz pihlf pihlf nfl sbMDq hoxgy. ividafrQI ny ienHF ivcoN koeI iqMn svfl krny hovygy. KMz-a ivc<br />
cfr svfl ivcoN puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny iehnF ivcoN do svfl krny hoxgy. Bfg-pihlf Bfg-pihlf ivcly hr<br />
svfl df jvfb vwD qoN vwD pMj pMinaF ivc dyxf hovygf aqy hr svfl 12 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg- BfgBfg- pihlf pihlf dy kul aMk 5X12=60[<br />
(ii) Bfg Bfg dUsrf dUsrf dUsrf ivc pfT pusqk ivcoN Coty jvfbF vfly ds svfl puwCy jfxgy aqy ividafrQI ny ienHF ivcoN<br />
pMj svfl krny hoxgy. Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy hr svfl df jvfb vwD qoN vwD iek pMony ivc dyxf hovygf aqy hr<br />
svfl 4 nMbrF df hovygf. ieAuN Bfg Bfg dUsrf dUsrf dy kul aMk 5X4=20[<br />
34